SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI i Lech Majewski [KrewPoety] AKCJA SZTUKI > NOWE | 2011

SIGNUM TEMPORIS KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI

Lech Majewski [KrewPoety] kurator: Beata Wąsowska MUZEUM MIEJSKIE TYCHY

Artyści: Jerzy Bereś Jan Berdyszak Edward Dwurnik Andrzej Gieraga Edward Hantulik Tadeusz Kantor P.C. Kowalski Natalia LL Zenon Moskwa Adam Myjak Jerzy Nowosielski Maria Pinińska – Bereś Jacek Rykała Zygmunt Stuchlik Andrzej Szczepanie Andrzej Urbanowicz Ryszard Winiarski styczeń/luty 2011

fotografia: Justyna Musiał | archiwum Akcji Sztuki > Nowe

wybrane strony katalogu styczeń 2022

HONOROWY PATRONAT PREZYDENTA MIASTA TYCHY ANDRZEJA DZIUBY BEATA WĄSOWSKA AUTORKA KONCEPCJI PROJEKTU AKCJA SZTUKI > NOWE KURATORKA WYSTAW PROJEKTU grudzień 2010 - luty 2011 wybrane strony katalogu aktualizacja - styczeń 2022

Artystyczną podróż Akcji Sztuki rozpoczęliśmy wystawą w Andromedzie, a zakończyliśmy finisażem w gościnnej „Tokarni”.

Były kamery i muzyka. Reflektory i błyskające flesze podkreślały kosmiczny urok tego miejsca. Naszym gościem była pani Daria Szczepańska, Wiceprezydent miasta do spraw społecznych.

Dziękowaliśmy wszystkim za udział i wsparcie Akcji Sztuki. Jeszcze raz pokazaliśmy prace Bogdana Korczowskiego, dar artysty dla Muzeum Miejskiego w Tychach. Odbyło się publiczne i zbiorowe deponowanie jednej z jego prac dla „Muzeum Sztuki Zdeponowanej”. Nagrodziliśmy pierwsze, najaktywniejsze uczestniczki gry miejskiej „Orientuj się w sztuce”. Był pokaz slajdów – prezentacja uczestników i partnerów Akcji Sztuki oraz kronika akcji, pierwsze niedoskonałe jej podsumowanie.

Gdybyśmy chcieli pokazać wszystkie wystawy II edycji projektu w jednej galerii, musielibyśmy mieć na to 62 tygodnie, czyli ponad 400 dni. Duża częstotliwość wystaw, (co pięć dni począwszy od 1 grudnia 2010 otwieraliśmy kolejną wystawę), była męcząca, czasami w tym samym dniu montowaliśmy jedną wystawę, otwieraliśmy inną. To było prawdziwe wyzwanie, dlatego tym bardziej cieszy mnie, że pozyskaliśmy nową publiczność, że wystawy odwiedzali młodzi i dojrzali odbiorcy. Obserwowałam, jak z każdą kolejną wystawą coraz bardziej otwierają się na proponowaną sztukę. Nowe znajomości i przyjaźnie, sprawiły, że widzowie podchwycili i wsparli pomysł Roberta Skitka powrotu do koncepcji tzw. zielonej osi.

Uważam to za osiągnięcie, za wspólny sukces wszystkich uczestników projektu. II edycja odbywała się w wyjątkowo trudnych warunkach. Czas świąt Bożego Narodzenia obfity w wydarzenia, wybory samorządowe, przełom roku, koniec semestru, a do tego bardzo, bardzo sroga zima. Do brzegu dobiliśmy wyczerpani. Upłynęło dużo czasu do wydania tej publikacji. Proszę o wybaczenie, że tak dugo nie dziękowałam.

Mam nadzieję, że ten katalog będzie satysfakcjonującą rekompensatą. Przygotowanie wydarzenia tak ogromnego i złożonego jak Akcja Sztuki > Nowe nie byłoby możliwe bez udziału i pomocy wielu osób.

Na pierwszym miejscu niech mi wolno będzie podziękować Prezydentowi Miasta Tychy Panu Andrzejowi Dziubie za to, że objął Akcję Sztuki > Nowe Honorowym Patronatem. Dziękuję Pani Wiceprezydent Darii Szczepańskiej, której pomoc pozwoliła II edycji projektu na rozmach. Dziękuję Panu Wojciechowi Wieczorkowi, dyrektorowi Miejskiego Centrum Kultury w Tychach, który pomógł mi dźwigać ten ogromny projekt.

Pragnę podziękować naszym partnerom - dzięki temu, że do Akcji przyłączyły się gminne instytucje kultury: Muzeum Miejskie - dyrektor Maria Bierwiaczonek, Teatr Mały - dyrektor Tomasz Kordon, Miejska Biblioteka Publiczna, dyrektor Dorota Łukasiewicz - Zagała; I LO. im. L. Kruczkowskiego - dyrektor Joanna Wojtynek oraz firmy, spółdzielnie i kluby: Galeria Sztuki Miriam - właściciel Jarosław Banyś, Galeria Semar właściciel Maria Sennik, TSM Oskard DK Tęcza - kierownik Barbara Konieczna i klub Orion - kierownik Halina Stanicka, Skup Kultury - właściciel Waldemar Jarek - mieliśmy gdzie się podziać.

Mogliśmy oglądać interesujące wystawy i pokazy sztuki video, ponieważ następujący artyści udostępnili nam swoje prace (wymieniam w kolejności otwieranych wystaw): Robert Kuśmirowski, Bogdan Korczowski, Gabriela Kiełczewska-Słowikowska i Bogdan Kosak, Bartosz Palej, Anna Czech, Beata Wąsowska, Janusz A. Włodarczyk, Bogna Burska, Jay Rosenblatt, Edward Hantulik, Lech Majewski, Jacek Rykała, Łukasz Guzek i Anna Kutera, Adam Klimczak, Sławomir Sobczak, Katarzyna Bazarnik i Zenon Fajfer , Robert Skitek i Szymon Bańka, Maciej Dyląg, Marta Hausman, Łukasz Łyduch oraz Robert Wilczok. Artystów wspierali kuratorzy Łukasz Guzek, Robert Skitek, Agnieszka Wąsowska. Bardzo dziękuję wszystkim za hojność i współpracę.

Dziękuję Panu Leszkowi Jodlińskiemu, dyrektorowi Muzeum Śląskiego w Katowicach za wypożyczenie dzieł z kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Śląskiego, Paniom Henryce Jaremie i Joannie Szeligowskiej oraz Panu Andrzejowi Holeczce za pomoc w doborze i przygotowaniu prac na wystawę. Dziękuję Pani Cecylii Gasz-Płońskiej, dyrektor Centrum Sztuki Filmowej Silesia Film, Pani Bożenie Perskiej oraz Panu Markowi Zielińskiemu dyrektorowi Ars Cameralis Silesiae Superioris. Dzięki ich wsparciu mogliśmy pokazać wideo-instalację „KrewPoety” Lecha Majewskiego. Dziękuję Panu Bogdanowi Renczyńskiemu z Cricoteki za pomoc i udostępnienie zdjęć ze spektakli Tadeusza Kantora.

Słowa podziękowania kieruję także do pani Hanny Wróblewskiej, dyrektor Zachęty Narodowej Galerii Sztuki oraz pani Marii Świerżewskiej za wypożyczenie filmów wideo z kolekcji Zachęty.

Dziękuję Krzysztofowi Bartnickiemu, dr Łukaszowi Guzkowi, Maciejowi Meleckiemu, dr Agnieszce Nierackiej, Krzysztofowi Siwczykowi, dr Piotrowi Zawojskiemu, prof. Januszowi A. Włodarczykowi, uczestnikom i animatorom dyskusji, które towarzysząc pokazom i wystawom, przybliżyły publiczności wybrane zagadnienia sztuki współczesnej. Dziękuję dziennikarzom, artystom i wykładowcom warsztatów dziennikarskich i artystycznych. Szczególnie dziękuję pani Ewie Niewiadomskiej, szefowej Redakcji Kultury Polskiego Radia Katowice za współpracę merytoryczną podczas organizacji warsztatów.

Dziękuję Pani Teresie Janeczko, dyrektor MZBM w Tychach za udostępnienie nam obiektu po kinie Andromeda. Dziękuję Pani Renacie Kossakowskiej za pomoc organizacyjną. Dziękuję Panu Michałowi Murasowi za goszczenie finisażu Akcji Sztuki w fantastycznej Tokarni, dziękuję klubowi Bakakaj.

Dziękuję tyskiemu klubowi Soroptimist International za wspieranie Akcji Sztuki > Nowe.

Nie można przecenić faktu, że wydarzenia projektu były fotografowane. Za nieodpłatnie udostępnione zdjęcia dziękuję: Alicji Badetko, Bartoszowi Palejowi, Sybilli Sierotkiewicz, Tobiaszowi i Jarosławowi Banysiom, Miejskiej Bibliotece Publicznej, Muzeum Miejskiemu i Joannie Kucz-Pieczce, SDK Tęcza i Jakubowi Chełstowskiemu, Agnieszce Wąsowskiej.

Dziękuję Panu Łukaszowi Kałębasiakowi redaktorowi Gazety Wyborczej. Dziękuję Panu Markowi Ciszakowi, Pani Ewie Strzodzie i tygodnikowi Twoje Tychy oraz Panu Jakubowi Chełstowskiemu i Gazecie Członków TSM "OSKARD" za udostępnienie przeprowadzonych wywiadów. Dziękuję wszystkim, którzy udostępnili nam swoje zdjęcia i teksty.

Niech wolno mi będzie podziękować pani Iwonie Ciepał Naczelnik Wydziału Informacji, Promocji i Współpracy z Zagranicą oraz wszystkim pracownikom wydziału. Dziękuję pracownikom Miejskiego Centrum Kultury w Tychach, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tychach, I LO im. L. Kruczkowskiego w Tychach, Tyskiej Spółdzielni Mieszkaniowej Oskard, SDK Tęcza, Klubu Orion, Muzeum Miejskiego w Tychach, Teatru Małego w Tychach, Galerii Sztuki Miriam, Galerii Semar i Skupu Kultury. Szczególne podziękowania dla Michała Litkiwa, Grzegorza Porcza oraz Artura Wróblewskiego, których umiejętności były na wagę złota. Dziękuję Sylwii Szczęsny i Sylwestrowi Szwedzie. Dziękuję patronom medialnym, sponsorom i darczyńcom.

Brak miejsca nie pozwala mi podziękować tutaj wszystkim, którzy pomagali w organizacji Akcji Sztuki > Nowe, mimo to dziękuję. Dziękuję Ewie Matras za pomoc w projektowaniu katalogu wystawy i wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego albumu.

Beata Wąsowska

4

KOEGZYSTENCJA Coraz więcej się pisze i mówi o sztuce. Zwykle są to jednak publikacje powierzchowne, sprowokowane spektakularnym gestem lub przeciwnie - reakcją publiczności na obrazoburcze dzieło. Czasem mówi się o rekordzie cenowym pobitym na aukcji sztuki albo żegna znanego artystę.

Obserwując współczesność dostrzegamy skutki globalizacji, wzrastającą szybkość życia, wirtualizację kultury. Zmianom ulegają relacje społeczne i osobiste, zanikają granice, nie tylko terytorialne, także etyczne i moralne. Codzienne zdarzenia, wszystkie jednakowo ważne, wszystkie z równą intensywnością formują nasze doświadczenie, próbują na nas wpływać, wywierają presję, kształtują świadomość. Każda dziedzina ludzkiej aktywności eksploduje innowacyjnością, z owocami której musimy się na co dzień mierzyć. Równoczesność i równoważność tych zjawisk jest cechą naszych czasów. Dowodzi ludzkiej kreatywności, świadczy o wyzwoleniu spod dogmatów przeszłości, ale przytłacza i obezwładnia.

Dawniej inaczej niż dziś, zwykle tylko jedno zjawisko było zjawiskiem pierwszego planu, pozostałe wypierano za pomocą dogmatu lub tabu.

Tę hieratyczność widać w sztuce. We wszystkich dziełach główna postać jest wyraźnie oddzielona od tła, często jest większych rozmiarów.

Sztuka w rozumieniu klasycznym ustanawia dzieła, które mają być „oglądane”, mają zaistnieć w świadomości widza wielowarstwowo: jako obiekty sztuki, przedmioty estetyczne oraz jako zawarte w dziele treści możliwe do odczytania bez pomocy osób trzecich. Sztuka w znaczeniu najnowszym jest „relacyjna”. Odrzuca paradygmat estetyczny, kontemplację i piękno. Jej celem jest „krytyczność”, a artysta konfrontuje odbiorców z własnym punktem widzenia, nie po to by zachwycić, by podzielić się zachwytem, lecz by uwrażliwić nas na zjawiska obecne, ale niedostrzegane przez ogół.

Sztuka współczesna nie jest powiązana wspólną tendencją, jest polem pełnym odmiennych propozycji. Obserwujemy rozwój nowych dziedzin, multiplikację równoprawnych obiektów sztuki, rozrost i rozprzestrzenianie się teorii artystycznych i dzieł je realizujących. Nowe dzieła realizowane są zarówno w sposób tradycyjny, jak zgodnie z nowymi paradygmatami sztuki.

Mimo rewolucji modernistycznej, mimo postmodernizmu przez ogół odbiorców sztuka wciąż jest utożsamiana z pięknem. Choć należy do estetyki, dziś odcina się od niej jako celu. Współcześnie wszystko może być tworzywem sztuki, a kiedy artysta bawi się nieodróżnialnością sztuki od rzeczywistości, kiedy odbiorcę osacza nadmiar artefaktów, kiedy „wszystko jest sztuką” a artysta to produkt masowy, łatwo zostać oszukanym. Nieumiejętność odczytywania kodów sztuki najnowszej sprawia, że widz czuje się niepewnie i rezygnuje ze sztuki, której nie potrafi zweryfikować, lub traktuje ją jak wszystko inne: jak towar. Interesuje się ofertą supermarketów lub tym co markowe. Z jego pola widzenia znika sztuka postrzegana jako zaproszenie do rozmowy i do kontemplacji.

