KURHANY I GRODZISKA NA PłASKOWYżU PROSZOWICKIM 2
1
4
3
E
14
3
2
1
12
3
Nid zic a
13
7 6
4
F
11
Szr e
5
15
8
4
5
3
9 10
4
F nia wa
16
5
W
łaskowyż Proszowicki, położony na północny wschód od Krakowa, jest jednym z subregionów Niecki Nidziańskiej. Sprzyjające warunki spowodowały, że obszar ten, użytkowany rolniczo od neolitu, był jednym z najwcześniejszych centrów osadnictwa w Polsce. W wyniku długotrwałej i intensywnej gospodarczej działalności człowieka i znacznego odlesienia wytworzył się typ krajobrazu rolniczego o dużej wartości kulturowo-przyrodniczej. Obecnie w krajobrazie tego terenu na łagodnych zboczach i na wierzchowinach dominują pola uprawne, doliny rzek zajmują łąki, natomiast w miejscach, które nie nadają się pod uprawę (na stromych zboczach, skarpach i na wysokich miedzach), wykształciły się niewielkie płaty ciepłolubnych muraw. Stanowią one swoiste „wyspy siedliskowe” i są ostoją dla wielu rzadkich gatunków roślin. Ten zachowany tu po dzień dzisiejszy typ tradycyjnego krajobrazu należy już do ginących w skali Europy. Szczególnymi siedliskami takiej roślinności ciepłolubnej (czyli kserotermicznej) są kurhany i grodziska. Kurhany to niewielkie kopce ziemne o wysokości od 1,5 do 5 metrów i średnicy u podstawy od 10 do 40 metrów. Ich zbocza zwykle są strome (30–60o), a w wyniku podorywania osypują się i wówczas są niemal pionowe. Zlokalizowane są zazwyczaj pojedynczo lub w niewielkich grupach na wierzchowinach wzniesień.
isł a
P
5
A
B
C
D
E
F
G
A
A
B
B
C
6
C
6
D
1
E
E
Kraków 2
E
3
4
F
F
G
G
A
B
C
5
D
E
F
G
Ryc. 1. Rozmieszczenie kurhanów (1–11) i grodzisk (12–16) na Płaskowyżu Proszowickim: 1 Rozmieszczenie kurhanów (1–11) i grodzisk (12–16) na Płaskowyżu Proszowickim: 1 – Szczotkowice, 2– Opatkowiczki, 3 – Miernów (1), 4 – Miernów (2), 5 – Kolosy, 6 – Kowary, 7 – Jakuszowice, 8 – Łubinówka,
–9Szczotkowice, Opatkowiczki, 3 – Miernów (1), 4 – Miernów (2), 5 – Kolosy, 6– – Grodowice, 102– –Królewice, 11 – Proszowice, 12 – Janowiczki, 13 – Wrocimowice, 14 – Stradów,
15 – Pełczyska, – Morsko10 – Królewice, 11 – Proszowice, 12 – Kowary, 7 – Jakuszowice, 8 – Łubinówka, 9 –16Byców,
Janowiczki, 13 – Wrocimowice, 14 – Stradów, 15 – Pełczyska, 16 – Morsko Okres powstawania większości spośród jeden grób, rzadziej więcej grobów. nich należy wiązać ze starszą fazą epoki Prawdopodobnie ze względu na położenie brązu (ok. 1600 lat p.n.e.). Jak wykazały na wierzchowinach stanowiły również badania archeologiczne, kurhany usypane punkty obserwacyjne. Szacuje się, że na zostały głównie przez ludność kultury podkrakowskich wyżynach lessowych od trzcinieckiej i kryły w sobie zwykle schyłku XIX wieku do czasów obecnych
Łubinówka – kurhan
82
alma mater nr 158
D