Bu proje Avrupa Birlii ve Türrkiye Cumhhuriyeti taraf afndan ortaaklaa finannse edilmekttedir.

CNSY C YETE DAYA ALI DDE ETLE MÜC CADE ELE KILAV K VUZU

Bu proje Avrupa Birlii ve Türrkiye Cumhhuriyeti taraf afndan ortaaklaa finannse edilmekttedir.

Bu Yaayn, TR20009/0136. 02-02/039 numaral CNSYE ETE DAY YALI DDETLE MÜCA ADELEDE UZMAN NLIK K KÖPRÜLE R balkl Prooje Kapssamnda Hazrlaanmtr.

PROJE E ORTAKL LARI 1. Kapadokya K a Kadn Dayyanma Derrnei 2. Nevehir N H Bekta Veli Hac V Üniverrsitesi 3. Kadn K Çalmalar Uyggulama ve Aratrma A Merkezi M (NÜ ÜKÇAM) 4. Nevehir N Belediyesi 5. Ahiler A Kalkknma Ajanss 6. Krehir K Beelediyesi, 7. Zonguldak Z Belediyesi 8. Karadeniz K E Ereli Beleddiyesi, 9. talya Gorizzia l daressi, 10. Monfalcone M e Belediyesi 11. Sacile Belediyesi, 12. Slovenya Koper K Beleddiyesi “Sosyyal Yardm Merkezi”, M 13. Koper K Üniiversitesi ve v Novo Mesto M Beled diyesinin sivil s toplum m örgütü "Gönüllü " Ç Çalmalar Gelitirmee Dernei", 14. Fransa F Yerrel Demokraasi Ajans Dernei D (AL LDA).

Yaynn çeriine ait tüm düünce ve ifadeler proje ortaklarna ait olup buradaki görüler AB’nin ve Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi görülerini ifade etmemektedir. 2014-2015 NEVEHR ÇNDEKLER Önsöz Giri 1.CNSYETE YÖNELK DDET: KAVRAMSAL ÇERÇEVE 1.1. iddetin Nedenleri 1.2. iddetin Türleri 1.2.1. Fiziksel iddet 1.2.2. Psiokolojik/Duygusal iddet 1.2.3. Cinsel iddet 1.2.4. Ekonomik iddet 1.3. iddetin Sonuçlar 2. CNSYETE DAYALI DDETLE MÜCADELEDE HUKUKSAL ÇERÇEVE 2.1 Uluslararas Mevzuat 2.1.1. Kadnlara Kar Her Türlü Ayrmcln Ortadan Kaldrlmas Sözlemesi (CEDAW) 2.1.2. Birlemi Milletler Kadnlara Yönelik iddetin Ortadan Kaldrlmasna Dair Bildirge 2.1.3. Avrupa nsan Haklar Sözlemesi 2.1.4. Pekin Eylem Platformu 2.1.5. Kadna Yönelik iddet ve Aile çi iddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye likin Avrupa Konseyi Sözlemesi (stanbul Sözlemesi) 3. TÜRKYE’DE CNSYETE DAYALI DDETLE MÜCADELEDE HUKUKSAL MEVZUAT 3.1 Ulusal Mevzuat 3.1.1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasas 3.1.2. 4721 Sayl Medeni Kanun 3.1.3. 5237 Sayl Türk Ceza Kanunu .1.4. 4857 Sayl Kanunu 3.1.5. 6284 Sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Kanun 3.1.2. Yerel Mevzuat 3.1.2.1. 6360 Sayl Büyükehir ve 5393 Sayl Belediye Kanunu 3.1.3. Dier Düzenlemeler 3.1.4. Cinsiyete Dayal iddetle Mücadeleye Yönelik Uluslararas ve Ulusal Mevzuatn Deerlendirilmesi 3.2 Cinsiyete Dayal Mücadelede Sorumlu Kurumlar

4 3.2.1. Kolluk Kuvvetleri 3.2.2. Cumhuriyet Savcl 3.2.3. Aile Mahkemeleri 3.2.4. Valilik/Kaymakamlk 3.2.5. Barolar 3.2.6. Salk Kurulular 3.2.7. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (ASPB) /lçe Müdürlükleri 3.2.8. ÖNM/KOZA 3.2.9. Kadn Snma Evleri 3.2.10. Kadn Danma Merkezleri 3.2.11. Sosyal Yardmlama Ve Dayanma Vakflar (SYDV) 3.2.12. ALO 183 Aile, Kadn, Çocuk ve Engelli Danma Hatt 3.3 Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Eden Sivil Toplum Kurulular 3.4 Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Konusunda Uygulanan Aratrma 3.4.1. Aratrmann Amaç ve Hedefleri 3.4.2. Aratrmann Yöntemi 3.4.3.Kamu Kurumlarna Uygulanan Anketlerin Deerlendirilmesi 3.4.3.1. Demografik Veriler 3.4.3.2.Örnekleme Dahil l/lçelerdeki Kurumlarda Cinsiyete Dayal Veriler 3.4.3.2.1. Kamu Kurumlarnda Çalan Personelin Cinsiyete Göre Dalm 3.4.3.2.2. Kamu Kurumlarnda Çalan Yöneticilerin Cinsiyete Göre Dalm 3.4.3.3. Örnekleme Dahil Olan l/lçelerin Cinsiyete Dayal iddet Karneleri 3.4.3.4.Aratrma Bulgular 3.4.4. STKtk’lara Uygulanan Anketlerin Deerlendirilmesi 3.4.4.1.Demografik Veriler 3.4.4.2. Aratrma Bulgular 3.4.5. Aratrma Hakknda Genel Deerlendirme 3.4.6. Aratrma Sonucunda Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Konusunda Ortaya Çkan yi Uygulamalar/Örnekler 3.4.6.1. Nevehir Valilii 3.4.6.2. Nevehir Belediyesi 3.4.6.3. Nevehir l Milli Eitim Müdürlüü 3.4.6.4. Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi Kadn Çalmalar Uugulama Ve Aratrma Merkezi (NÜKÇAM) 3.4.6.5. Zonguldak Kent Konseyi Kadn Meclisi 3.4.6.6. Krehir Kent Konseyi Kadn Meclisi 4. AVRUPA BRL PAYDALARINDA CNSYETE DAYALI DDETLE MÜCADELE Hukuksal Mevzuat 4.2. Cinsiyete Dayal Mücadelede Sorumlu Kurumlar ve STK’lar 4.2.1. Kolluk Kuvvetleri 4.2.2. Kadna Yönelik iddeti Önleme Bölgesel Komisyonu ve Refah Konseyi 4.2.3. Sosyal Hizmet Merkezleri ve Hastaneler 4.2.4. Sosyal Çalma Merkezi

5 4.2.5. Kriz Merkezleri 4.2.6. Güvenlik Evleri 4.2.7. Snma Evleri 4.2.8. Kadn Danma/Dinleme Merkezleri 4.2.9. Üniversiteler 4.3. Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Eden Sivil Toplum Kurulular 4.4. Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Konusunda Uygulanan Aratrma 4.5. talya, Slovenya ve Türkiye Deerlendirmeleri ve Örnekler

5. CNSYETE DAYALI DDET ÖNLEMEDE EYLEM PLANI TAVSYES 5.1. Farkndalk Yaratma ve Toplumsal Cinsiyet Eitlii Yönünde Zihniyet Dönüümünün Salanmas 5.2. Kurumsal Düzenlemeler 5.2.1. Kadna Yönelik iddetle Mücadelede Sorumlu Kurum ve Kurulularn Sorumluluklarn Duyarl ve Çözüm Odakl ve birlii çinde Yerine Getirmesinin Salanmas 5.2.2.Madura Hizmet Veren Personel ve Birimin Nitelikli Hizmet Sunumu 5.2.3. Faillerin Rehabilite Edilmesinin Salayc Programlarn Gerçekletirilmesi 5.2.4. lde Topumsal Cinsiyet Eitlii ve Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Eitimleri Verecek Eitici Havuzunun Oluturulmas 5.2.5. Üniversitelerde Kadn Çalmalar Uygulama ve Aratma Merkezlerinin Yaygnlatrlarak Yerel/Ulusal Düzeyde Kadn Sorunlarnn Çözümünde Temel Aktör Olmassnn Salanmas 5.2.6. Kadn Snma Evlerinin Niceliksel ve Niteliksel Olarak htiyac Karlayacak Düzeye Getirilmesi Salanmaldr 5.2.7. ÖNM/KOZA’lerin Tüm llere Yaygnlatrlmas ve Uygulamadaki Eksisklerinin Giderilmesi 5.2.8. Cinsiyete Dayal iddetin Önlenmesinde Medyann Olumlu Bir Rol Üstlenmesi Salanmaldr. 5.2.9. STK’larn Cinsiyete Dayal iddetle Mücadelede Kapasite Sorunlarnn Giderilmesi ve Kamu Kurumlar le STK’lar Arasnda Gereken birliinin Salanmas 5.3.Yasal Düzenlemeler 5.3.1. Kadna Yönelik iddetle Mücadele Devlet Politikas Haline Gelmelidir. 5.3.2. Cinsiyete Dayal iddeti Önlemek Üzere Gerekli Yasal Düzenlemeler En Ksa Zamanda Bu Alanda Çalan Toplumun Tüm Aktörlerinin Katlm ve birlii ile Tamamlanmaldr. KAYNAKÇA

ÖNSÖZ Derneimizin kadna yönelik iddetle mücadele çalmalarnda bir dönüm noktas olan bu aratrma projesi ile ibirlii yaptmz tüm ortaklarmzla çok zorlu, gayretli bir o kadar da verimli bir yolculuumuz oldu. Bu çalmamzla tüm dünyada büyük emek verilerek yürütülen cinsiyete dayal iddetle mücadele çalmalarna ve tarihine somut bir katk sunmay amaçlamaktayz. Nevehir, Krehir, Karadeniz Ereli ve Zonguldak Belediyesi ile Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi, C.M.C. HOPE - ONLUS, Gorizia Provincial Administration Monfalcone Municipality, Sacile Municipality, Association for Developing Voluntary Work Novo Mesto, Center za socialno delo Koper University of Primorska, Science and Research Centre of Koper, Association of Local Democracy Agencies, Ahiler Kalknma Ajans ve Kapadokya Kadn Dayanma Dernei ortaklnda 02.02.2014 - 31.10.2015 tarihleri arasnda sürdürülen “‘Cinsiyete Dayal iddetle Mücadelede Uzmanlk Köprüleri” balkl projemiz Kadna Yönelik iddetle Mücadelede Yerel ve Ulusal STK’larn Kapasitesinin Güçlendirilmesi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl’Aile çi iddetle Mücadelede Kadn Konukevleri’projesi hibe bileenleri Kkapsamnda gerçekletirilmitir. Kapadokya Kadn Dayanma Dernei 2006 ylnda kurulduu günden beri “Kadna Yönelik iddet”, “Kadn ve Kz Çocuklarnn nsan Haklar”, “Snmac Göçmen Mülteciler”le ilgili yerel ve ulusal düzeyde çalmalarn aralksz bir biçimde büyük bir gayretle sürdürmütür. Bu proje ile derneimiz Avrupal ortaklarmz eliinde bu çalmalarn küresel düzeyde geniletme frsatn yakalam, Slovenya ve talya daki Belediyeler, STK lar ve Üniversite ile ortak çalma ve deneyim paylam ile daha somut ve kalc çözümler üretme yönünde hedef eiini yükseltmitir. Proje kapsamnda Cinsiyete Dayal iddet konusunda iyi uygulamalar ve özel ihtiyaçlar tespit edilerek iyi uygulamalar yerinde izlenmitir. talyan ve Sloven ortaklarmzn ulusal ve yerel mevzuatlar Türkiye mevzuat ile birlikte karlatrmal bir biçimde incelenmi, olumlu yönlerin örnek alnmas hedeflenmitir. Derneimizin yürüttüü bu projede Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi tarafndan projemizin ulusal orta olan 4 ilde cinsiyete dayal iddet sorununun çözümünde hayati rolü olan temel aktörlerin -kamu kurumlar ve STK’larn- cinsiyete dayal iddetle ilgili temel alglarnn tespit edildii bir alan çalmas gerçekletirilmitir. Bu alan çalmas ile cinsiyete dayal iddetle mücadeleye nereden balanlmas ve nasl bir yol izlenmesi gerektiine dair somut bir yol haritas çkarlmtr. Koper Primorska Üniversitesi’nin de bulunduklar yerde gerçekletirmi olduu Kadna yönelik iddetle ilgili alg ve mevcut durumu tespit ettii aratrma da klavuzumuzda yer almtr. Bu proje kapsamnda hazrlanan “ Kadna Yönelik iddet ve Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Klavuzu”nun talya, Slovenya ve Türkiye’de bulunan tüm Kamu Kurum ve Kurulularna, STK lara rehber olaca umuduyla bu süreçte emei geçen tüm ortak ve itirakçilerimize teekkür ederim.

Kapadokya Kadn Dayanma Dernei Hayriye DEMRBLEK

GR Simone de Beauvoir (1993: 17) 1949 ylnda “… Erkek Özne’dir, Mutlak Varlk’tr, kadnsa Öteki Cins’tir.” ifadesiyle kadnlarn öteki konumuna itilmesine çarpc bir biçimde dikkat çekmiti. Maalesef yüzlerce yldr süregelen -öteki cins olarak konumlandrlan kadna yönelik- cinsiyete dayal eitsizliin nedenleri ve sonuçlar küresel çapta mücadele edilmesi gereken bir sorunlar yuma haline gelmitir. Dünya genelinde milyonlarca kii sadece kadn olduklar için ayrmcla ve iddete uramaktadr. Çok boyutlu bir sorun olan kadna yönelik iddeti ortadan kaldrmak, küresel ve ulusal düzeyde tüm kesimlerin ortak ve kararl mücadelesi ve bütüncül bir yaklamla mümkün olacaktr. Bu çerçevede yürütülecek çalmalarda, disiplinler aras bir yaklamla, ilgili tüm taraflarn önleme, koruma, cezalandrma ve politika boyutuyla sürecin içinde yer almas büyük önem arz etmektedir. Toplumsal cinsiyet kalp yarglar ve kültürel normlarn besledii cinsiyete dayal iddet olgusunun çözümünde devletlerin bu sorunu tanmas ve bu yönde ciddi politikalar gelitirmesi büyük önem tamaktadr. Sorunun varln kabul etmek ve bu sorunu çözmek üzere kararl, etkili ve sürdürülebilir çözümler üretmek devletlerin en temel önceliklerinden biri olmaldr. Cinsiyete dayal iddet sorununun çözümünde rol oynayan temel aktörlerden biri de bu alanda çalan stk’lardr. Stk’lar kadna yönelik iddetle mücadele amaçl lobicilik ve savunuculuk faaliyetleri sürdürmekte, kadn danma merkezi ve snma evleri açmakta, kampanyalar ve çeitli etkinliklerle kadna yönelik iddeti ortadan kaldrmaya dönük mücadeleyi aktif biçimde sürdürmektedir. Tüm bu faaliyetleri etkin ve aktif bir biçimde yürütebilmek için maalesef Türkiye’deki stk’lar yeterli maddi güç, nitelikli insan gücü, gönüllü üye, vb, kaynaa sahip deildir. Stk’larn kaynak sknts ve kamu kurum ve kurulular ile ibirliinin yeterli düzeyde olmay cinsiyete dayal iddetle mücadele potansiyelini ve bu yönde yürütecei faaliyetleri snrlandrmaktadr. STK’larn devletin cinsiyete dayal iddetle mücadelede yürüttüü ya da yürütmek zorunda olduu faaliyetleri izleme, deerlendirme ve raporlama ilevi amaca ulalmasnda büyük önem tamaktadr. Kadna yönelik iddetle mücadelede yasal düzenlemelerin yeterli olmadn tarihsel ve küresel düzeyde yaanan tecrübeler ortaya koymutur. Yasal düzenlemeler kadar bu düzenlemelerin etkin ekilde uygulanmas, cinsiyet temelli iddetten korunma ve zararlarn telafisi ve faillerin yargya intikal etmeleri için kadn ve kz çocuklarnn güçlenmesi ve korunmasna katk salamak, madura ve nihayetinde iddet uygulayana yönelik koruma, tedavi, rehabilitasyon hizmetleri sunulmas ile konu hakknda toplumsal farkndalk ve duyarlln artrlmas da büyük önem tamaktadr. Cinsiyete dayal iddetle mücadelenin çok geni bir yelpazede, tüm taraflarn kapsaml ibirlii ve ortak duruuyla çözülebilecei inancyla ulusal ve uluslararas ortaklardan oluan ekibimizle “Cinsiyete Dayal iddetele Mücadelede Uzmanlk Köprüleri” balkl aratrma projesi hazrlanmtr. Türkiye'deki ortaklar arasnda (müracaatç olarak) "Kapadokya Kadn Dayanma Dernei" (KAPKAD) sivil toplum örgütü, Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi (Kadn Çalmalar Uygulama ve Aratrma Merkezi (NÜKÇAM)), Kapadokya Bölgesi’nden iki belediye (Nevehir, Krehir), Karadeniz Bölgesinden iki belediye (Karadeniz Erelisi, Zonguldak) ve Ahiler Kalknma Ajans bulunmaktadr.

10 Uluslararas ortaklarmz; talya’dan Gorizia l daresi, Monfalcone ve Sacile belediyeleri ve sivil toplum örgütü "CMC Hope", Slovenya’dan Koper Belediyesi “Sosyal Yardm Merkezi”, Koper Üniversitesi ve Novo Mesto Belediyesi’nin sivil toplum örgütü "Gönüllü Çalmalar Gelitirme Dernei", Fransa'dan Avrupa Konseyine ait bir sivil toplum kuruluu olan dernek Yerel Demokrasi Ajans Dernei (ALDA)’dr. Bu proje ile cinsiyete dayal iddet konusunda engin bir deneyime sahip olan Türk ve Fransz –talyan-Sloven STK ve belediyelerinin katlm; kadna kar iddetle mücadele eden yerel ve ulusal Türk sivil toplum örgütleri için kapasite gelitirmek desteklemek, sivil toplum örgütleri arasnda ibirlii ve bir a oluturulmas ve kadnlara hizmet vermekte olan yerel makamlarla ortaklklar tevik etmek/desteklemek amaçlanmtr. Uluslararas ortaklkla yürütülen bu projede en büyük kazanmlardan biri her ülkede cinsiyete dayal iddetle mücadele için gerçekletirilmi olan iyi uygulamalarn, deneyimlerin paylalmas olmutur. Bu olumlu deneyimler her ülke için üretilecek çözümlerde ve oluturulacak politikalarda yol gösterici bir rol oynamtr ve oynayacaktr. Sürdürülebilir ve ileyen yerel, bölgesel, ulusal alarn tesisi ve kadna kar iddet ve cinsiyet sorunlar alannda çalan uluslararas sivil toplum örgütleri alarna katlm projenin temel hedeflerinden biri olmutur. Önleyici tedbirler ve yanlarnda bulunan çocuklaryla birlikte madurlara yardm konusuna özel olarak odaklanmak kaydyla, iyi uygulamalar ve çalma deneyimlerinin belirlenerek paylam proje hedeflerinden biri olmu proje sürecinde bu hedefe baaryla ulalmtr. Eitim materyallerinin gelitirilmesine/uyarlanmasna destek ve kadna kar iddet ve cinsiyete dayal iddetten etkilenen farkl hedef kitleler için eitimlerin verilmesi, kadna kar iddet ve cinsiyete dayal iddet konusunda bilinçlendirme faaliyetlerinin gelitirilmesi ve uygulanmas, farkndalk kampanyalar ve malzemelerinin organize edilmesi projede hedeflenen ve baaryla gerçekletirilen faaliyetler olmutur. Bu projede gerçekletirilen en özgün katklardan birisi de proje orta iki üniversitenin (Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi, Koper Üniversitesi) ayr ayr yürütmü olduu alan çalmalarnn bulgulardr. Cinsiyete dayal iddetle mücadelede hayati önem tayan bu veriler atlacak somut admlarn belirlenmesinde ve politika üretilmesinde en temel kaynaklar olacaktr. Projenin en güçlü yanlarnda biri projenin AB-Türkiye ortaklnda kamu kurumlar ve sivil toplum örgütleri ibirlii ile gerçekletirilmesidir. Cinsiyete dayal iddet sorununun etkili ve kalc bir biçimde çözümü; yerel, ulusal ve ulusalararas düzeyde kamu kurumlar ve stk’lar ile özel tüm kurumlar arasnda güçlü bir iletiim ve ibirlii ann kurulmasna baldr. Bu aratrma projesi ile bu yönde önemli bir adm attmz umuyoruz. Cinsiyete dayal iddetle mücadelede mevcut durum ve çözümlerle ilgili kurumlar hakknda doru bilgi alma ihtiyacn da gidermek üzere u an elinizde tuttuunuz klavuz hazrlanmtr. Projenin en deerli çktlarndan biri olan bu klavuzla cinsiyet eitlii ve cinsiyete dayal iddetle mücadelede farkndal arttrmak ve çözüm üretmek için somut admlar atabilmek amacyla tüm toplumun bilgilenme ve bilinçlenmesine katk salamak hedeflenmitir. Aratrma projesinin somut çkts olan bu klavuzun geni kitlelere ulamas ve ilgili tüm taraflara, cinsiyete dayal iddetle mücadelede atacaklar admlarda k tutmas umudu ile projede yer alarak emek verenlere; Kapadokya Kadn Dayanma Dernei (Hayriye

11 Demirbilek, Ayegül Baysal, Mukaddes Eski, ükrü Adrmaz), Nevehir Hac Bektai Veli Üniversitesi Kadn Çalmalar Uygulama ve Aratrma Merkezi (Yrd. Doç. Dr. Leyla KAHRAMAN, Yrd. Doç. Dr. A. Burak KAHRAMAN) Nevehir Belediyesi (Nermin Gürsoy, ermin Tatar), Krehir Belediyesi Karadeniz Ereli Belediyesi (Meltem Göktan, Baki Kara, Mustafa Üresin), Zonguldak Belediyesi (Necati Akka, Rza Kemal Cangöz), C.M.C. HOPE–ONLUS (Diego Santaliana, Jesmis Tescaro), Gorizia Provincial Administration (Elena Sgiarovello, Cristina Giuressi), Monfalcone Municipality (Nives Bacci), Sacile Municipality (Arianna Zanini), Association for Developing Voluntary Work Novo Mesto ( Mitja Bukovec, Andreja Lustek), Center za socialno delo/Koper-Center for Social Work Koper (Damjana Jurman, Tamara Mijatovic), University of Primorska (Ana Kralj, Tjasa Zakelj), Association of Local Democracy Agencies (Stanca Parac Damjanovic, Barbara Elia), Ahiler Kalknma Ajans (Zeynep Saliha Koçin, Alper Avar, Muhammed Öztürk) ve projemize her aamada destek veren Nevehir Valiliine ve tercüman Abidin Büyükköse’ye teekkür ediyoruz. Klavuzda yer alan Eylem Plan tavsiyelerinin ilgili tüm taraflarn ibirlii, kapsaml ve koordineli çalmalaryla en ksa zamanda hayata geçirilebilmesi dilekleriyle.

1.CNSYETE YÖNELK DDET: KAVRAMSAL ÇERÇEVE Cinsiyete yönelik iddet, belirli bir cinsin salt cinsiyetinden dolay urad iddet türüdür ve bu durum özellikle kadnlarn dünyann her yerinde yaad bir sorundur. Kadna yönelik iddet Birlemi Milletler’in 1993 ylnda kabul ettii Kadnlara Yönelik iddetin Önlenmesi Bildirgesi’nde; “Kamusal ve özel alanda gerçekleen, kadnlarn fiziksel, cinsel, duygusal zarar görmesiyle sonuçlanan ya da sonuçlanmas olas, her türlü cinsiyet temelli iddet eylemi veya bu eylemin yaplacana ilikin tehdit ya da zorlama ve keyfi olarak özgürlüün kstlanmas” eklinde tanmlanmtr.(http://www.bilka.org.tr/kadina-yonelik-siddetinortadan-kaldirilmasi-icin-_6921.html). Mays 2011’de devletlerin imzasna açlan Kadna Yönelik iddet ve Aile çi iddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye ilikin Avrupa Konseyi Sözlesmesi’nde ise “kadna kar iddetten, kadnlara kar bir insan haklar ihlali ve ayrmclk anlalaca” ve “bu terimin toplumsal cinsiyete dayal tüm iddet eylemlerini kapsayaca” ifade edilmektedir. Aile içi iddet, aile içerisinde veya hanede veya madur faille ayn evi paylasa da paylamasa da eski veya imdiki eler veya partnerler arasnda meydana gelen her tür fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik iddet eylemi anlamna gelir (Avrupa Konseyi, 2011). Dünya Bankas verilerine göre dünya genelinde iddet nedeniyle hayatn kaybeden 1544 ya grubundaki kadnlarn says kanser, stma, trafik kazas ve savalar nedeniyle ölen kadnlardan daha fazladr.(http://www.kadinininsanhaklari.org/kadinin-insan-haklari/ yasalar daki-haklarimiz/uluslararasi-sozlesmelerde-kadinin-insan-haklari/kadina-yonelik-siddet-veaile-ici-siddetin-onlenmesi-ve-bunlarla-mucadeleye-iliskin-avrupa-konseyi-sozlesmesiistanbul-sozlesmesi-2/). Birçok toplumda kadnlar, toplumsal snf ve statülerinden bamsz olarak iddete maruz kalmaktadr. Dünya Salk Örgütü’nün (WHO) aratrmasna göre, küresel olarak kadnlarn %35,6’s fiziksel ve/veya cinsel iddet görmektedir. Avrupa’da %27,2 olan bu oran, Amerika’da %36,1’e, Güneydou Asya’da %40,2’ye, Afrika’da %45,6’ya, Bat Pasifik’te ise %68’e kadar çkmaktadr. Tannmayan kiiler tarafndan cinsel iddete maruz kalan kadnlarn oran ortalama %7,2’dir. (WHO, 2013).

12 Küresel düzeyde yaplan çalmalar, kadnlarn, ailede, e ya da sevgili ile ilikilerinde, iyerinde, sokakta ve eitim kurumlarnda yaygn olarak fiziksel, sözel, psikolojik, cinsel ve ekonomik iddet yaadklarn ortaya koymaktadr. Kadna yönelik iddet; aile içi iddet, kadn ticareti, taciz, tecavüz, namus bahanesiyle ilenen cinayetler, zorla evlendirme, kadn sünneti, kz bebeklerin öldürülmesi gibi ekillerde tüm dünyada yaygn bir biçimde yaanmaktadr. Her yl binlerce kadn yaad iddet nedeniyle sakat kalmakta ya da ölmektedir. Türkiye medyasnda yer alan haberlere göre,“Erkekler son 5 ylda en az 1134 kadn öldürdü.” Sadece 2014 ylnda en az 281 kadn öldürdü, 109 kadn ve kz çocuuna tecavüz etti / tecavüz giriiminde bulundu, 560 kadn yaralad, 140 kadn ve kz çocuuna cinsel tacizde bulundu. Her 5 kadndan 1’i boanmak veya ayrlmak istediini söyledii için öldürüldü. Öldürülen kadnlarn % 46’sn kocas, % 16’sn erkek akrabalar, % 10’u sevgilisi, % 6’s eski kocas, % 4’ü eski sevgili, % 3’ü reddedilen erkekler, % 12’si dier erkekler tarafndan öldürüldü. ç Anadolu Bölgesi nüfusa oranl iddet endeksinde 5. Srada yer almakta, erkek iddeti haberlerinin % 14’ü ç Anadolu Bölgesi’nden gelmitir.” (http://bianet.org/bianet/kadin/161558-erkekler-2014-te-281-kadin-oldurdu) Kadnn Statüsü ve Sorunlar Genel Müdürlüü (KSSGM) kadna yönelik iddetin farkl boyutlarn belirlemek, nedenlerini tespit etmek ve bu konuda veri toplama ihtiyacn gidermek amacyla, 2008 ylnda ilk defa kapsaml bir “Türkiye’de Kadna Yönelik Aile çi iddet Aratrmas” gerçekletirilmesini salamtr. Benzer ekilde kapsaml çalma KSSGM tarafndan yaptrlmtr.(http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TKAA2008Anarapor.pdf, http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TKAA2014_Ozet_Rapor.pdf). Türkiye’de Kadna Yönelik Aile çi iddet 2008 ve 2014 Aratrma sonuçlarna ilikin baz veriler u ekildedir: 2014 aratrmasnda ülke genelinde yaamnn herhangi bir döneminde ei veya eski ei tarafndanfiziksel iddete maruz braklan kadnlarn oran %36’dr (son on iki ayda %8). Bu orann 2008 aratrmasn %39 olduu görülmektedir. o

Yaamnn herhangi bir döneminde duygusal iddet yaayan kadnlarn oran %44’tür. Bu orann 2014 ve 2008 aratrmalarnda deimedii gözlemlenmektedir. o 2014 aratrmasnda yaamnn herhangi bir döneminde cinsel iddete maruz kalan kadnlarn oran%12’dir (son on iki ayda %5). 2008 aratrmasnda ise bu oran %15 olarak görülmektedir. 2014 aratrmasnda yaamn herhangi bir döneminde fiziksel veya cinsel iddetin birlikte yaanma oran % 38’dir. 2008 aratrmasnda ise bu oran %42’dir. o 2014 aratrmasnda kentte fiziksel iddet oran %35 iken krda %37,5’tir. 2008 aratrmasndakentte fiziksel iddet oran %38 iken krda %43’tür. 2014 aratrma snda yaadklar fiziksel iddet sonucunda yaralanan kadnlarn oran %26’dr. 2008 aratrmasnda ise bu oran %25’tir.. o

2014 aratrmasnda en az bir kez fiziksel veya cinsel iddete maruz kalm kadnlardan eitimi olmayanlarn oran %43, lisans ve lisansüstü üzeri düzeyde eitim alanlarn oran ise %21’dir. 2008 aratrmasnda ise bu oran eitimi olmayan kadnlar için %55,7’dir.