Artysta, kiedyś „jedyny w swoim rodzaju”, oryginalny, niepowtarzalny, dziś został zdegradowany do pozycji „jeden z wielu”, a jego oryginalne dzieła przemawiają tylko wtedy, kiedy wywołują spektakularny sprzeciw publiczności lub kiedy w ich imieniu wypowiada się instytucja. „Nic nie wskazuje na to, aby sztuki miało zacząć ubywać. Przeciwnie: złoża wydają się niewyczerpane. W Polsce funkcjonuje siedem Akademii Sztuk Pięknych: gdańska, katowicka, krakowska, łódzka, poznańska, warszawska i wrocławska. Co roku przyjmują średnio 20 osób na każdy z wydziałów, co daje – pomijając wydziały takie jak konserwacja czy wzornictwo przemysłowe – liczbę około 650 absolwentów rocznie w skali całego kraju. Plus uczelnie wyższe, które nie są akademiami, ale mają wydziały artystyczne. Do tego ci, którzy studia skończyli już dawno temu, ale dopiero teraz nadszedł ich czas. No i samouki, odszczepieńcy, i wszyscy ci, którzy nie pasują do żadnej kategorii.

To znaczy pasują: do kategorii zmiany, wielkiego artystycznego boomu.” [1] Coraz więcej osób zdobywa wyższe wykształcenie artystyczne (w minionym ustroju zawód artysty był koncesjonowany), ale nadal niewielu ludzi rozumie artystę, interesuje się sztuką i czerpie z niej wiedzę o naturze rzeczywistości. Może powodem jest zbyt duży lub zbyt trudny wybór.

Nie sądzę, by w tym miejscu udało mi się znaleźć wyjaśnienie tego stanu rzeczy. Uważam, że aby przywrócić odbiorcy zdolność oceny, musimy uzbroić go w narzędzia - wiedzę o sztuce i bezpośredni do niej dostęp, oraz kontekst – najwyższej jakości dzieła zrealizowane w sposób zrozumiały dla widza lub osadzone w zrozumiałym kontekście. To cel, jaki postawiła sobie Akcja Sztuki > Nowe.

Ważne jest, aby tradycja nie zamknęła nas na nowoczesność, ale i to, by nowy relacyjny paradygmat sztuki nie zawłaszczył jej pola.

Akcja Sztuki > Kobiety pokazała, że można mówić o współczesności poprzez rozumiane klasycznie malarstwo. Akcja Sztuki > Nowe zaproponowała spotkania z artystami, którzy wybrali nowe strategie twórcze, odmienne dziedziny i techniki.

Akcję Sztuki trafnie opisuje pojęcie KOEGZYSTENCJA rozumiane szeroko, jako łącznik wszelkich dzieł i postaw. U podstaw scenariusza projektu jako całości oraz każdej z wystaw osobno leżała idea współistnienia, przenikania się i łączenia właściwości różnych mediów i wyborów artystycznych, ale także wychodzenia poza utarte schematy i oswojone metody.

Dopełnieniem wystaw i wydarzeń Akcji Sztuki > Nowe jest niniejszy katalog. Pokazuje niewielką część tego, co działo się na tyskim polu sztuki przez dwa miesiące na przełomie roku 2010 i 2011.

Beata Wąsowska

[1] Too many artists - http://www.krytykant.pl/index.php?id=145

5

SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI | Lech Majewski - KrewPoety

SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓCZESNOŚCI | Lech Majewski - KrewPoety Wystawa prezentująca dzieła polskiej sztuki nowoczesnej, prace wykraczające poza klasycznie rozumiane dziedziny artystyczne Ekspozycja połączyła video-art „KrewPoety” Lecha Majewskiego, z dziełami klasyków sztuki współczesnej udostępnionymi przez Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Miejskie w Tychach, kolekcjonerów, artystów i rodziny artystów.

Artyści, których prace pokazano na wystawie: Jerzy Bereś, Jan Berdyszak, Edward Dwurnik, Andrzej Gieraga, Edward Hantulik, Tadeusz Kantor, Piotr C. Kowalski, Natalia Lach-Lachowicz, Zenon Moskwa, Adam Myjak, Jerzy Nowosielski, Maria Pinińska-Bereś, Jacek Rykała, Zygmunt Stuchlik, Andrzej Szczepaniec, Andrzej Urbanowicz, Ryszard Winiarski.

MUZEUM MIEJSKIE, ul. Katowicka 9, Tychy | 10 stycznia 2011 do 30 stycznia 2011

2

1

4

5

1. Edward Hantulik, Dwa totemy, olej na płótnie, 96 x 145 cm, kolekcja Muzeum Miejskiego w Tychach.

2. Zygmunt Stuchlik, Demeter, 1987, tech. wł., collage, płyta pilśniowa, 82 x 96 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

3. Edward Dwurnik, Witold Gombrowicz, 1987, olej, collage, płótno, 146 x 113 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

4. Adam Myjak, Ludzki pejzaż, 1986, brąz, odlew, polerowanie, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

5. [Tadeusz Kantor, fotografie z wystawy „Tadeusz Kantor. Epoka chłopca”, Muzeum Miejskie w Tychach, 2008/2009 | Piotr C. KOWALSKI, Głowa, 1984, olej, płótno, 100 x 80 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach | Zenon MOSKWA, Instrument, 1990, drewno, sznurek, 137 x 48 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.]

6. Andrzej Szczepaniec, Lalka, 1989, brąz, odlew, polerowanie, 47 x 13 x 38 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

10

3

6

SIGNUM TEMPORIS KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI

|

Lech Majewski - KrewPoety kurator: Beata Wąsowska

1

4

2

5

3

6

1. Zenon Moskwa, Przedmiot, 1990, tech. miesz., collage, płyta, 83 x 60, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

2. Edward Dwurnik, Andrzej Bursa, 1986, olej, collage, płótno, 146 x 113, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

3. Jan Berdyszak, Relief I, 1962, blacha i pręty metalowe ocynkowane, spawanie, 60 x 70 x 14, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

4. Piotr C. Kowalski, Głowa, 1984, olej, płótno, 100 x 80, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

5. Jan Berdyszak, Z cyklu ANTI-NOMOS /trzy części/, 1975, akryl, papier, 46 x 38 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

6. Andrzej Urbanowicz, Ordalia, 1963, collage, 81 x 148 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

11

12

SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI | Lech Majewski - KrewPoety

Piotr Zawojski, „Kiedy przeszłość (obrazu) spotyka się z przyszłością” [fragment, całość na str. 80]

[…] Symboliczne spotkanie klasycznego malarstwa z obrazami powstałymi w wyniku cyfrowej kreacji, długotrwałego procesu cyzelowania finalnego kształtu tego dzieła – dowodzić może prawdziwego dialogu tradycji z nowoczesnością. […] Sztuka wideo, technologie digitalnej kreacji i re-kreacji obrazu wpisują się w historyczny kontekst będąc konsekwentnym zwieńczeniem procesów, jakie zapoczątkowali w przeszłości wielcy twórcy obrazów (i refleksji nad ich istotą).

Dziś znajdują oni swoich następców i kontynuatorów korzystających z nowatorskich technologii i nowych mediów, wciąż podążających niegdyś wytyczonymi szlakami.

Niezgłębiona tajemnica uwodzicielskiej mocy obrazowych przedstawień nie pozostawia widza obojętnym.

Lech Majewski, KrewPoety, wideo art, 2007

13

[Ja cały czas maluję]

Rozmowa z Lechem Majewskim

Z jednej strony aż strach pomyśleć jak bardzo „pojemna artystycznie” jest pańska twórczość poeta, reżyser, malarz. Z drugiej zaś – katowiczanin, wenecjanin, nowojorczyk? Stąd pytanie, które chciałam zadać dawno - jaka jest tożsamość takiego artysty?

Moja tożsamość jest nieco rozsiana, ale rdzeń pozostaje ten sam: to jest Lech Majewski, urodzony w Katowicach, napiętnowany wykształceniem jakie pobieraliśmy wtedy podziemnie i przez różnego rodzaju książki wydawane spod lady i wspaniałe filmy, które oglądaliśmy w kinie. Paradoks tej sytuacji, którą pamiętam ze swojej młodości i dzieciństwa, polega na tym, że właściwie cenzura się mocno przysłużyła do ogólnie wysokiego poziomu kultury. Oczywiście cenzura była godna pogardy, nie mniej paradoks polega na tym, że zafundowała nam łączność z najwybitniejszą literaturą i kinem.

To czego oczywiście nie dopuszczali, było dostępne w samizdatach, wydawnictwach podziemnych. „Kultura” paryska, Gombrowicz, Sołżenicyn. Ogólnie – mieliśmy wyselekcjonowane the best of the best.

Ja jestem człowiekiem, który ukończył ówczesny Oxford i Cambridge, ponieważ nasze wychowanie polegało na niesamowitym głodzie świata, książek i filmów. Chłonęliśmy to, ponieważ rzeczywistość wokół nas była dość szara i zgaszona. Dzięki temu mieliśmy potem, a i teraz, możliwość emanacji na zewnątrz tych cennych wpływów.

14

Czy Beata Wąsowska, organizator tej wystawy, musiała Pana długo namawiać do uczestnictwa w projekcie Akcja sztuka?

Nie. Śląsk jest mi niezwykle bliski. To moja kolebka i wszelkie działania na tym terytorium są dla mnie bardzo ważne. Troszeczkę na samym końcu przychodzę, ale przychodzę. W Polsce niewielkie fragmenty mojej instalacji były pokazywane w kinie Kosmos, ale tu w Tychach pokazana jest chyba najpełniej, jeśli mówimy o Polsce. Ta wystawa objechała już pół świata. Od takich miejsc jak Nowa Zelandia czy Tajwan, po Europę. Na ogół miejsca wystawy dysponują projektorami, plazmami naściennymi, dużą liczbą pomieszczeń. Tu sposób ekspozycji przypomina mi trochę fotoplastikon, ale ta przestrzeń mi się podoba. W Wenecji oddano mi cały budynek do dyspozycji, z labiryntem pokoi, po których się krąży i ogląda te filmy. Zresztą całość powstała dla Muzeum of Modern Art w Nowym Jorku.

Można się cieszyć, że znalazł pan czas aby tu przyjechać, bo kontakt z Panem jest dość utrudniony…

No tak, ale wszystko co się dzieje na Śląsku jest jednak dla mnie ważne. Choć rzeczywiście …Jadę teraz do Sundance w USA, gdzie jest światowa premiera mojego ostatniego filmu „Młyn i krzyż”.

Potem w Rotterdamie premiera europejska i najważniejsza, premiera artystyczna – w Luwrze,

2 lutego. Także w Luwrze dostałem cały Hall Napoleona dla wystawy wideoartów związanych z „Młynem i krzyżem”. Jednocześnie w galerii paryskiej będą wystawiane moje fotografie, a raczej wielowarstwowe kompozycje w technice komputerowo-fotograficznej. To prace raczej graficzne. Moja twórczość zdecydowanie przecina różne granice, w związku z tym ludzie mają czasem trudność z jej skatalogowaniem.

Bohaterem Pana twórczości jest na ogół twórca, artysta. Wojaczek, Bosch, Breugel – dlaczego?

Uważam, że twórcy są na froncie tego, co jest rzeczywistością. To oni są strażnikami na granicy między rzeczywistością a zrozumieniem. W filmach nie wybieram bohaterów, którzy są gangsterami czy policjantami, ponieważ ich umysłowość mnie nie interesuje. Chociaż popełniłem film o angielskim złodzieju; to był jednak okres mojej młodości szaleńczej, hollywoodzkiej - musiałem spróbować czym to się je. O artystach, choć także naukowcach, mam bardzo wysokie mniemanie, ponieważ uważam, że do nich należy odpowiedzialność za świat.

Jak powstał projekt „KrewPoety”?

Mój film „Pokój saren” działający jako fresk wideo, zobaczył kurator Muzeum of Modern Art w Nowym Jorku i zechciał poznać się z resztą moich prac.

Stwierdził, że są na tyle unikalne i oryginalne,

że zaoferował mi najwyższy stopień prezentacji – indywidualną retrospektywę. To jest oczywiście ogromny zaszczyt. W kategoriach muzeum nie ma nic dalej ani wyżej. Powiedział mi wtedy: - My jesteśmy najstarszym muzeum sztuki współczesnej na świecie.

Zwykle retrospektywy ma u nas ten, co już odszedł.

Ty będziesz najmłodszym w historii muzeum i dobrze by było, gdybyś to jakoś uczcił. Miałem już wtedy zrobione 3-4 wideoarty i zacząłem o nich opowiadać.

W drodze do domu natychmiast zaczęły mi się rozmnażać te pomysły. Wiedziałem, że kilka wideoartów zrealizuję w Nowym Jorku, ale większość na pewno w Katowicach, w moim rodzinnym klimacie.

Niemalże z marszu przystąpiłem do kręcenia tego na pożyczonej kamerze, przy pomocy młodych ludzi ze szkoły filmowej, pracujących niemal za darmo.

Udało się zrealizować 33 wideoarty i miały swoją premierę w Nowym Jorku. To miejsce jest jak latarnia i kiedy tam zostało to pokazane, natychmiast świat zaczął zamawiać - miejsca takie jak Honolulu, sześć miast Nowej Zelandii, Seul. Także Paryż, Berlin, Londyn.

Czy w pewnym momencie uznał Pan, że prosta kamera cyfrowa jest najważniejszym środkiem przekazu?

Czy to rodzaj manifestu technicznego?

To jest raczej manifest mojego poczucia realizmu.

