Bregebidler 123 - november 2021

r e l d i b e g ê r de B

DOARPSBLED FOAR ALDTSJERK EN OMKRITEN NOVEMBER 2021

123

Colofon

Contactpersonen

Redactie‐adres: Wietske Kooistra, Miedemaweg 19 9064 KL Aldtsjerk 06‐20144152 bregebidler@hotmail.com

Doarpsbelang: Marten Pietersma 06 30509270 info@dorpsbelangaldtsjerk.nl Havencommissie: Theo Spies 2561804 Speeltuincommissie: Anne Dorenbos 06 51460364 anne@dorenbosarchitecten.nl Feinteboun: Rienk v.d. Meer 06 11284004 IIsklub: Jan Klompmaker 2562619 Koor: Albert Kloosterman 2563204 Soos: Auke Talsma 06 20447299 Skoalle/âld papier: Sinnehonk 2561762 Wieger Annema 06 10605458 Vrouwen van Nu: Thea van Raaij 06 43840301 Hervormde Vrouwenvereniging: C. Holtkamp 2561553 Café Moarkswâl: Henk en Jannie 2563300 Doarpshûs Oerein: 2562222 Boekingen (Annestien) 06 53632103 www.oerein.nl 058‐2561612

Redactieleden: Hester Luinstra penningmeester Theorine Scholte Wietske Kooistra Maaike Bokma verspreiding

06 51316779 256 05 98 06 20144152 844 98 74

Abonnementen en advertenties: Advertentiekosten per jaar: hele pagina 135,00 halve pagina 67,50 éénmalige advertentie 25,00 Abonnementen buiten verspreidingsgebied (5x) 11,34 Vrijwillige bijdragen: graag op ons banknummer: IBAN NL10 RABO 0135 6728 05 Rabobank t.n.v. Doarpskrante Aldtsjerk, Rhaladyk 8A, 9064 DD Aldtsjerk.

Opmaak en druk: Rekladruk Gytsjerk Verspreidingsgebied: Heel Aldtsjerk en Readtsjerk tot Steenendam, incl. Bosweg en Kooi‐ weg, Rengersweg tot Stania State.

Anonieme inzendingen worden niet in behandeling genomen. De redactie heeft het recht stukken in te korten / aan te passen.

Politie buurtagent: Wijkagent Kroes 0900‐8844 / 112 Servicenummer Milieu en Beheer: Openbare ruimte (klein leed: losse tegel; 0511‐460860 overhangende tak: en 14 05 11 Werkdagen 9‐12 en 13‐15.30 Melding doen via: http://www.t‐diel.nl Calamiteitennr. wegen en riolering: Na werktijd van 15.30 tot de vol‐ gende ochtend 07.00: 0511‐460888 Weekend en feestdagen

Voorwoord En dan is de wintertijd weer aangebroken. Ooit is de zomer‐ en wintertijd inge‐ voerd om energie te besparen. Door de klok in het voorjaar een uur vooruit te zet‐ ten is het ’s avonds dan langer licht waardoor er minder energie verbruikt wordt.

En hetzelfde maar dan omgekeerd voor de wintertijd. Ieder jaar is dit voer voor (soms verhitte) discussies. En wat de huidige energieprijzen aangaat misschien wel actueler dan ooit.

De dagen worden korter, het weer wordt guur. We kleden ons warm aan wanneer we naar buiten gaan. Binnen stoken we de kachel of haard op en branden we ’s avonds kaarsjes om het in huis weer gezellig te maken.

De feestmaand december staat voor de deur, de kerstboom kan bijna weer in huis.

En met Sinterklaasavond, kerst en oud & nieuw staat ons hopelijk nog wat gezel‐ ligheid te wachten. Voor we het weten is het jaar alweer voorbij.

Wie weet krijgen we ook een paar mooie winterdagen. Een witte kerst? En kunnen we weer op de schaats? In 2022 is het 25 jaar geleden dat de laatste Elfstedentocht verreden werd – hoog tijd dus voor een vervolg zou je zeggen.

Ook met koude dagen is het de moeite waard om naar buiten. Ga lekker wandelen, geniet van de mooie natuur en warm je handen bij thuiskomst aan een beker warme choco (met slagroom?).

Lees vooral ook Beppe Bregje in deze Brêgebidler, want daarin leest u tips om de broodnodige vitaminen op te doen in de winter. Ook wanneer u zich even wat min‐ der fit voelt weet Beppe Bregje wat te doen.

Wij wensen u in ieder geval een heel gezonde en gezellige decembermaand toe.

En in het nieuwe jaar gaan wij u de Brêgebidler weer bezorgen!

Veel leesplezier, de dames van de redactie

3

Canterlandseweg 48 - 9061 CD Gytsjerk Tel. 058 256 14 93 - Fax 058 256 18 95

LOONWERK • GRONDWERK • KRAANVERHUUR

Dorpsbelang Aldtsjerk Agenda Algemene Leden Vergadering, de ALV wordt uitgesteld. Zodra mogelijk laat Dorpsbelang Aldtsjerk de nieuwe datum weten. De agenda blijft ongewijzigd. (onder voorbehoud RIVM‐regels) 1. Opening 2. Mededelingen 3. Terugkoppeling gezamenlijke dorpsbelangen 4. Financiën update PAUZE 5. Aldtsjerk Foarút 6. Rondvraag 7. Sluiting

Terugblik op Monumintedei 2021 op 11 septimber yn en om de tsjerke fan Aldtsjerk.

Foardat we de doarren dizze dei iepen sette kinne, is der alhiel wat oerlis west yn Aldtsjerk.Ha we genôch minsken en parkearplak en hoefolle lju komme hjir op ôf?

Neist al it moais yn en om de tsjerke en de ferhalen oer de skiednis, ha wy twa grutte panielen yn de hal stean, dy’t ek oer in stikje skiednis giet wat de muoite wurdich is om bewarre te bliuwen.

Fan myn kameraatske út Amearika krige ik in gedicht fan Ds. Rogge út 1870 mei de fraach, is dat ek wat foar Tsjerkepaad. It wie yn de tiid dat de Aldtsjerkster twilling berne waard en sy al nei 4 wike harren mem ferlieze moasten. Grutte fersleinens yn de Trynwâlden en ek by dizze dûmny.

Hy kroep as it ware yn de hûd fan de mem en skreau in gedicht oan de heit: “De ont‐ slapen moeder aan haren echtgenoot.” De twilling wêr’t it hjir oer giet, is de letter sa bekende âldste twilling fan ús lân, Tryntsje en Antsje. Berne op it Healbird en altyd yn Aldtsjerk wenjen bleaun.

De doarren kinne iepen en twa minsken fan “Monuminten Tytsjerksteradiel” ha harren ynstallearre yn de hal om oer dizze monuminten te fertellen. Ek Pieter Bosma dy’t de Van Sminiabank restaurearre hat, lit sjen wat der dien is en hoe je soks dogge. Harm Kloppenburg spilet op it oargel en soarget foar de muzyk. Tryntsje, Lieuwe, Marlies en ik fertelle it ien en oar. We kinne it bêst oan en it moaie dêrfan is dat der fertelt en lú‐ stere wurde kin. Middeis in nije ploech, Alie Dijk, Baukje en Tineke de Graaf helpe Tryntsje en mij.

5

De twilling fan Aldtsjerk hat in grut neiteam, in protte dêrfan ha ek foto’s en ferhalen oanlevere en komme te sjen. We prate wol oer 6 generaasjes.

It rint wol wat troch en dan komt it Shantykoar “De Pypkesjongers” út Suwâld yn de tsjerke te sjongen. It lûd wol hjir gâns better fuort as yn de wyn by de haven. It foldocht de mannen hjir wol. Spitich dat it waar net wat better is.

Undertusken ek noch in bysetting yn in famyljegrêf fan de Van Sminia’s.

It is min by te hâlden sa’n dei, mar we skatte dat der sa tusken de 45 en 50 besikers west ha. Allegearre wol tefreden sjoen de reaksjes yn it gasteboek: “Fijn dat er zoveel be‐ waard is gebleven”, “Een prachtig monument deze kerk”, “Prachtige tsjerke, fan binnen grutter as we tochten”, “In hertlike ûntfangst, moaie ferhalen en wat in entûsjasme wêr’t dizze dei mei organi‐ saerre is” en as lêste ek in hiele moaie: “Welch ein Erlebnis. Ein großartigen Tag für mich. Herzligen Dank.

Mei hertlike groeten, út namme fan alle frijwilligers, Gryt van de Polder.

“Het rode huisje bij de monumentale brug” Voorafgaand aan de Open Monumentendag 2021 stond op de website Trynwalden.nl een aankon‐ diging dat Aldtsjerk het centrum zou zijn met een foto van “het rode huisje bij de monumentale brug”.

Oeps… een week van tevoren begon ik dus met de voorbereidingen om mijn huis en tuin die dag te laten stralen. De dag zelf begon met re‐ gen, toch kwamen al snel de eerste bezoekers.

