JK # 46

Vizitë Historike e Presidentit Bush në Shqipëri

Botues Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” New York Viti XLII • Nr. 2 • Çmimi $5.00

Pjesëmarrja në Festën e Shën Kollit, në fshatin Shënkoll - Ulqinit

Ky është kujtimi më i bukur i jetës sime DITA E TRASHËGIMISË SHQIPTARE NË VALHALLA, NEW YORK

Tradita—Pranvera përteritëse e një kombi

2

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Jeta Katolike • Viti XLII • Nr. 2 • www.jetakatolike.com

Dom Pjetër Popaj: Ky është kujtimi më i bukur i jetës sime . . . . . . . . . . .3 Nga Famullia jonë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Ipeshkvi i Kosovës u prit nga Papa Benedikti XVI . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 U festua 40-vjetori i meshtarisë së Dom Anton Kçirës . . . . . . . . . . . . . . . .6 Festohet Dita e “Zojës së Shkodrës” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Mark Shkreli: Lutje ndërfetare për Pavarësinë e Kosovës . . . . . . . . . . . . .8 Erlis Selimaj: Vizitë historike e presidentit Bush në Shqipëri . . . . . . . . . . .15 Aida Bode: Dita e Trashëgimisë Shqiptare në New York . . . . . . . . . . . . . .18 Dom Nikolin Pergjini: Ushtrime shpirtnore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Jovalin Dedaj: The Split Between East and West . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Kopertina: Anëtarë të grupit Rozafati Foto: Alex Selimaj

www.JetaKatolike.com

Beqir Sina:Shqiptarët në Paradën e Forcave të Armatosura të Amerikës . .25 Klajd Kapinova: Poeti i britmës së kumteve të lashta e lirikave amtare . . .27 Ramiz Kelmendi: Ulqini - vendlindja ime letrare

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

Zef Naçaj: Lugina e Bogës . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 Gjon Frani Ivezaj: Kryeprinci i Epirit Gjergj Gjon Kastrioti

. . . . . . . . . . . .30

Mark Bregu: Himara Perlë bukurie e kështjellë qëndrese . . . . . . . . . . . . .32 Fritz Radovani: “O shqipe, o zogjët e malevet, kallzoni!” . . . . . . . . . . . . .34 Peter Prifti: THE JESUITS IN ALBANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 Dom Pjetër A. Popaj - Drejtor Mark K. Shkreli – Kryeredaktor Klajd Kapinova – Redaktor (shqip) Simon Vukel – Redaktor (anglisht) Peter Saljanin – Koordinator për të rinjtë Ismer Mjeku – Graphic Design Martin Smajlaj – Marketing & Internet

Levizje demografike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 HIMARA ...Janë pikërisht këto krahina, të cilat, që në kohën e Gjergj Gjon Kastriotit, asnjëherë nuk e pushuan luftën kundër pushtuesve osman e që një pjesë e arbëreshëve të Italisë dhe Arvanistasve të Greqisë, janë zonat e Jugut dhe kryesisht nga bregdeti. (faqe 32)

Boton Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës”, New York ADRESA E REDAKSISË: 361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530 Tel. (914) 761-3523 · Fax (914) 949-2690 E-Mail: ShkreliM@aol.com

Këshilli Botues: Dom Pjetër A. Popaj, Mark K. Shkreli, Klajd Kapinova, Simon Vukel, Peter Saljanin, Ismer Mjeku, Martin Smajlaj, Pashko Rr. Camaj, Gjon Chota, Tomë Paloka, Lekë Perlleshi, Gjeto Turmalaj, Mhill Velaj

Ata që dëshirojnë të abonohen në Revisten Jeta Katolike abonimi vjetor është: $30.00 (SHBA).

»Gjithçka u krye«

Grupi i Marketingut: Martin Smajlaj, Lule Gjokaj, Prena Berisha Të gjitha shkrimet dhe artikujt i nënshtrohen redakturës.

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen edhe nëse nuk botohen.

Ju lutemi na e dergoni pagesën në: Our Lady of Shkodra 361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530

Në plan të parë aktivistë të famullisë sonë në Paradën e Ditës së Forcave të Armatosura të Amerikës në Amerikane në Kensico Dam Plaza në Valhalla, New York (faqe 25)

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

3

Ky është kujtimi më i bukur i jetës sime

M

ë 9 Maj, u nisa në vendlindje të kremtoj festën e Shën Kollit, në fshatin Shënkoll pranë Ulqinit. Kjo festë tradicionale popullore, dallohet për ceremoni solemne dhe numrin e madh të pjesëmarrësve.

Në këtë ditë, sikurse në ditën e Rrëshajve, vijnë njerëz prej shumë krahinave shqiptare në Mal të Zi, Shqipëria e Kosova, pa dallim feje, krahine e ideje. Edhe pse festa e Shën Kollit në Maj, përkujtohet prej katolikëve, marrin pjesë edhe shumë ortodoks e islam. Shën Kolli, është një ndër shenjtorët më të nderuar ndër bizantinë e ndër shqiptarë. Është për t’u theksuar, se ky nderim vijon ende edhe ndër ata që janë kthyer në fenë islame. Përpara fillimit të proçesionit tradicional dhe meshës së shenjtë, isha duke medituar në Kishën e bukur, para trupores së Shën Kollit. Më kujtohej,

koha e fëmijërisë, kur me familjen time vinim tek shenjtorja. Ishte një ndër ditët më të bukura të vitit, që

Dom Pjetër

POPAJ pritej me padurim e shumë gëzim për t’u festuar. Në këto momente qetësie, me kënaqësi shikoja besimtarët e devotshëm, që vinin tek truporja e Shenjtit për t’a nderuar.

Shumë prej tyre, merrnin pejzat e

"Kisha e Shën Kollit, në breg të Bunës"

Imzot Zef Gashi, Dom Fran Markaj bashkë me disa meshtarë të ardhur nga të gjitha viset shqiptare për të marrë pjesë ne këte festë

bekuara të vëna në trupore, për t’i bartur në qafë apo në dorë.

Ndërkohë, numri i besimtarëve sa vinte e shtohej më tepër.

Ceremonia filloi me proçesionin përqark Kishës, i prirë nga kryqi, qirinjtë dhe zilet e bartura nga ministrantët, me flamuj shenjtrish, truporen e Shën Kollit, celebrantin e bashkëcelebrantët dhe gjithë të pranishmit, duke kënduar litanit e shenjtërve. Zëri i këmbanës së Kishës dhe përvuajtja e besimtarëve, i jepnin edhe më tepër shije mistike ceremonisë. Celebranti i kësaj dite, ishte Shkëlqesia e Tij Imzot Zef Gashi, Arqipeshkëv i Tivarit dhe bashkëcelebrues famullitari i Kishës me disa meshtarë të tjerë të ardhur prej trojeve etnike.

Numri i pjesëmarrësve ishte i madh për ti akomoduar të gjithë brenda në Kishë. Mesha e shenjtë u kremtua jashtë, në oborr të Kishës. E falënderoj, celebrantin e meshës Imzot Zef Gashin, që më dha mundësi, për të predikuar, dhe famullitarin e kishave të Shën Kollit e Shën Markut, Dom Fran Markaj, për përgatitjen e ceremonisë si edhe për mikpritjen e tyre. Kjo ditë e madhe, ky panair me numërin e madh të besimtarëve, mesha e bashkëcelebruar, muzika e bukur, sjellja e përvuajtur dhe qetësia e të pranishëmve, u bënë materiali frymëzues i predikimit të kësaj dite.

Kjo meshë solemne, realizoi ëndrrën time të vjetër, për të predikuar në atë vend, ku paraardhësit e mi, meshtarë të përshpirtshëm, shkrimtarë e predikues të shquar kanë frymëzuar sa e sa njerëz me fjalët e Ungjillit, duke i përngjarë Shën Kollit dhe duke u bërë dëshmitarë të vërtetë të Krishtit. Kjo ditë, do të mbetet ndër kujtimet më të bukura të jetës sime.

Falënderoj Zotin, Shën Kollin, famullitarin, meshtarët e tjerë, dajallarët e mi, që bujarisht i mbuluan shpenzimet e udhëtimit, si dhe të gjithë besimtarët e nderuar, që

4

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Ungjill se, në qoftë se ke fe të plotë e padyshim në Të, mund të urdhërosh edhe malin që të lëvizë, dhe mali do të lëvizë. Mrekullitë e Shën Kollit dhe të gjithë shenjtorëve, bëhen me fe të plotë e të gjallë në Krishtin Zot. Çdoherë, që Krishti ka bërë mrekulli shërimesh, thoshte “… shko, se feja jote të ka shpëtuar.”

Mrekullia, më e madhe, që egziston bëhet mbi altar - shugurimi i bukës e i verës. Në momentin, kur meshtari thotë fjalët e Krishtit: “Merrni e hani, ky është Trupi im; Merrni e pini ky është Gjaku im”, buka dhe vera shëndrrohen në Trupin e Gjakun e Krishtit në një mënyrë të mrekullueshme. Meshtari, i shuguruari i Krishtit, citon Krishtin vetëm sipas Shkëlqesia e Tij Imzot Zef Gashi, Arqipeshkëv i Tivarit duke udhëhequr meshën

treguan mikpritje të përzemërt, sipas traditës sonë të bukur shqiptare.

Ky Shenjt, është i nderuar në një mënyrë të veçantë nga shqiptarët; shumë prej tyre e festojnë këtë ditë me miq e shokë. Lashtësia e historisë së Shën Kollit, e ka bërë të njohur ndër ne jetën, përshpirtërinë dhe mrekullitë e tij.

Shën Kolli, ka jetuar në shekullin IV mbas Krishtit. Ai ka lindur dhe shërbyer si ipeshkëv në Azinë e Vogël. Qysh në fëmijërinë e tij, është dalluar për shenjtëri. Si dëshmitar i Misterit të Mundimeve të Krishtit,

agjëronte të mërkurave dhe të premteve. Të mërkurave, për të kujtuar tradhëtinë e Judës, e të premteve tradhëtinë e të gjithë të pranishmëve kundër Krishtit, kur bënin thirrje për kryqëzimin e Tij. Shën Kolli, është i njohur si mrekullibërës. Në festën e tij, shumë mrekulli kanë ndodhur e vijojnë të ndodhin. Njerëz të çdo besimi, i luten Shenjtit me besim të plotë tek Zoti; Ai i paraqet nevojat e ndryshme Krishtit, dhe Krishti bën mrekulli ndër ne ashtu siç bënte kur ishte akoma në tokë. Krishti e thotë në

Statuja e Shën Kollit

Duke u pregatitur për procesionin

urdhërit të Tij, kur thotë: “bëjeni këtë në përkujtimin tim”. Shën Kolli, si meshtar i Krishtit (alter Christi) e dëshmitar i kësaj mrekullie mbi altar, bëhet instrument i Krishtit edhe për mrekulli të tjera.

Shën Kolli, na mëson, për të qenë besimtarë e dëshmitarë të vërtetë të Krishtit. Sa më tepër, që lexojmë për jetën e tij dhe vizitojmë shenjtoret e tij, aq më tepër ripërtrihemi në fe, shpresë e dashuri për Zotin.

Udhëtimi im, në shenjtoren e tij, do të mbetet i paharruar, por edhe nxitje, për të vizituar më shpesh shënjtore të tilla.

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

5

N G A FA M U L L I A J O N Ë ◊ Më 29 Prill 2007 – Famullia “Zoja e Shkodrës”, e shënoi ditën e famullisë me meshë dhe predikimet përkatëse, kurse në mbrëmje u shtrua darka solemne, në Greentree Country Club në New Rochelle, ku moren pjesë më se 450 vetë. ◊ Më 19 Maj 2007 – Në Paradën e Ditës së Forcave të Armatosura të Amerikës, Grupi Rozafati dhe ai Rinor i Qendrës Nëna Tereze, të veshur me kostume kombëtare dhe me flamuj të shumtë shqiptarë dhe amerikanë, ku dallohej parulla e madhe “Our Lady of Shkodra”, marshuan përkrah grupeve të kombësive tjera, të cilat ishin shumë të vogla në krahasim. ◊

Më 27 Maj 2007 – U bënë zgjedhjet për Këshillin e Kishës.

◊ Më 10 Qershor 2007 – Në Kensico Dam Plaza, Valhalla, NY, Qendra Nëna Tereze, organizoi Ditën e Trashëgimisë Shqiptare. Në parkun e mrekullueshën të Westchester-it, shqiptarët pa dallim besimi apo krahine, moren pjesë në këtë manifestim të traditave të mira shqiptare.

NË PËRGATITJE: ◊ Më 9 Shtator 2007 – Përkujtojmë 10-vjetorin e vdekjes të së Lumtures Nëna Tereze. Për detaje do të informoheni më vonë. ◊ Më 21-23 Shtator 2007 – Në trollin e Kishës “Zoja e Shkodrës” do të mbahet karnavali tradicional treditorë. Për çdo moshë do të ketë nga diçka për tu argëtuar. Andaj, mos ngurrosni por merrni krejt familjen, të vegjël e të mëdhej dhe sillni në këtë aktivitet të dalluar të kishës sonë. ◊ Më 11 Nëntor 2007 – Për të 17-ën herë, në Lehman Center for the Performing Arts, organizohet Festivali Shqiptar. Kemi nevojë për vullnetarë për organizim dhe për ndihmë në ditën e Festivalit.

Njëkohësisht ftojmë ata që kanë ndonjë talent artistik, të çdo zhanri, të na paraqiten. Të gjithë janë të mirëseardhur.

6

Jeta Katolike

Ipeshkvi i Kosovës imzot Dodë Gjergji u prit nga Papa Benedikti XVI VATIKAN. Në kuadër të vizitës “Ad limina Apostolorum”, të Konferencës Ipeshkvore Ndërkombëtare “Shën Çirili e Metodi”, përpos takimeve të ndryshme në Kongregatat e Selisë së Shenjtë, më 04 maj 2007, ipeshkvi i Kosovës, Imzot Dodë Gjergji, u prit në Audiencë private nga Shenjtëria e Tij, Papa Benedikti XVI. Takimi i Imzot Dodë Gjergjin me Atit të Shejtë, Benediktit XVI ishte i përëzemërt e jashtëzakonisht i frytshëm. Në takim përsonal u fol mbi situatën aktuale dhe të ardhmen e Kosovës, mbi organizimin e Kishës Katolike e gjendjen e besimtarëve katolikë në Kosovë, me një nënvizim të posaçëm të ndërtimit të Kishës së re

Papa Benedikti XVI dhe Imzot Dodë Gjergji Katedrale në Prishtinë. Papa shprehi interesimin e tij përsonal lidhir me ecurinë e deritanishme të ndërtimit të Kishës Katedrale në Prishtinë e premtoi mbështetjen personale. Në vijim të bisedës Ati i Shenjtë Benedikti i XVI, vlerësoi angazhimin e Kishës Katolike në Kosovë e sidomos kontributin e saj për ndërtimin e indit shoqëror e kulturën e paqës mes njerëzve. Më tej gjatë bisedës së Atit të Shenjtë me ipeshkvin e Kosovës imzot Dodë Gjergjin u përmend edhe situata sociale e politike që po kalon Vendi dhe mbi të ardhmen. Papa njihte shumë

mirë realitetin dhe përcjell më vëmendje ecurinë e proceseve sociale e politike të Kosovës. Ati Shenjtë mbështet çdo nismë që ndihmon kultivimin e marrëdhënieve të mirat ndërnjerëzore e ndërfetare e që i shërbejnë konsolidimi të mirës së përbashkët. Papa uron që të gjendet së shpejti një zgjidhje që respekton të drejtat epersonit njerëzor, të bashkësive etnike e fetare e që së bashku të ndërtohet indi i ri shoqëror mbi vlera njerëzore, kulturore e shpirtërore, tha imzot Dodë Gjergji pas takimit me Papën Jozef Racinger.

U festua 40-vjetori i meshtarisë së Dom Anton Kçirës

Dom Anton Kçira duke meshuar

Në Kishën katolike të Shën Palit, në Rochester Hills, Michigan, më 10 Qershor 2007, në 129-vjetorin e Lidhjes Historike të Prizrenit dhe vizitës historike të Presidentit të SHBA-së George W. Bush në Shqipëri, u përkujtua 40-vjetori i shugurimit meshtar të Dom Anton Kçirës. Në ceremonin e meshës dhe drekën e kësaj dite merrnin pjesë shumë kolegë të Dom Antonit, si Arqipeshkvi i Tivarit, Mons. Zef Gashi, Kancelari i Arqipeshkvisë së Kosovës, Dom. Dr. Shan Zefi, Pater Pashko Gojçaj, Dom Nosh Gjolaj, priftrinjtë të rinj nga Kosova, vëllezërit Albert e Robert Jakaj. Nga komunitetiti i Detroitit ishin: Dom Ndue Gjergji e Dom Frederik Kalaj. Në bashkëcelebrim përshëndeti besimtarët Imz. Zef Gashi, duke evokuar disa nga kujtimet e tij miqësore 50-vjeçare me Dom Antonin dhe duke portretizuar vetitë më të mira, që manifeston gjatë shërbimit të tij. Nga famullia e Shën Palit, Dom Antonit iu dorëzuan disa dhurata, për të cilat ai falënderoi në fund të meshës. Mbremja, e cila kaloi në një atmosferë shumë miqësore, u organizua e drejtua nga aktivistët, Julian Çefa e Franz Ll. Grishaj. Veç pjesëmarrësve, në meshë, në festimet ishte edhe kryebashkiaku i qytetit Rochester Hills, z. Bryan Barnett, si dhe disa punonjës të Bashkisë. Fjalën e hapjes e mbajti Imz. Zef Gashi. Në emër të të afërmëve të Dom Antonit, përshëndeti z. Tomë Mriaj, i ardhur posaçërisht nga New York-u. TV “Boini”, nga Malësia, kishte përgatitur një film dokumentar, kushtuar veprimtarisë së Dom Antonit, ndërsa grupi artitik “Gjergj Kastrioti” dha një koncert artistik. Në mbarim të mbrëmjes, organizatorët i përshendeti Dom Antoni.

K. K.

Jeta Katolike

Festohet Dita e “Zojës së Shkodrës” Është viti 37-të, që famullia “Zoja e Shkodrës”, (29 Prill, 2007), shënoi festën tradicionale me meshë (dhe predikimet përkatëse) dhe darkë solemne, në Greentree Country Club në New Rochelle, New York, ku morën pjesë më se 450 vetë.

Darkën e udhëhoqi anëtaria e Këshillit të Kishës, zj.

Prena Berisha.

Folësi kryesor ishte udhëheqësi i Grupit Rinor të Qendrës “Nëna Tereze”, z. Orsin Turmalaj. Ai bëri një historik të shkurtër të “Zojës së Shkodrës” (Zoja e Këshillit

të Mirë), që adhurohet me veneracion ndër shekuj nga

Amerikë.

Darka u bekua nga i përndershmi Dom Nikolin Pergjini, i cili, ndër të tjera tha: “O Zoja e Shkodrës, prano lutjet tona, nevojat shpirtnore e materiale. Rueji familjet tona prej rreziqeve, shikjo me dhimbje amnore të ri e të vjetër, ata që vuejnë fizikisht e shpirtnisht.

Paraqiti, o Zoja e Shkodrës, përpara Birit tand Jezu Krishtit, ata që kaluen nga kjo jetë me shpresë që me gëzue lumninë e parrizit.

Dhe ne, meshtarëve, bijve tu, na ruej prej rreziqeve e ban që të shpallim Ungjillin e Krishtit me fjalë e me vepër.” Ndërsa famullitari Dom Pjetër Popaj, përshëndeti të pranishmit, dhe i falënderoi për pjesëmarrjen. Ai, poashtu

7

Himni i Zojës: Orsin Turmalaj, Nikë Gjonaj dhe Jennifer Koçaj

Duke përcjellur himin

Gjeto Turmalaj dhe Dom Pjetër Popaj

Udhëheqja e darkës Prena Berisha Prena Berisha, Marjan Cubi, Dom Nikolin Pergjini, Dom Pjetër Popaj dhe Dom Viktor Dedaj

besimtarët e mergimtarët në të gjithë botën deri në

Grupi i valleve Rozafati argëtoi të pranishmit

falënderoi grupin organizues, të përberë nga

Gjegj Simolacaj, Mark Berishaj e Palok Rudaj, si dhe valltarët e Grupit “Rozafati” me koreografen e mirënjohur zj. Angjelina Nika.

Orkestra e përbërë nga Fran Vulaj, Alfred Popaj dhe Nick Gazivoda, argëtoi të pranishmit me këngë e valle të zgjedhura (falas), duke marrë mirënjohjen e të gjithëve. Thuhet, se një fotografi vlen njëmijë fjalë, andaj darkën po e ilustrojmë me fotografitë artistike të realizuara nga Nikollë Pashko Shkreli.

Jeta Katolike

8

PRILL-QERSHOR 2007

Lutje ndërfetare në Qendrën Kulturore “NËNA TEREZE”

S

iç kemi shkruar në numrin e fundit të “Jeta Katolike” (1/2007), me nismën e famullitarit, të përndershmit Dom Pjetër Popaj, në Qendrën “Nëna Tereze”, u mbajt lutja ndërfetare e të tre besimeve: katolik, mysliman e ortodok, në të cilën moren pjesë shqiptaro-amerikanët nga të gjithë komunitetet fetare dhe shoqërore, udhëheqës të shumë organizatave. I pranishëm ishte edhe kryetari i Federatës panshqiptare “Vatra” (1912) z. Agim Karagjozin, nënkryetarët, Dr. Gjon Buçaj dhe Agim Rexha.

Lutja ndërfetare, ishte në përkrahje të propozimit të mediatorit të Kombeve të Bashkuara, ish Presidentit të Finlandës, z. Martti Ahtisaari-t.

Në hyje në sallës, e mbushur me pjesëmarrës bashkatdhetarë ishte vendodur mbrishkrimi: “Zëri i popullit – Zëri i Zotit: Dëgjoje o Zot zërin e popullit tënd! Kosova e Pavarur!”. Përshëndetjet e lutjet fetare, iu përkushtuan Pavarësisë së Kosovës.