13 o

2014 aratrmasnda yaadklar iddeti kimseye anlatamayan kadnlarn oran %44’tür. 2008 aratrmasnda ise bu oran %48,5’dir (http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede-kadin). Gebelik boyunca 10 kadndan 1’i iddet görüyor. Her 3 evlilikten biri “çocuk” evliliidir. Ailelerde %12 olan cinsel iddet, çocuk evliliklerinde %19’lara çkyor. Duygusal iddet % 50’lerdedir. Maalesef kurumsal bavuru yapan kadn says %11’dir. (http://www.hips.hacettepe.edu.tr/KKSATRAnaRaporKitap26Mart.pdf). o Kadnlarn eitim düzeyi dütükçe cinsel iddete urama tehlikesi yine artmaktadr. Bununla birlikte boanm/ayr yaayan kadnlarn cinsel iddete maruz kalma durumu daha fazlalamaktadr. Aratrmann sonuçlar, kadna yönelik iddetle mücadele etmek için alnan önlemler ve üretilen politikalara temel oluturmaktadr. Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu, 25 Kasm 2014 tarihinde Kadna Yönelik iddetin Sebeplerinin Aratrlarak Alnmas Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacyla Meclis Aratrma Komisyonu kurulmasna karar vermitir. Meclis Aratrma Komisyonu 8 Mays 2015 tarihinde hazrlad 2 bölümlük raporu yaynlad (https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss.717-bolum-1.pdf, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss.717-bolum-2.pdf). Rapora göre çok boyutlu bir sorun olan kadna yönelik iddet sorunu; yoksulluk, isizlik, göç ve (çarpk) kentleme gibi olgularla ilikilendirilmektedir. Ayrca toplumsal yapya dayal faktörlerin yan sra kadnlarn erkeklere ekonomik olarak baml olmalar, kadnlarn kaynaklara eriiminin yetersiz olmas, eitim imkanlarna eriimde karlalan sorunlar, kayt d ve/veya düük ücretli/prestijli ilerde istihdam veya istihdam imkanlarnn snrll, yoksulluk, isizlik kadna yönelik iddetin ekonomik nedenleri ve risk faktörlerini oluturmaktadr.

Aile ve sosyal Politikalar Bakanl Emniyet Genel Müdürlüü ve Jandarma Genel Komutanl’ndan alnan veriler dorultusunda 2013'de öldürülen kadn says 175, 2014'te 194, 2015'in ilk 6 aynda ise 112 olarak tespit edilmitir. Sorunun ne kadar yakc bir sorun olduu bu verilerden de anlalmaktadr (http://www.gercekgundem.com/kadinsaglik/166493/kadina-yonelik-siddet-giderek-artiyor). Cinsiyete dayal iddet konusu irdelenirken dikkate alnmas gereken bir sorunu da mülteci kadnlar oluturmaktadr. Mülteci kadnlarn iddet sarmalndaki konumu ayrca ele alnmaya muhtaçtr. Sndklar ülkelerde taciz, tecavüz ve zorla evlendirme ile kar karya kalan kadnlarn saysnn artt iddialarna her gün yenisi ekleniyor. Türkiye’deki mevzuata göre de mültecilerin ve snmaclarn yaamak için gönderildikleri kentlerde barnma, yiyecek ve salk gibi temel ihtiyaçlarn kendilerinin karlamas esastr. Ancak toplumsal cinsiyete dayal zulüm sonucu yaanabilecek travma, depresyon, dier salk sorunlar ve kalc yaralanmalar gibi sebepler, mülteci ve snmaclarn bata dil engeli olmak üzere birçok deiik nedenden dolay kstl olan igücü piyasasna katlmlarn ve kendilerini idame etme yeteneklerini daha da snrlamaktadr. Toplumsal cinsiyete dayal iddet sadece kaçtan öncesinde ve kaç esnasnda deil; snlan ülkede de kz çocuklarn ve kadnlar tehdit eder. Özetle, oldukça karmak ve dinamik olan kentsel alanlarda bu tür fiillerin önüne geçilmesi ve yeterli korumann salanabilmesi; Birlemi Milletler Mülteciler Yüksek Komiserlii'nin, devletin ve sivil toplum kurulularnn ibirliiyle salanabilir (http://www.hyd.org.tr/multecielkitabi/kitap9.asp?idm=mands). Kapadokya Kadn Dayanma Dernei Mülteci kadnlara yönelik bir çok etkinlik yapmakta ve bu konuda çalan dier stk’larla ortak çalmalara da imza atmaktadr.

14 1.1. iddetin Nedenleri Genellikle e, nianl, flört ilikisi içinde olunan erkek, baba ve erkek karde tarafndan uygulanan cinsiyete dayal iddet, kadn bask altnda tutmay amaçlayarak, erkek egemenliinin sürdürülmesini salar. Özellikle geleneksel toplumdan modern topluma geçi sürecinde iddet, kadna biçilen ikincil konumun devam ettirilmesi amacyla uygulanabilmektedir. iddetin en temel nedenlerine bakldnda aadaki gerekçeler ilk sralarda yer almaktadr. • Erkek egemen toplumsal yapda, kadnn erkee göre güçsüz konumda tutulmas ve toplumsal cinsiyet rolleriyle kadn güçsüzlüünün pekitirilmesi, • Erkein kadndan üstün olduu inanc, eitsi güç ilikisi, algda var olan cinsiyete hiyerarisi, erkein kadna iddet uygulamasnn meru olarak görülmesi, kadnn özne olarak görülmemesi, nesneletirilen kadn üzerinde erkein her türlü söz hakkna sahip olmas ve bu durumun geleneksel ve kültürel unsurlarla pekitirilerek yeniden üretilmesi, • Kadn cinsellii üzerindeki baskya dayanan namus anlay, • Tüm toplumsal ve siyasal kurumlara erkek egemen anlayn hakim olmas, kadnn karara alma mekanizmalarndan dlanarak ikincil konumunun gelenekler ve politikalarla pekitirilmesi, • Kadnn erkee ekonomik olarak baml olmas, • Güçsüz, iddet maduru ve ihtiyaç içindeki kadnlara devlet mekanizmas ve stk’lar tarafndan gereken destein yeterli düzeyde salanamamas, • Çocuk bakmnn devlet tarafndan desteklenmemesi • Toplumsal cinsiyet eitsizliinin dourduu sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal eitsizlikler. Tüm bu ve etkili olan dier nedenler, kadnn iddetle mücadelesini zorlatrarak iddetin devamna katk salamktadr. 1.2.iddet Türleri iddet, çou kez farkl eylemleri bir arada içerir ve karmak bir örüntüye sahiptir. iddet türlerinin birbirinin içine geçmi ekilde uygulanmas nedeniyle iddeti türlere ayrmak zor gibi görünse de, iddet türlerini ayrarak ayrntl bir biçimde tanmlamak, iddetin görünürlüünün artmas ve iddet konusunda farkndaln gelimesi açsndan önemlidir. (http://www.kadinininsanhaklari.org/kadinin-insan-haklari/yasalardaki-haklarimiz/siddetgoren-kadin-ne-yapabilir/kadina-karsi-siddet-ve-siddet-turleri/). 1.2.1Fiziksel iddet: Bedene yönelik her türlü saldr, fiziksel iddettir. Tokat, tekme ve yumruk atmak, sarsmak, hrpalamak, boaz skmak, balamak, saç çekmek, herhangi bir cisim atmak, kesici ve delici aletler ya da ateli silahlarla yaralamak, ikence yapmak, salksz koullarda yaamaya zorlamak, salk hizmetlerinden yararlanmay engellemek ve öldürmek gibi eylemler fiziksel iddet tanmna dahildir. 1.2.2.Psikolojik/Duygusal iddet: Kiinin bedeninden çok ruh saln hedef alan iddet türü psikolojik iddettir. Genellikle bir defaya mahsus eylemlerden çok süreklilii olan eylemler psikolojik iddet olarak tanmlanr. Sürekli olarak barmak, korkutmak, küfür veya hakaret etmek, aileyle, arkadalarla, komularla görütürmemek, giyim tarzyla ilgili bask yapmak, eve hapsetmek, çocuklardan uzaklatrmak, kskançlk bahanesiyle sürekli kontrol altnda tutmak, bakalaryla kyaslamak, sevdii eya ve hayvanlara zarar vermek, tehdit etmek, antaj yapmak, ayn ekilde düünmeye zorlamak gibi eylemler psikolojik iddettir.

15 1.2.3. Cinsel iddet Kadn rza göstermedii herhangi bir cinsel davrana zorlamak cinsel iddettir. Cinsel iddet, cinselliin bir tehdit, sindirme ve kontrol etme arac olarak kullanlmasn da içerir. Çocuklarn cinsel istismar, evlilik içi ya da evlilik d tecavüz (kiinin istemedii zamanda, istemedii ekilde, istemedii biriyle cinsel ilikiye zorlanmas ya da yabanc cisimlerle cinsel organa saldr), cinsel saldr (tecavüze varmayan her türlü istenmeyen cinsel temas; elle sarkntlk gibi), cinsel taciz (sözlü ya da yazl cinsel içerikli rahatszlk verici davranlar; örnein rahatszlk verici cinsel imalar içeren telefon mesajlar, mektuplar), cinsel organlara zarar vermek, zorla cinsel içerikli yayn izletmek, cinsel organlar rahatszlk verici ekilde tehir etmek, çocuk dourmaya veya dourmamaya zorlamak, zorla kürtaj yaptrtmak, fuhua zorlamak, zorla evlendirmek, bekâret kontrolü ve benzeri eylemler, cinsel iddet olarak tanmlanr. 8 Mays 2015 Tarihli Kadna Yönelik iddetin Sebeplerinin Aratrlarak Alnmas Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacyla Kurulan Meclis Aratrmas Komisyonu Raporu’na göre; Türkiye’de 2002-2008 yllar arasnda toplamda 61 bin 469 tecavüz olay yaanmtr. Bu tecavüz olaylarna 99 bin 792 kii karm. Bu da yaanan tecavüz olaylarnn çounun toplu tecavüz olay olduunu gösteriyor. Rakamlara göre 2008 ylnda yaanan tecavüz olaylarnn 7 bin 859 olduu dikkate alndnda, Türkiye'de her gün ortalama 22 tecavüz olaynn yaand ortaya çkyor. Verilen bilgilere göre 2009-2011 yllar arasnda ise toplamda 29 bin 980 tecavüz suçu ilenmitir. 2009 ylnda 8 bin 571 olan tecavüz suçu, 2011 ylnda 10 bin 726'ya çkmtr. Yine bu yllar arasnda ilenen cinsel taciz suçu ise 35 bin 556 olmutur. Bu 3 ylda cinsel taciz ve tecavüzden yarglanan sank says ise, 35 bin 556 olmutur. (https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss.717-bolum-1.pdf,).

1.2.4. Ekonomik iddet Ekonomik kaynaklarn ve parann düzenli bir ekilde kadn üzerinde bir yaptrm, tehdit ve kontrol arac olarak kullanlmasdr. Koullar elverdii halde evin masraflarn karlamamak, para vermemek, kstl para vermek, ailenin gelir ve giderleri konusunda bilgi vermemek, aileyi ilgilendiren maddi konularda fikir almadan tek bana karar vermek, kiinin mallarna ve gelirine el koymak, çalmasna engel olmak, istemedii ite zorla çaltrmak gibi davranlar ekonomik iddettir. Ekonomik iddet de genellikle duygusal/psikolojik iddet gibi tek seferlik eylemlerden çok sürekli bir durumu tarif eder. 1.3. iddetin Sonuçlar Kadna yönelik iddetin çok boyutlu sonuçlar vardr. iddete urayan kadn, çocuklar ve toplum dorudan ve dolayl olarak iddetten psikolojik, fiziksel, ekonomik, toplumsal ve siyasal olarak etkilenir. Cinsiyete dayal iddetin maliyeti bireyler ve toplum açsndan oldukça ardr. Kadnn insan haklarn ihlal eden, özgürlüünü kstlayan ve bireysel var oluunu snrlandran iddet, hem bireysel hem toplumsal düzeyde gelimeyi engellemektedir. Kadnn fiziksel, psikolojik ve cinsel saln olumsuz yönde etkileyen iddet, kadnlarn sakat kalmalarna ve ölmelerine yol açan nedenlerin banda gelmektedir. iddete urayan kadnlarda; utanma, suçluluk, öfke, yalnzlk, deersizlik ve yetersizlik hissi, düük özgüven, insanlara güvenmede güçlük, çocuklara iddet uygulama gibi sorunlar görülebilmektedir. Kadnn yaad sorunlar nedeniyle çevresiyle iletiimi bozulmakta, ücretli çalma yaamna katlmakta zorluk yaamakta ve toplumdaki konumu daha da güçsüzlemektedir.

16 Yaanan iddet olaylar tüm kadnlar için tehdit edici ve onlar kamusal alandan dlayc sonuçlar dourmaktadr (Ülker, 2014:25). Eviçi iddetin olduu bir ortamda büyüyen çocuklarda depresyon, kendini güvende hissetmeme, youn düzeyde kayg ve korku, iddetten kendini sorumlu görme, anneyi koruyamamaktan kaynakl suçluluk duyma, isyankarlk, içe kapanma, altn slatma, geliim gerilii, madde bamll, suça eilim, evden kaçma, sokakta yaama, eitim baarsnn dümesi gibi sorunlar oluabilmektedir. 2. CNSYETE DAYALI DDETLE MÜCADELEDE HUKUKSAL ÇERÇEVE 1960’lardan balayarak yükselen kadn hareketi ile dünyann gündemine giren kadna yönelik iddet, kadnlarn temel insan haklarn ihlal eden toplumsal bir sorundur. Son 30 ylda verilen mücadele sonucu, bugün artk kadna yönelik iddetin önemli bir insan hakk ihlali olduu kabul edilmektedir. 1980’lerden bu yana, uluslararas sözlemeler ve devletler, giderek artan bir oranda, kadnlarn ayrmcla ve iddete uramadan yaama hakkn güvence altna almaya çalmaktadr. 2.1 Uluslararas Mevzuat Kadna yönelik iddeti önleme çalmalarnn insan haklar balamnda sürdürülmesi uluslararas sözlemelerin ulusal siyaseti düzenler nitelikte balayc kararlar almasyla kolaylamaktadr. Kadna yönelik iddet ve ayrmclkla ulusal düzeyde mücadele ederken atlacak olumlu admlarn belirlenmesinde uluslararas mevzuat ve bu mevzuat dorultusunda olumu kurumsal yaplar devletlerin iç hukuk gücünü deitirme gücüne sahip olduu için büyük önem tamaktadr (Sönmez, 2014: 7-8). 2.1.1. Kadnlara Kar Her Türlü Ayrmcln Ortadan Kaldrlmas Sözlemesi (CEDAW) BM tarafndan “1975-85” yllarnn “Kadn On Yl” olarak kabul edilmesi ve devamnda Kadnlara Kar Her Türlü Ayrmcln Ortadan Kaldrlmas Sözlemesi’nin imzalanmas tüm dünyada kadn konusunu ülkeerin gündemine tamtr. 1979’da Birlemi Milletler tarafndan imzaya açlan ve 20 ülkenin imzasyla 1981’de yürürlüe giren sözlemeyi Türkiye üç maddesine çekince koyarak 1985’te onaylam ve 1986 ylndan bu yana taraf olmutur (BM, 2014). Çekincelerini 2000 ylnda kaldran Türkiye, ek olarak oluturulan protokol ve tavsiye kararlarn da kabul etmitir (CEDAW Komitesi, 2013; BM, 2014). Kadn erkek eitliinin fiili olarak salanabilmesi amacyla, ayrmclkla mücadelede ulusal eyleme yönelik gündemleri ortaya koyan CEDAW, Birlemi Milletler bünyesinde gelitirilen insan haklar sözlemelerinden biridir. 30 maddeden oluan sözleme, kadnlarn uluslararas hak bildirgesi olarak da tanmlanmaktadr. 180 ülkenin taraf olduu CEDAW, kadnlara kar her türlü cinsiyete dayal ayrmcln ortadan kaldrlmas ve kadnlarn insan haklarnn korunmasn öngören ve bu konularda taraf ülkeler üzerinde balayc nitelii olan ilk uluslararas hukuk arac olmas bakmndan çok önemlidir.

17 1999 ylnda Birlemi Milletler Genel Kurulu tarafndan CEDAW’a ek olarak kabul edilen htiyari Protokol, kadnlarn uradklar hakszlklar gidermeye yönelik olarak kendi ülkelerindeki hukuk sistemi içerisinde tüm yollar denedikleri halde bir sonuç elde edemeyen kadnlara, bamsz uzmanlardan oluan ve bir tür Avrupa nsan Haklar Mahkemesi (AHM) olan ancak onun gibi tazminata hükmetme yetkisi bulunmayan CEDAW Komitesine bireysel bavuru yapma hakkn tanmaktadr. Türkiye 2002 ylnda htiyari Protokolü onaylamtr. CEDAW’n maddeleri arasnda, kadna yönelik iddeti dorudan ele alan bir madde bulunmamaktadr. Bu nedenle, 1992 ylnda CEDAW Komitesi tarafndan, iddeti kadna yönelik ayrmcln bir parças ve kadnlarn hak ve özgürlüklerini kullanmalarnn önünde bir engel olarak tanmlayan; hükümetlere bu tanm çerçevesinde gerekli yasal düzenlemeler yapmalar ve varolan yasal düzenlemelerini yeniden gözden geçirmeleri çarsnda bulunan 19. Tavsiye Karar kabul edilmitir. Her dört ylda bir CEDAW Komitesine sunulmak üzere kadnlarla ilgili gelime ve sorunlar içeren resmi rapor (ülke raporu) hazrlanmaktadr. Söz konusu resmi raporlara ve CEDAW Komitesinin deerlendirmelerine KSGM’nin web sitesinden eriilebilmektedir. En son 2012’de ara rapor ve 2014’te de ülke raporu yazlmtr (KSGM, 2015). Sözleme gerei, taraf ülkelerdeki sivil toplum kurulular, ülkelerindeki kadn erkek eitsizliiyle ilgili sorunlar bamsz ve eletirel bir ekilde izlemekte ve “gölge rapor” yazarak CEDAW komitesine sunmaktadr. Bu raporlar da, internette yaynlayarak kamuoyuyla paylalmaktadr (Ajas, 2008; CEDAW STK Çalma Grubu, 2010). Resmi raporu ve gölge raporu inceleyen CEDAW komitesi, kadnlara yönelik ayrmcln ortadan kaldrlabilmesi için çalma yaplmas gereken hususlara ilikin nihai yorumlarn sunar. 2.1.2. Birlemi Milletler Kadnlara Yönelik iddetin Ortadan Kaldrlmasna Dair Bildirge 1993 ylnda Birlemi Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilen “Kadnlara Yönelik iddetin Ortadan Kaldrlmasna Dair Bildirge” kadna yönelik iddeti ele alan ilk uluslararas insan haklar aracdr (BM, 1993). Bildirge, her tür iddetin belirtilmesi, iddetin toplumsal cinsiyet temelli niteliinin vurgulanmas ve tannmayan insanlar tarafndan uygulanan iddetin yan sra özel alanda yani evde, aile içi ya da d kadn erkek ilikisinde yaanan iddeti de kadna yönelik iddet olarak tanmlamasyla önem kazanmtr. Bildirge niteliinde olduu için balayc olmayan metin, iddetin önlenmesi, failin cezalandrlmas ve iddete urayan kadnn korunmas konularnda devletlere düen sorumluluklar belirtmesi ve yol göstermesi nedeniyle de önem kazanmtr.

18 2.1.3. Avrupa nsan Haklar Sözlemesi Türkiye, kinci Dünya Sava sonrasnda, 1949 ylnda, insan haklarn korumak amacyla kurulmu olan Avrupa Konseyi’nde kurucu üye statüsüyle yer almtr. Konseyin ald kararlar, kurucu üye olmas nedeniyle Türkiye için balayc niteliktedir. Avrupa Konseyi, kuruluuyla e zamanl olarak, Avrupa nsan Haklar Sözlemesi adyla anlan nsan Haklar ve Temel Özgürlüklerin Korunmasna likin Sözleme’yi (1950) hazrlamtr ve sözleme 1953'de yürürlüe girmitir. Türkiye, Avrupa nsan Haklar Sözlemesi’ni 1954'te onaylam, ama sözlemenin vazgeçilmez parças olan Avrupa nsan Haklar Mahkemesi’ne (AHM) bireysel bavuru hakkn 1987'de, AHM'nin zorunlu yarg yetkisini de 1990'da kabul etmitir. Avrupa nsan Haklar sözlemesi dorudan kadna yönelik iddete ilikin hüküm içermese de, eitlik ve ayrmclk yasa gibi güvenceleri düzenlemektedir (Avrupa Konseyi, 2010). ç hukukta adil bir sonuç alamayan iddet gören kadnlarn da Avrupa nsan Haklar Mahkemesi’ne bireysel bavuru haklar vardr. Türkiye’den yaplan bir bavuru sonras Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Türkiye’yi kadna yönelik iddeti önleyememekten dolay bavurucu kadnn insan haklarn ihlalden mahkum etmitir (HOP, 2015). 2.1.4. Pekin Eylem Platformu Pekin'de gerçekleen Dördüncü Dünya Kadn Konferans (1995) kadna yönelik iddetle mücadelede dier bir dönüm noktasn tekil eder. Bu konferansta Pekin Eylem Platformu on iki öncelikli tema belirlemitir. Bu temalardan birisi, kadna yönelik iddettir. lgili tema, Kadna Yönelik iddetin Tasfiye Edilmesi Deklarasyonu’ndaki tanm onaylar ve ayrca silahl çatma durumlarnda kadnlarn insan haklarnn ihlali (özellikle “öldürme”, “sistematik tecavüz”, “cinsel kölelik” ve “zorla hamile brakma”) ile “zorla ksrlatrma”, “zorla kürtaj”, “zorla gebelik önleme”, “kz çocuunu öldürme” ve “doum öncesi cinsiyet seçme”yi de bu tanma ekler. Pekin Eylem Platformu, kadna yönelik iddeti yani daha ayrntl bir ifadeyle, “evde veya ev dnda gerçekleen veya devlet tarafndan uygulanan veya göz yumulan, korku uyandrmaya veya güvensizlik duygusu yaratmaya vb. dayal kadna yönelik iddet davran veya tehdidini”, kadnlarn hareketliliini engellemesi, kaynaklara ve temel faaliyetlere eriimlerini snrlandrmas nedeniyle, eitlie ulama, gelime ve barn önündeki önemli bir engel olarak tanmlamtr. Platform, ayrca kadna yönelik iddeti, hem “erkeklerin kadnlar zor kullanarak ikincil konuma ittikleri önemli mekanizmalardan biri” olarak görmü, hem de “iddet, yaam döngüsü boyunca kadnn evde, iyerinde, topluluk içinde ve toplumda ikincil statüsünün sürmesine yol açar” ifadesiyle, iddeti kadnn erkee göre ikincil konumunun sürdürülmesine yönelik bir araç olarak gördüünü ortaya koymutur (Kurtolu, Bayrakçeken vd, 2014: 63, 64). Türkiye’nin 30 Austos - 8 Eylül 1995 tarihleri arasnda Pekin’de yaplan ve 189 ülkenin katld 4. Dünya Kadn Konferans’na katlarak taahhütleri çekincesiz olarak kabul edip imzalad Pekin Eylem Platformu’nun anlay ve BM’nin kadn haklar konusundaki yaklam, toplumsal cinsiyete dayal eitsizlikleri ve iddeti devlet ve toplum yapsna içkin, dolaysyla toplumun her alannda dönüüm gerektiren bir olgu olarak deerlendirir. Buna bal olarak, toplumsal cinsiyet eitliinin gelitirilmesi, eitsizliklerin ve iddetin ortadan kaldrlmas için çok aktörlü (devlet - sivil, toplum - i dünyas), bütünlüklü ve bütünlemi toplumsal cinsiyet eitlii politikalarnn hayata geçirilmesini öngörür.

19 2.1.5. Kadna Yönelik iddet ve Aile çi iddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye likin Avrupa Konseyi Sözlemesi (stanbul Sözlemesi) Kadna yönelik iddetle mücadele konusunda Avrupa düzeyinde çkarlan ilk uluslararas sözlemedir. Avrupa’daki en önemli hukuki düzenlemedir (Avrupa Konseyi, 2011). Türkiye’nin Avrupa Konseyi Dönem Bakanl döneminde stanbul’da imzaya açlmtr. Bu nedenle stanbul Sözlemesi olarak adlandrlan sözlemenin oluturulmasna etkin bir ekilde katk veren Türkiye, 2011 ylnda ilk imzac olarak sözlemeyi onaylamtr. 6284 sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Kanun bu sözlemeyi esas almtr.

Sözlemede, kadna yönelik iddetin kadnla erkek arasndaki eitsiz güç ilikilerinden kaynakland ve erkein kadn üzerinde bask kurmasyla kadnn geliiminin engellenmesine yol açtn vurgulanmtr. Bu nedenle iddetle mücadele için önleme, koruma, kovuturma ve madur destek mekanizmalar oluturma konularna yer verilmektedir. GREVIO olarak adlandrlan kadnlara yönelik iddet ve eviçi iddete kar uzman eylem grubu, Sözleme’nin taraf devletlerce uygulanmasn izlemekle yükümlü klnmtr. GREVIO izleme sonucunda raporunu yaynlar. Bu rapor sonucunda Taraf Devletler Komitesi ilgili taraf devlete çeitli tavsiyeler yaynlar. Gerekli durumlarda GREVIO üyeleri taraf devleti ziyaret edebilir. Sözleme ile kadn snmaevi, tbbi ve adli muayene, travma destei ve danmanlk salamak üzere tecavüz, kriz veya cinsel iddet yönlendirme merkezlerinin kurulmas ve ülke çapnda kesintisiz telefon danma hatlarnn açlmas desteklenmektedir. iddete tank olanlarn, iddeti yetkili makamlara ihbarda bulunmasnn tevik edilmesi, iddet görenlere yönelik yeterli hukuksal bavuru yollarnn gelitirilmesi ve tazminat ödenmesi öngörülmektedir. Ayrca taraf devletlere iddet faillerinin, iddet uygulamalarn engellemek üzere, failleri eitmeyi hedefleyen programlar oluturulmas yükümlülüü de getirilmitir.

3. TÜRKYE’DE CNSYETE DAYALI DDETLE MÜCADELEDE HUKUKSAL MEVZUAT Türkiye’de de son yllarda kadna yönelik iddetin önlenmesi yolunda önemli admlar atlmtr. Kadna yönelik iddetin önlenmesi için gerekli yasal düzenlemeler yaplm, iddetle mücadele ulusal eylem plan hazrlanmtr. 3.1. Ulusal Mevzuat Kadna yönelik iddeti önlemeye yönelik temel yasa ve düzenlemeler olarak; Anayasa, Türk Ceza Kanunu, Medeni Kanun, Kanunu, 6284 sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Kanun, Çocuk Koruma Kanunu ve Belediye Kanununda ilgili yasal düzenlemeler ele alnmtr.

20 3.1.1.Türkiye Cumhuriyeti Anayasas Anayasa, insanlarn yaama hakkn ve bedensel bütünlüünü koruma altna alr. Bedensel bütünlüün ihlalini, seyahat hakkmzn snrlandrlmasndan iddete, bedenimizle ilgili kendi kararlarmz almamz engelleyen her tür davran olarak açklayabiliriz. Bu tanma göre kadna yönelik her tür iddet, anayasal bir hakkmzn ve kadnn insan haklarnn ihlalidir. T.C. Anayasas’nn 10. Maddesi, herkesin dil, rk, renk, cinsiyet, siyasi düünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrm gözetmeksizin yasalar önünde eit olduunu ifade eder: 07.05.2010 tarihinde yaplan deiiklikle 10. Maddenin 2. Fkras “Kadn ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet, bu eitliin yaama geçmesini salamakla yükümlüdür. Bu maksatla alnacak tedbirler, eitlik ilkesine aykr olarak yorumlanamaz.” Türkiye bu madde ile AB direktiflerine uygun olarak ilk defa pozitif ayrmcl Anayasa düzeyinde bir temel ilke olarak kabul etmekte, bundan da öteye devleti bu ilkeyi yaama geçirme bakmndan yükümlü klmaktadr (Ulucan, 2013: 372). Anayasann 41. Maddesi de ailenin, eler aras eitlie dayal olduunu vurgulayarak eitlik ilkesini aile içinde de vurgulamaktadr. 3.1.2. 4721 Sayl Türk Medeni Kanunu 2002 ylnda eitliin salanmasna yönelik deiikliklerle yeniden düzenlenen kanunla aile reislii kaldrlm, evlilii elerin birlikte yönetecei kabul edilmitir. Kadnn çalmasn, kocann iznine balayan madde kaldrlmtr. Kadna evlilik sonrasnda einin soyad ile birlikte kendi soyadn kullanma hakk getirilmitir. Evlilii ve boanmay düzenleyen yasada, aile içi iddet (pek fena muamele) boanma nedeni olarak kabul edilir. • Boanmaya neden olan olaylar için manevi ve maddi tazminat isteme hakk bulunur. • Ein evden ayrlmas durumunda ve boanma davasnn sürdüü dönemde geçimin salanmas için nafaka talebinde bulunulur. Ayn evde yaarken evin geçimine katkda bulunmayan eten nafaka istenebilmektedir. • Ein kendine ait ya da ortak mallar (konut, arsa vs.) izinsiz bir ekilde satnn engellenmesi için tedbir karar aldrtlarak tapuya erh konulabilmekte ve maln sat engellenebilmektedir. 3.1.3. 5237 Sayl Türk Ceza Kanunu 2004'te yürürlüe giren yeni Türk Ceza Kanunu'nda, cinsel suçlar, kiiye kar ilenen suçlar kapsamna alnm ve töre cinayeti yeniden tanmlanarak insan öldürme suçunda arlatrc neden saylm, hâkim ve savc karar olmadan genital muayene yaplmas önlenmi, tecavüz evlilii de kapsayacak ekilde tanmlanm ve ev içi iddet ikâyete bal suç olmaktan çkartlmtr. Yaralama, eziyet etme suçlarnn aile bireylerine yönelik olarak ilenmesi cezay arttrmtr. Çounlukla kadnlara kar ilenen cinsel taciz, zorla bekaret kontrolü ve tecavüz gibi cinsel saldr eylemlerinin cezalandrlmas öngörülmütür. Yasa kapsamnda iddete maruz kalan madur ikayetçi olarak failinin cezalandrlmasn talep edebilir. Bununla beraber 6284 sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamnda da koruma talep edilebilir.