Przedstawiam historię człowieka, poety, który przeżywa swą rzeczywistość na wielu poziomach, składającą się ze wspomnień, faktów mu się zdarzających i ich przetworzeń. Pewne traumy on mitologizuje, inne są przedmiotem fantazjowania. Nasza percepcja rzeczywistości nigdy nie jest zgodna z pseudo-realizmem, do którego

przyzwyczaiła nas tradycyjna narracja; telenowele, dramaty teatralne czy filmowe. To forma manipulacji, bo ktoś za nas pokroił ten czas, powybierał z niego te elementy i przedstawił z e s w o j e j s t r o n y. To c o j a p r o p o n u j ę , to równoczesność dziania się i element przypadku.

Widz może z dowolnego miejsca zacząć oglądać, krążyć, wybierać. W Wenecji ludzie wręcz zatapiali się w tej historii, poświęcali jej mnóstwo czasu.

Mamy tu do czynienia z przekrojem umysłowości mojego bohatera, taką wertykalną, głębinową penetracją umownej jego świadomości. Wydaje mi się to bliższe naszego postrzegania, bliższe realizmowi. Jeśli się nad tym zastanowimy, to zobaczymy, że rzeczywistość składa się z wielu elementów, płaszczyzn. My nie jesteśmy maszyną od realizmu, ale od przetwarzania rzeczywistości.

Budujemy indywidualny twór, niewiele mający wspólnego z rzeczywistością. Jak powiedział Oscar Wilde: to, co pamiętamy, nigdy się nie wydarzyło, a nawet nie mogło się wydarzyć.

Czy wideo-instalacje nie zapowiadają końca prostego kolekcjonerstwa?

O nie! Moje wideoarty ludzie gromadzą, jest sporo kolekcjonerów wszystkich moich prac. Dopóki jest sztuka, dopóty będą kolekcjonerzy.

Idzie mi o to, że ta forma wyrazu nie jest przez wszystkich akceptowana. Co prawda obejrzałem wszystkie wideoarty tu zgromadzone, zajęło mi to ponad godzinę ale nadal brak mi takiej intymności przekazu, jaką daje książka, wiersz, malarstwo klasyczne czyli obraz wiszący na ścianie. To jest

bardzo różne od sztuki tradycyjnie pojmowanej.

Zgodzi się Pan? Chyba się zgodzę ale wszystko zależy od nastawienia odbiorcy: czy chce, czy ma czas, tak jak ta kobieta, która podeszła do nas przed chwilą. Ona to bardzo emocjonalnie przeżyła.

Dał się Pan poznać najpierw w Katowicach jako poeta.

Jest Pan malarzem, reżyserem filmów fabularnych… …ja te filmy robiłem ze względu na malarstwo. „Rycerz” był hołdem dla trecenta i quattrocenta.

Potem widziałem się z Johnem Boormanem, który zrobił „Excallibur”, także z Wernerem Herzogiem, i oni byli pod wrażeniem zastosowania przeze mnie średniowiecznej estetyki. Kamera się nie ruszała, wszystko było statyczne. W Polsce film poległ, ale miał ciekawe życie w świecie. Począwszy od recenzji jakie mnie spotkały na emigracji w Londynie, w Timesie, poprzez amerykańskie w New York Times czy Los Angeles Times. To były takie recenzje, które otwarły mi drzwi na świat. I to się kontynuuje, łatwiejsze życie mam tam, niż u nas.

Nie wątpię, że Pan nadal pisze ale próbuje Pan jeszcze malować?

SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI | Lech Majewski - KrewPoety

LECH MAJEWSKI (ur. 1953, Katowice). Reżyser filmowy i teatralny, pisarz, poeta i malarz.

Pracując w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Anglii, Polsce, Niemczech, na Litwie, we Francji i we Włoszech Majewski przekuwa swoje wizje na malarstwo, film, instalacje, powieści, a także spektakle teatralne i operowe.

Studiował na Akademii Sztuk Pięknych.

Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną w Łodzi (1977). Jest reżyserem filmów: Rycerz, Więzień Rio, Ewangelia według Harry'ego, Basquiat, Wojaczek, Angelus, Ogród rozkoszy ziemskich, Szklane usta, Młyn i krzyż.

Ja cały czas maluję, nich pan zobaczy „Młyn i krzyż”.

Wchodzi do polskich kin 18 marca.

Rozmawiał: Marek Ciszak

Premiera składającej się z 33 części instalacji video "KrewPoety" miała miejsce w 2007 roku w Nowym Jorku podczas otwarcia retrospektywnego przeglądu twórczości Lecha Majewskiego w Museum of Modern Art [MOMA].

W Tychach pokazywano instalację na 18 monitorach równocześnie [największa prezentacja w Polsce]. Dowolność kierunku wędrówki w połączeniu z różnym czasem trwania poszczególnych wideoartów oraz osiemnastoma miejscami prezentacji dzieła tworzyły nieskończoną, nieprzewidywalną ilość opowieści układanych przez każdego z widzów.

U podstaw scenariusza projektu jako całości oraz każdej z wystaw osobno leżała idea współistnienia, przenikania się i łączenia właściwości różnych mediów i wyborów artystycznych, ale także wychodzenia poza utarte schematy i oswojone metody, dlatego KrewPoety eksponowana była pomiędzy obrazami, rzeźbami, instalacjami i grafiką uznanych twórców sztuki współczesnej.

15

SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI | Lech Majewski - KrewPoety BP

JKP

ŁP ŁP JM

ŁP

BP

16 JM

JKP

ŁP

BP

JM

ŁP

17 JM

JKP

1

2

Kiedy patrzę przez okna Jacka Rykały to chciałoby się wyjść przez to okno w świat, ale też jest chęć pozostania w pomieszczeniu bo to co otacza okno zachęca do bliższego poznania pomieszczenia. Chciałoby się w nim pobyć, poczuć je, poznać, doświadczyć.

Krystyna Pęczkowska Jacek Rykała, obrazy: 1. Mgła - Będzin, 2001, olej na płótnie, collage, 181 x 225 cm, własność artysty.

Mgła - plama, olej na płótnie, 2008, collage, 159 x 186 cm, własność Agnieszki i Łukasza Nowickich.

2. Agnieszka. Cykl Rezydencje, 1998/2000, olej na płótnie, collage, 115 x 255 cm, własność artysty 3. Mgła motocykl, 2002, olej na płótnie, collage, 105,5 x 222 cm, własność artysty.

18

Balsamując czas, fotografia-relikwia przekształca podmiot w przedmiot kultu, uśmierca go, a zarazem uświęca i przenosi w odmienny od potocznego wymiar rzeczywistości.

SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI | Lech Majewski - KrewPoety

3

Wbudowane w obrazy okruchy odchodzącego świata przekształcają je w relikwiarze przeszłości, ale proces sakralizacji przebiega też w drugą stronę, wydobyte z mroków zapomnienia, uratowane przed zniszczeniem skrawki „tego-co-było” zyskują nowy wymiar, żyją własnym życiem, trwając wbrew zagładzie rzeczywistości, której były częścią.

Violetta Sajkiewicz, Blask czarnego słońca ze wstępu do katalogu wystawy „Żółte światło pustych miejsc” Jacka Rykały, Sosnowieckie Centrum Sztuki, Zamek Sielecki, 2010

19

1

2

3

4

5

6

7

8

1. Maria Pinińska-Bereś, Król i królowa, 1986, drewno i płótno polichromowane, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

2. Edward Dwurnik, Adam Mickiewicz, 1986, olej, collage, płótno, 146 x 113 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

3. Jerzy Nowosielski, Projekt polichromii do k. p.w. Ducha Św. w Tychach. Bez tytułu, papier, akwarela, tempera, ołówek, 21,3 x 33 cm, kolekcja Muzeum Miejskiego w Tychach.

4. Andrzej Gieraga, LXXXVII, 1986,technika własna, akryl, płyta pilśniowa, płótno, drewno, 85 x 120 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

5. Ryszard Winiarski, Gra 16 (Szesnasta gra), 1986, akryl, deska, 65 x 65 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach] 6. Natalia Lach-Lachowicz, Z cyklu: „Dialog”, 1991, żeliwo, drut stalowy, granit skandynawski, 33,5 x 40 x 34 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

7. Edward Hantulik, Przed lustrem - 1982, olej na płótnie, 145cm x 140 cm, własność rodziny artysty.

8. Jerzy Bereś, Ołtarz mądrości, 1980/1981, drewno, sznurek, metal, 175 x 125 x 34 cm, kolekcja Muzeum Śląskiego w Katowicach.

20

[Wartość lokalności] Rozmowa z Jackiem Rykałą

Ostanie lata to jednak powrót do malarstwa. Był taki moment, kiedy różni krytycy i dziennikarze, podatni na modę, głosili tezę, że malarstwo się skończyło. Okazało się, jak z każdą modą, że to chwilowe i krótkotrwałe. Na całym świecie od paru lat obserwujemy powrót do malarstwa. Jak patrzę na młodych na Akademii, to widzę, że wielu z nich jest mocno zaangażowanych. To jest trudne, wymaga w dzisiejszych czasach wielkiej siły woli. Istnieją nowe media, w których szybko można uzyskać efekt, bez żmudnej pracy, można zrobić coś, co nas może uwieść pewnym blichtrem. Dla młodych wybór wartości głębszej jest trudny. Mają mentalność ukształtowaną już w oparciu o komputer, to dla nich równie naturalne środowisko, jak rzeczywistość za oknem. Szereg ludzi, którzy u mnie studiują przynosi mi prace zrobione w oparciu o komputer. Przy czym nie można nie dostrzegać, że przewartościowanie, które następuje niesie za sobą sporo pozytywnych kwestii, otwiera nowe obszary dla sztuki i jej odbiorców. Jako profesor - co mogę radzić? Po pierwsze trzeba czekać.

Nie kierować się opiniami z jakimi spotykamy się w gazetach, raczej polemizować z nimi. Jak chodzi o świat sztuki, wszystko jest żywe wtedy, gdy jest komentowane, gdy warto o tym rozmawiać, kiedy porusza. Jeśli przychodzimy na wystawę i spodziewamy się tego, co jest i nic więcej nie ma, to jest to nudne, to stagnacja, nie prowadzi do niczego.

Rozmawiałem z kilkoma malarzami, nie tylko młodymi, którzy uważają, że mają doskonały warsztat, ale malowanie obrazów już ich nie interesuje. Chcą się spełniać w innej formie. Czy to jest próba poszerzenia sposobu przekazu świata, sposobu widzenia?

JACEK RYKAŁA (ur. 1950, Sosnowiec). Malarz, grafik, twórca instalacji, autor sztuk teatralnych, reżyser i scenograf. Studia na ASP w Krakowie, Wydział Grafiki w Katowicach. Dyplom 1976.

Prowadzi Pracownię Malarstwa na ASP w Katowicach.

Profesor zwyczajny.

Prezentacje prac na ponad 60. wystawach indywidualnych i blisko 300 wystawach zbiorowych na całym świecie.

Ja też wyszedłem poza obrazy. To są obiekty, jest w nich dużo elementów, wszystko jest rozbudowane. To jedna kwestia, druga – realizuję obiekty de facto, w których nie ma nic malowanego, to są zdjęcia połączone z elementami gotowymi. Ostatnio zrobiłem obiekty, będące małymi teatrzykami, są przestrzenne. Wszedłem też zresztą w teatr, zrealizowałem w Teatrze Śląskim dwie sztuki, być może będę robił kolejną. Istnieje we współczesnych artystach potrzeba działania na różnych frontach i w różny sposób i to jest zrozumiałe przy tych możliwościach, które współczesność stwarza. Jedyne zagrożenie istniejące dla mnie, to powielanie pewnego postępowania, które zostało uznane nagle za obowiązujące. Tak było na przykład dziesięć lat temu – malarstwo umarło, powinny funkcjonować wyłącznie instalacje. Lansowało się takie opinie w najbardziej poczytnych pismach. To jest zgubna sprawa. Jeśli istnieje taka tendencja zagarniająca 90 procent młodych ludzi, to jest to zgubne. Nie ulega wątpliwości.

Spotkałem się z opinią, że nie jest ważne skąd jestem i gdzie tworzę – w Ugandzie, Rosji, Brazylii; jestem artystą.

Czy nie ma więc sensu pytanie o tożsamość artysty, jego korzenie? To nie jest ważne?

Dla jednych ważne, dla drugich nie, to zależy od osobowości. Ze wszystkiego można zrobić wartość, jeśli w odpowiedni sposób zostanie to „ugryzione”. Jeśli propozycja zacznie funkcjonować bez oszustwa, kantów, to każda może tworzyć różne wartości. Mówię to w oparciu o swoje doświadczenia pedagogiczne. Największe przygody mojego życia belferskiego to te sytuacje, kiedy ktoś z nieumiejętności robił wartość. Nagle coś, co było dla kogoś kulą u nogi stawało się jego znakiem rozpoznawczym, bez żadnego oszustwa, to kwestia przesunięcia akcentów. To było bardzo ciekawe doświadczenie, będę je pamiętał do końca życia. A są studenci, wybitni w kategoriach akademickich, o których ja już dzisiaj nie pamiętam, choć byli bardzo zdolni. Tak to jest.

Chodziło mi o to, że funkcjonują artyści po których twórczości widać, że są – na przykład – Polakami, lub bliżej – Ślązakami. W innych okolicznościach ich prace by po prostu nie powstały.

Oczywiście, ale tu jest olbrzymia rola przypadku. Są ludzie, którzy wyjeżdżają po studiach za granicę, jest nowa sytuacja i ona ich tworzy. Są tacy jak wieszcz Mickiewicz, który mieszkał w Paryżu, a wszystko co tworzył dotyczyło kraju, z którego wyjechał. To jest kwestia zupełnie indywidualna. Co jest cenne moim zdaniem, o czym się zapomina – istnieje pewna wartość w lokalności. Ona odróżnia artystów od tych działających w tak zwanym centrum. W nim tworzą się nowe prądy i nagle wszyscy są formistami albo kubistami. Na prowincję nowe idee docierają później i wcale nie są przyjmowane jak w centrum, gdzie „nosi” się tylko jedno. To jest wartość, która powinna być pielęgnowana. Proszę popatrzeć na nasz pejzaż w malarstwie XIX wieku. Poza paroma osobami, które miały pieniądze i wyjeżdżały za granicę, tam chłonęły nowe prądy, jak Gierymski – to cała reszta malowała po swojemu. I to są świetne obrazy, świetni malarze, niepodatni na mody. Bardzo często robi się z tego zarzut, choćby archaiczności a przecież to nieprawda. Gdyby u nas krytyka artystyczna była na poziomie, dokonywała analiz bez obaw, że stanie się nieeuropejska, to procesy takie byłyby pogłębiane. Czasem ktoś o tym wspomni, ale to margines. Dla mnie – szalenie ciekawe sprawy.

