TOGETHER MAGAZYN 04/2020

TOGETHERMAGAZYN.PL

Nr 4/2020 (68) KWIECIEŃ ISSN 2450-9256

TUSE

poczytam

EGZEMPLARZ BEZPŁATNY

OD 1962 ROKU | TRADYCJA | NOWE MIEJSCE

PODWALE STAROMIEJSKIE 62/68, GDAŃSK

: LODZIARNIAMIS

: LODZIARNIAMIS

IDZIE NOWE | WKRÓTCE OTWARCIE | ZMIENIAMY SIĘ DLA WAS

PODWALE STAROMIEJSKIE 62/68, GDAŃSK

: CAFEMISGDANSK

DZIEŃ PAMIĘCI OFIAR ZBRODNI KATYŃSKIEJ 13 KWIETNIA

„SŁUŻBA OJCZYŹNIE MA NIEKIEDY SWOJĄ WIELKĄ CENĘ, ZAŚ OBOWIĄZKIEM PAŃSTWA JEST PAMIĘTAĆ O TYCH, KTÓRZY W IMIĘ TEJ SŁUŻBY ODDALI ŻYCIE” JANUSZ KURTYKA W tym roku obchodzimy 80. rocznicę Zbrodni Katyńskiej. 80 lat temu kaci Stalina, z woli dyktatora i na rozkaz jego wspólników reprezentujących najwyższe władze Związku Sowieckiego, dokonali zbrodni ludobójstwa na blisko 22 tys. polskich obywateli. Decyzja w sprawie przeprowadzenia masowego mordu na niewinnych obrońcach Rzeczpospolitej Polskiej przetrzymywanych po agresji ZSRS na Polskę w kilku obozach specjalnych i więzieniach NKWD, zapadła 5 marca 1940 r. na wniosek Ławrientija Berii. Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) zleciło wówczas trójce wysokich funkcjonariuszy NKWD zaoczne ferowanie wyroków śmierci bez udziału skazywanych. W ten sposób bez procesów sądowych i z pogwałceniem elementarnych zasad funkcjonowania cywilizowanego świata, przesądzony został tragiczny los prawie 22 tys. oficerów i podoficerów Wojska Polskiego i Korpusu Ochrony Pogranicza, urzędników, policjantów i funkcjonariuszy Straży Więziennej oraz innych polskich jeńców uznanych przez ludzi Stalina, z Berią

na czele, za „zatwardziałych, nie rokujących poprawy wrogów władzy sowieckiej”.

Zbrodnicza machina ruszyła. Masowa likwidacja obywateli polskich została uruchomiona przez sowieckich katów na początku kwietnia 1940 r. Mordów dokonywano skrytobójczo posługując się metodą strzału w potylicę. W ten sposób życia pozbawiono 4 410 osób z obozu w Kozielsku, 3 739 jeńców z obozu w Starobielsku i 6 314 jeńców przetrzymywanych w obozie w Ostaszkowie.

Obywatele polscy transportowani z obozów specjalnych na miejsca kaźni, ginęli w Katyniu (jeńcy z Kozielska), Charkowie (ze Starobielska) i Kalininie – obecny Twer (z Ostaszkowa). Osobna grupa więźniów licząca 7 305 osób, została wymordowana w kilku sowieckich więzieniach NKWD utworzonych w Kijowie, Charkowie, Chersoniu i Mińsku. Łącznie stracono 21 768 niewinnych ludzi z powodu ich przynależności narodowej i państwowej. Ta zbrodnia miała na zawsze pozostać tajemnicą. Ciała ofiar starano się ukryć. Zakopywano je w zbiorowych dołach śmierci zlokalizowanych w Lesie Katyńskim (pod Smoleńskiem), Piatichatkach

(pod Charkowem), Miednoje (pod Kalininem), Bykowni (pod Kijowem), Kuropatach (pod Mińskiem) i innych.

Jest rzeczą paradoksalną, że jako pierwsi informację o odnalezieniu szczątków polskich jeńców zamordowanych przez Sowietów w Katyniu, podali Niemcy, sami odpowiedzialni za masowe mordy na Polakach, do 1941 r. ściśle współpracujący ze Stalinem.