21 Göreviyle balantl olarak kamu adna soruturmay gerektiren bir suçun ilendiini örenen ve bu durumu yetkili makamlara bildirimde bulunmayan ya da bildirimde gecikme gösteren kamu görevlilerine iki yla kadar hapis cezas verilebilmektedir. Adli kolluk görevini yapan kamu görevlileri için bu ceza yar orannda artrlr. 3.1.4. 4857 Sayl Kanunu kanununun igücü piyasasndaki mevcut cinsiyet temelindeki ayrmcl tüm boyutlaryla azaltlmay/ortadan kaldrmas beklenir. Kanunu, ie alnmada, çalma koullarnda, ücrette ve iten çkarlmada cinsiyet ayrmcl da dahil olmak üzere hiçbir konuda ayrmclk yaplamayacan düzenlemekle birlikte ie alm esnasnda maruz kalnan ayrmcla kar, bu yasa kapsamnda herhangi bir düzenleme yaplmamtr. Kanuna göre gebelik ve doum nedeniyle de ayrmclk yaplamaz. kanunu kapsamnda kamu ve özel iyerlerinde kre ve gündüz bakm evi yükümlülüü, 100-150 kadn çalanl iyerleri için tanmlanmaktadr. Yükümlülüün sadece kadn çalan says üzerinden tanmlanmas, kadnlarn ie almda ayrmcla maruz kalmasna neden olaca için bu maddenin cinsiyet vurgusu olmadan ve daha düük sayda çalan iyerlerii de kapsayacak biçimde deitirilmesi, toplumsal cinsiyet eitlii yönünde önemli bir adm olacaktr. yerinde taciz i sözlemesinin içi tarafndan feshi için geçerli bir gerekçe saylmtr (4857 Sayl Kanunu). 4857 sayl i yasasnda cinsiyetçi ayrmcla kar daha fazla yaptrm veya doum izninin uzatlmasn içeren olumlu yeni hükümler yer alsa da, bunlarn uygulamaya geçmesini salayc tedbirlerin alnmas arttr. 3.1.5. 6284 Sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Kanun Kadnlar ve kadn örgütlerinin uzun yllar süren mücadelesi sonucunda, Türkiye’de ilk olarak 1998 ylnda, kadna yönelik iddetle mücadeleyi özel olarak düzenleyen 4320 Sayl “Ailenin Korunmasna Dair Kanun” çkarlmtr. Bu yasann yetersiz kalmas üzerine ve stanbul Sözlemesi’nin imzalanmas sonrasnda bu sözleme esas alnarak “6284 Sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Kanun” çkarlm olup, yeni yasa da kadn örgütlerinin tüm eletirilerine cevap verecek nitelikte olmamtr. Bu ifade çkartlmtr. Yasada kadna yönelik iddet, toplumsal cinsiyet temelinde gerçekleen bir iddet türü olarak tanmlanmakta, iddet sadece fiziksel olarak ele alnmamakta, cinsel, psikolojik ve ekonomik iddet bu kapsama alnmaktadr. Yasada yaplan en önemli deiikliklerden biri, medeni durum gözetmeksizin tüm kadnlara yönelik iddetle mücadelenin önünün açlmasdr. 6284 sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Yasa, koruyucu ve önleyici olmak üzere iki temel tedbir karar öngörmektedir. iddete urayan veya iddet görme tehlikesi altnda olan kiiler hakknda koruyucu tedbir kararlar alnmaktadr. Bunlar iddete maruz kalan kadn hakknda alnacak tedbir kararlarn (snak, hukuki destek, psikolojik destek gibi) kapsar. Önleyici tedbir kararlar da iddet uygulayan ve/veya iddet uygulama ihtimali olan kii veya kiiler hakknda alnacak tedbir kararlardr (http://www.kadinininsanhaklari.org/kadinin-insanhaklari/yasalardaki-haklarimiz/siddet-goren-kadin-ne-yapabilir/6284-sayili-ailenin-korunmasi-vekadina-yonelik-siddetin-onlenmesine-dair-yasa/).

22 iddet Yasas’nn getirdii en önemli hususlardan biri, acil yani gecikmesinde saknca olan hallerde— iddet olaynn tekrar gerçeklemesi ihtimalinin yüksek olduu durumlarda— kolluk kuvvetlerinin baz tedbirleri alabilmesidir. Bu gibi durumlarda, kolluk güçlerinin hem koruyucu hem de önleyici tedbirlere, ilgili makamdan tedbir karar olmasa bile geçici olarak karar verme yetkisi vardr ve bunu kullanmaldr. Kolluk böyle durumlarda bu tedbirleri alarak ilk igününde ilgili makama sunmal ve ilgili makam tedbir hakknda 48 saat içinde karar vermelidir. 6284 sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Yasa kadna yönelik iddetle mücadele için bir mekanizmann kurulmasn öngörmektedir ve mekanizmann merkezinde iddet Önleme ve zleme Merkezi (ÖNM dier adyla Koza) bulunmaktadr. 3.1.2 Yerel Mevzuat Yerel mevzuatta belediye ve büyük ehir belediye yasalarnda çok temel kimi sormluluklar verilmitir. 3.1.2.1. 6360 Sayl Büyükehir ve 5393 Sayl Belediye Kanunu 2005 tarihli Belediye Kanunu ile Büyükehir Belediyeleri ve nüfusu 50.000’i geçen belediyelere snmaevi açma yükümlülüü getirilmiken, bu hüküm 2012’de deitirilerek 6360 sayl kanun ve Türkiye’de AB uyum süreci kapsamnda çkan 5393 sayl Belediye Kanunu’na göre nüfusu 100.000’in üstünde olan yerleimlerdeki belediyelere, kadn ve çocuklar için snmaevi açma zorunluluu getirilmitir. Bu deiiklik iddet maduru kadnlarn ihtiyaçlarnn karlanamamas anlamna gelmitir. 2013 yl itibaryla Türkiye’de 143 belediyeden sadece 32’sinde snmaevi bulunmakta, nüfusu 100.000’i geçtii halde 8 ilde ise kadn snmaevi bulunmamaktadr. Bu durumu önleyici herhangi bir yaptrm mekanizmas bulunmamaktadr. Türkiye’nin de taraf olduu Birlemi Milletler Kadna Yönelik iddetle Mücadele Mevzuat ve Ocak 2013’te yürürlüü giren “Kadn Konukevlerinin Açlmas ve letilmesi Hakknda Yönetmelik” uyarnca, Türkiye nüfusunun yüzde 49,8’lik dilimini kapsayan kadnlar için bu snmaevi says yetersiz. Sözlemeler gereince; 10 bini akn nüfuslu yerleim yerlerine en az bir kadn sna, 50 bini akn nüfuslu yerleim yerlerinde en az bir kadn danma merkezi ve her 20 bin kadn için bir tecavüz kriz merkezi bulunmal. “Snmaevleri Madurlara Yetiemiyor”, (26.08.2013). 3.1.3. Dier Düzenlemeler Yukarda saylan temel yasalar dnda 2006 ylnda kadna yönelik iddetle mücadeleye ilikin mekanizma ve uygulamalar en kapsaml haliyle ele alan 2006/17 sayl “Çocuk ve Kadnlara Yönelik iddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi çin Alnacak Tedbirler” konulu Babakanlk Genelgesi ile yerel uygulamalar düzenleyen 2007/6 sayl “Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesine Yönelik Tedbirlerin Koordinasyonu” çileri Bakanl Genelgesi çkarlmtr. Ayrca Kadna Yönelik Aile çi iddetle Mücadele Ulusal Eylem Planlar (2007-2010 ve 2012-2015) ve Toplumsal Cinsiyet Eitlii Ulusal Eylem Plan (2008-2013) hazrlanmtr. 2009 ylnda TBMM bünyesinde kurulmu olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadn Erkek Frsat Eitlii Komisyonu (KEFEK) hem iddet hem de toplumsal cinsiyet eitlii alanlarnda faaliyet göstermektedir. KEFEK kadn erkek eitliinin ve kadn haklarnn gelitirilmesi amacyla cinsiyet eitlii ile ilgili kanun teklif ve tasarlarn görümekte ve rapor sunmaktadr. Eitlik ihlallerine ve ayrmcla dair bavurular incelemesi ve toplumsal bilinci yükseltmek amacyla ulusal ve uluslararas toplantlar ve bilimsel etkinlikler gerçekletirmekle yükümlüdür.

23 3.1.4. Cinsiyete Dayal iddetle Mücadeleye Yönelik Uluslararas ve Ulusal Mevzuatn Deerlendirilmesi Uluslararas ve ulusal mevzuatn eksiklikler olmakla birlikte temel düzeyde cisniyetecinsiyete dayal iddetle mücadele için çok önemli bir zemin oluturduu görülmektedir. Cinisyete dayal iddetle mücadelenin en önemli ayaklarndan birini yasal düzenlemeler oluturmaktadr. Yalnz yasalarn yeterli olmad mücadelenin dier bir ayann önemini de gözler önüne sermektedir. Yasalarn uygulanmas. Burada da sorumu ve yetkili kurumlara, buradaki uygulayclarn zihniyet ve yaklamnn ne kadar önem kazand görülmektedir. 3.2 Cinsiyete Dayal Mücadelede Sorumlu Kurumlar Cinsiyete dayal iddetle mücadelede çeitli bilgilendirme kampanyalar yürütülmü, kadn snma evlerinin says artrlm, emniyet ve salk çalanlar gibi ilgili kamu personeline kadna yönelik iddetin önlenmesine ilikin sorumluluklarn ve iddete uram kadnlarn bavurularnda izleyecekleri süreçleri içeren eitimler balatlmtr. Bu admlar iddetle mücadele açsndan çok deerlidir. nsanlardaki iddet algsndaki olumsuzluklarn giderilmesi uzun süreli eitimleri gerektirmektedir. Cinsiyete dayal iddetle mücadele edebilmek için yasal düzenlemelerle birilikte bu düzenlemeleri hayata geçirecek kurumsal düzenlemeler de yaplmtr. Uluslararas ve ulusal mevzuattan hareketle oluturulan ve cinsiyete dayal iddetle mücadelede sorumlu olan temel kurumlar ve yaplanmalar aada yer almaktadr (ekil:1). ekil:1 iddet Madurunun Bavurabilecei Kurum ve Kurulular

24 3.2.1. Kolluk Kuvvetleri Polis ve Jandarma kuvvetleri kadna yönelik iddetle mücadelenin hem önleyici hem de adli boyutunda yer almaktadr. Önleyici görevi koruma, kollama ve gizleme faaliyetleri olmakla birlikte; cezalarn ve bunun infaznn kanunlara uygun olarak en ksa sürede salanmasdr. Kolluk güçleri bu görevlerini ifa ederken psikolojik, sosyolojik ve bilimsel anlamda destek almak, dier sorumlu kurumlarla ibirlii yapmak zorundadr. Bu amaçla; 2011 ylnda Emniyet Genel Müdürlüü Asayi Daire Bakanl bünyesinde Aile çi iddetle Mücadele ube Müdürlüü kurulmu, l Emniyet Müdürlükleri içerisinde; Asayi ube Müdürlüü Cinayet Büro Amirliklerinde aile içi iddet birimleri oluturulmutur. Jandarma Genel Komutanl'nda, “Aile çi iddetle Mücadele ve Çocuk ube Müdürlüü” kurulmutur. lçe Emniyet Müdürlüklerinde ise asayi bürolar (aratrma sivil ekipleri) tarafndan aile içi iddetle mücadele edilmektedir. Kolluk kuvvetleri kolluk yetkisini 08.03.2012 ylnda yürürlüe giren 6284 Sayl “Ailenin Korunmas ve Kadna Kar iddetin Önlenmesine Dair Kanun”’un 3.maddesi (a) ve (ç) bendlerine 5.maddesi (a,b,c,d) bendlerine göre kullanmaktadr. 2006 ylnn sonunda çileri Bakanl ile Devlet Bakanl arasnda imzalanan “Kadna Kar iddetin Önlenmesinde Polisin Rolü ve Uygulanacak Prosedürler Eitimi Projesi Protokolü” ile Emniyet Tekilat personeline yönelik kadna kar aile içi iddet konusunda farkndalk ve duyarll artrmak için hizmet içi eitim projesi balatlmtr. Polis merkezleri, jandarma karakollar, ALO 155 Polis mdat Hatt, ALO 156 Jandarma mdat Hatt çou kez ilk bavuru noktalar olmaktadr. Haftann 7 günü 24 saat çalan 155 Polis mdat Hatt ve 156 Jandarma mdat Hattna telefon edilerek ya da Polis ve jandarmaya, iddet maduru kadnn dorudan bavuru yapmasyla ya da bakalarnn ihbar üzerine yasal süreç balatlmaktadr. Özellikle dorudan bavurunun yaplamamas durumunda telefon hatlarna bavuru yapmak, görümelerin kayt altna alnmas nedeniyle ilemlerin gerçekletirilmesini kolaylatrmaktadr. “Aile çi iddet Madurlarna ve Madur Çocuklara Yönelik Verilen Hizmetlerin Kurumsal Kapasitesinin Artrlmas ve birliinin Gelitirilmesine likin Protokol”; KSGM, (Mülga) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüü ve Emniyet Genel Müdürlüü arasnda, 22 Ekim 2009 tarihinde imzalanmtr. Protokol kapsamnda; ülke genelindeki tüm polis merkezlerine Pol-Net üzerinden “Aile çi iddet Olaylar Kayt Formu” iletilmitir. Bu form ile ayrca polis tarafndan madurun risk deerlendirmesi yaplarak, teslim edilecei birimlerin dikkati çekilecek ve böylece yaanmas muhtemel olumsuz durumlarn önüne geçilmesi mümkün olacaktr. Dier taraftan bahse konu Protokol gereince; Kadna Yönelik Aile içi iddetin Önlenmesinde Polisin Rolü ve Uygulanacak Eitimler Uzman Eitici Yetitirme Projesi, Mays 2010-ubat 2011 tarihleri arasnda uygulanmtr (http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede-kadin). Bavurunun, “Aile içi iddet olaylar kayt formu” ile kayt altna alnmas zorunludur. Kolluk kuvvetleri, ikayeti Cumhuriyet Savcsna bildirmekle ve onun talimat dorultusunda yasal ilemlere balamakla yükümlüdür. Kolluk, maduriyetin tespitinde kullanlmak üzere salk raporu alnmas için Adli Tp ya da baka bir salk kuruluuna yönlendirme yapmal, iddeti gerçekletiren taraflar tespit edip savcla sunulmak üzere delilleri toplamaldr.

25 Milli Savunma Bakanl ile “Toplumsal Cinsiyet Eitliinin Salanmas ve Kadna Yönelik iddetle Mücadelede Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi, birlii ve Egüdümün Artrlmasna Dair Protokol” 3 Temmuz 2013 tarihinde imzalanarak yürürlüe girmitir. Protokol ile TSK bünyesinde vatani görevini ifa eden erba ve erlere yönelik olarak “Toplumsal Cinsiyet Eitlii” ve “Kadna Yönelik iddetle Mücadele” konularnda eitim programlarnn düzenlenmesi, var olan eitim programlarnn zenginletirilerek güçlendirilmesi ve söz konusu eitimleri verecek personelin yetitirilmesine yönelik çalmalar yaplmas amaçlanmaktadr. Jandarma Genel Komutanl ile “Kadna Yönelik iddetle Mücadele Kapsamnda Sunulan Hizmetlerde Kurumsal Kapasitenin Gelitirilmesine, birlii Yaplmasna ve Egüdümün Artrlmasna Dair Protokol” 12 Nisan 2012 tarihinde imzalanmtr. 22 Kasm 2012 tarihinde “Kadna Yönelik iddetle Mücadelede Kolluun Rolü ve Önemi” Konferans 2.470 Jandarma personelinin katlm ile gerçekletirilmitir (http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede-kadin). 6284 sayl kanun gereince, kolluk kuvvetleri gecikmesinde saknca bulunan hallerde; iddet görenin kendisine ve gerekiyorsa beraberindeki çocuklara, bulunduu yerde veya baka bir yerde uygun barnma yeri salamak ve hayati tehlikesinin bulunmas halinde, ilgilinin talebi üzerine veya resen geçici koruma altna almakla sorumludur. Ayn ekilde kolluun, hakim tarafndan alnabilecek tehdit veya hakaret içeren söz ve davranlarda bulunmama, uzaklatrma, korunan kiinin bulunduu konuta yaklamama, korunan kiinin yaknlarna, tanklarna ve çocuklarna yaklamama gibi önleyici tedbirleri alma yetkisi de vardr. Özellikle bu kanunun 3. Maddesi ile mülki amire verilen koruyucu tedbir kararlar içinde yer alan geçici koruma altna alma tedbirinin uygulama alan polisin ve jandarmann mevcut kadro yetersizlikleri kapsam ile snrl kalm ve bu 3 yllk süre zarfnda maalesef kadnlarn yaam hakkna yönelik birçok vahim olayn yaanmasna neden olmutur (Öztürk, 2015). 3.2.2. Cumhuriyet Savcl Kadnlar adliyelerde bulunan Cumhuriyet Savclklarna dorudan bavurabilecekleri gibi kolluk kuvvetleri araclyla da bavurabilmektedirler. Savclk, dorudan veya adli kolluk araclyla iddet maduru kadnn ifadesini alarak soruturma yapar. Soruturma sonucunda gerekli gördüü takdirde Savclk kamu davas açar. Kamu davasna karar verilmedii durumlarda ikayetçinin itiraz hakk olduunu belirterek takipsizlik karar verebilir. 6284 sayl kanun gerei, savclar da Aile Mahkemesi hakiminden koruma tedbiri alnmas için talepte bulunulabilir. Koruma karar için kadnn beyan esas alnr, iddetin tespiti için delil ve belge istenmez. iddete maruz kalan kadnlarn uradklar psikolojik ve fiziksel zararlar doktor raporu ile belgelendirmelerinde fayda vardr. Hâkimler ve Savclar Yüksek Kurulu'nun 2011/18 sayl genelgesi ile savclklar bünyesinde kadna yönelik iddet ve ev içi iddet konularnda özel bürolarn kurulmas karara balanmtr.

26 3.2.3. Aile Mahkemeleri 2009 ylnda Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanl ile Adalet Bakanl arasnda; Aile mahkemesinde görev yapan hâkimler ile ayn yerlerde görev yapan ve ev içi iddet ile ilgili suçlar soruturan cumhuriyet savclarna yönelik eitimler için “Kadna Yönelik iddetin Önlenmesinde Yarg Mensuplarnn Rolü Projesi Protokolü” imzalanmtr. Aile Mahkemeleri 6284 sayl kanun gerei aile içi iddetin olduu durumda koruyucu ve önleyici tedbir kararlarn verebilmektedirler. Aile Mahkemesi hakimi iddet göreni korumaya yönelik aadaki koruyucu tedbirlerden birine, birkaçna veya uygun görülecek benzer tedbirlere karar verebilir. a) yerinin deitirilmesi. b) Kiinin evli olmas halinde müterek yerleim yerinden ayr yerleim yeri belirlenmesi. c) Tapu kütüüne ortak yaanan konut için “aile konutu erhi” konulmas. d) Korunan kii bakmndan hayati tehlikenin bulunmas ve bu tehlikenin önlenmesi için dier tedbirlerin yeterli olmayacann anlalmas halinde ve ilgilinin aydnlatlm rzasna dayal olarak Tank Koruma Kanunu hükümlerine göre kimlik ve ilgili dier bilgi ve belgelerinin deitirilmesi. Aile Mahkemesi hakimi iddet uygulayanlarla ilgili olarak aadaki önleyici tedbirlerden birine, birkaçna veya uygun görülecek benzer tedbirlere karar verebilir: a) iddet tehdidi, hakaret, aalama veya küçük düürmeyi içeren söz ve davranlarda bulunmamas. b) Müterek konuttan veya bulunduu yerden derhal uzaklatrlmas ve müterek konutun korunan kiiye tahsis edilmesi. c) Korunan kiilere, bu kiilerin bulunduklar konuta, okula ve iyerine yaklamamas. d) Çocuklarla ilgili daha önce verilmi bir kiisel iliki kurma karar varsa, kiisel ilikinin refakatçi eliinde yaplmas, kiisel ilikinin snrlanmas ya da tümüyle kaldrlmas. e) Gerekli görülmesi halinde korunan kiinin, iddete uramam olsa bile yaknlarna, tanklarna ve kiisel iliki kurulmasna ilikin haller sakl kalmak üzere çocuklarna yaklamamas. f) Korunan kiinin ahsi eyalarna ve ev eyalarna zarar vermemesi. g) Korunan kiiyi iletiim araçlaryla veya sair surette rahatsz etmemesi. h) Bulundurulmas veya tanmasna kanunen izin verilen silahlar kollua teslim etmesi. i) Silah tamas zorunlu olan bir kamu görevi ifa etse bile bu görevi nedeniyle zimmetinde bulunan silah kurumuna teslim etmesi. j) Korunan kiilerin bulunduklar yerlerde alkol ya da uyuturucu veya uyarc madde kullanmamas ya da bu maddelerin etkisinde iken korunan kiilere ve bunlarn bulunduklar yerlere yaklamamas, bamllnn olmas halinde, hastaneye yatmak dahil, muayene ve tedavisinin salanmas. k) Bir salk kuruluuna muayene veya tedavi için bavurmas ve tedavisinin salanmas.

27 Ayrca hakim Çocuk Koruma Kanunu’nda yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirler ile velayet, kayym, nafaka ve kiisel iliki kurulmas hususlarnda karar vermeye yetkilidir. iddet uygulayan, ayn zamanda ailenin geçimini salayan yahut katkda bulunan kii ise nafakaya hükmedilmemi olmas kaydyla hakim iddet madurunun yaam düzeyini göz önünde bulundurarak talep edilmese dahi tedbir nafakasna hükmedebilir. 3.2.4. Valilik/Kaymakamlk Mülki amir tarafndan iddet gören kadnlar için 6284 sayl kanun kapsamnda koruyucu tedbir kararlar alnabilmektedir. Bunlar; iddet gören kiiye ve çocuklarna barnma yeri salanmas, geçici maddi yardm yaplmas, psikolojik, mesleki, hukuki, sosyal bakmdan danmanlk hizmeti verilmesi, hayati tehlikesi varsa geçici koruma salanmas, korunan kiinin çalma yaamna katlmn desteklemek amacyla çocuklar için 4 ay, çalmas halinde ise 2 ayla snrl olmak üzere kre imkan salanmasdr. 3.2.5. Barolar Kadnlara yönelik hukuki danma merkezleri çalmalar bata Ankara ve stanbul olmak üzere Barolar tarafndan balatlmtr. Barolar adli yardm kurullar ve kadn haklar merkezleri araclyla iddet gören kadnlara hukuksal danmanlk vermekte ve ihtiyac olan kadnlarn ücretsiz hukuk destei almasn salayarak, ücretsiz avukat görevlendirmektedir. Barolar bünyesindeki Kadn Haklar/Hukuku Komisyonlar arasnda koordinasyonu salamak amacyla "Türkiye Barolar Birlii Kadn Haklar Komisyonlar A”

(TÜBAKKOM) kurulmutur. Giderek artan komisyonlarn says 49’a ulamtr. iddet maduru kadnlarn yasal haklarn örenmesi, uygulanmasn talep etmesi ve uygulama srasnda gereksinim duyduklar hukuksal destei salamada bu merkezler oldukça önem tamaktadr. 3.2.6. Salk Kurulular iddet gören kadnlar, aile sal merkezlerine, hastanelere, acil servislere, adli tp kurulularna ve ALO 112 Acil Servis Hattna bavurabilirler. iddetin fiziksel, cinsel ve psikolojik etkilerinin tehis edildii, raporland ve tedavi edildii kurulular, iddeti polise bildirmekle yükümlüdür. 3.2.7. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (ASPB) /lçe Müdürlükleri 2011 ylnda kurulan bakanlk, kadna yönelik iddetle mücadele mekanizmasnn içinde önemli bir yer almaktadr. Kadnn Statüsü Genel Müdürlüü’nün bakanlk bünyesine katlmasyla birlikte eitlik ve iddetle mücadele gibi konularda aratrma yapma, çeitli bilimsel etkinlikler düzenleme, politika üretme konusundaki çalmalar devam etmektedir. Bakanln kurulmasndan önce Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) bünyesinde hizmet veren ve arlkl olarak kadnlara yönelik hizmetlerle ön plana çkan toplum merkezleri, aile danma merkezleri gibi kurulular, bakanln kurulma sürecinde kapatlmtr. iddet Önleme ve zleme Merkezleri (ÖNM), lk Kabul Birimleri ve snmaevleri KSGM’ye baldr.

28 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlna bal il ve ilçe müdürlükleri, iddet görmü kadnlara danmanlk ve rehberlik hizmeti vermekte ve yaplan inceleme sonucunda kadn, ihtiyaç duyduu hizmete yönlendirmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar Baknl özellikle Adalet, çileri ve Salk Bakanl ile ibirlii yaparak, protokoller ve idari düzenlemelerle farkl eitim ve i akmlar eliinde kurumlarn ciniyete dayal iddete yönelik fakndaln ve sorumluluunu arrtrc faaliyetler gerçekletirmektedir. 3.2.8. ÖNM Henüz bütün illerde yaygnlamam olan iddet Önleme ve zleme Merkezleri, ksa adyla ÖNM’lerin olduu illerde bavurular dorudan bu merkezlere yaplr. Risk deerlendirmesi yaplarak ve kadnlarn talepleri dorultusunda snmaevine yerletirme karar alnabilir. Riskin yüksek olduu durumlarda kadnlarn ve varsa çocuklarnn snmaevine yerlemeleri polis refakatinde yaplmaktadr. 6284 sayl kanunun yönetmeliine göre ÖNM, iddetin önlenmesi ile iddet maduru hakknda verilecek koruyucu tedbirler ile iddet uygulayan hakknda verilecek önleyici tedbirlerin etkin bir biçimde uygulanmasna yönelik güçlendirici ve destekleyici danmanlk, rehberlik, yönlendirme ve izleme hizmetlerinin verildii, yeterli ve gerekli uzman personelin görev yapt ve tercihen kadn personelin istihdam edildii, çalmalarn yedi gün yirmidört saat esasna göre yürütüldüü merkezdir. ÖNM’ler 24 saat boyunca tek kap sistemiyle çalan merkezler olarak 14 pilot ilde (stanbul, Ankara, zmir, Bursa, Denizli, Antalya, Mersin, Adana, Samsun, Trabzon, Gaziantep, anlurfa, Diyarbakr ve Malatya) 2012’den itibaren farkl tarihlerde çalmalarna balamtr. 2015 yl içerisinde ÖNM’lerin 81 lde yaygnlatrlmas karar alnm olup, Erzurum, Bingöl, Mu, Kilis, Elaz, Sakarya, Kahramanmara, Kocaeli, Isparta, Aksaray, Kars, Sivas, Adyaman, Zonguldak, Tekirda, Erzincan, Gümühane, Eskiehir, Çorum, Manisa, Çanakkale, Uak olmak üzere 22 lde ÖNM açlmtr. 2016 yl sonuna kadar ÖNM’lerin 81 ile yaygnlatrlmas öngörülmektedir. Rehberlik ve danmanlk hizmeti ilgili yönetmelikte aadaki gibi tanmlanmtr: Korunan kiiye, kiinin psikolojik ve sosyo-ekonomik durumu deerlendirilerek, haklar, destek alabilecei kurumlar, meslek edindirme kurslarna katlmasna yönelik faaliyetlerde bulunmay da kapsayacak ekilde i bulma ve benzeri konularda gelimesi ve uyum salamas, gerekli olan seçimleri, yorumlar, planlar yapmas ve kararlar vermesine yarayacak bilgi ve becerileri kazandrmak ve psikolojik destek salamak üzere ilgili kamu kurum ve kurulular ile ibirlii içerisinde gerekli hizmetler verilir. Hakimin istei üzerine iddet gören ve iddet uygulayan kiilerin kiisel, sosyal, ekonomik ve 6284 sayl kanun kapsamnda tedbir karar verilmesi, süresinin veya eklinin deitirilmesi ya da aynen devam ettirilmesi için ÖNM de bavuruda bulunabilmektedir

29 3.2.9. Kadn Snmaevleri Evrensel literatür ve kullanmdan farkl olarak Babakanln insiyatifiyle snmaevi yerine resmi olarak konukevi eklinde adlandrlan kurumlarda, iddete urayan ya da urama riski altnda olan kadnlar ve çocuklar, güvenli bir ekilde barndrlmakta ve çeitli ihtiyaçlar karlanmaktadr. Kadn snmaevlerinin amac, kuruma kabul edilen kadnlarn iddetsiz bir ortamda, yaadklar travma ile baa çkabilmeleri, yeniden salkl ilikiler sürdürebilmelerine destek olmak üzere mesleki çalmalar yaplarak snmaevlerinden ayrldktan sonra yaamlarn kendi talepleri dorultusunda sürdürmelerini salamaktr. 633 sayl KHK ile kadn snmaevleri KSGM’nin yetki ve sorumluluuna braklm olup halen ASPB’ye bal 95 kadn snmaevi; sivil toplum kurulularna bal 3 ve yerel yönetimlere bal 33 olmak üzere ülke genelinde toplam 131 snmaevi toplam 3.354 kapasite ile hizmet vermektedir (http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede-kadin).

