Różne oblicza Alma Mater lma Mater w dosłownym tłumaczeniu z języka łacińskiego znaczy „matka karmicielka”. Terminem tym określano w starożytnym Rzymie różne boginie, głównie Ceres – italską boginię wegetacji i urodzaju, oraz Kybele (Cybele, Cybebe) – frygijską boginię płodności, urodzaju, wiosny i miast obronnych. W początkach chrześcijaństwa Alma Mater nazywano także Marię z Nazaretu – matkę Jezusa, patronkę matek i mądrości. Nazwy „Alma Mater” w odniesieniu do uniwersytetu użyto po raz pierwszy podczas otwarcia Uniwersytetu Bolońskiego w 1088 roku – na uniwersyteckiej pieczęci widnieją słowa: Alma Mater Studiorum, i data „1088”. Można to odczytywać w ten sposób, że uniwersytet jest matką, która karmi wiedzą (il. 1). W średniowieczu określenie Alma Mater stało się uroczystą nazwą nadawaną szkołom wyższym, zwłaszcza uniwersytetom i akademiom. Odnosiło się także do pieśni lub hymnu uczelni. Najstarsze przedstawienie figuralne Alma Mater pochodzi z 1573 roku. Uniwersytet Cambridge otrzymał wów-
A
il. 2
czas herb z łacińską dewizą: Hinc lucem et pocula sacra (Stąd światło i święte kielichy). W 1600 roku drukarz John Legate opracował emblemat, na którym przedstawiał postać nagiej kobiety z rozpuszczonymi włosami, umieszczoną na postumencie z napisem Alma Mater Cantabrigia (il. 2). Kobieta w prawej ręce trzyma miseczkę, w której zanurza się słońce, a w lewej – kielich, do którego wpadają krople deszczu z chmury; po obu stronach postumentu widoczne są drzewa oliwne (w innej odbitce tego emblematu w dolnej jego części widać rzekę, po której płyną okręty, a po lewej stronie, poniżej słońca – zamek i kościół). Herb przedstawia metaforę uniwersytetu – będącego źródłem wiedzy i strawy duchowej.
il. 1