Mijn verhaal begon bij de vlag van Aldtsjerk: het groen van de bomen, want we wonen aan deze kant van de Moark op zand van de eindmorenen van een gletsjer. Aan de over‐ kant van de Moark is klei waar gras op groeit voor de koeien. Het rood is van de Adel: de familie van Sminia kocht met Griekse en Turkse staatsobligaties genoeg bos om heel Oudkerk van hout te voorzien. Het witte kruis in de vlag verwijst naar het nonnenklooster Betlehem, nu Bartlehiem geheten. Bartlehiem is bij iedereen bekend van het schaatsen.

7

mmmm . . . het lekkerste SUIKERBROOD koop je natuurlijk bij de FRIESE KAMPIOEN

Van Haersmasingel 2 Tel. 058-256 30 01 Oenkerk

Oudkerk is dan ook een schaatsdorp. Bij wedstrijden op het Oudkerker Meer waren er zulke hoge geldprijzen dat als je won je van knecht boer kon worden! Als er onder de brug nog geen ijs lag, kon je via een stuk omlaaggedraaide stootrand opstappen om langs de brug te klunen: een Kluunbalk. Wellicht de enige in de wereld, dus wereldbe‐ roemd in Aldtsjerk!

In de verte onder de grote weg naar Dokkum zie je een tunneltje dat doodloopt op het meer…. dat is een Kluuntunneltje. Prachtige monumenten van de rijke historie van Aldtsjerk.

En dan uiteraard de monumentale brug. Van achter mijn computer kijk ik er precies op uit… geweldig mooi. Afgelopen jaar was de brug in de kersttijd van lichtjes voorzien.

Een vraag voor de liefhebber: kun je de essentie van deze ophaalbrug (zie afbeelding) laten zien door een strakke belijning van slechts 1 licht‐ jessnoer beginnend bij A? Dus op een afdruk beginnen bij A en overal langs gaan zonder je pen van het papier te nemen? Succes.

Heel wat mensen zijn tijdens de Open Monumentendag langs geweest. Eén vrouw viel me op “Ik ben geboren in het stenen huisje dat hier stond” sprak ze terwijl ze wees naar de plek waar nu mijn nieuwe steiger is. Bij het aanleggen van de steiger zijn er heel wat stenen weggehaald, dus dat stenen huisje heeft er gestaan.

Ik vertelde haar dat haar geboortehuis waarschijnlijk stond op de plek van mijn garage.

Als je voor mijn huisje staat, is de linkerkant nummer 124 en de rechterkant 122.

Het bordje 122 is nog te zien en in de buitenmuur zie je ook nog de plek van de toe‐ gangsdeur. Op de plek van mijn garage stond een stenen huisje dat over het water hing, nummer 120. De groenteboer van vroeger vertelde me ooit dat hij en zijn vrouw dat huurden voor 11 gulden. Lang geleden toen in mijn huisje nog een winkeltje zat.

Ik heb genoten de bezoekers te vertellen over de rijke historie van ons dorp aan de hand van de vlag van Aldtsjerk….

Elise Boltjes

9

VERGROOT UW WOONCOMFORT

Bouw uw droomserre samen met De Boer Serrebouw 058 256 2332 • Andringasingel 13, Oenkerk

www.deboerserrebouw.nl

Ook de Aldtsjerkster molen was geopend tijdens de Monumentendag. Hieronder een aantal reacties die in het gastenboek zijn geschreven: • Vandaag tijdens een wandeling een onverwachte rondleiding in de Aldtsjerkster mûne gehad. Eeuwe de mûner kon hier prachtig over vertellen. Genoaten fan de rounleiding.

• Vandaag gekeken in actie – prachtig • Tige tank foar dizze neiskjirrige útlis en dyn enthousiaste ferhaal oan ûs groepke • In het boek staat ook nog een mooi verhaaltje van een dag in augustus: We zagen een molen staan. Laten we daar even gaan zitten zegt de vrouw. Toen kwam een man: nu worden we weggestuurd zeiden we. Niets bleek minder waar. In de kop van een draaiende molen zitten. Die kans krijgen we nooit meer! Ook namens de kinderen bedankt, familie De Haan • En niet alleen Fries/Nederlands sprekende bezoekers doen de molen aan: ‐ Muchas gracias por le visita, muoy especial! ‐ Merci beaucoup! ‐ From Australia: an amazing windmill! ‐ From USA / Czech Republic: thank you so much for such a lovely morning and tour of your beautifull windmill, our visit was so special! ‐ Austria: Thanks, really great! I have to improve my Dutch!

11

Beste dorpsgenoten, Ons dorpshuis is sinds september weer geopend en er zijn weer enkele activiteiten ge‐ organiseerd in Oerein. In de vorige Brêgebidler hebben wij aangekondigd dat wij de in‐ loop van oktober buiten zouden organiseren in verband met de toen geldende corona‐ maatregelen. De opkomst voor deze inloop was (mede in verband met het weer) minimaal. Desondanks was het toch gezellig!

Tevens zijn er in september en oktober ook weer klaverjasavonden georganiseerd, en daarnaast heeft Annestien ook elke donderdagochtend vanaf 10.00 uur de deuren van Oerein geopend voor een gezellige koffieochtend. De koffie gaat vaak gepaard met een heerlijk zelfgebakken cake of taart van Annestien. Mocht het je gezellig lijken, kom dan ook eens langs op een donderdagochtend!

Wij hebben de verwachting dat de inloop van november wel meer mensen gaat trekken, aangezien voorafgaand aan de inloop een snertkuier is georganiseerd en er dus na af‐ loop van een kuier van 5 of 10 kilometer de door Annestien zelfgemaakte snert kan wor‐ den genuttigd. Er is in ieder geval een leuke opgave voor de kuier van 28 personen, nu maar hopen voor hen op lekker wandel‐weer!

De inloop van november zal wel zoals anders ook het geval was binnen in Oerein wor‐ den gehouden. De inloop voor december staat gepland voor zaterdag 18 december aan‐ staande en de Nieuwjaarsinloop voor zaterdag 8 januari. Op vrijdag 19 november aan‐ staande staat er een kinderdisco op de agenda voor de basisschoolkinderen van Aldtsjerk/Readtsjerk! De disco start om 18.45 uur, en de entree bedraagt € 2,00, (incl. ranja en chips). Er zal door vrijwilligers van Oerein toezicht worden gehouden gedurende de disco, maar ook ouders van de (jongere) kinderen zijn welkom.

In verband met de nieuwe maatregelen die sinds 6 november j.l. zijn gaan gelden, heeft het bestuur van Oerein besloten om de toegang tot activiteiten waarbij gebruik wordt gemaakt van de horecafaciliteiten van Oerein, bij de deur te vragen naar een geldig Corona Toegangs Bewijs (CTB). Dit is in lijn met de thans geldende regelgeving die is op‐ gelegd voor dorpshuizen. Wij gaan ervan uit dat één ieder binnen Oerein zijn/haar eigen verantwoordelijkheid neemt ten aanzien van het advies om 1,5 meter afstand te bewaren.

13

Blijf via onze website (www.oerein.nl) of via onze facebookpagina op de hoogte van de activiteiten in Oerein. Tenslotte zijn wij nog steeds op zoek naar nieuwe horeca‐vrijwil‐ ligers. Mocht het je leuk lijken om eens een bardienst te draaien bij 1 van de activiteiten in Oerein laat het ons dan weten via onze email (oerein@hotmail.nl) of neem contact op met 1 van onze bestuursleden.

Bestuur Oerein Klaverjassen in Oerein Bij deze eerste keer weer klaverjassen op 25 september in Oerein, was de uitslag met 18 deelnemers als volgt:

De uitslag van het klaverjassen op 30 oktober in Oerein was met 17 deelnemers als volgt:

1. Mevr. Toos Daalmans ‐ 5917 pnt.

2. Dhr. Jan Zijlstra ‐ 5207 pnt.

3. Mevr. Jitske de Boer ‐ 5055 pnt.

4. Mevr. Geertje Hoekstra ‐ 5022 pnt.

5. Dhr. Theo Spies ‐ 4796 pnt.

6. Dhr. Oedzen Hooghiemster ‐ 4746 pnt.

7. Dhr. Joast de Boer ‐ 4737 pnt.

8. Dhr. Harrie van der Mark ‐ 4734 pnt 9. Dhr. Klaas van der Veen ‐ 4676 pnt.

10. Dhr. Rom Veenstra ‐ 4652 pnt.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Mevr. Toos Daalmans ‐ 5905 pnt.

Dhr. Jan Zijlstra ‐ 5178 pnt.

Mevr. Geertje Hoekstra ‐ 5088 pnt.

Dhr. Theo Spies ‐ 5075 pnt.

Dhr. Auke Talsma ‐ 4941 pnt.

Dhr. Harrie van der Mark ‐ 4927 pnt.

Dhr. Evert de Jong ‐ 4924 pnt.

Dhr. Jaap Faber ‐ 4905 pnt.