Güvenlik amacyla gizliliin salanmasnn önemli olduu snmaevlerinin adres ve telefonlar gizli tutulmaktadr. Kal süresi alt aya kadardr. Gerekli görüldüü takdirde bu süre uzatlabilmektedir. Güvenli barnma gereksiniminin ön planda tutulduu snmaevlerinde kadnlarn güçlendirilmesi için hukuki ve psikolojik danmanlk, tbbi destek, maddi destek, meslek eitimi ve i bulma destei gibi çalmalar da yaplmaktadr. Baz kadnlar, evlerine ve kendilerine iddet uygulayan kiilere geri dönmeyi tercih edebilirken, baz kadnlar kendilerine yeni bir yaam kurup, bamsz bir ekilde yaamay tercih edebilmektedir. Kadnn kendine ev tutmak istemesi durumunda, geçici bir süre için kira yardm yaplabilmektedir. 2013 ylnda 8.844 kadn ve beraberindeki 3.804 çocuk olmak üzere toplam 12.648 kii,2014 ylnda ise 14.123 kadn ve beraberindeki 5742 çocuk olmak üzere toplam 19.865 kii kadn snmaevlerinden hizmet almtr. (http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede-kadin). Burada da görüldüü üzere snmaevinde anneleriyle birlikte kalmak zorunda kalan çocuklarn varl ve says onlara yönelik özel hizmet sunum ihtiyacn gözler önüne sermektedir. 3.2.10. Kadn Danma Merkezleri Kadn Danma Merkezleri, iddet gören kadnlarn çeitli sorunlar ve ihtiyaçlar için telefonla ya da dorudan bavuru yoluyla destek aldklar merkezlerdir. Kadnlarn iddetle mücadelesinin gelitirilmesi amacyla ücretsiz hukuki ve psikolojik danmanlk, ayni/nakdi destek, meslek eitimi ve i bulma destei gibi destekler verilmektedir. Snmaevinde kalmak için istekte bulunan kadnlar, snmaevine yönlendirilebilmekte, gerek snmaevinde kal süresince, gerekse sonrasnda merkezin destekleri devam edebilmektedir. 3.2.11. Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakflar (SYDV) 3294 sayl Sosyal Yardmlama ve Dayanmay Tevik Kanunu kapsamnda il ve ilçelerde ihtiyac olanlara nakdi yardm veya eitim/öretim imkan salayan SYDV’ler bulunmaktadr. SYDV’ler de iddet gören ve aylk ve geliri bulunmayan kadnlarn ekonomik ihtiyaçlar için bavurabilecekleri kurumlardandr.

30 3.2.12. ALO 183 Aile, Kadn, Çocuk ve Engelli Danma Hatt Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl’na bal ALO 183 Sosyal Destek Hatt, haftann 7 günü 24 saat boyunca hizmet vermektedir. Dier gruplarn yansra iddet gören kadnlar da bilgilendirilerek ilgili hizmetlere yönlendirilmektedirler. 3.3 Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Eden Sivil Toplum Kurulular Cinsiyete dayal iddetle mücadelede kadn örgütleri, bilgi ve deneyimleri ile bu alandaki mücadeleleri çok önemlidir. iddetle mücadele için örgütlenen kadnlar sivil toplum kuruluu çats altnda bir çok faaliyet gerçekletirmitir. Temel faaliyet alanlarn cinsiyete dayal iddetle mücadele olarak belirleyen stk’lar; kadn haklar, kadn istihdam, kadn giriimcilii, toplumsal cinsiyet, aile içi iddet, kadna yönelik iddet gibi alanlarda lobicilik ve savunuculuk faaliyetleri gerçekletirmektedir. Ülkemizde yerel ve ulusal düzeyde cinsiyete dayal iddetle mücadele eden yüzlerce stk bulunmaktadr. Bu stk’lar bir çok kadna yönelik iddet davasna müdahil ve takipçi olmulardr. Kadn örgütleri, kadn danma merkezi ve snaklar açarak ve yürüttükleri kampanyalar, çeitli etkinliklerle kadna yönelik iddeti ortadan kaldrmaya dönük aktif bir mücadele sürdürmektedirler. Stk’larn cinsiyete dayal iddetle mücadelede gerçekletirecekleri faaliyetleri snrlandran en önemli unsurlardan biri maddi yetersizlikleridir. Bu sorun son yllarda ulusal ve uluslararas kurum ve kurululardan proje destekleri ile çözülmeye çallmakla birlikte bu destekkekler sürüdürülebilirlik açsndan çou zaman yeterli olmamaktadr. Babakanlk Hazine Müstearl Merkezi Finans ve hale Birimi “Kadna Yönelik iddetle Mücadelede Yerel ve Ulusal STK’larn Kapasitesinin Güçlendirilmesi Hibe Program” ile kadna yönelik iddet ile mücadele konusunda yerel ve ulusal STK’larn kapasite geliimine destek vermektedir. Uluslaras kurulular, yerel kaynaklarn harekete geçirilerek çalmalarn etkililiini artrma stratejileri çerçevesinde yerel ölçekli hükümet d kurulularn çalmalarn, özellikle proje fonlar araclyla desteklemektedir. Türkiye’de pek çok alanda çalmak isteyen gönüllü kadnlar ve kadn kurulular en çok mali kaynak bulmak konusunda sorun yaamaktadr. Dolaysyla, bu mali destek mekanizmas, yaratt sorunlar bir yana braklacak olursa, mali engeli ortadan kaldrmas açsndan hzla artan kurulu saysn açklayabilecek önemli bir noktadr. 3.4. Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Konusunda Uygulanan Aratrma 3.4.1.Aratrmann Amaç ve Hedefleri Bu aratrma ile cinsiyete dayal iddet sorunsalnn çözümünde hayati rolü olan iki temel aktörün -kamu kurumlar ve sivil toplum kurulularnn (stk’larn)- öncelikle cinsiyete dayal iddet alglarn tespit etmek amaçlanmtr. Aratrmadan elde edilen veri seti ile cinsiyete dayal iddetle mücadelenin önündeki temel engellerin/eksiklerin/sorunlarn saptanmas ve somut çözüm önerileri üretilmesine dayanak salamas amaçlanmaktadr. Türkiye’de cinsiyete dayal iddet konusunda bir çok aratrma olmakla birlikte evreninin kamu kurum ve kuruluar ile stk’lar olarak belirlendii, geni kapsama sahip snrl sayda çalma söz konusudur. Cinsiyete dayal iddete dair kamu kurum ve kurulular ile stk’larn genel algs, stk, kamu ibirliine dair oluturulan durum saptayc ölçei, elde edilen verilerden hareketle oluturulan somut çözüm önerileri ve kapsam itibaryla bu çalma ile çözüm sürecine özgün bir katk sunmak hedeflenmitir.

31 3.4.2.Aratrmann Yöntemi: “Kadna Yönelik iddetle Mücadele Konusunda Faaliyet Gösteren Ulusal Ve Yerel Sivil Toplum Örgütlerinin Kapasitesinin Güçlendirilmesi “Cinsiyete Dayal iddetle Mücadelede Uzmanlk Köprüleri” Aratrmasnda nicel veri toplama teknii ile yüzyüze standart görüme formu uygulanmtr. Aratrmann evrenini; Nevehir, Krehir, Zonguldak ve Karadeniz Ereli’deki kamu kurum ve kurulular ile buralarda kadn konusunda faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri oluturmutur. Projenin Avrupal ortaklar benzer bir aratrmay telefonla katlmclara ulaarak aratrma kapsamndaki tüm sorular bu ekilde yönelterek yant alabilmilerdir. Ülkemizde yürütülen bu aratrmada ancak yüzyüze -her zaman olmasa da- sorularn yantlanmasna imkan vermi olup toplumsal güven düzeyinin düüklüü alan çalmasn zorlatrc ve snrlandrc bir unsur olarak karmza çkmtr. Aratrmann kamu kurum ve kurulular boyutunda Nevehir, Zonguldak, Krehir ve Karadeniz Ereli’nin merkez ilçelerindeki tüm kamu kurum ve kurulular ile birer ilçe kaymakamlndan 2 kiiyi örneklem olarak tespit edilmitir. Görüme formlarnn ildeki/ilçedeki tüm kamu kurum ve kurulularnn yöneticilerine (müdür ya da müdür yardmcs, bakan ya da yardmcs, vali ya da yardmcs, vb) ve o kurumda kadnla ilgili çalan personel var ise onunla yoksa herhangi bir çalan personele uygulanmas hedeflenmitir. Bu hedefe sadece Krehir ilinde snrlandrc baz zorluklardan dolay ulalamam ama Krehir ilinde kamu kurum kurulular ile yaplmtr, dier birimler için bu hedefe ulalm, toplamda 37 kamu kurumundan 132 (Yüz Otuz ki) kiiye form uygulanmtr. Kamu kurumlarna uygulanan görüme formu ekte yer almaktadr. Aratmann sivil topum boyutunda; Nevehir, Krehir, Zonguldak ve Karadeniz Ereli’nin merkez ilçelerinde aktif olarak kadn konusunda faaliyet gösteren stk’lardan 5’er (be) üye örneklem olarak hedeflenmesine ramen 8 sivil toplum kuruluundan toplam 37 (Otuz yedi) üyeye görüme formu uygulanmtr. Krehir’de henüz kadn konusunda çalan stk olmad için orada soru formu uygulanamamtr. Aratrmada kullanlan görüme formunun geçerlilik ve güvenirlilii ile cevaplama oran konusunda yakn bir iliki olduu dikkate alnarak, görüme formunda yer alan sorularn düzenlenmesi, görüme formunun tasarm ve formlarn ileyip ilemediini denetleyen önçalma (pilot çalmann) yaplmas ilemleri özenle gerçekletirilmitir. Uygulanan görüme formlarndan elde edilen veriler sonucunda il/ilçelerde kamu kurum ve kurulular ile stk’larn cinsiyete dayal iddete baklar, alglar, çözüm önerileri, bu sorunu çözmeye yönelik yaptklar çalmalar ortaya konulmutur. Bu balamda kamu kurumlar ile stk’lar içerisinde cinsiyete dayal iddetle mücadelede var olan iyi uygulamalarla birlikte kurum ve örgüt baznda bu konudaki eksikler de ortaya konmutur. Çözüm noktasnda kurumsal ve örgütsel olarak yaplmas gerekenler ve atlmas gereken admlar da saptanmtr. 3.4.3. Kamu Kurumlarna Uygulanan Anketlerin Deerlendirilmesi 3.4.3.1. Demografik Veriler Aratrmada, Nevehir, Zonguldak, Krehir ve Ereli’den 37 kamu kurumundan 132 (Yüz Otuz ki) kiiye anket uygulanmtr. Anketlerin % 36,4’i Nevehir’de, % 26,5’i Zonguldak, % 7,6’s Krehir, % 29,5’i Ereli’de uygulanmtr (Tablo:1). Anket uygulanan

32 kamu çalanlarnn %48,5’i kadn 68’i % 51,5’i erkektir. Örneklem grubunun ya aral en çok 35-45 (%40,9) yalar arasnda younlamtr. % 33,3’ü 45 ya ve üzerindedir. Kamu çalanlarnn % 50,8’i il merkezinde domu olup % 66,7’si de en uzun süre kent ve ehir merkezlerinde yaadn belirtmitir. Aratrmaya katlanlarn büyük bir ksmnn en uzun süre yaad bölge kent merkezidir. Daha da önemlisi katlmclarn % 85,6’s lisans ve üzeri okul mezunudur (% 63,6’s üniversite, % 16,7’si yüksek lisans, % 5,3’ü doktora) Aratrmaya katlan bütün katlmclarn kamu kurumlarnda çalmalar ve belirli meslek grubuna dahil olmalar, katlmclarn yaad çevre, eitim düzeyi ve ekonomik gelir açsndan büyük oranda benzer sosyo-ekonomik düzeye sahip olduklarnn bir göstergesidir. Kamu çalanlarnn % 85,6’s evli, % 14,4’ü ise bekârdr. Çalanlarn % 37,9’u memur, %18,9’u yönetici, % 16,7’si uzmandr. Yöneticilerin % 24’ü kadn % 76’s erkektir. Kadn yönetici oranndaki düüklük cinsiyete dayal ibölümünü de yanstmaktadr. Kurumlar ve toplumsal cinsiyet farkll arasnda anlaml bir iliki kurulamadndan tablolar genel itibari ile yorumlanmtr. Demografik özelliklere bakldnda örneklemin temsiliyet düzeyinin oldukça yüksek olduunu söylemek mümkündür

33 Tablo:1 Anket Uygulanan l/lçe ve Kurumlar Say

Kurum Ad

l/lçe

Toplam

Nevehir

Zonguldak

Krehir

Ereli

Valilik

l/lçe Belediye

3 4 5 6 7 8 9

l/lçe Özel dare Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü l/lçe Emniyet Müdürlüü l/lçe Milli Eitim Müdürlüü Çevre ve ehircilik l/lçe Müdürlüü Bilim Sanayi ve Teknoloji Müdürlüü Afet ve Acil Durum l/lçe Müdürlüü

2 2 2 2 2 2 2

2 2

1 1 1

1 2 2 2

6 6 4 7 3 4 4

Gda Tarm ve Hayvanclk l/lçe Müdürlüü 11 Tarm ve Krsal Kalknma Dest. Kurumu l/lçe Müdürlüü 12 Orman ve Su leri l/lçe ube Müdürlüü 13 Orman letme Müdürlüü 14 DS Gen. Müdürlüü 15 l/lçe Salk Müdürlüü 16 Kamu Hast. Birlii Gnl. Sek. 17 l/lçe Halk Sal Müdürlüü 18 Ticaret l Müdürlüü 19 Gençlik Spor l/lçe Müdürlüü 20 Defterdarlk 21 Çalma ve Kurumu l/lçe Müdürlüü 22 l/lçe Müftülük 23 Sosyal Güvenlik l/lçe Müdürlüü 24 Tapu Müdürlüü 25 TÜK l/lçe Müdürlüü 26 Kültür ve Turizm l/lçe Müdürlüü 27 Vergi Dairesi 28 l/lçe Jandarma Komutanl 29 Cumhuriyet Basavcl 30 Üniversite 31 Kaymakamlk 32 lçe Mal Müdürlüü 33 Kaymakamlk Sos. Yard. ve Dayn.Müd. 34 Adliye 35 Liman Bakanl 36 Gümrük Müdürlüü 37 Nüfus Müdürlüü TOPLAM

1 2

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

2 1 2 2

2 1

2 1 2

2 2 2

2 1

2 2 2 2 2 2 10

2 2 2 6 4 5 2 7 2 2 5 3 2 2 4 4 1 2 6 2 2 2 2 2 2 2 132

34 3.4.3.2.Örnekleme Dahil l/lçelerdeki Kurumlarda Cinsiyete Dayal Veriler Alan çalmasnda bu verileri bizlerle paylaan kamu kurumlarnn verileri sadece burada yer almaktadr. Genel olarak bakldnda kamu kurumlarnda çalanlarn niceliksel dalmnda cinsyet eitsizlii göze çarpmaktadr. Bu eitsizlik kadn yönetici oranna bakldnda daha da çarpc bir boyuta ulamaktadr. Kamu kurumlarnda cinsiyet dalmnda en eitlikçi kurumlarn; üniversiteler, milli eitim ve salk kurumlarnda olduu görülmektedir. 3.4.3.2.1.Kamu Kurumlarnda Çalan Personelin Cinsiyete Göre Dalm Örneklem dahilinde incelenen kurumlar dikkate alndnda Nevehir’de 25 kamu kurumunda çalan 23.694 personelin 7906’s (% 33,7’si), Zonguldak’ta 16 kamu kurumunda çalan 3713 personelin 1465’i (% 39,5’i), Karadeniz Ereli’de 36 kamu kurumunda çalan 5348 personelin 3363’ü (% 37,1’i) kadndr. 3.4.3.2.2. Kamu Kurumlarnda Çalan Yöneticilerin Cinsiyete Göre Dalm Nevehir’de örneklem dahilinde incelenen 24 kamu kurumunda toplam 850 alt, orta ve üst düzey yönetici görev yapmakta olup bunlarn sadece % 11,9’u (101’i) kadndr. Üst ve orta düzey yöneticilerin % 11, alt düzey yöneticilerin % 13,5’i kadndr. Zonguldak’ta toplam 459 yöneticinin yaklak % 31’i (142) kadndr. Üst düzey yöneticilerin % 16,7’si, orta düzey yöneticilerin % 38,3’ü ve alt düzey yöneticilerin % 33’ü kadndr. Ereli’de toplam 246 yöneticinin % 19,9’u kadndr. Üst düzey yöneticilerin % 24,5’i, orta düzey yöneticilerin % 30’u, alt düzey yöneticilerin % 12,2’si kadndr. 3.4.3.3. Örnekleme Dahil Olan l/lçelerin Cinsiyete Dayal iddet Karneleri Örnekleme dahilindeki illerde çeitli kurumlardan alnan iddet verileri aadaki tablolarda yer almaktadr. Bu tablolarda sorumlu kurumlarn iddet verileri arasnda, iddet tanmlar ve türleri arasnda uyumazlk olduu dikkate çarpmaktadr. Aratrmada elde edilen en önemli bulgulardan biri cinsiyete dayal iddetle mücadelede büyük önem tayan uyumlu ve güvenilir veri toplama ihtiyacnn henüz karlanmam olduudur. Bunun nedeni ildeki iddet vakalarnn topland veritaban gibi bir sistemin olmamas ve iddet vakalarnnda her kurumun kendisininin kayt altna almas ile iddet vakalarnn mükerrer olmasna yol açmaktadr.

Tablo: 2 Nevehir l Merkezinde iddete Urayan Kadn Says Kurum iddet Türü l Jandarma l Emniyet Md. l Salk Md. l Aile Sos.Pol. Md TOPLAM

2012 Fiziksel

Cinsel

Psikolo

165

326

Toplam 173 574 48 29 824

2013 Fiziksel

Cinse

Psikolojik

219

145

T Toplam 115 509 62 25 711

Kaynak: Nevehir l Jandarma Komutanl, l Emniyet Müdürlüü, Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü Verileri

288 1083 110 54 1535

35 Tablo:3 Nevehir’de Adli Sürece Yansyan Kadna Yönelik iddet Vak’alar Bavuru ve Vak’alar 6284 Sayl Kanun Araclyla

Yl Önlem Alnan Vak’a Says

Koruma Talep Eden Kadn Says iddet ve Taciz ikayetiyle Bavuruda Bulunan Kadn Says Aile Mahkemesine Bavuran Kadn Says Kadn Cinayetiyle Suçlanan Vak’a Says

2012 326

2013 750

TOPLAM 1076

147* 921 326 1

364* 401 750 1

511 1322 1076 2

Kaynak: Nevehir Cumhuriyet Ba Savcl Verileri *Taleplerin Tamam Kabul Edilmitir. Tablo 3’te görüldüü üzere önlem alnan kararlarn çok olmas kolluk kuvvetlerinin cinsiyete dayal iddetle mücadelede kendilerine verilmi olan yasal sorumluluklar dorultusunda hareket ettiinin bir göstergesidir. Tablo: 4 Nevehir’de Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü’ne Dier Kurumlardan Gelen Veriler Dorultusunda 6284 Sayl Kanun Kapsamnda Koruyucu ve Önleyici Tedbir Karar Alnan Vak’a Says Yl 2012 2013 2014 2015 Mays Ayna Kadar TOPLAM 238

568

544

142

1492

Tablo:5 Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü Bünyesindeki Kadn Snma Evinde Kalan Kadn ve Çocuk Says Yl

2014 Kadn 113

Çocuk 53

2015 Mays Ayna Kadar

TOPLAM

Kadn 46

244

Çocuk 32

Tablo 5’te de görüldüü üzere cinsiyete dayal iddetle mücadelede ele alnmas gereken çok önemli bir boyutunu snma evinde kalan çocuklar oluturmaktadr. Snma evlerinde anneleriyle birlikte kalmak zorunda kalan çocuklara yönelik çocuk ve gençlik merkezi ve onlarn ihtiyacna uygun hizmetlerin sunulmas ihtiyac çok açk biçimde görülmektedir. Burada kalan çocuklarn ciddi bir biçimde yaadklar maduriyet uzun vadede kendileri ve ülke açsndan çok yönlü olumsuz etkiler dourmaktadr. Nevehir’de 2012-2013 ylnda iddete urayan kadn says, kimi vak’alarn mükerrer olma olasl olsa da- 1535’dir. (Tablo:1,2,3,4,5). Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü’ne dier kurumlardan gelen veriler dorultusunda 6284 Sayl Kanun Kapsamnda Koruyucu ve Önleyici Tedbir Karar Alnan Vak’a Says 2012 ylndan bugüne kadar 1492’dir. Nevehir Belediyesi bünyesinde hizmet vermeye balayan Kadn Danma Merkezi’ne kurulduu 2014 yl Nisan ayndan bugüne dek iddete urayan 278 kadn ve çocuk psikolojik ve hukuksal destek almak üzere bavuruda bulunmutur.

36 Tablo: 6 Zonguldak’ta Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü’ne Dier Kurumlardan Gelen Veriler Dorultusunda 6284 Sayl Kanun Kapsamnda Koruyucu ve Önleyici Tedbir Karar Alnan Vak’a Says Bavuru ve Vak’alar 6284 Sayl Kanun Aracl le

Yl Önleyici Tedbir Karar Alnan Kadn Says Koruyucu Tedbir Karar

TOPLAM

2012-2013

2013-2014

2014-2015 145

155

310

486

155

310

631

951

Zonguldak’ta 20 Mart 2012 tarih ve 28239 Say ile Resmi Gazetede yaynlanm olan 6284 Sayl Ailenin Korunmas Ve Kadna Kar iddetin Önlenmesine Dair Kanun Gereince 2013 ylndan bu yana Mahkeme tarafndan; • iddet madurlarna yönelik 951 Koruyucu Tedbir Karar, • iddet uygulayan 145 kiiye yönelik Önleyici Tedbir Karar verilmitir. • u an devam eden; 37 iddet maduruna yönelik koruyucu tedbir karar ve 2 iddet uygulayana yönelik tedbir karar bulunmaktadr. • Koruyucu tedbir kararlarnn süresi Zonguldak’ta u ana dek genelde 1 ay süreli verilmitir. Zonguldak Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüüne Bal Kadn Snma Evi’nden 2012 ylndan bu yana il içinden 53 il dndan 152 kadn hizmet almtr. Tablo:7 Ereli’de Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü’ne Dier Kurumlardan Gelen Veriler Dorultusunda 6284 Sayl Kanun Kapsamnda Koruyucu ve Önleyici Tedbir Karar Alnan Vak’a Says Yllar

Önleyici Tedbir Karar Alnan Kadn Says

Kadn Snma Evi Talepte Bulunan Kadn Says

2011 10 10 2012 81 14 2013 114 15 2014 88 0 Kaynak: Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü

Talebinden Vazgeçen Kadn Says

Kalan Kadn Says

9 9 12 0

1 5 3 0

Bu veriler örneklem alnan Nevehir, Zonguldak ve Ereli’de kadna yönelik iddet vak’alarnn ne kadar yaygn ve ciddi boyutta olduunu gözler önüne sermektedir. Krehir’e dair veriler resmi kurumlar ve projeden sorumlu il yetkilisinden talep edilmesine ramen tarafmza iletilmedii için çalmada yer almamtr. 3.4.3.4.Aratrma Bulgular Aratrma bulgular anket sorular dorultusunda; Cinsiyete Dayal iddet Olgusuna Dair Alg, Genel iddet Algs, Kurumun/Personelin Sivil Toplum Kuruluu (Stk) Algs, Sivil Toplum Kurulular le likisi, Kurumun Kadna Yönelik iddet le lgili Çalmalar olmak üzere dört balk altnda ele alnmtr.

37 BÖLÜM-I CNSYETE DAYALI DDET OLGUSUNA DAR ALGI Kamu kurumlarnda çalanlarn % 72’si cinsiyete dayal iddetle ilgili verileri en çok kitle iletiim araçlar ve sosyal medyadan % 18,9’u resmi yazmalardan edindiini belirtmitir. Katlmclarn % 79,5’i kadnlara kar iddete en sk bavuranlarn eleri olduunu, % 59,1’i de eski ei olduunu belirtmitir ( Birden çok k iaretlenmitir). Kadna yönelik iddete dair toplumsal cinsiyete ilikin önermelere katlm düzeyi kurumsal ve kiisel düzeyde düük olsa da kamu kurumlarnda çalanlarn cinsiyetçi bir yaklama sahip olmas kurumlarn bu sorunun çözümüne katks önünde ciddi bir engel oluturmaktadr (Tablo.8). Tablo:8 Kadna Yönelik iddetle lgili Toplumsal Cinsiyet Algsna Dair Önermelere Katlma iddetle lgili Kalp Yarglara Katlma Durumu

Katlanlarn Says

Kadn hak ediyorsa erkek arkada ona iddet uygulayabilir. Flört ilikisinde bir tokat iddet saylmaz. Flört ilikisinde sözle taciz, hakaret, aalama iddet kapsamna girmez. Kadnn iddeti hak ettii zamanlar vardr. Kadn ilikisinde partnerinden iddet görüyorsa bu durumu herkesten saklamaldr. Kadn ilikisini korumak için iddete tolerans göstermelidir.

1 5 6 3 2 1

“Kadn hak ediyorsa erkek arkada ona iddet uygulayabilir.”, “Flört ilikisinde bir tokat iddet saylmaz.”, “Flört ilikisinde sözle taciz, hakaret, aalama iddet kapsamna girmez.”, “Kadn ilikisini korumak için iddete tolerans göstermelidir.”, “Kadnn iddeti hak ettii zamanlar vardr.”, “Kadn ilikisinde partnerinden iddet görüyorsa bu durumu herkesten saklamaldr.”, önermelerine katlanlarn oran düük de olsa bu önermeleri kabul edenlerin sradan insanlar olmayp cinsiyete dayal iddetle mücadelede sorumlu kurumlarn uygulayclarnn olmas duruma kritik bir önem kazandrmaktadr. Sözle tacizin iddet kapsamna girmediinin düünülmesi psikolojik iddet konusundaki farkndalk düzeyinin düüklüünü göstermektedir. Bu önermelere katlm toplumsal iddet açsndan konunun öneminin bir kez daha vurgulanmasn gerektirmektedir. Bu önermeyi kabul edenlere cinsiyet açsndan bakldnda önermeye katlanlarn % 97,7’sinin erkek olduu tespit edilmitir. Kadnn iddeti hak ettii zamanlarn olabileceini, kadn hak ediyorsa erkein ona iddet uygulayabileceini, flört ilikisinde bir tokadn iddet saylmayacan, kadnn ilikisini korumak için iddete tolerans göstermesi gerektiini düünmesi kamu kurumu çalanlar açsndan çarpc ve üzerinde düünülmesi gereken bulgular olarak tespit edilmitir. Bu önermeleri kabul eden çalanlarn iddet açsndan cinsiyetçi kalplara sahip olduklar ortaya çkm; özellikle erkek öretim çalanlarda/yöneticilerde cinsiyetçi tutum ve davranlarn daha youn olduu saptanmtr. Nitekim bu durum yasa uygulayclarn cinsiyete dayal iddetle mücadele yasalarn içselletirmediklerini ve bu nedenle kurumlar düzeyinde kiisel dirençlerin ortaya çktn göstermektedir. Uygulamada ortaya çkan bir çok sorunun kaynanda da bu durumun olduu görülmektedir.

38 Tablo: 9 iddete Yönelik Kalp Yarglara Katlma iddetle lgili Kalp Yarglara Katlma Durumu iddete meyilli bir e iyi bir baba olabilir. Aile içinde iddetten muzdarip olan kadnlar evden ayrlarak bu duruma kolayca son verebilir. Aile içinde iddetin sebebi anlk bir kontrol kaybdr. Aile içinde iddet sadece yoksul veya kültürel ya da sosyal dezavantajl snflarda olur. Kadnlar da elerine kar iddet uygularlar. iddet özel (kiiler arasnda) bir sorundur. iddetin temel nedeni toplumsal cinsiyet eitsizliine dayal ataerkil zihniyettir. Hiçbiri *Birden çok k iaretlenmitir.

Katlanlar % 3,8 19,7 21,2 9,1 31,1 14,4 47,7 17,4

Kadnlarn en çok iddete maruz kalma riski tad yeri katlmclar % 86,4’ü evi, % 39,4’ü sokak, % 24,2’si elence yerleri, % 16,7’si de i yeri olarak yantlamlardr. Katlmclarn yaklak % 72’si kadna yönelik iddetin son yllarda arttn ya da çok arttn yaklak % 21’i deimediini yaklak % 7’si de azaldn belirtmitir. Tablo: 10 Kadna Yönelik iddetin Artmasnn Nedenleri iddetin Artma Nedenleri iddetin medyada skça yer almasnn iddeti provoke etmesi ve doallatrmas Sosyal ve ekonomik bamszln kazanan kadnlarn saysnn artm olmas Artk daha çok kadn bunu aça vuruyor. Medya artk bu haberleri aça çkaryor. Erkeklerin saldrganlnn artm olmas, *Birden çok k iaretlenmitir.

Katlanlar % 34,1 27,3 31,1 34,8 14,4

Katlmclarn yaklak % 36’s “kadna yönelik iddetin ilk üç nedeni nedir?” sorusuna “Dier kiiye duyulan sayg eksiklii”, % 16,7’si “alkol ve uyuturucu bamll”, % 12,1’i ise “düük eitim seviyesi” olarak cevap vermitir. iddet ve kadnlarn güvenlii konusunda –bir çalma grubu (örn.mahalle sakinlerinden oluan çalma grubu) oluturmann yararl olacan düünenlerin oran % 69, 7’dir. Tablo:11 Kadnlara Yönelik iddet Olgusunu Azaltmak çin Yaplmas Gereken lk Üç ey iddetin Artma Nedenleri Ülkenin ve ailelerin ekonomik koullarn iyiletirmek. Cinsiyete dayal iddete kar daha kesin yasalar ve tedbirlerin alnmas. Kadn haklarna daha fazla önem veren bir yasamann var olmas. *Birden çok k iaretlenmitir.