Takimin u hap nga i përndershmi Dom Pjetër Popaj, që paraqiti klerikët e tre besimeve. Ai shpjegoi, qëllimin dhe konceptit të tubimit, të ndarë në dy pjesë: laike dhe fetare, me folës dhe klerikë nga tre besimet kryesore. Në fjalën e tij Dom Pjetri theksoi se: “Duhet të kultivojmë atë që na bashkon e jo atë çka na ndanë.” Dom Pjetri paraqiti anëtarët e grupit përgatitor aktivistët e palodhur: z. Marjan Cubi, Mark K. Shkreli, Tonin Mirakaj, të cilët udhëhoqen tubimin.

Prof. Dr. Sami Repishti, me fjalë të zgjedhura e domethënëse, shkurt por qartë,

shprehu dëshirën e shpresën, që Kosova, brenda pak muajsh të fitoj pavarësinë. “Sot lutemi, që Kosova të fitojë Pavarësinë, të bahet zonjë mëvete, dhe përvete”, tha Dr. Repishti. Ai shtoi, duke përfunduar: “Sot, lutemi të mos përsëritet e kaluemja e Kosovës, të qetësohet e tashmja, dhe të ndërtohet e ardhmja plot premtime, e nesërmja plot kangë, në Kosovë.”

Në sallë u paraqit Ministri i Jashtëm i Shqipërisë, z. Besnik Mustafaj, i ardhur enkas për përkrahajen e Pavarësisë dhe Planit të Ahtisaari-t në Kombet e Bashkuara. Dom Pjetër Popaj e paraqiti Ministrin Mustafaj, i cili përshendeti shkurt të pranishmit. Ai e përgëzoi nismën e famullisë “Zoja e Shkodrës” dhe shprehu kënaqësinë e tij, që iu dha rasti të përshëndes tubimin. “Kjo ditë për mua, në gjuhën diplomatike, është diçka e veçantë, është Dita e Pavarësisë së Kosovës”, tha z. Mustafaj.

Shkrimtari Naum Prifti, duke folur për kohën dhe mënyrën e përhapjes së kristianizmit e islamizmit ndër shqiptarë tha: “Pak shtete, mund të qëndrojnë krahas Shqipërisë, që s’ka njohur në jetën e saj shekullore luftëra fetare...”.

Antari i famullisë sonë e n/kryetar i Klubit të Shkrimtarëve Shqiptaro-Amrikanë, z. Mhill Velaj, në fjalën e tij, tha: “Jemi mbledhur sot në tubim mes vëllezërve të një gjaku, të një gjuhe, të një flamuri, me qëllimin e madh për t’iu lutur Zotit të gjithpushtetshëm të bekoj pavarësinë e Kosovës, të sjellë në trojet Dardane hir, paqe e prosperitet.... Lusim Zotin të ju shëndrisë mendjen dhe zemrat autoriteteve botërore, që t’i paraprijnë çështjes së vendosjes së pavarësisë, të shpallin Kosovën të lirë... O e Lumja Nëna Tereze, lutju Zotit për mvetësinë e Kosovës! Zoti e bekoftë Kosovën martire. I madhi Zot e bekoftë SHBA-në. Zoti e ndigjoftë lutjen tonë.”

Aktivisti i komunitetit e bankier i dalluar i Wall Street-it, z. Richard Lukaj, në fjalimin e tij foli për rëndësinë, që besimi e toleranca fetare, kanë luajtur dhe duhet të vazhdojnë të luajnë në komunitetin shqiptarë dhe mëmëdheun tonë. Ai me vete kishte sjell edhe dy vajzat e vogla, Zana dhe Layla “për të qenë me komunitetin tonë, në këtë mjedis spiritual.”

Studiuesi z. Bardhyl Ukcamaj, përshëndetjen

Mark K.

SHKRELI

Mysafirët e nderit

Dom Pjetër Popaj

Dom Nikolin Pergjini

Mark Shkreli

Tonin Mirakaj

Mhill Velaj

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

e tij e formuloi: “Në vetëdijen e qytetarëve shqiptaroamerikane, ky aktivitet për nga simbolika mbetet ndër më të spikaturit dhe më memorialet.”

Më parë se të fillonte pjesa e dytë e programit, z. James Liolin lexoi letrën që, nga pamundësia të marrë pjesë, kishte dërguar Atë Dennis Nagi, famullitar i Kishës Ortodokse Shqiptare në Worcester, Massachusetts. Mes tjerash, ai shkruante: “... jemi bashkuar sot këtu, Ortodoksë, Katolikë e Myslimanë, për t’ju lutur Zotit tonë të përbashkët, për Pavarësinë e Kosovës. Zoti e dëgjoftë lutjen tonë.”

Në pjesën e dytë të takimit (atë fetare), me ftesën e Dom Pjetrit, lutjen e filloi Hirësia e tij Peshkop Nikon i Kishës Ortodokse Shqiptare të Amerikës, Marjan Cubi mandej Imami Dr. Tahir Kukaj i

Qendrës Islame në Staten Island, duke u pasuar nga meshtarët e Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, Dom Pjetër Popaj e Dom Nikolin Pergjini.

Ministri i Jashtëm Shqiptar z. Besnik Mustafaj

Dua ta përfundoj shkrimin, me fjalët e të përndershmit Dom Pjetër Popaj, me të cilat ai e mbylli këtë aktivitet të organizuar nga Kisha Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”, të cilën ai e drejton: “Shpresojmë, të kemi takime të tilla të shpeshtë në të ardhmen.

E falënderoj Zotin, për këtë ditë. E falënderojmë Atë, për njëritjetrin. E lusim Zotin, që ta bekoj Popullin Shqiptar. E lusim Zotin që ta Bekojë Amerikën.”

Qindra të pranishëm kishin mbushur sallën e Qendrës Nëna Tereze për të përcjellur Lutjen për Pavarësinë e Kosovës

____________________________

Kisha Katolike: pararojë e luftës për kombin dhe popullin shqiptar

Richard Lukaj

e tyne dhe kanë mbetë muhaxhirë. Që nga viti 1912 deri në vitin 1919, simbas statistikave serbe, janë vra 12.777 shqiptarë. Që nga viti 1920 deri në vitin 1941, ma shumë se 400.000 shqiptarë janë vra, janë rrahë dhe detyrue me

Sami Repishti Të dashtun vëllazen e motra të Nanës Shqiptare. Mirëdita!

Para se gjithash dëshiroj me falnderue Shumë të nderuemin Dom Pjetër Popaj për organizimin e këtij tubimi. Kjo vepër ashtë vazhdimësi e traditës shekullore të Kishës Katolike: me qenë pararojë e luftës për kombin dhe popullin shqiptar. Vëllazen e motra shqiptare katolike: dhjetë miljonë shqiptarë nëpër botë çmojnë veprimtarinë tuej dhe ju respektojnë!

Mbas 130 viteve, e kaluemja tragjike e Kosovës po merr fund nji herë e përgjithmonë, me pavarësinë që po lindë këtë pranverë!

Që nga viti 1877, me sulmin e parë serb kundër Kosovës dhe deri më 1912, ma shumë se 250.000 shqiptarë janë vra e debue nga trojet

9

Prof. Sami Repishti emigrue. Që nga viti 1944 deri në vitn 1990, statistikat tregojnë se janë vra në mes të 36 dhe 60.000 shqiptarë e shqiptare nga dora kriminale serbe.

Kam pa vorrezat e Reçakut, vorrin e nji

James Liolin

fëmije 9 vjeçar - 9 vjeçar o Perendi!- i vramë si “terrorist shqiptar”, gratë e nanat e veshuna me të zeza. E kunora lulesh për nderim. 174 familje shqiptare janë djegë për së gjalli në konaket kosovare. 12.000 të vramë nëpër rrugë, qytete, fshate dhe pyje të Kosovës. 15.500 shtëpia të rrenueme. Ma shumë se 200 kisha e xhamija të dinamitueme ose të damtueme. 3000 persona të zhdukun pa shenjë pa gjurmë. Nji miljon popull të dëbuem me forcë jashtë Kosovës. Arkivat shtetnore e historike, dokumentet e pronësisë, çdo gja që ndihmon krijimin e nji shteti kosovar janë vjedhë ose djegë. Vite të humbuna pa punë, pa arsim, pa shërbime shëndetsore, pa bukë. Fëmij të helmuem në shkolla, popullsi pa shërbime mjeksore…e kurrize të dërmuem me druë… Mjaft krimit serb në Kosovë!

Më 1990-1999, përplasja shqiptaro-serbe arriti kulmin me rezistencën paqësore ma parë, dhe të armatosun ma vone, Ajo tërhoqi vëmendjen e bashkësisë nderkombëtare, të NATO-s, e veçanërisht të SHBA-s, deri në ditën e çlirimit, qershor 1999.

Për tetë vjet me rradhë, Kosova kërkon nji zgjidhje të drejtë, paqësore, të menjiherëshme:

10

Jeta Katolike

dhe kjo ashtë pavarësia. Ky ashtë vullneti i shprehun lirisht nga populli kosovar dhe udhëheqsit e tij politikë. “Në çdo takim që kam pasë me Ibrahim Rugovën, shkruen Lordi anglez Owens, ai ka paraqitë vetëm nji kërkesë: pavarësinë e Kosovës!” Këtë vullnet duhet ta përkrahim të gjithë, që nga udhëheqsit ma të naltë të Republikës së Shqipërisë deri tek qytetari ma i thjeshtë i hapsinës shqiptare.

Ashtë nji imperativ kategorik moral; ashtë nji obligim politik i pazëvendsueshëm. MJAFT! Na jemi këtu me u lutë para Zotit në këtë shtëpi të Zotit. Lutja ashtë komunikim me Zotin, ashtë njohja e Zotit që sjell besimin, dhe besimi shpresën tek ndërhymja e Tij. Lutja krijon komunionin në mes të krijesës dhe Krijuesit. Ashtë kjo bindje që na shtynë me u lutë, me kërkue të vërtetën, mëshirën dhe fuqinë hyjnore, me bindjen se Krijuesi do të na ndihnojë, do të na shpëtojë nga e keqja. Lutja ngren nivelin e qenies sonë shpirtnore, dëshirën me ofrue shërbim për njeriun që vuen.

Sot lutemi që Kosova të fitojë pavarësinë, të bahet zonjë më vete, dhe për vete. Pavarësia ashtë gjendja që krijohet vetëm nga njerëzit e lirë, kosovarët e lirë. Pavarësia nuk ashtë për skllevër. Pavarësia ashtë vetëqeverisje, akt çlirimi nga frika dhe nga uria, si individë dhe si grup shoqënor, e drejta me jetue në botën e popujve të lirë.

Por pavarësia duhet të konfirmohet edhe me legjislacion pozitiv të bashkësisë ndërkombëtare. Ky legjislacion sigurohet me plotësimin e disa konditave të përcaktueme kryesisht, nga Karta e OKB-së (1945), Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut (1948), Akti Final i Helsinkit (1975), Dokumentet e Kopenhagen (1990), dhe Karta e Parisit (1990), në mes tjerave.

Kjo pavarësi për Kosovën sigurohet edhe me respektimin e Parimeve (Guidelines) të Bashkimit Europian (1991), dhe Deklaratës për Jugosllavinë (1992). Në nji formë të shkurtë, ata kërkojnë: - respektimin e kufijve ndërkombëtarë, pa kërkesa territoriale ndaj nji shtet tjetër - garanci për të drejtat e grupeve etnike, kombëtare dhe minoriteteve, simbas parimeve të KESB-it - pranimin e të gjitha angazhimeve të marruna lirisht për paqen dhe stabilitetin regjional - angazhimin për zgjidhjen e çdo mosmarreveshje në mënyrë paqësore, dhe me arbitrazh.

Të gjitha këto përfshihen në Planin Ahtisaari (2007) që Kosova ka aprovue, plan që do të diskutohet në Këshillin e Sigurimit më 2 prill 2007.

Unë besoj se Kosova ashtë e gatshme me respektue këto parime bazë dhe me meritue vendin e saj në familjen e kombeve të lirë të botës së lirë. Me punën tonë, e ndihmën e Zotit e të aleatëve tonë, sidomos të SHBA-s, Këshilli i Sigurimit i OKB-së do të konfirmojë se shpejti pavarësinë e Kosovës, me nji Rezolutë të re e unanime.

PRILL-QERSHOR 2007

Sot, lutemi të mos përsëritet e kaluemja e Kosovës, të qetësohet e tashmja, dhe të ndërtohet e ardhmja plot premtime, e nesërmja plot kangë, në Kosovë. Sot lutemi para Zotit që: Kosova të fitojë pavarësinë e plotë, e në mënyrë paqësore; që: Kosova të fillojë jetën e qetë e të sigurtë si shtet i lirë, i pavarun, demokratik, i pandamë, dhe europian; që: Kosova të zhvillohet ekonomikisht, të përparojë në arsim dhe kulturë, në shërbime shëndetsore, e zhvillim shoqënor modern; që: Kosova të sigurojë punë e bukë për të gjithë në nji jetë me dinjitet, e vëllaznim të përgjithshëm.

Ashtu qoftë!

Le të përsërisim thanjen magjistrale të Martin Luther King, Jr.: “Jemi të lirë, jemi të lirë. Falemnderit, o Perendi i Plotfuqishëm. Sot, jemi të lirë!”

Falemnderit!

____________________________

Tolerancë Fetare ideale Naum Prifti Shumë shtete të e qytetëruar e cilësojnë Shqipërinë vendin më të prapambetur dhe më të pazhvilluar të Europës, çka është e vërtetë.

Kështu kemi qenë gjatë pavarësisë, gjatë periudhës komuniste dhe kështu vazhdojmë të jemi edhe tani gjatë fazës së tranzicionit, të prambetur nga ana ekonomike, me mungesa të

Prof. Naum Prifti ndijshme të kulturës demokratike dhe qytetare.

Megjithatë në një aspekt, vendi ynë patriarkal, i prapambetur, i pazhvilluar, ka arsye të jetë krenar. Ai ka patur kurdoherë dhe vazhdon të ketë një tolerancë ideale ndërfetare, për të cilën ia kanë zili mjaft shtete të qytetëruar të Europës së Bashkuar dhe të Europës në veçanti. Pak vende mund të qëndrojnë krahas Shqipërisë që s’ka njohur në jetën e saj shekullore luftëra fetare, as kur nuk ishte shtet, as kur bë shtet, edhe pse me tre fe të ndryshme, më sakt me katër, katolik, mysliman, ortodoks dhe bektashinj. Si ka ngjarë kjo mrekulli në një vend që nuk është shquar për tradita demokratike e kulturë qytetare?

Ka disa arsye të cilat do t’i cekim shkurtimisht. Së pari islamizmi në Arbëri nisi të

hynte në shek. XIV, pra shtatë shekuj më vonë se në Lindjen e Afërt, te një popull që e kishte përqafuar prej kohësh kristianizmin. Pra u mbivendos mbi një fe tjetër. Islamizimi e nisi startin nga shtresat e larta feudale, të cilët u konvertuan jo për aq për bindjet e tyre fetare, se sa për leverdi politike dhe ekonomike, ndërsa kristianizmi filloi nga shtresat më të ulëta të popullsisë. Islamizimit iu desh një kohë relativisht e gjatë më se katër shekuj që të shtrihej anembanë vendit, proces që zgjati deri në mesin e shek. XIX. Mjaft familje shqiptare e kryen konvertimin me marrëveshje, pra një vëlla i mbeti besnik fesë tradicionale, tjetri përqafoi fenë e re, i joshur nga disa favore, ose thjesht për të hetuar se me cilën do t’u delte më mirë.

Faktori kryesor i tolerancës fetare dhe i mirëkuptimit ka qenë vetëdija se ata i përkisnin një zjarri të përbashkët, se ishin vëllezër të një gjaku, të një fisi.

Të huajt, sidomos shovinistët grekë, u përpoqën të ndiznin zjarrin e urrejtjes, duke i quajtur ortodoksët shqiptarë grekë dhe muhamedanët “turq.” Të njëjtën tragë ndoqën dhe pushtuesit otomanë. Konfondimi I fesë me kombësinë është lojë e rretheve shoviniste të vjetër e të rinj. Loja e tyre djallëzore u demaskua nga Rilindasit gjatë kohës së zgjimit të ndjenjave kombëtare në fund të shek. XIX. Krijimi i Kishës Ortodokse Shqiptare nga Fan Noli më 1908 dhe shërbesa fetare në gjuhën shqipe, qenë grushti dërrmues për pikëpamjet dhe propagandën e Megali Idhesë.

Toleranca fetare ka rrënjë të thella historike në kombin tonë. Historiani Kristo Frashëri pohon se Skënderbeu mbante në Krujë një Peshkop Ortodoks dhe një Ipeshkv Katolik, të dy me të drejta të barabarta.

Një tjetër dëshmi kemi deri në ditët e sotme në fushën e antroponimeve. Mbajtja e mbiemrave të hershëm ortodoksë a katolikë për myslimanët si Sherif Thanasi, Mexhit Prençi, dhe anasjelltas mbiemra myslimanë për katolikët sikurse Kolë Tahiri, Bardhok Sulejmani, tregon se tolerime të tilla ishin të zakonshme anembanë vendit.

Toponimet po ashtu dëshmojnë fenë e hershme katolike a ortodokse, si pranimin e një fakti historik të njohur. Disa lokalitete të Tiranës, Krujës, Matit, Kukësit, zona të njohura si krejt myslimane, mbajnë edhe sot emrat e periudhës kristiane, sikurse Shemri, (Shën Mari), Shëngjergj, Shupal (Shën Pal), Shijon, (Shën Gjon),Snoj (Shna Ndou) e deri te venerimi, sidomos nga plakat, për kishat e rrënuara, të cilave u ish harruar emri, por quheshin thjesht “vende të mira.”

Një tjetër aspekt ishin betimet e myslimanëve për vendet e shenjta, për kishat a manastiret me emër të të krishterëve, apo edhe ato të ortodoksëve për teqetë e Bektashijve, si Sari Salltëkun në Krujë dhe teqenë e Baba Aliut në Tomor. Në Kolonjë ishte e zakonshme të dëgjoje myslimanët të betoheshin për Shën Kollin, kur ngulmonin t’I besonin. E njëjta dukuri ndodhte edhe

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

në krahina të tjera për objekte kulti të njohura.

Falja dhe kurbanet në vendet e shenjta, pavarësisht nga përkatësia fetare, si në Shën Marenë, (Mokër) Shën Naum (Prespë) Shën Gjon (Krujë) apo në disa Teqe bektashiane për të shëruar sëmundje të ndryshme, ka qenë një traditë shekullore e praktikuar deri vonë.

Aspekt tjetër i tolerances fetare qenë martesat mikste, dukuri e zakonshme midis shqiptarëve së paku që nga mesjeta. Vëllai I Skenderbeut u martua me një turkeshë që ruajti besimin e saj dhe djalin e quajti Hamzën. Hamzai u këthye i krishter në moshë të rritur, me vullnetin e tij. Ali Pashë Tepelena u martua me Vasiliqinë e krishtere. Martesat e pëziera ishin dukuri e pranueshme gjatë pavarësisë, sidomos midis intelektualëve dhe krejt të zakonshme pas luftës.

Ka edhe disa episode komike në fushën e mirëkuptimit fetar. Më kanë thëne se më 1908 Babai i Teqesë së Mashkullorës, e shpëtoi çetën kryengritëse shqiptare, të rrethuar nga Turqit, duke i futur Brenda teqesë e duke i veshur xhybe e sërëk. Midis tyre ishte edhe Mihal Gramenoja. Kur zaptijet turq hynë brenda, babai ua prezantoi me radhë, dervish Zenuni, dervish Brahimi e me radhë deri te dervish Mihali. Turqit nuk mundën ta kuptonin se ku fshihej hileja.

Një tjetër episod të bukur na sjell Foqion Postoli te romani I tij “Për Mbrojtjen e

Atdheut” botuar më 1921. Estref Beu, djali I Rakip Beut nga Frashëri, do të martohet me Nicën, një vajzë e krishtere nga fshati Floq (Korçvë), e cila i shërbeu kur ishte i plagosur. Mirëpo lindi problem si të kryej ceremonia e martesës, me hoxhë a po me prift? Zgjidhjen e sugjeron shërbëtori i zotit Estref. Ai mendon se bekimin duhet ta japin së bashku hoxha dhe prifti, meqë u përkasin dy feve të ndryshme. Dhe me mirëkuptim hoxha dhe prifti pranojnë t’i japin çiftit bekimet e martesës. Për konceptet shqiptare të kohës, një zgjidhje e tillë ishte krejt e pranueshme.

Le të shohim tani tolerancën në diasporën shqiptare të Amerikës. Kishat ortodokse shqiptare frekuentoheshin nga të krishterë e myslimanë, dëshmon Stavro Skendi, sepse ato ishin njëkohësisht vende kulti dhe klube kombëtare.

Në vitet ’50 kur filloi ndërtimi I Teqesë Bektashiane në Detroit, Fan Noli dërgoi 500 dollarë ndihmë dhe Baba Rexhepi e përmendte kurdoherë me krenari dhuratën e tij, sepse ishte simbolike, një peshkop ortodoks ndihmon ngritjen e një selie kulti bektashi.

Më 1995 kur u përmbush amaneti i Konicës, përcjellja e eshtrave të tij në atdhe, në Chapell të Forest Hill Cemetery (Boston) atij iu bënë nderime fetare nga një prift

11

ortodoks (At Artur Liolin) nga një hoxhë dhe nga një prift katolik. A mund të konceptohet një ceremoni e tillë në ndonjë komunitet a shtet tjetër të Botës së Re e të Vjetër? Konica u nderua nga përfaqësuesit e tre feve si patriot që kreu shërbime të çmuara ndaj atdheut.

Kur u hodhën themelet e Kishës Katolike Zoja e Shkodrës më 1991, midis autoriteteve që morën pjesë, qe edhe i ndjeri Imam Isa Hoxha, i cili me lopatë dorë dhe me kapele mbrojtëse në kokë, punoi te themelet e kishës. Shumë të huaj ka të ngjarë të jenë habitur duke pare një hoxhë të marrë pjesë në atë ceremoni, ndërsa shqiptarët e kundronin me mirëdashje e nderim.