Opgesteld door Klaas en Rom

Het leven bestaat niet uit het vasthouden van goede kaarten, maar uit het goed spelen met de kaarten die je hebt (Josh Billings) 15

TIMMERWERKEN

ONDERHOUD RESTAURATIE

VERBOUW KOZIJNEN

GLASZETTEN BADKAMERS

DOUWELAAN 86 OENTSJERK [06] 46 218 460

INFO@JVDMTIMMERWERKEN.NL WWW.JVDMTIMMERWERKEN.NL

Nieuws van Sinnehonk Groep 4/5.

Het eerste deel van het schooljaar is alweer voorbij gevlogen. Voor de herfstvakantie hebben we gewerkt over het thema Nederland. De Kinderboekenweek had als thema: Worden wat je wil. De kinderen hebben hierover een verhaaltje gemaakt of ze hebben iets geschreven over de herfst.

Bezoek molen Wij zijn met de klas naar de molen geweest. Eerst moesten we erheen lopen.

Het was maar een klein stukje. Daarna ging de man van de molen hem aan zetten. We gingen ook in de molen. Daar kon je zien hoe het werkte. We gingen toen in de wiek klimmen en daarna gingen we weer terug naar school.

Groeten Ciske v/d Schoot.

De herfst Er was eens een klein kaboutertje en die heette Jan Woutertje. Hij speelde de heeeeele dag met zijn vriendjes. Toen was het bijna avond. Ze gingen allemaal weer naar huis. De volgende ochtend ging hij op zoek naar tamme kastanjes want dan kon zijn moeder ze open maken want dan konden ze eten. Jan Woutertje ging naar buiten om met zijn vrienden te spelen. Hij schommelde de hele dag onder een bosje. Toen was het snel avond. Hij ging terug naar de paddenstoel maar toen hoorde hij geritsel in de bosjes. Het was een vos. Hij rende voor zijn leven maar toen struikelde hij over zijn voeten. Hij rende gewoon door maar toen …....... Hap de vos at hem op. Helaas …..... Einde.

Almar v/d Meulen.

Herfst Er was een meisje in het bos. Ze zag een kabouter en die kabouter ging in een paddenstoel. Toen zag ze heel veel kabouters en ze ging met de kabouters dansen.

Tess van der Schoot.

17

* BOKSEN * SPINNING * FITNESS * PILATES

* CARDIOTRAININGS * GROEPSFITNESS * KRACHTTRAINING * VIRTUELE SPINNING

* FIT EN STRENGTH * SPORTMASSAGE EN * 55+FITNESS MEDICAL TAPING * VOEDING * ZONNEBANK

Thema Nederland Wij hebben met de klas aan thema Nederland gewerkt. We zijn naar de molen geweest van Eeuwe de Vries en de molen was een watermolen en die pompte water. We zijn ook nog met de klas naar het klompenmuseum geweest. Daar hebben we eerst een filmpje gekeken. Dat ging over hoe ze klompen maken. Daarna hebben we een speurtocht gedaan. Toen hebben we ook nog klompen geverfd en we hebben ook nog gegolft op klompen. Toen later in het jaar hadden we ook nog kinderboekenweek en toen hadden we petje af en petje op.

Groetjes Reina Castelein.

Herfst Ik loop door het bos en ik zie een paddenstoel en ik zag een paar dennenappels en ook een paar eikels en het begon te regenen en tussen twee bomen zat een spinnenweb. Ik liep weer verder en toen zag ik weer de eikels en dennenappels en de paddenstoel.

Bjorn Post.

Kinderboekenweek Worden wat je wil. We gingen bij alle klassen kijken. We gingen buiten ook petje op en petje af doen en dat vond ik ook heel leuk.

Lise de Vries Herfst Ik ging naar buiten. Het was eerst droog maar ik zag naar de lucht. Het regende. Toen zag ik naar een boom. Die was kaal. Toen dacht ik een dief!!!! Ik rende weg maar toen zag ik een bult bladeren en toen bleef ik staan. Ik zag een blad maar dat was geen blad maar een paddenstoel. Leuke dag.

Jan Wouter van der Veen.

19

Ljocht op Rjocht “Wat je vindt moet je naar het politiebureau brengen” Wie is er niet opgegroeid met deze spreuk? Heel letterlijk klopt dat vandaag de dag niet meer. Figuurlijk gebruiken we deze uitspraak ook, als iemand ergens een mening of een oordeel over heeft en dat deelt. Soms moet je dat nou net wel weer bij de politie melden.

Naar aanleiding van twee lezersvragen deze keer in Ljocht wat te doen als je “wat” vindt.

Gevonden voorwerpen Gevonden voorwerpen moeten tegenwoordig worden ingeleverd bij de… gemeente!

Want voorwerpen die je op straat vindt, zoals een paspoort, sleutels of een portemon‐ nee, zijn onbeheerde goederen. Omdat ze op straat liggen zijn ze daarmee wettelijk ei‐ gendom van de gemeente. En als je dus een voorwerp vindt, moet je zo snel mogelijk aangifte doen van de vondst.

Op websites zoals verlorenofgevonden.nl en ilost.nl kan je melden dat je een voorwerp hebt gevonden. Beide websites zijn in gebruik bij Nederlandse gemeenten. Je kan daar ook kijken of iemand het voorwerp misschien als verloren heeft opgegeven.

Als je de vondst inlevert, kan je het bij de gemeente achterlaten. Daarmee doe je wel af‐ stand van je rechten Je kan het ook in bewaring geven, bijvoorbeeld als het waarde heeft. Vraag dan wel om een bewijs van aangifte of van de inbewaringgeving. Soms mag je het voorwerp zelf bewaren. Je moet er dan wel goed op passen en zorgen voor het onderhoud, zodat de staat van het voorwerp niet verslechtert.

Wanneer word je eigenaar van het gevonden voorwerp?

Als vinder kan je uiteindelijk ook eigenaar worden van het gevonden voorwerp. Je moet dan wel aangifte hebben gedaan bij de gemeente en laten weten dat je graag eigenaar wil worden als het voorwerp niet wordt opgehaald.

Voor gevonden voorwerpen met een waarde van minder dan € 450 geldt een aparte ter‐ mijn van drie maanden. Als de eigenaar zich binnen die tijd niet meldt, mag de ge‐ meente de zaak verkopen, weggeven (bijvoorbeeld aan jou als vinder) of vernietigen.

Voor voorwerpen die meer waard zijn geldt een periode van een jaar waar binnen de ei‐ genaar zich moet melden.

Vindersloon Een vinder die voldaan heeft aan zijn verplichtingen, heeft recht op "een redelijke ver‐ goeding". Bij een redelijke beloning wordt vaak gedacht aan 10% van de waarde van de vondst. Een vinder die zijn vindersloon niet krijgt, kan dat eventueel via de rechter op‐ eisen. Wist u dat er ook ‘Professionele vinders” zijn?Dit zij mensen die gericht op zoek gaan naar verloren voorwerpen met een (behoorlijke) waarde, bijvoorbeeld auto"s en motoren. Deze mensen verdienen aan het vindersloon.

20

Gevonden dieren Een gevonden (levend) dier kunt u afgeven in een Gemeentelijk asiel. Wil jij zelf graag voor het dier (gaan) zorgen dan moet je twee weken wachten. Daarna kan de burge‐ meester (jaja) het eigendom aan jou overdragen (soms wel tegen betaling).

Uitzonderingen Vind je een paspoort, rijbewijs en/of een ander identiteitspapier of een militaire artikel: dan heb je de plicht deze af te geven, omdat het een staats‐ of gemeente‐eigendom be‐ treft.

Dit doe je dan wel op het politiebureau! Doe je dat niet, dan maak je je schuldig aan het misdrijf verduistering.

Als je denkt dat het gevonden voorwerp misschien te maken heeft (gehad) met een strafbaar feit, dan moet je dat ten allen tijde bij de politie afgeven en hiervan aangifte te doen.

Gevonden wapens moet je altijd naar de politie brengen.

Melden misstanden Maar ergens iets ‘van vinden’ kan ook. Vermoed je dat je vriendin in handen is gevallen van een loverboy? Word je lastiggevallen door je ex? Weet je wie een diefstal heeft ge‐ pleegd? Wie drugs verhandelt? Waar verboden vuurwerk wordt verstopt? Waar de volksgezondheid in gevaar is vanwege lachgasmisbruik of overtreding van de Coronaregels op een illegaal feestje? Meld het ‐ dat kan anoniem.

Meld Misdaad Anoniem (M.) is een onafhankelijk meldpunt. Ben je bang voor wraak?

Heb je zelf iets gedaan waar je spijt van hebt? Blijf er niet mee rondlopen. Meld het. Zo help je ook anderen.

M. is dé plek waar je anoniem kan blijven. Er werkt een klein team van goed opgeleide mensen. In een vertrouwelijk gesprek nemen zij de details van je melding met zorg door.

Ze bieden je een extra vangnet: voor als je wel wilt melden, maar niet bekend wilt wor‐ den. M. is een onafhankelijke organisatie en is geen politie. Alleen als jij zeker anoniem kan blijven, stuurt M. jouw melding (met jouw toestemming) door naar bijvoorbeeld de politie. Die doet dan vervolgens onderzoek om te bekijken of, wanneer en hoe ze het beste kunnen ingrijpen.