Katlanlar % 34,8 20.5 17,4

39 BÖLÜM-II: Genel iddet Algs Anketi Kadnlar dnda en sk çocuklarn iddete maruz kaldn düünenlerin oran % 91’dir. kinci srada % 43,9’luk bir oranla yallar gelmektedir. Arkasndan yoksullar, ecinseller ve evsizler gelmektedir. Katlmclarn % 75’i iddetin kültürel artlardan çok etkilendiini belirtmitir. Toplumdaki en önemli sorunun ne olduu sorusuna karlk ilk sralarda yer alan cevaplar; isizlik, sosyal/gelir dalmndaki adaletsizlik, insan haklarnn ihlali, suç art ve ataerkil zihniyettir. “Toplumdaki en önemli üç sorun nedir?” sorusuna katlmclarn % 67,4’ü isizlik, % 55,3’ü sosyal/gelir dalmndaki adaletsizlik % 44,7’si insan haklar ihlali, % 25,8’i ataerkil zihniyet olarak cevap vermitir. Yaad yerde kiisel güvenliinin hiçbir zaman risk altnda olmadn düünenlerin oran sadece %43,2’dir. Katlmclardan % 56,1’i modern ve güvenilir bir yurtta kitlesinin varlyla kendini daha güvende hissedeceini belirtmitir. Tablo:12 Kendini Daha Güvende Hissettirecek Önlemler Tedbirler Modern ve güvenilir bir yurtta kitlesinin varl, Sokaklarn daha güvenli hale getirilmesi, Ortak kamusal alanlarn geç saatlerde daha iyi aydnlatlmas, Daha çok güvenlik gücünün darda görev yapmas Yerlerinin Geç Saatlere Kadar Açk Olmas, *Birden çok k iaretlenmitir.

Katlanlar % 56,1 53 37,1 27,3 11,4

Bölüm III. Kurumun/Personelin Sivil Toplum Kuruluu (Stk) Algs, Sivil Toplum Kurulular le likisi Kamu kurumlarnda çalanlarn % 45,5’i stk’lar “Üyelii gönüllülük esasna dayanan örgütler” olarak, %30,3’ü ise “Eylem ve faaliyetleri daha etkili, somut ve yaygn sonuçlar douran örgütler” olarak tanmlamtr. Katlmclarn % 55,3’ü stk çalmalarna katldn, % 43,9’u katlmadn belirtmitir. Katlmclarn % 53,8’i stk’larn güçsüz ve etkisiz olduunu, % 23,5’i ise yeni yeni gelimekte olduunu belirtmitir.

40 Tablo:13 STK’larn Güçsüz ve Etkisiz Olma Nedenleri Nedenler Amaçlarn Gerçekletirmeye Yönelik Eylem ve Faaliyet Yetersizlii STK Temsilcilerinin oluumu kendi çkarlar için Kullanmas Maddi Kaynak Yetersizlii Nitelikli Personel ve Üye Eksiklii Yasal Altyap Yetersizlii Sorun Çözme Bilincinin Gelimemi Olmas Cevap Vermek stemedi. *Birden çok k iaretlenmitir.

Katlanlar % 12,8 9,1 6,1 4,6 1,5 4,5 65,9

l/ilçede ve Türkiye’de STK’larn kadna yönelik iddeti önlemede baarl olabilmesi için yaplmas gerekenler konusunda cevap vermek istemeyenlerin oran çok yüksektir (% 65,9). Bu sonucun kamu kurumlarnda çalanlarn sivil toplum kurulularnn çalmalar hakknda yeterli bilgiye sahip olmamalaryla yakndan ilgili olduu söylenebilir. Katlmclarn % 12,8’i stk’larn güçsüz olmasnn nedeninin “Amaçlarn Gerçekletirmeye Yönelik Eylem ve Faaliyet Yetersizlii”nin olduunu belirtmitir. Tablo:14 Kadna Yönelik iddeti Önlemek çin Kamu Kurum Ve Kurulular le Sivil Toplum Kurulular Arasnda Yaplmas Gereken birlii Kamu Kurumlar STK likisi Nasl Olmas Gerektii Sivil toplum kurulularnn faaliyetlerine; maddi, personel ve eitim destei vererek STK’larla düzenli toplantlar düzenleyerek karlkl bilgi ve deneyim paylamnda bulunmak, STK’larn önündeki engelleri bürokratik ve yasal engellerin almasna katkda bulunmak, Toplumun STK’lar ve çalmalar hakknda bilgilenmesine katkda bulunarak, STK’larn faaliyetlerine toplumsal destek salamak, *Birden çok k iaretlenmitir.

Katlanlar % 49,2 62,1 34,8 53

Katlmclarn % 62,1’i ilde/ilçede kadna yönelik iddeti önlemek için kamu kurum ve kurulular ve sivil toplum kurulular arasnda “STK’larla düzenli toplantlar düzenleyerek karlkl bilgi ve deneyim paylamnda bulunmak” gerektiini belirtmilerdir. Katlmclarn % 49,2’si “STK’larla düzenli toplantlar düzenleyerek karlkl bilgi ve deneyim paylamnda bulunmak” gerektiini ifade etmilerdir. (Birden çok cevap verilmitir). Katlmclar on dokuz (19) kamu kurumunun yasal olarak dorudan ya da dolayl biçimde kadna yönelik iddetin önlenmesi konusunda sorumlu olduklarn/sorumluluk üstlendiklerini belirtmitir.

41 Tablo:15 Kadna Yönelik iddet le lgili Çalma Yürüten Kurumlar Say

Kurum Ad

Valilik

l/lçe Belediye

Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü

l/lçe Emniyet Müdürlüü

l/lçe Milli Eitim Müdürlüü

Bilim Sanayi ve Teknoloji Müdürlüü

l/lçe Salk Müdürlüü

Kamu Hast. Birlii Gnl. Sek.

l/lçe Halk Sal Müdürlüü

Gençlik Spor l/lçe Müdürlüü

Çalma ve Kurumu l/lçe Müdürlüü

l/lçe Müftülük

l/lçe Jandarma Komutanl

Cumhuriyet Basavcl

Üniversite

Kaymakamlk

Kaymakamlk Sos. Yard. ve Dayn.Müd.

18 19

Adliye Gda Tarm ve Hayvanclk l/lçe Müdürlüü

(P=0,03 P<0,05 için) Kamu kurumlar ile kadna yönelik iddetin önlenmesi arasnda istatistiksel olarak anlaml bir iliki bulunmutur.

42 Tablo:16 Kadna Yönelik iddeti Önlemede Sorumluluk Üstelenen Kurumlar ve Üstlendii Sorumluluklar Kadna Yönelik iddeti Önlemede Sorumluluk Sahibi Kurumlar ve Sorumluluklar

Eitlik birimi kurulmas*

Kadn ve erkeklere eitimler, seminerler verilmesi

iddete kar önlem alnmas, ailenin korunmas

Kadn snma evlerinin açlmas

iddeti caydrc yasalarn hazrlanmasna katk salanmas

Kadnlara yönelik i imkanlarnn iyiletirilmesi

iddet maduru kadnlara i öncelii tannmas

Kurum Ad *Valilik *Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü l/lçe Belediye, *l/lçe Müftülük *l/lçe Halk Sal Müdürlüü *Cumhuriyet Basavcl *Kaymakamlk *l Kültür ve Tur. Müd. *Valilik **Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü *l/lçe Belediyesi *l/lçe Müftülük *l/lçe Halk Sal Müdürlüü *Cumhuriyet Basavcl *Kaymakamlk *l Kültür ve Tur. Müd. *Gda Tarm ve Hayvanclk l/lçe Müdürlüü * Kamu Hast. Birlii Gnl. Sek. *Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü *l/ lçe Emniyet Müdürlüü *l/lçe Jandarma Komutanl *Kaymakamlk *Kamu Hast. Birlii Gnl. Sek. *Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü * l/lçe Belediyesi *l/ lçe Emniyet Müdürlüü *l/lçe Halk Sal Müdürlüü *Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü * l/lçe Belediyesi *l/ lçe Emniyet Müdürlüü *l/lçe Jandarma Komutanl *l/lçe Halk Sal Müdürlüü *l Kültür ve Tur. Müd. *l/ lçe Emniyet Müdürlüü *Gda Tarm ve Hayvanclk l/lçe Müdürlüü *l/lçe Halk Sal Müdürlüü *Çalma ve Kurumu l/lçe Müdürlüü *Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü *l/ lçe Emniyet Müdürlüü *l/lçe Özel dare *l/lçe Milli Eitim Müdürlüü

*Nevehir Yerel Eitlik Eylem Plan dorultusunda tüm kamu kurum ve kurulular Eitlik Birimi kurulmas yönünde karar alm olmakla birlikte bu birimleri kurup ilevsel hale getiren kurumlarn says henüz çok snrldr.

43 Çalt kurumun kadna yönelik iddetin önlenmesi/mücadelesi konusunda herhangi bir çalma yürütmekte olduunu belirten katlmclarn oran % 34,8’dir. Bu çalmalarn banda; “STK’larla ibirlii çalmalar”, “Kadnlara/erkeklere/gençlere/örencilere yönelik bilgilendirme, bilinçlendirme, farkndalk yaratma çalmalar”, “Dier kamu kurumlarna yönelik savunuculuk çalmalar” gelmektedir. Yaplan aratrmada kamu kurum ve kurulularnn kadna yönelik iddeti önlemede kurumsal olarak gereken düzeyde sorumluluk üstlenmedii saptanmtr (Tablo: 15-16) . Kadna yönelik iddeti önlemede yasal olarak sorumluu olduu belirtilen kurumlar içerisinde çok temel kimi kurumlarn yer almad ya da baz kurumlarn çok snrl alanda kendini sorumlu/görevli sayd görülmektedir. Kadna yönelik iddetin önlenmesinde yasal olarak da sorumlu olan l/lçe salk müdürlüü ile l/ lçe Milli Eitim Müdürlüü’nün bu kurumlar içerisinde yer almay büyük bir sorundur. Ayrca; yine kadna yönelik iddetin önlenmesinde yasal olarak sorumlu olan bata Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü, l/ lçe Emniyet Müdürlüü, -Nevehir belediyesi hariç dier- il/ilçe belediyelerinin kendilerini çok snrl alanda sorumlu görmeleri de kadna yönelik iddetin önlenmesi açsndan olumsuz bir durumdur.

Çalanlarn kurumun kadna yönelik iddet sorunun çözümüne katksn deerlendirmesi istendiinde ilginç sonuçlar ortaya çkmtr. Tablo:17 Kurumlarn Kadna Yönelik iddeti Önlemeye Katks Say

Kurum Ad

Puan 1 2

28,6

14,3

57,1

16,7

Valilik

l/lçe Belediye

l/lçe Özel dare

Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü

l/lçe Emniyet Müdürlüü

l/lçe Milli Eitim Müdürlüü

14,3

28,6

l/lçe Salk Müdürlüü

66.7

Kamu Hast. Birlii Gnl. Sek.

l/lçe Halk Sal Müdürlüü

Gençlik Spor l/lçe Müdürlüü

Çalma ve Kurumu l/lçe Müdürlüü

l/lçe Müftülük

Sosyal Güvenlik l/lçe Müdürlüü

l/lçe Jandarma Komutanl

Cumhuriyet Basavcl

Üniversite

Kaymakamlk Sos. Yard. ve Dayn.Müd.

100

Adliye

66,7 16,7

16,7

50 50

28,6

33,3 50 60

14,3

40 14,3

28,6

42,9

50 40

66,7

33.3 100

50 50

44 Bu soru tamamen anket uygulanan çalanlarn kiisel görüleri ve alglar olup kurumlarnn kadna yönelik iddetin önlenmesi konusuna katksn 1’den 5’e kadar ( 1 en düük 5 en yüksek olmak üzere) puan vererek deerlendirmelerine dayanmaktadr. Kadna yönelik iddeti önlemede en baarl bulunan kurumlar; ilk 3 kurum; Jandarma Komutanl, Müftülük, l/lçe belediyesi’dir. Kadna yönelik iddeti önlemede yasal sorumluluklar olan kurumlarn banda gelen; Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü, l/lçe Emniyet Müdürlüü, l/lçe Halk Sal Müdürlüü, Sosyal Güvenlik l/lçe Müdürlüü’nün puanlarnn istenilen ve beklenen düzeyin altnda kald görülmektedir. Kurum çalanlar kurumlarnn bu yöndeki çalmalarnn yeterli olmadn düünmektedir. Çalanlarn % 33,3’ü kadna yönelik iddeti önleme ve mücadele konusunda “Kurum içi eitim programlarnn (TCE, vb.) arttrlmas” gerektiini, % 19,7’si idarecilerin bu yönde örnek davran sergilemesi gerektiini belirtmitir. Tablo:18 Kadna Yönelik iddeti Önlemek çin Kurumda Yaplmas Gerekenler Kurumda Yaplmas Gerekenler Kurum içi eitim programlarnn (TCE, vb.) arttrlmas darecilerin örnek davran sergilemesi Aile irat bürosu güçlendirilmeli Stk'lar ile ibirlii güçlendirilmeli Kurum içi eitlik birimleri/kulüpleri etkinletirilmelidir Psikolojik danmanlk ve rehberlik birimleri kurulmaldr. Dini bilinç arttrlmal. Özel iddet birimleri kurulmal ve madurlar takip edilip korunmal. stihdam edilen kadn says arttrlmal

Katlanlar % 33,3 19,7 14,4 13,7 7,6 6,1 5,3 5,3 5,3

Nevehir, Zonguldak, Krehir ve Ereli’de cinsiyete dayal iddet oranlarnn yüksek olduu yerlerdendir. Projede bu anketler araclyla bu sorunun çözümünde büyük rolü olacak olan kamu kurumlarnn cinsiyete dayal iddet algsn ve bu yönde yaptklar çalmalar, stk’lara yaklamn ortaya koymak amaçlanmtr. Ortaya çkan tabloda cinsiyete dayal iddetin somut bir olgu olarak kabul edildii ve son yllarda gittikçe artt algsnn hakim olduu görülmütür. 3.4.4. STK’lara Uygulanan Anketlerin Deerlendirilmesi 3.4.4.1.Demografik Veriler Nevehir, Zonguldak ve Kradeniz Ereli’de bulunan 8 sivil toplum kuruluuna üye toplam 37 kii ile görüme yaplmtr. Görüülenlerin %43’ü 46-55 yanda, %27’si 36-45, %13.5’i 26-35 ya aralndadr. Görüülenlerin %76’s evlidir. %38’inin 1, %32’sinin 2, %11’inin 3 çocuu vardr. Görüülenlerin % 38’i üniversite mezunu, % 32’si lise, %8’i yüksek lisans, %3’ü doktora, %11’i ise ilköretim mezunudur. Görüülenlerin % 16’s memur, %11’i içi, %11’i öretmen/avukat, %16’s ise üst ve/veya orta düzey yöneticidir. 3.4.4.2. Aratrma Bulgular Aratrma bulgular anket sorular dorultusunda; Sivil Toplum Kuruluuna Üyelik Hakknda Bilgiler, Cinsiyete Dayal iddet Olgusuna Dair Alg, Genel iddet Algs, Sivil Toplum Kurulularnn Kadna Yönelik iddet le lgili Çalmalar olmak üzere dört balk altnda ele alnmtr.

45 Tablo:19 Sivil Toplum Kuruluuna Üyelik Hakkndaki Bilgiler STK’nn Ad Nevehir Ekoloji ve Sosyal Hayat Gelitirme Dernei Kapadokya Kadn Dayanma Dernei Nevehir Kadn Dernei Kapadokya mece Kadn Dernei Emekçi Kadnlar Dayanma Dernei Zonguldak Kent Konseyi Kadn Meclisi TSO Kadn Giriimciler Zonguldak Erdemirli Kadnlar Yardm Dernei Toplam

Say 5 4 4 5 5 5 5 4 37

Katlmclara üye olduklar STK’nn çalma alanlar sorulduunda birden fazla cevap vermeleri istenmitir; Katlmclarn % 84’ü kadnlara destek amaçl, %45’i eitim amaçl, %32’si ise yardmlama amaçl kurulular olduunu belirtmilerdir. Katlmclarn yaklak % 49’u en az 7 yllk üyelerdir. Katlmclarn % 51’i yönetim kurulu üyesi, %24’ü üye, %14’ü bakan, %10’u bakan yardmcs olduunu belirtmitir. Üyesi olduu stk’nn kurulu amacn katlmclarn % 89,2’si kadnlara yönelik faaliyetler gerçekletirmek, % 8’i toplumun tümüne hizmet etmek, % 2,7’si ise insan haklarna yönelik faaliyetler gerçekletirmek olarak ifade etmitir. Üyesi olduu stk’nn üzerindeki etkisini katlmclarn yaklak % 41’i dayanma duygusunu gelitirdii, % 19’u kadn sorunlarn kar duyallk gelitirdii, “Dayanma duygumu gelitirdi”, %19’u “Kadn sorunlarna kar duyarllk gelitirdi”, % 19’u siyasete kar ilgisini arttrd, % 16,2’si sosyal sorumluluk duygusunu gelitirdii yönünde a.klamtr. % 5,4’ü de yerel sorunlara kar ilgisini arttrdn belirtmitir. Ankete katlan STK üyelerine feminizm hakkndaki görüleri sorulduunda görüülenlerin % 32.4’ü kendisini feminist olarak gördüünü, %32.4’ü feminist olmadn ama feminizmi gerekli gördüünü, % 16.2’si feminizmi pek tasvip etmediini ifade etmilerdir. Katlmclarn % 10.8’i bu soruya cevap vermemeyi tercih etmilerdir. Bölüm III: Cinsiyete Dayal iddet Olgusuna Dair Bilgiler Katlmclara üyesi olduklar STK’da kadna yönelik iddet ile ilgili verileri en çok hangi kaynaklardan örendikleri sorulduunda görüülenlerin % 86.5’i kitle iletiim araçlar ve sosyal medya, % 64.9’u resmi yazmalar, % 40,5’i kurum yöneticileri, % 18,9’u konferanslar ve % 18,9’u ise STK’ya bavuran kadnlardan örendiklerini belirtmitir. Kadnlara kar en çok kimin iddet uygulad sorusunu katlmclarn yaklak % 87’si e, % 11’i eski e, % 2,7’si ise partneri olarak yantlamtr.

46 Kadna yönelik iddet ile ilgili çalmalarda toplumun farknda olmadan iddeti nasl içselletirdii ortaya çkmaktadr. Daha önceki toplumsal cinsiyet çalmalarmzda hazrlanan baz önermeler STK üyelerine de sorulmutur ve bu önermelere katlp katlmadklar istenmitir. Hiçbir STK üyesi bu önermelere katlmamtr. Önermelerimiz öyledir; Kadn hak ediyorsa erkek arkada ona iddet uygulayabilir. Flört ilikisinde bir tokat iddet saylmaz. Flört ilikisinde sözle taciz, hakaret, aalama iddet kapsamna girmez. Kadn ilikisini korumak için iddeti hak ettii zamanlar vardr. Kadn ilikisinde partnerinden iddet görüyorsa bu durumu herkesten saklamaldr. Üniversite’mizde öretim üyelerine ve örencilerine yönelik yaplan ankette bu önermelere %20’lik bir katlma olduu arlarak tespit edilmitir. Katlmclarn yaklak % 68’i kadnlarn en çok evinde % 32,4’ü ise iyerinde, sokakta ve elence yerinde iddete maruz kaldn belirtmitir. Kadna yönelik iddetin son yllarda ne durumda olduuna görüülenlerin % 70.3’ü iddetin çok arttn, % 21.6’s iddetin arttn, % 8.1’i ayn oranda devam ettiini belirtmitir. iddet azald diyen hiçbir görümeci bulunmamaktadr. iddetin son yllarda toplumda arttn söyleyenlere iddetteki bu artn nedenleri sorulduunda aadaki sebepleri belirtmilerdir; Katlmclarn % 54.1’i toplumsal cinsiyet eitsizliinin aileye ve toplumdaki tüm kurumlara hakim hale gelmesi, %13.5’i kadnlarn ataerkil kültüre bal olarak ikincilletirilmi pozisyonunun hükümet politikalar ve yasalar yolu ile pekitirilmesi, %8.1’i kadnlarn sosyal ve ekonomik bamszlnda gerileme olmas, %8.1’i erkeklerin saldrgan olmas, % 5.4’ü iddetin medyada skça yer almasnn iddeti provoke etmesi ve doallatrmasn belirtmitir. Görüülenlerin % 43.2’si iddetin temel nedenini toplumsal cinsiyet eitsizliine dayal ataerkil zihniyet olarak görmektedir.

Görüülenlerin % 16.2’si aile içinde iddetten muzdarip olan kadnlarn evden ayrlarak bu duruma son verebilecekleri , % 10.8’i aile içinde iddete sadece yoksul veya kültürel ya da sosyal dezavantajl snflarda olabileceini, % 2.7’si aile içinde iddetin nedenini bir anlk kontrol kayb ifadesine katldn belirtmitir. Görüülenlerden kadna yönelik iddetin asl nedenini öncelik srasna göre ilk üçe göre sralamas istendiinde görüülenlerin; % 32.4’ü birinci olarak ataerkil zihniyeti, % 29.7’si düük ve niteliksiz eitim seviyesini, % 18.9’u dier kiiye duyulan sayg eksikliini belirtmitir.

47 Dier nedenler ise; iddeti uygulayan da iddet madurudur, isizlik, erkeklerin kadnlar daha bamsz olarak kabul edememesi, iddetin kitle iletiim araçlar tarafndan doallatrlmas, iletiim yetisi zayftr, özgüven eksiklii, alkol ve uyuturucu bamlldr. iddet ve kadnlarn güvenlii konusunda –bir çalma grubu (örn.mahalle sakinlerinden oluan çalma grubu) oluturmann yararl olacan düünen katlmclarn oran yaklak % 81’dir.

Kadnlara yönelik iddet olgusunu azaltmak için gereken üç faktörü öncelik srasna göre ifade etmeleri istediinde katlmclarn; %35.1’i eitim düzeyinin artmasn, % 27’si kadnlarn eitliini kabul eden ve bunu gerçekletirme iradesi olan bir hükümetin ve hükümet politikalarnn varln, % 21.6’s ise cinsiyete dayal iddete kar daha kesin yasalar ve tedbirler alnmasn ifade etmilerdir. Görüldüü üzere iddeti önlemede sadece sosyal tedbirler yeterli kalmamakta bu çözüm sürecini hükümet politikalar ve muhakkak hukuki yaptrmlar da desteklemek zorundadr. Örneklem dahilinde STK’larn cinsiyete dayal iddet konusuna ayn çizgiden baktklar ve bu konuyu ve alnmas gereken önlemler konusunu içselletirdikleri görülmütür. Bölüm IV: Genel iddet Algs Görüülenlere toplumda kadnlar dnda en çok iddete maruz kalan gruplarn ya da kiilerin kimler olduu sorulduunda en çok verilen cevap % 91.9 ile çocuklar olmutur. Onu sras ile % 27 ile gençler, % 16.2 ile yoksullar, % 13.5 ile ecinseller, 10.8 ile yallar, % 10.2 ile evsizler, % 5.4 ile göçmenler izlemektedir. Görüldüü üzere toplumda çocuklar, gençler ve dezavantajl gruplar olarak adlandrlan kiiler en çok iddete maruz kalaca düünülen kiilerdir. iddet kültürel artlardan ne kadar etkilenmekte olduu sorusuna katlmclarn % 65’i çok, % 24,3’ü hiç, % 11’i ise az olarak yant vermitir. Katlmclara toplumda gördükleri en önemli sorunlar nelerdir diye sorulduunda görüülenlerin; %67.6’s sosyal adaletsizlik ve gelir dalm, %35.1’i kadna yönelik iddeti, % 35.1’i isizlii, % 10.8’i ataerkil zihniyeti toplumun önemli sorunlar arasnda saymtr. Onu sras ile insan haklarnn ihlal edilmesi (% 8.1), yargda siyasallama (% 8.1) ve terör izlemektedir (%5.4). Katlmclarn yaklak % 11’i her zaman, % 57’si ise bazen yaad yerde kiisel güvenliinin risk altnda olduunu hissettiini belirtmitir. Bu riski hissetmediini belirtenlerin oran ise sadece % 24’dür. Katlmclara kendilerini daha güvende hissetmeleri için hangi üç tedbirin alnmas gerektiini sorulduunda görüülenlerin;

48 % 56.8’i sokaklarn daha güvenli hale getirmesini, % 27’si ortak kamusal alanlarn geç saatlerde daha fazla aydnlatlmasn, % 18.9’u ise modern ve güvenilir bir yurtta kitlesinin varln belirtmilerdir. Bilindii üzere bugün Londra’da neredeyse her köe banda bir güvenlik kameras sokaklar ve insanlar 7/24 izlemektedir. Fakat suç çeteleri güvenlik kameralarn kör noktalarn bir ekilde tespit edip kurbanlarn bu kör noktalarda beklemektedirler. Ve yine suç ilemektedirler. Bu nedenle bilinçli ve modern bir yurtta risksiz bir toplum için elzemdir. Ülkemizde stk’larn yeterince önemsenip önemsenmedii sorusuna katlmclarn yaklak % 67’si önemsenmedii yönünde yant vermitir. STK’larn devlet tarafndan önemsenmediini düününenlere nedeni sorulduunda görüülenlerin; % 52’si kendilerine yakn bulmadklar STK’lar dlamalarn, %20’si muhalefetten ve eletiriden holanmadklarn, % 8’i STK’larn güven verici olarak kabul edilmediklerini neden olarak göstermilerdir. Türkiye’de STK’larn önemsendiini düünenlerin % 50’si Devlet tarafndan STK’larn kendilerine yardmc kurulular olarak görüldüünü, %8.3’ü ise STK’larn barndrd insan gücünün muhalefet yapmasn engelleyebilmek için desteklediini belirtmitir. Görüülenlerin % 41.7’si de neden destekledii hakknda bir fikri olmadn ifade etmilerdir. STK’da etkinlikleri yürütürken devletle kar karya gelerek sorun yaadnz oldu mu sorusuna katlmclarn yaklak % 11’i evet olark yant vermitir. Mevcut yasalarn STK’larn kurulu ve etkinliklerini yeteri kadar güvence altna alacak biçimde düzenlenip düzenlenmedii sorusuna katlmclarn % 73’ü hayr yantn vermitir. Nevehir’de ve Zonguldak’ta yaplan görümelerde iki ilde güçlü bir STK olduuna inanma durumlarna bakldnda; ki ilde görüülenlerin % 40.5’i STK’larn yeni yeni gelimekte olduunu, % 43.2’si güçlü STK’larn olduunu, % 16.2’si ise güçlü STK’larn olmadn belirtmitir. Nevehir ve Zonguldak’ta güçlü bir STK olmadn düünenler genellikle u tür belli bal problemleri ifade etmilerdir. Toplumda bilinçli bir kesimin olmay. STK’larda üye saylarnn oldukça az olmas. STK’larda gönüllü olarak çalan kii saysnn çok az olmas. Maddi yönden imkanszlklar (fiziki yer bulma, kira ve giderler). Devletin yardmda bulunmamas ya da eit bir ekilde yardmda bulunmamas devlete yakn olan STK’larn desteklendii gibi olumsuzluklar görüülenler tarafndan ifade edilmitir.

49 Görüülenlerin llerinde ve Türkiye’de STK’larn kadna yönelik iddeti önlemede baarl olabilmesi için yaplmas gerekenleri u ekilde özetlemilerdir; Yasal düzenlemelerin yaplarak mevcut cezalarn arlatrlmas. iddet gören kadna avukat salanmas maddi destek olunmas, i gibi, snma evlerinin saysnn ve kapasitesinin artrlmas. Kadnlara ve çocuklara yönelik eitim faaliyetlerinin artrlmas. Devlet, üniversiteler, STK’lar hep birlikte egüdümlü, iletiim ve ortak tavr halinde hareket etmek. Kz çocuklarnn özellikle erken yata evlenmesi engellenerek, okullama oranlarn arttrmak. Katlmclarn % 70’i ilde kadna yönelik iddetin önelenebilmesi için stk’lar ile kamu kurum ve kurulular arasndaki ilikinin maddi, personel ve eitim destei verilerek gerçeklemesi gerektiini ifade etmilerdir (Tablo:20). Tablo:20 Kadna Yönelik iddeti Önlemek çin linizde STK ile Kamu Kurum Ve Kurulular Arasnda Yaplmas Gereken birlii Kamu Kurumlar STK likisi Nasl Olmas Gerektii Sivil toplum kurulularnn faaliyetlerine; maddi, personel ve eitim destei vererek STK’larla düzenli toplantlar düzenleyerek karlkl bilgi ve deneyim paylamnda bulunmak, STK’larn önündeki engelleri bürokratik ve yasal engellerin almasna katkda bulunmak, Toplumun STK’lar ve çalmalar hakknda bilgilenmesine katkda bulunarak, STK’larn faaliyetlerine toplumsal destek salamak,

Grafik-1

Katlanlar % 70,3 13,5 5,4 10,8

50 Görüülenler üyesi olduklar STK’larn kadna yönelik iddet konusuna yönelik iddeti önleme ve mücadele konusunda yaplmas gereken faaliyetleri öyle belirtmilerdir. Toplumun bilinçlenmesine yönelik paneller, ortak projeler, eitimlerin düzenlenmesi. Örnein iddete urayan bir kadnn neler yapmas gerektiini çok net bilmesi gibi. Eitimlerin sadece kadnlara ve çocuklara deil erkeklere de hatta zengin ya da fakir, eitimli ya da eitimsiz fark etmeksizin toplumun her kesimine verilmesi. Cezalarda verilen iyi hal indiriminin kalkmas. Tüm kamu kurum ve kurulular ile beraber ortak senkronize çalmalarn yaplmas. Kadnlarn istihdamna yönelik i alanlarnn arttrlmas. Kadn hakim ve savclarn iddet vakalarna bakmas. Medyadan kitle iletiim araçlarndan daha efektif ve faydal bir ekilde yararlanlmas. STK’lara gönüllü üyelerin arttrlmas konusunda çallmas bu konuda halka eitimler verilmesi. Son olarak saha çalmalarna arlk vererek konu ile ilgili net ve bilimsel bilgilere ulalmas. 3.4.4. Aratrma Hakknda Genel Deerlendirme Nevehir, Zonguldak, Krehir ve Ereli’de cinsiyete dayal iddet oranlarnn yüksek olduu yerlerdendir. Projede sorunun çözümünde büyük rolü olacak olan kamu kurumlarnn cinsiyete dayal iddet algsn ve bu yönde yaptklar çalmalar, stk’lara yaklamn ortaya koymak amaçlanmtr. Örneklem dahilindeki ill/ilçelerde kamu kurum ve kurulularnn cinsiyete dayal iddete baklar, alglar, çözüm önerileri, bu sorunu çözmeye yönelik yaptklar çalmalar ortaya konulmutur. Bu balamda kamu kurumlar içerisinde cinsiyete dayal iddetle mücadelede var olan iyi uygulamalarla birlikte kurum baznda bu konudaki eksikler de ortaya konmutur. Çözüm noktasnda kurumsal olarak yaplmas gerekenler ve atlmas gereken admlar da saptanmtr. Ortaya çkan tabloda cinsiyete dayal iddetin somut bir olgu olarak kabul edildii ve son yllarda gittikçe artt algsnn hakim olduu görülmütür. Bu sorunun çözümü için kamu kurumlarnn kurumsal anlamda çözmesi gereken çok ciddi sorunlar bulunmaktadr. Öncelikle nitelikli ve toplumsal cinsiyet eitlii algsna sahip personel eksiklii dikkat çekmektedir. Sivil toplum kurulular ile ilgili ilgi ve bilgi düzeyinin, i birliinin zayf olduu ortaya çkmtr. Kurumlarn en temel ihtiyaçlarndan biri pesonelin toplumsal cinsiyet eitlii, insan haklar, kadna yönelik iddetler ilgili eitilmesi, bilinçlendirilmesidir. Kadna yönelik iddeti önlemede en temel sorumluluu olan Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü’nün de eksikleri olduu görülmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü’nün iddet gören kadnlara destek dnda kadnlarn bilinçlendirilmesi konusunda büyük eksiklii olduu görülmektedir. Bu eksikliin kurumdan dolay deil kurumda çalanlarn algs ile ilgili olduu da söylenebilir. Ayrca toplumdaki her kesime yönelik aile içi ve cinsiyete dayal iddeti önleyici eitimlerin, verilmesi büyük önem tamaktadr. Evlilik öncesi çiftlere yönelik eitimlerin uygulanmasnn önemine deinilmekle birlikte bu eitimlerin içeriinin daha etkin ve eitlikçi yönde olmas ve uygulamaya geçirilebilirlii önündeki engellerin kaldrlmas büyük önem tamaktadr. Çalmada çkan en önemli bulgulardan biri de iddete urama riski olan ya da iddete urayan kadnlara hizmet veren tüm personelin (emniyet, jandarma, adliye, salk, vd.) daha duyarl, bilinçli ve çözüm odakl olmas gerektiidir. Bu personelin özel olarak eitime tabi tutulmas ve bilinçlendirilmesi çok önem tamaktadr.

