vrije schilderkunst 2006
inhoudsopgave pagina 02
ten geleide
pagina 03 & 07
jury & winnaars
pagina 07 & 11 (details)
silent battle boom!
pagina 08 & 24 (details)
ceremony #3 ceremony #5
j
aar Ko moedigi steld a gebied v Koningin deze tr
kunst uit het Ge Paleis va prijsuit van de
pagina 09 & 37 (details)
wood rescue remedy (middle class psycho drama)
pagina 10 & 50 (details)
zonder titel zonder titel
pagina 61
expositie
kunst b de leeft een Ko vingen, dan 30 reeds d
klijke Pr kunsten worden
pagina 66
284 ku seerden derijen i
pagina 74
publieks meeste s
don’t call it a comeback (i’ve been here for years) winnaars sinds 1947
ten geleide
ama)
ck rs)
j
Ten geleide aarlijks wordt door hare majesteit de koningin de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst uitgereikt. Deze aanmoedigingsprijs, die in 1871 door Koning Willem iii werd ingesteld als Koninklijke Subsidie, is bedoeld om jong talent op het gebied van de schilderkunst te stimuleren. Koningin Emma, Koningin Wilhelmina, Koningin Juliana en Koningin Beatrix hebben deze traditie van de prijs tot op de dag van vandaag voortgezet. Traditioneel wordt de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst uitgereikt in het Koninklijk Paleis te Amsterdam. Dit jaar biedt het Gemeentemuseum Den Haag gastvrij onderdak omdat het Paleis vanwege renovatiewerkzaamheden niet beschikbaar is. De prijsuitreiking en de tentoonstelling vinden plaats onder auspiciën van de Stichting Koninklijk Paleis te Amsterdam. Iedere Nederlandse beeldend kunstenaar die de beeldende kunst beroepsmatig en zelfstandig beoefent en op 1 januari 2006 de leeftijd van 35 jaar nog niet had bereikt, kon meedingen naar een Koninklijke Prijs. Kunstenaars die de prijs reeds eerder ontvingen, mochten, indien zij op de genoemde datum jonger waren dan 30 jaar, nogmaals meedingen. Prijswinnaars zijn wanneer zij reeds drie maal de prijs verkregen van verdere deelname uitgesloten. Een jury draagt vier kunstenaars voor die voor een Koninklijke Prijs in aanmerking kunnen komen, groot € 6.000 per kunstenaar. Over dit bedrag hoeft geen belasting of premie te worden afgedragen. In 2006 zonden, in reactie op advertenties in diverse media, 284 kunstenaars dia’s en documentatie in. Ruim 1400 dia’s passeerden de revue. Aan 87 kunstenaars werd gevraagd twee schilderijen in te zenden voor de tweede ronde. In het kader van de tentoonstelling wordt jaarlijks een publieksprijs toegekend. In 2005 kreeg Simon Schrikker de meeste stemmen.
juryrapport
i
Juryrapport “ ’ve been painting around the clock, 24 hours or more – sleep a bit and go back – it is totally uncontrollable now,” my father wrote during the summer of 1976. “Phone has been off for months and I look at mail only when a painting is done. They are large, ten feet or so, and take complete possession of me... It is a new ‘real’ world now that I am making – and I can’t stop. One to another and the sensation that there is always one picture – the last one. But then the need to staple up another canvas. Time – time! Is it my age or does it really take forty years or more to become an artist?” Zo citeert Musa Mayer haar vader, de kunstenaar Philip Guston, in haar prachtige boek Night Studio, a memoir of Philip Guston. Duurt het inderdaad echt veertig jaar of langer om kunstenaar te worden? De kunstenaars die beeldmateriaal inzonden om mee te dingen naar de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst, bedoeld als aanmoedigingsprijs voor jong talent, staan over het algemeen pas aan het begin van de ontdekking van hun ‘full powers’. Dat neemt niet weg dat de jury op basis van de inzendingen van dit jaar heeft kunnen concluderen dat de schilderkunst bloeit en dat het hardnekkige vooroordeel dat schilderkunst louter een conventioneel medium zou zijn voor de zoveelste keer een vooroordeel is gebleken. Eerder maakten Berend Strik, Rob Birza en Suzan Drummen het affiche voor de Koninklijke Prijs. Dit jaar was het de beurt aan scheidend jurylid Hermann Pitz. Het affiche bestaat uit een foto van een glanzend goudgeel golvend vlak (een stuk stof of een deel van een kledingstuk) met daarin decoratieve details. Het beeld lijkt een uitsnede, een deel van een onzichtbaar groter geheel en is in die zin op te vatten als een verwijzing naar de essentie van het kunstwerk. Op deze even poëtische als flamboyante uitnodiging om documentatie in te sturen reageerden dit jaar 284 kunstenaars,
het nie vingen schilde dit jaar klaarba verrass meen e keuzes duideli veel an En vert geblade plek op werpen aanwez niet get een zek
karakt ontstaa kenneli die kle opvalle veelgeb de inze 2006 w nog ste
gespro uitgebr geachte
waarvan er uiteindelijk – na 2 rondes jureren – 28 overbleven: leidraa 4 winnaars en 24 exposanten. dit jaar Tijdens de tweede ronde werden van iedere kandidaat 2 kunsten werken bekeken. In totaal werden 174 werken beoordeeld op met ve uiteenlopende criteria als oorspronkelijkheid, visie en inhoud, definië artistieke kwaliteit en uitvoering. Als er werk werd ingestuurd door Juryrapport kunstenaars die“ al eerder meedongen de Prijs, de jury ’ve been paintingnaar around the was clock, 24 hours or vooral kritisch op het punt van ontwikkeling kunstenaar – sleep a bitdeand go back – die it iseen totally uncontrollable jury om het afgelopen jaar doorgemaakt. Voor aantal of kandidaten myhad father wrote during theeen summer 1976. “Phone has kandid viel die vergelijking uit, terwijl voor betekende offpositief for months and Ihet look at anderen mail only when a painting 2006. is D dat hun inzending alsnog werd afgewezen. Antoin They are large, ten feet or so, and take complete possessi De jury was kwaliteit inzenme...enthousiast It is a new over ‘real’de world now van that de I am making – and I dingen van dit jaar. wasto weer ruimand genoeg aanleidingthat voor stop.ErOne another the sensation there is alway discussie, onder meer over de aard van But de prijs hetneed effect g picture – the last one. thenenthe to ervan. staple upzoals anoth Het feit dat de Koninklijke werking voor een rep vas. Time – Prijs time!een Is itstimulerende my age or does it really take forty ye jong talent beoogt, moet iedereZo keer weerMusa expliciet more to volgens becomede anjury artist?” citeert MayerKonink haar onder de aandacht worden. is het een presde gebracht kunstenaar Philip Tegelijkertijd Guston, in haar prachtige boek tentoon Night S tigieuze prijs die auiterst serieus genomen wordt, wat ook aan het Gemee memoir of Philip Guston. tentoon carrièreverloop van menig winnaar en exposant te lezen Duurt het inderdaad echt af veertig jaarvalt. of langer om k De markt reageert traditiegetrouw sterk op tentoon- Schilde naar te worden? Deimmers kunstenaars die de beeldmateriaal inzond kunste stelling die de uitkomst van denaar Prijs.deVoor veel jongePrijs kunstenaars mee te isdingen Koninklijke voor Vrije Schilde de tent betekent de prijs bedoeld dan ookals eenaanmoedigingsprijs eerste vorm van publieke erkenning. voor jong talent, staan ov b Het mediumgebonden karakter door devan juryhunlogus algemeen pas aanvan hetdeze beginprijs vanwordt de ontdekking ‘full po Hooika als zeer positief ervaren. Deniet bijbehorende naar de grenzen Dat neemt weg dat devraag jury op basis van de inzending tekst,blD