ΟΡΘΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ ΣΕ
ΦΥΛΛΟΒΟΛΑ ΟΠΩΡΟΦΟΡΑ
Χρήσιμες καλλιεργητικές πρακτικές
Πολλοί παραγωγοί εγκαταλείπουν τα δέντρα µετά τη συγκοµιδή των καρπών και περιµένουν τον χειµώνα για να κάνουν το κλάδεµα. Το φθινόπωρο, όµως, ενδείκνυται ως εποχή, για µερικές εργασίες στον οπωρώνα, που βοηθούν τα δέντρα, να προετοιµαστούν καλύτερα για τον χειµώνα και την επόµενη άνοιξη.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΑΝΟΣ Καθηγητής Δενδροκομίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ôï óêåðôéêü êÜèå äåíäñïêáëëéåñãçôÞ ðñÝðåé íá åßíáé ç µåßùóç ôïõ êüóôïõò êáëëéÝñãåéáò êáé ç äéáôÞñçóç ôïõ ïðùñþíá óå õãéÞ êáé “Þñåµç” êáôÜóôáóç. Ôï êëÜäåµá óôéò êåñáóéÝò êáé âåñéêïêéÝò ôïí Óåðôݵâñéï âïçèÜ íá µåéùèïýí ïé æçµéÝò áðü áóèÝíåéåò îýëïõ êáé íá µåéùèåß ç âëÜóôçóç ôçí åðüµåíç Üíïéîç. Ôï äéáöõëëéêü âüñéï µåôáóõëëåêôéêÜ ôïí Óåðôݵâñéï µå õãéÞ öýëëá áðïññïöÜôáé åýêïëá (åêôüò áðü ôçí êáñõäéÜ) êáé èá âïçèÞóåé ðïëý áðïôåëåóµáôéêÜ ôçí Üíèéóç ôçò åðüµåíçò Üíïéîçò. Ôï öèéíüðùñï µðïñïýí, êáé êáëü åßíáé íá ãßíïõí, êÜðïéåò åñãáóßåò óôïí ïðùñþíá. ÄéÜöïñá ãéá óõãêåêñéµÝíåò áóèÝíåéåò êáé å÷èñïýò µðïñïýí íá âñåèïýí óå êáôÜëëçëåò ÃåùñãéêÝò ÐñïåéäïðïéÞóåéò ôùí êáôÜ ôüðïõò Ðåñéöåñåéáêþí ÊÝíôñùí ôïõ ÕðÁÁÔ. Åäþ, èá ðáñïõóéáóôïýí ëßãá ÷ñÞóéµá ãéá ôç öñïíôßäá ôùí äÝíôñùí áðü ôïí Óåðôݵâñéï êáé µåôÜ. Ôï êüóôïò ôùí áæùôïý÷ùí ëéðáóµÜôùí
Ý÷åé áõîçèåß ðïëý. Ç óðáôÜëç ôïõò, ü÷é µüíï êïóôßæåé (áãïñÜ ôùí ëéðáóµÜôùí), áëëÜ ðñïêáëåß êáé ðïëëÜ Üëëá áñíçôéêÜ óôçí êáëëéÝñãåéá. Ãé’ áõôü ôá áæùôïý÷á ëéðÜóµáôá ðñÝðåé íá åöáñµüæïíôáé µå öåéäþ (óõíÞèùò ëéãüôåñï êáé áðü ôï µéóü ðïõ åöáñµüæïíôáí µÝ÷ñé ôï 2021 óôïõò ðåñéóóüôåñïõò ïðùñþíåò ôçò ÅëëÜäáò) ôçí Üíïéîç êáé ôï êáëïêáßñé. Óå áõôÜ ôá äÝíôñá, ðïõ åßíáé ó÷åôéêÜ Þñåµá êáé äåí èá åöáñµïóôåß Üæùôï (Í) µÝ÷ñé ôéò áñ÷Ýò Áðñéëßïõ, ðñÝðåé íá åöáñµïóôåß äéáöõëëéêÜ Í, âüñéï (B) êáé øåõäÜñãõñïò (Zn) µåôáóõëëåêôéêÜ ôïí Óåðôݵâñéï. ÓõíÞèùò, ðñïôåßíåôáé ôïí Óåðôݵâñéï µå õãéÞ öýëëá ç äéáöõëëéêÞ åöáñµïãÞ 2% ïõñßáò, Ýùò 400 ãñáµ Â óôïí ôüíï (áí ôï óêåýáóµá ðïõ èá ÷ñçóéµïðïéçèåß Ý÷åé 12% Â, ôüôå ðñÝðåé íá ðñïóôåèïýí 3 êéëÜ Þ ëßôñá óêåõÜóµáôïò óôïí ôüíï øåêáóôéêïý) êáé 1 ëßôñï ÷çëéêüò Zn óôïí ôüíï (ðåñéÝ÷åé óõíÞèùò 700 ãñáµ Zn). Ôá öýëëá åêåßíç ôçí ðåñßïäï áðïññï-