M. is bereikbaar via 0800‐7000. Daarnaast kan je 24/7 melden via meldmisdaadano‐ niem.nl/melden.

Heb je nou ook een vraag waar je graag een Ljocht op geworpen wilt zien? Laat het ons weten via bregebidler@hotmail.com. Anonimiteit gewaarborgd ;‐)

21

Door stil te staan bij mijn handelen heb ik bepaalde niet-helpende patronen ontdekt. Door deze patronen te doorbreken ontstonden nieuwe mogelijkheden. Door de veiligheid die jij hebt geboden is er bij mij veel meer ontspanning ontstaan.

Fjildwei 9, 9067 DG Readtsjerk Tel. 06- 128 716 71 info@indeoudehof.nl www.indeoudehof.nl

VERTROUW WD BIJ U THUIS

Thuiszorg

Heeft u vragen of bent u op zoek naar een passende oplossing?

24-uurs alarrmering

090 00 - 1722

www.patyna a.nl

Buorkje by de buorlju Jelmer en Carlijn Busse In deze rubriek stellen wij aan de hand van een paar vragen nieuwe inwoners van Aldtsjerk/Readtsjerk aan u voor.

Jelmer (36) en Carlijn (33) Busse wonen sinds 19 juni 2021, met hun 2 Noorse boskat‐ ten Gavyn en Gena (van de Toverbal) aan de Van Sminiaweg 60 te Aldtsjerk.

Waarom is er gekozen voor Aldtsjerk?

Via zus Dorien kwamen ze in contact met de vorige bewoners, die na 2 jaar dit huis gingen verruilen voor de boerderij op de Ald Miedwei. Hiervoor woonden Jelmer en Carlijn in Leeuwarden in de wijk Westeinde.

Beiden wilden graag (terug) naar een dorp, na rond‐ leiding door het huis en een gezellig gesprek met vo‐ rige bewoners keken ze elkaar aan en wisten ze het: dit wordt ons nieuwe huis! Jelmer is via Buitenpost, Nijkerk en Leeuwarden nu helemaal thuis in Aldtsjerk.

Carlijn is geboren en getogen in Marssum. Ze kenden de regio Trynwâlden al redelijk goed, met een broer in Oentsjerk en zus in Gytsjerk (inmiddels ook Aldtsjerk).

Ook spreekt de omgeving hen erg aan, bos en water, maar ook weer dicht bij de stad.

Wat zijn jullie hobby‘s?

Jelmer en Carlijn houden beide erg van sporten met een personal trainer. Jelmer squasht daarnaast en hij zou graag willen kennismaken met padelen (kleiner veld waarop je met een racket en een balletje alle muren en plafond mag gebruiken tijdens het spel). Maar ook van gamen op Playstation / computer wordt Jelmer enthousiast.

Voor Corona waren ze veel weekendjes weg ‐ stedentrips, concerten, uit eten, naar een musical of festival. De geplande reis naar Curaçao werd helaas een paar dagen voor ver‐ trek (wegens Corona‐maatregelen) geannuleerd. Ook voor Carlijn is sporten belangrijk ‐ zij traint al jaren met een personal trainer (in Post Plaza). Maar ook van een avondje lek‐ ker ‘bingen’ met een Netflix (Scandinavische) serie of andere spannende series als Casa de Papel kunnen ze genieten. Heel soms gamet Carlijn ook, maar dan een spel als Mario Kart.

23

Auto en caravan airco inbouw en reparatie Autodiagnose Dieseltuning Boerfinne 2, 9064 DG Oudkerk Telefoon (058) 256 16 41 • Mobiel (06) 1033 1035 E-mail aircotech@hetnet.nl

Welk boek ligt er op je nachtkastje?

Bij vlagen wordt er gelezen, vooral tijdens de vakantie worden boeken verslonden, maar thuis is er te veel afleiding om te lezen en kunnen ze niet ‘door’ een boek komen. Als ze lezen zijn het meestal spannende boeken zoals The Girl on the train of een boek van Stig Larsson. Carlijn leest op dit moment een boek van Ilja Leonard Pfeijffer ‐ La Superberba ‐ het is een heel bijzonder boek maar het ’grijpt wel’.

Hoe drink je je koffie?

Carlijn drinkt geen koffie (behalve ijskoffie of met een likeurtje), maar ook geen thee, wel eens ijsthee maar vaak de hele dag gewoon water. Jelmer drinkt zijn koffie gewoon met melk en suiker.

Wat wilde je vroeger worden en wat ben je geworden?

Jelmer wilde na het CIOS, waar hij Fitness Health & Management heeft gedaan, eigen‐ lijk Personal Trainer worden. Door persoonlijke omstandigheden is hij hier echter niet verder mee gegaan. Nadat hij jaren een (bij)baantje in een winkel heeft gehad, is hij (naast het werken) gestart met een studie aan Stenden (Small Business & Retail Management). Hij werkt inmiddels al geruime tijd als financieel adviseur bij ING op de incasso afdeling. Hij is heel tevreden met zijn huidige werk en het klantcontact.

Carlijn wilde eigenlijk dierenarts worden, maar kwam er al snel achter dat natuur‐ en scheikunde niet echt haar ding is ‐ waardoor ook de 2e keuze, patholoog anatoom, af‐ viel. Na het gymnasium volgde de Universiteit Nijmegen waar ze psychologie heeft ge‐ stuurd. Na enkele specialistische vervolgstudies is Carlijn inmiddels fulltime werkzaam als GZ‐psycholoog in de gevangenis te Leeuwarden. Op dit moment is ze bijna klaar met een opleiding waarmee ze als projustitia‐ rapporteur kan aantonen of een verdachte van een misdrijf een stoornis en/of verminderd toerekeningsvatbaar is.

Welke auto rijdt je en welke zou je willen rijden?

Nu rijden ze naar volle tevredenheid in een Renault Clio, maar zouden in de toekomst graag SUV willen zoals een Volvo, Audi of Jeep.

Ben je een ochtend‐ of een avondmens?

Jelmer is meer een ochtendmens, houdt ervan om lekker vroeg te beginnen in verband met werk. Beiden merken sinds de Coronatijd dat het ook in de weekenden rustiger is dan ‘vroeger’, maar dat is ook wel eens lekker.

Carlijn is meer een avondmens en om precies te zijn GEEN ochtendmens, je moet in de ochtend niet te veel tegen haar praten en haar vooral met rust laten.

25

Wij leveren nieuwe en gebruikte auto’s OCCASIONS > > Op zoek naar een gebruike auto?

Zoek niet verder, U vindt bij ons altijd een ruim aanbod.

NIEUWE AUTO KOPEN > > Liever een nieuwe Auto?

Wij leveren nieuwe auto’s voor de scherpste prijzen!

AUTO IMPORTEREN > > Een auto gezien in het buitenland?

Het buitenland biedt een enorm aanbod van alle soorten auto’s.

Wij importeren wekelijks auto’s en begeleiden u graag!

Onderhoud Van de reguliere APK tot het achterhalen en verhelpen van vervelende storingen, van ruitreparatie en airco-service tot het uitdeuken van kleine deukjes.

Voor zowel uw eigen auto als leasewagens en ook campers.

Sinds 1869 uw betrouwbare partner in mobiliteit Rinia van Nautaweg 2B, Gytsjerk • 058 - 256 12 24 • info@autoolijnsma.nl

Wat is jullie favoriete vakantieland?

Ze hebben niet echt een favoriete bestemming, kiezen altijd voor iets nieuws, ze willen niet 2 x naar het zelfde adres. Maar Griekenland scoort wel hoog als vakantieland, hier hebben ze al diverse eilanden bezocht, genietend van de zon, het strand, het eten en de vriendelijke mensen. Daarnaast hebben ze al veel van de wereld kunnen zien, Indonesië, stedentrips naar London, Wenen en Rome, maar ook op een mooie rondreis op Sicilië kijken ze met veel plezier terug. Beiden zijn geen strandliggers, willen altijd wel iets on‐ dernemen / bekijken en vooral lekker eten van de plaatselijke keuken.

Wat is je favoriete menu en wat kan je het beste koken?

Beiden koken wel, geen vaste regelmaat ‐ het is maar net wie ’t eerste thuis is. Carlijn eet het liefst elke dag Sushi ‐ ze is dol op vis, maar zelf maken is te tijdrovend. Jelmer houdt meer van een curry en/of een Indische rijsttafel. Volgens Jelmer maakt Carlijn een heerlijke risotto! Het recept voor de Curry van Jelmer staat in deze Brêgebidler.

Wat heeft de meeste indruk op je gemaakt?

Beiden denken met veel plezier terug aan de vakantie in Fins Lapland waar ze o.a. het Noorderlicht zagen. Eigenlijk heeft alles aan dat land heel veel indruk gemaakt. Maar ook de bruiloft in het Stadhouderlijk Hof (‘18) was een dag om nooit te vergeten en waarbij alles klopte!