Sot kemi një shembull tjetër të shkëlqyer të tolerancës, organizimin e lutjes ndërfetare për pavarësinë e Kosovës, me nisjativën e të përndershmit Dom Pjetër Popaj, famulltar I Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale, NY. Pjesëmarrja e tre klerikëve të tre besimeve, Hirësisë së tij Peshkop Nikon, Dr. Imam Kukës dhe Dom Pjetër Popaj, është tregues kuptimplotë i tolerancës ideale ndërfetare shqiptare.

Le të çirren sa të duan serbët dhe klanet e tyre që u shkojnë pas havazit se me Kosovën e pavarur krijohet një shtet islam terrorist në zemër të Europës. Ne shqiptarët

12

Jeta Katolike

as kemi qenë ndonjë herë ekstremistë e terroristë, as do të bëhemi të tillë kurrë!

____________________________

Shqiptarët në agimin e një epoke të re!

Bardhyl Ukcamaj Të nderuar përfaqësues të komuniteteve fetare, diplomatë dhe drejtues të organizatave të diasporës shqiptaroamerikane.

I nderuar mikprites Dom Pjeter Popaj I nderuar Minister i Puneve te Jashtme te republikes se Shqiperise, Në vetëdijen e qytetarëve shqiptaro-amerikane ky aktivitet për nga simbolika mbetet ndër më të spikaturit dhe me memorialet. Eshtë ky aktivitet i organizuar në

Bardhyl Ukcamaj qëndrën kulturore Nënë Tereza pranë Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në këndvështrimin tim, pikprerja e dy epokave në historinë tonë komunitare dhe kombëtare, Epokës së Rezistencës dhe Epokës së Rilindjes.

Veteranët e nderuar të rezistencës duhet të ndihen sot më shumë se kurrëndonjëherë te nderuar dhe të qetë. Të nderuar për angazhimin e një breznie të tërë të këtij komuniteti në aksionin kombëtar për të mbështetur rezistencën e shqiptarëve të shtypur në Europën Juglindore dhe të qetë pasi kjo rezistencë ka trumfuar. Kjo epokë ka arkivuar në memorjen kolektive të shqiptarëve simbolet e veta dhe drithijet e veta. Shqiptarët tashmë e kanë edhe veprën memoriale të presidentit të parë të Kosovës edhe memorialin e lëvizjes studentore, sheshin demokracia edhe shtëpinë muze të Jasharjave edhe burgun muze të Spacit. Historia e kësaj epoke të shkuar dhe e kësaj rezistence të triumfuar ka nisur të jetë pjesë e historisë sonë kombëtare, fatmirësisht një kapitull i lavdishëm edhe për historinë e qytetimit perëndimor të cilit i përkasim. Sot Shqiptarët jetojnë në etapën e dytë të rilindjes së tyre kombëtare dhe në këtë epokë të re nevoiten vizionone të reja, nevoiten vizionarë të guximshëm të cilët mund e duhet të shikojnë përtej epokës së rezistencës. Vizioni i Ibrahim Rugovës për një Kosovë të pamvarur me mbështetjn e e Shteteve të Bashkuara dhe Europës Perendimore pritet të finalizohet.

Përgatitjet për festën kanë nisur!

PRILL-QERSHOR 2007

Pamvarësia e mbikqyruar në Kosovë duhet të shikohet, kuptohet dhe nderohet si pamvarësi e garantuar. Prishtina duhet të synohet të kthehet në një qendër të rëndësishme të politikës ndërkombëtare, në mënyrë permanente, ku të kenë qendrat e tyre organizatat e ndryshme euro-atlantike. Ky është një shans historik. E theksoj një shans historik që nuk duhet humbur dhe jo një handikap që duhet të synohet për tu kapërcyer. Kthimi i Prishtinës në një metropol të politikës dhe diplomacisë perëndimore duhet të jetë një prej vizioneve të epokës së re. Një Prishtinë e tillë i jep frymëmarrje dhe garanci botës shqiptare dhe jo një prishtinë gri e pasigurtë e pazhvilluar në provincat e harruara e gjithmonë konfliktuale ballkanike. “Pushka e gjatë pas krahu, që qindra kilometra hijen lëshon mbi dhe” nuk përbënte dhe nuk përben një pjesë gjenetike në organizmin tonë por një realitet të hidhur te dhjetëra gjeneratave për mbijetesë. Shqiptarët i kane dhënë ketij planeti, një nënë, simbolin më të madh të dashurisë humanizmit dhe paqes. Komunikimi ynë real kombëtar, dhe jo demagogjia nacionaliste e lojrave me kufinj nëpër qajtore apo kafene të tymosura e qëndrestarëve të vonë, duhet dhe besoj se do të jetë vizioni i epokës së re.

Shëndoshja cilesore e sistemit arsimor dhe unifikimi i testeve shkollore në të gjitha nivelet dhe në të gjithë hapsirën shqiptare duhet dhe besoj se do të jetë një sfidë e kapërcyer në një të ardhme jo të largët.

Autostradat, hekurudhat, transpoti ujor dhe

ajror të minimizojë hapsirat ndarëse midis Tiranës, Prishtinës, Shkupit dhe Ulqinit dhe të mundësojë një shëndoshje ekonomike dhe kulturore, një jetë të begatë për të gjithë ne, në ato hapsira. Pas një kohë të gjatë shtypjeje në agimin e lirisë, identiteti kombëtar i shqiptareve do te shëndoshet energjikisht. Qysh prej kohës kur e para ishte fjala, identiteti ynë kombëtar ka qenë dhe mbeti pjesë e identitetit europian. Të gjithë ata mediokër të huaj apo shqipfolës, ushtarë opo misionarë, kalimtare apo sundimtarë shekullore që u përpoqen të tjetërsonin këtë të vërtetë historike megjithëse në mumente të ndryshme historike na ligështuan, përsëri dështruan, dhe nuk ishin pak dhe nuk u përpoqen për pak kohë. Tashmë kjo është pjesë e epokës së rezistencës. Vizioni i ri i kësaj epoke duhet të jetë shëndoshja e identitetit tonë kombëtare, selektimi i vlerave tona kulturore dhe kombëtare në themel të të cilave qëndrojnë, përkushtimi bujaria dhe mirnjohja. Mirnjohje të përjetshme qyteterimit perëndimor për mbështejen diplomatike dhe ushtarake të projektit tonë kombëtar. Pa këtë mbështeje do t’u këndonim në lahutë e gajde timave që ranë, por ndoshta nuk do të kishim mundësi në shenjë nderimi tu vinim lulëkuqe kosove mbi pallakatat e varreve, nëse varret e tyre do të kishin pllakate.

Dhëntë Zoti që herën tjetër të lutemi dhe të festojmë së bashku në katedralen Nënë Tereza dhe xhaminë e Prishtinës, antarësimin në Bashkimi Europian. Të tjerët le të mblidhen ku të duan dhe të festojnë çfarë të duan.

Shqiptarët le ti gëzohen pranverës.

Fjala e Hirësisë së tij, Peshkopit NIKON Të dashur miq dhe bashkatdhetarë, Është kënaqësi të ndodhem mes jush sot si përfaqësues i Kishës Orthodokse Shqiptare. Pranoni lutjet tona të përbashkëta dhe respektin e lartë për popullin kosovar, që ka kaluar kaq shumë fatkeqësi, dhimbje dhe vuajtje.

Hirësia e tij Peshkopi Nikon

Vuajtjet e tyre janë vuajtet tona.

Dhimbja e tyre ka qenë edhe dhimbja jonë. Aspiratat e tyre janë edhe aspiratat tona. Në kishën tonë Orthodokse jemi akoma në një moment të shenjtë reflektimi dhe pendimi gjatë kësaj periudhe të Kreshmës së Madhe përpara Pashkës së Madhe. Është gjithashtu zakon gjatë kësaj kohe që “të lutemi për ata që na duan” sikundër edhe “të lutemi për ata që na urrejnë“. Është një mesazh i fuqishëm që kërkon që tërë populli i Kosovës, në të vërtetë tërë njerëzimi, të shpalosë ndjenjat humane që na bashkojnë.

Gjatë kësaj kohe, duhet të ulim kokën, e të kërkojmë falje për gabimet tona ndaj njëri tjetrit dhe Zotit. Është shumë kuptimplotë dhe me vend që përfaqsues të besimeve të ndryshme të mblidhemi sot për të ofruar fjalët dhe lutjet tona për mirëqenien dhe përmbushjen e potencialeve të popullit të Kosovës. Ky bashkëpunim ndërfetar ka qenë një nga tiparet karakteristike pozitive të popullit

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

13

tonë. Na jep forcë të kapërcejmë tërë dështimet, gabimet, fatkeqësitë dhe mëkatet që kanë ndodhur. Edhe në kohët më të vështira, principet dhe vizioni ynë i përbashkët na ka drejtuar dhe na ka dhënë shpresë për të ardhmen.

Në të njëjtën kohë, duhet të kujtojmë që kauza e pavarësisë së kujtdo populli nuk është - ose më mirë nuk duhet të jetë- vetëm çështje fetare. Ajo është mbi të gjitha një çështje vetë-vendosje. Është një e drejtë dhe privilegj i garantuar nga organizata kombëtare, kontinentale dhe ndërkombëtare.

Lutja ime e zjarrtë dhe shpresa ime është që populli i Kosovës të përdorë tërë energjitë e tij për të ndërtuar një shoqëri të drejtë dhe që qeverisja e tij të bëhët model dhe shembull i mirë për të tërë popujt e tjerë të rajonit, të botës, dhe mbi të gjitha për tërë qytetarët e tyre kudo që janë. Pavarësia është një e drejtë civile. Bashkëpunimi është detyrë publike. Drejtësia është përgjegjësi thelbësore. Shqiptarët e Kosovës kanë një mundësi të artë të zbatojnë më të mirën dhe të ndershmën e trashëgimisë sonë të përbashkët, për një të ardhme të sigurtë e fisnike për brezat që vijnë.

Që ky synim të bëhët realitet, ju lutem të pranoni mbështetjen e tërë vëllezërve dhe motrave të Kishës Orthodokse Shqiptare të Amerikës.

Fjala e Dr. Tahir Mustaf Kukaj Imam pranë Qendrës Islame Kulturore Fetare Shqiptare në Staten Island

Dr. Tahir Mustaf Kukaj Vëllezër e motra të nderuar, të respektuar klerikë, zoti minister Besnik Mustafaj, perfaqësues të diplomacisë shqiptare në OKB, të nderuar miq, ju përshëndes me përshendetjen Islame Selamu alikum ve rahmetullah, që në gjuhën shqipe dmth. Paqa e mëshira e Allahut qoftë mbi të gjithë ju.

Kam nderin që gjendem sot në shtëpinë e Zotit për një çështje shumë madhore dhe jetike për mbarë popullin shqiptar, lutjen për pavaresinë e Kosovës dhe popullit të saj.

Të nderuar vëllezër e motra, falënderoj Allahun - Zotin xh.xh për mirësitë e shumta në jetën tonë, së pari për atë që jemi shqiptar dhe që Zoti na krijoi në këtë identitet kombëtar ku secili prej nesh, pavarësisht bindjes së tij fetare, është krenar për vëllazërinë tonë kombëtare.

Falënderoj Allahun xh.xh që shpëtoi popullin shqiptar të Kosovës nga gjakpirësit serb dhe aleatët e tyre, bëri të mundur që populli ynë të kthehet sërish në trojet tona shekullore me krenari dhe dinjitet.

Falënderoj Zotin xh.xh shumë që bëri të mundur këtë takim ku të mblidhemi dhe t’i përulemi Atij me lutje përshpirtërisht si

vëllezër të një gjaku për pavaresinë e Kosovës.

Kënaqësia ime e veçantë në këtë lutje është kur shoh se në lutje bashkohemi të gjithë shqiptarët, pa dallim feje dhe krahine.

Ne përherë kemi punuar dhe i jemi lutur Zotit të na ndihmojë dhe ta mbrojë kombin tonë, por në këto lutje nuk merrte pjesë udhëheqësia politike e intelektuale shqiptare (flas për kohën e komunizmit në të gjitha trojet shqiptare). Më gëzon fakti se sot të gjithë janë të vetëdijshëm se pa ndihmesën e Zotit dhe bekimin e Tij asgjë nuk mund të realizohet.

Pejgamberi ynë, Muhamedi a.s. na mëson se kush nuk falënderon njerëzit, nuk falënderon Zotin, andaj në këtë rast shpreh falënderimet e mija të sinqerta të gjithë atyre që ndihmuan popullin shqiptarë të Kosovës, që t’i shpëtojë gjenocidit sistematik që po zhvillohej kundër tij nga gjakatarët serb. Falënderoj shumë USA dhe ish presidentin Amerikan Bill Klinton, Britaninë e Madhe dhe kryeministrin Toni Bler, si dhe të gjitha vendet tjera që e ndihmuan Kosovën dhe popullin shqiptar.

Falënderoj Zotin xh.xh. që na e dha fuqinë tonë ushtarake të bijëve të Kosovës, Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, që ishte shkaku kryesor i lirisë së Kosovës. Djersa, gjaku dhe mundi i tyre është themeli i pavarësisë së Kosovës dhe i mirëqenies së saj. Falënderoj Zotin që gjakun e këtyre trimave të Kosovës nuk e humbi por e konkretizoi me rezultate që ishin ëndërr e kahmotshme e shqiptarëve të Kosovës. Vaji i foshnjeve dhe lotët e nënave shqiptare të Kosovës u shpërblyen me mëshirë nga Zoti xh.xh. dhe më në fund jemi të lirë. I lutem Zotit xh.xh. që hapat e mbetur drejt pavarësisë së Kosovës të përfundojnë shpejt, ashtu sikur është më së miri për Kosovën dhe popullin e saj.

Të nderuar vëllezër e motra, e ndiej vetën i prekur thellë në shpirt, kur shoh se si po realizohen frytet e mundit të luftarëve të UÇK-së, ushtri e cila lindi dhe u rrit në Drenicën martire (prej nga jam edhe unë).

Falënderoj të gjithë ata që ndihmuan Kosovën me çdo gjë që kishin dhe patën mundësi, me fjalë e vepër, me gjak e djersë dhe lutje.

Pavarësisë së Kosovës i gëzohen i gjithë populli shqiptar, në trojet shqiptare dhe në diasporë, ku të gjithë së bashku ishin ushtarë të sinqertë të kauzës sonë të drejtë dhe të lartë.

O Zot, beko dhe begato të gjithë ata që ndihmuan popullin tënd Shqiptar gjatë vështirësive dhe fatkeqësive që paten.

Amiin Vëllezër të dashur, Zoti xh.xh. ka krijuar secilin njeri të lirë, liria është dhunti prej Tij, ndërsa robëria është vepër e njeriut të lig. Ne shqiptarët ishim të lirë dhe nuk robëruam askend, të ligët na robëruan por jo për kohë të gjatë, ngase i liri nuk e duron robërinë.

O Zot, bekoje popullin Shqiptarë të Kosovës me pavarësi dhe me zhvillim në të gjitha frontet e jetës. Në këtë rast, i lutem Zotit që ta ruajmë lirinë dhe pavarësinë tonë, që asnjëherë mos të ketë kush të na i cenojë e marrë ato. Amiin.

I lutem Zotit, që udhheqësia politike dhe intelektuale shqiptare, të jetë e vetëdijshme për identitetin tonë kombëtar dhe fetar, ta ruajnë atë me tërë mundin e tyre dhe mos të lejojnë që të nëpërkëmbët identiteti ynë kombëtar e fetar.

Në fund, vëllezër e motra, po e përfundoj lutjen time me një lutje të Pejgamberit tonë Muhamedi a.s.: "O Zot, na e bën ditën e sotme më të mirë se ditën e djeshme, dhe ditën e nesërme më të mirë se ditën e sotme". Amiin.

14

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Fjala e Famullitarit të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” dhe organizuesit të Lutjes ndërfetare, të përndershmit Dom Pjetër Popaj

Dom Pjetër Popaj

Vëllezër e motra, Kjo qendër mbanë emrin e Nanës Tereze shqiptare që ka shërbyer tërë jetën e saj për paqe e liri. Sot mblidhemi këtu së bashku si vëllezër e motra të një gjaku.

Lutjet tona, të tre besimeve, bashkohen me lutjet e motres tonë të Lumtures Nënës Tereze e të gjithë së bashku i drejtohemi një Zotit të vetëm në qiell.

Ai i lumi na ka zgjedhur për të qenë shqiptarë, Ai e ka zgjedhë truallin tonë.

Me besim të plotë i drejtohemi për të drejtat e popullit tonë në Kosovë. Të ketë

pavarësinë që i takon. Në botën e sotme, e sidomos në Ballkan, për të kërkuar të drejtën për vetëqeverisje duket si një gjë e jashtëzakonshme. Dhe po u deshka me lypë leje prej tjerëve për këtë gjë dhe të huajt vendosin për të drejtën tonë. Kjo është një fatkeqësi e historisë tonë.

Por prapë, kur e mendojmë se populli ynë, më i lashti në Europë, dhe me numër të vogël, u ka qëndruar perandorive më të fuqishme nëpër shekuj. Është mrekulli që ekzistojmë ndopak. Shihet qartë se Zoti që na ka krijuar si shqiptarë, edhe na ka ruajtë si shqiptarë.

Me gjithë që armiqët tanë i kanë cunguar kufinjt e truallit tonë, prap se prap, me ndihmën e Zotit në qiell dhe njerëzve të mirë në tokë, çdo vend i okupuar shqiptar do të fitojë liri e vetëqeverisje: Kosova, e pastaj shqiptarët e Maqedonisë, të Malit të Zi dhe të Çamërisë.

Populli ynë është popull paqëdashës.

Kurrnjëherë gjatë histonise së vet nuk ka kërcënuar kënd por ka qenë i sulmuar prej tjerëve. Armiku është munduar për të na zhdukur dhe tokën tonë të gjelbruar është munduar ta kthejë në shkreti. Por Zoti ka pasur plane tjera për popullin tonë. Përvujtnia, drejtësia dhe besimi i

madh në Zotin na ka shpëtuar gjatë shekujve.

Sot bashkohemi në paqe e me falënderim i drejtohemi Zotit, mbrojtësit tonë, duke iu lutur, përgëzuar e galduar në të, per punë te mëdha që ka bërë ndër ne. Në Shkrimin Shenjt e ndigjuam se Ai është i mëshirëshëm e i dhimshëm. Dhe kushdo që beson në të do të gëzojë paqen e tij. Ai thotë: “Populli im do të banojë në një vend paqeje, do të jetojë në banesa të qeta, në vende të sigurta.

O Zot, Prëndi i gjall e i vërtetë, Ti je burimi i lirisë, i paqes e i të vërtetës dhe dëshiron që çdo njeri të jetojë në paqe e liri. Shikoje me mirësi popullin tonë të vuajtur ndër shekuj, në veçanti popullin tonë në Kosovë. Dhroju lirinë e plotë e pavarsinë merituar. Bën që popujt e Ballkanit të mësojnë të jetojnë në paqe me njëri tjetrin. Dërgo udhëheqësa të mirë në botë, që të kultivojnë paqen, lirinë e përparimin. Ruaje botën prej rreziku të shkatërrimit, e të qëndrojë gjithmonë në themele të forta, të qëndrueshme në të vërtetën tënde, në dashurinë e mbrojtjen tënde, e në bashkëpunim e afërsi me njëri tjetrin.

Amen.

Vizitë historike e presidentit Bush në Shqipëri Presidenti i SHBA solli një mesazh të fortë mbështetjeje për përpjekjet e Shqipërisë për t'u bashkuar me NATO dhe tha se procesi i statusit të Kosovës duhet të shpjerë drejt pavarësisë.

Nga Erlis Selimaj Vizita e presidentit të SHBA Xhorxh W. Bush në Shqipëri ishte një "ditë historike", një ngjajrje kulminante për relacionet midis Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara", sipas kryeministrit shqiptar Sali Berisha. "Dua të siguroj zotin Bush se Shqipëria do të jetë përherë një aleat krenar i Shteteve të Bashkuara, gati për të dhënë mbështetjen e vet kur të duhet. Vendi ynë tani i përket një sistemi pluralist dhe po zhvillohet," tha ai gjatë një konference të përbashkët me Bush të dielën (10 qershor). "Ne jemi të vendosur të marrim çdo vendim, të kalojmë çdo ligj dhe të ndërmarrim çdo reformë për ta bërë Shqipërinë të përshtatëshme për të marrë ftesën për t'u bashkuar me aleancën ushtarake perëndimore," tha ai.

Vizta një-ditore e Bush ishte e para nga një president në detyrë i Shteteve të Bashkuara. Ai solli një mesazh mbështetjeje për aspiratat e Shqipërisë për t'u bashkuar me NATO dhe bëri të qartë se Uashingtoni mbështet pavarësinë si një përfundim të procesit të statusit të Kosovës. Në konferencën e tij të shtypit me Berishën, Bush nisi duke përshëndetur pritjen e tij në gjuhën shqipe. Ai uroi vendin për reformat që kishte zbatuar deri tani dhe bëri thirrje për përparim të mëtejshëm. "Shtetet e Bashkuara është e vendosur në mbështetjen e Shqipërisë në rrugën e saj drejt integrimit në strukturat evro-atllantike," tha Bush. "Ne do të donim më shumë reforma politike dhe ushtarake. Të gjithë politikanët duhet të punojnë së bashku për të përmbushur standardet." Mbi Kosovën, Bush tha se dëshëronte të "sqaronte dy pika. Së pari, ne na duhet për-

parim në negociatat për statusin dhe së dyti, rezultati përfundimtar është pavarësia e Kosovës."

"Shpejt apo vonë të vjen të thuash 'Mjaft është mjaft. Kosova është e pavarur'," shtoi ai. Ai i kërkoi gjithashtu qeverisë shqiptare të ndihmojë mbajtjen e qetësisë dhe paqes në krahinë e cila është nën administrimin e OKB që nga 1999. Gjatë vizitës së tij Bush pati drekë me kryeministrat e Shqipërisë, Maqedonisë dhe Kroacisë, të tre anëtarë të Kartës Adriatike dhe më pas eci me ta nëpër qendrën e Tiranës. Bush përsëriti mbështetjen e Uashingtonit për përpjekjet e të tre vendeve për të përftuar ftesat e NATO-s për anëtarësim, në samitin e 2008 të Bukureshtit.