öïýí ôá óôïé÷åßá êáé µðïñïýí íá ôá µåôáöÝñïõí êáé áðïèçêåýóïõí µÝóá óôï öõôü, þóôå íá åßíáé äéáèÝóéµá ôçí åðüµåíç Üíïéîç. Ôï  äåí êéíåßôáé µÝóá óôéò êáñõäéÝò êáé äåí Ý÷åé íüçµá íá øåêáóôåß üðùò áíùôÝñù. Äéáöõëëéêü  êïíôÜ óôçí Üíèçóç åßíáé ëéãüôåñï áðïôåëåóµáôéêü áðü ôï äéáöõëëéêü  ôïí Óåðôݵâñéï.
ÐïëëÝò öïñÝò ïé ðáñáãùãïß ðáñáôÜíå ôá äÝíôñá µåôáóõëëåêôéêÜ êáé äåí óõíå÷ßæïõí ôçí ðñïóôáóßá ôïõò áðü áóèÝíåéåò.
¸ôóé, ðñéí ôçí ðôþóç ôïõò ôá öýëëá µðïñåß íá ðñïóâëçèïýí áðü áóèÝíåéåò êáé ôï µüëõóµá íá ðáñáµåßíåé óå áõôÜ ãéá íá îåêéíÞóïõí ïé ðñïóâïëÝò ôçí åðüµåíç Üíïéîç. Áí ÷ñåéÜæåôáé íá óáðßóïõí ôá öýëëá ðïõ ðÝöôïõí ôï öèéíüðùñï êÜôù óôï Ýäáöïò ðéï ãñÞãïñá (êáé íá µçí µðïñÝóïõí íá êëåßóïõí ôïí êýêëï ôïõò ïé áóèÝíåéåò óå áõôÜ), åöáñµüæåôáé 5% ïõñßá êáôÜ ôçí ðôþóç ôùí öýëëùí áñãÜ ôïí Ïêôþâñéï.
ÁëëÜ ðïéïò Ý÷åé ôüóá ÷ñÞµáôá ãéá íá åöáñµüóåé 50 êéëÜ ïõñßá óôïí ôüíï; ÁñãÜ ôïí Ïêôþâñéï óôçí Êáëéöüñíéá
Ý÷ïõí äïêéµÜóåé ôç äéáöõëëéêÞ åöáñµïãÞ Ýùò 5% èåééêïý Zn. ÁõôÞ ç åöáñµïãÞ öáßíåôáé íá åßíáé ç ðéï áðïôåëåóµáôéêÞ ãéá ôçí áðïññüöçóç ôïõ Zn áðü ôï äÝíôñï ãéá µåßùóç ôùí ðñïâëçµÜôùí áíåðÜñêåéáò Zn. Áí ôá õðïëïãßóåé êÜðïéïò, åßíáé êáé ç ïéêïíïµéêüôåñç µÝèïäïò èñÝøçò ôùí äÝíôñùí µå Zn. ÁëëÜ áõôüò ï øåêáóµüò µðïñåß íá ðñïêáëÝóåé ôïîéêüôçôá óôá öýëëá, ðñÜãµá èåôéêü êáé áñíçôéêü. Áñíçôéêü ãéáôß, áí Þôáí áñêåôÜ ðñÜóéíá áêüµá ôá öýëëá, óõíÝ÷éæáí íá ëåéôïõñãïýí ãéá ôï äÝíôñï êáé ôç äýíáµÞ ôïõ ãéá ôçí åðüµåíç Üíïéîç, êáé èåôéêü ãéáôß µå Ýíá æåóôü ó÷åôéêÜ öèéíüðùñï ôá äÝíôñá äåí ñß÷íïõí ôá öýëëá ôïõò êáíïíéêÜ êáé, áí ó÷åôéêÜ äõíáôïß ðáãåôïß ôïõ Íïåµâñßïõ-Äåêåµâñßïõ âñïõí ôá äÝíôñá µå ôá öýëëá áêüµá ðÜíù, µðïñåß íá ðñïêáëÝóïõí óçµáíôéêÞ æçµéÜ óôá äÝíôñá êáé ôïõò ïöèáëµïýò ôïõò. Ìå Üëëá ëüãéá, ç êáíïíéêÞ áðïöýëëùóç Þ ôå÷íçôÞ áðïöýëëùóç áñãÜ ó÷åôéêÜ ôï öèéíüðùñï èá óêëçñá-
ãùãÞóåé ôá äÝíôñá íá áíôéµåôùðßóïõí ÷ùñßò ðñüâëçµá ôïõò ôõ÷üí åðåñ÷üµåíïõò ó÷åôéêÜ äõíáôïýò ðáãåôïýò.