Dit startte met het huwelijksaanzoek in april 2017, waar een hele ‘make‐over‐sessie’ in Groningen het begin van was. Hier werd Carlijn door Jelmer naar toe ‘gelokt’ en nadat zij door de kapper, personal shopper, kleurstyliste en nagelspecialiste onder handen was genomen kon ze in de wachtende Rolls‐Royce stappen richting Leeuwarden. In het toenmalige Sems stond Jelmer strak in pak te wachten met DE vraag ‐ en na het vol‐ mondige JA werd beneden met de hele familie geproost op de verloving.

Nu verwachtten ze in februari hun eerste kindje ‐ dus de net ingerichte thuiswerkplek van Jelmer wordt binnenkort de kinderkamer, er moet dus nog een beetje geklust wor‐ den…

Jelmer en Carlijn bedankt voor jullie gastvrijheid op de vrije zondagochtend, Hester en Wietske

27

Schuif ook eens aan voor

kom Picknicken in het park

geniet als in vervlogen tijden Bekijk alle mogelijkheden op www.staniastate.nl

Dikke lagen bewolking, korte dagen en voorlopig geen warm weer in aantocht. Heeft u last van de winterdip? Beppe Bregje heeft een aantal prakti‐ sche tips die helpen een stukje vrolijker te worden!

Breng tijd door in de buitenlucht, liefst zo vroeg mogelijk in het eerste daglicht. Het licht in de ochtend bevat relatief veel blauw. Blauw licht remt de productie van melatonine (het hormoon dat je slaperig maakt). Hierdoor word je écht wakker, en vermindert de winterdip.

Eet dagelijks een paar walnoten, gebruik gebroken lijnzaad, of slik (plantaardige) omega 3.

Vergeet je vitaminen niet! Slik je multivitamine, en slik vitamine D (zonlicht in een potje!).

Drink dagelijks een of twee kopjes sint‐janskruid thee. Zeker als je écht merkt dat je humeur achteruit gaat. Dit kruid helpt je binnen ongeveer twee weken positiever en gelukkiger te worden. Het is als een natuurlijk anti‐depressivum.

En wat te doen bij loopneuzen, hoesten en proesten? Het gebruik van gember en geelwor‐ tel om virussen aan te pakken is al eeuwenlang bekend. Beiden werken ontstekingsrem‐ mend, wat heel welkom is als je verkouden bent. Een simpele manier om deze specerijen te gebruiken is om er thee van te trekken. En wie is er niet opgegroeid met thee met honing om verkoudheid te bestrijden? Honing kan infecties bestrijden en ziekteverwekkers remmen.

Een natuurlijk medicijn! Combineer gember, geelwortel en honing voor sneller herstel!

De eetlust vergaat de meesten als ze zich niet helemaal jofel voelen. Maar van dit eten knap je echt op! Sla de granola en koffie maar even over, en kies voor een ontbijt met eieren en een kop thee. Eieren zijn volle proteïnen, wat betekent dat ze alle essentiële aminozuren bevatten. Die komen van pas om tegen een infectie te vechten. Voeg daar een dampend kopje thee met citroen en honing aan toe, wat meteen ook de keel en het hoesten verzacht.

Lunch met een gezonde, kleurrijke salade waar je kikkererwten en pompoenpitten over‐ heen strooit. Beide ingrediënten zijn een goede bron van zink, een voedingsstof die je li‐ chaam helpt te reageren tegen infecties en ontstekingen. Het is geen fabeltje dat (verse!) kippensoep een prima keuze is tijdens een verkoudheid. Een bestanddeel in kippensoep, carnosine, geeft je immuunsysteem een boost en vecht tegen de indringers in je lichaam.

Neem een groot bord als avondeten.

En tot slot: neem gedurende de dag drie keer 2 theelepels Vlierbessensiroop. Vlierbessen hebben anti‐virale eigenschappen en boosten het immuunsysteem. Ook als je voelt dat je bijna een verkoudheid krijgt, werkt het.

29

30

Het recept voor de Curry van Jelmer ‐ voor 2 personen Ingrediënten: 350 g zoete aardappels 250 g doperwtjes uit de vriezer 150 g kip 2 el gele currypasta 300 ml kokosmelk • Verwarm de oven voor op 200 graden.

• Was de zoete aardappels grondig (schillen hoeft niet).

Snijd vervolgens in kleine blokjes.

• Doe de blokjes in een kom, voeg een flinke scheut olijfolie toe en bestrooi met peper en zout. Schep goed om.

• Bekleed een bakplaat met bakpapier en verdeel de blokjes erover.

Schuif in de oven voor 15 minuten.

• Ondertussen overgiet je de erwtjes met kokend water en laat je ze uitlekken.

Zet even weg.

• Snijd de kipfilet in kleine stukken en bak de kipfiletstukjes in een wokpan totdat ze lichtbruin zijn.

• Zet nu het vuur op de allerlaagste stand en voeg de currypasta en kokosmelk toe.

Roer goed door en bak 2 minuten.

• Voeg dan de aardappelblokjes en erwtjes toe.

Laat nog een paar minuten pruttelen, schep even om en serveer.

Lekker ite!

31

Uw zelfslachtende slager Canterlandseweg 12, Gytsjerk

Uw vlees- en barbecue specialist Tel.: 058 256 13 62

e-mail: slagerijrijpma@planet.nl www.slagerijrijpma.nl (ook voor on-line bestellen)

ELINE WIND

06 26643174 Zevenhuizen 7 9064 DE Aldtsjerk pedicuresanhuzen@gmail.com

Hond en de baas Hond Noah (8 ½), is een Bull Mastiff, de baasjes zijn Henk (48) en Carla Oostenbrug (46) en dochters Maybritt en Nalyssa. Henk is werkzaam als boormees‐ ter, bij een milieuvriendelijke bodemsaneerder. Carla werkt bij Swedamast, daar verkopen ze vlaggen en masten en alles wat daar verder mee te maken heeft (zoals reclame op doeken). Beide dochters studeren nog, zowel op school als digitaal. Het gezin is woon‐ achtig aan het Eysingapaed 8 te Aldtsjerk. Buiten de hond zijn er geen huisdieren (meer) op een enkele bin‐ nenlopende kikker na. Er is een tijd lang geëxperimen‐ teerd met verschillende bijzondere vissen maar dat was helaas geen succes.

Hoe vaak wordt de hond uitgelaten? Dat hangt ervan af. Noah is eigenlijk altijd buiten, in haar kennel in de tuin heeft zij een heerlijk dik dubbel matras, het is net een prinses (maar dan zonder erwt ...). Verder geeft de hond zelf wel aan wanneer ze eruit wil. Dan gaat ze voor de deur liggen, net zo lang tot iemand de deur opent. Na het eten doen ze een klein blokje om. Zondags gaan ze vaak een groot blok (10 km) om. Als het de hond te warm is, zoekt ze een plekje heerlijk in de schaduw, onder de bomen en blijft ze lek‐ ker lang 'liggen waar ze ligt'.

Waar wordt de hond uitgelaten? Door de gehele Trynwâlden, met name het bosrijke ge‐ bied, dus het Klinzebos, de Rhododendronvallei, Stania State, maar ook wel over de rui‐ terpaden richting Gytsjerk. De hond bepaalt min of meer hoe ver er gelopen wordt (een small of een XL‐rondje). Bij mooi weer is zij eigenlijk altijd wel buiten en bij slecht weer wat meer binnen, dan moet er even wat vaker gelopen worden. Ook Noah is blij met het feit dat er nu zeer regelmatig iemand thuis werkt of 'schoolt'.

Vindt u het uitlaten van de hond leuk? Carla vind het geen bezwaar om de hond uit te laten. De kinderen vinden het ook geen probleem. Er is altijd wel iemand in het gezin die de hond wil uitlaten.

Wat vind je vervelend? Er is niks vervelends aan. De hond is heel lief en aardig. Er zijn ook geen problemen als ze een weekend weg willen. Dan vermaakt de hond zich wel op het eigen erf. Gelukkig hebben ze dan lieve buren die oppassen en een oogje in het zeil houden. Noah is een echte allemansvriend, blaft ook nooit naar andere honden.

Los of vast? Noah loopt eigenlijk altijd los, tenzij er andere honden zijn die aan de riem lopen, dan gaat Noah ook even vast. Het is niet een erg speelse hond, ze zal een andere hond even gedag zeggen, maar er niet mee gaan spelen ‐ het boeit haar gewoonweg 33

niet, even snuffelen en dan weer snel dóór…. Noah wordt wel enthousiast van de blad‐ blazer, als Henk daar mee bezig gaat is Noah niet te houden. De enige manier om haar actief te krijgen lijkt het ‐ dus in dit jaargetijde kan zij haar lol op!

Zijn er faciliteiten voor de hond in de buurt? Jazeker ‐ we wonen in een prachtig gebied met allerlei wandelpaden. Noah is geen liefhebber van zwemmen, de tenen even nat is meer dan genoeg. Veel meer dan de mooie bosrijke omgeving om te wandelen is dan ook niet nodig. Er wordt overigens altijd gebruik gemaakt van poepzakjes.

Zijn er meer faciliteiten nodig? Nee hoor.

Gebruik je de telefoon tijdens het uitlaten? Nee, hooguit om de gelopen afstand mee te meten.