SIGNUM TEMPORIS | KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI | Lech Majewski - KrewPoety

Pierwsze pytanie kieruję nie do pana jako artysty ale do profesora Akademii Sztuk Pięknych, którym pan również jest - czy malarzom już się nie chce malować? Co roku absolwenci opuszczają szkoły a coraz więcej spośród nich odchodzi od malarstwa…

Rozmawiał: Marek Ciszak

21

LECH MAJEWSKI (ur. 1953, Katowice). Reżyser filmowy i teatralny, pisarz, poeta i malarz.

Pracując w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Anglii, Polsce, Niemczech, na Litwie, we Francji i we Włoszech Majewski przekuwa swoje wizje na malarstwo, film, instalacje, powieści, a także spektakle teatralne i operowe. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną w Łodzi (1977). Jest reżyserem filmów: Rycerz, Więzień Rio, Ewangelia według Harry'ego, Basquiat, Wojaczek, Angelus, Ogród rozkoszy ziemskich, Szklane usta, Młyn i krzyż.

Jego prace zdobyły szereg prestiżowych wyróżnień. W 2006 roku Muzeum Sztuki Współczesnej (MoMA) w Nowym Jorku uhonorowało go indywidualną wystawą retrospektywną zatytułowaną "Lech Majewski: magia ruchomego obrazu". Wystawa była następnie prezentowana w muzeach na całym świecie. Podczas 52. Biennale Sztuki w Wenecji zaprezentowano instalację Majewskiego KrewPoety/Szklane usta. Jego najnowsze dzieło audiowizualne Bruegel Suite miało premierę w lutym 2011 w Luwrze i wzięło udział w 54. Biennale Sztuki w Wenecji.

Wybrane realizacje (film i video): Sztuka video: POKÓJ SAREN, 1997; TRAMWAY - 90 kilometrowy performans Katowice, Düsseldorf, 1998; WYPADEK (krótki metraż),1998; KrewPoety (33 videoarty), 2006; DIVINITIES (cykl video-artów), 2006. Filmy: ZWIASTOWANIE (nowela filmowa), 1978; RYCERZ (The Knight), 1980; FLIGHT OF THE SPRUCE GOOSE (Lot Świerkowej Gęsi), 1986; PRISONER OF RIO (Więzień Rio), 1988; GOSPEL ACCORDING TO HARRY (Ewangelia według Harry'ego),1992; BASQUIAT, 1996; WOJACZEK, 1999; ANGELUS, 2000; OGRÓD ROZKOSZY ZIEMSKICH (The Garden of Earthly Delights), 2004; SZKLANE USTA (Glass Lips), 2007; MŁYN I KRZYŻ (The Mill and the Cross), 2010.

Laureat wielu prestiżowych nagród artystycznych, filmowych, teatralnych i operowych. Więcej informacji na www.lechmajewski.com Prace na wystawie: Premiera składającej się z 33 części instalacji video "KrewPoety" miała miejsce w 2007 roku w Nowym Jorku podczas otwarcia retrospektywnego przeglądu twórczości Lecha Majewskiego w Museum of Modern Art [MoMA]. W Tychach pokazywano instalację na 18 monitorach równocześnie [największa prezentacja w Polsce]. Dowolność kierunku wędrówki w połączeniu z różnym czasem trwania poszczególnych wideoartów oraz 18. miejscami prezentacji dzieła tworzyły nieskończoną, nieprzewidywalną ilość opowieści układanych przez każdego z widzów.

Ekspozycja „KrwiPoety” przeplatała się z obrazami, rzeźbami, instalacjami i grafiką uznanych twórców sztuki współczesnej. U podstaw scenariusza projektu jako całości oraz każdej z wystaw osobno leżała idea współistnienia, przenikania się i łączenia właściwości różnych mediów i wyborów artystycznych, ale także wychodzenia poza utarte schematy i oswojone metody.

JACEK RYKAŁA (ur. 1950, Sosnowiec). Malarz, grafik, twórca instalacji, autor sztuk teatralnych, reżyser i scenograf.

Studia na ASP w Krakowie, Wydział Grafiki w Katowicach. Dyplom 1976.

Prowadzi Pracownię Malarstwa na ASP w Katowicach. Profesor zwyczajny.

Prezentacje prac na ponad 60. wystawach indywidualnych i blisko 300 wystawach zbiorowych na całym świecie.

Autorskie realizacje teatralne : „Dom przeznaczony do wyburzenia”, 2005; „Mleczarnia”, 2007.

Otrzymał kilkadziesiąt nagród i wyróżnień.

Prace w zbiorach: Muzeum Narodowego w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Szczecinie ; Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Łodzi, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Okręgowego w Radomiu, Bydgoszczy, Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Muzeów Miejskich w Katowicach, Sosnowcu, Jaworznie, Chorzowie ; Centrum Sztuki „Studio” w Warszawie, Muzeum Zamek Górków w Szamotułach - Galeria obrazów na desce, w kolekcji Volkera Feierabendta przeznaczonej dla Sprengel Museum w Hanowerze, w Stadtmuseum Dusseldorf, oraz w kolekcjach prywatnych, w kilkudziesięciu krajach świata.

W latach 1989-1996 jego prace były prezentowane na Targach Sztuki m.in.: Art Cologne, 1989-96; Art Frankfurt, 1990-96; Art Chicago, 1991, 1994; Art Los Angeles, 1991; Art Tokyo Art Hamburg 90, Art Nicea 90, 1992; Art London, 2005; Arte Fierra, Bologna, 2007.

Współpracuje z Galerią „Zapiecek” w Warszawie, Galerią „Czas” w Będzinie, Galerią „Artemis” w Krakowie, Galerią Hortar w Tarnowie.

Oficjalna strona artysty : www.jacekrykala.com Prace na wystawie: Mgła - Będzin, 2001, olej na płótnie, collage, 181 x 225 cm, własność artysty.

Agnieszka. Cykl – Rezydencje, 1998/2000, olej na płótnie, collage, 115 x 255 cm, własność artysty.

Mgła - plama, 2008, olej na płótnie, collage, 159 x 186 cm, własność Agnieszki i Łukasza Nowickich.

Mgła – motocykl, 2002, olej na płótnie, collage, 105,5 x 222 cm, własność artysty.

22

EDWARD HANTULIK (ur. 1949, zm. 1994). Malarz i rzeźbiarz, którego figuratywne, ekspresyjne malarstwo pokazuje „dramat zmagań człowieka z naturą i całym światem, bunt wobec ludzkich losów, nieuleczalny wszechobecny niepokój.”

Studia na ASP w Krakowie w pracowniach Juliusza Joniaka i Jerzego Nowosielskiego. Dyplom 1982. Wykładowca na Zamiejscowym Wydziale Grafiki w Katowicach ASP w Krakowie. Prezentował prace na wystawach indywidualnych i zbiorowych.

Stypendysta Ministra Kultury i Sztuki (1987).

Prace na wystawie: Dwa totemy, olej na płótnie, 96 x 145, własność Muzeum Miejskiego w Tychach, nr inw. MMTy/Sz/186.

Przed lustrem, 1982, olej na płótnie, 145cm x 140cm.

Narodziny światła, 1982, olej na płótnie, 146cm x 130cm.

JERZY NOWOSIELSKI (ur. 1923, Kraków – zm. 2011, Kraków). Malarz, grafik, scenograf. Autor realizacji monumentalnych, polichromii oraz wystroju wnętrz sakralnych.

Prawosławny teolog i myśliciel. Zafascynowany ikoną ruską. Z pochodzenia Łemko, wychowany na styku dwóch kultur: Wschodu i Zachodu, w swojej twórczości łączy odwagę awangardy z powagą tradycji bizantyjskiej.

Studia na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego krakowskiej Kunstgewerbeschule (uczeń Stanisława Kamockiego, 1940-42). Nowicjat w ławrze studyckiej św. Jana Chrzciciela pod Lwowem, nauka malowania ikon (1943). Studia na ASP w Krakowie (pracownia Eugeniusza Eibisha, 1945-47). Asystent Tadeusza Kantora na WSSP w Krakowie (od 1947), pozostawał pod wpływem Tadeusza Brzozowskiego. Przeprowadzka do Łodzi (1950). Współpraca z teatrami lalkowymi Łodzi, Gdańska, BielskaBiałej. Wykładowca na PWSSP w Łodzi (od 1957). Wykładowca na ASP w Krakowie (pracownia malarstwa, 1962-93). Profesor zwyczajny (1985).

Prezentacje indywidualne i uczestnictwo w wystawach zbiorowych w kraju i za granicą, m.in.: na Biennale w Wenecji (1956) i w São Paulo (1959).

Realizował prace w cerkwiach m. In.: w Zawierciu, Gródku (1952-55), Białymstoku-Dojlidach (obie z 1953; wykonane razem z Adamem StalonyDobrzańskim), na Woli w Warszawie (1979), Górowie Iławeckim (1983), Lourdes (1984), Bielsku Podlaskim (1985), oraz w kościołach m.in.: w Izabelinie koło Warszawy (1980), w Tychach (1982-86), w kaplicy Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie (1988).

Jednym z ostatnich przykładów jest realizacja architektoniczno-malarska (wykonana przy współpracy z architektem Bogdanem Kotarbą), spełnienie marzeń artysty o dziele kompletnym - cerkiew w Białym Borze na Pomorzu Zachodnim (1992-97), wybudowana dla niewielkiej greckokatolickiej społeczności przesiedlonych tam Łemków.

Laureat wielu prestiżowych nagród, otrzymał tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (2000). Autor prac teoretycznych o ikonie, m.in.: „Inność prawosławia” (1991).

Z inicjatywy Nowosielskiego i jego żony w roku 1996 powstała Fundacja Nowosielskich - z prezesem Andrzejem Starmachem, organizatorem wystaw artysty (od 1988 roku), dysponentem jego prac. Fundacja przyznaje nagrody dla wyróżniających się młodych twórców.

Prace artysty znajdują się w licznych zbiorach muzealnych w Polsce i w kolekcjach prywatnych (USA, Kanada, Francja, Niemcy).

Prace na wystawie: Projekt polichromii do k. p.w. Ducha Św. w Tychach. Bez tytułu, papier, akwarela, tempera, ołówek, 21,3 x 33 cm, własność Muzeum Miejskie w Tychach, nr inw. MMTy/Sz/211.

Projekt polichromii do k. p.w. Ducha Św. w Tychach. Bez tytułu, papier, akwarela, tempera, ołówek, 21,3 x 32,8 cm, własność Muzeum Miejskie w Tychach, nr inw. MMTy/Sz/212.

[ Zbiory sztuki współczesnej Muzeum Śląskiego w Katowicach ] Kolekcja sztuki współczesnej Muzeum Śląskiego w Katowicach, gromadzona od początku restytucji muzeum w 1984 roku, stanowi kontynuację zbiorów pozyskanych w przedwojennym okresie działalności muzeum. Liczy ona obecnie około 14.000 muzealiów.

Największą część stanowią zbiory malarstwa polskiego, grafiki polskiej i europejskiej oraz liczny zbiór plakatu. Znacznie skromniejsze są nabytki sztuki zdobniczej, rzeźby i fotografii artystycznej.

Kolekcja malarstwa współczesnego obejmująca sztukę powstałą po 1945 roku, liczy obecnie około 630 obiektów. Głównym założeniem i ambicją tworzących kolekcję było rejestrowanie aktualnych trendów i kierunków w sztuce, pozyskiwanie cennych dzieł ukazujących najciekawszych twórców: przedstawicieli znaczących grup malarskich oraz interesujących indywidualności twórczych. Muzeum zgromadziło dzieła artystów wywodzących się ze znanych i cenionych szkół artystycznych: krakowskiej, warszawskiej, wrocławskiej oraz twórców działających na terenie Śląska.

Najstarszą grupę stanowią dzieła artystów wywodzących się z tradycji polskiego koloryzmu (Józef Czapski, Wacław Taranczewski, Hanna Rudzka-Cybisowa, Leon Dołżycki), nurtu mającego swój początek w sztuce przedwojennej i długo kontynuowanego w sztuce okresu powojennego.

W ramach kolekcji bogato jest reprezentowane malarstwo metaforyczno - ekspresyjne, o niezwykle szerokim zasięgu, obejmujące artystów różnych pokoleń, tworzących w odmiennej stylistyce, których łączy zamiłowanie do posługiwania się symbolem, znakiem i stylizacją deformującą przedstawiane formy. Do tej grupy należą m.in. prace Z d z i s ł a w a B e k s i ń s k i e g o , Ki e j s t u t a B e r e ź n i c k i e g o , J e r z e g o K r a w c z y k a , Kazimierza Mikulskiego, Jerzego Nowosielskiego, Erny Rosenstein, Jonasza Sterna i wielu innych.

W zbiorach liczną grupę tworzą obrazy artystów zafascynowanych abstrakcją geometryczną, kierunkiem sięgającym swoimi korzeniami do przedwojennego konstruktywizmu (dzieła Henryka Stażewskiego Jerzego Rosołowicza i Andrzeja Gieragi, cykle Jana Berdyszaka, tzw. reproduktor światła Jana Chwałczyka, kompozycje Janusza Orbitowskiego i Ryszarda Winiarskiego).