51 Sivil toplum kurulular cinsiyete dayal iddetle mücadelede bu konuda farkndalk ve bilince sahip çok önemli aktörler olmasna ramen çok önemli sorunlara sahiptir. Gönüllüün ve sürekliliin, kurumsal yapnn/örgütlenmenin, mali gücünün zayf olmas bu alandaki çalmalarn büyük ölçüde snrlandrmaktadr. Kamu kurumlar ile stk’larn ibirlii cinsiyete dayal iddeti ortadan kaldrmada çok önemli bir adm oluturmaktadr. Bu çalmayla mevcut durum ortaya konmu olup, saptanan eksiklerin ve sorunlarn giderilmesi için bir an önce çözüme yeönelik politikalarn hayata geçirilmesi gerekmektedir. Kamu kurumlar ile sivil toplum örgütlü arasnda güçlü ve etkili bir i birlii ve iletiim arnn kurulmas cinsiyete dayal iddetin tamamen ortadan kaldrlabilmesinin temel artdr. Bu ibirlii gerçeklemedii sürece bu sorunu tam anlamyla çözmek mümkün deildir. Kadna yönelik iddetin önlenmesinde birincil sorumluluu olan kurumlarn üzerine düen görevleri büyük bir titizlik ve sorumlulukla yerine getirmesi, ayrca dier kamu kurum ve kurulular ile bu alanda çalan stk’lar arasnda koordinasyonu ve ibirliini salamas hayati bir önem tamaktadr. Bölgede kurumlar düzeyinde cinsiyete dayal iddetle mücadeleyi ciddi biçimde sekteye uratacak bireysel dirençler ve bunun uygulamaya yansyarak aksaklklara neden olmas söz konusudur. Mevcut yasalarn uygulanmasnda ve uygulamada yaanan sorunlarn giderilmesinde uygulayclarn bireysel dirençlerinin krlmas mücadelenin baarya ulamas açsndan büyük önem tamaktadr. Bunun için de toplumsal cinsiyet eitlii algsnn ve cinsiyete dayal iddetle mücadele bilinci ve yasalarnn içselletirilmesi büyük önem tamaktadr. Yasal olarak kendisine dorudan verilen sorumluluklar olmasa da –ki bu konuda yasal olarak da hala ciddi eksiklerimiz olduu göz önünde bulundurulduunda- kamu kurumlarnn dolayl biçimde cinsiyete dayal iddeti önlemede sunabilecekleri hizmetlerin olabilecei /olmas gerektii yönünde gereken bilinç ve duyarlln yeterli düzeyde olmad saptanmtr. Her gün milyonlarca kadn ve kz çocuk iddete maruz kalyor. Bu iddet younluklu olarak e, eski e, partner tarafndan uygulanmaktadr. Küresel çapta bir insan haklar ihlali olan kadnlara ve kz çocuklara yönelik iddetin önlenmesi için yasa ve sözlemeler yetmez, yerel, ulusal ve küresel düzeyde ibirlii ve mücadele arttr. Kadna yönelik iddetin bir çok nedeni ve boyutu vardr ve bunu önleyerek ortadan kaldrmak için; uzun ve ksa vadeli, önleyici ve koruyucu nitelikte atlmas gereken bir çok adm vardr. Ve bu admlarn atlmasnda her kamu kurumunun sunaca bir katk mutlaka vardr. Kurum içi, kurumlar aras ve stk’larla ibirlii ve sunulan hizmetlerin cinsiyet duyarl hale getirilmesi açsndan. Yerelde, ulusal düzeyde tüm kamu kurum ve kurulularnn yasal yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için tüm kamu kurum ve kurulularndaki yönetici ve personelin öncelikle bu yönde bilince ve farkndala sahip olmas, hizmet ve faaliyetlerini cinsiyete duyarl bir biçimde gerçekletirmesi gerekmektedir.

52 3.4.5. Aratrma Sonucunda Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Konusunda Ortaya Çkan yi Uygulamalar/Örnekler Nevehir, Zonguldak, Krehir ve Ereli’de cinsiyete dayal iddet oranlarnn yüksek olduu yerlerdendir. Projede sorunun çözümünde büyük rolü olacak olan kamu kurumlarnn cinsiyete dayal iddet algsn ve bu yönde yaptklar çalmalar, stk’lara yaklamn ortaya koymak amaçlanmtr. Örneklem dahilindeki ill/ilçelerde kamu kurum ve kurulularnn cinsiyete dayal iddete baklar, alglar, çözüm önerileri, bu sorunu çözmeye yönelik yaptklar çalmalar ortaya konulmutur. Bu balamda kamu kurumlar içerisinde cinsiyete dayal iddetle mücadelede var olan iyi uygulamalarla birlikte kurum baznda bu konudaki eksikler de ortaya konmutur. Çözüm noktasnda kurumsal olarak yaplmas gerekenler ve atlmas gereken admlar da saptanmtr. Ortaya çkan tabloda cinsiyete dayal iddetin somut bir olgu olarak kabul edildii ve son yllarda gittikçe artt algsnn hakim olduu görülmütür. Bu sorunun çözümü için kamu kurumlarnn kurumsal anlamda çözmesi gereken çok ciddi sorunlar bulunmaktadr. Öncelikle nitelikli ve toplumsal cinsiyet eitlii algsna sahip personel eksiklii dikkat çekmektedir. Sivil toplum kurulular ile ilgili ilgi ve bilgi düzeyinin, i birliinin zayf olduu ortaya çkmtr. Kurumlarn en temel ihtiyaçlarndan biri pesonelin toplumsal cinsiyet eitlii, insan haklar, kadna yönelik iddetler ilgili eitilmesi, bilinçlendirilmesidir. Kadna yönelik iddeti önlemede en temel sorumluluu olan Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü’nün de eksikleri olduu görülmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü’nün iddet gören kadnlara destek dnda kadnlarn bilinçlendirilmesi konusunda büyük eksiklii olduu görülmektedir. Bu eksikliin kurumdan dolay deil kurumda çalanlarn algs ile ilgili olduu da söylenebilir. Ayrca toplumdaki her kesime yönelik aile içi ve cinsiyete dayal iddeti önleyici eitimlerin, verilmesi büyük önem tamaktadr. Evlilik öncesi çiftlere yönelik eitimlerin uygulanmasnn önemine deinilmekle birlikte bu eitimlerin içeriinin daha etkin ve eitlikçi yönde olmas ve uygulamaya geçirilebilirlii önündeki engellerin kaldrlmas büyük önem tamaktadr. Çalmada çkan en önemli bulgulardan biri de iddete urama riski olan ya da iddete urayan kadnlara hizmet veren tüm personelin (emniyet, jandarma, adliye, salk, vd.) daha duyarl, bilinçli ve çözüm odakl olmas gerektiidir. Bu personelin özel olarak eitime tabi tutulmas ve bilinçlendirilmesi çok önem tamaktadr. Sivil toplum kurulular cinsiyete dayal iddetle mücadelede bu konuda farkndalk ve bilince sahip çok önemli aktörler olmasna ramen çok önemli sorunlara sahiptir. Gönüllüün ve sürekliliin, kurumsal yapnn/örgütlenmenin, mali gücünün zayf olmas bu alandaki çalmalarn büyük ölçüde snrlandrmaktadr. Kamu kurumlar ile stk’larn ibirlii cinsiyete dayal iddeti ortadan kaldrmada çok önemli bir adm oluturmaktadr. Bu çalmayla mevcut durum ortaya konmu olup, saptanan eksiklerin ve sorunlarn giderilmesi için bir an önce çözüme yeönelik politikalarn hayata geçirilmesi gerekmektedir. Kamu kurumlar ile sivil toplum örgütlü arasnda güçlü ve etkili bir i birlii ve iletiim arnn kurulmas cinsiyete dayal iddetin tamamen ortadan kaldrlabilmesinin temel artdr. Bu ibirlii gerçeklemedii sürece bu sorunu tam anlamyla çözmek mümkün deildir.

53 Kadna yönelik iddetin önlenmesinde birincil sorumluluu olan kurumlarn üzerine düen görevleri büyük bir titizlik ve sorumlulukla yerine getirmesi, ayrca dier kamu kurum ve kurulular ile bu alanda çalan stk’lar arasnda koordinasyonu ve ibirliini salamas hayati bir önem tamaktadr. Bölgede kurumlar düzeyinde cinsiyete dayal iddetle mücadeleyi ciddi biçimde sekteye uratacak bireysel dirençler ve bunun uygulamaya yansyarak aksaklklara neden olmas söz konusudur. Mevcut yasalarn uygulanmasnda ve uygulamada yaanan sorunlarn giderilmesinde uygulayclarn bireysel dirençlerinin krlmas mücadelenin baarya ulamas açsndan büyük önem tamaktadr. Bunun için de toplumsal cinsiyet eitlii algsnn ve cinsiyete dayal iddetle mücadele bilinci ve yasalarnn içselletirilmesi büyük önem tamaktadr. Yasal olarak kendisine dorudan verilen sorumluluklar olmasa da –ki bu konuda yasal olarak da hala ciddi eksiklerimiz olduu göz önünde bulundurulduunda- kamu kurumlarnn dolayl biçimde cinsiyete dayal iddeti önlemede sunabilecekleri hizmetlerin olabilecei /olmas gerektii yönünde gereken bilinç ve duyarlln yeterli düzeyde olmad saptanmtr. Her gün milyonlarca kadn ve kz çocuk iddete maruz kalyor. Bu iddet younluklu olarak e, eski e, partner tarafndan uygulanmaktadr. Küresel çapta bir insan haklar ihlali olan kadnlara ve kz çocuklara yönelik iddetin önlenmesi için yasa ve sözlemeler yetmez, yerel, ulusal ve küresel düzeyde ibirlii ve mücadele arttr. Kadna yönelik iddetin bir çok nedeni ve boyutu vardr ve bunu önleyerek ortadan kaldrmak için; uzun ve ksa vadeli, önleyici ve koruyucu nitelikte atlmas gereken bir çok adm vardr. Ve bu admlarn atlmasnda her kamu kurumunun sunaca bir katk mutlaka vardr. Kurum içi, kurumlar aras ve stk’larla ibirlii ve sunulan hizmetlerin cinsiyet duyarl hale getirilmesi açsndan. Yerelde, ulusal düzeyde tüm kamu kurum ve kurulularnn yasal yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için tüm kamu kurum ve kurulularndaki yönetici ve personelin öncelikle bu yönde bilince ve farkndala sahip olmas, hizmet ve faaliyetlerini cinsiyete duyarl bir biçimde gerçekletirmesi gerekmektedir. 3.4.6. Aratrma Sonucunda Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Konusunda Ortaya Çkan yi Uygulamalar/Örnekler Nevehir’deki kamu kurumlarnda kamu kurumlarnda ifade 2 defa tekrarlanm iddeti önlemeye yönelik atlan olumlu admlardan, iyi örneklerden kimileri aadaki ekilde tespit edilmitir. 3.4.6.1. Nevehir Valilii Nevehir Valilii cinsiyete dayal iddetle mücadele ve toplumsal cinsiyet eitlii yönünde çok ciddi ve somut admlara atm olup ildeki tüm kamu kurum ve urulularn da bu yönde koordine etme ve harekete geçirme baarsn göstermitir. Bunun salanmasnda Kadn Dostu Kentler Program’nn ve eitlikçi politikalarn hayata geçirilmesini detekleyen ve kararal bir biçimde takip eden Nevehir Valiliinin etki ve katks çok büyüktür. Nevehir 2006 ylndan itibaren Birlemi Milletler Binyl Kalknma Hedefleri’nden hareketle hayata geçirilen Kadn Dostu Kentler Program’na ilk aamada dahil olmu alt kentten (dier kentler; zmir, Kars, anlurfa, Trabzon ve Van) biridir. Programn ilk fazna Birlemi Milletler Kurulularnn yan sra, Sabanc Vakf, 10 ülke hükümeti ve kadn sivil toplum kurulular destek vermitir.

54 Kadn dostu kentler, kentlerdeki ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi frsatlardan kadnlarn da eit bir biçimde yararlanabilecei yerleimlerdir. Bu kentleri mümkün klmann yolu ise katlmc yönetimi salayacak mekanizmalarn yerel düzeyde oluturulmas, yerel yönetimlerin planlama ve karar süreçlerine kadnlarn ve toplumsal cinsiyet eitlii bak açsnn dahil edilmesi ve yerel yönetimler ile kadn kurulular arasnda diyalog ve ibirlii alanlarnn gelimesidir. Bu programa ilk aamada dahil olan Nevehir’de Yerel Eitlik Mekanizmalar (l Kadn Haklar Koordinasyon Kurulu, Kadn Erkek Eitlii Birimleri ve Meclis Kadn Erkek Eitlii Komisyonlar) güçlendirilmitir. lde bu mekanizmalarn öncülüünde Yerel Eitlik Eylem Planlar (YEEP) katlmc bir yaklam ile hazrlanm, l Kadn Haklar Koordinasyon Kurulu tarafndan onaylanm, kurumlarn (l Özel daresi, Belediye, Kalknma Ajans, l Müdürlükleri) stratejik planlarna ya da performans programlarna dahil edilerek planlarn uygulanmas için kurumlar tarafndan bütçe ayrlmtr. Ayrca Nevehir Valilii l Kadn Haklar Koordinasyon Kurulu bünyesinde “Kadna Yönelik iddetle Mücadele Komisyonu” ve nun kurulmu olmas, “Çocuk Gelinler Komisyonu” da kurulmu ve çalmalarna balamtr. 4.5.6.23.Nevehir Belediyesi Kadna yönelik iddetin önlenmesinde çok büyük katk salayan, iddet gören kadnlara hizmet veren “Kadn Danma Merkezi kurulmutur. Nevehir Belediyesi bünyesinde hizmet vermeye balayan Kadn Danma Merkezi’ne kurulduu 2014 yl Nisan ayndan bugüne dek iddete urayan 278 kadn ve çocuk psikolojik ve hukuksal destek almak üzere bavuruda bulunmutur. Bu veriler Nevehir’de kadna yönelik iddet vak’alarnn ne kadar yaygn ve ciddi boyutta olduunu gözler önüne sermektedir. 3.4.6.3. Nevehir l Milli Eitim Müdürlüü Nevehir l Milli Eitim müdürlüü’nün toplumsal cinsiyet eitlii yönünde olumlu çalmalarna rastlanmtr. Pilot olarak seçilen okullarda TCE kulüpleri kurulmu ve bu kulüp üyeleri, örenci ve öretmenlerine akademisyen ve uzmanlar tarafndan bata Toplumsal Cinsiyet Eitlii olmak üzere çeitli eitimler verilmitir. Bu kulüpler kadna yönelik iddetle ilgili faaliyetler de yürütmektedirler. 3.4.6.4. Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi Kadn Çalmalar Uugulama Ve Aratrma Merkezi (NÜKÇAM) 2010 ylnda kurulan Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi Kadn Çalmalar Uygulama Ve Aratrma Merkezi (NÜKÇAM) yerel, ulusal ve uluslararas düzeyde kadn sorunlarnn çözümünde çok hayati bir rol tadnn bilinci ve sorumluluuyla aktif çalmalar yapmaktadr. Akademik kurumsal kimlii, sahip olduu bilgi ve deneyimler ile Nevehir Hac Bekta Veli Üniversitesi’nin ve spesifik olarak bu alana yönelik hizmet vermek üzere oluturulmu NÜKÇAM’n, Nevehir’de kadn çalmalar açsndan kilit rol üstlenerek yönlendirici bir ilev de üstlenmektedir. NÜKÇAM kadnlara yönelik olarak hem yasal ve kurumsal olarak saptad temel amaçlarn ve hedeflerini yerine getirmek hem de Kadn Dostu Kentler Program kapsamnda saptanan sorumluluklarn yerine getirmek üzere kurumsal aktif biçimde çalmaktadr.

55 11 Mays 2011 tarihinde Sözleme imzaya açldnda Türkiye’nin ilk imzay atm olduu stanbul Sözlemesi’nin 14. Maddesinin “taraf devletlerin kadn-erkek eitlii ve kadna yönelik iddet konularn eitimin her düzeyinde müfredata eklemeleri” hayata geçirilmesi için tüm üniversite düzeyinde somut admlar atlmtr. Toplumsal Cinsiyet Eitlii dersinin üniversitedeki tüm eitim birimlerinin ders planna konmutur. BF Kamu Yönetimi Bölümü’nde 3 yldr seçmeli olarak verilmekte olup yeni ders plannda zorunlu hale getirilen Toplumsal Cinsiyet Çalmalar dersini bugüne dek yaklak 60 örenci almtr. Üniversitedeki tüm eitim birimlerinde Eitlik birimleri kurularak 1 erkek 1 kadn olmak üzere her birime 2 eitlik birimi temsilcisi atanm olup u an toplam otuz (30) eitlik birimi temsilcisi bulunmaktadr. Eitlik birimi temsilcilerinin toplumsal cinsiyet eitlii, insan haklar ve cinsiyete dayal iddet gibi temel konularda eitimlerinin tamamlanmas ve bu yönde bilinçlendirilmeleri büyük önem tamakta olduundan öncelikli faaliyetler bu yönde planlanmtr. Eitlik birimi temsilcileri; Nevehir Yerel Eitlik Eylem Plan Çerçevesine üniversitenin üstlendii sorumluluklarn, faaliyetlerin organizasyonu, düzenlenmesi, gerçekletirilmesi ve raporlanmas yannda toplumsal cinsiyete eitliinin salanmas ve cinsiyete yönelik iddetin önlenmesi konularnda aktif bir biçimde görev almas hedeflenmitir. 3.4.6.5. Zonguldak Kent Konseyi Kadn Meclisi 1998 ylnda kurulduu günden bugüne dek aktif olarak çalmalarn yürüten Zonguldak Kent Konseyi Kadn Meclisi birçok projeye öncülük etmitir. Kadna yönelik iddetle ilgili bilgilendirme ve bilinçlendirme toplantlaryla toplumsal bilincin ve farkndalkdzüyeinin arttrlmasna katk salamtr. Zonguldak Kent Konseyi Kadn Meclisi ulusal düzeyde yapt çalmalarla da kadn sorunlarna çözüm üretmeye çalmlardr. Toplumsal Cinsiyet Eitliinin salanarak ayrmcla son verilmesini, kadnn hak ettii yere gelebilmesi ve siyasette daha aktif olmas için partilerin yönetim kurullarnda, milletvekillii listelerinde, belediye meclis üyelerinde kadnlarn oranlarnn yüzde 50'lere çkarlmas yönünde çalmalarn ve taleplerini TBMM’ye iletmilerdir. 3.4.5.2. Krehir Kent Konseyi Kadn Meclisi 2008 ylnda kurulan Kehir Kent Konseyi bünyesinde oluturulan yaklak 100 üyeli Kadn Meclisi ortak yaam bilincine yönelik çalmalar gerçekletirmektedir. Krehir Kamu Hastaneleri Birlii ile birlikte, geni katlml, “Kadn Kanserleri” ve “Çocuum çin Ne Yapabilirim?” adl iki adet eitim semineri düzenlenmitir. Kadn istihdamna yönelik olarak “mikro kredi” uygulamasn hayata geçirmek üzere kadnlara yönelik bir bilgilendirme toplants düzenlenmitir. Krehir’de bulunan kadn esnaflar Ahi enlikleri’ne davet edilmi ve birlikte faaliyette bulunulmasna yönelik giriimlerde bulunulmutur (Kocaolu, 2014:11).

56 4.4. AVRUPA BRL PAYDALARINDA CNSYETE DAYALI DDETLE MÜCADELE Avrupa Birlii üyesi ve projenin pada olan talya ve Slovenya’da da cinsiyete dayal iddetle youn biçimde mücadele edilmektedir. Eldeki veriler cinsiyet temelli iddetin varln ortaya koymaktadr. BM statistik Bölümü (UNSTATS) verilerine göre 1995-2006 döneminde hayatnda en az bir kez fiziksel iddete maruz kalan kadnlarn oranlar talya’da %14’tür. (http://bianet.org/files/doc_files/000/000/643/original/kadina_yonelik_siddet_uep1215.pdf). talya’da her üç günde bir kadn sevgilisi, ei ya da eski ei tarafndan öldürülmektedir (http://www.yenihayat.de/kadin/kadina-yoenelik-siddete-hayir). Yaklak her 2 günde 1 kadnn aile içi iddet sonucu hayatn kaybettii talya’da 20002012 arasnda ortalama 171 kadn öldürülmütür. 16-70 ya aras kadnlarn yaklak yüzde 32’si partnerlerinden ya da aile içindeki bir erkekten iddet görmekte ancak iddet gören kadnlarn sadece yüzde 7 kadar ihbarda bulunmaktadr(http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/13589/italyan_universitesinde_ka dina_siddeti_onleme_dersi.html). 2013 ylnda Slovenya’da Türlerine göre iddete Urayan Kadn Says iddet Türü

Fiziksel

Psikolojik

Cinsel

Ekonomik

Say

2120

2448

100

276

Kötü Davran Umursamama 49

2013 ylnda Slovenya’da bütün sosyal hizmet merkezlerinde tespit edilen iddet vak’as says 2793’dür. iddet maduru says 3959’dur. Hala iddet görmeye devam eden madur says 2633’tür. Slovenya’da aile içi iddet konusunda 696 vakaya kstlama karar ve 486 dier ekillerde müdahalede bulunulmutur (2013 Bölge Müdahalesi). 2010 ylnda 83 vaka, 2011 ylnda 112 vaka, 2012 ylnda 80 vaka ve 2013 ylnda 87 vaka kaydedilmitir. Yine Slovenya’da 2013 ylnda 2793 vakada 3959 madur ve 2633 iddet faili kaydedilmitir. iddet uygulayanlarn saysnn artp artmadna dair yaplan aratrmada patriarkal bir toplum olan Slovenya’da iddetin zaten hep olduu ama artk kadnlarn mücadele etmeye balad ortaya konmutur. Projenin Avrupal ortaklarnda da görüldüü üzere cinsiyete dayal iddet tüm dünyann en temel sorunlarndan birini oluturmakta ve ulusal mücadele mekanizmalar dnda küresel bir ibirliini de gerektirmektedir.

57 4.1 AB Paydalarnda; Cinsiyete Dayal iddetle Mücadelede Ulusal ve YerelHukuksal Mevzuat talyan Anayasas eitlikçi bir yaklam sergilemektedir. 37, 48, 51 ve 117. Maddeler özellikle kadnlarn eitliine vurgu yapmakta devletin bu eitlii yaama geçirmek için özel önlemler alnabilecei belirtilmektedir . (http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/10%C4%B0TALYA%20319-354.pdf). Kadna yönelik iddetle ilgili yasal düzenlemeler talya ve Slovenya’da daha derinlere inmeye balamtr. Özellikle taciz, iyerinde taciz, i yerinde tacize urayan kadnlara yönelik yeni yasalar çkarlmtr. Yasa yapclar da bu konularda daha duyarllar ve bilinçli bir biçimde hareket etmektedir. .Slovenya’da “Aile çi iddeti Önleme Yasas” 2008 ylnda çkarlm, kamuoyunun iddet konusundaki görülerinin deiimine büyük katkda bulunmutur. nsanlarn farkndalk kazanmalar salanmtr. 2013 ylnda aile içi iddet vak’alarnn saysnda % 6 art görülmütür. Slovenya Parlamentosu, 3 Mart 2015’te mevcut Aile Kanunu’nda ecinsel çiftlere eit haklar tanyan deiiklii 28’e kar 51 oyla kabul etmitir (http://kaosgl.org/sayfa.php?id=18888). talya Piemonte Bölge Mahkemesi ubat 2013’te bundan böyle vatandala geçmek isteyen yabanclardan, kadnlara iddet uygulayan ve hakknda suç duyurusu bulunan erkeklere bu hakkn tannmayacan bir tamimle duyurdu. Mahkeme “Kadnlara iddet uygulamak talya’ya uyum salayamadnn bir kantdr. Bu durumda vatanda olunamaz” açklamas yapt (http://www.hurriyet.com.tr/kadina-siddet-uygulayana-vatandaslik-yok22566043). talya ve Slovenya’da cinsiyete yönelik iddetle mücadelede rol oynayan temel AB ve uluslararas mevzuat aada yer almaktadr: - Avrupa Birlii Anlamas, (TEU) Madde 2 ve madde 3(3) ve Birlii'nin leyii Anlamas (TFEU), Madde 8, ikinci bendi - Avrupa Birlii Temel Haklar Bildirgesi, Madde 23 - nsan Haklar ve Özgürlüklerinin Korunmasna likin Avrupa Sözlemesi (AHS) - 1948 tarihli Evrensel nsan Haklar Bildirgesi - 1979 tarihli BM Kadna Kar Her Türlü Ayrmcln Yok Edilmesi Sözlemesi (CEDAW), - 1949 tarihli BM nsan Ticaretinin ve Bakalarnn Fahieliinin Sömürülmesinin Önlenmesi Sözlemesi - Dördüncü Dünya Kadn Konferans ile 15 Eylül 1995'te kabul edilen Pekin Deklarasyonu ve Eylem Plan ve akabinde bunun sonuç belgesi olarak Birlemi Milletler Pekin + 5 (2000), Pekin + 10 (2005),ve Pekin + 15 (2010) özel oturumlar ile Pekin + 20 Gözden Geçirme Konferans Sonuç Belgesi - Avrupa Parlamentosu ve Konseyi 12 Haziran 2013 tarih ve 606/2013 Hukuki Konularda Koruma Önlemlerinin Karlkl Olarak Tannmas Yönetmelii

58 - Avrupa Parlamentosu ve Konseyi 15 Temmuz 2003 tarih ve 1567/2003 Sayl Gelimekte Olan Ülkelerde Üreme ve Cinsel Salk ve Haklar Konusundaki Politikalar ve Faaliyetlere Destek Hakknda Yönetmelik, - 2001/220/JHA sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi yerine geçen 25 Ekim 2012 tarihli 2012/29/EU sayl, Suç Madurlarnn Haklar, Desteklenmesi ve Korunmasyla ilgili Asgari Standartlarn Oluturulmas Direktifi, - 13 Aralk 2011 tarihli 2011/99/AB sayl Avrupa Koruma Kararlar Hakkndaki Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi, - 2002/629/JHA sayl Konsey Çerçeve Kararnn yerine geçen 5 Nisan 2011 tarihli 2011/36/EU sayl nsan Kaçakçl ile Mücadele ve Önlenmesi ile Madurlarn Koruma Hakknda Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi, - 86/613/EEC sayl Konsey Direktifini ilga eden 7 Temmuz 2010 tarihli ve 2010/41/EU sayl Serbest Mesleklerde tigal Eden Kadn ve Erkekler Arasnda Eit Muamele lkesinin Uygulanmas Hakkndaki Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi, - 96/34/EC sayl Direktifi ilga eden ve BUSINESS EUROPE, UEAPME, CEEP ve ETUC tarafndan kararlatrlan Ebeveyn zni Hakkndaki Gözden Geçirilmi Çerçeve Anlamasnn Uygulanmas Hakknda 2010/18/EU sayl ve 8 Mart 2010 tarihli Konsey Direktifi, - 5 Temmuz 2006 tarih ve 2006/54/EC sayl, Kadn ve Erkein stihdam ve Meslek (Yeniden) Edinme Konularnda Frsat Eitlii Ve Eit Muamele Prensibinin Uygulanmas Hakkndaki Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi, - 19 Ekim 1992 tarihli, 92/85/EEC sayl, Hamile, Yeni Doum Yapm veya Emziren çilerin Esnasndaki Saln Ve Güvenliini Gelitirmeyi Tevik Etmek Alnacak Önlemlerin Getirilmesi Hakkndaki Konsey Direktifi (89/391/EEC Sayl Direktif, Madde 16(1)Anlamn Çerçevesinde Onuncu Bireysel Direktif), - Avrupa Birlii Adalet Divan tarafndan Test-Achats davasnda alnan 1 Mart 2011 (C-236/09) tarihli yarg ve Kadn ve Erkein Mal ve Hizmetlerden Yararlanma ve Tedarik Konusunda Eit Muamele lkesini Uygulama Hakkndaki 2004/113/EC Direktif, - Kadna Yönelik iddetin ve Aile çi iddetle Mücadele ve Önlenmesi Hakkndaki Avrupa Konseyi Sözlemesi (stanbul Sözlemesi) - Avrupa Konseyi tarafndan Mart 2011 tarihinde kabul edilen Avrupa Cinsiyet Eitlii Pakt (2011-2020), - 5 Mart 2010 tarihinde açklanan “Kadn ve Erkek Eitliinin Güçlendirilmesi için Taahhüt: Anayasal Bir Kadn Bildirgesi” balkl Komisyon Karar (COM (2010) 0078 ), - 21 Eylül 2010 tarihinde açklanan “2010-2015 Kadnlar ve Erkek Eitlii için Strateji” balkl Komisyon Karar (COM (2010) 0491 ), • -3 Mart 2010 tarihinde açklanan “AB 2020: Akll, Sürdürülebilir ve Kapsaml büyüme için bir Avrupa Stratejisi” balkl Komisyon Karar (COM (2010) 2020 ), - 20 Eylül 2011 tarihinde açklanan “Büyümenin Desteklenmesi ve Meslekler Avrupa'nn Yüksek Örenim Sistemlerinin Modernizasyonu çin Bir Gündem” balkl Komisyon Karar (COM (2011) 0567 ), - 16 Eylül 2013 tarihli, “Kadn ve Erkek Eitlii Stratejisi (2010-2015) 'Ara Dönem Revizyonu” balkl Komisyon Personeli Çalma Belgesi (SWD(2013)0339), - 8 Mart 2010 tarihli “Kadn-Erkek Eitlii ve Kalknmada Kadnlarn Güçlendirilmesi Konusunda AB Eylem Plan (2010-2015)” balkl Komisyon Personel Çalma Belgesi (SWD(2010)0265), - 19-20 Haziran 2014 stihdam, Sosyal Politika, Salk ve Tüketici leri Konseyi Çkarmlar