van de schilderkunst leverde dit jaar boeiende dat gespreksstof dit jaar heeftook kunnen concluderen de schilderkunst op. De typisch Nederlandse context waarin de kunstinstellingen de manier dat het hardnekkige vooroordeel dat schilderkunst louter boventoon voeren als het gaat om het discours dede (schilder) hoopt conventioneel medium zou zijnover voor zoveelste keer een kunst wordt door de juryis als zeer bepalend beschouwd voor de de pub oordeel gebleken. mogelijkheden van jongeEerder schilders in Nederland ten opzichte De jury maakten Berend Strik, Rob Birzavan en Suzan Dru hun generatiegenoten in hetvoor buitenland. het affiche de Koninklijke Prijs. Dit jaar was Herma het de Marien aan scheidend jurylid Hermann Pitz. Het affiche bestaat u foto van een glanzend goudgeel golvend vlak (een stuk stof deel van een kledingstuk) met daarin decoratieve details. He koninklijke prijs vooreen vrije een uitsnede, een deel van onzichtbaar groter geh lijkt is in die zin op te vatten als een verwijzing naar de essentie va kunstwerk. Op deze even poëtische als flamboyante uitno om documentatie in te sturen reageerden dit jaar 284 kunst
jury
i
04
ad in het gesprek. Een punt van aandacht dat bij het jureren r opnieuw veelvuldig ter sprake kwam is het feit dat veel naars die werk inzenden, niet alleen schilderen maar werken erschillende media, een feit dat noodzaakt tot een scherpe ëring van de essentie van de schilderkunst. Omdat de Koninklijke Prijs jaarlijks wordt uitgereikt ligt het resulteerde niet in de lijn der uverwachting dat er van complete aardverschuir more De jurering in het unanieme besluit de vingen plaats hebben het beeld now,” m vier kunstenaars voor te dragengevonden aan Harein Majesteit alsvan de eigentijdse Nederland opzichte van het jaar ervoor. Ook s been daten voor schilderkunst de KoninklijkeinPrijs voor deten Vrije Schilderkunst dit jaar was dat niet het geval. Toch zijn allerlei kleine, vaak onvers done. De vier geselecteerde kunstenaars zijn in alfabetische volgorde: klaarbare verschillen bij elkaar opgeteld in staat om voor ne Wouter Kalis, Lucy Stein, Anneke Wilbrink ionBerghs, of verrassingen te zorgen. Zo waren de werken dit jaar over het algeI can’t meen een stuk kleiner vanprijswinnaars formaat dan was voriger,jaar. Als het gaat om selecteren van de vier ysNaast one het ten aanzien vanvoor motieven en thema’s is er sprake van een gebruikelijk, bijzondere aandacht het samenstellen van her can- keuzes uit de inzendingen voorwas de er vorig jaar nog presentatieve tentoonstelling verband met andere jaren. Maar years or duidelijk klijke voor de Vrije Schilderkunst. Ditjaar jaaris vindt dieminder het geval. anekdotiek te bespeuren, dit dat veel vader,Prijsveel nstelling plaats in de Mondriaanzalen van het Haags En vertoonde de natuur zich eerder vooral in de gedaante van veel Studio, entemuseum in Den Haag. Voor is de gebladerte en groen, dit het jaargrote is hetpubliek vooral de dierenwereld die een nstelling verbonden is met de Koninklijke Prijs voor Vrije plek op de voorgrond opeist. Politiek-maatschappelijke onderkunste- die erkunst eerste kennismaking met hetmet werk van deze jaren jonge wat explicieter zijn in vergelijking afgelopen den omeenwerpen enaars; galeriehouders, en curatoren is het algemeen aanwezig. De sfeerverzamelaars van de inzendingen wordt over erkunst,voor toonstelling eengetekend vijver waar uit gevist wordt. De catadoorgraag luchtigheid of optimisme, eerder is sprake van ver het niet bij de tentoonstelling dit jaar vormgegeven doorop Alfons een zekerewerd zwaarte en een sombere blik de wereld. powers’. aas van en Maaike Molenkamp. Xander een Ook dit jaar is het Karskens schilderenschreef sterk tekenachtig van gen Don’t it a comeback waarin hijde oplijn, eenwaarbij prikkelende gedacht vanuit ruimtelijkheid eerder loeit encall karakter, r een actualiteit en geschiedenis met elkaar verbindt. jury ontstaat vanuit de vorm dan vanuit kleur.De Kunstenaars richten zich de tentoonstelling catalogus contrasten bij te dragen kennelijk meeren opde licht/donker danaan op de mogelijkheden nmet voorblieke discussie overbiedt. de betekenis van de schilderkunst. die kleur Het authentieke, krachtige schildersgebaar is weer y bestond opvallend in 2006 uit: Suzan Drummen, Lisette Pelsers, aanwezig. De nieuwe media blijven een inspiratiebron en ummen ann Pitz, Michael Raedecker, Gé-Karel der Sterren, Abstractie heeft bij veelgebruikt ‘hulpmiddel’ voor van de schilderkunst. beurt n Schouten Pietje Tegenbosch (voorzitter).Prijs voor Vrije Schilderkunst deeninzendingen voor de Koninklijke uit een f of een 2006 weer een klein beetje terrein gewonnen, maar de figuratie is et beeld nog steeds dominant. namens tegenbosch heel en de jury Tijdens het pietje jureren werd bij de ene kandidaat vooral an het gesproken over de houding van de kunstenaar, terwijl bij anderen odiging uitgebreider werd ingegaan op het beeld zelf. De noodzakelijk tenaars, geachte verbinding tussen idee en verbeelding fungeerde steeds als
yrapport
leven:
idaat 2 ld op houd, urd door de jury nstenaar didaten ekende
nzenvoor t ervan. ng voor xpliciet en presaan het en valt. ntoonstenaars kenning. de jury grenzen eksstof ngen de hilder) oor de hte van
06
leidraad in het gesprek. Een punt van aandacht dat bij het jureren dit jaar opnieuw veelvuldig ter sprake kwam is het feit dat veel kunstenaars die werk inzenden, niet alleen schilderen maar werken met verschillende media, een feit dat noodzaakt tot een scherpe definiÍring van de essentie van de schilderkunst. De jurering resulteerde in het unanieme besluit van de jury om vier kunstenaars voor te dragen aan Hare Majesteit als kandidaten voor de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2006. De vier geselecteerde kunstenaars zijn in alfabetische volgorde: Antoine Berghs, Wouter Kalis, Lucy Stein, Anneke Wilbrink Naast het selecteren van de vier prijswinnaars was er, zoals gebruikelijk, bijzondere aandacht voor het samenstellen van een representatieve tentoonstelling uit de inzendingen voor de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst. Dit jaar vindt die tentoonstelling plaats in de Mondriaanzalen van het Gemeentemuseum in Den Haag. Voor het grote publiek is de tentoonstelling die verbonden is met de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst een eerste kennismaking met het werk van deze jonge kunstenaars; voor galeriehouders, verzamelaars en curatoren is de tentoonstelling een vijver waar graag uit gevist wordt. De catalogus bij de tentoonstelling werd dit jaar vormgegeven door Alfons Hooikaas en Maaike Molenkamp. Xander Karskens schreef een tekst, Don’t call it a comeback waarin hij op een prikkelende manier actualiteit en geschiedenis met elkaar verbindt. De jury hoopt met de tentoonstelling en de catalogus bij te dragen aan de publieke discussie over de betekenis van de schilderkunst. De jury bestond in 2006 uit: Suzan Drummen, Lisette Pelsers, Hermann Pitz, Michael Raedecker, GÊ-Karel van der Sterren, Marien Schouten en Pietje Tegenbosch (voorzitter).
namens de jury
pietje tegenbosch
winnaar 200
Silent Battle
Papier, acrylverf, lakverf, potlood, kunstgras op doek, 200 x 150 cm (2006) Antoine Berghs (1971) Lakenweversplein 25c 6211 bh Maastricht
Boom!