Heeft uw huisdier ook eigenaardigheden? 's avonds krijgt Noah vaak een koekje, wel moet zij er dan eerst even uit. Soms neemt ze dat “even” wel heel letterlijk door twee stappen buiten de deur te zetten en dan snel weer om te draaien, in huis te komen, en blij kijkend op het koekje te wachten. Ook is het wel bijzonder te melden dat Noah in al haar levens‐ jaren nog maar zo’n 8x geblaft heeft. Wel kan zij enorm hard snurken en droomt daarbij ook regelmatig, dan maakt zij onder andere loopbewegingen. De bazen denken dan: “waar zit jij in je dromen nou achteraan te rennen…?”. Kortgeleden werd duidelijk dat ze niet van doedelzakken houdt, dan gaat ze heel erg meezingen...nou ja zingen...meer janken.

Daarbij loopt Noah als echte fan graag in een Cambuurshirt (zie foto).

Wat lust de hond graag? Elke avond rond 8 uur een Dentastick, en een enkele keer een XL‐runderbot met koppen van de slager.

Daarnaast krijgt ze droge brokken, 2x daags en zo nu en dan dus een koekje. Noah krijgt nooit iets van tafel, maar pakt het er ook niet af, zelfs als er niemand thuis is en er lekkere hapjes op tafel liggen.

Laatst liep Henk met Noah de bewoners van het Prader Willy‐huis tegen het lijf. Eén van hen vroeg of Henk ook van hond wilde ruilen want: wij hebben maar een heel klein hondje. Henk zei daarop, dat is toch geen eerlijke ruil, de ene hond is heel groot, de an‐ dere heel klein. Tsja, daar waren ze het, bij nader inzien, zelf ook wel mee eens….

Bedankt voor jullie gastvrijheid Henk en Carla, Noah was inderdaad heel rustig de hele avond, een echte goedzak.

De riem wordt doorgegeven aan hond Lara van René Hanne en Jantiene Sikma 35

Meer gemak op loopafstand Van Haersmasingel 4A • 9062 CB Oenkerk • Telefoon: 058 - 256 11 87

BAUKE E DAMSTRA 10/.-,/+*-)/(/.'/&*) & /%($,)*/#"!*,/ ..!/"*/ . *"$ */,*! $ */ #-// ) / .# , /.-"*!&.(" " & " / / ( /#(). *(!$- $ /*-/!*'#!#)$* )$ /

)0"/"*/%($,)*/+#-"/ ..!// ( #().

/ ##-"*-/ #!#-)$*// .' .-"*!"* *-

**-/ .! *-/+0/#().'* &

Klantenkaarrtt ** / ** / ..!"* *-/ ..!/(

Kentekenloket Ke *!, &!0 *-/ #-/**-// *-)* *-/ #-/+0/.-,/

(). # **,)*!/1#( */ # ,)!#/ / $*( */ ))!##) * / / / / ),%*! / / /

/ / #!# * +#( *"# ,)!# - / / #!# *"# ,)!# -

“Ik vertrek” Meester Biesma is op 94(!) jarige leeftijd (geboren 1927) op 16 oktober 2021 verhuisd, naar Hosaby‐björke in Zweden (zo’n 800 kilometer verderop). Afgelopen zomer is mees‐ ter drie maanden wezen proef wonen in Zweden, hij is daar goed uitgerust en heeft ‐ omdat het goed is bevallen – besloten om permanent bij zijn dochter Mientsje en haar man Åke Mattisson te gaan wonen. Ook in zijn nieuwe woonplaats heeft meester / mas‐ ter, net als in Aldtsjerk, al een dagelijks loopje.

Toen Meester (Adrianus) Biesma deed de kweekschool in oorlogstijd. Er was weinig tot geen lesmateriaal voor handen. Na de oorlog heeft hij verschillende cursussen gedaan, waar‐ onder handvaardigheid en Frysk. Thuis werd namelijk Nederlands gesproken. Heit was een echte fries, was in WO I sergeant in het leger en ontmoette “mem” in Gouda. Mem heeft het frysk nooit echt onder de knie gekregen. Zo waarschuwde ze de kinderen soms om ergens niet langs te gaan omdat er een bôle stond in plaats van een bolle.

In 1953 zijn meester en meesters juffer in Aldtsjerk komen wonen. Hij werd hier hoofd van de basisschool, toen gevestigd in wat nu Galerie Bloemrijk Vertrouwen is. Hij had toen al ervaring als schoolmeester. Als 19‐jarige werkte hij als onderwijzer in Eastermar, tot hij de oproep kreeg om zijn dienstplicht te vervullen. En in die tijd zou deze dienst‐ tijd hem naar Indië brengen. Meester weet nog goed hoe de injectiespuit met een cock‐ tail aan entingen gevuld en in zijn arm ‘gejast’ werd. Daar viel de Corona‐vaccinatie bij in het niet. Maar omdat hij mocht spelen bij het muziekkorps van de Luchtmacht (in Opeinde al in het korps gespeeld) hoefde hij gelukkig niet naar Indië. Toen hij weer ‘vrij’ was, had Eastermar intussen een onderwijzeres gekregen. Er was een vacature in Burgum, lesgeven aan de hoogste klassen (46 kinderen in 3 klassen). ’s Avonds 100 schriften nakijken én leren voor de hoofdakte en aktes als Natuurkunde, Nederlands, Geschiedenis en Aardrijkskunde. Hij heeft ook wel aanbiedingen voor grote scholen ge‐ had, maar meester Biesma had een gloeiende hekel aan administratie (de hoofdmees‐ ter moest dat toendertijd allemaal doen) ‐ dus die grote scholen werden niets. Hij kon ook nog naar de Veenhoop – maar daar was niet eens elektriciteit.

En toen kwam Aldtsjerk vacant ‐ het telefoontje van Burgemeester gaf de doorslag en de rest is geschiedenis. De Biesma’s zijn altijd blijven hangen in Aldtsjerk. Gezien de grootte van de school was de administratie hier prima te doen. Het hoofd van de school moest in dorp wonen en daarom betrokken meester en meester juffrouw het school‐ meestershuis (van Sminiaweg 72), wat meester Biesma nu na 68 jaar achter zich heeft gelaten. De school is precies gelijk gebleven. Leuk weetje: destijds wilde Arnhem de school graag in het Openluchtmusem hebben, maar de muren waren te dik en te diep ingegraven. Die hadden ze dan steen voor steen af moeten breken en later weer op‐ bouwen. Dat was te kostbaar, en daardoor hebben wij dus een heus museumstuk in het dorp.

37

(Ver)bouwen is meer dan het uitvoeren van een opdracht.

Boerfinne 12, Aldtsjerk • 058 256 10 71 • info@hooghiemsterbouw.nl

www.hooghiemsterbouw.nl Ontzorgend bouwen

Het schoolhoofd in die tijd stond gewoon voor hoogste klassen en gaf les. Er zaten in de hoogtijdagen wel 72 leerlingen op school. De leerlingen van de hoogste klassen gingen in de beginjaren zelfs op zaterdag naar school. Aan school en voor de klas staan heeft meester Biesma altijd met veel plezier gedaan!

Naast schoolhoofd was het goed gebruik dat de schoolmeester ook sekretaris was van de begrafenisvereniging Aldtsjerk/Readtsjerk. Dit wist de nieuwe hoofdmeester niet, maar toen ze het huis betrokken lag er een stapel boeken in de hoek – dat bleken de boeken van de begrafenisvereniging te zijn . Ook een weetje: als er vergadering van de vereniging was in het café dan werd het vaak ook wel gezellig. Dan durfde Sake Woudstra niet te zeggen dat de begrafenisvereniging in de kroeg zat te vergaderen. Het dorp was in die tijd wel anders dan nu: mem was thuis en heit werkte. Toen de familie Biesma hier kwam wonen had Aldtsjerk twee bakkers, twee kruideniers, een slager, een groenteboer, een schilder, twee timmerlui en ga zo maar door. Bij een bijeenkomst van de Vrouwenvereniging liepen de dames in de file, bij een ijsclub‐vergadering puilde de kroeg uit. Dit kwam mede door het feit dat veel mensen in de winter werkeloos waren.

Als er ijs was en sneeuw, dan konden ze bij de ijsclub aan het werk. De schoolmeester werd geacht de ponghâlder te zijn. Tijdens de strenge winters destijds was meester soms met grote sommen geld onderweg van/voor de wedstrijden. Dat hij deze functie op jonge leeftijd invulde leverde soms opgetrokken wenkbrauwen op: hat hy wol safolle sinten by hem?

Aldtsjerk had ook toen een rijk verenigingsleven en Meester Biesma was voorzitter dan wel lid van wel 12 (!) van deze verenigingen: Dorpsbelang, Feinteboun, Nut van het Algemeen, (wat nu de Vrouwen van Nu is), de IJsclub, Vogelwacht (nazorg aaisykje was er toen ook al: niet voor grote machines, maar een paar stokjes erbij om de koeien op afstand te houden). Meester Biesma mocht graag aaizoeken, hij ging soms even snel in de pauze naar Steenendam. Ooit heeft hij achter de motorherberg maar liefst 48 lji‐ paaien gevonden.