59 - Avrupa Parlamentosu Politika Departman C tarafndan yaplan “2014 ylnda yaynlanan Pekin Eylem Platformunun hedeflerine erimede bir katk olarak, Kadn ve Erkek Eitlii Stratejisi 2010-2015’in Deerlendirilmesi Çalmas” balkl çalma - Temel Haklar Avrupa Ajans (FRA) tarafndan Mart 2014 tarihinde yaynlanan “Kadna Kar iddet –AB Çapnda bir Aratrma. Ana Sonuçlar” balkl rapor, - Temel Haklar Avrupa Ajans (FRA) tarafndan Ekim 2014 tarihinde yaynlanan “11 AB Üyesi Ülkede Roman Kadnlara Kar Ayrmclk ve Yaam Koullar” balkl rapor, - Temel Haklar Avrupa Ajans (FRA) tarafndan Aralk 2014 tarihinde yaynlanan “AB’de Trans Olmak - AB LGBT Aratrmasnn Karlatrmal Analizi” balkl FRA rapor - 15 Haziran 1995 tarihinde Pekin’de gerçekleen Dördüncü Dünya Kadn Konferans'nn kararlar: 'Eitlik, Kalknma ve Bar”, 10 Mart 2005’te Dördüncü Dünya Kadn Konferansnn devam olarak – Eylem Platformu, Pekin + 10 ve 25 ubat 2010 tarihinde Pekin + 15- BM Cinsiyet Eitlii Eylem Platformu”, - Avrupa Birlii'nde Kadn ve Erkek Eitlii -2009 akabinde 10 ubat 2010, 8 ubat 2011 tarihinde Avrupa Birlii'nde Kadn ve Erkek Eitlii - 2010 ve 13 Mart 2012 tarihinde Avrupa Birlii'nde Kadn ve Erkek Eitlii - 2011 ve 10 Mart 2015 tarihinde Avrupa Birlii'nde Kadn ve Erkek Eitlii – 2013’te kaydedilen ilerlemeler hakkndaki kararlar, • -12 Eylül 2013 tarihli, eit i veya eit deerde i için erkek ve kadn içilere eit ücret ilkesini uygulamaya yönelik karar, - 12 Mart 2013 tarihli, AB’de cinsiyet kalplamalarn ortadan kaldrmaya yönelik karar, - 17 Haziran 2010 tarihli, finansal kriz ve ekonomik krizlerin cinsiyete yönelik hususlaryla ilgili kararlar ve 12 Mart 2013 tarihli, ekonomik krizin kadn erkek eitlii ve kadn haklar etkisi ile ilgili karar, - 6 ubat 2013 tarihli BM CSW 57. Oturumunda alnan karar: Kadn ve Kz Çocuklara Yönelik Her Türlü iddetin Ortadan Kaldrlmas ve Önlenmesi, - 24 Mays 2012 tarihli, Komisyona eit i veya eit deerde i için erkek ve kadn içilere eit ücret ilkesini uygulamaya dair tavsiyeleri de içeren karar, – 20 Kasm 2013 tarihli, bir Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi önergesi olarak, borsalarda kaytl irketlerin yönetim kurulunda olmayan yöneticileri arasndaki cinsiyet dengesinin gelitirilmesi ve ilgili tedbirlerin alnmas, - 25 ubat 2014 tarihli, Kadna Kar iddet ile Mücadele Komisyonu için önerileri içeren karar, - 6 ubat 2014 tarihli, Avrupa Ekonomik Politika Koordinasyon Dönemi karar: Yllk Büyüme Aratrmas 2014, - çtüzük, 52. Madde - Kadn Haklar ve Toplumsal Cinsiyet Eitlii Komitesi Raporu ve Komitenin stihdam ve Sosyal ler ile ilgili Görüü (A8-0163/2015 ),

60 4..2. Cinsiyette Dayal Mücadelede M Sorumlu Kurumlar K v Sivil Top ve plum Kuru ulular 4..2.1. Kolluk k Kuvvetlerri iiddet vak’aalarnda müüdahale merrkezi ile irttibata geçenn ilk departtman polisttir. Daha sonra madurla m ilgili merkezleere gidilmekktedir. 20014 yl içinnde Slovenyya’da 167 vak’a v meyd dana gelmitir. Eer biir iddet vaak’asnda iddet geçmii vaarsa mahkkeme kararr beklenm meden poliss departmaan tarafnd dan acil müdahaalede bulunuulabilmektee, 10 günlükk bir süre bu u ekilde müüdahale içinn, faile uzak klatrma cezas vermek v içinn kullanlabbilmektedirr. Yargç issterse bu süreyi s uzataabilir ya daa yeterli bulabilir. En fazla 60 6 güne kaddar uzatabillir yargç bu u süreyi. iiddete, istissmara maruuz kalan innsanlarn yaaad duyygusal olaraak zor ve ypratc etkileri hafifletmeyye yönelik polis p merkezzi iki inisiyaatif kullanabbilmektedirr. • Güvenli G odaa: olaylardann madur olaan çocuklarlla görüülenn onlarn dinnlendii odad dr. • Rahat R Yastkklar Projesi:: polis deparrtmannda çaalan kadnn polislerin bbalatt bu proje ile bir evdee eer istism mara maruz kalan k bir çoocuk varsa o çocua bu yastk verillerek onunlaa iletiim kurulmaaya çallmaaktadr. Çokk basit ama çok ç etkili olaan bir yöntem m olmutur bu.

4 4.2.2. Kadna Yönelik k iddeti Önleme Bölg gesel Komisyonu ve R Refah Konseyi talya’da Gorizia G Valiliinde oluturulan bu u komisyonuun balca katlmclarr; kamu kurum temsilcileri t (valilik, belediye, polis, salk birrimi, adliye) ve sto tem msilcileri ve sponsor banka. Refah Konnseyi bakan talya’daa ilk olan bu b konseyiin tüm vataandalara eit frsat sunmayy amaçladn belirtm mitir. Bu koomisyonun ayn zamannda cinsiyett eitlii kom misyonu gibi çaalmakta olduu, o kuurulduklarndan beri kadn k ve çocuk konnusunda po olitikalar belirleddii ve bu konularda k f faaliyet gössterdii old duu belirtiilmitir. Koomisyon üy yesi olan kurulu temsilcilerrinin çou bu bölgedde yaayan insanlardann olumakttadr. 2000 0 ylnda üyelerlee yaplan meemorandum m/protokol ille stk’lar ilee yönetici güüçleri, kamuu otoritelerii bir

61 araya gelerek üyelere sorumluluk yüklenmi ve bu sorumluluklara uyma zorunluluu getirilerek bu yönde yaptrm öngörülmütür. Protokol ve yaplan çalmalar Hem kamu kurum ve kurulularnn hem de kadn konusunda çalan stk’larn birlikte çalmas açsndan büyük önem tamaktadr. Cinsiyete dayal iddetin ortadan kaldrlabilmesi için etki douracak, sonuç alnacak gerçek çalmalarn yaplmas gerekmekte ve protokol bunu salamaktadr. Özellikle stk’larn gönüllük esasna göre çalmalar çok deerlidir. iddetle mücadele talya’nn devlet politikas haline geldii için bu alanda faaliyet gösteren stk’lar faaliyetlerinde zorlukla karlamamaktadr. “Cinsiyete dayal iddetin önlenmesi” öncelikle devlet politikas haline getirilmeli ve talya’da bu adm atlmtr. Ayrca trans bireylerin, haklarnn korunmasna da büyük önem verilmektedir.

4.2.3. Sosyal Hizmet Merkezleri ve Hastaneler Yakn zamanlarda kurulan Sosyal Hizmet Merkezleri özellikle snrl sayda bulunan hastanelerle ibirlii içerisinde iddet madurlarn tespit etmektedir. Bu merkez iddet maduru kadnlara hizmet vermektedir. Hastane iddet madurunu tespit ederek tanmlamaktadr. Büyük bir psikolojik travma geçirmi olabilen madurlara bu merkezde bireysel hizmet verilmektedir. 4.2.4. Sosyal Çalma Merkezi Slovenya’da her türlü eitim, aile, vb. hizmet ve faaliyet bir kamu kurumu olan Sosyal Çalma Merkezi üzerinden yürütülmektedir. Kurum Çalma, Aile ve Sosyal Eitlik Bakanl bünyesinde hizmet vermektedir. Kurulu yasas dorultusunda hizmet veren bu merkezlerde ailelere ve çocuklara koruyucu bakm hizmetleri verilmektedir. Slovenya’da bu ekilde 62 merkez vardr. Merkezler bölgeler eklinde ayrlmtr. Merkezin sadece iddet madurlarna deil ihtiyaç duyan herkese hizmet verme yasal yükümlülüü bulunmaktadr. (Engellilere, evsizlere, vd.) iddete urayan kadn polisin de görüü alnarak güvenliinin salanmas için kadn snma evine -kiisel güvenlii ne kadar gerektiriyorsa o kadar süreliineyerletirilebilmektedir. Merkezde iddetle ilgili birimler bulunmaktadr. Aile içi iddet konusunda bölgesel koordinasyon merkezi yardm ve destek salamaktadr. Birim bölgede aile içi iddete müdahale edilebilecei görevleri yerine getirmektedir. Birim aile içi iddetin yaandn tespit etme ve bunu önleme konusunda hem karar verici hem de yaplacaklar koordine edici bir pozisyonda bulunmaktadr. iddet konusunda geni bir organizasyon a mevcuttur. Bölgede aile içi iddetle ilgili gözlem ve analiz çalmalar burada yaplmaktadr.

62 Sosyal Çalma Merkezinin belli bal görevleri aada yer almaktadr: • Bir kamu kuruluu olarak yürürlükteki yasalar tarafndan kendisine verilen görevler, • lk sosyal destek hizmetleri, kiisel destek ve aile yuvasna yardm, • Sosyal güvencesi olmayanlara maddi destek, • Sosyal bask altnda olanlara, toplum içerisinde ve ailede rollerini gerçekletirmek suretiyle toplumla tekrar bütünlemelerini salayacak yeterlilik için frsatlar oluturma. • Toplumda sosyal refah faaliyetlerini koordine etme • Kamu fonlarn kullanma haklarndan yararlanmak için tek nokta • Çocuk ve ailenin refah / çocuun korunmas, babaln kabulü, boanma davalarnda danmanlk, aile içerisinde ikence veya kötü muamele üphe, bakclk, evlat edinme, vesayet, çocuklarla adli konular dnda ilgilenme, küçükler için senato nezdinde hazrlk prosedürleri, • Madurlar aile içi iddetten koruma - koordinasyon rolü Merkez hem iddet kurbanlar hem de suçu ileyen faillerle birlikte çalmaktadr. Kurbanlar/madurlar maruz kaldklar iddet konusunda bilinçlendirilmekte, iddetten nasl korunacaklar ve iddetle nasl mücadele edeceklerine bilgilendirilmekte ve yönlendirilmektedir. iddet uygulayarak suç ileyenler ise özellikle yaptklarnn hukuki sonuçlar konusuna bilgilendirilmektedir. Merkezle bu konuda çalan bir stk iddetin faili olan suçlular topluma kazandrma ve bu suçu ilemekten alkoymaya ve iddeti önlemeye yönelik çalmalar yapmaktadr. 2011 ylnda Sosyal Çalma Merkezi bünyesinde Günlük Bakm Merkezleri kurulmutur. Bu merkezin hedef kitlesini 6-18 ya arasndaki çocuklar ve gençler oluturmaktadr. Burada iddete daha az maruz kalm, daha az tehlikede bulunan ve örenme güçlüü çeken çocuk ve gençlere hizmet verilmektedir. 4.2.5. Kriz Merkezleri Slovenya’da 2 tür kriz merkezi vardr. Bu kriz merkezlerinden biri iddet maduru kadn ve çocuklar için dieri çocuk ve gençlere yönelik aktif hizmet vermektedir. Ayrca 1 tane güvenevi var. 2 iddeti önleme servisi 1 de iddetin önlenmesine yönelik bölgesel koordinasyon merkezi bulunmaktadr. Müdahale merkezinde iddet maduru polisle görümekte ondan sonra da kriz merkezine götürülmektedir. Müdahale merkezi bir koordinasyon salamaktadr. Bu merkezlerde ilk yardm, bireysel psikolojik destek yannda madurun farkndaln arttrma ve bilinçlendirme hizmetleri sunulmakta. Bu merkezde yürütülen programlar ücretsiz bilgilendirmeyi ve telefonla bilgilendirmeyi de içermektedir.

63 4.2.6. Güvenlik Evleri/Snma Evleri Burada; iddet maduru kadnlara, annelere ve çocuklara hizmet verilmektedir. Burada çok youn bir biçimde hizmet sunumuna ihtiyaç duyulabiliyor. Genelde en fazla 6 aya kadar buralardan faydalanlmakta. Erkek çocuklar ise 15 yana kadar ancak burada kalabilmekte. Burada youn bir biçimde iddet madurlarna psiko-sosyal destek verilmektedir. iddete urayan madurlara hizmet sunumunda ilk adm kriz merkezidir. Eer sorun devam ediyorsa madurlar güvenli evlere/snma evlerine yönlendirilmektedir. Burada madurlara dorudan barnma hizmeti verilmektedir. Buras 11 belediye ve ilgili bakanlk tarafndan finanse edilmektedir. Güvenli evler gözden uzak yerlerdedir ve yl boyunca acil durumlarda 24 saat konaklama hizmeti sunmaktadr. 21 güne kadar ksa konaklama mümkündür. Kendini ev içinde güvende hissetmeyen madurlarn kendilerini daha güvede hissetmeleri salanmaya çallyor. Bunun dnda ise tehdit unsurlar ortadan kalkana kadar konaklamann salanmas da mümkün. Slovenya’da 3 güvenli ev bulunmaktadr. Bunun dnda kamuya ait olan maternity house denilen annelik evleri mevcut. 2014 ylnda bu evlerden 300 kadn 279 çocuk faydalanmtr. 2014 ylnda sadece Koper’daki güvenli evden 76 kadn ve çocuk faydalanmtr. 1 defada 7 kadn ve 15 çocua hizmet verebilecek kapasite sahiptir buras.

4.2.7. Kadn Danma/Dinleme Merkezleri Dinleme merkezlerinin saysnn arttrlmas planlanmaktadr. Kadn danma/dinleme merkezlerinde iddet madurlar sorunlarn dile getirmekteler.

64 4.2.8.Üniversiteler Üniversiteler ayrmclk konusunda farkndalk ve bilinçlendirme faaliyetlerinde bu yönde üniversite içinde ve darda eitim çalmalarn gerçekletirmektedirler. Cinsiyete dayal iddetle ilgili olarak cinsiyete dayal ayrmlarn, toplumsal cinsiyet kalplarnn yanl olduu eitimlerde anlatlmakta, iddetten nasl kurtulunacana dair kampanyalar düzenlenmektedir. Çou üniversitede sadece bu konuyla ilgili çalan öretim üyeleri bulunmaktadr. talya Bologna Üniversitesi, kadna kar iddete yönelik bir zorunlu dersi 2013 yl itibaryla müfredatna eklemitir (http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/13589/italyan_universitesinde_kadina_siddeti_o nleme_dersi.html). 4.3. Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Eden Sivil Toplum Kurulular talya’da sivil toplum örgütü olan “Pin Code” oldukça kadnlara yönelik çalmalarnda oldukça baarl olmu. Protokol dahilinde pek çok kurs açm, eitim vermitir. Pediatri, jinekoloji, ilk yardm, vb. konularda. Belediyelere, doktorlara ve özellikle bu alanda çalanlara da eitim verilmitir. Farkndaln arttrlp bu konuda daha duyarl bir yaklam sergilenmesi için. Bu sunulan hizmet kalitesini gelitirmitir. 1995’lerde feminist bir örgüt olarak faaliyet göstermi 2002’de ise bugünkü konumunu alm olan. talya’da SOS Rosa Sivil Toplum Örgütü’nde uzmanlarla birlikte 18 kii çalmaktadr. Dier kamu kurum ve kurulular ile çok yönlü bir iliki a olan dernekte iddet maduru kadnlar yaadklar iddetten uzaklatrmak için onlara ciddi biçimde destek verilmektedir. Stk’nn verdii hizmetlerde iki nokta büyük önem tamakta; • Öncelikle madur kadnlarn mevcut durumlarnn farkna varlmas uzman gönüllüler araclyla salanmakta. • kinci iddet maduru kadnlarn çocuklar da sosyal hizmetlerden faydalanmaktadr. htiyaçlar bu iliki a içerisinde (kamu kurum ve kurulular, stk’lar, özel banka) tarafndan karlanmaktadr. 1997 ylnda kurulan Da Donna A Donna dernei de SOS Rosa ile benzer alanda faaliyet göstermektedir. 2001 ylnda da iddetle Mücadele Merkezi kurulmutur. Özellikle aile içi iddette younlaan dernek tarafndan aile içi iddet gören madurlara en az haftada bir kez ziyaret gerçekletirilmektedir. Stk’larn faaliyetleri proje gibi ele alnmakta kamu otoriteleri faaliyetlerini belli bir süre desteklemektedir. Harcamalar düzenli olarak kontrol edilmektedir. Eer stk baarl bulunursa süre bitiminde destek süresi yenilenebiliyor ve ek düzenlemeler yaplabiliyor. Baarl bulunduu sürece stk’lar devlet tarafndan desteklenmektedir. Baarl oldukça stk’lar bölgesel ve ulusal destek alarak büyüyere dier kurulularla iletiime geçebiliyorlar.

65 Stk’lar madur kadnlarn iddete maruz kaldnn bilincine varmas salamakta, spesifik sorunlarna yönelik spesifik çözümler üretmektedir. Daha sonra avukat ve sosyal yardm hizmetler görevlisinin yardm ile önce kadnn mekansal sonra hukuksal ayrl salanmaktadr. Stk’da verilen hizmetlerin temel amac kadnlarn otonom/kendi bana hareket edebilen bir birey haline getirilmesidir. Ekonomik bamszlklar kazanmalar, i bulmalar bunu salamada çok önemlidir.

4.4. Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Konusunda Uygulanan Aratrma 2004-2006 yllar arasnda bireylerle telefon görümesi yoluyla gerçekletirilen ve 1006 kiiyle yaplan aratrma Slovenya’da Aile içi iddete yönelik bugüne dein yürütülen en büyük proje olma özelliini tamaktadr. Slovenya Aratrma Vakf ve lgili Bakanlk tarafndan finanse edilmitir bu proje. Yaplan aratrma iddetin nedeni/kayna, Slovenya’da aile içi iddetin ne olduuna dair bir çalmadr.

Aratrmadan Baz Çarpc Veriler: Aratrmaya katlanlarn • Aile içi iddeti alglama biçimi % 10,4’ü bu sorunun yaygn olmadn, % 57,3’ü bu sorunun çok yaygn olduunu, • % 67,3’ü bunun sosyal % 32,7’si özel alana ait bir problem olduunu, • % 84’ü evin içinde uygulandn • % 84,4’ü kadnlara hiçbir ekilde iddet uygulanmamas gerektiini, % 9’u hak ettiinde iddet uygulanabileceini, • %70’i tokatn aile içi iddet olduunu, % 25’i öyle olmadn, • Kadnlarn % 44,4’ü erkeklerin % 25,6’s Aileyi bir arada tutmak için kadna 1 ya da 2 kez tokat atlabileceini,

66 • Kadnlarn % 9,7’si, erkeklerin % 16,5’i eer erkek karsn dövüyorsa bunun kskançlk göstergesi olduu ve karsn sevdii anlamna geldiini, • Kadnlarn % 8,’ü erkeklerin % 8,9’u eer komusunun evinde aile içi iddete tank olursa kesinlikle polise haber vermeyeceini, • % 18’i kadn dayak yiyorsa sorumlusunun kendisi olduunu, • % 30’u iddetin/istismar edici davrann bireylerin doasnda olduunu Belirtmitir. • Hangi hareketlerin iddet olarak tanmlanaca konusunda kadnlarn verdii cevaplar aada yer almaktadr.

Davran Cepleri Kontrol Etme Gelirleri Kontrol Etme Bir Kereliine Tokat ahsi e-postalarn açlmas Tehdit Etme Hakaret Zorla Cinsel liki Cinsel Aalama

Kadn Evet % 49,3 60,9 63,6 67,9 83 87,4 92,4 93,1

Hayr % 50.7 38,1

Sonuçlardan Slovenya’da hala baz iddet türlerine kar tolerans gösterildii anlalmaktadr.

Aratrma sonuçlar; Slovenya’da hala iddete tolerans gösterildiini, iddetin hala özel bir problem olarak görüldüünü, alkol kullanmnn çounlukla iddeti meru kldn, erkeklerin iddete daha toleransl baktn göstermitir. Aratrma ayrca hem iddet uygulayan meru klan hem de iddete maruz kalan suçlu bulan ehir efsanelerinin, hikayelerin varln ve iddet üzerindeki etkisini de ortaya çkarmtr. Aratrmadan aile içi iddete ikili bir yaklamn olduu sonucuna varlmtr. Her ne kadar aile içi iddet eskiden olduu gibi özel alana ait bir problem olarak görülmeyip bir kamu problemi olarak görülse de hala iddete tolerans gösterildii ortaya konmutur. Son 20 ylda Slovenya’da aile içi iddetin tannmas, farkna varlmas konusunda büyük bir baar salanmtr. Bu tannma yollarndan en önemli adm 1998 ylnda kullanma geçen yardm telefonlar SOS oluturmutur. iddete urayanlarn tespiti konusunda iyi bir iletiim a oluturulmutur. Ulalabilirlikte bazen bölgesel farllklar olsa da bu hizmet sunumuna engel oluturmamaktadr. Uluslararas Kadna Yönelik iddeti Önleme etkinlikleri bu yönde farkndal arttrmak üzere düzenlenmektedir. Bu etkinlikler konusunda her kurumun kendine özgü bir tarz var. Bir örnek; kültürel, siyasal ve sosyal alanda tannm önde gelen kiilerin iddeti engelleme ve iddetle mücadele konusunda etkinliklere katmlar ve bu yönde mesaj vermeleridir. Baka bir örnek de genel olarak iddete kar olduunu belli etmek üzere krmz, özel olarak aile içi iddete ka olduunu belirtmek üzere beyaz kurdele takmaktr.

67 Aile içi iddet toplumsal cinsiyetin oluumu ile çok yakndan ilgilidir. Özellikle evliliin kadnlara yükledii sorumluluklar ve kadnlarn bunlar reddetmesi, aile içi iddeti otaya çkarabilmektedir. Bu yönde bir beyanname/sözleme hazrlanmtr. Burada artk kadnlarn uyanmas ve harekete geçmesi gerektii ifade edilmektedir. Beyannameyi oluturan her bir cümle farkl renkle yazlmtr. Yaplan çalmalarda genel amaç kadnlarn iddet konusunda farkndaln gelitirmektir. Yaplan aratrma iddetin nedeni/kayna, Slovenya’da aile içi iddetin ne olduuna dair bir çalmadr.

4.45 talya Slovenya ve Türkiye Deerlendirmeleri ve Örnekler Bu bölüm, Cinsiyete Dayal iddetle Mücadelede Uzmanlk Köprüleri projemizde ortak olan talya –Slovenya örneklerinin Türkiye’den ziyarete giden ortaklarn rapor , gözlem ve görüleri dorultusunda hazrlanmtr. Yabanc ortaklarmzda kadna yönelik iddetle(KY) mücadelede sivil toplum kurulularnn ( STK) devletin bir kurumu gibi çalt gözlenmi. Ayrca sivil toplum kurulularnn (talya-Slovenya) devlet desteinin tam olduunu her sene yaplan toplantlarla bütçelerinin bir bölümünü sivil toplum kurulularna ayrdklarn belirtmilerdir. Bu bütçeden sivil toplum Kurulular kiralarn, elektrik, su, iletiim giderlerini karlamaktadrlar. talya ve Slovenya’daki sivil toplum kurulularnda çalan kiiler Türkiye’deki gibi gönüllülük esasna dayanmaktadr. Saylar daha fazla ve uzman kiilerin çokluu dikkat çekmektedir. talya ve Slovenya’da iddet gören kadn ilerinin takibi için vekil tayin ediyor. Türkiye’de bu ii kadn danma merkezleri ve kadn sivil toplum kurulular yapmaktadr. Yasal mevzuat ileyiinde uygulamann tam anlamyla yapld asgari aksaklklarn yaand belirtilmitir. Kadn danma merkezlerinde ve sivil toplum kurulularnda Türkiye’de olduu gibi bavurular gizli tutulmakta ve madurun talebi üzerine doktor, avukat, psikiyatri gibi konusunda uzman kiilere yönlendirilmektedir. Madurun ihtiyacn kendi belirlemesi ve kararn bizzat kendisinin talep etmesi gerekmektedir. Çocuk ve gençler için emniyet birimlerinde özel ifade odalarnn olmas ikinci bir travma yaamasn engellemektedir. Salkl bir ortamda alnan ifadeler çocuk ve genç için ilerleyen günlerde hayatn etkileyecek olumsuz durumlardan korumaktadr. talya ve Slovenya örneklerinde snmaevinden çkan kadnlara ücretsiz ev verilmekte ve devlet i imkanlarn sunmaktadr.

68 5. Cinsiyete Dayal iddeti Önlemede Eylem Plan Tavsiyesi Bu aratrma projesinden elde edilen verilerden hareketle cinsiyete dayal iddetle mücadelede yol haritas olarak kullanlabilecek bir eylem plannn hayata geçirilmesi gereklilii çok açk bir biçimde ortaya konmutur. Elde edilen somut bulgular cinsiyete dayal iddetle mücadelede mevcut eksiklikleri ve sorunlar ortaya koymakta, yaplan durum tespitininden hareketle acilen bu sorunlara bütünsel olarak çözüm üretilmesi zorunluluunu gözler önüne sermektedir. Bata kamu kurumlar olmak üzere toplumdaki tüm paydalarn bu süreçte üzerine düen hayati sorumluluklar bulunmakatadr. Pek tabi ki en büyük rol devlete ve kamu kurumlarna dümektedir. Sivil toplum kurulularnn cinsiyete dayal iddetle mücadelede daha güçlü ve baarl birer aktör haline gelebilmesi de her eyden önce devletin destei ve stk’larn kapasitelerinin gelitirilmesi ile mümkün olacaktr. Çok köklü bir tarihsel, kültürel, toplumsal ve siyasal temele sahip olan cinsiyete dayal eitsizlik ve iddet sorununun çözümü toplumdaki tüm unsurlarn sorumluluk paylam ve kararl bir iirlii ile mümkün olacaktr. Elinizde bulunan bu klavuzda toplumun tüm aktörlerine yönelik yol haritas

niteliinde eylem plan tavsiyeleri bulunmaktadr. Bu tavsiyelerin farkndalk, bilinç ve kararllkla dikkate alnmas ve birer politikaya dönütürülerek hayata geçirilmesi cinsiyete dayal iddetin önlenmesinde çok kölü admlar atlmasna semin hazrlayacaktr. Çalma bulgularndan hareketle eylem plan tavsiyeleri snflandrlarak öneriler eklinde sunulmutur. 5.1. Farkndalk Yaratma ve Toplumsal Cinsiyet Eitlii Yönünde Zihniyet Dönüümünün Salanmas Alanda çalan profesyonellere, özellikle kanun uygulayclarna, kolluk güçlerine, salk çalanlarna, sosyal çalmaclara toplumsal cinsiyet eitlii ve kadna yönelik iddet konularnda eitim verilmesi ve farkndaln artrlmas yönünde çalmalar yaplmaldr. Tüm kurumlarn en temel ihtiyaçlarndan çalanlarn biri toplumsal cinsiyet eitlii, insan haklar, kadna yönelik iddetle ilgili eitilmesi, bilinçlendirilmesidir. Tüm kamu kurum ve kurulularnn bata yöneticileri olmak üzere tüm çalanlarna en ksa zamanda bir program dahilinde toplumsal cinsiyet eitlii, kadn ve insan haklar, cinsiyete dayal iddet konularnda eitim ve bilinçlendirme çalmalarnn yaplmas gerekmektedir. Bu eitimler uzun vadeye yaylarak düzenli aralklarla tekrarlanmaldr. Çalma kapsamnda kurum yöneticilerinin önemli orannn erkek egemen anlaya sahip olduu ve kurum içinde de bu yönde politikalar gelitirmi olduu gözlenmitir. “Kadn aileden bamsz düünmeyen”, kadnlar “erkeklere emanet” olarak tanmlayan, cinsiyete dayal iddetin temel nedenini kadnlarn haklarn savunmas, erkei tahrik etmesi olarak açklayan, “dayan cennetten çkma” olduunu savunan, pozitif ayrmcl evdeki i yükünden dolay kadnlarn gece çaltrlmamas ve d görevlere mümkün olduunca gönderilmemesi olarak yorumlayan yöneticiler kadna geleneksel/ikincil/ataerkil düzeyde baklarn ortaya koymutur. Bu zihniyet ve bu yöndeki uygulamalar kadnn çalma hayatndaki konumunu olumsuz yönde etkilemekte ve kadn özel alana hapsetmekte, toplumsal cinsiyete dayal i bölümü gerei kadn; annelik, ev ileri, aile ve çocuk bakm ile sorumlu tutmaktadr.