Papier, acrylverf, lakverf, potlood, kunstgras op doek, 200 x 150 cm (2006)
Olieverf o (2004 – 0
winn
Ceremonie #3
Ceremonie #5
Acrylverf op doek, 170 x 140 cm Acrylverf op doek, 160 x 200 cm Acrylverf (2005) (2006) (2006) Wouter Kalis (1974) Hasebroekstraat 26 1053 cv Amsterdam Silent Battle Boom! Papier, acrylverf, lakverf, potlood, kunstPapier, acrylverf, lakverf, potlood, gras op doek, 200 x 150 cm gras op doek, 200 x 150 cm koninklijke prijs voor vrije (2006) (2006) Antoine Berghs (1971) Lakenweversplein 25c 6211 bh Maastricht
08
naar 2006
Zonder Titel
f op doek, 170 x 200 cm
Zonder Titel
Acrylverf op doek, 170 x 200 cm (2006)
Anneke Wilbrink (1973) Brink 2 8021 ap Zwolle Wood , kunstOlieverf op doek, 196 x 160 cm (2004 schilderkunst– 05) 2006 Lucy Stein (1979) Korte Marnixstraat 2 1013 ht Amsterdam
Rescue remedy (middle class psychodrama)
Olieverf & collage op doek, 200 x 160 cm (2005)
Zonder Titel
m
Acrylverf op doek, 170 x 200 cm (2006) Anneke Wilbrink (1973) Brink 2 8021 ap Zwolle
10
schilderkunst
Zonder Titel
Acrylverf op doek, 170 x 200 cm (2006)
2006
silent battle & b Silent Battle Papier, acrylverf, lakverf, potlood, kunstgras op doek, 200 x 150 cm
Acrylverf
(2006)
(2005)
Boom! Papier, acrylverf, lakverf, potlood, kunstgras op doek, 200 x 150 cm
Acrylverf
(2006)
(2006)
h
Antoine Berghs (winnaar)
e
et werk van antoine berghs was al eerder te zien in ‘ en de tentoonstelling van de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilv derkunst, maar dit jaar is hij een van de winnaars. Berghs maakt schilde niet alleen schilderijen, maar ook sculpturen, foto’s, video’s, instal- naar te laties en teksten. Aanzetten tot denken is een uitgesproken doel cipieer voor Berghs. Hij ziet zijn werk in die zin als instrument en zou, zo Laag o zei hij ooit, het liefst iets willen maken wat geen materie heeft. van Ka Toch was de jury dit jaar juist onder de indruk van de elegantie gezegd en verfijnde gelaagdheid van zijn schilderijen, aspecten die in eerste Kalis a instantie juist in de materie tot uitdrukking komen. Uiteenlopende inzend materialen als verf, papier, kunstgras, potlood en lak worden op noeg o virtuoze wijze gecombineerd in semi-abstracte en geheimzinnige is van beelden die associaties met landschappen oproepen. Berghs slaagt er in specifiek schilderkunstig materieel in te zetten om de wereld achter die materie te ontsluieren.
onie #3 & #5 Ceremonie #3 Acrylverf op doek, 170 x 140 cm (2005)
Ceremonie #5 Acrylverf op doek, 160 x 200 cm (2006)
e
Wouter Kalis (winnaar)
ien in ‘ en binnen het huidige aanbod ongewone combinatie e Schilvan formele en efemere elementen’: zo omschreef de jury de s maakt schilderijen van Wouter Kalis. Zijn werk nodigt uit om er lang instal- naar te kijken. Terwijl het vanuit strakke regels en criteria is geconen doel cipieerd, is de uitvoering ervan verrassend levendig en eigentijds. ou, zo Laag over laag over laag bepaalt de verf de betekenis van het werk heeft. van Kalis. ‘Geloofwaardige abstractie’ werd ook over dit werk egantie gezegd, een omschrijving die verder voert dan de schilderijen van n eerste Kalis alleen. Het is een uitspraak over deze tijd – en ook over de lopende inzendingen voor de Koninklijke Prijs – waarin abstractie nagerden op noeg ontbreekt, en als ze al opduikt vaak een gortdroge herhaling mzinnige is van oude zetten. Kalis ontsnapt overtuigend aan deze valkuil. hs slaagt wereld
wood & rescue re Wood Olieverf op doek, 196 x 160 cm
Acrylverf
(2004 – 05)
(2006)
Rescue remedy (middle class psychodrama) Olieverf & collage op doek, 200 x 160 cm
Acrylverf
(2005)
(2006)
l
Lucy Stein (winnaar)
ucy stein is een schilder die het schilderen viert. Haar werk is tactiel, rijk van textuur, zwierig en vol van kleur. Het kleurgebruik van Stein die lagen van heldere, felle kleur laat botsen op ongegeneerde modderigheid is ronduit gewaagd. Ze maakt werk waarin zowel de schilderkunstige traditie als maatschappelijke onderwerpen aan de orde komen. Vrouwelijkheid en de positie van vrouwen in de wereld van de kunst en daarbuiten zijn thema’s die op onorthodoxe wijze en met een ontwapenende directheid voor het voetlicht worden gebracht. En hoewel het werk duidelijk een serieuze en bespiegelende ondertoon heeft, zijn sommige beeldfragmenten ook hilarisch. Stein verbindt, zowel in formele als in inhoudelijke zin, uitersten met elkaar en dat doet ze volgens de jury zeer overtuigend.
o
n li andere landelij door b in de h gebasee probee op het wegend kelend
l & zonder titel
rt. n kleur. eur laat gd. Ze s maatkheid en rbuiten penende et werk zijn owel in at doe
Zonder Titel Acrylverf op doek, 170 x 200 cm (2006)
Zonder Titel Acrylverf op doek, 170 x 200 cm (2006)
o
Anneke Wilbrink (winnaar)
nder een web van onregelmatig kronkelende lijnen ligt een landschap. In het ene werk een zeegezicht, in het andere een stadsgezicht met hoge torens en weer in een ander het landelijk beeld van een laantje dat aan weerszijden wordt omzoomd door bomen. Anneke Wilbrink legt haar structuren op bekende, in de herinnering opgeslagen beelden. Niet zelden zijn die beelden gebaseerd op bestaand werk van oude Hollandse meesters. Wilbrink probeert zo, door uit te gaan van een quasi realistisch gegeven, op het platte vlak als het ware de ruimte te verkennen. Haar overwegend in blauwe en groene tinten geschilderde doeken zijn sprankelend en dynamisch en getuigen van aandacht voor vakmanschap.