Muzeum zgromadziło również dzieła twórców działających w ramach powszechnie znanych grup artystycznych (np. Grupa Krakowska, ST53, Arkat, Wprost, Gruppa). Twórczość polskich neoekspresjonistów, tzw. „młodych dzikich”, jest reprezentowana m.in. dziełami Jerzego Kopcia, Eugeniusza Markowskiego, Zdzisława Nitki, Wiesława Obrzydowskiego, Sławomira Ratajskiego i Józefa Walczaka.

Znaczną część kolekcji stanowi malarstwo prezentujące twórczość czołowych artystów środowiska śląskiego (m.in. Andrzej S. Kowalski,Rafał Pomorski, Jacek Rykała, Roman Nowotarski, Zygfryd Dudzik, Hilary Krzysztofiak, Zygmunt Lis, Andrzej Urbanowicz, Urszula Broll, Olgierd Bierwiaczonek, Zdzisław Stanek i inni).

Szczególnie cennym dla kolekcji nabytkiem są dwa monumentalne cykle Franciszka Starowieyskiego, zatytułowane Teatr Rysowania, powstałe w Katowicach w latach 1986 i 1988, w trakcie pokazów artysty w ramach „Spotkań Teatru Wizji i Plastyki”.

W ostatnich latach kolekcja malarstwa współczesnego znacznie wzbogaciła się o nowe, cenne nabytki, m.in.: taszystowską kompozycja autorstwa Tadeusz Kantora, dzieła Jana Lebensteina, Stanisława Drożdża oraz prace artystów z grupy Twożywo, The Krasnals i Łódź Kaliska.

Od kwietnia 2009 roku niewielka część zbiorów jest stale dostępna dla zwiedzających w ramach nowopowstałej Galerii malarstwa polskiego po 1945 roku.

Zbiory grafiki polskiej i obcej oraz rysunku obejmują łącznie około 2000 eksponatów.

Reprezentują różne polskie szkoły artystyczne, ze szczególnym uwzględnieniem grafików związanych z katowickim Wydziałem Grafiki ASP w Krakowie (obecnie samodzielna uczelnia).

W zbiorach muzeum prace artystów - reprezentantów środowisk m.in. warszawskiego, krakowskiego, łódzkiego, toruńskiego, poznańskiego, wrocławskiego - sytuują się w klimacie szeroko pojętej metafory, symboliki i ekspresji. Wśród nich należy wymienić m.in.

Tadeusza Brzozowskiego, Kazimierza Mikulskiego, Jerzego Skarżyńskiego, Jacka Gaja, Lucjana Mianowskiego, Tadeusza Jackowskiego, Józefa Gielniaka, Leszka Rózgę, Alfreda Lenicę, Jana Berdyszaka, Jana Gieragę, Janusza Przybylskiego, Andrzeja Basaja, Izabellę Gustowską, Eugeniusza Get-Stankiewicza, Jerzego Panka, Barbarę NarębskąDębską, Mieczysława Wejmana, Danutę Leszczyńską-Kluza i wielu innych. Środowisko grafików śląskich stanowi jedno z liczniejszych i prężniejszych środowisk w kraju.

Wykształciło wielu znaczących artystów, którzy swą obecność zaznaczają na ogólnopolskich wystawach i zagranicznych przeglądach grafiki. W kolekcji muzealnej znajduje się reprezentatywny zbiór prac autorów śląskich, poczynając od Władysława Zakrzewskiego twórcy licznych prac o tematyce przemysłowego Śląska, Pawła Stellera - spadkobiercy Władysława Skoczylasa - mocno wrośniętego w tradycję Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego, Jana Wałacha z Istebnej, Adama Bunscha - krakowianina pracującego w Bielsku, Aleksandra Raka - zasłużonego pedagoga katowickiej uczelni, Stefana Suberlaka, Stanisława Gawrona oraz wyjątkowo liczny zbiór rysunków Mariana Maliny. Wśród prac młodszej generacji twórców i często pedagogów, również o określonym dorobku artystycznym, licznie zebrane są grafiki m.in. Romana Staraka, Jana Nowaka, Stanisława Kluski, Jana Szmatlocha, Tadeusza Siary, Jadwigi Smykowskiej, Andrzeja Pietscha, Józefa Budki, Adama Romaniuka, Tadeusza Czobera, Tomasza Struka i innych.

Oprócz kolekcji grafiki polskiej w zbiorach muzealnych znajdują się także reprezentatywne przykłady sztuki obcej, europejskiej. Wśród nich najliczniej zebrane są prace artystów czeskich: m.in. Jiri Anderle, Albin Brunovský, Vladimir Gažowič, Marian Minarovič, Marian Múdroch, Alena Kucerowa oraz japońskich i nepalskich. Uzupełnieniem tych zbiorów są, pozyskane w mniejszym zakresie, prace grafików z Anglii, Włoch, Bułgarii, Grecji, Finlandii, Belgii, Niemiec, a także z USA. W 2010 roku Muzeum otrzymało cenny dar artystów włoskich przekazany do zbiorów za pośrednictwem miasta Cremona, składający się z 94 grafik powstałych w ostatnim 60-leciu. Dopełnienie zbiorów graficznych stanowią gromadzone przedmioty warsztatu graficznego: matryce, dłuta, prasy itp.

W zbiorach sztuki współczesnej bardzo ważne miejsce zajmuje powojenny plakat polski i europejski. Stanowi jedną z bogatszych kolekcji w zbiorach muzeów polskich, która liczy ponad 10.500 eksponatów. Plakat polski charakteryzuje się wysokimi walorami artystycznymi, dokumentacyjnymi oraz specyfiką rodzimej twórczości. Kolekcja ta obejmuje głównie plakat filmowy, teatralny i okolicznościowy, autorstwa czołowych reprezentantów tej dziedziny sztuki oraz tzw. Polskiej Szkoły Plakatu, wyróżniającej się na tle europejskim przede wszystkim określoną stylistyką i tzw. „polską ekspresją”: Henryk Tomaszewski, Roman Cieślewicz, Eryk Lipiński, Jan Młodożeniec, Franciszek Starowieyski, Waldemar Świerzy, Stasys Eidrigevičius. Wśród nich są wybitni artyści ze środowiska śląskiego - Tadeusz Grabowski, Roman Kalarus, Tomasz Jura i inni, młodszej generacji, absolwenci lokalnych uczelni: katowickiej ASP i Cieszyńskiego Instytutu Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Wśród znaczących nabytków pozyskanych do zbiorów znajduje się zakupiona kolekcja pana Andrzeja Kowalskiego z Radomia, licząca około 8 000 plakatów, oraz cenny dar przekazany z prywatnej kolekcji pana prof. Tadeusza Grabowskiego.

Współczesna rzeźba polska nie jest licznie reprezentowana w naszych zbiorach muzealnych w porównaniu do powyższych kolekcji malarstwa, grafiki i plakatu. Prace współczesnych artystów - rzeźbiarzy ilustrują różne style i środowiska twórcze, wśród nich m.in.: warszawskie - Adam Myjak, Gustaw Zemła, Antoni Kurzawa; krakowskie - Bronisław Chromy, Jerzy Bereś, Maria Pinińska-Bereś, Jacek Waltoś, Jan Nowicki; poznańskie Jan Berdyszak; wrocławskie - Natalia Lach-Lachowicz oraz Władysław Hasior - Zakopane. Środowisko lokalne reprezentują następujący artyści: Stanisław Marcinów - wieloletni pedagog katowickiego wydziału ASP w Krakowie oraz zasłużony organizator życia kulturalnego po 1945 roku na Śląsku, Stanisław Hochuł, Zygmunt Brachmański, Bronisław Krzysztof, Andrzej Szczepaniec, Zenon Moskwa.

Współczesna sztuka zdobnicza oraz przedmioty designu w zbiorach Muzeum Śląskiego nie stanowią liczebnie rozwiniętej sekcji. Pozyskane dotychczas różne obiekty nie tworzą też spójnej całości i nie rejestrują w pełni twórczości danego artysty czy nurtu. Wśród eksponatów najliczniej zgromadzono szkła artystyczne - głównie ze środowiska wrocławskiego: Ireneusza Sadowskiego, Ingeborgi Kizińskiej oraz szkło czechosłowackie: Juraja Opršala, Lubomíra Arzta, Jozefa Tomečki, Jána Šucháňa, Askolda Žačko, Milana Gašpara - zakupione w 1988 roku po ekspozycji w gmachu naszego muzeum, prezentującej artystów - szklarzy z Bratysławy.

Miejscowe środowisko szklarzy reprezentuje Jerzy Becela, artysta wielokrotnie nagradzany na ogólnopolskich wystawach szkła artystycznego.

Oprócz szkieł artystycznych w skład zbiorów wchodzą często pojedyncze obiekty: tkanina artystyczna (m.in. autorstwa Jolanty Owidzkiej, Wojciecha Sadleya), ceramika artystyczna Władysława Garnika, Romany Kaszczyc, Alojzego Gryta - artystów wywodzących się ze środowiska wrocławskiego.

Obiekty sztuki zdobniczej uzupełniają przedmioty dresingu, takie jak zastawy stołowe, galanteria stołowa oraz meble - głównie z lat 20 i 30. XX wieku.

Zbiory z różnych dziedzin sztuki współczesnej dopełnia polska fotografia artystyczna, reprezentująca artystów fotografików, których prace w drodze zakupów i darów trafiły do zbiorów muzealnych. Obecna, stale powiększająca się kolekcja obejmuje obiekty z lat 60.-80. XX wieku oraz prace powstałe w ostatnich latach. W zbiorach szeroko reprezentowane jest śląskie środowisko fotografików, m.in.: Edward Poloczek i Michał Cała, których prace inspirowane są krajobrazem śląskim oraz Stanisław Gadomski i Michał Sowiński tworzący głównie akty kobiece. Do grona wybitnych fotografików należy również Krzysztof Vorbrodt, autor interesujących fotografii - kolaży z cyklu „Symetriady”, złożonych z fragmentów zdjęć mikroskopowych i krajobrazowych, przekształconych poprzez odbicia lustrzane w motywy dekoracyjne. Śląskie grono fotografików dopełniają inne wielkie nazwiska o zasięgu ogólnopolskim, jak Jan Berdyszak - profesor poznańskiej ASP, czy światowej sławy Ryszard Horowitz (fotomontaż pt. " dla Basi"). Szczególne miejsce w kolekcji zajmuje fotografia autorstwa grupy artystycznej Łódź Kaliska, zatytułowana "Bitwa pod Grunwaldem na Karowej" – dzieło inspirowane jednym z najbardziej znanych obrazów Jana Matejki „Bitwa pod Grunwaldem”.

Oprac. Henryka Olszewska-Jarema, Joanna Szeligowska-Farquhar

23

JAN BERDYSZAK (ur. 1934, Zawory k. Książa Wlkp.). Rzeźbiarz, malarz, grafik, scenograf, teoretyk sztuki, pedagog.

Studia w PWSSP w Poznaniu. Dyplom w 1958 roku w pracowni B. Wójtowicza. Od roku 1965 wykładowca w macierzystej uczelni (obecnie ASP), prowadzi Pracownię Rzeźby i Otoczenia oraz Katedrę Rzeźby. Przewodniczący Rady Programowej Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, uczestnik zespołu programowego Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie. Prezentował prace na wystawach indywidualnych w Polsce i za granicą, m. in. w Wiedniu, Tokio, Londynie, Brnie, Hannowerze, Skironio, Norymberdze, Lyonie, Bratysławie, Hamburgu, Ankarze, Sofii, Stuttgarcie. Uczestnik wystaw zbiorowych na całym świecie. Autor projektów scenograficznych w Teatrze Lalki i Aktora „Marcinek” w Poznaniu oraz w innych teatrach na terenie Polski i za granicą.

Prace na wystawie: Relief I, 1962, blacha i pręty metalowe ocynkowane, spawanie, 60 x 70 x 14; nr inw. MŚK-Sz-Rz-55.

Z cyklu ANTI-NOMOS (trzy części), 1975, akryl, papier, 46 x 38; nr inw. MŚK/SzM/539/1-3.

JERZY BEREŚ (ur. 1930, Nowy Sącz). Rzeźbiarz, teoretyk sztuki, autor akcji i performer. Zerwał z konwencją klasycznej figuracji, dzieła traktuje jak „akty twórcze” a nie „przedmioty”. Manifestacje artystyczne miały charakter wypowiedzi polityczno-etycznej. Prowadził twórczy dialog z indywidualnościami sztuki XX wieku. W twórczości posługiwał się własnym ciałem, wykorzystywał pnie drzew, sznur, łyko, wprowadzał elementy obrzędowe.

Studia na ASP w Krakowie (1948–1956) w pracowniach F. Kalfasa, S. Popławskiego i X. Dunikowskiego. W 1964 na zaproszenie Grupy Krakowskiej, której członkiem został 2 lata później, pierwsza indywidualna wystawa w Galerii Krzysztofory w Krakowie. Uczestnik Out of Action: Between Performance and the Object, 1949-1979, pokazywanej w 1998 r w Museum of Contemporary Art w Los Angeles, a następnie w Wiedniu i Tokio oraz w szeregu wystaw przygotowanych przez Museum of Modern Art w Ljubljanie.

Prace Jerzego Beresia znajdują się w kolekcjach muzealnych w kraju i na świecie, m.in.: w Muzeum Sztuki w Łodzi i Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu, ponadto w Hirshorn Museum w Waszyngtonie, Museum w Bochum, Stedelijk Museum w Amsterdamie, Muzeum Kostanjevica na Krk, Louisiana Museum of Modern Art w Humlebaeck, Wilhelm-Lehmbruck Museum der Stadt w Duisburgu, Museum of Modern Art w Ljubljanie, Würth Museum w Künzeslau. Mieszka w Krakowie.

Prace na wystawie: Ołtarz mądrości, 1980-1981, drewno, sznurek, metal, 175 x 125 x 34; MŚK-Sz-Rz-45.