Megjithatë ai theksoi gjithashtu nevojën për të kompletuar reformat e kërkuara politike dhe të mbrojtjes. Vizita e tij u përshëndet në Shqipëri si një rast i rëndësishëm. Turmat përshëndetën atë dhe Zonjën e Parë Laura Bush ndërsa shoqëroheshin nga aeroporti indërkombëtar i Tiranës për në zemër të kryeqytetit për bisedime me Berishën dhe presidentin Alfred Moisiu. Rrugët e qytetit qenë pastruar, flamujt e SHBA qenë vënë mbi godinat dhe një seri pullash përkujtimore u lëshua për rastin. Pankarata të mëdha e postera thoshin "Krenarë të jemi partnerë" dhe "Presidenti Bush në Shqipëri bën histori". Dashamirët mbanin kapele letre të kuqe-të bardha e blu. Autoritetet riemëruan një rrugë përpara parlamentit me emrin e Bushit dhe Moisiu i dha homologut të tij të SHBA urdhërin e Flamurit Shqiptar.

Gjatë vizitës, Bush përshëndeti trupat shqiptare që kanë shërbyer në Afganistan. Vendi kohët e fundit vendosi të trefishojë vendosjen e tyre atje në 120 trupa. Ai ka

gjithashtu 120 trupa në Irak, një prani që Moisiu thotë se nuk do të përfundojë sa të jenë të angazhuara atje Shtetet e Bashkuara. Axhenda e Zonjës së Parë Laura Bush, përfshiu vizita në maternitetin kryesor të Tiranës dhe në një jetimore të mbështetur nga qeveria e SHBA. Presidenti dhe Zonja e Parë bënë gjithashtu një ndalesë në qytetin e Fush Krujës, ku qindra vetë prisnin ardhjen e tyre. Duke thyer masat e sigurisë, Bush filloi të përshëndeste qytetarët dhe u prit me ngrohtësi nga ana e tyre.

Autori është gazetar në Tiranë i atashuar pranë South Europa Times. Kjo përmbajtje është autorizuar nga SETimes.com

16

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

THE NEW ROYAL REGENCY HOTEL

Jemi të specializuar për dasmat dhe ceremonitë shqiptare!

Stafi i specializuar shqiptar në shërbimin Tuaj!

Salla e Kristaltë - 350 persona • Salla e Diamantit - 500 persona

(914) 476-6200

Kitchen renovations

by Jimmy and Harry

Ext. 329 or 330

165 Tuckahoe Road, Yonkers, NY 10710 Lokali është shumë afër jush!

Lokali gjindet : 10 min nga Bronx-i, 10 min prej Kishës së re Shqiptare, 10 min. nga Connecticut, 20 min. nga Manhattani, 20 min. nga New Jersey, ...

1060 Washington Avenue Bronx, NY 10456

Phone: 718-585-9411 Fax: 718-585-9651

Two Star Restaurant

Homemade Mediterranean Cuisine

Izet (Danny) Kolenovic 718 East 187th Street, Bronx, NY 10458 • Tel 718-220-8780 Open 7 Days A Week

PRILL-QERSHOR 2007

Jeta Katolike

17

18

Jeta Katolike

Këmbim me Vatikanin

A

nëtari i zellshëm i Famullisë “Zoja e Shkodrës”, zotëri Dedë Rudaj, ishte një nga nisjatorët më të zellshëm gjatë fushatës për ndërtimin e kishës së Shën Markut në Shtoj të Ulqinit, e cila u shugurua nga arqipeshkvijt Gashi i Tivarit dhe Mirdita i Tiranës, me pjesëmarrjen e Nuncit apostolik në Beograd, më 5 gusht 2006.

Për këtë angazhim të pashoq Deda meriton mirënjohje nga të gjithë e veçanërisht nga besimtarët e Shtojit, Famullitari i tyre Dom Fran Markaj dhe Arqipeshkvi i Tivarit Mons. Zef Gashi. Por kjo nuk është arsyeja për këtë shkrim. Vërtetë shkaku që po i shkruajmë këta pak rreshta për Dedën është befasia se Dedë Prela Rudaj ka bërë këmbime me Vatikanin, duke i shkruar një

letër vetë Papës së Romës. Para pak kohe, nga disa anëtarë të famullisë, morëm vesh për këtë dhe ia kërkuam Dedës këtë letër.

Ai me përvujtëri na e dorëzoi atë si dhe disa letra të tjera, që ai kishte marrë nga kisha dhe kuvende të ndryshme në Kroaci dhe Amerikën e Jugut. Këto letra zbulojnë veprimtarinë e Dedës në ndihmë të të varfërve të botës, të cilëve ai, edhe pse me të ardhura shumë të kufizuara, vazhdimisht u dërgon aq sa ka mundësi.

Mes tjerash, në letrën e tij dërguar papës Benediktit XVI, Deda shkruan për dëshirën e tij dhe të gjithë shqiptarëve katolikë, që edhe ne shqiptarët të kemi një kardinal.

Në emër të Papës, më 13 nëntor 2006, Mons. Gabriel Caccia, drejtor për punët e përgjithshme të Sekretariatit të Shtetit, i dërgoi Dedës një leter, me të cilën e lajmëron se Papa e ka marrë letrën e tij dhe

Dedë Prelë Rudaj me korin e Kishës “Shën Marku” në Shtoj e falënderon për ndjenjat e shprehura dhe veçanërsht për lutjet që për të dhe për detyrën e tij i drejton Zotit.

Le t’i bashkohemi Dedës në lutje, që kërkesa e tij Papës, shpejt të bëhët realitet.

M.SH.

LOW COST INSURANCE JAMES J. THEISS AGENCY FOR ALL YOUR INSURANCE NEEDS! Contractors • Commercial Insurance Home • Auto • Life Tenant / Apartment Buildings General Liability • Restaurants Stores

For All Your Insurance questions: Nationwide® Insurance & Financial Services

Call: 914-948-2144 30 Yr. experience

Mbi 30 vjet në shërbim të komunitetit shqiptar

THEISS INSURANCE AGENCY 641 N. Broadway • White Plains, NY 10603

Nationwide Mutual Insurance Company and Affiliated Companies / Home Office: Columbus OH 43215-2220 Nationwide® is A registered Federal Service Mark Of / Nationwide Mutual Insurance Company.

Jeta Katolike

19

Dita e Trashëgimisë Shqiptare në Valhalla, New York

Tradita—Pranvera përteritëse e një kombi

D

he pranvera ndoqi traditën e themeluar, me krijimin e Universit.

Ajo erdhi si çdo vit, lehtë, lehtë, lozonjare, por e sigurt; e ngrohtë, por ripërtëritëse; e qeshur por dhe e vendosur, për misionin e saj: lulëzimin e jetës!

Mbase të frymezuar nga pranvera, mbase të dehur në besnikerinë e saj, mbase thjesht si kjo pranverë, apostulle e traditës universale të jetës. Kështu dhe shqiptarët e Nju Jorkut, kishin vendosur të festonin, pikërisht, mallin, shpresën, dashurinë, atdhetarizmin. Për çdo lule, që ka mbirë në mëmëdhe, për çdo syth, që pret të çelë në Shqipëri e Kosovë, një varg poetik, një këngë, një lahutë, një cifteli, një përkushtim, një lot, një rrahje zemre, bëhet festival këtu në Amerikën e largët.

Festimet u zhvilluan diten e diel, me 10 Qershor 2007, në Kensico Dam Plaza – Valhalla, Neë York.

Organizatorët kishin premtuar, se nëse do të binte shi, do të ishte shi me pika tradite, dhe nëse ndriçonte dielli, do të ishte dielli i traditës shqiptare.

Njerëz të artit dhe kulturës, por mbi të gjitha shqiptarë, që dhuruan e shpalosen ç’ka është më e vyer: patriotizmin. Fjalën e hapjes e dha Don Pjetër Popa. Më pas, programi vazhdoi me notat muzikore, që solli Ansambli “Rugova”. Ndërsa këngëtarja Aurela Gaçe, solli aromë jugu, Gezim Nika i dha asaj aromë pjalm bjeshkësh. Grupi “Kastrioti” e të tjerë, përcollën me zërat e tyre jo thjesht talentin e këngë, por muzikalitetin e një tradite, jehonën e saj nga thellësitë e kombit, ndërkohe që valltarët kërcyen motivet dhe koreografitë folklorike, për të

pasqyruar jo vetëm veçantitë e valleve shqiptare, por dhe rritmin e zemrës, qe fshihet në to. Shumë të

Aida BODE rinj, u bashkangjiten në valle dhe shtuan harene e shijen shqiptare, qe ato i jepnin, jo vetëm pistës së gjelbert të vallëzimit, por gjithë parkut.

Tingujt e muzikës dhe valet rritmike të valleve, ishin energji, që mbushnin ajrin me nektar shqiptar.

Pikniku rreth gjithë Festivalit të Traditës, i solli shqiptarët pranë njeri-tjetrit... si thotë një fjale e urtë shqiptare: “Mali me malin nuk takohen, por njeriu me njeriun takohen!”. Kështu dhe në këtë Amerikë, qe i ka ndarë malet me oqeane, shqiptarët patën mundësinë të lid-

Gëzim Nika dhe Aurela Gaçe hen me jetët e njeri-tjetrit sërish.

Kishte ushqime të përgatitura nga amvisat shqiptare dhe pije tradicionale, si dhe u dha mundësia shitësve të ndryshëm, të paraqitin artikuj kulturorë, artistikë e simbolik. Kishte, gjithashtu, hapësira e vende, për të luajtur sporte të

ndryshme, si: volejboll, futboll, shah, madje pati dhe disa skuadra te improvizuara. Ishte nje ditë, që ngeli përgjithmonë në zemrat dhe dëshirat e të gjithë pjesmarresve, qëllimi i të cilëve ishte pranvera, përteritja e traditës, patriotizmi.

Patriotizmi, nuk rrjedh nga nevoja për mbijetesë, dhe as nga krenaria e të qenit pjesë e një populli, përkunderazi, është vetë përkushtimi e misherimi i vlerave të një kombi, është ajka e tij. Ashtu si era, që përcjell aromë, kështu edhe patriotizmi përcjell traditën, ashtu si burimet dhe lumenjte, që rrjedhin e mbushin detet dhe oqeanet, ashtu rrjedh tradita, për të mbushur jetën dhe lavdinë e një populli. Dhe në këto momente, më tepër se kurrë, shqiptarëve u duhet të mbushen jo thjesht me një traditë krenarish, por me një traditë vlerash të gjalla, që vijnë nga lashtësitë, të qëndisur në kostumet e larmishme popullore, që janë vendosur si nota në këngët tona, që janë bërë kërcime dhe pasion në valle, që janë bujari, pune e jete. Në këtë Festival, të qenit shqiptar, do të thotë të jesh E Lumja Nënë Tereze, të jesh Imzot Fan Nol, Gjergj Kastrioti, Naim Frasheri, do të thotë të jesh shpirti i popullit. Do të thotë të dhurosh vetveten, të dhurosh zërin, do të thotë të jesh luftëtar e hero, do të thotë të jesh poet edhe pse, në mergim. Dhe të gjithë pjesmarresit ishin po aq sa ç’ishin këto figura, që jo vetëm ngritën lart emrin e kombit të tyre, por treguan se ç’është shqiptarizmi i vërtetë, ç’është tradita shqiptare, ç’është vlere atdhetare.

Jetësimi dhe trashegimi i kësaj tradite, nuk bëhet thjesht me fjalë, por me festivale, që fillojnë në pran-

Të rinjë duke vallëzuar.

Ansambli Folklorik Rugova

verë e përjetësohen në çdo vatër me zemër shqiptari. Ajo ç’ka u shpalos në këtë fushë këngësh, vallesh e shfaqjesh bujarie zakonesh, ishte thjesht embrioni i një tradite, që do të merret në çdo familje, për t’a dhuruar në breza e për t’a rritur e mbajtur të gjallë, për t’a ujitur me

dashuri e për ta ushqyer me mall.

Tradita e atdhetarizmi, janë pranverë, që ka për themel një ligj universal: Ligjin e përteritjes, të jetës, të lulëzimit. Dhe në këtë festival, ligji është trashëgimi e traditës, përjetësimi i saj në zemra, është dashuria, për dhuratën më të çmuar të Zotit: Atdheun.

Për këtë dhuratë të madhe, e cila, vit pas viti, na jepet, falënderimi i takon Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” dhe Qendres “Nëna Tereze”.

20

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Ushtrime shpirtnore në Manastirin e Shën Antimit Toskana asht nji nga krahinat ma të bukura të Italisë.

Ajo asht e njohun, për artin dhe kulturën e Rilindjes, për mjeshtrinë e gatimit e venat e famshme të saj. Ka qenë një nder e privilegj për mue me vizitue Firencën, Sienën e Pizën disa vite ma parë. Sot, mbas kaq vjetësh, unë kujtoj ende me gëzim të madh ato momente kënaqsie dhe plot mbresa, kur ecja në rrugët e Firencës dhe vizitojshe muzeumet e saj aq të njohtun për thesaret e paçmueshme. Çuditesh pamasë, kur sheh bukuritë e papërsëritshme të artit të Rilindjes, shprehë me kaq fuqi në ndërtimet e asaj zone.

Këtë vit, unë pata bekimin me shkue rishtas në Toskanë. Kësaj here nuk kisha në plan të vizitojshe qytetet me muzeumet e famshme, por me kalue një javë në Manastirin e Shën Antimit për ushtrime shpirtnore. Manastiri asht nji orë me makinë larg Sienës.

Ishte e marte, me 23 kallnduer 2007, kur unë u gjinda në stacionin e trenit të Firencës, që të çon në Siena. Ajo ditë e

ftoftë dimni me diell, ia shtonte bukurinë natyrës toskane. Po rrijshe i qetë dhe rahat-rahat pranë dritares, tue shikue me kujdes.

Bukuria rurale e asaj ane, asht me të vërtetë e veçante. Natyra e Toskanës ka tërheqë shumë artista, muzikant, poet e shkrimtar të famshëm. Ato janë frymzue prej natyrës mahnitëse. Kodrat e Toskanës, të mbushuna me vneshtat, ullishtat e selvitë e heshtuna, zotnojshin me modesti mbi krejt atë krahinë kodrinore. Asht e vërtet, që dimni nuk e ka atë jetë të veçante të pranverës e verës, por gjithësesi edhe dimni e ka bukurinë e vet në nji mënyrë shumë të veçantë. Asht nji bukuri e mshehun, që ka nevojë të zbulohet shpirtnisht. Tue reflektue shpirtnisht, për bukuritë e madhnishme të natyrës, mbas dy orësh udhëtimi me tren e autobus, mbërrita tek Manastiri i Shën Antimit. Që nga stacioni i autobuzit, dallova luginën, ku ishte vendos manastiri. M’u duk se ai po më ftonte me madhshtinë e tij impresionuese të shek.

XII. Ishte vërtet magjike të vështroje

Dom Nikolin

PERGJINI

sëlargu atë vend lutjesh e adhurimi.

Dukej sikur kulla me kubenë afër saj, po arrinte qiellin. Në atë pamje të papërsëritshme, u përpoqa të marr me mend, të ndjej tingujt e Psalmeve Gregoriane, të këndueme nga murgjit prej shekujsh brenda atyne mureve. I heshtun, zbrita kodrën në atë ditë dimni me diell. Për çudinë time, nuk po i grahte kush makinës e as po ecte. Sa bukuri e veçantë ishte në ato çaste, kur unë në heshtje shijojsha nji gëzim shpirtnor në paqen e kodrave Toskane. Zogjët këndojshin. Kanga e tyne tingëllonte sikur të donte me pohue harmoninë e çuditshme të bukurisë së asaj mbasditeje dimni të ftoftë me diell. Shpirti e trupi i im po i gëzohej s’tepërmi asaj dite madhshtore.

Mbas atij udhëtimi të heshtun shpirtnor, përzie me ngjyrat ma të fuqishme të natyrës e duerve njerëzore, ma në fund mbërrita tek dera e Manastirit. Po shikoja me admirim e mirënjohje Kishën e vjeter.

Me sa shkëlqim, arkitektët e asaj kohe, kishin qenë të aftë me përdorë me mjeshtri hapsinën e dritën. Ishte nji qetësi absolute, rreth manastirit. Qe nji prej momenteve, në të cilin, unë u binda se heshtja ishte pjesë e domosdoshme e atij vendi. Selvitë e ullijtë rrethojshin manastirin e shek. XII, me nji sens pafajësie e mbrojtjeje, perulësie dhe imazhi lutës.

Tue ecë në atë parriz të vogël, mbërrita tek dera. I rashë ziles vetëm nji herë.

Prita me durim gjithmonë tuj admirue bukurin e atij vendi. Mbas pak dera u hap dhe nji prej murgjëve më uroj mirëseardhjen me nji buzëqeshje të përzemërt. Ai ishte Pader Davidi prej Uellsi (Angli). U paraqita e shpreha përshtypjen e gëzueshme e të lumtun për vendin. Ai qeshi njerëzishëm e me nji theks britanik, tregoi shumë bukur historinë dhe bukurinë e manastirit. Gjatë bisedës, unë mora vesht se murgjit ishin italianë, shumica francezë dhe, për çudinë time, qe edhe një murg i ri shqiptar, Adrian Piroli. Sa i lumtun dhe krenar e ndjeva veten për të! Ishte nji djalë i ri, që kishte vendos t’a kalonnte jetën me lutje e punë.

Ma vonë, mësova se ai kishte kushrij në Nju Jork, të cilëve, unë u kisha ba ceremoninë e martesës e i kisha pagëzue nji prej fëmijëve. Në çfarë bote të vogël jetojmë!

Ecem nëpër atë hajatin e ftoftë dhe të vjetër të manastirit, tue folë me za të ulët, për të respektue heshtjen e shtëpisë. U

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

informova mirë rreth rregullave të shtëpisë dhe rendin e detyrimeve të mija.

Heshtja duhet të sundonte gjithë ditën e kudo: heshtje në dhomën time, ndër korridore, në Kishë dhe, po ashtu, gjatë ngranjes. Qe vërtetë e çuditshme, që çdo gja rregullohej dhe kryhej për mrekulli në heshtje.

Kështu, ushtrimet e mija shpirtnore, filluen në atë mbasdreke dimni të fohtë e me diell. Qysh nga dita e parë tek ajo e fundit, të ftohtit nuk m’u nda. Mbrenda në Kishë, ishte ma ftohtë se jashtë.

Murgjit nuk përballojshin shpenzimet e nji sistemi ngrohës. Ata duhej të shkojshin në Kishë shtatë herë në ditë.

Lutja e parë fillonte në orën 5 e 45’ të nadjes, me lutjet e mengjezit e mbaronte me lutjet e mbramjes, në orën 8 e 30’.

Ndër ato mure të trasha, të vjetra e shumë të nalta të ftoftit qe ndry mbrenda.

Temperaturën e ftohtë e shtonte dyshemeja prej guri e mermeri. Gjithsesi, të ftohtit nuk më pengoi me plotësue detyrimet e angazhimet e mija shpirtenore. Kalova orë të tana në atë Kishë të ftohtë, në të cilat drita e ecja kombinoheshin për mrekulli. Psalmet Gregoriane dhe tingujt e organos, në atë abaci të madhnueshme, depërtojshin në shpirtin tim dhe më lehtësojshin kushtet e parahatshme. Akustika e mrekullueshme e abacisë bante të mundshme, që tingujt e psalmeve dhe të organos të mbushshin hapsinën e shejt me ato tinguj të lavdishëm.

Në ato momente hyjnore, isha i përthithun në atë ndërtesë te vjetër, që të rezistojshe të ftohtit dhe të prehesha në shpirtin e lutjes dhe paqes. Për nji javë, kjo mënyrë jetese u ba pjesë e natyrës sime. Nuk e ndjeva asnjiherë heshtjen si nji barrë të randë, por si nji element të domosdoshëm të ushtrimeve të mija shpirtnore. Koha e heshtjes më bante të mundshme të përqendrohesha vetëm te Krishti, ta shikojshe Atë dhe të shikohesha prej Tij. Gjatë atyne momenteve të muzikës dhe të meditimeve, përjetova praninë shumë të fuqishme të Tij. Tue u lutë me fuqi, më shkojshin ndër mend njerëzit, që janë pjesë e jetës dhe misionit tim. Në ato momente lutjeje, në mendjen time, paraqiteshin shumë fytyra e emna me të cilët, unë jetoj e komunikoj. Fuqia e Krishtit, përmes lutjeve, më bani të mundshme, me përjetue praninë e tyne shpirtnore, në ato momente hyjnore të

heshtuna dhe të ftohta të abacisë. Sa gja e bukur asht me nda me të tjerë nji komunikim shpirtnor, intim dhe të fuqishëm! Dhe unë e përjetova këtë gjendje lutjeje jo vetëm, por bashkë me ju, që jeni pjesë e dashtun dhe e pandashme e jetës time, të njohtun dhe të panjohtun, të gjallë dhe me ato që janë bashkue me Krishtin në jetën e pasosun.

Dhe ja tash, tue përfundue meditimet e mija, mbi kyt udhtim të shkurtër shpirtnor, unë ndjej fuqinë e

21

jashtzakonshme të lutjes, e cila ban të mundshme me shikjue, jo në sipërfaqe të shpirtit, por në thellësi, me depërtue aty ku vetëm Zoti mund të hyjë. Kjo eksperiencë e veçantë bani të mundshme, që bukuria e natyrës me u bashkue me bukurinë e lutjes shpirtnore, e cila na jep mundsinë me e pa jetën tonë me fe të gjallë, shpresë e dashni në Krishtin, Zotin tonë, që jeton e mbretnon për shekuj të shekujve. AMEN.