expositie Zonder Titel
Eitempera op doek, 100 x 80 cm (2006) Job Balk (1974) Van Tuyll van Serooskerkenweg 482 1076 jm Amsterdam
Saloon des IndĂŠpendants
Olieverf op doek, 150 x 240 cm (2005) Morgan Betz (1974) 1e Jacob van Campenstraat 14 1072 be Amsterdam
Big Brother
Olieverf op doek, 150 x 200 cm (2005) Pim Blokker (1974) Hembrugstraat 244 1013 xe Amsterdam
Nudity
Olieverf, assemblage op doek, 210 x 200 cm (2006) Raymond Cuijpers (1973) Donker Curtiusstraat 25b 1051 jm Amsterdam
D’s house
Acrylverf en olieverf op doek, 165 x 184 cm (2006) Sibylle Eimermacher (1979) Amersfoortsestraatweg 111 1251 av Laren (nh)
Rozen in de stad
Olieverf op doek, 140 x 160 cm (2006) Martijn Lucas van Erp (1975) St. Franciscusweg 61 6416 ev Heerlen
Zonder Titel
Olieverf op doek, 100 x 120 cm (2006) Verena Grothe (1977) Katendrechtsestraat 66 3072 hx Rotterdam
Olieverf o (2005)
Olieverf o (2006)
(such a) Hero
Olieverf op doek, 190 x 170 cm (2006) Jasper Hagenaar (1977) Schoenerstraat 17 3534 rk Utrecht
How SGT McMurdo was examining the bimini way and got himself in trouble part I
Lakverf op doek, 200 x 150 cm (2006) Alex Jacobs (1973) Middellandplein 35a 3021 bn Rotterdam
Spotter
Lakverf gegoten op honingraad karton, 180 x 120 x 4 cm (2005) Jorn Janssen (1979) Zaanstraat 301 1013 sc Amsterdam
Olieverf e king tape (2006)
Acrylverf 120 x 16
Slices op land no.2
Olieverf en acrylverf op doek, 160 x 130 cm (2006) Flore de Koning (1977) Nieuwstraat 47 2312 ka Leiden
Divided Space
Olieverf op polyesterdoek, 120 x 180 cm (2006) Malin Persson (1978) Fannius Scholtenstraat 73–3 1051 ev Amsterdam
Zonder Titel
ex
Rozen in de stad
Eitempera op doek, 100 x 80 cm Olieverf doek, 140 x 160 cm Club house logo And there are op treasures... (2006) (2006) Olieverf op doek, 120 x 150 cm that you can’t Martijn Lucas van Erp (1 Job Balk (1974) (2005) come 482 back for St. Franciscusweg 61 Frank Koolen (1978)Van Tuyll van Serooskerkenweg ev Heerlen Acrylverf, collage & houtskool 6416 op doek, Van der Hoopstraat 1076 54d jm Amsterdam 120 x 100 cm (2005) 1051 vj Amsterdam Yvonne Schroeten (1973) Saloon des Indépendants Zonder Titel Noordkade 48a Olieverf op doek, 150 x 240 cm Olieverf op doek, 100 x 120 cm The Institute II 6003 ng Weert (2005) (2006) Olieverf op doek, 200 x 240 cm Morgan Betz (1974) Verena Grothe (1977) (2006) e Jacob van Campenstraat 14 1 A midsummer Katendrechtsestraat 66 William Monk (1977) 1072 be Amsterdam night(s)mare 3072 hx Rotterdam 55 Avenue de la Motte Piquet Olieverf op doek, 40 x 60 cm 75015 Paris (Frankrijk) (2003) Big Brother (such a) Hero Pär Strömberg (1972) Olieverf op doek, Olieverf op 29 doek, Grow up & Give in150 x 200 cm Spaarndammerstraat iv 190 x 170 cm (2005) (2006) Acrylverf, olieverf en alkydverf op doek, 1013 sr Amsterdam Pim Blokker (1974) Jasper Hagenaar (1977) 180 x 180 cm (2005) Hembrugstraat 244 Schoenerstraat 17 Kim van Norren (1980) 1013 xe Amsterdam 3534 rk Utrecht Some preclusions Burgwal 96 Acrylverf op doek, 87 x 270 cm 8261 et Kampen (2006) Nudity How SGT McMu Robin Vanbesien (1979) Olieverf, assemblage op doek, 210 x 200 cm Schoutenstraat Groupshow Willem 54hsexamining th was (2006) Olieverf op doek, 170 x 150 cm 1057 dp Amsterdam bimini way and go Raymond Cuijpers (1973) (2006) b himself in trouble Marc Oosting (1975)Donker Curtiusstraat 25 e Lakverf op doek, 200 x 150 cm Schiphol 2 Oosterparkstraat 1051 43–3 jm Amsterdam Olieverf op doek, 80(2006) x 100 cm 1091 hv Amsterdam Alex Jacobs (1973) (2006) D’s house Middellandplein 35a Sebastiaan Verhees (1982) Acrylverf en olieverf op doek, 165 x 184 cm Reinwardtstraat 79b3021 bn Rotterdam (2006) 1093 hb Amsterdam Sibylle Eimermacher (1979) Spotter Amersfoortsestraatweg 111 Lakverf gegoten op honingraad kart 1251 av Laren (nh) koninklijke prijs voor vrije 180 x 120 x 4 cm (2005) Jorn Janssen (1979) Zaanstraat 301 1013 sc Amsterdam
64
xpositie 2006
1975)
urdo he ot part I
ton,
Sacrifice #1
Olieverf op doek, 190 x 100 cm (2005) Afra Willems (1978) Fazantstraat 59a 7523 DM Enschede
Fast Food II
Olieverf op doek, 125 x 180 cm (2006) Marjolien de Wit (1979) Generaal Maczekstraat 2 4818 bw Breda
C.R.E.A.M. (cash rules everything around me) Olieverf en acrylverf, grafiet, plastic & masking tape op doek, 180 x 190 cm (2006) Amy Wong (1981) Korte Marnixstraat 2 1013 ht Amsterdam
“Cover me!�
Acrylverf, olieverf, spuitlak op doek, 120 x 165 cm (2006) Michiel van der Zanden (1979) Acaciastraat 41 4814 he Breda
voor de
vrije schilderkunst
don’t call it a comeback (i’ve b Don’t call it a comeback (I’ve been here for years) e afgelopen jaren staat het aantal inzendingen voor de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst op een constant hoog niveau. Gezien de ontwikkelingen binnen de beeldende kunst van het afgelopen decennium lijkt dat logisch: schilderkunst is in het huidige kunstlandschap ongekend populair, haar meest recente reïncarnatie is inmiddels alweer een aardig eind op streek. Nu zijn er altijd cynici die in de verte de stemmige klanken van een nieuw requiem menen te horen, maar voorlopig krijgen zij nog geen poot aan de grond. Voor zowel de markt als het instituut blijft de schilderkunst core business, en is de comeback kid van de beeldende kunst nog steeds in blakende gezondheid. Recentelijk veelbesproken is de enorme hype rondom de ‘Leipziger Schule’: een losse groep schilders uit de voormalige ddr-stad die met figuratief en nogal nostalgisch werk de wereld verovert. Schilderijen van Tim Eitel en met name Matthias Weischer werden in de nu al legendarische veilingen van oktober 2005 voor absurde bedragen verkocht, om de toch al grote aandacht voor jonge, figuratieve schilderkunst nog maar eens een extra duw te geven. Dat het tegenwoordig salonfähig is om met een mix van verbazing en dédain te concluderen dat biënnales ‘net kunstbeurzen zijn’, heeft veel te maken met de dominante aanwezigheid van schilderkunst in deze tentoonstellingen – het schilderij is nog steeds zowel pars pro toto voor ‘kunst’ als symbool voor kunst als economisch object. Als het concept van de schilder-als-popster ons nu (met de jaren ’80 nog vers in het geheugen) niet zo idioot had geleken, waren de omstandigheden hiervoor nog nooit zo ideaal geweest.