69 Tüm eitim kurumlarndaki yönetici, öretmen ve örencilere toplumsal cinsiyet eitlii eitimi verilmesi de büyük önem tamaktadr. stanbul Sözlemesi bu konuda gereken alt yapy ve balaycl sunmaktadr. Buna paralel olarak en ksa zamanda toplumsal cinsiyet eitlii ve toplumsal cinsiyete dayal iddet konularnn her düzeyde örgün ve yaygn eitim müfredatna entegre edilmesini salamal ve bu yolla hem toplumsal cinsiyet eitlii anlaynn yaygnlatrlmasna hem de toplumsal cinsiyete dayal iddete gösterilen toplumsal hogörünün ortadan kaldrlmasna çalmaldr. Bu eitim iddete kar bilinç gelitirilmesi ve engellenmesi yönünde önemli olacaktr. iddeti temelden ortadan kaldrabilmek için kreler ve ana snflar dahil 0-6 ya aras çocuklara uzman pedagoglarn önerileri dorultusunda hazrlanm programlarla toplumsal cinsiyet eitlii ve kendini, bedenini korumasnn öretilmesi salanmldr. Askerlik toplumumuzda çok önemli ve tüm erkek vatandalarn hayatnda önem tayan bir dönemdir. Askerlik hizmeti srasnda da toplumsal cinsiyet eitlii eitiminin askerlik eitim program içerisinde yer almas toplumsal bilinçlenme açsndan büyük katk salayacaktr.

Genel olarak kamunun toplumsal cinsiyete ilikin önyarglarn ortadan kaldrmay hedefleyen, toplumsal cinsiyete dayal iddet biçimlerine ve görünümlerine ilikin çalmalar yaplmaldr. Kamuya yönelik eitim ve bilgilendirme çalmalarna hz verilmeli, mahalle, ilçe ve il düzeyinde çeitli programlar araclyla farkndaln arttrlmas salanmaldr. Politika üreticisi siyasetçilerin bilgilendirilmesi ve toplumsal cisniyet eitlii algsnn benimsenmesi ve yaygnlatrlmas için önce yerelden balanarak bilinçlendirme ve farkndalk arttrc programlarn düzenlenmesi büyük önem tamaktadr. Tabnadan tavana tüm toplumda toplumsal cinsiyet eitlii algsn yerletirmek, insan haklar deerlerini hakim klmak ve cinsiyete dayal iddet konusunda bilinçlendirme ve önleyici çalmalar yaygnlatrmak eitlikçi politikalarn hayata geçirilebilmesinin ön kouludur. 5.2. Kurumsal Düzenlemeler 5.2.1. Kadna Yönelik iddetle Mücadelede Sorumlu Kurum ve Kurulularn Sorumluluklarn Duyarl ve Çözüm Odakl ve birlii çinde Yerine Getirmesinin Salanmas Kadna yönelik iddeti önlemede en temel sorumluluu olan Aile ve Sosyal Politikalar l Müdürlüü’nün de eksikleri olduu görülmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar l/lçe Müdürlüü’nün iddet gören kadnlara destek dnda kadnlarn bilinçlendirilmesi konusunda büyük eksiklii olduu görülmektedir. Ayrca toplumdaki her kesime yönelik aile içi ve cinsiyete dayal iddeti önleyici eitimlerin, verilmesi büyük önem tamaktadr. Evlilik öncesi çiftlere yönelik eitimlerin uygulanmasnn önemine deinilmekle birlikte bu eitimlerin içeriinin daha etkin ve eitlikçi yönde olmas ve uygulamaya geçirilebilirlii önündeki engellerin kaldrlmas büyük önem tamaktadr.

70 Bedensel yaralar sarmak için tbb tedavi, ruhsal destek yeterli deildir. iddet yaadn bildirenlere tbbi rapor, rehabilitasyon destei, yasal bavuru olanaklar ve iddetsiz bir yaam salamak için önlemler gelitirilmelidir. Madurun bamsz bir biçimde hayatn yeniden kurabilmesi ve devam edebilmesi için sürdürülebilir politikalarn ve destein salanmas arttr. Ksa süreli önlemler madurun yeni bir yaam kurmasna yetmez. Kadnn güçlenmesi ve kendi bana ayakta durabilmesi cinsiyete dayal iddetle mücadelesinde baarl olabilmesi için arttr. Sorumlu kamu kurumlar madur kadna bu destei verebilmelidir. Aksi takdirde kadn tekrar iddet sarmalna teslim olacaktr. Sorumlu olan tüm kamu kurum ve kurulularnda çalan personelin Türkiye’de çkan Kadna Yönelik iddet Yasalarn tam olarak bilmesi ve uygulamas salanmaldr. Bunun için ilgili yasalardaki deiikliklere paralel olarak düzenli biçimde ilgili personele bu konunun uzmanlar tarafndan eitim verilmesi salanmaldr. Cinsiyete dayal iddetle mücadele için çkarlm tüm yasal düzenlemelerin ilgili kamu kurum ve kuruluunda çalan personel tarafndan bilinmesi gerekmektedir. Bu yöndeki bilgi eksiklii madurlarn hak kaybna ve maduriyetlerinin sürmesine ve artmasna neden olmaktadr. Bu nedenle ilgili personelin bu alandaki yasal mevzuata hakim olmas için idari tüm düzenlemelerin kurum yönetimi tarafndan yaplmas gerekmektedir. Ayrca sivil toplum kurulular ve dier kamu kurum ve kurulular ile ortak çalma alanlarna dair protokol imzalanmas da sorumluluk paylam ve daha hzl çözüm üretilmesi için büyük önem tamaktadr. Cinsiyete dayal iddetle mücadelede sorumlu tüm kurumlar arasnda böyle bir ibirlii ve iletiim ann kurulmas en ksa zamanda salanmaldr. Kadna kar iddetin önlenmesi politikalarnda baarl bir deerlendirme ve planlama yapabilmek için Valilik l Kadn Haklar Koordinasyon Kurulu koordinatörlüünde genel nüfusa, madur ve fail karakteristiklerine, toplumsal cinsiyete dayal iddetin boyutu, türleri, yerel görünümleri ve nitelii hakknda cinsiyet ayrmn içeren istatistiksel veri toplamal ve aratrma yapmaldr. Tüm illerde bu ekilde durum tespiti yaplmas bir zorunluluktur. Yaplan çalmalar ve toplanan verilerde iddetin iddet gören üzerindeki sonuçlarn ve etkilerini aça vuracak veriler toplamaldr. iddetle mücadelenin her aamasnn belgelenmesini salamaldr. Bu çalmalar özellikle yereldeki üniverstenin katksyla akademik bir nitelikte gerçekletirilmelidir. BM Kadn Dostu Kentler Projesi kapsamnda oluturulan baarl yasal ve kurumsal yapnn tüm illere yaylmas cisniyete dayal iddetle mücadelede somut admlar atlmasna zemin hazrlayacaktr. Tüm kamu kurum ve kurulular ile stk’larn ibirliini salayan ve Valiliin koordine ettii bu örgütlenme sayesinde bu alanda ibirlii ve politika gelitirme imkan bulunacaktr. Ayrca oluturulan l Kadn Haklar Koordinasyon Kurulu, Eitlik birimleri, iddet ve Çocuk Gelinler Komisyonlar da bu yönde yaplacak çalmalara büyük bir güç ve ivme katacaktr.

71 5.2.2.Madura Hizmet Veren Personel ve Birimin Nitelikli Hizmet Sunumu Sürece dâhil olan kamu görevlilerinin (kolluk güçleri, salk personeli vb.) iddet uygulayann yaama hakkn koruyabilmeleri, iddet görene maruz kald iddeti gözetecek biçimde gerekli özeni gösterebilmeleri ve hassas gruplar tehis edebilmeleri için eitim verilmesi yönünde çalmalar yapmaldr. Çalmada çkan en önemli bulgulardan biri de iddete urama riski olan ya da iddete urayan kadnlara hizmet veren tüm personelin (emniyet, jandarma, adliye, salk, vd.) daha duyarl, bilinçli ve çözüm odakl olmas gerektiidir. Bu personelin özel olarak eitime tabi tutulmas ve bilinçlendirilmesi çok önem tamaktadr. Salk çalanlar bu tür riskli durumlar saptandnda risk altndaki kadnn korunmas için neler yaplabilecei ve ibirlii yaplacak yerler konusunda bilgi sahibi olmaldr. Madurlarn kamusal salk ve sosyal destek sistemlerine ulamalar salanmaldr. 5.2.3. Faillerin Rehabilite Edilmesinin Salayc Programlarn Gerçekletirilmesi iddet faillerinin cezai yasal yaptrmlara uramas yannda bu kiilerin ehabilite edilmesini salayc programlarn titizlikle planlanarak uygulamaya geçirilmesi de uzun vadede cinsiyete dayal iddetin önlenmesi açsndan büyük önem tamaktadr. Adli süreçte zorunlu olarak rehabilitasyon programlarna dahil olma kararnn verilmesi bu kiilerin topluma kazndrlmas açsndan da büyük önem tamaktadr. lgili kurumlarn ibirlii içerisinde uzmanlar eliinde uygun programlarn hazrlanp uygulanmas gerekmektedir. 5.2.4. lde Topumsal Cinsiyet Eitlii ve Cinsiyete Dayal iddetle Mücadele Eitimleri Verecek Eitici Havuzunun Oluturulmas Valilik Eitlik birimi koordinatörlüünde bu konuda çalan uzman ve akademisyenlerden bir eitici havuzu oluturulmaldr. Nevehir bu konuda ansldr. Üniversite, baro ve kadn stk’larn bu konuda çalan birikimli ve nitelikli personelleri bulunmaktadr. Bu kadrolarn kamu kurum ve kurulular ile ihtiyac olan stk ve özel kurululara da toplumsal cinsiyet eitlii, insan haklar, cinsiyete dayal iddet, vb. konularda eitim vermeleri daha sistematik ve verimli olacaktr. Ayrca tüm bu eitimleri il düzeyinde (kamu kurum ve kurululan eitlik birimi temsilcileri ve stk’lardan oluan) denetleme ve izleme birimleri kurulursa çalmalarn verimlilii yönünde olumlu geri bildirimler alnmas da mümkün olacaktr. 5.2.5. Üniversitelerde Kadn Çalmalar Uygulama ve Aratma Merkezlerinin Yaygnlatrlarak Yerel/Ulusal Düzeyde Kadn Sorunlarnn Çözümünde Temel Aktör Olmassnn Salanmas Üniversiteler bamsz bilginin üretildii ve öretildii düünce merkezleri olarak akademik niteliiyle bir çok toplumsal sorunun çözümünde rol alabilecek temel aktörlerden biridir. Üniversitelerde kurulan kadn çalmalar uygulama ve aratrma merkezleri yerel ve ulusal ibirlikleriyle kadnlarn sorunlar özellikle cinsiyete dayal iddet sorununun kaynaklarnn tespiti ve çözümünde bilimsel çalmalaryla yönlendirici ve çözüm üretici bir konumda bulunacaktr. Elde edilen bilimsel verilerin siyasa üreticilerle buluturulmas ve birer politikaya dönümesi iddet sorunsalnn çözümü için büyük önem tayacaktr.

72 5.2.6. Kadn Snma Evlerinin Niceliksel ve Niteliksel Olarak htiyac Karlayacak Düzeye Getirilmesi Salanmaldr. Kadn snma evleri ile ilgili sorunlar hzla almaldr. Snma evlerinde çalan personelin özel eitimden geçmi, bilgili ve bilinçli, cinsiyete dayal iddet konusunda duyarlla sahip olmas sunulan hizmetin kalitesi için büyük önem tamaktadr. Burada çalan personel says da büyük önem tamaktadr. Yeterli düzeyde uzman ve personelin çalmas ve burada çalan personelin düzenli aralklarla provizyon destei almasnn salanmas gerekemektedir. Ypratc ve yorucu bir ortamda hizmet veren bu personelin ihtiyaçlar da göz önünde bulundurulmaldr. Snmaevinde kalan kadnlara koruyucu hizmet sunumu gerçekletirilmelidir. Ayrca en önemli unsurlardan biri snma evinde kalan iddet madurlarnn güçlendirilmesidir. Snma evlerinin en temel sorunlarndan biri gizliliinin korunmas ve güvenliinin salanmasdr. Bu konuda kurum çalnalar kadar halkn da bilinçli olmas burada kalan kadnlarn güvenlii için büyük önem tamaktadr. Kadn snma evlerinde anneleriyle kalmak zorunda kalan çocuklara yönelik hizmetlerin de en ksa zamanda devreye girmesi gerekmektedir. Bu çocuklarn psikolojik, toplumsal, kültürel, eitsel ihtiyaçlarn karlamaya yönelik çocuk merkezleri, oyun alanlar vb. hizmet sunumunun titizlikle planlanp hizmete sunulmas büyük önem tamaktadr. 5.2.7. ÖNM/KOZA’lerin Tüm llere Yaygnlatrlmas ve Uygulamadaki Eksisklerinin Giderilmesi Uygulamaya konulan iddet Önleme ve zleme Merkez (ÖNM) modeli yeniden deerlendirilerek daha etkin ve verimli olacak bir yaklam ile Türkiye geneline yaygnlatrlmaldr. Özellikle cinsel iddet madurlarnn bildirimini kolaylatracak ve ikincil travmalara neden olmayacak nitelikte hizmet verecek modeller gelitirilmelidir. iddet maduru kadnlar ksa vadeli ve baml hale getiren yardm anlay ile deil sürdürülebilir ve güçlendirmeye yönelik bir anlayla desteklenmelidir. 5.2.8. Cinsiyete Dayal iddetin Önlenmesinde Medyann Olumlu Bir Rol Üstlenmesi Salanmaldr. Kadna yönelik iddetin önlenmesinde yazl ve görsel basna da büyük görev dütüünü dümektedir. Medya, kadna yönelik iddet ve tecavüz haberlerini kamuoyuna aktarrken, haber dilini doru kullanmal, etik deerlere uymal, tecavüzün içerdii iddeti arka plana itmemeli ve tecavüzü erotize edici tutumlardan uzak durmaldr. Basnn, suçu ileyen erkee deil, madur kadnn özelliklerine odaklanmas iddetin sorumlusunun madur olduu biçiminde bir yanlsama yaratabilmektedir. Buna dikkat edilmelidir.

73 5.2.9. STK’larn Cinsiyete Dayal iddetle Mücadelede Kapasite Sorunlarnn Giderilmesi ve Kamu Kurumlar le STK’lar Arasnda Gereken birliinin Salanmas STK’larn toplumsal cinsiyet eitlii perspektifi ile sürekli, sistematik, bamsz bir izleme gelenei ile cinsiyet eitlii alannda gerçekletirilen her türlü faaliyetin etkin sistematik ve sürekli izlenmesi için gereken; bilgi, teknik donanm ve iletiim olanaklarna sahip olmas büyük önem tamaktadr. STK’larn bir çou maddi sknt ve nitelikli personel sknts yaamaktadr. Bu eksikler stk’larn çalmalarn büyük ölçüde sekteye uratmaktadr. STK’lar ile kamu kurum ve kurulular arasnda etkin ve sürdürülebilir bir ibirliinin kurulmas büyük önem tamaktadr. Cinsiyete dayal iddetle mücadele konusunda çalan kadn/Sivil Toplum Kurulularnn bu faaliyetlerini gerçekletirebilmesi için ihtiyaç duyduklar hizmet ve taleplerinin kamu kurumlar tarafndan karlanmas, çalmalarna destek verilmesi kurulan ibirliinin baarya ulamasn mümkün klacaktr. Kadn örgütleri ve politika üretenler arasnda ibirlii ve iletiimin gelitirilmesi yoluyla, Türkiye'de toplumsal cinsiyet temelli eitsizliklere ve iddete duyarl politikalarn belirlenmesi salanabilir. Ayn zamanda stk’lar kamu politikalarn, yasal düzenlemeleri ve uygulamalar toplumsal cinsiyet perspektifi ile oluturulan göstergeler nda izleyerek ve deerlendirerek cinsiyete dayal iddetle mücadelede somut gelimeler salanmasna büyük katks olacaktr. Stk’larn izleme, deerlendirme ve raporlama ilevi hayti bir önem tamaktadr. 5.3.Yasal Düzenlemeler 5.3.1. Kadna Yönelik iddetle Mücadele Devlet Politikas Haline Gelmelidir. Cinsiyete Dayal iddetle mücadelede atlmas gereken ilk ve en önemli adm devletin ve tüm kademelerindeki yöneticilerin toplumsal cinsiyet eitliini ve cinsiyete dayal iddeti tanmas, kabul etmesi ve bunun ulusal bir politika haline getirilmesidir. Devletin bu konuda gereken hassasiyeti göstermesi bu konuda gereken yasal düzenlemeleri yapmas ve uygulamadaki eksiklikler ve yaptrmlar konusunda taviz vermemesi cinsiyete dayal iddetle mücadeleye büyük hz kazandracaktr.

Kadna yönelik iddetle, özellikle aile üyelerinden gelen iddetle mücadele uzun soluklu, sistemli ve tavizsiz olarak gündemde yer almaldr. Aile içi cinayetler mercek altna alnmaldr. Bir yaknnn iddetine maruz kalma riski yüksek olan gruplarn erken devrede saptanmas ve müdahale edilmesi salanmaldr.

74 5.3.2. Cinsiyete Dayal iddeti Önlemek Üzere Gerekli Yasal Düzenlemeler En Ksa Zamanda Bu Alanda Çalan Toplumun Tüm Aktörlerinin Katlm ve birlii ile Tamamlanmaldr. Cinsiyete dayal iddetle mücadele konusunda yaplacak tüm yasal düzenlemelerde bu alanda çalan tüm uzmanlarn, stk’larn ve kurumlarn müzakere edebilecei bir platform oluturulmaldr. birlii içerisinde ve konuya hakim olanlarn önrileri ve uygulamadaki eksikleri gidermek üzere yaplacak çalmalardan çkacak yasal düzenlemeler ancak ihtiyaca cevap verebilir nitelik tayacaktr. Ayrca kamu kurum ve kurulularnn bu yönde faaliyetlerini izleyen stk raporlar bu konuda en temel bavru kayna olmaldr. iddet madurlarnn adalete eriiminin salanmas için mevzuat hazrlamal ve bu mevzuatn ileyiine dair çalmalar yaplmaldr. iddet maduru kadnlarn korunmasna ilikin tedbir kararlarnn etkinlii deerlendirilerek uygulamadaki sorunlar, özellikle tedbir kararlarna uyulmamas halinde uygulanacak yaptrmlara ilikin düzenlemeler yeniden gözden geçirilmeli ve bu kararlarn uygulanabilirlii arttrlmaldr. Ceza Kanunu’ndaki “Haksiz Tahrik” ve kadna kar iddet davalarnda uygulanan “haksz tahrik indirimleri” kaldrlmal, TCK’nin 29. maddesi uygulanmamaldr. Birlemi Milletler Kadna Yönelik iddetle Mücadele Mevzuat ve Ocak 2013’te yürürlüü giren “Kadn Konukevlerinin Açlmas ve letilmesi Hakknda Yönetmelik” uyarnca 10 bini akn nüfuslu yerleim yerlerine en az bir kadn sna, 50 bini akn nüfuslu yerleim yerlerinde en az bir kadn danma merkezi ve her 20 bin kadn için bir tecavüz kriz merkezi bulunmas düzenlemesinin bir an önce yasal hazrlklarnn yaplarak hayata geçirilmesi salanmaldr. Bu yönde tüm kamu kurum ve kurulular ile stk’larn talebi ve kararll sonuç almada etkili olacaktr.

KAYNAKÇA

8 Mays 2015 Tarihli Kadna Yönelik iddetin Sebeplerinin Aratrlarak Alnmas Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacyla Kurulan Meclis Aratrmas Komisyonu Raporu, http://kadininstatusu.aile.gov.tr/duyurular/meclis-arastirma-komisyonu-raporu-hakkindaduyuru, Eriim Tarihi: 19.10.2015.

Aile ve Soyal Politikalar Bakanl Kadnn Statüsü ve Sorunlkar Genel Müdürlüü (2015), “Türkiye’de Kadn”, http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede-kadin, Eriim Tarihi: 11.10.2015.

Avrupa Konseyi. (2011), Kadna Yönelik iddet ve Aile çi iddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye likin Avrupa Konseyi Sözlemesi (stanbul Sözlemesi), Avrupa Konseyi

Sözlemeler

Dizisi,

http://www.coe.int/t/dghl/

standardsetting/convention-

violence/convention/Convention % 20210%20Turkish.pdf, Eriim tarihi: 26.06.2015. BEAUVOIR, Simon de (1993), kinci Cins (Çeviren. Bertan Onaran), stanbul: Payel Yaynevi. Bianet (2015), “Erkek iddeti Çetelesi”, http://www.bianet.org/kadin/ bianet/133354-bianet-siddet-taciz-tecavuz-cetelesi-tutuyor, Eriim tarihi: 26.06.2015. European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) [Avrupa Birlii Temel Haklar Kuruluu], (2014), Violence against Women: An EU-Wide Survey, http://fra. europa.eu/sites/default/files/fra-2014-vaw-survey-main-results_en.pdf, Eriim tarihi: 26.06.2015. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü-Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (ASPB) (2015), Türkiye’de Kadna Yönelik Aile içi iddet Aratrmas 2014. Ankara: Elma Teknik Basm. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2014), Türkiye Nüfus ve Salk Aratrmas (TNSA) 2013, Ankara. Eriim tarihi: 24.06.2015 http://www.hips.hacettepe.edu.tr/ TNSA_2013_ana_rapor.pdf.

76 “talyan Üniversitesinde Kadna iddeti Önleme Dersi”, (27.11.2013), http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/13589/italyan_universitesinde_kadina_siddeti_o nleme_dersi.html, Eriim tarihi: 20.06.2015. “talya Cumhuriyeti Anayasas”, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/10%C4%B0TALYA%20319-354.pdf, Eriim Tarihi: 3.02.2015. Kadn Dayanma Vakf (2005), Aile çinde Kadna Yönelik iddet El Kitab, Ankara: Kadn Dayanma Vakf “Kent Konseyi Kadn Meclisi naz’nda”, (13.03.2015), http://www.safakgazete.com/kentkonseyi-kadin-meclisi-inagzi-nda/14842/), Eriim Tarihi: 10.06.2015. “Türkiye’nin Katlmc Demokratik Yerel Yönetiim Modeli Olarak Dünyaya Armaan Kent Konseyleri

(2010),

http://kentkonseyi.umraniye.bel.tr/userfiles/files/kentkonseyi/kent-

konseyleri-kilavuzu.pdf, Eriim Tarihi: 25.09.2015.

“Kent Konseyi Kadn Meclisi'den Ankara Çkartmas”, (15.04.2015), http://www.pusulagazetesi.com.tr/arsiv_12153/kent-konseyi-kadin-meclisi-den-ankaracikartmasi/, Eriim Tarihi: 25.09.2015. KOCAOLU, Mustafa (2014), “Katlmc Demokrasi Alglamas Ve Kent Konseyleri: Krehir Kent Konseyi Örnei”, Hukuk Ve ktisat Aratrmalar Dergisi, Cilt:6, No:11, s. 115. KURTOLU, Ayça, Gökçen Bayrakçeken, Gülsen Ülker (2014), Kadna Yönelik iddetle Mücadele

Mekanizmas zleme Modeli, http://www.ceid.info.tr/dosyalar/CEID-Kadina-yonelik-siddetlemucadele-mekanizmasi-izleme-modeli.pdf. ÖZTÜRK, Osman (11.03.2015), “Kadna Yönelik iddet ve Kolluk Gücünün Görevleri, http://www.caginpolisi.com.tr/kadina-yonelik-siddet-ve-kolluk-gucunun-gorevleri/. SEZEN, Alev (2006), “Kadna Yönelik iddetin Ortadan Kaldrlmas için Uluslararas Mücadele

Günü

Raporu”,

http://www.bilka.org.tr/kadina-yonelik-siddetin-ortadan-

kaldirilmasi-icin-_6921.html, Eriim Tarihi: 1.05.2015. “Slovenya’nn

evlilik

eitlii:

Nikâh

hemen

yarn

http://kaosgl.org/sayfa.php?id=18888, Eriim Tarihi : 17.08.2015.

deil”,

(5.3.2015),

77 SÖNMEZ, Berin (2014), “Kadna Yönelik iddet ve Ayrmclkla Mücadelede Uluslararas Olumlu Örnekler”, Kadna Yönelik iddet ve Ayrmclk Tebliler (Ed. Adem Sözüer), Bursa: Adalet Yaynevi.

“Kadna Yönelik iddet ve Aile çi iddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye likin Avrupa Konseyi Sözlemesi (stanbul Sözlemesi)”, http://www.kadinininsanhaklari.org/kadinin-insan-haklari/yasalardaki-haklarimiz/uluslararasisozlesmelerde-kadinin-insan-haklari/kadina-yonelik-siddet-ve-aile-ici-siddetin-onlenmesi-vebunlarla-mucadeleye-iliskin-avrupa-konseyi-sozlesmesi-istanbul-sozlesmesi-2/, Eriim Tarihi: 25.01.2015. Kadn Dayanma Vakf (2008) “Kadna Yönelik iddet El Kitab”, http://www.kadindayanismavakfi.org.tr/dosyalar/2008-Kad%C4%B1na-Y%C3%B6nelik%C5%9Eiddet-El-Kitab%C4%B1.pdf), Eriim Tarihi 22.03.2015. “Kadna iddet uygulayana vatandalk yok”, (10.02.2013), http://www.hurriyet.com.tr/kadina-siddet-uygulayana-vatandaslik-yok-22566043,

Eriim

Tarihi: 1.03.2014. "Kadna yönelik iddete hayr!”, (25.11.2013), http://www.yenihayat.de/kadin/kadina-yoenelik-siddete-hayir, Eriim Tarihi: 5.01.2015. “Kadna Yönelik iddet Giderek Artyor!”, (6.11.2015), http://www.gercekgundem.com/kadin-saglik/166493/kadina-yonelik-siddet-giderek-artiyor, Eriim Tarihi: 7.11.2015. “Kadnlara Yönelik iddet ve Aile çi iddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye likin Avrupa Konseyi Sözlemesi” “8 Mart 2012Tarih ve 28227 Sayl Mükerrer Resmi Gazetede Yaynlanan Miletleraras Sözleme”, http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/ 03/20120308m1.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/20120308m1.ht, Eriim Tarihi: 12.05.2015.

78 “Snmac ve Mültecilerin htiyaçlar”, (2015), http://www.hyd.org.tr/multecielkitabi/kitap9.asp?idm=mands, Eriim Tarihi: 11.05.2015. Nüfusbilim Dernei ve Birlemi Milletler Nüfus Fonu (UNFPA (2009), Türkiye’de Ensest Sorununu Anlamak-Özet Rapor. Eriim tarihi: 26.06.2015 http://www.unfpa.org.tr/rapyay/ ensesrapor.pdf, Eriim Tarihi 22.01.2015. T.C. Babakanlk Kadnn Statüsü Genel Müdürlüü (2009), “Türkiye’de Kadna Yönelik Aile çi iddet”, http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TKAA2008-AnaRapor.pdf, Eriim Tarihi: 11.10.2014. “Snmaevleri Madurlara Yetiemiyor”, (26.08.2013), http://www.milliyet.com.tr/siginmaevleri-magdurlarayetisemiyo/gundem/detay/1754620/default.htm, Eriim Tarihi: 11.9.2014. TC. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl KSSGM, (2012), “Kadna Yönelik iddetle Mücadele

Ulusal

Eylem

Plan

2012-2015,

http://bianet.org/files/doc_files/000/000/643/original/kadina_yonelik_siddet_uep12-15.pdf, ULUCAN, Devrim (2013), “Eitlik lkesi ve Pozitif Ayrmclk”, http://webb.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/dergimiz-15-ozel/1-ishukuku/15-devrimulucan.pdf, s.369-38. UNIFEM (2010), The Facts: Violence against Women and Millennium Development Goals. Eriim Tarihi: 26.06.2015 http://www.endvawnow.org/uploads/browser/files/EVAW_FactSheet_ KM_2010EN.pdf WHO (2013), Global and Regional Estimates of Violence Against Women: Prevalence and Health Effects of Intimate Partner Violence and Non-Partner Sexual Violence. Eriim Tarihi: 26.06.2015 http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/85239/1/9789241564625_eng.pdf? ÜLKER, Gülsen (2014), “Cinsiyet Eitlii Salanmadkça iddeti Önlemek Mümkün Olmayacak!”, Kadna Yönelik iddet ve Ayrmclk Tebliler (Ed. Adem Sözüer), Bursa: Adalet Yaynevi. “6284 Sayl Ailenin Korunmas ve Kadna Yönelik iddetin Önlenmesine Dair Yasa”, http://www.kadinininsanhaklari.org/kadinin-insan-haklari/yasalardaki-haklarimiz/siddetgoren-kadin-ne-yapabilir/6284-sayili-ailenin-korunmasi-ve-kadina-yonelik-siddetinonlenmesine-dair-yasa/, Eriim Tarihi: 28.03.2015.

alda*

Published on Feb 1, 2016

Guide for fighting against gender based violence – Turkish version

Published on Feb 1, 2016

alda51

Go explore