22

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Profil poeti

nton Çefa, u lind në Shkodër në vitin 1934 , ku edhe kreu mësimet fillore e të mesme. Studimet e larta i ka ndjekur në Institutin Pedagogjik 2-vjeçar Shkodër e i ka kryer ato në Universitetin e Tiranës, në Fakultetin e Gjuhës, Letërsisë e Historisë së Shqipërisë-Dega e Korrespondencës, në vitin 1962. Ka shërbyer si mësues në shkollat 8-vjeçare dhe të mesme. Për punën e tij si mësues është nderuar, mbas rënies së diktaturës, me titullin “Mësues i merituar” (1992).

Gjatë periudhës së regjimit komunist, ka botuar në shtypin e qytetit e shtypin qëndror periodik, shkrime rreth psikologjisë etnike dhe pedagogjisë popullore të popullit tonë.

Mbas përmbysjes së këtij regjimi, ishte një ndër themeluesit e gazetës demokratike “Shkodra” (1991), e para gazetë lokale demokratike në Shqipëri, dhe anëtar i këshillit botues të saj.

Gjithashtu ka qenë anëtar i këshillit botues të revistave

A

Heshtja ka tingull guri-poezi

“Rrezja e jonë” (Shkodër, 1991) dhe “Kumbona e së Dielles“ (Shkodër, 1992), që filluan të

Poeti i britmës së kumteve

botohen në Shkodër asokohe.

Për një periudhë të shkurtër, ka punuar si drejtor i Radio Shkodrës (1992). Në vitin 1993, ka emigruar familjarisht në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Që nga viti 1994, është editor i gazetës “Dielli” (1909), organ i Federatës

Anton Çefa Panshqiptare “Vatra” (1912) dhe bashkëpunon pa ndërprerje. Ka botuar në gegnisht, përmbledhjet poetike: “Dritarja e një britme” (Lezhë, 1999), “Heshtja ka tingull guri” (Shkodër, 2002).

Poeti i talentuar Gjekë Marinaj, me banim në Dallas (Texas), për artin poetik të Anton Çefës, krijime të ruajtur në fshehtësi, gjatë kohës së diktaturës në Shqipëri (19441990) vlerëson: ““Heshtja ka tingull guri”, ndonëse po bie në duart e lexuesit për herë të parë, është ruajtur si fosil në shpirtin e poetit që nga dekada e katërt dhe e pestë, të shekullit që sapo kaloi, a edhe pak më vonë. Pra kemi të bëjmë me atë kohë, kur në bisedat e ditës së qytetarëve flitej kryesisht për pushkatimet e njëpasnjëshme të intelektualëve, klerikëve, poetëve e të

gjithë atyre që guxonin të komunikonin zëshëm me ndjenjat e

Klajd

KAPINOVA tyre. Mirëpo, për natyrën njerëzore, në një përspektivë të veçantë, shprehja e ndjenjave është e barabartë me instiktin e frymëarrjes.

Ndërsa për poetët, kjo domosdoshmëri humane, është e disafishuar në më tepër se një kuptim.”. “Fjalë në vargoj të muzgët” (Shkodër, 2003), është vëllimi tjetër poetik i editorit A. Çefa. Libri shoqërohet me parathënien: “Poezia si formë e mbijetimit dhe e pasurimit shpirtëror”, shkruar nga studiuesi e pedagogu i Universitetit të Kozencës në Itali Prof. Anton Nikë Berisha.

Pjesa e mbasme e vëllimit, ka një vlerësim sintetik, hartuar me kujdes e kulturë fine nga studiuesi i njohur në Rumani Prof.

Ardian-Christian Kyçyku. Ai ka gati për botim 2 libra studimor, për të cilat, ka punuar në një hark kohor prej

30 vjetësh: “Psikologjia etnike e popullit tonë-tradita”, “Edukatë popullore shqiptare”.

Punimin voluminoz e ka paraqitur për gradën shkencore, por për arsye biografie nuk i është pranuar. Studiesi e publicisti Çefa, punon pandërprerje në hulumtimet e kulturës dhe traditës së hershme shqiptare, duke i dhënë jetë dorëshkrimeve, që presin të botohen: “Kritikë letrare: syzimeanaliza-intervista”, “Ftillime publicistike”, “Portrete”, “Noli e Konica” (ese), një përmbledhje poezish origjinale dhe një përmbledhje poezish të përkthyera nga italishtja e anglishtja. Për lexuesit e rubrikës profil poeti, po ofroj të kundrojmë sëbashku, kënaqësinë që të japin tubëzat lirike: “Motivet e gurit”, “Kulti i fjalës”, “Motivet e Shkodrës”, “Motivet e stinëve” të pabotuara më parë. Poeti Anton Çefa, jeton me familje në New Jersey.

Mallkimi i gurit Që në kohnat ma të para stërgjyshi im në logun e kuvendit faqe burrave urtakë u përbetue mbi gur…

Dhe guri ia lëshoi namën e vet : “Mallkue qoftë çdo gja qi s’asht gja, mallkue qoftë fjala, nëse nuk zbulon të vërtetën, lëvizja nëse nuk synon drejt dritës, ngjyra nëse nuk ruen fytyrën, forma nëse shtrajtëson njeriun, pesha nëse nuk randon ku duhet !

Mallkue qofshin !

E mallkimi më ndjek që shtatqind brez.

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

të lashta e lirikave amtare Jehe melodish Në mendimin tim thërmohet nji tingull guri e vorbuj flake ngre në çdo pikël gjaku mandej nji mal me dhimbje e jehe melodish ma të lashta se kohë e gurit.

Lule e shpeshtë e kësaj zagne qi quhet jetë.

Kryqëzim Kryqëzohem tek fjala, fjala kryqëzohet tek unë.

Në fjalën time digjem, përsëdytem prap tek fjala.

Enigma e gurit Gjithkush dashunohet n’diçka e unë u dashunova në enigmën e gurit.

Hini i stërdjegun i Feniksit Fjala .

Kulti i fjalës

Në rebusin e gurtë gjeta shtegun e andrrës e mugullimin e sythit të njomë në prak pranverash.

Xixa stralli ma ndezin eshkën e gjakut e jam dell i ngrimë në ballin e shkambit.

Gjithkush dashunohet n’diçka e unë u dashunova në enigmën e gurit.

Guri - rit i shejtë i të parëve të mi.

Pesha e fjalës Kur dora e brengës troket në damarët e votrës e prushi i saj përndizet e harliset në të gjitha enët e gjakut, të dhemb shpirti, vëlla, e peshon si guri fjala e ma tepër se guri.

Filli i fjalës Fëmijë, ia kërkova fillin fjalës: Përtej bukurisë, qielli, Përtej dashurisë, nana, Përtej flijimit, Atdheu, Përtej vetvetes, emni.

Emni, në mes të kangës e të gjamës.

Miha në gojën e shpresës Miha në gojën e shpresës e mbolla nji fjalë e fjala u ba dhimbje.

Ka nji kufi të artë gjithësia : aty ku mbaron së djeguni nji botë fillon nji tjetër botë e gjallë me fije bari e jete.

Në altarin mes dy botëve si lutje e shejtë kulti hyjnor i fjalës ringjallë në dritë.

Shnjoni

Fjalë në Vargoj të Muzgët

Stinë panairesh Stinë panairesh dehëse, Pranverë e delireve Që tallaziten në gufim të gjakut Ndër dej.

Panair tingujsh të blerë Kah dridhen në fërgëllim të kalesës, Ma të lehtë se drita Që feks mbas degëzave të kopshtit.

Si çdo vjetë Shnjoni i ndezi flakadajt Dhe valles ia dogji hapin.

Panair ngjyrash Ma të brishta se fjalët e zogjve Në endje ylberesh.

Deri në ag të ditës Përzhiten kambët e shpirtnat.

E aromat, Oh panairet e aromave, Ma të kandshme Se fryma e foshnjeve në djep!

Kristianizmi pagzoi me emen të ri Zakonin e vjetër E arbërit mbeten arbër.

Zjarre të fikuna dikur Ndezen rishtas në gjokse e të rijve Ditën e Shnjonit.

Pax Vobis !

“Pax vobis ’, kufoma jetësh të zhgënjyeme!”

Pëshpërisin gjuhët e blerta të selvive E shelqeve u ranë gojët Në litani mortore pa mbarim.

Mbi eshtna martirësh randojnë E dridhen prej pezmi gurët e zajeve, Kullojnë helm kaltërsitë. *U kushtohet patriotëve të pushkatuem mbas mureve të Rmajit, në Zall të Kirit.

Stinë panairesh dehëse, Pranverë e delireve!

Vapa djegagur (Vera) Fjolla rrezesh të zjarrta Që nuk shihen Gëzojnë ditët e dasmës Me rituale vape.

Nji gjinkallë e çmendi Gushtin djegagur Deri në frymë të fundit.

Mendimet si kallijt Kanë ulun krenat Mbi ditën që digjet Pa zhurmë.

23

24

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Specialized in multifamily residential and other income producing commercial properties.

Gjon Dedvukaj Broker / Owner

• MANAGEMENT • RENTALS • SALES

MORTGAGES

Tel: (718) 519-1100 Cell. 718-496-7710 Fax: (718) 881-1829

Na kontaktoni nëse planifikoni të bleni ose shisni çfardo lloji Real Estate në shtetin e New Yorkut

WWW.ALBUSAREALTY.COM e-mail: albusarealty@aol.com

261 Gun Hill Rd. Bronx, NY. 10467

2378 Belmont Avenue Bronx, NY 10458 Tel.718-584-4750 Fax. 914-470-1723

sunnyside printing Gjovalin Nikçi 2 locations to better serve you

18 North Astor Street Irvington, NY 10533 Tel.914-478-3200 Fax. 914-470-1723

T-SHIRT •HATS • SWEATSHIRTS • BUS. CARDS PENS • ENVELOPES • CARBONLESS FORMS • MENUS • COPIES • SILK SCREENING • EMBROIDERY BANNERS • SIGNS • BUTTONS • POSTERS • POSTCARDS WWW.SUNNYSIDEPRINTING.COM WWW.SUNNYSIDEWEB.COM WWW.MAKEYOUROWNWWW.COM

Rreth 400 shqiptaro-amerikanë morën pjesë në

Paradën e Ditës së Forcave të Armatosura të Amerikës

N

gjarja e javes së parë të muajit maj, kur disa persona me prejardhje shqiptare u arrestuan me akuzën se kishin planifikuar një sulm terrorist mbi një bazë amerikane, bazë kjo, e cila shërbeu për strehimin e refugjatëve kosovarë në kohën e luftës në Kosovë, ka pasur në Amerikë jehonë të madhe. Nga njëra anë u duk sikur u “ciflosë“ pak imazhi i shqiptarëve. Si kundër kësaj, në anën tjetër, u ngrit edhe më shumë imazhi i shqiptarëve. U nxit fuqishëm nga çdo shqiptarë dënimi i plotë të këtyre veprimeve, distancimi dhe reagimi i menjëhershëm i organizatave, shoqatave, kishës e xhamisë, e çdo individi. Në reagimet e tyre shprehej bindja e përgjithshme; se Kosova dhe shqiptarët gjithmonë

treguar se të arrestuarit në komplotin kundër Fort Dix-it nuk përfaqesojnë shqiptarët. Shqiptaro-

BEQIR

SINA Amerikanët, mes tyre edhe femijë, grupe folklorike të veshura me kostume popullore, e me flamuj shqiptarë e amerikanë, që mbanin në duar portrete me fotografitë e Nënës Tereze, treguan se ne jemi kombi më pro amerikan në Botë.

Ku është Amerika, aty janë edhe shqiptarët, ne jemi për mikun e madh dhe aleaten e përjetshme tonën — Shtetet e Bashkuara të

marrës i Medaljes së Nderit, Grand Marshall, Kongresistja Nita M. Lowey, Honorary Grand Marshall, udhëheqësi Ekzekutivi i Qarkut të Westchester-it, Andrew J. Spano, kryetar Nderi i “American Legion Post 1574”, Peter Fiumefreddo, dhe përfaqesues nga të gjitha regjimentet e Forcave të Armatosura të SHBA-ës.

Aktivitetin me emër: “Parada e Ditës së Forcave të Armatosura Amerikane”, në Kensico Dam Plaza dhe Legion Drive, Valhalla, e drejtoi presidenti i Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane, Joseph J. DioGuardi. Në paradë moren pjesë edhe udhëheqës organizatash, shoqatash e enteve shqiptare në Amerikë.

Në këtë kuader, DioGuardi foli me të madhe se duhet punuar më

Joseph DioGuardi udhëheqës i manifestimit duke shoqëruar Dile Gecajn e cila interpretoi himnin amerikan kanë qenë, janë, e do të jenë në anën e Amerikës, si kombi më pro amerikan në Botë.

Këtij qëllimi i shërbeu pamëdyshje edhe një paradë tradicionale, e një krahine të Nju Jorkut (Westchester-it), e njohur ktu me emrin: “Parada e Ditës së Forcave të Armatosura të Amerikës”. Liga Qytetare Shqiptaro Amerikane, presidenti i saj Joseph J. DioGuardi, ish kongresmen i Nju Jorkut, në këtë krahinë, dhe bashkëshortja e tij z.

Shirli Kloijs - DioGuardi, Këshilltare e Çështjeve Ballkanike, së bashku me Famullijn e Kishës Katolike Shqiptare në Amerikë “Zoja e Shkodrës” dhe qendra Nëna Tereze e kësaj kishe, mblodhen rreth 300 - 400 shqiptaroamerikanë, që parakaluan së bashku me trupat amerikane.

Ata parakaluan duke demonstruar para qytetarve amerikanë, dhe autoriteteve amerikane, qendrimin tonë të vendosur kundër terrorizmit; për të

Amerikës.

Paradën e udhëhoqi, gjatë parakalimit, Kapiten Paul Buchs,

shumë për të ndryshuar disa perceptime të gabuara, që njerëzit kanë për shqiptarët. Ish anëtari i

Dhomës së Përfaqësuesve në Kongresin amerikan, Joseph DioGuardi, nuk beson se kjo ngjarje mund të ketë pasoja serioze për imazhin e shqiptarëve.“Kuptohet, tha ai gjate fjalimit, që ky është një rast i izoluar. Ata nuk përfaqsojnë shqiptarët sepse shqiptarët e duan popullin amerikan dhe Shtetet e Bashkuara e dinë se sa proamerikanë janë shqiptarët. Dhe nësë flasim për trupat amerikane, që ata akuzohen se kerkonin të sulmonin, duhet thënë se sot ka dhjetra trupa shqiptare që luftojnë krah për krah ushtarëve amerikanë në Afganistan e Irak, dhe nuk ka dyshim se të gjithë shqiptarët në Amerikë mbështesin ushtarët amerikanë, që luftojnë jashtë vendit”. Si gjatë fjalimit dhe gjatë parakalimit, DioGuardi u bëri thirrje vazhdimisht shqiptarëve, të brohorisin fuqishëm “USA-USAUSA”.

26

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

27

The Split Between East and West

O

n October 31, 1517, an Augustinian monk named Martin Luther opened the ears of the Catholic Church by nailing his 95 Theses on the doors of the Church in Wittenberg, Germany. This was the beginning of a difficult time for the Church known as the Reformation. However, this was not the only occasion in which the Church suffered religious disunity. After the fall of the Roman Empire in the first and second centuries, the Church was the only institution organized well enough to lead Europe through a period of unrest. As time evolved, the Church quickly split into the Eastern Orthodox Church and the Western Catholic Church. This split between the Churches caused many issues between religious leaders and often led to violent disagreements. While many may understand the basic differences between the Orthodox Church and the Catholic Church, many do not fully comprehend the similarities.

Orthodox literally means, the “correct religion” while Catholic means “universal.” There is a great significance in the differences in the Churches even in their names. First, we should understand the basic differences. The Orthodox Church was primarily made to proclaim that Greek was the official language of the Church, priests should be able to marry, and that the Emperor of Constantinople was the head of the Church. In contrast to these radical ideas, the Catholic Church reaffirmed Latin as its official language, the celibacy of priests, and the authority of the Pope in Rome. There are countless differences in the performance of many rituals also, especially during the holidays of Easter and Christmas.

Jovalin

DEDAJ

This past Easter was especially significant because both the Eastern and Western churches celebrated the holiday on the same day. Both churches recognize the significance of this holiday and many others.

Nearly all of the holidays that the Catholic Church celebrates, the Eastern Orthodox also recognizes, just on a different calendar.

When looking at the reality of the situation, one must understand that political and selfish interests sometime dictate the course of history.

Catholic theologians and historians will continue to indulge in the schism of the church in order to find a proper explanation. Until then, Catholics and other Christians should listen to words of Pope John Paul II and,”accept religious tolerance” for our fellow Christians. The dream of many Catholics and Orthodox Christians is that one day both churches will once

again rejoin the Western Church and become the One, Holy, Catholic, and Apostolic Church.

• Burek të shijshëm 7 ditë në javë •

•ME MISH • ME DJATH • ME SPINAQ • Tel. (718) 822-8955 758 Lydig Avenue • Bronx, NY 10462 Albanian For ʻYUMʼ Marjan Kolndrekaj with a cheese-filled burek at Dukagjini Burektorja.

Pranojmë porosi për festat tuaja familjare!

28

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Ulqini - vendlindja ime letrare Më të madhin borxhli më ka Ulqini mua, kur aq i merituari dhe i paharruari poeti Esad Mekuli, më botoi librin mbase më kurajoz për kohën, satirën aq akuzuese kundër sistemit dhe politikës antishqiptare “Letra nga Ulqini”, me të folme ulqinak(ç)e. E kam, prandaj, për nder të më quajnë (edhe)-Ulqinak. Se vetëm Ulqini, kjo perlë e bregdetit shqiptar, ma çelipërkrah gazetarisë-rrugën e letrave shqiptare. Ka një diç të veçantë kjo puna e vendlindjes sime... Pejanët, aty ku u linda vërtet dhe saktësisht më 20 dhjetor 1930, gjithmonë e jetës-për këto gati-gati 77 kokrra vjet të jetës sime!-as më kanë pranuar dhe as më kanë njohur ndonjëherë si-pejan. Si qytetar i Pejës. Jo. Atë ditë e sot, për bashkëqytetarët e vendlindjes sime, për Pejën dhe pejanët, unë edhe kam qenë, edhe kam mbetur, edhe do të vdesrugovas. Rugovan. Apo, ca dhe më pezhorativisht-“rugovc”!

Edhe pse pothuajse gjithë çzshkrova, në një mënyrë a në një tjetër, frymëzimin dhe burimin e ka mu në Pejë. Kurrë dhe asnjëherë vendlindja ime, Peja, nuk e ka shënuar (të paktën) një përvjetor timin-as të dyzetin, as të pesëdhjetin, as të gjashtëdhjetin, as të shtatëdhjetin. Pa le pastaj, qoftë larg, gjë më shumë. Kështu ishte dhe kështu mbeti.

Po ama, do ti, Rugova, vendlindja e prindërve të mi, e babait nga Drelajt dhe e nënës nga Haxhajt, edhe pse pikërisht Rugovës ia kushtova-për mendimin tim!vëllimin më të mirë me tregime (“Ahmet Koshutani”), më të parin roman timin (“Heshtja e armëve”) dhe radio-dramën time të parë, që u emetua vite me radhë në Radio (“Kur kositen livadhet”), edhe ata, atë ditë e sot, nuk më konsiderojnë dhe as më mbajnë rugovas. Kur u sajua lista e jo më pak se 550 (pesëqindepesëdhjetë!) intelektualëve rugovas, emri im nuk fuguronte në atë listë dhe as u ftova e as u denjova të marr pjesë në ndonjë “kuvet” (kuvend) të tyre! Pse?! Sepse unë nuk isha rugovas, kisha lindur në Pejë. Sot, tek po mbush mbi 60 vjet jetë në Prishtinë (gjashtë dekada jetë, heuuu!), asnjeri dhe asnjëherë nuk më ka quajtur - prishtinas a “prishtinali”. Jo. Kurrë. Gjithmonë, për prishtinasit, unë kam qenë dhe kam mbetur-pejan. Me fjalë të tjera, kjo i bie disi-siç do të thoshte im bir, Migjeni-se

Pamje nga Ulqini unë, në të vërtetë, për gjithë këto mote, szpaskam qenë tjetër pos-apatrid! Njeri paatdhe. Njeri pa-vendlindje. E bëra këtë “hyrje në temë”, pak për shaka e më shumë për domosdo, që t’i gjegjem ftesës, aq këmbëngulëse dhe prej shumë kohësh të mikut dhe kolegut tim të penës, Hajro Ulqinakut, një ulqinaku që s’e pati fatin tim “të keq” , po mbajti mbiemrin me emrin e vendlindjes së tij, kështu që edhe mua të më quanin jo më Ramiz Kelmendi, por Ramiz Pejani. Synimi i këtyre rreshtave, ndërkaq, është tjetër. Aspak i paqëllimtë. Dhe fare pa humor... Për herë të parë, kështu e në këtë mënyrë, mu në të perënduar të jetës sime, botërisht e publikisht, deklaroj se: Unë, Ramiz Kelmendi, një apatrid: as pejan, as rugovas, as prishtinas, kam, sidoqoftë, edhe një vendlindje. Të pakontestueshme, të mirëfilltë dhe më se të vërtetë. Një vendlindje, që e kam dhe e mbaj për mburrje e rrahagjoks. Kam vendlindjen

Ciao

time-letrare.

Ve n d l i n d j a ime letrare, në plotkuptimin e fjalës, ështëRamiz Kelmendi Ulqini!