d
uitstek expone verklaa markt te doen
leend a cyclisch gen doo medium artistie juist alt media oneel ( schilde kingen tijdper kwame aangep alle and gevond te abso uiterma spectru heterog kelijk e antithe halve e het ver van het ketenen
queeste omarm slachto van ku waarin Manet bezoek heeft d haar ei ken (na haar ve
been here for years)
k is, zal in periodes van hoogconjunctuur de productie ervan entieel toenemen om in de vraag te kunnen voorzien. Dat art dus slechts het enorme productievolume dat door de wordt gegenereerd, maar maakt het moeilijk uitspraken n over de inhoudelijke artistieke motivering van het medium.
Die artistieke motivering heeft de schilderkunst altijd ontaan haar eigen geschiedenis en haar relatie tot het heden. De he doodverklaringen aan het adres van de schilderkunst legorgaans de nadruk op de tekortkomingen van het archaïsche Matthias Weischer, Tuch , olieverfen en eigentijdse tempera op doek, 150 x 200 cm m ten opzichte van andere, meer relevante (2006) © kracht Galerie eigen Leipzig & Berlin eke middelen. Het is de van +deart schilderkunst dat ze ltijd weer manieren vindt om zich tot andere, dominantere In eenhaar lezingonwrikbare die hij in hetpositie voorjaar 2006 in Amsterdam te verhouden vanuit vanvan traditiboog Daniel artistiek Birnbaum zich over de vraag (en altijdgaf, geloofwaardig) medium. In die zin is of hetde wederopvan deomgegaan schilderkunst verband worden gebracht erij altijdstanding uiterst flexibel met in haar fysiekekan beperhet terugverlangen naar typisch van verfmet en doek, en heeft het zich ook in het modernistische postmoderne waarden als authenticiteit en zelfexpressie. Ook binnen rk, waarin concepten als aura en originaliteit op deandere hellingartistieke genres is de jaren immers eendeherwaardering van het moderen te staan, opafgelopen kameleontische wijze aan omstandigheden vocabulaire zichtbaar, zoals getoond collage- voor en beeldhouwwerk past. Hetnistische schilderbeeld heeft zich ontvankelijk dat zich expliciet baseert op deen constructivistische ndere beelden in de eigentijdse cultuur, steevast manierenbeeldtaal uit de jaren ’20.van Volgens Birnbaum is het echter zinloos om de opgeleefde den om de status de moderne beeldproducerende media aandacht voor schilderkunst te geresulteerd verklaren vanuit orberen en becommentariëren. Dit heeft in eeneen eventueel re-modernisme, vanwege het eenvoudige feit breed dat de kunstmarkt ate heterogeen schilderkunstig landschap, waarin een te dominant isposities om vannaast een natuurlijke schilderkunstproductie te um aan verschillende elkaar bestaat. Deze Omdat het schilderij hetheden verhandelbare geniteit isspreken. in ons complexe, gefragmenteerde zo nadruk-kunstobject bij en onvermijdelijk, dat ze zich openbaart als een volkomen ese van de uniforme hoogmodernistische esthetiek van een koninklijke prijsbegreep dat haar positie voor eeuw geleden. Nadat de kunst metvrije rdwijnen van de allesomvattende, progressieve ideologieën t modernisme toe was aan fundamentele revisie, heeft het de n van haar in geëxalteerde abstractie geëindigde waarheids-
67
positie voortd als sch het doo te besc oplossi ‘gratui van sti modern dat vaa kigheid om het kunnen in de co een sch deren. kunst’ bewust
ck (i’ve been here for years)
voor nstant kunst t is in ecente u zijn nieuw n poot schildende roken groep nogal tel en sche t, om unst dig onclun met nstelkunst’ cept rs in ndig-
uitstek is, zal in periodes van hoogconjunctuur de productie ervan exponentieel toenemen om in de vraag te kunnen voorzien. Dat verklaart dus slechts het enorme productievolume dat door de markt wordt gegenereerd, maar maakt het moeilijk uitspraken te doen over de inhoudelijke artistieke motivering van het medium.
Die artistieke motivering heeft de schilderkunst altijd ontleend aan haar eigen geschiedenis en haar relatie tot het heden. De cyclische doodverklaringen aan het adres van de schilderkunst leggen doorgaans de nadruk op de tekortkomingen van het archaïsche Matthias Weischer, Tuch , olieverfen en eigentijdse tempera op doek, 150 x 20 medium ten opzichte van andere, meer relevante (2006) © kracht Galerie eigen Leipzig & Berlin artistieke middelen. Het is de van +deart schilderkunst dat ze juist altijd weer manieren vindt om zich tot andere, dominantere In eenhaar lezingonwrikbare die hij in hetpositie voorjaar 2006 in Amste media te verhouden vanuit vanvan traditiboog Daniel artistiek Birnbaum zich over de vraag oneel (en altijdgaf, geloofwaardig) medium. In die zin is of hetde weder van deomgegaan schilderkunst verband worden gebr schilderij altijdstanding uiterst flexibel met in haar fysiekekan beperhet terugverlangen naar typisch kingen van verfmet en doek, en heeft het zich ook in het modernistische postmoderne waarde authenticiteit en zelfexpressie. Ook binnen tijdperk, waarin concepten als aura en originaliteit op deandere hellingartistieke g is de jaren immers eendeherwaardering van het mo kwamen te staan, opafgelopen kameleontische wijze aan omstandigheden vocabulaire zichtbaar, zoals getoond collage- voor en beeldhouw aangepast. Hetnistische schilderbeeld heeft zich ontvankelijk dat zich expliciet baseert op deen constructivistische alle andere beelden in de eigentijdse cultuur, steevast manierenbeeldtaal u jaren ’20.van Volgens Birnbaum is het echter zinloos om de opgel gevonden om de status de moderne beeldproducerende media aandacht voor schilderkunst te geresulteerd verklaren vanuit te absorberen en becommentariëren. Dit heeft in eeneen eventu re-modernisme, vanwege het eenvoudige feit dat de kunstma uitermate heterogeen schilderkunstig landschap, waarin een breed te dominant isposities om vannaast een natuurlijke schilderkunstproduct spectrum aan verschillende elkaar bestaat. Deze Omdat het schilderij hetheden verhandelbare heterogeniteit isspreken. in ons complexe, gefragmenteerde zo nadruk-kunstobjec kelijk en onvermijdelijk, dat ze zich openbaart als een volkomen antithese van de uniforme hoogmodernistische esthetiek van een aangepast aan begreep dat haar positie pagina halve eeuw geleden. Nadat de kunst met het verdwijnen van de allesomvattende, progressieve ideologieën van het modernisme toe was aan fundamentele revisie, heeft het de ketenen van haar in geëxalteerde abstractie geëindigde waarheids-
queeste afgeworpen om een nieuwe, lang verdwenen vrijheid te omarmen. De schilderkunst was in eerste instantie het grootste slachtoffer van deze ontologische verschuiving in de ‘betekenis’ van kunst – zij was immers onlosmakelijk verbonden met de periode waarin het modernisme tot volle bloei is gekomen: van Courbet en Manet tot aan Ryman en Rothko. Als de gedesoriënteerde bioscoopbezoeker die zijn ogen moet laten wennen aan de felle namiddagzon, heeft de schilderkunst zich na de jaren ’60 moeten heroriënteren op haar eigenlijke project, en opnieuw om zich heen moeten leren kijken (naar andere, nieuwere media en artistieke vertrekpunten) om haar veranderde positie te kunnen begrijpen.
