UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI W RANKINGACH Ranking Uczelni Akademickich „Perspektyw” 2021
U
niwersytet Jagielloński obronił zdobytą w ubiegłym roku pozycję lidera Rankingu Uczelni Akademickich „Perspektyw”, jednak jego przewaga nad zajmującym drugie miejsce Uniwersytetem Warszawskim zmalała z 4,4 punktu do 0,9 punktu. Nasza Uczelnia cieszy się największym prestiżem i posiada największy potencjał naukowy w Polsce, tym samym dominuje w dwóch z siedmiu głównych grup kryteriów tego rankingu. W zakresie warunków kształcenia UJ spadł na drugie miejsce, przede wszystkim z uwagi na uwzględnienie Certyfikatów Doskonałości Kształcenia jako równoważnych ocenie wyróżniającej w ramach akredytacji Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Pod względem innowacyjności awansował z szóstego na czwarte miejsce i jest najwyżej sklasyfikowaną pod tym względem uczelnią wśród uniwersytetów nieposiadających wydziałów technicznych. Pomogła zmiana metodologii, gdyż w tej edycji liczbę patentów przyrównano nie do ogólnej liczby pracowników badawczych i badawczo-dydaktycznych, lecz jedynie do liczby pracowników powyższej kategorii w dyscyplinach posiadających „zdolności patentowe”. Mimo pandemii COVID-19 poprawiła się ocena umiędzynarodowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego – uzyskał więcej punktów niż w ubiegłym roku, ale pozostał na ósmym miejscu w kraju. Z kolei zmiany metodologii w zakresie ewaluacji absolwenta na rynku pracy – przede wszystkim odejście od ankietowania pracodawców i oparcie oceny tylko na danych z Ekonomicznych Losów Absolwentów – spowodowały znaczące osłabienie pozycji naszej Uczelni w tym kryterium i spadek z piątego na trzydzieste trzecie miejsce. Pogorszyła się też ocena efektywności naukowej Uniwersytetu Jagiellońskiego: pod tym względem spadł z drugiego na szóste miejsce w kraju, jednak skala
zmian w kilku kryteriach oceniających efektywność naukową wydaje się nieracjonalna. Na przykład, mimo uzyskania statusu uczelni badawczej i zdobycia dzięki temu dodatkowego finansowania, pod względem efektywności pozyskiwania środków zewnętrznych na badania i rozwój Uniwersytet Jagielloński został sklasyfikowany dopiero na 24. miejscu. Warto tu podkreślić, że nie nastąpiły znaczące zmiany liczebności kadry. Rezygnacja ze stosowania wag przy jej obliczaniu powinna poprawić wyniki tak Uniwersytetu Jagiellońskiego, jak i Uniwersytetu Warszawskiego, tymczasem obie uczelnie odnotowały w tym kryterium znaczące zmniejszenie liczby uzyskanych punktów i spadek pozycji w rankingu. Na pozycję lidera awansowała za to uczelnia, która w poprzednim roku sklasyfikowana była na 72. miejscu – Politechnika Świętokrzyska. Drugie miejsce zajęła Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, będąca w roku ubiegłym na jeszcze dalszym miejscu w tym kryterium niż Politechnika Świętokrzyska. Należy zauważyć, że w poprzedniej edycji środki na badania i rozwój porównywane były do ogólnej liczby pracowników, a w tym roku tylko do pracowników badawczych i badawczo-dydaktycznych. W tej sytuacji, po sprawdzeniu poprawności obliczeń, organizatorzy rankingu powinni zastanowić się, czy porównywanie przychodów na B + R tylko do wybranych kategorii kadry akademickiej jest uzasadnione, zwłaszcza jeśli dla porównania uwzględniany jest ogół środków na B + R, a nie tylko środki z grantów na badania. Obecna metodologia sprzyja uczelniom o niewielkim procencie kadry akademickiej na stanowiskach badawczych i badawczo-dydaktycznych. W konsekwencji, wbrew idei, aby studentów uczyły osoby prowadzące badania naukowe, preferuje uczelnie z dominującymi w ich strukturze pracownikami dydaktycz-
nymi, formalnie niezobowiązanymi do aktywności naukowej. Równie zaskakująca jest zmiana oceny Uniwersytetu Jagiellońskiego pod względem liczby publikacji uwzględnionych w bazie SCOPUS w latach 2016–2020 w stosunku do łącznej liczby pracowników badawczych i badawczo-dydaktycznych. W poprzednich edycjach rankingu liczba publikacji skalowana była przez liczbę wszystkich kategorii nauczycieli akademickich. Teraz straciły przede wszystkim uczelnie uniwersyteckie. Uniwersytet Jagielloński z pozycji lidera spadł – pod względem liczby publikacji przypadającej na pracownika – na miejsce 31. i uzyskał tylko 45,24 procent wydajności tegorocznego lidera, czyli Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie. Ta ostatnia w poprzednim roku, przy pomiarze „starą” metodą, wykazywała jedynie 2,19 procent wydajności publikacyjnej Uniwersytetu Jagiellońskiego i plasowała się poniżej 70. miejsca w tym kryterium. Analogiczny awans odnotowała Politechnika Świętokrzyska, zajmująca w tegorocznej edycji drugie miejsce pod względem liczby publikacji przypadających na pracownika (w poprzednim roku sklasyfikowana poniżej 70. miejsca). Z kolei Uniwersytet Warszawski, który w minionym roku uplasował się na trzecim miejscu (przy uzyskaniu 82,53 punktów), teraz zdobył blisko dwa punkty więcej niż UJ i sklasyfikowany został na miejscu 29. Przyczyną tak znacznych przesunięć nie mogły być zmiany w liczbie publikacji afiliowanych do poszczególnych uczelni w bazie SCOPUS, ponieważ dane w czterech piątych są identyczne – dotyczą publikacji z tych samych czterech lat na pięć uwzględnionych w analizie. Wszystko wskazuje więc na to, że źródłem zmian jest odmienność metodologii i ograniczenie się przy porównywaniu liczby publikacji tylko do pracowników badawczych
ALMA MATER nr 226
11