Ky qytet, që-në atë vitin e largët 1953, kur, si student i Albanologjisë në Beograd-e vizitova sëpari, mua, këtij pejani “rugovc”, që s’kisha parë kurrë det me sy, m’u duk qytet-ëndërr, qytet përrallor. Ky qytet yni aq i bukur dhe një dashuri rinore, skofiare, tërësisht platonike, me një ulqinake sa të këndshme aq edhe të mençur (unë, asokohe, isha 23 vjeç!) më krijuan këtë vendlindje të re. Frymëzuar nga Ulqini dhe nga kjo vashëz ulqinake, me shumë drojë e pasiguri, me shifër dhe në konkurs për tregime të “Rilindjes”, shkrova tregimin tim të parë në jetën time, me motiv nga Ulqini: “Barka e peshkatarit”. Shkrova paskëtaj edhe tregimin e dytë në jetën time, po ashtu me motiv nga Ulqini: “Nji ma pak”. Por, më të madhin borxhli më ka Ulqini mua, kur aq i merituari dhe i paharruari poeti Esad Mekuli, më botoi librin mbase më kurajoz për kohën, satirën aq akuzuese kundër sistemit dhe politikës antishqiptare “Letra nga Ulqini”, me të folme ulqinak(ç)e. E kam, prandaj, për nder të më quajnë (edhe)-Ulqinak. Se vetëm Ulqini, kjo perlë e bregdetit shqiptar, ma çeli-përkrah gazetarisë-rrugën e letrave shqiptare. Më bëri edhe-letrar…

(Prishtinë, Hoteli “Grand”, 2007)

Restaurant

Zef Gjelaj Private Party rooms available for up to 90 people.

Special Care and attention for Albanian Parties.

57 Waverly Avenue, Eastchester, NY 10709 Tel: (914) 779-4646 • Fax: (914) 961-0397

29

Lugina e Bogës kuotën 1775 m mbi nivelin e detit.

Vendosja e luginës, rrëze Bjeshkëve të Namuna nga njëra anë e lartësive të Rrabës nga ana tjetër, të shoqëruar me brezin e pyjeve natyrore të ahut, të ndërprera si në një peisazh nga kullotat e livadhet e shumta përreth, krijojnë vlera të paimagjinueshme të një vendi turistik alpin. Vjeshta,

Vjeshta në Bogë

Kush ka patur fatin të shoh luginën e Bogës, në fazën e lulëzimit të llojllojshëm të pemëve frutorë në pranverë, mund të them, se ai njeh së afërmi perlën e natyrës veriore alpine.

Shtëpi të bukura, të sistemuara, të lyera përjashta, me rrugicat karakteristike

prej mureve të gurit e parmakëve të drunjtë. Të gjitha këto, në proporcion të drejtë me bukurinë e vendasve antropologjike (të pashëm, të gjatë si

Zef

NAÇAJ në imazhet e përrallave), mikpritës e të dashur me miqtë, përqafues të së resë e zhvillimit, duke rrezatuar një kulturë jetese të afërt me atë të qytetit. Lugina, është vendosur në formën e një harku gjigand, pasojë e bashkimit të dy luginave, me drejtimet përkatëse VeriJug e Lindje-Perendim, duke u ndarë në perëndim me luginën e Shkrelit e vijuar në ngjitje graduale drejt Okolit e Qafes së Thorës, që shënon edhe pikën e ndarjes me zonën e Dukagjinit, në

Okol - Faqja veriore e Rrabes

përcjell përsëri të njëjtat kënaqësi, veçse ngjyrat pranverore shndrrohen në të argjendta e kafejta, duke mos mbetur mbrapa stina e dimrit, me deborën e sportin e skive. Qarkullimin i ciklit gjithvjetor e klima e shëndetshme karakteristike malore veriore, me verë të freskët e dimër të lagët e të ftohtë alpin, janë të lakmueshme përcilindo vizitor vendas apo te huaj. Një infrastrukturë e përmirësuar, në qarkullimin rrugor malor, do të jepte përparësi të reja e të gjithanshme luginës së Bogës.

Rruga dhe drejtimi lindor

30

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

Kryeprinci i Epirit Gjergj Gjon Kastrioti

P

as kalimit në amshim të Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit, Shqipëria vuajti gjatë nga kalvari i gjysëmhënës në shekujt XV-XX. Historia e Europës foli e shkroi me shumë respekt për kryeluftëtarin arbëror, duke i përkushtuar libra, piktura, simfoni muzikore etj. Autorë të huaj e arbërorë, gjatë shekujve janë marrë me trajtimin e figurës legjedare të Gjergj Gjon Kastriotit (1406-1468), që për 26 vjet ishte një kala e pamposhtur.

Deri në ditët tona të shekullit XXI, kanë mundur të mbërrijnë me sukses mbi 1000 libra të autorëve të ndryshëm nga Europa, Amerika e Azia. I pari autor i jetëshkrimit të Gjergj Kastriotit ka qenë At Dhimitër Frangu, që botoi librin: “Gli illustri et gloriosi gesti et vittoriose imprese, fatte contra Turchi dal Sign. D. Giorgio Castriotto, detto Skanderbeg, Prencipe d’Epirro.” (Veprat e famshme e të lavdishme dhe ndërmarrjet fitimtare kundër turqve të Zotit Don Gjergj Kastriotit i quejtun Skanderbeg Princ i Epirit). Vepra e pandryshuar u përkthye në italisht nga Bernadino Vitale. Gjatë ribotimit (20 herë) ndër shekuj (v. 1506 - 1769), asnjëherë nuk iu ndryshua titulli origjinal.

Autori, librin në fillim e shkroi në latinisht (1480), por dorëshkrimi ende sot nuk është gjetur. Sot kemi vetëm ribotimin në italisht, në vitet 1506, 1531, 1539, 1541, 1545, 1584, 1589, 1610, 1679 etj.

Më pas vjen humanisti i shquar At Marin Barleti, i cili u frymëzua nga At Dhimtër Frangu, që ishte daja i Skanderbegut (Sulltani i Perandorisë Turke asokohe e mbajti peng në oborrin e tij, ia helmoi vëllezërit, Gjergjin e quajti më pas Iskander do të thotë Aleksandër e Beg, Fisnik, shënimi im Gj.F.I.), jetonte në një kohë me fatosin kombëtar. Françeskani Barleti ishte një prift katolik nga Shkodra, që pati rastin e veçantë me njohë nga afër disa nga prijësit luftarakë.

Ai u mbështet edhe në disa gojëdhëna popullore të zonave të tjera arbërore, të cilët i kallëzuan gjithçka dinin mbi trimëritë, fitoret e tij. Ai kishte pasë gjithashtu mundësinë të shfletojë e studiojë dokumentet origjinale zyrtare të Arkivit të Venedikut, ku kishte shkuar për të jetuar, mbas pushtimit të Shkodrës prej turqve. Biografinë e Gjergjit të Madh, ai e shkroi në gjuhën latine dhe e botoi në Romë në fillim të shek. XVI. Një shekull më vonë, At G. Bienuni, një prift italian nga Brescia, gjeti një tjetër biografi të Gjergjit të Kastriotëve, të shkruar prej një autori anonim prej Tivari, të cilin

Imzot Fan Stilian Noli e pagësoi me emrin Tivarasi. Dorëshkrimi origjinal i veprës së Tivarasit, që mban vitin 1480, ka humbur tashti për tashti dhe njihet vetëm nga

Gjon Frani

IVEZAJ referencat e citatet, që përmban libri i At Bienunit, i titulluar: “Istoria di Giorgio Castrioto Scander-Begh“. Burimi tjetër origjinal, mbi jetën e Gjergj Kastriotit, është Gjin Muzaka, i cili ishte nga familja

sunduese feudale e Beratit dhe luftoi krahpërkrah me Kryetrimin që formoi bashkimin e Shtetit të Arbërit. Ai jetoi në Shqipëri edhe 11 vjet mbas vdekjes së heroit tonë dhe mandej u vendos në Napoli. Atje shkrojti “Historin dhe trashëgimin brez mbas brezi të familjes së Muzakëve“, ku rrëfen historinë e Kryetrimit të Kastriotëve, sipas dëshmive të veta të përjetuara.

Në shek. XIX, dijetarë të kombësive të ndryshme, u kthyen përsëri në burimet origjinale, që ishin mbyllë në Arkivat e Vatikanit, Venedikut, Raguzës dhe Stambollit. Disa e përmendin në vepra të përgjithshme dhe shumë të gjata, që shkruajtën mbi shekullin e pushtimit të Ballkanit nga Perandoria Otomane. Disa të tjerë, si anglezi Clement Moors, francezi Camille Paganel, gjermani Z. Pisko, shkruajtën biografi të gjata për Kryetrimin e Arbërisë. Por punën më të madhe me vlerë e hartuan eruditët Thalloczy, Jireçek e Dr.

Milan Shufflay, të cilët mblodhën sëbashku e botuan një koleksion dokumentash, që përbajnë nji vepër monumentale mbi Shqipërinë asokohe.

Sëfundi u kujtuan shqiptarët për të hulumtuar, shkruar dhe përjetuar trimëritë e Gjergjit në letrat shqipe, studimet albanologjike, historike etj. Kësaj rradhe, shqiptarët, nuk bënë asgjë tjetër, veçse lakuan argumentet dhe tezat e autorëve të huaj, duke mos thënë asgjë të re. Le të shohim, se çfarë do të thonë studiuesit e rinj, që sot i kanë të gjithë mundësitë e potencialin intelektual, për të hulumtuar më gjerësisht dhe thëllësisht kontributin e madh që dha Kryetrimi i Arbërisë, Atleti i Krishtit e Mbrojtësi i Civilizimit Përparimtar të Europës Perëndimore Gjergj Kastrioti.

Mbas Luftës Parë Botërore, Imzot Noli botoi: “Historin e Skënderbeut“, e cila gëzoi menjëherë një popullaritet të jashtëzakonshëm. Vepra në fjalë u mësua gadi përmendësh nga nxënësit e shkollave në Atdheun e lirë. Françekani At Marin Sirdani mblodhi e botoi gojëdhanat e popullit mbi Gjergj Kastriotin. Më 1937, Thanas Gegaj i parashtroi Universitetit të Louvain në Belgjikë një tezë doktorature, në gjuhën frengjishte: “L’Albanie et l’invasion turque au XV ëme siëcle“. Dokturatura e tij u botua në formë libri me shpenzimet e Universitetit.

Më 1947 Noli botoi një histori të Gjergj Kastriotit në gjuhën angleze. Kjo ëshë një vepër shkencore e një niveli shumë të lartë, sidomos për shënimet kritike mbi veprat e autorëve të huaj dhe shqiptarë ndër shekuj, që kanë shkruejtë mbi Gjergjin e Madh, ashtu edhe mbi personalitetet e ngjarjet historike, që kishin lidhje me epokën e ndritur të shtetformimit kombëtar.

Gjergji ishte djali i vogël i Gjon Kastriotit, kryetari i një prej familjeve princore më të fuqishme në Shqipërinë e Mesme. Gjergji lindi në Krujë (1406).

Legjenda popullore, që u përhap mbas gojëdhënës, thotë se nëna, Princesha Vojsava, kur priste fëmijën pa në ëndërr se i dha jetë një dragoi, që ishte i madh sa e gjithë Shqipëria e përpinte turqit me shumicë. Ai, kur lindi, kishte një shenjë shpate në krahun e djathtë. Qysh i vogël, ai tregoi një interesim të çuditshëm për armët e luftës e i pëlqente të luante si ushtar me vëllezërit dhe moshatarët e tij.

Mbas disfatës, që pësoi nga dora e turqve (1423), Princi i Epirit, Gjon Kastrioti, u detyrua t’i “dërgojë” Sulltanit si peng 4 djemtë e tij. At Barleti shkruan se Gjergji

PRILL-QERSHOR 2007

ishte vetëm 6 vjeç. Biografët më të vjetër shkruajnë se ai kaloi 20 vjet si peng në duart e turqve, para kthimit të tij dramatik në Krujë (1443).

Sipas tyre, ai ishte një burrë i pjekur në moshën 38 vjeç, kur ngriti flamurin e luftës së shenjtë kundër shkelësit otoman. Duke shkelur zotimin që i kishte dhënë, Sulltan Murati detyroi 4 djemtë e Gjon Kastriotit të pranojnë fenë islame. Mandej iu ndërroi emrat, duke i quejtur Gjergjin Isqender - Bej, që u kthye shqip në Skanderbe. Ky është një emën simbolik, që iu dha për kujtim të Lekës së Madh (Aleksandrit), duke qenë se nuk ekziston ndër emrat islam. Në oborrin e Sulltanit, ai u vendos në shkollën e kadetëve ushtarakë të Pallatit. Përveç artit ushtarak, mësoi disa gjuhë të huaja, e sidomos italishten. Arti i luftës zgjoi interesimin e tij më të madh. Kur ishte në moshë me përdorë armët, ai u dërgua në lojërat ushtarake në mes të gjithë moshatarëve të tij. Shpata ishte arma e tij më e preferuar, dhe vrapimi mbi kalë, sporti që i pëlqente shumë. Nga pamja fizike ishte i gjatë, një trup i derdhur prej statuje, me sy që shkëlqenin nga gjallëria e zgjuarësia, me një hijeshim burrnor të mahnitshëm. Sulltan Muratit i kishte bërë përshtypje shkathtësia e tij mendore dhe mjeshtëria e përsosur në garat me armë. Ai e mori me simpati e e la të jetonte, ndërsa vëllezërit e tij i mbytën në një mënyrë që nuk dihet mirë ende sot. Sigurisht, kjo mund të zbardhet, nëse shqiptarët hulumtojnë me kujdes periudhën otomane pranë arkivave të Stambollit, që ënde sot janë të “hapura”.

Gjergji u bë komandant kavalerie në ushtërinë otomane. Ai mori pjesë në disa luftra të Sulltanit në Europë e Azi. “Në rrethimin e nji fortese në Anadoll, - shkruan Fan Noli, - Skënderbeu, si Leka i Madh, u ngjit majë murit, ngriti sanxhakun dhe hyni i pari në qytet“. Mbas çdo ekspedite ushtarake, ai kthehej ngadhnjyes e sillte në Edrenë robër e plaçkë pa masë. Fama e tij rritej dita-ditës; ushtria e adhuronte; komandantët e tjerë e kishin zili. Ndërsa Gjergji i Madh ishte në oborrin e Sulltanit, lufta kundër turqve vazhdonte ende në Shqipëri. Kështu, më 1432, Andrea Topia korri një fitore të madhe, e cila pati si pasojë një Kryengritje të Përgjithshme nga Shkodra në Gjinokastër. Tri ushtëri të tjera, që Sulltani dërgoi kundër Shqipërisë tre vjet me rradhë u shkatërruan e u kthyen në Edrenë pa e krye qëllimin. Suksesi u shtoi guximin shqiptarëve, të cilët sulmuan garnizonin turk të Gjinokastrës. Sulltani dërgoi një ushtri të zgjedhur nën komandën e Isak Beut nga Shkupi. Shqiptarët u kapën në mes të dy zjarrëve dhe pësuan një disfatë të plotë. Megjithatë, përpjekja e turqve për të pushtuar Beratin, më 1438, u shoqërua me një rezistencë shqiptare të pathyeshme. Duket sikur Gjon Kastrioti kishte qëndruar larg këtyre luftrave, duke respektuar detyrimet, që kishte marrë kundrejt Sulltanit. Prapëseprapë, kur vdiq në vitin 1443, Sulltan Murati nuk ia dijti për nder qëndrimin e tij korrekt e të paanshëm, por aneksoi menjëherë principatën e Kastriotëve në trevat e Krujës. Ai dërgoi një guvernator turk në Kështjellën e Krujës. Kryetrimi kishte mbetetur trashëgimtari i vetëm i shtëpisë së Kastriotëve, u helmua

Jeta Katolike

31

shumë nga kjo pabesi. Ai u betua me vehte, se nuk do t’a linte këtë grabitje të kalonte pa ndëshkim dhe se do të shkëpuste pronat e familjes nga thonjtë e pushtuesit. Rastin e volitshëm, për të realizuar betimin e tij në vend, Gjergj Gjon Kastrioti e gjeti më 1443.

Gjergji i Kastriotëve ishte duke marrë pjesë në një ekspeditë ushtarake, drejtuar kundër kristianëve të Europës, të prirë prej Vojvodës së Hungarisë, trimit të famshëm Jonash Hunjadi. Beteja ndërmjet të dy ushtërive u zhvillua e ashpër në Konovicë afër Nishit.

Gjergji, i cili komandonte një krah të ushtërisë turke, pushoi së luftuari e Hunjadi doli ngallnjyues. Ai kishte menduar të kthehet në vendlindje, për të liruar tokat arbërore, detyroi qatipin e Sulltanit t’i jepte një ferman (dekret) për guvernatorin e Krujës, që t’i dorëzonte Kështjellën. Porsa mbërriti në Krujë, Gjergj Kastrioti u kthye në fenë e të parëve të krishterë. Ai proklamoi luftën e shenjtë kundër pushtuesve muhamedan. Ky akt dramatik, i kthimit të Gjergj Gjon Kastriotit në Krujë, është përshkruar në historinë e At M. Barletit dhe është përjetësuar në vjershën “Skanderbeg“ të poetit amerikan Longfellow (i shqipëruar mjeshtërisht nga Noli). Ky i fundit, në poemën – balladë, flet për aksionet e tij të guximshme, me anë të të cilit Gjergji arriti të kthehet në Shqipëri, të marrë Krujën e të ngrejë Flamurin e Kastriotit mbi kryeqytetin e shtetit të tij. Po në Palermo (Itali), gjenden edhe dy libra të tjerë jetëshkrimorë, që flasin për Princin Gjergj, të botuar në gjuhën italiane më 1845 në Palermo nga një autor Anonim dhe tjetri i austriakut Pisko gjermanisht botuar në Vjenë më 1884. Ajo që bie në sy është se të dy veprat janë mbështetur nga tregimet e At Dhimitër Frangut.

32

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

HIMARA Perlë bukurie e kështjellë qëndrese Të njohësh historinë e popullit tënd, përveç kulturës njohëse, është edhe element i patriotizmit. Në publiçistikën time modeste, jam munduar të përshkoj çdo cep të atdheut, me qëllim njohjen e traditave dhe kontributin, që ato i kanë dhënë përmes bijve e bijave të tyre, në mbrojtje të truallit dhe në lidhjen që kanë patur me kontinentin plak, Europën.

Një ndër këto krahina, ku flaka e atdhedashurisë dhe dëshira për të ruajtur

Mark

BREGU kurdoherë aleancat me Perëndimin, është edhe zona bregdetare e Himarës. Për trevën e mbuluar me lavdinë e shekujve, për kontributin e shkëlqyer të bijve e bijave të saj, flasin faktet historike (v. 1759): Informatë, mbi gjendjen, mbi forcat dhe mbi vendosjen e Krahinës së Himarës si dhe mbi etapat kryesore të luftës së tyre kundër turqve. (Dokumente të pabotuara, “Buletini i Shkencave Shoqërore”, 1955, #2, f.158-159, përkthyer nga rusishtja) Provinca, që sot quhet Himarë ose popujt himariotë, janë Epiri i Vjetër Perëndimor, që njihej me emrin Haoni dhe popuj të Himarës dhe që kanë fituar famë me profecitë e orakujve, luftra kundër molloseve të vjetër, fqinjë të tyre. Ajo sot kufizohet prej Grykës së Adriatikut dhe Shqipërisë, në mesditë prej Detit Jonian, në lindje prej Epirit lindor, që

gjendet nën sundimin e turqve dhe nga veriu prej Thesalie, e cila, thuajse e rrethon.

Gjatësia e saj, është 100 milje e fillon me Kepin Longeto e mbaron afër kështjellës së Butrintit. Gjatësia e saj nuk i kapërcen 50 milje. Është i rrethuar e mbrojtur, sidomos gjatë bregut të detit, prej maleve shumë të larta e të pakapërcyeshme (Acroceraune). Për këtë arsye, orvajtjet pothuajse të pareshtura të otomanëve, për t’a shtruar këtë provincë dështojnë. Është popull shumë luftëtar dhe po të bashkoheshin të gjithë, do të mund të mblidheshin 20.000 burra të aftë për luftë.

Nuk po flasim për veprat e tyre nën mbretin e lavdishëm Pirro dhe më vonë për veprat e Skënderbeut, i cili, ka shumë kohë që fitoi famë, sepse historia e tyre është e mbushur me vepra trimërie. Shënojmë se vetëm pranë tre zotërinjve të shteteve të ndryshme, në këtë vend janë zgjedhur dhe paguar me rroga tre veta me shërbime të ngjashme me kafazët dhe nuk e kanë turpëruar veten.

Filipi II, mbreti i Spanjës, ka patur një numër të caktuar këmbësorësh dhe kalorësish nën komandën e gjeneralit Georgi Basta, gjatë luftës së shteteve të Ulëta (Benelux: Belgjikë, Hollandë, Luxemburg) dhe të trazimeve në Francë, ku shërbyen nën drejtimin (në kohën e sundimit) të Dukës së parmës më 1591-1592 dhe në vitet e mëvonshme. Gjithashtu, sundimtarët e mëvonshëm të Spanjës, kanë patur në shërbim të tyre himariotë, ndërsa feldmarshalli Zhonopull gjatë luftës së Kazalisë në Lombardi në vitet 1635-1636, ka fituar lavdi, pastaj gjatë kryengritjeve të Napolit (1647) dhe kur është bërë ndryshimi në Mesinë (1675) kanë fituar famë.

Para pak kohe, d.m.th. në vitin 1737, brigadieri e koloneli ynë Don Stratignika, ka rekrutuar në regjiment nga gjiri ynë për mbretin e dy Siçilive, regjiment që quhet regjimenti mbretëror, i cili, në vitin 1745, i plotësuar me një batalion tjetër prej kontit Karofi, ka treguar trimëri të madhe në luftën e kaluar në Itali, sidomos në çështjen e Velerit (1744).

Republika e Vendikut, që gjendet më afër dhe që në shumë raste është bindur sa e dobishme është miqësia me popullin që banon afër Korfuzit, për të bërë diversione (ndërhyrje) në çdo luftë, kundër turqve fqinjë, qysh në kohët më të lashta, ka shpërblyer familjet e para me pensione të posaçme, për t’i mbajtur gjithmonë regjimentet midis tyre. Ata kanë pjesë në luftën e Kambresë (1570), kanë marrë pjesë në luftën e Kandies (1644-1669), në pushtimin e Moresë (1686) dhe në luftëra të tjera, kur është humbur ajo më 1715 dhe gjatë sundimit të Korfuzit (1716). Më 1690, e kanë nxitur gjeneralin Kornallo të pushtojë Vlorën dhe kalanë e Kaninës. Ata ishin të parët që kanë sulmuar nga toka, nën udhëheqjen e kavalierit Nino, asokohe kur flota venedikase e ka sulmuar pareshtur prej detit. Më 1686, nga se u deklaruan me Venedikun, i cili, asokohe ishte në marrëveshje me Rusinë e Poloninë, janë gjetur në shtërngesë të tmerrshme nga ana e bejlerbeut të Rumelisë, i cili, nga mesi i dimrit i sulmoi me një ushtri të madhe, për t’i çfarosur, por në në fund, u detyrua të tërhiqet me humbje.