EDWARD DWURNIK (ur.1943, Radzymin k. Warszawy). Studia na ASP w Warszawie na Wydziale Malarstwa u profesorów Eugeniusza Arcta i Eugeniusza Eibischa oraz na Wydziale Grafiki u profesora Józefa Pakulskiego. 1988 stypendium w Kunstlerhaus Edenkeben (Niemcy). Dyplom w 1970 roku. Ważniejsze cykle prac: „Sportowcy” (1972-78), „Robotnicy” (1975-91), „Niebieskie miasta” (od 1993).

Wybrane nagrody: I nagroda w Neiregyhaza, Węgry (1976); Nagroda Krytyki Artystycznej im. C.K. Norwida (1981) za wystawę indywidualną roku „Lato 80” w Warszawie; Nagroda Kulturalna „Solidarności” podziemnej (1983); nagroda przyznana przez Coutts Contemporary Art Fundation w Zurichu (1992).

Autor wystaw indywidualnych w kraju i za granicą (m.in.: Warszawa, Łódź, Wrocław, Eindhoven, Lingen, Londyn, Stuttgart, Bydgoszcz). Uczestnik wystaw zbiorowych (m.in.: Dokumenta 7 w Kassel; Biennale de Paris 1985).

Prace na wystawie:

24

TADEUSZ KANTOR (ur. 1915, Wielopole Skarżyńskie; zm. 1990, Kraków). Animator życia artystycznego, teoretyk i praktyk sztuki (m.in. pasjonat i promotor taszyzmu), jeden z pierwszych w Polsce twórca happeningu, człowiek teatru: autor, reżyser, scenograf, aktor.

Przygotowywał integralne spektakle autorskie, czerpał inspiracje z konstruktywizmu i dadaizmu, malarstwa informel i surrealizmu, z twórczości wybitnych dramaturgów i pisarzy. Aktor i "mistrz ceremonii" własnych spektakli. Pełnił dominującą i opiniotwórczą funkcję.

Studia na ASP w Krakowie (1934-39), wykłady w tejże uczelni (1948-49, 1967-69). Inicjacja Grupy Młodych Plastyków i Podziemnego Teatru (1943). Scenograf Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (z Andrzejem Pronaszką, 1946), innych teatrów w Krakowie oraz Teatru Wojska Polskiego w Łodzi (1946). Znajomość z Leonem Schillerem; przeprowadzka do Łodzi. Sformułowanie Manifestu "spotęgowanego realizmu" (z Mieczysławem Porębskim, 1946). Organizacja Wystawy Sztuki Nowoczesnej w Krakowie (1948); zawieszenie aktywności wystawienniczej (1950-1955). Współzałożenie i wielokrotna prezesura Grupy Krakowskiej (1957). Inicjacja powstania Galerii Krzysztofory. Współorganizacja II Wystawy Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (1957). Wykłady na Wydziale Malarstwa Hochschule für Bildende Künste w Hamburgu (1961). Ważniejsze pobyty zagraniczne: Francja (stypendium MKiS, Paryż, 1946), USA (1965), NRF (1966).

Prezentacje i uczestnictwo w wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą, m.in.: Documenta 2 w Kassel (1959), XXX Biennale w Wenecji (1960).

Inicjator CRICOTEKI, Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora (1980). Cricoteka zajmuje się dokumentacją działalności Kantora i badaniem recepcji jego sztuki.

Oficjalna strona archiwum: www.cricoteka.pl Prace na wystawie: Fotografie z wystawy „Tadeusz Kantor. Epoka chłopca”, Muzeum Miejskie w Tychach, 2008/2009.

PIOTR C. KOWALSKI (ur. 1951, Mieszków k. Jarocina). Od 1988 r. maluje obrazy wyłącznie w plenerze.

Studia na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby PWSSP w Poznaniu.

Dyplom w 1978 w pracowni S. Teisseyre`a. Prowadzi Pracownię Malarstwa na macierzystej uczelni. Od 1998 roku profesor w Instytucie Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej. Dziekan Wydziału Wychowania Plastycznego PWSSP a potem ASP w Poznaniu (1993-1999), od 1995 roku Wydziału Edukacji Artystycznej. Kierownik Katedry Interdyscyplinarnej Wydziału Edukacji Artystycznej (1999-2005).

Członek Senatu ASP w Poznaniu (1981-2001). Członek Rady Programowej TVP Poznań (1994-1998), Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu i Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu. Pokazywał prace na wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą, m.in.: Bez farby, Miejska Galeria Sztuki, Łódź , 2010; Made In Łazarz, Galeria Sztuki Współczesnej Profil, Poznań, 2006; Inni i Piotr C. Kowalski, Galeria Biała, Lublin, 2003; Piotr C. Kowalski i inni, Galeria Miejska Arsenał, Poznań, 2001; Obrazy Naturalne, Galeria r, Poznań, 2000; Obrazy, BWA, Lublin, 1987; Obrazy jagodowe, Centre International d'Art Contemporain, Paryż, 1983. Stypendysta Ministra Kultury i Sztuki.

Mieszka i pracuje w Poznaniu.

Prace na wystawie:

Adam Mickiewicz, 1986, olej, collage, płótno, 146 x 113; nr inw. MŚK-SzM-609.

Andrzej Bursa, 1986, olej, collage, płótno, 146 x 113; nr inw. MŚK-SzM-610.

Witold Gombrowicz, 1987, olej, collage, płótno, 146 x 113; nr inw. MŚK-SzM-608.

Głowa, 1984, olej, płótno, 100 x 80; nr inw. MŚK-SzM-278.

ANDRZEJ GIERAGA (ur. 1943, Śliwniki). Studia w PWSSP w Łodzi. Dyplom w 1971 roku. Od 1977 roku wykładowca (w latach 1987–1990 prorektor) ASP w Łodzi. Od 1994 roku jest wykładowcą w Katedrze Sztuki na Politechnice Radomskiej.

W 1992 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Wybrane nagrody: medal i nagroda krytyki 1973; I nagroda 1975 i 1977; Grand Prix, 1979 na Sympozjach Złotego Grona w Zielonej Górze, Nagroda Ministra Kultury i Sztuki na III Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Grafiki, Poznań (1973), Nagroda III i I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za prace dydaktyczną (1980, 1990), Medal Talla na Premio Internazionale Apollo Musagete (1985), Nagroda II stopnia Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia artystyczne (1987), nagroda Prezydenta Miasta Katowic na III Triennale Grafiki Polskiej, Katowice (1997).Pokazywał prace na ok. 60 wystawach indywidualnych oraz ponad 300 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Autor realizacji ściennych, supraporta w wnętrzu Muzeum Historii Miasta Łodzi: Złota Sala (1976–1978) i Galeria im. A. Rubinsteina (1988–1989).

Prace na wystawie:

NATALIA LACH-LACHOWICZ - pseud. NATALIA LL (ur. 1937, Żywiec). Zajmuje się malarstwem, fotografią, rysunkiem, sztuką performance i wideo.

Studia w PWSP we Wrocławiu pod kierunkiem prof. S. Dawskiego.

Dyplom z projektowania szkła 1963. Dyplom ZPAF 1964.

Współzałożycielka Galerii PERMAFO we Wrocławiu (1970). Od 1975 roku włącza się do międzynarodowego ruchu sztuki feministycznej, biorąc udział w licznych sympozjach i wystawach.

Komisarz I i II Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu w latach 1978 – 81. Wiceprzewodnicząca IV, VI Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu, 1989 – 1995. Stypendystka „Verein Kulturkontakte” w Wiedniu w 1991 roku. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku (1977), „PRO-HELVETIA” w Szwajcarii (1994). Wykładowca na ASP w Poznaniu (od 2004).

Oficjalna strona artystki: www.nataliall.com Prace na wystawie:

LXXXVII, 1986,technika własna, akryl, płyta pilś., płótno, drewno,85 x 120; nr inw. MŚK-SzM-617.

Z cyklu Dialog, 1991, żeliwo, drut stalowy, granit skandynawski, 33,5 x 40 x 34, nr inw. MŚK-Sz-Rz-82.

ZENON MOSKWA (ur. 1929, Lwów; zm. 1992, Katowice). Malarz, projektant form graficznych i przestrzennych, plakatów, scenograf teatralny.

Studia na Zamiejscowym Wydziale Grafiki w Katowicach ASP w Krakowie. Dyplom w 1956 roku w pracowni prof. Bogusława Góreckiego i A. Raka. Współpracował z Wydawnictwem Artystyczno-Graficznym w Katowicach (Krajowa Agencja Wydawnicza) oraz z wydawnictwem „Śląsk”. Scenograf w Państwowym Teatrze Śląskim im S. Wyspiańskiego w Katowicach (1962-1978). Członek grupy Arkat (1966-1973). Plastyk miejski Katowic (1976-1989), członek Wojewódzkiej Rady Plastyki w Katowicach, rzeczoznawca w dziedzinie sztuki współczesnej. Zorganizował i prowadził Pracownię Malarstwa i Rysunku w cieszyńskiej Filii Uniwersytetu Śląskiego (1977 – 1992). Współpracował z Muzeum Śląskim w Katowicach (1984-1992).

Pokazywał prace na wystawach indywidualnych, m.in: BWA (Katowice 1962, 1978), Dom Literata (Warszawa 1963, 1969, 1988), Dom Artysty Plastyka, (Warszawa 1967), Muzeum Historii Katowic (Katowice 1981) oraz na kilkudziesięciu wystawach zbiorowych, środowiskowych ogólnopolskich. Laureat nagród, odznaczeń i wyróżnień, m.in.: Wojewódzka Nagroda Artystyczna (1965); Srebrny Krzyż Zasługi, Odznaka Zasłużony Działacz Kultury, Złota Odznaka Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego.

Prace na wystawie: Instrument, 1990, drewno, sznurek, 137 x 48; nr inw MŚK-Sz-Rz-125.

Przedmiot, 1990, tech. miesz., collage, pł., 83 x 60; nr inw. MŚK-SzM-755

ADAM MYJAK (ur. 1947, Stary Sącz) Rzeźbiarz, skoncentrowany na postaci ludzkiej, jako integralną część dzieła wykorzystuje własności materiału i technik artystycznych, w których tworzy.

Studia na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie w pracowniach: S. Kulona, S. Słoniny, B. Chmielewskiego, A. Ryszki i Z. Demkowskiej. Dyplom z wyróżnieniem (1971). Wykładowca ASP w Warszawie (1990 profesor, rektor uczelni w latach 1990–1996, 1999–2005). Współtworzył ruch „O poprawę”. Redaktor artystyczny miesięcznika literackiego młodych "Nowy Wyraz” (70.). Stypendysta Ministra Kultury i Sztuki (1971, 1974), pobyt na stypendium im. Wilhelma Lehmbrucka w Niemczech (1978-1981).

Uhonorowany licznymi nagrodami, m.in.: Nagrodą II. stopnia Prezesa Rady Ministrów w 1979 roku. Pokazywał prace na ponad 60 wystawach indywidualnych oraz wystawach zbiorowych sztuki polskiej w kraju i za granicą. Jest autorem licznych realizacji: pomnikowych, plenerowych, medalierskich, wnętrz oraz scenograficznych. Odznaczony złotym medalem Gloria Artis (2005). Mieszka i pracuje w Warszawie.

Oficjalna strona artysty: www.adammyjak.com Prace na wystawie: Z cyklu Figury, Ludzki pejzaż, 1986, brąz, odlew, polerowanie; nr inw MŚK-Sz-Rz-34

ZYGMUNT STUCHLIK (ur.1937, Katowice). Student teologii w Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie (1955-1957). Od 1957 wolny słuchacz w pracowni malarstwa J. Dutkiewicza na Zamiejscowym Wydziale Grafiki w Katowicach ASP w Krakowie (usunięty z powodu wcześniejszych studiów w seminarium).

Od 1967 członek ZPAP (na podstawie twórczości artystycznej). Związany z awangardową grupą ST5, inicjator i członek katowickiej grupy Oneiron (1967- 1970). Współautor polichromii wnętrz kościelnych w Pielgrzymowicach, Golasowicach i Pawłowicach ( 1958-1961). Związany z ruchem kultury niezależnej (lata 80.).

Na kilkanaście lat wycofał się z aktywności wystawienniczej.

Po roku 1995 roku wznowił udział w wystawach.

Prace na wystawie: Demeter, 1987, tech.wł., collage, płyta pilśniowa, 82 x 96; nr inw. MŚK-SzM-558

ANDRZEJ SZCZEPANIEC (ur. 1947, Kraków). Rzeźbiarz. Studia w ASP w Krakowie. Dyplom w pracowni A.W. Hajdeckiego (1972). Po studiach zamieszkał w Chorzowie, gdzie działał do początku lat 90. Do chwili obecnej udziela się w środowisku artystycznym Nowego Jorku (USA), posługując się pseudonimem SETTA. Prace na wystawie: Lalka, 1989, brąz, odlew, polerowanie, 47 x 13 x 38; nr inw MŚK-Sz-Rz-43.

ANDRZEJ URBANOWICZ (ur. 1938, Wilno; zm. 2011, Szklarska Poręba). Malarz, grafik, autor aranżacji przestrzennych i dzieł parateatralnych. Eseista, krytyk, znawca i propagator buddyzmu. Ikona polskiego undergroundu artystycznego, animator kultury niezależnej.

Studia na ASP w Krakowie oraz na Zamiejscowym Wydziale Grafiki w Katowicach ASP w Krakowie. Dyplom w 1962 roku. Współzałożyciel wraz z Urszulą Broll, Antonim Halorem, Zygmuntem Stuchlikiem oraz Henrykiem Wańkiem Tajnej Kroniki Grupy Pięciu Osób (23 XII 1967), zwanej później Ligą Spostrzeżeń Duchowych lub kręgiem ONEIRON. Członek grupy Arkat (1969). Prowadził Galerię „Śląską” (1967-1969). Organizował Katowickie Spotkania Twórców i Teoretyków Sztuki (1968-1970). Stworzył autorski teatr Oneiron 2 (1992-1994), realizujący koncepcję teatru totalnego A. Artauda (spektakl „Więzy”), a w 1996 roku teatr Oneiron 3.