00 cm
erdam ropracht en als genres oderwwerk uit de leefde ueel arkt tie te ct bij
69
Een van de belangrijkste kenmerken van deze nieuwe positie van de schilderkunst in de periode na het modernisme, voortdurend tot hier en nu, is het zelfbewustzijn van het schilderij als schilderij. In de inleiding van Vitamin P leent Barry Schwabsky het door Michael Fried gehanteerde idee van ‘gratuitousness’ om te beschrijven hoe de hedendaagse schilderkunst niet de ‘essentiële’ oplossing voor een probleem claimt te poneren, maar zich op ‘gratuite’ wijze voornamelijk bezighoudt met de mogelijkheden van stijl – zich afzettend tegen de nadruk op essentie van het modernisme. Een welhaast clichébeeld van het postmodernisme, dat vaak als aanklacht tegen haar vermeende intrinsieke oppervlakkigheid wordt aangehaald. Dat de hedendaagse schilderkunst meer om het lijf heeft dan de negatieve connotaties van deze beschrijving kunnen suggereren, ligt volgens Schwabsky aan haar worteling in de conceptuele traditie: een schilderij is tegenwoordig niet alleen een schilderij, maar ook de representatie van een idee over schilderen. In die zin is de veelgebruikte term ‘conceptuele schilderkunst’ even correct als overbodig: elke schilder is zich immers te bewust van de geschiedenis van zijn medium en reflecteert daarop,
schilderkunst
2006
don’t call it a comeback (i’ realiseert zich dat claims met betrekking tot originaliteit en waarheid geen geldigheid bezitten, en formuleert zijn eigen positie ten opzichte van die geschiedenis en de actuele posities (ook in relatie tot andere media) die hem omringen. Hoewel dus alle schilderkunst vandaag de dag over schilderkunst gaat, stilistisch uitermate gevarieerd is en de hoogconjunctuur op de kunstmarkt ervoor zorgt dat de productie het niveau van de laatste boom van eind jaren ’80 overtreft, (en daarmee verhoudingsgewijs het aanbod van inferieur werk toeneemt) lijkt het overdreven om te stellen dat het medium zo gefragmenteerd is dat het slechts kan worden beoordeeld op individuele artistieke posities, of dat een drijfzand van zelf-referentiële spelletjes claims van inhoudelijke betekenis zou verzwelgen. De term ‘stroming’ is dan misschien te sterk verbonden aan het modernisme, het tijdperk van manifesten en gedeelde ideologieën, er zijn natuurlijk wel degelijk tendensen aanwijsbaar binnen de hedendaagse schilderkunst die wijzen op gemeenschappelijke interesses onder jonge kunstenaars. Aan de ene kant is er het naar buiten kijken van het schildermedium: het onderzoek naar de status van de geschilderde afbeelding temidden van andere beeldproducerende media en het ‘banale’ beeld, in de traditie van Gerhard Richter en Luc Tuymans – een jonge generatie schilders die zich toetst aan de fotografie, film en internet, en de meest recente beeldmanipulerende technieken. Daarnaast is er de afgelopen jaren een groeiende aandacht ontstaan voor schilderkunst die meer naar binnen is gericht, en vaak met de term ‘neo-romantiek’ wordt aangeduid. De grote tentoonstelling Ideal Worlds die vorig jaar in de Schirn Kunsthalle in Frankfurt te zien was, trachtte deze tendens zichtbaar te maken aan de hand van bijna uitsluitend figuratieve schilderkunst – een verschijnsel dat recentelijk in iets andere vorm ook in Dark in het Boijmans te signaleren viel. Hedendaagse interpretaties van Arcadische landschappen, vurige, ontembare verlangens en een uitgesproken inte-
strateg te zitte door d ken (‘o van de domein rijke ro jonge k (meesta
’ve
resse in donkere, irrationele processen geven het werk van deze kunstenaars vorm, waarbij soms expliciet wordt gerefereerd aan schilderkunst uit de rococo, romantiek en het symbolisme. Hoewel schilderkunst hier een minder dominante rol speelde, fungeerde ook de meest recente biënnale van Berlijn als podium voor kunstopvattingen die sterk gericht waren op de binnenwereld van de kunstenaar, waarbij persoonlijke angsten, obsessies en een meer algemene interesse in de geesteswereld en het bovennatuurlijke centraal stonden.
been here for years)
Eberhard Havekost, Sport Dunkel, olieverf op doek, 190 x 140 cm (2002) © DekaBank, Kultur- und Wissenschaftsförderung, Frankfurt am Main
de artis schilde een do maalstr schilde uitdruk teriseer nente d nostalg herinte gewich medium nú’), en wordt bij een geval l schilde anticip van de revolut ze nog
Uwe Henneken, Europa has burned and will burn again, olieverf op doek, 210 x 165 cm (2004) © Galerie Gisela Capitain, Köln
Na een periode waarin de kunst middels documentaire gieën de werkelijkheid zo dicht mogelijk op de huid trachtte Untitled , olieverf op doek, 205 x 205 cm en, of zich fysiek Christopher een plaatsOrr, in een sociale(Birds) realiteit toeeigende (2004) © ibid projects London | Vilnius de beschouwer direct aan te spreken en in het werk te betrekontmoetingskunst’), is er nu een beweging zichtbaar die zich e realiteit afwendt en zich nadrukkelijk ophoudt binnen het n van de verbeelding. De schilderkunst speelt een belangkoninklijke prijs voor vrije ol in deze ontwikkeling, deels vanwege de aandacht die deze kunstenaars tonen voor specifieke historische periodes al de vroege dan wel late 19e eeuw) waarin het medium in
71
schappen, vurige, ontembare verlangens en een uitgesproke interesse in donkere, irrationele processen geven het werk van kunstenaars vorm, waarbij soms expliciet wordt gerefereerd schilderkunst uit de rococo, romantiek en het symbolisme. H schilderkunst hier een minder dominante rol speelde, fungeerde de meest recente biënnale van Berlijn als podium voor kun opvattingen die sterk gericht waren op de binnenwereld van kunstenaar, waarbij persoonlijke angsten, obsessies en een algemene interesse in de geesteswereld en het bovennatuur centraal stonden.