Sinnehonk Aan de huidige school, Sinnehonk, heeft Meester Biesma ook geholpen te bouwen.

Vereniging “Foar us lytskes” werd opgericht ‐ de kleuters zaten eerst in Oerein maar als daar andere activiteiten waren, of bijvoorbeeld iemand daar opgebaard werd, konden de kleuters er niet terecht. En dus werd er een nieuw onderkomen gebouwd, het hui‐ dige kleuterlokaal. Dit werd wel even spannend, omdat er toen ineens onvoldoende kin‐ deren op school kwamen. De vereniging dreigde de waarborg (zo’n 10 x een jaarsalaris) terug te moeten betalen. Toen werd een oude bus gekocht, juf nam plaats achter het stuur en werden er kindjes opgehaald uit Munein – zo waren er toch genoeg kindjes in de klas. Nog later kwam de rest van het school gebouw erbij. Sinnehonk was één van de eerste basisscholen in Nederland waar kleuters en basisschool klassen samen in 1 ge‐ bouw waren. Meester benadrukt: en op een ideale plek!

39

Op school werd ook de schoolkrant gemaakt, de oudercommissies hielpen mee, mees‐ ter typte de tekst en daarna door de drukpers draaien – oh wee als het mis ging, dan moest alles opnieuw getypt worden. De schoolkrant werd bij alle huizen in het dorp be‐ zorgd.

De schoolreisjes gingen toen ook al naar Ameland. Jarenlang naar Blierherne, op de fiets (dit is nu nog zo!) met de kinderen uit Wyns naar Holwerd. Op Ameland zijn mooie her‐ inneringen gemaakt, sommige kinderen kregen er verkering, waarbij het “echtere ver‐ kering” was als je als Aldtsjerkster met iemand uit Wyns verkering kreeg en andersom.

School maakte ook de wagens voor de kinderen op school voor het feest – soms zelfs 2 x als het karton de eerste dag was natgeregend.

Ook toen waren er natuurlijk wel eens ‘drukke’ kinderen in de klas. Meester had hier een goede oplossing voor: het schoolland ‐ als een kind niet lang(er) stil kon zitten, dan mochten/moesten ze 4 of 5 rondjes om het skoallân rennen. Het skoallân, al die jaren de achtertuin van de Biesma’s, was en is prachtig, om te spelen en te voetballen.

Vroeger was er wel meer aanzien voor de schoolmeester, zowel vanuit de kinderen als ook vanuit de ouders. Wel was je áltijd meester ‐ zelfs in de vakanties kwamen ouders aan de deur om over hun kinderen te praten want dan ‘hie master it ommers wol oan tiid’.

Na 40 dienstjaren kon je als schoolmeester met pensioen. Maar dit heeft meester door gezondheidsredenen net niet gehaald. Wel kijkt hij zeer tevreden terug op een mooie loopbaan met vele mooie herinneringen aan Sinnehonk, maar ook de vele verenigingen.

Waar meester de tijd vandaan haalde om ook nog te starten in de elfstedentochten van 1956 en 1963 is ons een raadsel.

Nu En nu is meester Biesma dus geëmigreerd. Naar Zweden, waar zijn dochter, schoonzoon en kleinkinderen en zelfs een achterkleinkind wonen. Meester en juffer zijn in de loop der jaren wel 100 x op vakantie in Zweden geweest. Wilhelmina / Mientsje woont met haar man Åke in een ruime woning waar meester nu dus ook woont. Zij zijn inmiddels ook al met pensioen. Kleindochter Pernilla is getrouwd en woont 1.200 km van Mientsje af (richting de Noordpool). Pernilla kent Aldtsjerk nog goed. Is vroeger 6 weken in Aldtsjerk geweest ‐ Mientsje was in verwachting van Björn en kreeg terwijl ze in Aldtsjerk een blindedarmontsteking (en bleef dus langer hier). Pernilla speelde toen met de kinderen van school en heeft daar Fries geleerd. Toen vader Åke hen kwam halen zong ze een liedje: “Beppe had een koelkast en Åke weet niet wat dat is.” Pernilla spreekt nog steeds vloeiend Fries en is werkzaam als directrice van een internaat. Zoon Björn is 38 en werkt bij een houtfabriek waar allerlei soorten papier worden verwerkt.

Hij woont met zijn gezin vlakbij ‐ op 15 km afstand. Meester gaat vol goede moed het avontuur tegemoet, met veel mooie herinneringen aan mensen, gebeurtenissen en het dorp Aldtsjerk.

Nogmaals bedankt voor ontvangst zo vlak voor uw verhuizing en de gezellige middag met vele vrolijke verhalen.

Wij wensen meester een hele mooie tijd toe met de familie in Zweden!

41

Net elkenien hat ôfskie fan him nimme kinnen.

Dy’t him noch in berjochtsje as krystkaart stjoere wol hjirby syn adres: A. Biesma ‐ p/a fam Mattisson ‐ Hosaby björke 122‐14 ‐ 29494 Solvesborg ‐ Zweden

Sinterklaas De sinterklaascommissie van Aldtsjerk heeft dit jaar ge‐ kozen om de bedrijven en ondernemers van Aldtsjerk en Readtsjerk te benaderen voor sponsoring van ons sinterklaasfeest. We hopen dat we met de giften de aankomende jaren het wat ruimer kunnen opzetten voor de kinderen. Bijvoorbeeld cadeautjes/ aardigheid‐ jes voor de kinderen en extra versiering door het dorp.

Maar ook de presentjes voor de goedheilig man en de mensen die zich elk jaar weer vrijwillig inzetten. Er zijn al een aantal bedrijven die gesponsord hebben. We wil‐ len die bedrijven alvast enorm bedanken!

In de volgende Bregebidler leest u meer over het Sinterklaasfeest.

We willen er ondanks dat het bemoeilijkt wordt door de Coronamaatregelen toch een mooi sinterklaasfeest van maken!

Groeten van de Sinterklaascommissie van Aldtsjerk 43

KINDERACTIVITEITEN BOB Graag willen we de kinderactiviteiten (weer) opstarten in het BOB gebouw.

Hiervoor zijn we op zoek naar vrijwilligers die mee willen helpen in de organisatie van deze activiteiten.

Hoe mooi zou het zijn dat kinderen gezellig kunnen knutselen in het BOB gebouw. Het hoeft niet elke week, maar zo nu en dan even gezellig samen aan de slag.

Lijkt het je leuk om dit op te pakken, laat het weten. Meer informatie of aanmelden via Joyce Looijenga- van der Land 06 13022888 of via info@buurthuisbob.nl

KOM JIJ HET BOB TEAM VERSTERKEN?

IJSCLUB OUDKERK

Opgericht 7 jan. 1865

Van Sminiaweg n 103 9064 KG Aldtssjjerk

Uitnodiging g g tot het biijjwonen van dee ledenvergadering g g opp donderdag g 25 november 2021, zo dicht mogelij ijk biijj volle maan.uitgesteld.

In Café Café M Moarrk kswâl te Ald dttsjerrk k.

De ledenvergadering wordt Ook k nieuwe inwoners zij ijn van harte welkom !!!

Zodra mogelijk volgt een nieuwe datum.

Door de Corona pandemie is in 2020 geen ledenvergadering gehouden.

De agenda blijft ongewijzigd.

Aaan nvang vergadering: 20.00 uur.

AGENDA 1.

2.

3.

4.

5.

Opening ledenvergadering.

Notulen ledenvergadering 14 november 2019 Jaarverslag: 2019-2020 + 2020-2021 Financieel verslag: 2019-2020 + 2020-2021 Verslag kascommissie k en vaststellen nieuwe kascommissie: Henk k T.Oostenbrug -affttredend. kiesbaar.

Germ Koopmans -herki Jan de Boer -reserve.(herki kiesbaar)

kiezing: 6. Bestuursverki

Jaan n Oostenbrtug Arie van de Polder Tjibbe Lei

-affttredend en herki kiesbaaarr.

-affttredend en herki kiesbaaarr.

-affttredend en herki kiesbaaarr.

kiezing: 7. Keurmeesterverki

Henk k T.Oostenbrug Kees Braanns Bouwe Westra Hendrik J.Oostenbrug

-affttredend en herki kiesbaaarr.

-aft aftredend en herki kiesbaaarr.

-affttredend en herki kiesbaaarr.

-affttredend en herki kiesbaaarr.

8. Ingekomen stukke ken.

9. Wedstr trij ijdseizoen 2021-2022: Voorstel aan de Bond van IJsclubs: Fries kkaampioenscchap jongste pupillen jongens/meisj sjes.

10. Wat verder ter tafel a komt.

11. Sluiting g ledenvergadering. g g Na afl floop van de vergadering gezellig napraten, en kaarten en bilj ljar arten waaarrmee diversee prij ijzen zij ijn te verdienen !!!

Bestuur IJSCLUB OUDKERK ijke ontwikkelingen rondom het coronavirus, zullen we ons In verband met mogelij wellicht moeten aanpassen aan de dan geldende maatregelen !!!

