M
ija czterdzieści lat od powstania na Uniwersytecie Jagiellońskim Wydziału Chemii. Jest to dla nas doskonała okazja do przedstawienia Wydziału takim, jaki po tych latach jest. Podobnie jak dziesięć lat temu, chcemy na łamach „Alma Mater” opowiedzieć o Wydziale i zmianach, jakie dokonały się szczególnie w ostatniej dekadzie. Dekadzie, w której Wydział Chemii UJ dołączył do ścisłej czołówki wydziałów chemicznych w Polsce i zbudował w niespotykanym dotąd tempie najnowocześniejszą infrastrukturę badawczą i dydaktyczną, obejmującą nowy budynek, laboratoria i zaawansowaną aparaturę naukową. Dokonania te były możliwe dzięki wielkiemu zaangażowaniu pracowników Wydziału, których pracę wspierali i wspierają doktoranci oraz studenci. W specjalnym numerze „Alma Mater” przedstawiamy wyzwania, przed jakimi Wydział stał pod koniec pierwszej dekady XXI wieku. Opisujemy, w jaki sposób udało się osiągnąć ambitne cele poprawy jakości badań, rozwoju infrastruktury, w tym przede wszystkim budowy nowej siedziby na Kampusie 600-lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego, opowiadamy o zdobywaniu środków na zakup nowoczesnej aparatury badawczej i dydaktycznej, a także o sukcesach w uzyskiwaniu grantów badawczych. Szczególnie w ostatnich latach Wydział Chemii może pochwalić się znacznymi sukcesami w pozyskiwaniu grantów NCN. Wspólne wysiłki całej społeczności chemików UJ pozwoliły dwukrotnie uzyskać kategorię A+ oraz status Krajowego Naukowego Ośrodka Badawczego w latach 2012–2017. Obecnie staramy się wykorzystać możliwości, jakie otwiera Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza, w ramach której rozwijamy prace w obszarach badawczych SciMat, Anthropocene i DigiWorld. Ostatnie dziesięciolecie to również czas istotnych zmian w ofercie dydaktycznej Wydziału. Otwarliśmy dwa nowe kierunki studiów: chemia medyczna i chemia zrównoważonego rozwoju. Czwarty raz z rzędu kierunek chemia uzyskał pierwsze miejsce w rankingu „Perspektyw”.
ACTUALIA W tym samym rankingu kierunek ochrona środowiska był również kilkakrotnie wyróżniany najwyższą lokatą. Nasze studia uzyskały również akredytacje European Chemistry Thematic Network: Eurobachelor i Euromaster dla studiów I i II stopnia kierunków chemia i chemia medyczna oraz Chemistry Doctorate Eurolabel dla studiów doktoranckich kierunku chemia. O dydaktyce na wszystkich stopniach nauczania, a także o studentach i ich nadzwyczajnej aktywności przejawiającej się w działalności kół naukowych i Wydziałowej Rady Samorządu Studenckiego opowiadają kierownicy studiów, opiekunowie kół i sami studenci. Efekty naszej pracy widoczne są również poza Wydziałem. Realizacja prac badawczo-rozwojowych, badań zleconych i doktoratów wdrożeniowych zaowocowała intensyfikacją współpracy z otoczeniem gospodarczym, wzrostem liczby patentów (WCh jest jednym z liderów UJ w tym zakresie), wdrożeń i spółek zakładanych przez pracowników. Z kolei rozpoznawalność i uznanie Wydziału Chemii UJ w oczach uczniów i nauczycieli budują takie inicjatywy jak próbna matura z Wydziałem Chemii, organizacja ogólnopolskiej Olimpiady Wiedzy Chemicznej z Wydziałem Chemii UJ (dla szkół średnich) i ogólnopolskiej Olimpiady Wiedzy Chemicznej dla Szkół Podstawowych oraz liczne projekty edukacyjne. Wydział Chemii i związana z nim historia zapisywana jest nie tylko na kartach kronik i okolicznościowych wydawnictw. Jej materialny zapis udało się utrwalić również w stałej ekspozycji muzealnej – którą otwieramy w tym roku, w insygniach Wydziału – które powstały na przestrzeni ostatnich kilku lat, oraz w niezwykłym instrumencie, który przykuwa wzrok wchodzących do holu naszej siedziby: fortepianie należącym niegdyś do prof. Adama Bielańskiego. W tym roku przed głównym wejściem do budynku stanie pomnik prof. Karola Olszewskiego – chemika, który na przełomie XIX i XX wieku wprowadzał krakowską chemię na najwyższy światowy poziom.
Atelier fotograficzne DUET
XL LAT Prof. Wojciech Macyk
W jubileuszowym roku chcemy również podziękować naszym Mistrzom i Nauczycielom, którzy budowali pozycję Wydziału Chemii w jego młodzieńczym okresie. Rada Wydziału postanowiła docenić osiągnięcia prof. Zofii Stasickiej i prof. Romana Dziembaja i ich wkład w rozwój Wydziału poprzez uroczyste odnowienie ich doktoratów. Profesor Krystyna Dyrek, prorektor UJ w latach 1990–1993, zostanie, z inicjatywy rektora UJ prof. Jacka Popiela, odznaczona srebrnym medalem Plus Ratio Quam Vis. Wywiady z uhonorowanymi profesorami, przeprowadzone przez redaktor Ritę Pagacz-Moczarską, stanowią bardzo interesujący zapis wycinka historii Wydziału przedstawionego z perspektywy kilku dziesięcioleci. Pod koniec 2020 roku Rada Dyscypliny Nauki Chemiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego przyjęła strategię rozwoju dyscypliny na rozpoczynającą się dekadę. Strategia ta jest w przeważającej części również strategią rozwoju Wydziału Chemii, którego wszyscy pracownicy naukowi lokują obszar swojej działalności badawczej w dyscyplinie nauki chemiczne. Dokument definiuje trzy cele strategiczne: doskonałość w badaniach, w kształceniu oraz współpraca z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Jestem przekonany, że nadchodząca piąta dekada Wydziału Chemii będzie czasem dobrego wykorzystania potencjału, jakim obecnie dysponuje Wydział Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wojciech Macyk
dziekan Wydziału Chemii UJ
ALMA MATER nr 225
5