eback (i’ve been here for years)
waarie ten relatie
hildernjuncu van rhouhet rd is eke laims ng’ is dperk wel hilderonge an het derde en het ymans rafie, eken. tstaan met de elling urt te nd van dat te land-
Eberhard Havekost, Sport Dunkel, olieverf op doek, 190 x 140 cm (2002) © DekaBank, Kultur- und Wissenschaftsförderung, Frankfurt am Main Uwe Henneken, Europa has burned and will burn again, olieverf op doek, 210 x 165 cm (2004) © Galerie Gisela Capitain, Köln
Na een periode waarin de kunst middels documentaire Christopher Orr, Untitled olieverf op doek, 205 x 20 strategieën de werkelijkheid zo dicht mogelijk(Birds) op de ,huid trachtte © ibid projects London | Vilnius te zitten, of zich fysiek (2004) een plaats in een sociale realiteit toeeigende door de beschouwer direct aan te spreken en in het werk te betrekken (‘ontmoetingskunst’), is er nu een beweging zichtbaar die zich van de realiteit afwendt en zich nadrukkelijk ophoudt binnen het aangepast pagina domein van de verbeelding. Deaan schilderkunst speelt een belangrijke rol in deze ontwikkeling, deels vanwege de aandacht die deze jonge kunstenaars tonen voor specifieke historische periodes (meestal de vroege dan wel late 19e eeuw) waarin het medium in
en n deze d aan Hoewel e ook nstn de meer rlijke
de artistieke productie centraal stond. Anders dan in de postmoderne schilderkunst van de jaren ’80, waarbij citeren en terugverwijzen een doel op zichzelf werd en betekenis oploste in een oneindige maalstroom van signs en signifiers, lijkt de hedendaagse generatie schilders oprecht (en opnieuw) geïnteresseerd in de mogelijkheid uitdrukking te geven aan de Zeitgeist – één die wordt gekarakteriseerd door maatschappelijke instabiliteit, spanning en imminente dreiging. Het gevaar van postmoderne vrijblijvendheid en nostalgische stijlfetisj ligt dan nog steeds op de loer: dit soort herinterpretaties van historische genres kan eigenlijk alleen artistiek gewicht vergaren wanneer ze zich kritisch verhoudt tot actuele mediumspecifieke discussies (‘waarom schílder ik dit, en waarom nú’), en de gerepresenteerde gedachtewereld daadwerkelijk gevoed wordt door een bredere sociaal-maatschappelijke urgentie – zoals bij een belangrijk deel van de neoromantische kunstenaars het geval lijkt te zijn. Naast het reageren op haar verleden, zal de schilderkunst altijd moeten vertrekken vanuit het heden, om te anticiperen op de toekomst. De politiekrevolutionaire capaciteiten van de schilderkunst mogen dan inmiddels uitgeput zijn, tot revoluties binnen het domein van de particuliere verbeelding is ze nog altijd ruimschoots in staat.
05 cm
73
don’t call it a comeback (i’ve been here for years)
xander karskens
winnaars sinds (1947) Pieter Defesche, Jef Diederen, Chris van Geel, Jan Groenestein, Frans Wiegers, Nicolaas Wijnberg (1948) Herman Berserik, Jef Diederen, Theo Kroeze, Ger Lataster, Frans Wiegers (1949) Herman Berserik, Elisabeth de Boer, Jef Diederen, Ger Lataster, Frans Nols (1950) Elisabeth de Boer, Nora van der Flier, Cootje Horst –van Mourik Broekman, Frans Nols, Max Reneman, Dirk Trap (1951) Henk Bies, Dirk Breed, Mia Jongmans, Jacob Kuyper, Dirk Trap, Jan Jaap Vegter (1952) Rudi Bierman, Arie Kater, Harry op de Laak, Frans Nols, Pierre van Soest, Co Westerik (1953) Jaap Ploos van Amstel, Max Reneman, Pierre van Soest, Marijke Stultiens– Thunnissen, Gerrit Veenhuizen, Co Westerik
(1954) Geery de Bakker, Hans Engelman, Kees Franse, Jaap Ploos van Amstel, Wim Strijbosch, Marijke Stultiens– Thunnissen (1955) Ko Oosterkerk, Lei Molin, Hans Truyen, Aat Velthoen, Louis Visser, Toon Wegener (1956) Jacques Frenken, Hens de Jong, Lei Molin, Jan Sierhuis, Marijke Stultiens – Thunnissen (1957) Jaap Hillenius, Han Mes, Ko Oosterkerk, Ton Orth, Willem den Ouden, Aat Velthoen (1958) Gerard van den Eerenbeemt, Pieter Engels, Ton Frenken, Jaap Hillenius, Trees Suringh, Auke de Vries (1959) Gerard van den Eerenbeemt, Arie van Houwelingen, Steven Kwint, Guillaume Lo-ANjoe, Annemiek Rutten, Lukas Smits
(1960) Henk Dorré, Willem Kloppers, Han Mes, Ton Orth, Gerard Verdijk, Aat Verhoog (1961) Peter Jansen, Willem Kloppers, Han Mes, Jacques Slegers, Jan Willem Smeets (1962) Han Mes, Wim Moerenhout, Ton Orth, Jan Roeland, Lukas Smits (1963) Pat Andrea, Gustave Asselbergs, Hans Hamers, Ton Klop, Joop van Meel (1964) Jan Dibbets, Jaap van der Pol, Jacques Slegers (1965) Peter Jansen, Ton Klop, Jaap van der Pol, Henk Westein (1966) Frits Calon, Ton Klop, Theo Schuurman, Henk Westein
Kemna, H Jacquelin Schijvens Theunisse
Nour–Edd Karenina Kraayevel Maaike V
Mirjam H van der H Hermans, Wim Kon
locher, W der Ploeg Vos de W
Boelhouw Noëlle vo Lamers, R
Sarianne B Allard Bu Muilwijk
(1967) Mareike Geys, Henk Huig, Evert Maliangkay, Wim Moerenhout, R.W. van de Wint, Jacob Zekveld, Siet Zuyderland
1947
(1974) Hans Boer, Arie van Geest, Dick Gorter, Burgert Konijnendijk, Peter Leeuwen, Johan van Oord
(1981) Ernst Blok, Ansuya Blom, Jan Commandeur, Peter Kenniphaas, Emo Verkerk, Henk van Woerden