Áðü íùñßò ôïí Óåðôݵâñéï êáëü èá Þôáí íá ôïðïèåôçèïýí ëùñßäåò ïíôïõëÝ ÷áñôïíéïý (äéðëü ÷áñôüíé µå êáôÜ µÞêïò ïðÝò) óôïí êïñµü µåñéêþí äÝíôñùí µçëéÜò Þ êáé êáñõäéÜò ùò ðáãßäåò ãéá íá ðÜíå íá äéá÷åéµÜóïõí ïé êáñðüêáøåò ôçò ôåëåõôáßáò ãåíéÜò (Åéê. 3). ÁõôÜ ôá ÷áñôüíéá èá áöáéñåèïýí ôïí ÷åéµþíá êáé óå óõíäõáóµü µå âÜøéµï ôùí êïñµþí áñãÜ ôïí ÷åéµþíá µå áóâÝóôç Þ âïñäéãÜëåéï ðïëôü êáé µå ïñãáíéêÞ ïõóßá óôï Ýäáöïò, Þ µå åöáñµïãÞ óôï Ýäáöïò âéïëïãéêÞò êáôáðïëݵçóçò µå åéäéêïýò íçµáôþäåéò, åëÜ÷éóôåò êáñðüêáøåò èá åðéæÞóïõí ãéá ôçí åðüµåíç Üíïéîç. ¼ðïõ öõóéêÜ áõôÝò õðÜñ÷ïõí áêüµá, ãéáôß óôéò ðåñéï÷Ýò ðïõ åöáñµüæåôáé åíôáôéêÜ êáé êáèïëéêÜ ç ðáñåµðüäéóç óýæåõîçò äåí õðÜñ÷ïõí ðéá. ¼óïé äåí ðñüêåéôáé íá êÜíïõí ÷ëùñÞ ëßðáíóç, åßíáé áíáãêáßï íá áöÞóïõí ôá æéæÜíéá µåôáóõëëåêôéêÜ (ðïëëÝò öïñÝò ãéá êáëýôåñç ðïéüôçôá êáñðïý êáé ðñïóõëëåêôéêÜ) íá áíáðôõ÷èïýí ÷ùñßò íá ôá êáôáóôñÝöïõí. Ôá æéæÜíéá ôï öèéíüðùñï âïçèïýí óôçí áðïññüöçóç ôùí õðüëïéðùí èñåðôéêþí ðïõ äåí áðïññüöçóå ç êáëëéÝñãåéá, äñïóßæïõí ôïí ïðùñþíá (÷ñÞóéµï ëüãù ôçò êëéµáôéêÞò êñßóçò), êáé ðáñÜãïõí ÷ñÞóéµç ïñãáíéêÞ ïõóßá ãéá ôï Ýäáöïò êáé ôïõò µéêñïïñãáíéóµïýò áõôïý. Äõóôõ÷þò, óå ðïëëïýò ïðùñþíåò µå ôçí åðáíåéëçµµÝíç ÷ñÞóç æéæáíéïêôüíùí äåí õðÜñ÷ïõí ðéá æéæÜíéá ðÜíù óôç ãñáµµÞ ôùí äÝíôñùí, êáé èåùñþ üôé åßíáé Ýíá áñíçôéêü èݵá ðïõ ðñÝðåé íá óêåöôïýí íá âåëôéþóïõí ïé ðáñáãùãïß.