Më 1716 Xhanum Hoxha, kapidan pasha, para se të sulmonte ujëdhesën e Korfuzit, e pa me vend të zbresë në tokë dhe

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

të marrë hakun kundër himariotëve. Prandaj më 24 qershor, sulmoi Drimadhën, me një ushtri gati 30,000 vetë, e pa një lufte të ashpër e të tmerrshme, u detyrua të tërhiqet, e mbasi futi ushtrinë e copëtuar në anije, u detyrua të merrte rrugën e Korfuzit.

Regjimentet tona, kanë shërbyer në anijet venedike, që kanë zhvilluar shumë luftime me ushtrinë otomane, kanë marrë pjesë në betejën e Malit të Shenjtë (1717) e më vonë e shërbejnë edhe sot në kohë paqeje në Itali.

Këto janë provat më të pakta, që kemi nxjerrë nga shumë çertifikata të fuqive të ndryshme të Europës, nga të cilat, nuk përjashtohet asnjë familje e madhe, siç shihet edhe nga titujt që ata kanë marrë për shërbimet e mira të tyre nga sundimtarët e lartpërmendur.

Shtojmë, se vetëm besimi ynë është ortodoks, jemi nën kryesinë e një peshkopi dhe lidhemi në pikëpamje fetare me Patrikun e Konstadinopojës; flasim shqip, atë gjuhë që flitet në Shqipërinë ë Afërme dhe në Bosnje, por në vende të ndryshme të gjithë të mësuarit flasin greqisht, e familjet më të shquara përdorin dhe italishten nga shkaku, se shumë oficerë shërbejnë në vende të huaja e shumë të rinj dërgohen në Seminarin e Padovës dhe të Napolit.

Qeveria, është demokratike ose popullore e ligjet ndryshojnë pak prej atyre të Malit të Zi. Provinca përbëhej prej krahinave të poshtëshenuara: gjatë bregut të detit

Homara, Piliureus, Bunceci, Drimades, Kllopero, Nivica, Pallasa, Pikerni, Basilio, Liates, Llukovo, Kvaranta, Vuno, Sesano, Otorsi; në tokë – Dukati, Drazhia, Radhima, Gjombocari, Gumenica; vazhdojnë vendet brenda tokës–Mazzari, Drubaçe, Kudesi, Liopës, Mavrova, Vranishta, Zenogorica, Smokthina, Gjonimei, Kallozherates, Zugliates, Vermihotes, Lepenica, Kuçi, Kardini, Velçja, Bratades, Galiasa, Golimbades, Liaparda, Millu, Doksiotes, Progonates, Gliopeziotes, Vansa, Tepelena, përveç fshatrave të vogla, që nuk po i përmendim.

33

Këtë infomacion e dërgonte delegacioni i krerëve të Himarës pranë Carinës së Rusisë, Elizabetës, ku, i kërkonte ndihmë e bashkëpunim në luftë kundër pushtuesve osmanë dhe një pjesë e kondiserueshme e tyre mërguan në Itali. Janë pikërisht këto krahina, të cilat, që në kohën e Gjergj Gjon Kastriotit, asnjëherë nuk e pushuan luftën kundër pushtuesve osman e që një pjesë e arbëreshëve të Italisë dhe Arvanistasve të Greqisë, janë zonat e Jugut dhe kryesisht nga bregdeti.

Evidentimi i fakteve historike, ka mjaft vlera për njohjen e çdo krahine, për kontributin në ruajtjen e etnitetit, kulturës e fesë, si kushte të domosdoshme, për t’i shpëtuar asimilimit. Lidhjet e hershme të trevave me shtetet fqinje të Europës Perëndimore, janë treguesi më sinjifikativ i bazamentit tonë europian e i urave kulturore, që lidhin Arbërinë me shtetet fiqnje europiane. “Çdo tentativë e segmenteve të ndryshme politike, për t’u shkëputur nga tabani europian, ka karakter regresiv dhe antinacional.” (M. B.) Asnjëherë nuk kemi qenë më pranë Europës. Brigjet e Adriatikut, janë të lidhura me ‘ura’ shpirtërore. Të pakta janë ato familje, që nuk kanë ndonjë pjesëtar të tyre në këto vende, ku, aroma e këndshme e lirisë e e qytetërimit, ‘pushton’ çdo qënie njerëzore.

34

Jeta Katolike

“O shqipe, o zogjët e malevet, kallzoni!”

(Vijon nga numëri i kaluar…)

kundërshtim me marrëveshjen e PKSh, të themelueme nga mercenarët jugosllav: D. iti 1939, hapë fletët e turpshme të Mugosha e M. Popoviq. Kjo parti, kishte qellimeve të vjetra të shovenistëve trathtue idealet e popullit, tue hjek dorë nga: italianë, tue sjellë në Shqipni Kosova, Hoti, Gruda, Maqedonia, Çamria, pushtimin ushtarak të 7 Prillit. Pushtohet Vorio-Epiri etj. E. Hoxha, siguroi pushtetin edhe Shkodra. Konsulli italian Meloni, shkruan: “...Në shkollat e dhe simpatinë e shtetëve fqij, të gjithë satelitëve të ish-Bashkimit Shkodrës të drejtuara nga Françeskanët dhe Motrat Stigmatine Sovjetik, të drejtuem nga “baba” i të gjithë komunistëve Stalini “i ...propagandoheshin ndjenja të një nacionalizmi të ekzagjëruar, madh”, tue njoh zyrtarisht kufij të turpëshëm të vitit 1913. Me antipatie e urrejtjeje ndaj Italisë...”. Asnjëherë kjo përshtypje nuk këtë veprim, nuk u pajtue asnji krahinë e Shqipnisë, gja të cilën e u botua për 50 vjet në Shqipni! E, pse?... vërtetojnë: Kryengritja e Vermoshit (12-13 Janarit 1945), nga Lufta II Botnore, me 29 Nandor 1944, sjellë me vete Prenk Cali, e Koplikut (13-14 Janarit 1945), nga Major Llesh bashkë me fjalën “çlirim”, até që pritej nga të gjitha forcat Marashi, Lufta e Berdicës, Anës së Malit në Shkurt (1945), e përparimtare të Shqipnis: Katastrofën ma të madhe që ka njoh drejtueme nga Jup Kazazi e Prof. Abaz Ermenji. Organizata e parë historia 2500 vjeçare e të gjitha pushtimëve të qytetit të Shkodrës. antikomuniste “Bashkimi Shqiptar” (Maj, 1945), me kryetar Mark Nga të gjitha faktet e datat, që keni lexue deri tashti vëreni: Në Çunin. Kryengritja e Postribës (9 shtator 1946), çetat e Shkodrën e katër gjimnazeve, dy seminareve të larta fetare, dy atdhetarëve të Alpeve, ndër shpellat e Dukagjinit, Pukës, Mirditës, spitaleve, dy kinemave, dy teatrove, e të 29, 000 banorëve Dibrës, rrethinave të Tiranës, Shqipnisë Qendrore, Elbasanit, dritëdhanës të Shqipnisë: Kavajës, nga: Gjergj Vata, Pal Thani, Mark Mala, Nik Sokoli, Ndue Pali, Gjon Destanisha, Martin Sheldija, Mark e Llesh Gjo’Marku, Sulë Selimja, Muharrem Bajraktari, Mark Zef Pali, Shpartallimi i ndërgjegjës së njeriut Alush Lushanaku, H.Frashëri, Gjon Mark Ndoi, vllaznit Mirakaj, Hamid Matjani e deri në thellësi të Kosovës me drejtuesit Në Janar 1946, Shkodra, kishte 26 burgje… Shkollat lëgjendar, si: Prof. Ymer Berishën, Marije Shllaku, At Benardin fetare u mbyllën; kinemat, vlenin vetëm për salla Llupi, Kol Parubi, Gjergj Martini, Ndue gjyqi; theatrot, demaskonin themeluesit e tyne; Përlleshi etj. Kjo rezistencë heroike, shtrihej Kjo parti, kishte shtypi u ndalue me ligj… Radio njoftonte vetëm deri poshtë në Vlonë e gjetkë me drejtuesit trathtue idealet e vrasjet e kryeme ndër përpjekjet me çetat atdhetare heroik Lepenicajt etj., rezistencë e cila u shkrue të malevet apo ata që u pushkatonin në Zallin e popullit, tue hjek dorë vetëm me gjak të pastër shqipesh... nga: Kosova, Hoti, Kirit!... Ndër dyqane ngjiteshin çdo ditë ndër Rezistenca në krahina vazhdoi deri me Gruda, Maqedonia, vetrina afishët me listat e pafund të të 1954. Edhe pse marrëdhanjet me Jugosllavinë Çamëria, pushkatuemve...

Titiste u ndërprenë në dukje, politika e qeverisë Terror, burgje, hetuesi, vrasës, trathtarë, Vorio-Epiri etj. komuniste të Tiranës, asnjiherë nuk ka ndryshue armiq, profesorë, oficerë akademistë, mjekë, kursin ndaj shovenistëve sllavë fqij, madje, atë avoketën, klerikë, farmacistë, tregtarë, malësorë, politik në interesin e tyne ndjekin edhe mbasardhësit e sotëm. strehues, fshatarë të varfër, kryetarë këshillash të luftës të lidhun Këtu nuk kam përfshi asgja nga politika e komunistëve në fushën përdore me bajraktarë, ballistë, zogistë, dezertorë, antikomunistë, ekonomike, mbasi ajo që u ba me tregtarët shqiptarë, tue iu marrë partizanë e shka nuk kishte ndër lajmet e pushkatimeve të ditës?... me teneqe vajgurit napolonat e arit, boshatisjen e arkave të grave U ba një përpjekje për ruajtjen e trojeve shqiptare me 14 shqiptare me unaza e gur të çmueshëm bashkë me vlerat muzeale Shtator 1943, nga atdhetarë të përkushtuem me “Besëlidhjen e të At Shtjefen Gjeçovit, nga françeskanët e jezuitët dhe tue i nisë Veriut”, me organizatorët: Kapiten Gjelosh Luli, Muharrem për Jugosllavi e ish-B.S., bashkë me mallin e tregtarëve shqiptarë Bajraktari, Dod Nikolla etj. Qëllimi i Programit, ishte: “Mbrojtja në këmbim me hekra të ndryshkun të fabrikave të carve. e kufinjve të soçëm të Tokës Shqiptare”. Kjo kuptohet, krejt në Mbas asaj, që u ba me atdhetarët dhe familjet e tyne, do t’ishte e vorfën fjala me shpreh gjendjen e mjerueshme të fshatarit apo të bujkrobërve kooperativist shqiptar, të cilët, arritën të punonin vetëm për 15 cent (Au) në ditë, në vitin 1985. Ajo që u ba me inteligjencën përparimtare shkodrane në veçanti e krejt brezin e kulturuem n’Europë, të cilët, vetëm mund të andrronin, por pashpreh e krye asnji vepër kundër shtetit, asht genocidi ma i tmershëm e i shemtuem në shek. XX. Shpartallimi i ndërgjegjës së njeriut dhe mosnjohja e asnji të drejte e lirie njerëzore, deri në shpalljen me ligj: “Shqipnia socialiste-shtet ateist”, asht përdhunimi ma i madh barbar, që i asht ba ndërgjegjës së njeriut në shekuj. (fund) Melbourne, Australi

V

Fritz Radovani

DE ANGELIS

Jeta Katolike (…Continued from jeta katolike nr 44.)

THE JESUITS IN ALBANIA (A CENTURY OF SERVICE TO CHRIST AND COUNTRY) Jesuit Press Activity in Albania

A

ware of the benefits of printed materials in their missionary efforts, the Jesuit fathers installed their own printing press in Shkodër in 1870. The press was titled Shtypshkroja e Zojës së Papërlyeme, (Press of the Immaculate Virgin.) It published its first book in Albania – entitled Christian Doctrine in 1876. In 1880 the press published Fr. Jak Jungg’s Regole grammaticali sulla lingua Albanese (Rules of Grammar in the Albanian Language). It was designed to help the reader learn Albanian. By 1928, the Jesuits press in Albania had published 471 works in Albanian, Latin, and Italian.

Another printing press in Shkodër was closely associated with the Jesuits. Reverend Ndoc Nicaj operated the Nikaj Printing Press.

Nikaj often did subcontract printing for the Jesuit Press. Nikaj had studied at the Papal Seminary, was ordained in 1888, and subsequently served as a parish priest in Shkrel, northern Albania. The Nikaj Press published religious titles, as well as Albanian language readers in history and literature. The press published Fr. Gjergj Fishta’s epic poem, The Lute of the Mountains, and works by Fr. Shtjefen Gjeçov and Kristo Floqi. Periodicals such as Hylli i Dritës (Star of light), Koha (Time), Bashkimi (Unity), Agimi (Dawn), Besa Shqiptare (Albanian Faith), and dozens of other titles came from the Nikaj Press. The publications of Nikaj had a powerful effect on young, impressionable minds. Ernest Koliqi recalled, “…the first story in Albania which captivated my childhood fancy and thrilled my young heart. It was an excerpt from the novel Marcja, translated from the Italian and published serially, if I’m not mistaken, in the Bashkimi newspaper which Rev.Ndoc Nikaj printed about the year 1910. I was then a seven or eight year old boy, in the second grade of the Jesuit Primary School.” 12 The Nikaj Printing Press apparently awakened many young minds to the sweep of Albanian history, the hidden beauty of literary Albanian and the distinctive character of Albanian society.13

Sacred Heart Messenger Magazine The two best-known Jesuit publications in Albania were a popular religious magazine, Lajmtari i Zemrës së Krishtit (Sacred Heart Messenger); and Leka, a literary and cultural Review.

Peter

PRIFTI The Messenger began publication in the year 1891, under the name Elçija i Zemrës t’ Krishtit. “Elçija” being a Turkish word, the magazine tittle was changed to Lajmtari i Zemrës së Krishtit in 1914. 14 According to Bishop Vinçenc Prendushi, the Messenger was “the oldest periodical in our native tongue.”15 Prendushi’s claim is apparently valid, if we speak of periodicals within Albania. It is not valid in an absolute sense, since Fjamuri Arbërit of Jeronim De Rada in Italy dates back to 1883, or eight years before the Messenger.

Longevity must be counted as one of the achievements of the Jesuit monthly, for the magazine lasted over fifty years, until the early 1940’s. It encountered and overcame numerous obstacles during the Ottoman period, the Balkan wars, World War I and other times of turmoil.

The Messenger was more than a mirror of Catholic life in Albania, or religious teachings and spiritual guidance for the faithful. Its pages were filled with factual material about linguistics, literature, geography, astronomy, physics, zoology, botany, sociology and other disciplines. The magazine had a wide distribution that reached readers in the cities as well as in the villages of the Highlands. Indeed, the magazine circulated far beyond the borders of modern Albania, into all the major towns in Yugoslavia with sizable Albanian populations like Prizren, Gjakovë, Pejë, Prishtinë, Mitrovicë, Ferizaj, Shkup, Tetovë, Gostivar, Manastir, Tivar, Ulqin and Podgoricë.

A major merit of the Messenger was that it spread knowledge of religion, culture and progress in the Albanian language. Many Albanians learned to read their native tongue by means of this periodical.

According to the distinguished Albanian educator, Aleksandër Xhuvani, the Messenger was a source of valuable linguistic data.

Xhuvani remarked “… if you want a mirror of

35

the Shkodër idiom, it suffices to read the Messenger of the Jesuits.”16 All of the Catholic clergy of Shkodër collaborated as writers or directors. The clerical collaborators included Gjergj Fishta, Anton Xanoni, Frano Gjenoviçi, Ndre Mjeda, and Zef Valentini. Moreover, the magazine served as a forum for aspiring writers in Shkodër. Some of these writers later became distinguished figures in Albanian literature. One contributor was Bishop Lazër Mjeda (later Archbishop of Shkup), who wrote in a charming popular idiom. Bishop Luigj Bumçi won many readers with his clear and vivid style. Father Pashko Babi’s smooth, flowing Albanian became a hallmark of his writings. In the pages of the Messenger one finds also the nostalgic poetry and prose of the exiled Filip Shiroka.

In sum, the Sacred Heart Messenger was a pioneering publishing effort in Albania which enriched the spiritual life of Albanian Catholics, and expanded the linguistic and cultural life of Albania. The Messenger ceased publication shortly after communists seized control of Albania in 1944.

Përparimi (Progress) Journal In 1913 the Jesuits began publication of the journal Përparimi (Progress) which carried historical, scientific and literary studies. With the collaboration of many distinguished authors of that time, the journal soon acquired a prestigious reputation. There are only a few copies available today, mainly in Albania, and therefore not accessible to us for reference.

Leka Review Leka [the name is an acronym for: Lidhja – Edukata – Kultura – Argëtimi (Union – Education – Culture – Recreation)] was the other major Jesuit publication in Albania. It appeared in 1929, some forty years after the Sacred Heart Messenger. The review was an expansion of the Përparimi Journal and unlike the Messenger which was essentially a religious periodical, Leka labeled itself a “monthly cultural review” and opened its pages to writers interested in all aspects of culture. Its issues abounded with materials on history, language, literature, biography, folklore, travel, and memoirs. Leka was a wide- ranging, high quality review that won for itself a discerning circle of readers.

One can gather an idea of the review by examining the special, book-length issue published in 1937 to commemorate Albania’s 25th Anniversary of Independence. The issue was dedicated “to true countrymen past and present, to the martyrs who shed blood and sweat, and to all the friends of Albania”. An editorial comment noted that, “Ever since the death of Scanderbeg, true Albanians have constantly

36

Jeta Katolike

sought, through arms and the pen, to exercise their right to live like civilized people, as a nation with its own characteristics and qualities, as a people of the same blood and language, formed by the distinctive and exemplary Albanian besa and valor.”17 Apart from the commemorative issue of 1937, the Leka review published a special edition in 1943 on Lidhja e Prizrenit (The League of Prizren), with an abundance of documents. The following year it put out a supplement entitled, Të Drejtat e Shqipnis Ethnike (The Rights of Ethnic Albania). The topic was a burning issue between communist and non-communist or nationalist resistance forces in the country. Like the Messenger, Leka also ceased publication in 1944.

Jesuit Missionary Center One of the most important institutions of the Society of Jesus in Albania was Misioni Shëtitës Shqiptar (Visiting Albanian Mission), known as the Jesuit Missionary Center. It was established in 1888. 18 Eco di Lourdes, of April 1887, carried a report about the Visiting Albanian Mission written by Father Pasi, the Mission’s capo. It was reprinted in the Woodstock Letters. The following is a short excerpt from that report.

“We have just sent two Fathers on a roving mission among the Mountains of Albania. They are doing a lot of good among the poor neglected inhabitants of that region.” Father Pasi further detailed the pitiful conditions of the country and religious ignorance among the inhabitants

Avokati që i ka përjetuar të njejtat probleme juridike, tani është në dispozicionin tuaj

SABRI (SAM) GJONI ATTORNEY AT LAW

of Northern Albania, and concluded that: “In this region in order to accomplish any good deeds, the missionary must be constantly on the march, catechizing and conferring Sacraments at every available opportunity. If we only possessed more means we could accomplish an immense amount of good for the glory of God here. Having given you this sketch of our situation let me close by begging your interest and prayers for the Albanian Mission.”19 The Visiting Albanian Mission was centered in Shkodër, but its field of operations encompassed all areas with Albanian Catholic populations. It reached as far as Durrës in the South, to Pejë in the North, to Shkup in the East and Ulqin and Tivar in the West. No town or village, no matter how remote, was too far for the visiting missionaries. Each year members of the Mission traveled on foot and horseback among the faithful preaching the Gospel and instructing the children, the youth and adults in the Christian virtues of love, humility and forgiveness. In those days the blood feud tradition was strong in northern Albania, and it became part of the work of visiting Jesuit missionaries to try to bring peace and concord among the feuding families and clans.

Many members of the Missionary Center earned recognition not only for their field work and acts of charity –which not infrequently called for great sacrifices– but also for their achievements in Albanian letters, history, botany, folklore and other fields of knowledge.

OTHER JESUIT WORKS, INSTITUTIONS AND SERVICES In 1870, despite various difficulties and obstacles encountered with the Turkish authorities, the Jesuits began to build a new church close to the Pontifical Seminary. The existing chapel was too small to meet the growing needs of their many apostolates. After two years of constant work, often performed at night due to fear of Muslim anti-Catholic fanatics, the church was consecrated to the great joy of the City’s Catholic populace. The Jesuit fathers’ sermons brought many to the church, which was dedicated to St. Joseph in thanksgiving for the saint’s miraculous help and protection.

In 1875, following the opening of St. Joseph’s Church, the Jesuit fathers and brothers founded the Marian Congregation of Our Lady of the Annunciation. It was the only Congregation for men in the city and soon numbered over 200 members. To join the congregation the candidates’ lives had to exemplify their commitment to Christian teachings, devotion to Mary, help for the poor and needy and assistance to the sick. The Congregation proved to be an attractive example to many throughout the decades.

Albanian Mission House In Kosova

• ALL IMMIGRATION MATTERS • FEDERAL COURT • PERSONAL INJURY • REAL ESTATE

Tel: 212/625-8333 401 Broadway, Suite 1111 New York, NY 10013

In 1910, the Reverend Ndue Bytyçi, a former Jesuit student, offered his residence in Shkup, Kosova, to the Jesuits as an extension of the Albanian Visiting Mission. Father Gaspër Zadrima, S.J., of Shkodër was assigned to direct the new Missionary Center. Along with two Jesuit brothers, Father Zadrima instructed the youth and the people of the area in their faith and the Albanian language and history. One of his students and parishioners was Gonxhe Bojaxhiu, now known as Mother Teresa.