Podejmował działania artystyczne, translatorskie i wydawnicze. Zajmował się opozycyjną działalnością wydawniczą, podejmującą zagadnienia kultury i religii (1967-1978). Pobyt w Stanach Zjednoczonych (1978-1991).

Stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej (1979).

Inicjator Ośrodka Edukacji Kulturą „Hermaion” (1993-1994).

Współzałożycielem katowickiego Towarzystwa Bellmer (2000). Prezentował prace na wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą m.in. w galeriach: Library Gallery, County College of Morris, Morristown (Nowy Jork 1979), Old Warsaw Galleries, (Alexandria 1979), Profile Gallery, (Nowy Jork 1979), Westbeth Gallery (Nowy Jork 1979-1980), Kościuszko Foundation House (Nowy Jork 1980).

Mieszkał w Katowicach (1992-2011).

Prace na wystawie: Ordalia, 1963, collage, .81 x 148 cm; nr inw.MŚK-SzM-138

MARIA PINIŃSKA-BEREŚ (ur. 1941, Poznań; zm. 1999, Kraków). Rzeźbiarka, autorka obiektów, environments i instalacji. Performerka.

Studia na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem F. Kalfasa, S. Popławskiego i X. Dunikowskiego (1950-56).

Małżeństwo z Jerzym Beresiem (1957). Inicjatorka (wraz z mężem) cyklicznego konkursu Rzeźba Roku. W 1979 roku została członkiem Grupy Krakowskiej.

Prowadziła dialog z tradycją malarską i rzeźbiarską w pracach odwołujących się do "Króla i królowej" (1986) Henry'ego Moore'a, "Płonącej żyrafy" (1989) Salvadora Dali, "Madame Recamier" (1991) Davida czy "Infantek" (1993/97) Velazqueza).

Realizowała akcje w plenerze (od 1976.) oraz akcje w przestrzeniach galerii (od 1976. Pokazywała prace na wystawach indywidualnych w kraju oraz wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Prace w zbiorach m.in.: Muzeum Narodowego w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Warszawie, w Muzeum Śląskim w Katowicach, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, w Muzeum w Bochum.

Prace na wystawie: Król i królowa, 1986, drewno i płótno polichromowan, (Król 132 x 64 x 34, Królowa 120 x 52 x 32, kula fi 15,5), nr inw. MŚK-Sz-Rz-10.

RYSZARD WINIARSKI (ur. 1936, Lwów; zm. 2007, Warszawa). Malarz, twórca obiektów i instalacji. Konceptualista. Posługując się rzutem kostką komponował obrazy z biało-czarnych kwadratów (pól). Metodę losową posługiwał się także w późniejszych kompozycjach reliefowych oraz w instalacjach.

Studia: Politechnika Warszawska (1953–1959), ASP w Warszawie w pracowni Aleksandra Kobzdeja. Dyplom 1966. Uczestnik ruchu neokonstruktywistycznego J. Bluma-Kwiatkowskiego. Zainspirowany wykładami Władysława Porębskiego o związkach nauki i sztuki w 1966 rozpoczął cykl „Próby wizualnej prezentacji rozkładów statystycznych” nagrodzony I. nagrodą na Sympozjum Artystów i Naukowców w Puławach. Od 1981 roku prowadził pracownię malarstwa w architekturze i urbanistyce na ASP w Warszawie. Wykładowca oraz dwukrotnie prorektor w Instytucie Wychowania Artystycznego UMCS w Lublinie (1976–1981).

W 1990 roku otrzymał tytuł profesora. Prezentował prace na wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą.

Prace na wystawie: Gra 16 (Szesnasta gra), 1986, akryl, deska, 65 x 65; nr inw. MŚK-SzM-286

25

8

TYCHY POTRZEBUJĄ NOWEJ SZTUKI Łukasz Kałębasiak

W dużym ośrodku artystycznym łatwo jest zorganizować festiwal sztuki współczesnej. Są gotowe na nią galerie, nie brakuje artystów i, co najważniejsze, oswojonej z ich twórczością publiczności. A jednak to przeglądy poza takimi centrami są zwykle najciekawsze. Tworzone przez ludzi z pasją, a nie z obowiązku przez instytucje, organizowane w nieoczywistych miejscach, zaskakują świeżością i cieszą różnorodnością.

Tak jak Akcja Sztuki > Nowe.

Brak w Tychach galerii sztuki współczesnej z prawdziwego zdarzenia sprawił, że główną wystawę „Signum temporis” - gościło Muzeum Miejskie. Z punktu widzenia organizacyjnego był to doskonały wybór. Jego duża, przestronna galeria z łatwością przyjęła dzieła artystów, których twórczość miała stać się dla odbiorcy swego rodzaju drogowskazem przez dżunglę sztuki XX wieku. Ale nie był to wybór bez wpływu na sposób patrzenia na wystawę. Status dzieła sztuki, nawet tego najmłodszego, zmienia się diametralnie, skoro tylko jest pokazywane w muzeum. Muzea mają działanie uświęcające, nadają dziełom wartość dziedzictwa kultury i nierzadko zmieniają artystów w posągi. Oczywiście wielu z tych, których kurator Beata Wąsowska wybrała na wystawę, to od dawna artyści posągowi.

Nazwiska takie jak Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski czy Maria Pinińska-Bereś to najważniejsze hasła nie tylko w każdej encyklopedii sztuk wizualnych XX wieku, ale kultury polskiej w ogóle.

Ale nie wszyscy artyści na wystawie „Signum temporis” poddali się temu niezamierzonemu „umuzealnieniu”, wchodząc z miejscem w zaskakujący nieraz dialog. Najjaskrawiej było to widać w przypadku najbardziej awangardowej pracy – instalacji wideo „KrewPoety” Lecha Majewskiego. Szczególnie zaś jeden jej fragment – wyświetlana na ścianie żywa rekonstrukcja obrazu Rogiera van der Weydena „Zdjęcie z krzyża” - kazał zastanowić się nad rolą muzeum jako miejscem kontaktu ze sztuką żywą, wibrującą, zapładniającą wyobraźnię także współczesnych odbiorców. Scena nakręcona przed obrazem eksponowanym w madryckim Prado była jedną z pierwszych prób Majewskiego przeniesienia sztuki dawnej do dzisiejszego świata. Muzeum - czy to Prado, czy Kunsthistorisches w Wiedniu, gdzie pokazywana jest „Droga na Kalwarię” Pietera Bruegela (inspiracja dla filmu „Młyn i krzyż”) - jest depozytariuszem najwybitniejszych dzieł przeszłości. Jednak to galerie, wystawy sztuki współczesnej, wreszcie kina stają się miejscami, w których Majewski dokonuje tłumaczenia dzieł dawnych mistrzów na bliższy nam język.

Trudno nie odnieść się w tym kontekście do radykalnej rozprawy z koncepcją muzeum, jaką zaproponował podczas Akcji Sztuki > Nowe znany lubelski artysta Robert Kuśmirowski. Idea jego projektu Muzeum Sztuki Zdeponowanej, pokazanego w tyskiej Andromedzie, może się wydawać racjonalna.

Kuśmirowski stworzył rodzaj kolumbarium dla nieeksponowanych dzieł sztuki. Prochy spalonych instalacji malarskich, innych dzieł efemerycznych czy prac niemożliwych już do pokazywania z przyczyn technicznych zamyka w metalowych szafkach opisując je nazwiskami autorów. Jednak przewrotność tej propozycji jest oczywista. Kuśmirowski przyrównał muzeum do cmentarzyska, miejsca niezmąconego, wiecznego odpoczynku dzieł sztuki.

Goethe powiedział kiedyś, że tyle razy jest się człowiekiem, ile zna się języków. Sztuka każdego artysty to osobny język, który poznajemy zagłębiając się w jego twórczość. Jak każdy język, na początku może wydawać się nieprzenikniony, pełen niezrozumiałych reguł i wyjątków. Wysiłek jego poznawania jest jednak intelektualnym wyzwaniem, które zawsze wzbogaca. „Czytelnią” tego języka może być muzeum, ale najwłaściwszym miejscem dla jego najbardziej żywej odmiany pozostanie centrum sztuki współczesnej. Akcja Sztuki > Nowe udowodniła, że Tychy zasługują na takie miejsce.

9

WYSTAWY

10

SIGNUM TEMPORIS KLASYCY WSPÓCZESNOŚCI oraz Lech Majewski - KrewPoety

26

KARTONTEKA

32

NOWE SŁOWO I DZIEŁO Od-nowa przestrzeni. Sztuka instalacji jako formuła łącząca nowoczesność i ponowoczesność.

44

WIDZENIE

50

ARCHINOTATNIK czyli zdejmowanie architektury

54

NOWE POKOLENIE TYSKICH ARCHITEKTÓW

58

NOWE RZECZY

62

KSIĄŻKA POMIĘDZY KSIĄŻKAMI

64

OKA-LECZENIE [LIBERATURA]

66

PRZEKRACZANIE [NIE BEZ KOZYRY]

70

MUZEUM SZTUKI ZDEPONOWANEJ

Wystawa prezentująca dzieła polskiej sztuki nowoczesnej, prace wykraczające poza klasycznie rozumiane dziedziny artystyczne.

Ekspozycja połączyła video-art „KrewPoety” Lecha Majewskiego, z dziełami klasyków sztuki współczesnej udostępnionymi przez Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Miejskie w Tychach, kolekcjonerów, artystów i rodziny artystów.

Artyści, których prace pokazano na wystawie: Jerzy Bereś, Jan Berdyszak, Edward Dwurnik, Andrzej Gieraga, Edward Hantulik, Tadeusz Kantor, Piotr C. Kowalski, Natalia Lach-Lachowicz, Zenon Moskwa, Adam Myjak, Jerzy Nowosielski, Maria Pinińska-Bereś, Jacek Rykała, Zygmunt Stuchlik, Andrzej Szczepaniec, Andrzej Urbanowicz, Ryszard Winiarski.

MUZEUM MIEJSKIE, ul. Katowicka 9, Tychy | 10 stycznia 2011 do 30 stycznia 2011

Bogdan Korczowski. Kartony oraz autorskie fotografie spektakli Tadeusza Kantora z cyklu „Ulica Tadeusza Kantora”.

Wystawa dedykowana Tadeuszowi Kantorowi w 20 rocznicę śmierci artysty GALERIA SZTUKI MIRIAM, plac Baczyńskiego, Tychy | 5 grudnia 2010 do 20 lutego 2011

Kurator Łukasz Guzek | Anna Kutera, Adam Klimczak, Sławomir Sobczak.

ANDROMEDA, plac Baczyńskiego, Tychy | 15 stycznia 2011 do 20 stycznia 2011

Bartosz Palej - fotografie GALERIA SZKOLNA I LO im. L. Kruczkowskiego, ul. Korczaka 6, Tychy | 15 grudnia 2010 do 31 stycznia 2011

Janusz A. Włodarczyk - fotografie GALERIA POD DACHEM - MCK, ul. Bohaterów Warszawy 26, Tychy | 5 stycznia 2011 do 30 stycznia 2011

RS+ Robert Skitek oraz ID CODE | Szymon Bańka | Łukasz ŁYDUCH | MMOA - Marta Hausman, Maciej Dyląg PORTAL P.A. - Robert Wilczok | Projekty i nagrodzone realizacje młodych tyskich architektów SDK TĘCZA TSM OSKARD, al. Niepodległości 188, Tychy | 25 stycznia 2011 do 20 lutego 2011

Gabriela Kiełczewska-Słowikowska oraz Bogdan Kosak. Wystawa instalacji ceramicznych.

GALERIA SEMAR, ul. Towarowa 27, Tychy | 10 grudnia 2010 do 31 stycznia 2011

Anna Majka Czech - książka artystyczna.

MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA (Centrala), ul. Wyszyńskiego 27, Tychy | 20 grudnia 2010 do 20 stycznia 2011 Zenon Fajfer, Katarzyna Bazarnik, Krzysztof Siwczyk, Maciej Melecki - dyskusja panelowa połączona z wystawą książki Liberackiej MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA (centrala), ul. Wyszyńskiego 27, Tychy | 20 stycznia 2011 do 20 lutego 2011

Beata Wąsowska - digrafie oraz pokaz sztuki video z kolekcji Zachęty.

KLUB SKUP KULTURY, ul. Wyszyńskiego 32, Tychy | 30 grudnia 2010 do 31 stycznia 2011

Robert Kuśmirowski ANDROMEDA, plac Baczyńskiego, Tychy | 1 grudnia 2010 do 31 stycznia 2011

PRZEGLĄD FILMOWY

78

Pokaz filmów montażowych i sztuki wideo połączony z dyskusją .

Droga twórców filmu z kina do galerii sztuki, a artystów plastyków z galerii sztuki do kina.

Prace z kolekcji Zachęty oraz z innych kolekcji.

Goście: dr Agnieszka Nieracka oraz dr hab. Piotr Zawojski, prowadzenie Agnieszka Wąsowska.

KLUB SKUP KULTURY, ul. Wyszyńskiego 32, Tychy | 30 grudnia 2010 | program: Agnieszka Wąsowska KLUB SKUP KULTURY | 09 stycznia 2011 | program: Agnieszka Wąsowska TEATR MAŁY, ul. Hlonda 1, Tychy | 17 stycznia 2011 | program: Beata Wąsowska

WARSZTATY DZIENNIKARSKIE

84

WARSZTATY ARTYSTYCZNE

KINO > NOWE > GALERIA

INFORMACJA A PUBLICYSTYKA TERMINATOR WYWIAD SZTUKA MÓWIENIA O SZTUCE

prowadzenie Magdalena Ślawska Słowa i frazy kluczowe sztuki współczesnej - prowadzenie Beata Wąsowska prowadzenie Magdalena Ślawska dziennikarstwo radiowe – prowadzenie Ewa Niewiadomska

FELIETON

prowadzenie Jarosław Jędrysik

RECENZJA

prowadzenie Arkadiusz Trzebuniak

Warsztaty odbywały się w I LO im. L. Kruczkowskiego w Tychach, pod kierunkiem Małgorzaty Młynarczyk.