Åöüóïí óÞµåñá õðÜñ÷ïõí áñêåôÜ öáñäåßò äéÜäñïµïé óôïí ïðùñþíá, Ýíá ôµÞ-
µá ôïõ äéáäñüµïõ µðïñåß íá óðáñåß µå öõôÜ ãéá ÷ëùñÞ ëßðáíóç. ÁõôÜ µðïñåß íá åßíáé øõ÷áíèÞ Þ µßãµá øõ÷áíèþí µå áãñùóôþäç. Ç óðïñÜ ãßíåôáé óõíÞèùò ôïí Ïêôþâñéï µåôÜ ôéò öèéíïðùñéíÝò âñï÷Ýò êáé µå ôçí åëÜ÷éóôç áíáµü÷ëåõóç ôïõ åäÜöïõò. Óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç, üôáí ôï Ýäáöïò ðñïåôïéµÜæåôáé ãéá ôç óðïñÜ µå Ýíáí êáëëéåñãçôÞ, óõã÷ñüíùò åíóùµáôþíïíôáé êáé ôá ðåóµÝíá öýëëá Þ êáé êáñðïß ãéá íá óáðßóïõí ðéï ãñÞãïñá. Ôá öõôÜ ðïõ èá áíáðôõ÷èïýí µðïñïýí íá ÷ñçóéµïðïéçèïýí ãéá æùïôñïöÞ, ãéá âüóêçóç Þ ãéá êïðÞ êáé ðáñáµïíÞ ùò ðïëýôéµç âéïµÜæá åíôüò ôïõ ïðùñþíá. Ôá êëáäåõôéêÜ (Åéê. 2) èá ðáñáµåßíïõí óôïí äéÜäñïµï êáé ôá áíáññé÷þµåíá øõ÷áíèÞ èá áíáðôõ÷èïýí ðéï áðïôåëåóµáôéêÜ ðáñïõóßá ôïõò. Óõ÷íÜ óôéò ÃåùñãéêÝò ÐñïåéäïðïéÞóåéò ðñïôåßíïíôáé µÝôñá ôá ïðïßá åßôå êïóôßæïõí ðïëý åßôå åßíáé äýóêïëï íá åöáñµïóôïýí. ¸ôóé óõ÷íÜ ðñïôåßíåôáé ç óõëëïãÞ ðåóµÝíùí öýëëùí êáé êáñðþí (üôáí áõôÜ åßíáé ðñïóâåâëçµÝíá)
êáé ç êáýóç ôïõò, þóôå ôï µüëõóµá íá åêëåßøåé áðü ôïí ïðùñþíá. Áí áõôü åßíáé åöéêôü, èá Þôáí µéá ÷ñÞóéµç åñãáóßá
êáé, óßãïõñá, áðáñáßôçôç ãéá ôïõò âéïêáëëéåñãçôÝò, ðáñ’ üôé êáëýôåñï èá Þôáí íá êïµðïóôïðïéçèïýí ôá ïñãáíéêÜ áõôÜ õëéêÜ êáé ü÷é íá êáïýí. ÁëëÜ áðïôåëåóµáôéêÞ èá åßíáé áí ãßíåé áðü üëïõò ôïõò ðáñáãùãïýò óå µéá ðåñéï÷Þ, êáé ôüôå ôá áðïôåëÝóµáôá èá Þôáí åµöáíÞ. Óôçí êåñáóéÜ êáé âåñéêïêéÜ, êáé óå êÜðïéåò ðåñéðôþóåéò óôç ñïäáêéíéÜ (Åéê. 1), ôï êëÜäåµá ôùí äÝíôñùí, ôïõëÜ÷éóôïí ôï ÷ïíôñü êëÜäåµá, ãßíåôáé ôïí Óåðôݵâñéï µå îçñü êáéñü. ÁõôÞ ôçí åðï÷Þ ïé ðëçãÝò ôïõ êëáäݵáôïò èá êëåßóïõí ãñÞãïñá ãéáôß áêüµá ëåéôïõñãåß ôï äÝíôñï êáé
Åéê. 2: ÑïäáêéíéÜ, êëáäåõôéêÜ óôï Ýäáöïò Ü÷ñçóôç õðåñâïëéêÞ âëÜóôçóç.