With the creation of the state of Yugoslavia by the 1918 Treaty of Versailles, Shkup and Kosova became part of the new nation. The work of the Jesuit Albanian Missionary Center in Shkup began to encounter various administrative difficulties until it was abruptly ended in 1928.

Yugoslav authorities ordered Father Zadrima and his companions to leave Shkup and return to Albania. Thereupon Croatian Jesuits from Zagreb were sent to Shkup.

Beneficial Society and Hospital Another work undertaken by the Jesuits in Shkodër was the formation of the St. Joseph Beneficial Society in 1890. This Society provided

Jeta Katolike material assistance to the needy and poor of the city and northern Albania. Often Muslim Albanians too, were aided by the Society.

The order also contributed greatly to the founding of the St. Vincent de Paul Hospital. A building near St. Joseph Church was donated to the Jesuits by a member of the Marian Congregation. Another member gave 700 gold napoleons to establish the hospital. Father Luigi Ignazio Mazza, rector, requested from the Sacred Congregation for the Propagation of the Faith a group of religious sisters to operate the hospital. Immediately, the Congregation sent the Sisters of Charity of St. Vincent de Paul from Zagreb, Croatia to staff the hospital.

Meteorological Observatory One of the innovative scientific activities undertaken by the Jesuits in Albania was the inauguration of the Meteorological Observatory at Xavier College in 1888. This was the first observatory in Albania and the Balkans. The observatory continued its monitoring service by the Jesuits until 1946 when it was confiscated by the Communist government.

Apostolic Preparatory School The Jesuits promoted appreciation of learning and devoted much effort to education. Apart from the Papal College and Xavier College, they established another educational institution in Shkodër in 1932 known as the Apostolic Preparatory School. The school’s purpose was the preparation of students for the Jesuit order. Its average enrollment was slightly over 40 students.

In 1931 a Jesuit primary school opened in Tiranë, the Albanian capital, as an adjunct to the Jesuit parish church in that town.

Confraternity of Christian Doctrine In order to educate the poor of Shkodra and its surrounding areas in the Catholic doctrine, the Jesuits established a men’s Confraternity in 1885. It was composed mainly of the poor and uneducated in need of Catholic instruction as well as shelter, food, and clothing. In addition to teaching them trades so they might be able to earn a living and care for their families, the Jesuits also instructed them in the faith and fulfilled some of their material needs. The members of the Marian Congregation were the principal providers and instructors to the Confraternity.

Sacred Heart Orphanage In 1922, Archbishop Gjon Battista della Pietra, Apostolic Delegate to Albania, founded the Sacred Heart Orphanage in Shkodra. It was not far from the Jesuit complex. He gathered many orphans who had survived the WW

37

I massacres by the occupying Serbian and Montenegrin armies.

Before becoming Archbishop and Apostolic Delegate, della Pietra had been a Jesuit and had taught for many years at the Pontifical Albanian Seminary and Xavier College. He spoke Albanian fluently and became a dedicated servant to many at the orphanage, going so far as to wash them, bandage their wounds and beg for bread to feed them.

OTHER CULTURAL AND SCIENTIFIC INSTITUTIONS In an effort to broaden the spiritual and cultural life of their growing community and associations, the Jesuits opened a theater at the Xavier College in 1921, with a seating capacity of 700. The theater was used to stage plays, show films, present concerts and hold meetings and public lectures. It was known as the Saloni i Jezuitve (The Jesuits’ Hall).

Among other cultural and scientific Jesuit institutions in Shkodër were the Botanical Museum (1924), the Numismatic Museum (1927), Archives and Old Books Library (1929), Astronomical Obseravtory (1930) and the only Physics Laboratory (1932) in the country. The Botanical Museum was directed by Fr. Mark Harapi, S.J., who was affiliated with the Jesuit Missionary Center. He traveled throughout Albania on horseback or on foot, collecting flowers and plants for the museum. A similar method was used to collect the coins on display at the Numismatic Museum.

Coins were found by Jesuit missionaries during their travels into northern Albania, Kosova, Macedonia and Montenegro. The museum attracted much attention for its rich collection of ancient coins.

JAGODA REALTY CO. • APARTMENT RENTALS • PROPERTY MANAGEMENT • Mark Perlleshi Mhill Perlleshi TEL. (718) 655-3500/02 748 Astor Avenue FAX. (718) 655-3630 Bronx, New York

38

Jeta Katolike

The Physics Laboratory was used for instruction and research, as was the Astronomical Observatory and Old Books Library.

Alumni Association Don Bosco In addition to the more prominent Jesuit institutions, there was an entire network of support associations that contributed to the effectiveness of the Jesuit missionaries work in Albania. These associations catered to the particular needs of students, workers, and Catholic men and women. Most prominent among them, was the DON BOSCO Alumni Association, which, grew out of the Student Club - Saverianum organization.

The Don Bosco association was established in 1933. With its manifold social, cultural and sport activities, it left a lasting imprint among the Jesuit alumni of the Saverianum and Papal College. Don Bosco and other associations worked tirelessly to preserve religious and national integrity in the context of Catholic and Albanian traditions.

Cathedral in the Albanian Capital One of the major apostolic works of the Jesuit order following WW I was the erection of the beautiful Sacred Heart Cathedral in the Albanian capital of Tiranë. The Jesuit parish church – with a primary school established in mid 1920 – was too small to accommodate the rapidly growing number of new parishioners. The construction of the new building began in 1937, but was interrupted in 1939 due to

Since 1989

CVrysler ASPIN up to 20 passengers

ESV Escalade Cadillac up to 30 passengers

Complimentary Red carpet with the open bar

Office: 845-526-8001 Cell: 914-447-1144

24/orë 7/ditë

H-2 Hummer up to 20 passengers Telefononi pronarin

Anton Gjokaj

In the picture me and Excursion up to 12 Passengers

Crysler Hemi up to 12 passengers

A l b a n i a L i m o To l l F r e e : 1 - 8 0 0 - 7 3 4 - 0 4 5 3

the fascist invasion and occupation of Albania. The completion and subsequent consecration of the two- thousand-seats church by Archbishop Vinçenz Prendushi, took place on the feastday of the Sacred Heart in June 1941. It’s worth noting that the spirit of true ecumenism – a tradition in Albania among the religious groups – was evident also in this undertaking. Many Muslim and Orthodox faithful contributed generously to help the Albanian Catholics in the (to be continued) building of their new Cathedral. 20.

--------------12 Ernest Koliqi, “The Two Literary Schools of Shkodër, Shejzat, XVII, no. 9-12 (Sept. – Dec.) 1973, pp. 373-74.

13 For an informative account of the Nikaj Printing Press, see the Leka review, Shkodër, vol. IX, nos. 8-12, (1937), pp. 680-84.

14 N. Ressuli, Shejzat, XIV, 10-12, 1970, p.322.

15 MESSENGER, 50th –Anniversary issue, March, 1940, p. 67.

16 Karl Gurakuqi, “Fr. Zef Valentini,” Shejzat, XIV, 10-12, 1970, p. 310.

17 Leka, Special Commemorative Issue, IX, 8-12, 1937, p. 347.

18 See P. Fulvio Cordignano S. J. L’Albania a traverso l’opera e gli scritti di un grande Missionario il P. Domenico Pasi S. J., Rome 1933, pp.

169-233.

19 THE WOODSTOCK LETTERS, July 1887, pp.208-209 20 For more details on Jesuit works, see A. Aldigheri, Breve storia della Provincia Veneta, pp. 156-451 P.A. Guidetti, S. J.,”Gesuiti Illustri dell’Albania” in Dizionario storico della Compania di Gesu (Historical Dictionary of the Society of Jesus) , Rome, 1986; THE WOODSTOCK LETTERS, July 1887, June 1913, February 1922; Eco di Lourdes, 1887, Lajmtari i Zemrës së Krishtit ( Messenger of the Sacred Heart) , Shkodër, 1940 and 1941; and Dielli (The Sun), Boston, September 1921.

Jeta Katolike

Nëse ju apo ndonjë i afërm i juaji është lënduar

NE MUND T’JU NDIHMOJMË.

FATOS DERVISHI, ESQ. Attorney At Law

Toll Free: 1-800-9-LIPSIG Local (212) 285-3300 Cell: 917-496-8342 Në qoftë se ju ose ndonjë i afërm i juaji është i përfshirë në ndonjë aksident menjëherë bëni telefon në Zyren Ligjore LIPSIG dhe lërini partnerët dhe avokatët e saj të luftojnë për ju.

Motoja e Zyrës sonë është "NE MUND T'JU NDIHMOJME". Zyra LIPSIG e ka përqëndruar praktikën e saj vetëm në ligjin për Dëmtime Personale.

FIRMË LIGJORE VETËM PËR AKSIDENTE VIZITA NË SHTËPI DHE NË SPITAL! • KONSULTIMI FALAS! LIPSIG SHAPEY MANUS MOVERMAN Avokatët për lëndime personale

40 Fulton Street New York, NY 10038

Vizitoni faqen tonë të internetit në gjuhën shqipe për më shumë informacione:

www.avokatët.com

39

40

Jeta Katolike

PRILL-QERSHOR 2007

FARENGA BROS.INC. Funeral Homes BRONX 718-654-0600 920 ALLERTON AVENUE Salvatore Farenga Sr.

Proprietors

Salvatore Farenga Jr.

The Difference is in the Caring

Pagëzime Alexandra Grishaj Prindër: Gjelosh & Drita Grishaj Kumbarë: Aleks & Angelina Bunjaj

Robert Bujaj Prindër: Gjelosh & Lumturi Bujaj Kumbarë: Mani Nilaj & Gentjana Bujaj Angelo Bujaj Prindër: Ardjan & Dila Bujaj Kumbarë: Luigj & Katrina Bujaj Adriana Bujaj Prindër: Ardjan & Dila Bujaj Kumbarë: Luigj & Katrina Bujaj Sophia Marie Bucaj Prindër: Albert & Wendy Bucaj Kumbarë: Antonio & Gina Marciano Kristjana Durgaj Prindër: Gjovalin & Diella Durgaj Kumbarë: Simon & Vitore Smajlaj Isabella Kola Prindër: Anton & Geta Kola Kumbarë: Tom & Bete Nikolaj Sabrina Simoni Prindër: Martin & Neta Simoni Kumbarë: Ndoc & Ardjana Pepa Alexander John Berisha Prindër: John & Etleva Berisha Kumbarë: Nikola Curanaj & Dila Berisha Joseph Vulaj Prindër: Nikolla & Valentina Vulaj Kumbarë: George & Helen Galgano Veronika Qarri Prindër: Mark & Greta Qarri Kumbarë: Vinny & Yolanda Zadrima Arian Berisha Prindër: Pjeter & Drita Berisha Kumber: Gjon & Marte Berisha Ariana Berisha Prindër: Pjeter & Drita Berisha Kumber: Gjon & Marte Berisha Eva Berisha Prindër: Viktor & Zenepe Berisha Kumber: Gjon & Marte Berisha Gjergj Astrit Berisha Prindër: Astrit & Margarita Berisha Kumber: Tom & Florije Berisha Jozef Gjelaj Prindër: Tonin & Arlinda Gjejaj Kumbarë: Albert & Shqipe Daka

Julia Emily Grishaj Prindër: Pellumb & Domenika Grishaj Kumbarë: Eric & Rita Mitchell Denisa Haxhari Prindër: Nest & Majlinda Haxhari Kumbarë: Albert & Veronika Haxhari Zoe Juncaj Prindër: Gjergj & Angelina Juncaj Kumbarë: Gjelosh & Kristina Gjonaj Frank Kajtazi Prindër: Biba & Elizabeth Kajtazi Kumbarë: Bib & Veronike Laski Kristina Mardjonovic Prindër: Paul & Mirjana Mardjonovic Kumbarë: Robert & Sylvana Popovic Ryan Christian Nicaj Prindër: Anton & Anna Nicaj Kumbarë: Agron & Dila Gjelaj Rocky Simoni Prindër: Vitor & Laurete Simoni Kumbarë: Tonin & Gentiana Simoni Jason Shpijati Prindër: Arben & Valbona Shpijati Kumbarë: Gjergj & Zhuljeta Shkurtaj Jonathan Cotaj Prindër: Pale & Irena Cotaj Kumbarë: Jac & Maria Zadrima Angelina Lulgjuraj Prindër: Marash & Rushe Lulgjuraj Kumbarë: Leonardo & Delina Berishaj Luke Berishaj Prindër: Marjan & Rita Berishaj Kumbarë: Lek & Mara Gjolaj Verona Gajtani Prindër: Bardh & Enrriketa Gajtani Kumbarë: Adrian & Angjelina Haxhari Emanuel Gojani Prindër: Visar & Violeta Gojani Kumbarë: Leonard & Leonora Palaj Lola Kurbanov Prindër: Rashad & Mitilda Kurbanov Kumbarë: Enton & Sandra Mirakaj Maximilian Kurbanov Prindër: Rashad & Mitilda Kurbanov Kumbarë: Enton & Sandra Mirakaj

Rena Kurbanov Prindër: Rashad & Mitilda Kurbanov Kumbarë: Enton & Sandra Mirakaj

Fran Vukelj Prindër: Zef & Jelena Vukelj Kumbarë: Tom & Veronika Shkreli

Adrianna Nikprelaj Prindër: Stjefn & Lisa Nikprelaj Kumbarë: Zef Camaj

Iabela Beqi Prindër: Nikolin & Stela Beqi Kumbarë: Edmond & Elona Coku

Luiza Smajlaj Prindër: Luigj & Zana Smajlaj Kumbarë: Rrok & Elizabet Tataj Brixhilda Dacaj Prindër: Besnik & Luljeta Dacaj Kumbarë: Kujtim & Lindita Nicaj Andrea Gjelaj Prindër: Rito & Irena Gjelaj Kumbarë: Gzim & Pranvera Smajlaj Justina Gjonaj Prindër: Pjeter & Blerte Gjonaj Kumbarë: Paloka & Maria Rudaj Marco Tony Piroli Prindër: Janin & Dalina Piroli Kumbarë: Gentjan & Flora Piroli

Simon Gojcaj Prindër: Toma & Teuta Gojcaj Kumbarë: Pashko & Lindita Lulgjuraj Marcello Angelo Jankovic Prindër: Ejl & Violeta Jankovic Kumbarë: Anthony & Amanda Gazivoda Davin Lakaj Prindër: lulzim & Lize Lakaj Kumbarë: Nikko & Sophia Shkreli Josefine Melissa Parubi Prindër: Nest & Dafina Parubi Kumbarë: Leonard & Aurora Parubi

Luisa Smajlaj Prindër: Luigj & Shpresa Smajlaj Kumbarë: Viktor & Shqipe Lucgjonaj

Xavier Prekelezaj Prindër: Robert & Linda Prekelezaj Kumbarë: Kenny & Kristina Prekelezaj

Amanda Ujka Prindër: Tome & Drita Ujka Kumbarë: Arben & Elona Ulaj

Gabrielle Smajlaj Prindër: Martin & Agetina Smajlaj Kumbarë: Kola & Flora Gojcaj

Rosemary Gjeloshi Prindër: Josip & Alfride Gjeloshi Kumbarë: Lek & File Raja

Stacy Ulaj Prindër: Palok & Verina Ulaj Kumbarë: Angjelina Gjoka

Brianna Nila Prindër: Sokol & Marjana Nila Kumbarë: Astrit & Fatmira Pepaj

Magdalena M. Martini Prindër: Maerjan & Kristina Martini Kumbarë: Zef Vucinaj

Artan Berisha Prindër: Anton & Marte Berisha Kumbarë: Anton & Angjelina Gojani Gabriella Berisha Prindër: Anton & Jozefina Berisha Kumbarë: Pren & Kristina Nikollaj George Gjinaj Prindër: Fred Liza Gjinaj Kumbarë: William & Alison DePompollo Leonora Hutaj Prindër: Tome & Lizabet Hutaj Kumbarë: Mario & Vera Lushaj Nicole Pepa Prindër: Nikolin & Jolanda Pepa Kumbarë: Bardh & Maniola Gjergji Suzana Smajlaj Prindër: Sokol & Zamira Smajlaj Kumbarë: Besnik & Anna Vukaj

Jeta Katolike

42

Kurorëzime Agush Mirakaj me Klaudija Murati Më 14 Prill 2007 Viktor Curanaj me Marina Dedivanaj Më 14 Prill 2007 Genc Lala me Christina Pepa Më 14 Prill 2007 Nikolin Rripaj me Enkelejda Coku Më 15 Prill 2007 Ardian Shala me Mirela Mernacaj Më 21 Prill 2007 Nue Pervorfi me Luljeta Nrecaj Më 22 Prill 2007 Bardi Dukaj me Lumturie Vucinaj Më 28 Prill 2007 Roka Gazivoda me Susan Vuksanaj Më 5 Maj 2007

Të Shtunën e Madhe me 7 Prill 2007 Dom Pjetër Popaj krezmoi Ekumenët e famullisë

In Memoriam ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Arlan Turrell me Monika Shkreli Më 2 Qershor 2007

Victor Bucaj, 53-vjeç Vdiq më 3 Prill 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

John Vukelj me Stacey Leece Më 2 Qershor 2007 Kliton Rakaj me Luciana Coku Më 2 Qershor 2007

Eton Ndue Deda Ardit Dekaj Zef Hutaj Floriand Lulaj Lush Ndou Gezim Nilaj Kristina Nilaj Selvana Nilaj Marjana Piroli Arta Pepushaj Lindita Pepushaj Kastriot Rezaj

John Gjokaj me Pina Pekic Më 9 Qershor 2007 Sokol Bujaj me Valbone Vucinaj Më 10 Qershor 2007 Larry Rukaj me Antoinette Sinishtaj Më 16 Qershor 2007 Tome Nrecaj me Marijete Gegaj Më 17 Qershor 2007

Arjan Shtogaj Ilir Syku Vojsava Syku Bedarin Toma Preke Vulaj Augustin Yrgys Zefi Edmond Marku* Kliton Rakaj* Rezart Rakaj* ---------

* Edhe të pagëzuar

Gezim Shala me Violeta Dushi Më172 Qershor 2007

Mile Gjelaj, 83-vjeç Vdiq më 3 Prill 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Prenc pepgjonaj, 62-vjeç Vdiq më 5 Prill 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Sokol Gjelaj, 48-vjeç Vdiq më 14 Prill 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

Michael Dedvukaj me Jacklyn Gjelaj Më 19 Maj 2007 Mark Prenkaj me Lindita Gjoka Më 26 Maj 2007

Financial services

Vera Gojani, 35-vjeç Vdiq më 24 Prill 2007 U varros në varrezat “St. Raymonds” në New York

®

35-01 30th Avenue 3rd Floor, Astroia, NY 11103

Age Ivezaj, LUTCF Financial Services Executive Tel. (718) 267-3625 • (718) 267-3600 Cell (917) 679-1263 • Fax (718) 267-3679 e-mail: aivezaj@metlife.com

- Leaders Conference (5 Times Qualified) - National Quality Award - National Association of Insurance and Financial Advisors (NAIFA) - Registered Representative of Metropolitan Life Insurance Company and MetLife Securities, Inc.

PR O D U C T S AN D S E R V I C E S

Mark Palushaj, 81-vjeç Vdiq më 2 Maj 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Doda Rukaj, 41-vjeç Vdiq më 7 Qershor 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

Retirement Planing - IRAs (Traditional & Roth) - IRA Rollovers - 401(k) Plans -

Estate Analysis Business Planning Personal Disability Insurance Long Term Insurance Personal Life Insurance

- Simple IRA - SEPs (Simplified Employee Pensions) - Annuities (Fixed & Variable*) - Key Person Insurance - Split Dollar - Buy-Sell Agreement Funding - Mutual Funds** - Group Medical Coverage***

* Variable annuities offered by Metropolitan Life Insurance Company, New York, NY 10010 ** Mutual Funds offered by MetLife Securities, Inc., New York, NY 10010 *** Same health insurance products offered by unaffiliated insurers through MetLife General Insurance Agency, Inc., New York, NY Metropolitan Life Insurance Company, One Madison Avenue, New York, NY 10010

~

~

~

Epjau o Zot pushimin e pasosun.

E i ndritë drita e pambarueme!

Pushofshin në paqë!

0501kza(exp1207) (CT,MI,NJ,NY,)MLIC_LD

10 vjet me profesionalizëm i shërbejmë komunitetit tonë!

Mbi 2000 lloj ftesash për dasma dhe gëzimet tuaja familjare!

Tel. 718-584-1620 Fax. 718-584-1228 2322 Arthur Avenue, Suite 9 &10, Bronx, NY 10458

www.albanianinvitations.com

Victor Buรงaj 05~26~1953 - 04~03~2007

Do not mourn nor cry for me I'm still here, though you don't see.

I'm right by your side each night and day and within your heart I long to stay.

My body is gone but I'm always near I'm everything you feel, see or hear.

My spirit is free, but I'll never depart as long as you keep me alive in your heart.

I'll never wander out of your sight I'm the brightest star on a summer night.

I'll never be beyond your reach I'm the warm moist sand when your at the beach.

I'm the colorful leaves when fall comes around and the pure white snow that blankets the ground.

I'm the beautiful flowers of which you're so fond the clear cool water in a quiet pond.

I'm the first bright blossom you'll see in the spring The first warm raindrop that April will bring.

I'm the ray of light when the sun starts to shine and you'll see that that face in the moon is mine.

When you start thinking there's no one to love you, You can talk to me through the Lord above you.

I'll whisper my words through the leaves on the trees, and you'll feel my presence in the soft summer breeze.

I'm the hot salty tears that flow when you weep and the beautiful dreams that come when you sleep.

To all of you I hold so dear weep no more, I'll always be here.

For all the cherished memories we share just look for me, I'm everywhere

Forever in our hearts you will remain and may your bright smile shine forever through our 3 Angels God gave us.

We love and miss You!

Love Kristina, Aylina, Serena and Luke Danny, Phyllis, Gina and Elizabeth May you rest in Peace!

Familja e Noc Mati Gjonaj nga Reçi i Ulqinit Meshtarëve dhe Besimtarëve Gëzuar Festa e Zojës së Shkodrës Dita e Famullisë