Były prowadzone przez praktyków i teoretyków dziennikarstwa, przez osoby ze środowiska mediów, sztuki lub nauczycieli akademickich.

Uczestnicy mieli okazję zetknąć się z wyższym poziomem analizy i specjalistycznym językiem - wyrastającym ponad poziom znany im ze szkoły.

Mieli też okazję nawiązać kontakty z osobami pracującymi w mediach - dzięki czemu sami mogli spróbować swoich sił i przekonać się, czy ich prace nadają się do publikacji. Materiały opracowane w ramach warsztatów są dostępne na blogu warsztatów, pod adresem www.akcjonariat.blogspot.com

85

OBIEKTY NIEMOŻLIWE KARTONTEKA NOWE RZECZY NOWE SZTUKA KOLAŻU INFORMEL SIGNUM TEMPORIS

warsztaty inspirowane pracami Tadeusza Kantora - prowadzenie Monika Targiel, GALERIA SZTUKI MIRIAM warsztaty inspirowane „Kartonteką” Bogdana Korczowskiego – spotkanie z artystą, GALERIA SZTUKI MIRIAM dzień otwarty w studio ceramiki artystycznej Gabrieli Kiełczewskiej-Słowikowskej we wnętrzu użyteczności publicznej - prowadzenie Paweł Dulski, GALERIA SEMAR prowadzenie Helena Golda-Błahut, SDK ORION TSM OSKARD czyli sztuka i przypadek - prowadzenie Agnieszka Czyżewska, MUZEUM MIEJSKIE oprowadzanie po wystawie, Beata Wąsowska, MUZEUM MIEJSKIE

BEATA WĄSOWSKA Autorka koncepcji oraz scenariusza projektu Akcja Sztuki > Nowe. Opracowała scenariusz oraz prowadziła pokaz lmów i sztuki wideo - Teatr Mały. Prowadziła nadzór merytoryczny nad przebiegiem projektu oraz wszystkimi jego wydarzeniami.

Kuratorka wystaw projektu: MUZEUM SZTUKI ZDEPONOWANEJ; KARTONTEKA; NOWE RZECZY; WIDZENIE; KSIĄŻKA POMIĘDZY KSIĄŻKAMI; PRZEKRACZANIE; ARCHINOTATNIK; SIGNUM TEMPORIS; OKA-LECZENIE. Autorka aranżacji wystaw: SIGNUM TEMPORIS; PRZEKRACZANIE; OKA-LECZENIE; ARCHINOTATNIK; Autorka koncepcji, gry miejskiej - ORIENTUJ SIĘ W SZTUCE, którą przeprowadziła, do której opracowała materiały graczne.

Przygotowała program warsztatów artystycznych i dziennikarskich.

Zaprojektowała identykację wizualną Akcji Sztuki > Nowe oraz wybrane publikacje Akcji Sztuki > Nowe; Autorka koncepcji gracznej katalogu Akcji Sztuki > Nowe oraz nadzoru autorskiego nad publikacją.

Wykonała dokumentację fotograczną wydarzeń, oprowadzała po wystawach oraz prowadziła spotkania z twórcami.

Przygotowała oraz redagowała teksty do katalogu i innych publikacji Akcji Sztuki > Nowe oraz do mediów. Zajmowała się promocją projektu w mediach.

WYSTAWY i POKAZY FILMÓW I SZTUKI VIDEO Prezentowane dziedziny sztuki i techniki artystyczne: architektura, asamblaż, ceramika, digrafia, film, fotografia, found footage, malarstwo, instalacje, kolaż, liberatura, projektowanie graficzne książki, rysunek, sztuka wideo, rzeźba.

Kuratorzy: •Łukasz Guzek [OD NOWA PRZESTRZENI] •Robert Skitek [NOWE POKOLENIE TYSKICH ARCHITEKTÓW] •Agnieszka Wąsowska [KINO > NOWE < GALERIA] •Beata Wąsowska [MUZEUM SZTUKI ZDEPONOWANEJ; KARTONTEKA; NOWE RZECZY ; WIDZENIE; KSIĄŻKA POMIĘDZY KSIĄŻKAMI; PRZEKRACZANIE; ARCHINOTATNIK; SIGNUM TEMPORIS: KrewPoety oraz Klasycy współczesności; OKA-LECZENIE]

Koncepcja aranżacji wystawy: •Anna Czech [KSIĄŻKA POMIĘDZY KSIĄŻKAMI] •Łukasz Guzek [OD-NOWA PRZESTRZENI] •Gabriela Kiełczewska-Słowikowska i Bogdan Kosak [NOWE RZECZY] •Bogdan Korczowski [KARTONTEKA] •Robert Kuśmirowski [MUZEUM SZTUKI ZDEPONOWANEJ] •Lech Majewski [KrewPoety] •Bartosz Palej [WIDZENIE] •Robert Skitek [NOWE POKOLENIE TYSKICH ARCHITEKTÓW] •Beata Wąsowska [PRZEKRACZANIE; ARCHINOTATNIK; SIGNUM TEMPORIS; OKA-LECZENIE], nadzór merytoryczny nad wszystkim wystawami.

Prace udostępnili: •Twórcy: Szymon Bańka, Katarzyna Bazarnik, Bogna Burska, Anna Czech, Maciej Dyląg, Marta Hausner, Zenon Fajfer , Gabriela Kiełczewska-Słowikowska, Adam Klimczak, Bogdan Korczowski, Bogdan Kosak, Robert Kuśmirowski, Anna Kutera, Lech Majewski, Bartosz Palej, Jay Rosenblatt, Jacek Rykała, Sławomir Sobczak , Robert Skitek, Beata Wąsowska, Robert Wilczok, Janusz A. Włodarczyk.

•Archiwum Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA: spektakle Tadeusza Kantora na fotografiach Bogdana Korczowskiego.

•Muzeum Miejskie w Tychach: Edward Hantulik, Jerzy Nowosielski.

•Muzeum Śląskie w Katowicach: Jerzy Bereś, Jan Berdyszak, Edward Dwurnik, Andrzej Gieraga, Tadeusz Kantor, Piotr C. Kowalski, Natalia Lach-Lachowicz, Zenon Moskwa, Adam Myjak, Maria Pinińska-Bereś, Zygmunt Stuchlik, Andrzej Szczepaniec, Andrzej Urbanowicz, Ryszard Winiarski.

•Zachęta Narodowa Galeria Sztuki: Paweł Althamer, Grupa Azorro, Anna Baumgart, Alicja Karska, Zbigniew Libera, Anna Niesterowicz, Joanna Rajkowska, Grupa Sędzia Główny, Maciej Szupica, Alicja Went, Julita Wójcik, Piotr Wysocki.

•Prace Edwarda Hantulika z kolekcji rodziny.

•Prace Jacka Rykały z kolekcji Agnes. A Series – Residences oraz Agnieszki i Łukasza Nowickich. © PROJEKTY GRAFICZNE PUBLIKACJI AKCJI SZTUKI: IDENTYFIKACJA WIZUALNA AKCJI SZTUKI > NOWE: Beata Wąsowska KARTKI ŚWIĄTECZNE: Anna Czech, Gabriela Kiełczewska-Słowikowska, Bogdan Korczowski, Bogdan Kosak.

KARTKI WYSTAW: Anna Czech [Książka pomiędzy książkami] , Robert Skitek [Nowe pokolenie tyskich architektów], Beata Wąsowska – pozostałe [wykorzystano zdjęcia prac: K. Bazarnik, Z. Fajfer, G. Kiełczewska-Słowikowska, B. Kosak, B. Korczowski, A. Klimczak, A. Kutera, S. Sobczak, R. Kuśmirowski, B. Palej, Patman, A. Wąsowska, M. Włodarczyk] Mapa, informator i pieczątki do celów gry ORIENTUJ SIĘ W SZTUCE: Beata Wąsowska Koncepcja katalogu: Beata Wąsowska Projekt graficzny katalogu i przygotowanie do druku: Ewa Matras współpraca: EUROART Zdjęcie na okładce: Ewa Matras Redakcja/korekta: Beata Wąsowska Akcja Sztuki w Internecie: projekt strony internetowej, administracja i FB: Beata Wąsowska.

Realizacja wystawy: •MUZEUM SZTUKI ZDEPONOWANEJ: Grzegorz Porcz, Jarosław Korczak, Michał Litkiw •KARTONTEKA: Tobiasz Banyś, Michał Litkiw •NOWE RZECZY: Gabriela Kiełczewska-Słowikowska, Bogdan Kosak •WIDZENIE: Bartosz Palej oraz Jakub Flisiak, Oskar Strzelecki, Jakub Zięba i zespół pracowników I LO im. L. Kruczkowskiego w Tychach •KSIĄŻKA POMIĘDZY KSIĄŻKAMI: Anna Czech oraz zespół pracowników Czytelni Centralnej MBP Tychy •PRZEKRACZANIE: Waldemar Jarek •ARCHINOTATNIK: Michał Litkiw •SIGNUM TEMPORIS: Iwona Cetnar, Michał Litkiw, Mariusz Madej, Grzegorz Porcz, Artur Wróblewski oraz zespół pracowników Muzeum Miejskiego w Tychach •OD-NOWA PRZESTRZENI: Jarosław Korczak, Grzegorz Porcz, Kolart •OKA-LECZENIE: zespół pracowników Czytelni Centralnej MBP Tychy •NOWE POKOLENIE TYSKICH ARCHITEKTÓW: zespół pracowników SDK Tęcza TSM OSKARD

PROGRAM EDUKACYJNY •Warsztaty dziennikarskie: I LO im. L Kruczkowskiego, lider zespołu: Małgorzata Bartosik, prowadzenie: Jarosław Jędrysik, Ewa Niewiadomska, Magdalena Ślawska, Arkadiusz Trzebuniak, Beata Wąsowska.

•Warsztaty artystyczne: Galeria Sztuki Miriam - prowadzenie Monika Targiel oraz gościnnie Bogdan Korczowski; galeria Semar - prowadzenie Paweł Dulski; Muzeum Miejskie – prowadzenie: Agnieszka Czyżewska, oprowadzanie: Beata Wąsowska; TSM Oskard - SDK Orion – prowadzenie: Helena GoldaBłahut; pracownia ceramiczna – Gabriela Kiełczewska- Słowikowska.

•Spotkania autorskie i panele dyskusyjne: Skup Kultury: KINO> NOWE <GALERIA – Agnieszka Nieracka, Piotr Zawojski; MBP nr 8 - LIBERATURA - Katarzyna Bazarnik, Zenon Fajfer, Krzysztof Siwczyk, Maciej Melecki oraz Krzysztof Bartnicki; SDK Tęcza TSM Oskard – ROZMOWY O TYCHACH - prowadzenie: Robert Skitek oraz Szymon Bańka, Maciej Dyląg, Łukasz Łyduch, Beata Wąsowska, Janusz A. Włodarczyk.

•Gra miejska - ORIENTUJ SIĘ W SZTUCE - koncepcja i przygotowanie: Beata Wąsowska.

Pokazy filmów i sztuki wideo:

© Fotografie publikowanych prac: Ł. Pudełko [Signum Temporis], J.A. Włodarczyk [Archinotatnik], B. Korczowski [Katronteka, Ulica Tadeusza Kantora], Jacek Rykała [Klasycy Współczesności], Lech Majewski [KrewPoety, Kino> NOWE <Galeria], Anna Kutera [Dom Owadów], Bartosz Palej [Muzeum Sztuki Zdeponowanej, Widzenie, Nowe Słowo i Dzieło, Nowe Rzeczy, Kino> NOWE <Galeria], Sz. Bańka, M. Dyląg, M. Hausman, Ł. Łyduch, R. Skitek, R. Wilczok [Nowe pokolenie tyskich architektów], G. Kiełczewska-Słowikowska i B. Kosak [Nowe Rzeczy], A. M. Czech [ Książka pomiędzy książkami], K. Bazarnik, Z. Fajfer [Liberatura], B. Wąsowska [Przekraczanie], B. Burska [Kino> NOWE <Galeria], Zachęta NGSz [Kino> NOWE <Galeria], Patman [street art, Łódź] © Fotografie: Jarosław Banyś [JB], Tobiasz Banyś [TB], Ewa Kowacz [EK],Joanna Kucz-Pieczka [JKP], Justyna Musiał [JM], Bartosz Palej [BP], Łukasz Pudełko [ŁP], Sybilla Sierotkiewicz [SS], Piotr Słowikowski [PS], Halina Stanicka [HS], Irena Śliwa [IŚ], Agnieszka Wasowska [AW], Beata Wąsowska [BW], Artur Wróblewski [AW], Jakub Zięba [JZ], Roman Żyła [RŻ]. © Filmowanie: Łukasz Pudełko © Teksty: Małgorzata Bartosik, Marek Ciszak, Łukasz Guzek, Henryka Jarema, Łukasz Kałębasiak, Ewa Strzoda, Joanna Szeligowska-Farquhar, Agnieszka Wąsowska, Beata Wąsowska (wykorzystano m.in. teksty publikowane t tygodniku „Twoje Tychy” oraz w Gazecie Członków TSM Oskard).

Wolontariusze: Sylwia Szczęsny, Artur Wróblewski oraz uczniowie I L0 im. L. Kruczkowskiego w Tychach.

Skup Kultury – scenariusz i prowadzenie: Agnieszka Wąsowska; Teatr Mały – scenariusz i prowadzenie: Beata Wąsowska.

Druk: Firma Poligraficzna AA Print s.c.

95

Wydawca: Miejskie Centrum Kultury 43-100 Tychy ul. Bohaterów Warszawy 26 ISBN 978-83-927973-0-2