Åéê. 3: Ëùñßäá íýµöùóçò êáñðüêáøáò óôïí êïñµü µçëéÜò ôï öèéíüðùñï.
äåí èá ðñïóâëçèåß áðü áóèÝíåéåò ôïõ îýëïõ ëüãù îçñïý êáéñïý. Áõôü ôï êëÜäåµá áðïµáêñýíåé ðïëëÜ öýëëá êáé âëáóôïýò µåéþíïíôáò Ýôóé ôçí áðïññüöçóç èñåðôéêþí ôùí öýëëùí ðïõ åôïéµÜæïíôáé íá ðÝóïõí áðü ôï äÝíôñï. Áõôü óçµáßíåé üôé ôçí åðüµåíç Üíïéîç ôï äÝíôñï äåí èá Ý÷åé ðïëëÜ áðïèݵáôá èñåðôéêþí ãéá Ýíôïíç âëáóôéêÞ áíÜðôõîç, ðñÜãµá ðïõ åßíáé ó÷åäüí ðÜíôá åðéèõµçôü. Ãé’ áõôü åßíáé åðéèõµçôü ôï êëÜäåµá ôùí äÝíôñùí êåñáóéÜò êáé âåñéêïêéÜò ôïõëÜ÷éóôïí íá ãßíåôáé ôïí Óåðôݵâñéï. Áí ãßíåé ðéï íùñßò µÝóá óôï êáëïêáßñé, åöüóïí ôï äÝíôñï äåí Ý÷åé ëéðáíèåß ðïëý µå Í, óõíÞèùò äåí èá õðÜñîåé ðñüâëçµá êáé ôï áðïôÝëåóµá èá åßíáé êáëýôåñï áðü ôï êëÜäåµá ôïõ Óåðôåµâñßïõ (ïé åíáðïµåßíáíôåò âëáóôïß êáé öýëëá èá ëåéôïõñãïýí ðéï êáëÜ ãéá µÞíåò Ýùò ôçí ðôþóç ôùí öýëëùí). ÁëëÜ áí ôï èåñéíü µåôáóõëëåêôéêü êëÜäåµá óôçí êåñáóéÜ êáé âåñéêïêéÜ ãßíåé óå äÝíôñá ðïõ äÝ÷èçêáí ðëïýóéá Íïý÷ï ëßðáíóç, õðÜñ÷åé µåãÜëïò êßíäõíïò ôá äÝíôñá íá áíáâëáóôÞóïõí µå áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò óôçí õãåßá êáé ðáñáãùãéêüôçôá ôïõ äÝíôñïõ.
ÐïëëÝò óõãêåêñéµÝíåò áíÜ åßäïò äÝíôñïõ ïäçãßåò ãéá ôéò äñÜóåéò ðïõ áðáéôïýíôáé óôïí ïðùñþíá ôï öèéíüðùñï ðåñéãñÜöïíôáé ðïëý ëåðôïµåñþò óôéò ÃåùñãéêÝò ÐñïåéäïðïéÞóåéò ôùí Ðåñéöåñåéáêþí ÊÝíôñùí ôïõ ÕðÁÁÔ. Åäþ Ýãéíå µéá ðñïóðÜèåéá ðñïóèÞêçò Þ ôïíéóµïý µåñéêþí ÷ñÞóéµùí öñïíôßäùí ôïõ ïðùñþíá ôï öèéíüðùñï. Ðïëý óýíôïµá áõôïß ðïõ ëÝíå "äåí âáñéÝóáé" ãéá áõôÞ ôçí ôáêôéêÞ ôçò ðñüëçøçò, ðïõ ðåñéãñÜöçêå åäþ, èá óõíåéäçôïðïéÞóïõí üôé åßíáé ÷ñçóéµüôåñç êáé áðü ôçí ôáêôéêÞ ôïõ ðåñéïñéóµïý ôùí áðùëåéþí µå ôïõò áëëåðÜëëçëïõò øåêáóµïýò äéÜöïñùí ÷çµéêþí Þ µå ôéò õøçëÝò åéóñïÝò èñåðôéêþí åßôå ëüãù êüóôïõò åßôå ëüãù … áðïôåëåóµáôéêüôçôáò. n