45

Boskwei 29, 9067 DM Readtsjerk • 06 - 51 88 78 01

Boskwei 29, 9067 DM Readtsjerk • 06 - 51 88 78 01

technisch installatiewerk

Aanleg en onderhoud van: technisch installatiewerk

cv installaties • gas • water Aanleg en onderhoud van:• elektra

cv installaties • gas • water • elektra service met precisie en perfectie Scrooge; Kerstlied , in het Readtsjerkje te Readtsjerk op zondag 19 december om 16.00 uur.

Het is 5 jaar geleden dat in It Readtsjerkje Scrooge werd uitgevoerd. Het wordt tijd voor een herhaling van deze geslaagde uitvoering. Op zondag 19 december om 16.00 uur zullen muzikanten en sprekers van Mûnein/Readtsjerk dit kerststuk weer uitvoeren.

Scrooge is naast het verhaal uit het Nieuwe Testament vast het bekendste kerstverhaal.

Het neemt je mee naar de vrek Scrooge die in de kerstnacht wordt bezocht door drie geesten. De geest van het verleden, het heden en de toekomst. Deze bezoeken openen zijn ogen. Van een koude, harde man verandert hij naar een warme persoon die het kerstfeest omarmt.

Wil u ook met dit andere kerstverhaal lekker in warme chocolademelksfeer komen?

Houd dan de berichten op https://www.readtsjerkje.nl in de gaten.

Kunst en erfgoed.

Windvanen op toren en nok van de Pauluskerk

Aldtsjerk. De Pauluskerk aan de Van Sminiaweg is een beeldbepalend gebouw en mo‐ nument. Er zijn veel interessante details in het interieur en exterieur waar een historisch erfgoedverhaal bij hoort. Zo staan er bijvoorbeeld twee verschillende windvanen op de kerk. De ene vaan staat bovenop het midden van de zadeldakklokkentoren en de tweede bevindt zich op het nokeinde van de kerk. Wij wonen tegenover de oude kerk en zien de vanen iedere dag.

Ook als ik het dorp binnenkom, kijk ik ongeacht het tijdstip even omhoog. De ene dag flonkeren de vanen in een alles overstralend zonlicht en steken ze af tegen hemels‐ blauwe luchten, de andere dag drijven wolken over en wisselt de intensiteit van het licht op de vanen en daarmee ook de intensiteit van hun gouden kleur. Diezelfde vanen te‐ kenen zich prachtig af tegen de rozerode lucht die bij de zonsopgang hoort en tegen de gekleurde avondluchten, waarbij het lijkt of de kleur van beide vanen zachter is. Het is of ze overdag in verschillend weer een andere uitstraling krijgen, de gouden kleur lijkt bijvoorbeeld intenser tegen een loodgrijze lucht en lichter en helderder onder een wit‐ bewolkte lucht en ze zijn schitterend goud wanneer er onder ze nog sneeuw ligt op het dak en de toren. De vanen vallen ook op bij avond op wanneer de lichten buiten aan zijn, of ‘s nachts onder de sterrenhemel bij meer of minder maanlicht. Opkijkend tussen plenzende regenstralen zijn de twee ‘gouden’, vanen nog altijd een ijkpunt en bij blik‐ sem zijn de beide vanen hel verlicht.

47

Ruim & plezierig Ruime winkelen n ingstijde open

Openingstijden: Maandag t/m zaterdag rd va van 08 00 tot 20 08.00 20.00 00 uur Donderdag en vrijdag tot 21.00 uur Zondag van 10.00 tot 18.00 uur De Haven 5, Gytsjerk 058 - 256 1370 • info@ahgytsjerk.nl

Iederre e klant tevrre eden de deur uit!

1400m 2 winke l plezie r!

Gouden vanen De gouden vanen op kerken als de Pauluskerk zijn meestal van brons en be‐ dekt met zogenaamd toren‐ goud. Dit is een speciaal soort goud dat aangebracht kan worden op objecten in de buitenlucht en beter be‐ stand is tegen de invloed van weersomstandigheden.

Tegenwoordig is er een bladgoud met een bijzon‐ dere legering van goud en platina, dit torengoud is een 100% edelmetaal.

Het platina maakt het goud iets harder en daarmee is dit torengoud slijtvaster dan an‐ dere legeringen van torengoud. Alle windvanen, niet alleen de vanen op kerken, maar ook op andere gebouwen en palen, staan hoog om wind te kunnen vangen. Een tradi‐ tionele windvaan of windwijzer is een instrument om de richting van de wind mee te be‐ palen. In de tijd dat er nog geen weersberichten in de media waren of 24/7 buienradar en weersvoorspellingen via gsm te zien waren, was er de windwijzer in de vorm van een windvaan. Deze bestaat meestal uit een kunstwerk of bepaalde vorm van een metalen plaatje dat vrij om een verticale as kan draaien, al zijn er ook vanen die niet kunnen draaien. De windwijzer draait dankzij de winddruk en wijst aan uit welke richting de wind komt.

Haan en hen De vaan op de toren van de Pauluskerk is een traditionele vaan in de vorm van een haan en staat net als de vaan in de vorm van een hen op het nokeinde bovenop een kruis. De haan wordt ook torenhaan of kerkhaan genoemd en als windvaan een windhaan of weerhaan. De laatste naam dankt de haan aan het feit dat de wind mede het soort weer voorspelt. Naast de ‘gouden’ kerkhanen en andere vormen van vanen op kerken zijn er ook andere windvanen. Bijvoorbeeld vanen van staal, gietijzer of RVS, roestvaststaal, dat een langere levensduur heeft dan ijzer en geen roestsporen nalaat. Deze vanen staan vaak op palen of daken van huizen, zoals de windvaan in de vorm van een jager en hond in het huis schuin tegenover de kerk in Aldtsjerk. Vanen op huizen en kerken kunnen heel verschillende vormen hebben. De torenhaan is een oud symbool op ker‐ ken, de hen veel minder. Meer over de betekenis van deze haan en hen in deel 2.

Gerhild van Rooij, tekst en foto’s Bronnen: RCE.nl, relikwi.nl, oral history: cultuur‐/kerkhistorische rondleidingen in kerken 49

De data van evenementen in de agenda zijn onder voorbehoud zolang de Corona‐ maatregelen gelden.

NOVEMBER 22 Grijze container 23 Biobak 24 Soos, aanvang 20.00 uur in café Moarkswâl 25 Ledenvergadering van IJsclub Oudkerk, aanvang 20.00 uur in café Moarkswâl ‐ volgt nieuwe datum 26 Verhalenavond – diverse locaties (zie verhalenavond.nl) 27 Noordfriesewinkeltjesroute.nl diverse locaties NO‐Friesland, tussen 10.00‐17.00 uur 26‐28 Kleintje Kerstsprokkelfair Vertakking Ryptsjerk vanaf 11.00 uur DECEMBER 1 Algemene Leden Vergadering Dorpsbelang Aldtsjerk – 19.45 uur in café Moarkswâl‐ volgt nieuwe datum 4 Oud papier – container kan gevuld worden van 8.00 tot 12.30 uur 7 Klaverjassen in BOB‐gebouw aanvang 13.30 uur 7 Biobak 13 Grijze container 18 Kijktip! Scrooge Live vanuit Leeuwarden 20.30 uur Omroep MAX NPO 1 18 Inloop Oerein 19 Voorstelling Scrooge in het Readtsjerkje om 16.00 uur 21 Klaverjassen in BOB‐gebouw aanvang 13.30 uur

21 Biobak 22 Soos, aanvang 20.00 uur in café Moarkswâl 26 Tryn’s Krystkuier ‐ Oentsjerk 29 Winterwandeltocht Spectrum Birdaard aanvang 10.30 uur kosten € 7,50

JANUARI 3 Gezond natuur wandelen 9.00 uur parkeerterrein Stania State 4 Klaverjassen in BOB‐gebouw aanvang 13.30 uur 8 Oerein Nieuwjaarsinloop aanvang 16.00 uur 18 Klaverjassen in BOB‐gebouw aanvang 13.30 uur FEBRUARI 1 Klaverjassen in BOB‐gebouw aanvang 13.30 uur 7 februari: Gezond natuur wandelen 9.00 uur parkeerterrein Stania State 15 Klaverjassen in BOB‐gebouw aanvang 13.30 uur

INLEVEREN KOPIJ (bregebidler@hotmail.com) voor het volgende nummer

6 februari

Terras/serre aan het water Geschikt voor al uw: recepties, vergaderingen, koud- en warmbuffet, barbecues, enz.

Bij ons wordt geen zaalhuur berekend.

Luxe broodjes, diverse plates en snacks Verhuur van: tent

(div. maten),

(ook afhalen)

biertap en statafels.

Ook voor catering.

fé a c te s ig ll e z e g t e H oute! aan de elfstedenr Café Moarkswâl van Sminiaweg 107 - 9064 KG Aldtsjerk tel. 058 - 256 33 00 - mob. 06 - 51 34 55 85 h.breeuwsma@hetnet.nl - www.cafemoarkswal.nl