(1975) (1982) (2000) (1993) (1987) Hans Boer, Hedy Arja van den Berg, (1968) Henk Jonker, Richard Brouwer, Hans Ensink op Gubbels, Burgert Konijnendijk, Jos Boomkamp, Joris Geurts, Geys,Rens Janssen, Fahrettin Örenli, Bas Pierre Cops, Hewald Jongenelis, Mareike J.F.B. Stuurman, Peter Thijs Kees Age Klink, Jacob Zekveld Zoontjens, Ina van Zijl de Goede, Maarten Ploeg, Michael Raedecker, Wouter ne Peeters, Lauran Nies Vooijs van Riessen, H.W. Werther s, Marianne (1976) (1969) (2001) en, Klaasje Vroon Hans Boer, Hedy (1983) Walter Nobbe, Peter Brenner, (1994) Gubbels, Burgert Konijnendijk, Helma Pantus, Kees Spermon, R.W. van de Balen, Sara van der Heide, Rezi Irina (1988) J.F.B. Stuurman, Peter Thijs, F.F. Beckmans, Peter Klashorst, Wint, Wladimir Zwaagstra, van Lankveld, Marcelino Hannah van Bart, Koen Siert Dallinga, Hans de Wit Jos van Merendonk, Marien Pieter Zwaanswijk, Stuhmer Ebeling Koning, Gijs dine Jarram, Schouten, Han Schuil Siet Zuyderland Frieling, Elsa Hartjesveld, de Jonge, Ton (1977) (2002) Rob Verf ld, Bob Negrijn, Gerard Hendriks, (1984) (1970) Lise Haller Vonk John van 't Slot, Peter Thijs, Bettie van Haaster, Mareike Geys, Baggesen, Raaf van der (1995) Frans van Veen, Albert Verkade, Frank Hutchison, Guus Cécile Hessels, Kees Spermon, Sman, Esther Tielemans, Noud van Dun, (1989) Hans van Wingerden Jacob Zekveld, Pieter Chantal Veerman Koenraads, Erik Pott, Conrad Maarten Janssen, Carla Suzan Drummen, van de Ven, Willem van Zwaanswijk,Klein, Siet Zuyderland Paul Nassenstein, Hagoort, Marja (1978) Weelden (2003) Danne van Schoonhoven, Heiden, Benoît Nic Blans jr., (1971) Antoine Machiel van Soest , Hein Jacobs, Roland Sohier, Pat Andrea, Peter Cees Bouw,Adamowicz, Wafae Ahalouch (1985) nings Elizabeth de Ellen van Eldik, Blokhuis, Gèr Boosten, (1996) Toon Teeken, el Keriasti, Sander van Vaal, Willem van Veldhuizen Manuel Esparbé Gasca, Mareike Geys, R.W. van de Deurzen, Thomas Raat Annemiek de (1990) Reggy Gunn, Berend Wint, PieterBeer, Zwaanswijk Norbert Grunschel, Britta Hutten(1979) Hoekstra, Lex van Lith, (2004) W.J.M. Kok, Jan van Bas Meerman, Rik Meijers, Alumet, Inge van Kees Versloot (1972) Thomas Raat, g, F.G.Th. Ros, Paul Dino Ruissen, Ellen Haastert, Sjef Henderickx, Arie van Geest, Marjolein Rothman, Peter Zwarteveen Wael Egidius Knops, Pieter Mol, (1986) Dick Gorter, Mareike Geys, Vos, Barbara Wijnveld Marc Volger Steven Aalders, Gerard van Zon (1997) (1991) (2005) Jan van den Dobbelsteen, Frank Lenferink, Tjong Ang, Ton (1980) Bart Domburg, Michiel (1973) Mariëlle Buitenwer, Jacqueline Böse, Paul Nassenstein, Dieuwke Hedy Gubbels, Jules Bekker, dijk, Melissa Gordon,Duvekot, Aukje Diederick van Spaans, Serge Verheugen on Eugen, Kiki Eugène Jongerius, Henk Kleef, Gerard Kodde Annemarie Fischer, Dick Koks, William Monk Robert Suermondt Gorter, Burgert Konijnendijk, (1998) Metselaar, Sonia Rijnhout, en Tiny van der Sar Nelleke Montfoort, Flip Rutt (2006) Arthur den Boer, (1992) Antoine Berghs, Mattijs van den Bosch, Natasja Wim Bosch, Wouter Kalis, Lucy Stein, Kensmil, Dieuwke Spaans Breuker, Hans Broek, Anneke Wilbrink udding, Janpeter (1999) k, Rinke Nijburg koninklijke prijs voor vrije Robbert-Jan Gijzen, Frederika Hasselaar, Joris van der Horst, GéKarel van der Sterren
75
s sinds 1947
orré, Han Mes, Verdijk,
sen, Han Mes, Willem
, Wim Orth, Jan its
rea, Hans Joop
ets, Jaap s Slegers
sen, der Pol,
on, Ton man,
(1987) Hans Ensink op Kemna, Hewald Jongenelis, Jacqueline Peeters, Lauran Schijvens, Marianne Theunissen, Klaasje Vroon (1988) Siert Dallinga, Nour–Eddine Jarram, Karenina de Jonge, Ton Kraayeveld, Bob Negrijn, Maaike Vonk (1989) Suzan Drummen, Mirjam Hagoort, Marja van der Heiden, Benoît Hermans, Hein Jacobs, Wim Konings (1990) Britta Huttenlocher, W.J.M. Kok, Jan van der Ploeg, F.G.Th. Ros, Paul Vos de Wael (1991) Tjong Ang, Ton Boelhouwer, Jacqueline Böse, Noëlle von Eugen, Kiki Lamers, Robert Suermondt (1992) Wim Bosch, Sarianne Breuker, Hans Broek, Allard Budding, Janpeter Muilwijk, Rinke Nijburg
(1993) Richard Brouwer, Pierre Cops, Rens Janssen, Michael Raedecker, Wouter van Riessen, H.W. Werther (1994) Irina Balen, Hannah van Bart, Koen Ebeling Koning, Gijs Frieling, Elsa Hartjesveld, Rob Verf (1995) Noud van Dun, Maarten Janssen, Carla Klein, Paul Nassenstein, Danne van Schoonhoven, Machiel van Soest (1996) Annemiek de Beer, Norbert Grunschel, Bas Meerman, Rik Meijers, Dino Ruissen, Ellen Zwarteveen (1997) Frank Lenferink, Paul Nassenstein, Dieuwke Spaans, Serge Verheugen (1998) Arthur den Boer, Mattijs van den Bosch, Natasja Kensmil, Dieuwke Spaans (1999)
koninklijke Robbert-Jan Gijzen, Frederika Hasselaar, Joris van der Horst, GéKarel van der Sterren
(2000) Henk Jonker, Fahrettin Örenli, Bas Zoontjens, Ina van Zijl (2001) Peter Brenner, Sara van der Heide, Rezi van Lankveld, Marcelino Stuhmer (2002) Lise Haller Baggesen, Raaf van der Sman, Esther Tielemans, Chantal Veerman (2003) Antoine Adamowicz, Wafae Ahalouch el Keriasti, Sander van Deurzen, Thomas Raat (2004) Thomas Raat, Marjolein Rothman, Peter Vos, Barbara Wijnveld (2005) Mariëlle Buitendijk, Melissa Gordon, Aukje Koks, William Monk (2006) Antoine Berghs, Wouter Kalis, Lucy Stein, Anneke Wilbrink
prijs
Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2006
Tentoonstelling Gemeentemuseum Den Haag 7 oktober tot en met 3 december 2006
organisatie
Stichting Koninklijk Paleis te Amsterdam, Educatieve Dienst
redactie
isbn-10: 90-72080-35-1 isbn-13: 978-90-72080-35-6
Marianna van der Zwaag
boom! silent battle
Studio Tom Haartsen, Ouderkerk aan de Amstel
fotografie
Antoine Berghs
ceremony #5 ceremony #3
grafisch ontwerp
Maaike Molenkamp & Alfons Hooikaas
Wouter Kalis
Lucy Stein
wood rescue remedy (middle class psycho drama)
druk en lithografie
Drukkerij Rosbeek BV, Nuth
zonder titel zonder titel
Anneke Wilbrink
Š Stichting Koninklijk Paleis te Amsterdam Bij het regelen van de auteursrechten van de illustraties is met grote zorgvuldigheid te werk gegaan. Mochten er onvolkomenheden geconstateerd worden dan zal de uitgever daarvan graag op de hoogte worden gesteld.
schilderkunst
2006
koninklijke prijs voor