PÓŁKA NOWOŚCI WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO Michał Paweł Markowski Polska, rozkosz, uniwersytet Książka jest hymnem na cześć nowożytnego podmiotu, który odkrył, że nie musi być jednym, że bogactwo świata ludzkiego, poznawane rzetelnie i ze świadomością własnych ograniczeń, wyklucza redukcję. Żeby to wykazać, autor czyni siebie zakładnikiem własnych tez. Na swoim piszącym, gotującym, uczącym i jedzącym jestestwie poddaje próbie krytykę historyczną takich pojęć, jak podmiot, indywiduum, pamięć, ideologia, histeria, psychoza czy nerwica. Na sobie, jako nauczycielu, pisarzu i intelektualiście, ale też kucharzu i ogrodniku, opisuje procesy przejmowania „ich” przez dyskursy, którymi się te podmioty posługują. Siebie mięsożercę i miłośnika zwierząt, sybarytę i miłośnika płonącego ognia, apologetę rozmów przy stole i okresowego samotnika wprowadza z całą tą kłopotliwą wielością na scenę polityczną, mówiąc: oto obywatel. Tę książkę napisał intelektualista, który uczy studentów i zdaje sobie sprawę z politycznej wagi edukacji akademickiej. Jasność profesjonalnego wywodu wynika wprost ze zobowiązania publicznego. Podziwiam to w Markowskim od niepamiętnych czasów, ale odkąd pisze z Ameryki, ta cecha nabrała mocy. Świat jest do objaśniania, a nie do ściemniania i gmatwania. Słowa i zdania mają siłę zmieniania rzeczywistości. Intelektualista – całe życie ćwiczący się w rozumieniu najbardziej złożonych komunikatów, jakie stworzył człowiek, czyli literatury – jest dobrem publicznym, z którego powinien móc skorzystać obywatel chcący rozumieć z rzeczywistości więcej, niż podsuwają mu paski dnia czy eksperci telewizyjni „na gorąco” komentujący wydarzenia. Ryszard Koziołek Ryszard W. Gryglewski Historia medycyny w sześciu niepełnych odsłonach Część pierwsza, czyli pierwsze trzy odsłony (e-book) Jest to propozycja spojrzenia na dzieje nauki i sztuki lekarskiej przez pryzmat sześciu, zdaniem autora – głównych, problemów, z jakimi w przeszłości mierzyła się medycyna i z jakimi nadal przychodzi jej się mierzyć. Pierwsza odsłona to rozważania o konstrukcji (lub inaczej – budowie) organizmu człowieka, nad którą dyskutowali badacze zajmujący się takimi dyscyplinami, jak anatomia, histologia, cytologia i genetyka. Druga odsłona jest próbą zrozumienia funkcji życiowych, czyli przedmiotu badań nauk eksperymentalnych, przede wszystkim fizjologii i biochemii. Trzecia wiąże się z poznaniem przyczyn i mechanizmów, które uszkadzają lub niszczą strukturę i zaburzają funkcje organizmu, czyli zdarzeń i procesów stojących u podstaw nauki o chorobach – patologii
wraz z anatomią patologiczną, patomorfologią i patofizjologią, mikrobiologią i bakteriologią lekarską. Dzięki czwartej odsłonie zbliżamy się do historii prób rozpoznania procesów chorobowych oraz zdolności przewidywania ich dalszego biegu – to świat diagnostyki i prognostyki medycznej. Piąta ukazuje zaś poszukiwania metod i środków, których celem staje się przywrócenie zaburzonej homeostazy organizmu, a więc to, co określamy mianem terapii. Ostatnia, szósta, przedstawia dzieje chirurgii – nauki i sztuki poszukującej sposobów bezpośredniego wniknięcia w przestrzeń konstrukcji organizmu i przywrócenia właściwego biegu funkcji życia. Do rąk czytelników trafia pierwsza część, obejmująca trzy pierwsze odsłony. Wydanie części drugiej jest planowane na rok 2022. Ryszard W. Gryglewski Zygmunt Pucko O utracie. Szkice filozoficzne Od strony tematyki i dyscyplin badawczych jest to książka interdyscyplinarna, co szczególnie pasuje do poszukiwań na styku filozofii oraz nauk o zdrowiu. Fenomenologia i filozofia egzystencji sąsiadują tu z filozofią medycyny, a filozofia moralna z etyką medyczną i bioetyką. Pojawiają się też odwołania do nauk szczegółowych: psychiatrii, psychologii i socjologii. Książka jest owocem wielokrotnie powtarzanego „kołowania myśli” nad danym zagadnieniem, pojęciem, tekstem, fragmentem świata. Jest – innymi słowy – owocem rozlicznych niespiesznych medytacji i do takiego czytania zachęca. Wymaga więc od czytelnika „uważności”, zwolnienia tempa, refleksji i autorefleksji; idzie niejako pod prąd silnej obecnie tendencji kulturowej preferującej tempo, obrazkowość, powierzchowność. Krąg odbiorców tej pracy może więc być bardzo szeroki i obejmować wszystkich, których interesują zasadnicze pytania filozoficzne i problemy egzystencjalne związane ze śmiercią, żałobą, filozofią medycyny czy ekologią. W szczególności książka ta może być pomocą dydaktyczną dla studentów kierunków humanistycznych oraz nauk o zdrowiu. Jacek Breczka Żywioły w literaturze dziecięcej. Ogień pod redakcją Anny Czabanowskiej-Wróbel, Krystyny Zabawy Ostatni tom tetralogii dotyczącej żywiołów w literaturze dziecięcej jest poświęcony ogniowi. O ile ziemię można uznać za żywioł najbliższy dziecku, o tyle ogień wydaje się najdalszy i najbardziej obcy dziecięcemu światu. Równocześnie jednak to formy ognia, jego różne „wcielenia” patronują licznym czasopismom skierowanym do młodego odbiorcy niemal od początków ich istnienia do dziś. Już na tych przykładach widać tak istotną dla każdego z żywiołów ambiwalencję: z jednej strony, ogień to zagrożenie, z drugiej jednak – symbol nauki, oświaty, ciepła i dobra.
ALMA MATER nr 226
105