13 kwietnia 1943 r. w Berlinie zorganizowano specjalną konferencję prasową poświęconą odkryciu masowych grobów w lesie katyńskim. Oznaczało to kres prowadzonych z największym niepokojem polskich starań zmierzających do odnalezienia miejsca przebywania kilkudziesięciu tysięcy przedstawicieli elity Rzeczypospolitej, wziętych do sowieckiej niewoli po 17 września 1939 r.

Data 13 kwietnia jest również symboliczna jako początek walki o prawdę w sprawie wskazania winnych tego straszliwego mordu.

Przedstawiciele Związku Sowieckiego przez dziesięciolecia kłamliwie zaprzeczali swojej odpowiedzialności za dokonanie ludobójstwa katyńskiego, przypisując je Niemcom i stosując represje za głoszenie prawdy. Dopiero 13 kwietnia 1990 r., pół wieku po mordzie dokonanym w Katyniu i w innych miejscach kaźni, w Moskwie opublikowane zostało oświadczenie agencji TASS, w którym oficjalnie zbrodnia ta została przypisana „Berii i jego pomocnikom”. W tym dniu część dokumentów dotyczących Katynia zostało przekazanych stronie polskiej. Pomimo, że nasza wiedza o tej zbrodni jest stosunkowo duża, do dziś jednak spora część ważnych źródeł oświetlających ten mord, z woli Federacji Rosyjskiej, jest niestety ukryta przed światem.

Proces przywracania pamięci o ofiarach Zbrodni Katyńskiej jest zatem ciągle żywy.

Jednym z jego bardzo ważnych elementów stało się ustanowienie w 2007 r. przez Sejm RP daty 13 kwietnia jako Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Pamiętamy i zawsze będziemy pamiętać!

Tekst dr Marek Szymaniak Kierownik Działu Naukowego w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Przedmioty ofiar Zbrodni Katyńskiej z wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ W GDAŃSKU pl. W. Bartoszewskiego 1 80-862 Gdańsk tel. +48 58 760 09 60 | info@muzeum1939.pl

Muzeum.II.Wojny.Swiatowej muzeum1939 muzeum1939

#M2WSwirtualnie www.muzeum1939.pl

A co, jeśli powiemy Ci, że są firmy, które dzięki odpowiednim decyzjom marketingowym zwiększyły swoją sprzedaż w okresie pandemii?

Firma kosmetyczna Lin Qingxuan została zmuszona do zamknięcia 40% swoich sklepów podczas wybuchu epidemii. Jednak przenosząc wszystkich konsultantów ze sklepu do sieci, za pomocą własnego pomysłu na influencer marketing osiągnęli 200% wzrostu przychodów w porównaniu z rokiem poprzednim*

Les Petits Joueurs, włoski producent luksusowych torebek i butów, uruchomił w pełni wirtualny salon wystawowy z opcjami rozszerzonej rzeczywistości (AR), aby zainteresowany klient mógł wypróbować każdy produkt. W ciągu zaledwie kilku ostatnich dni sprzedaż online znacznie wzrosła*

Ant Financial (wcześniej znany jako Alipay) dodał do swoich pakietów bezpłatną ochronę związaną z koronawirusem. Zachęciło to konsumentów do zakupu ubezpieczenia online i zwiększyło lojalność obecnych klientów. Rezultat? 30% więcej sprzedanych pakietów ubezpieczenia zdrowotnego*

* dane z https://harbingers.io

Odpowiednia strategia online zwiększyła przychody 60% firm.

Z chęcią pomożemy!

Wyślij do nas maila na kampania@yourewelcome.pl i napisz, z jakiej jesteś branży.

Konsultacje otrzymasz bezpłatnie.

A na hasło #bedziedobrze otrzymasz dodatkowy rabat 10% na wszystkie usługi online: • obsługa kanałów social media (Facebook, Instagram) • budowa strony www • stworzenie sklepu online

N A C A Ł E Ż YC I E N A J L E P S Z E są t ylko do bre w ybo r y

Idealna przestrzeń do życia to taka, w której można spędzać z rodziną całe dnie – spotykać się w sercu domu, a w dowolnej chwili udawać do swoich prywatnych przystani. Czy miejsce, w którym teraz przebywasz, jest dla ciebie przyjazne i bezpieczne? Czy nie czas zapewnić sobie optymalne warunki na każdy dzień – i ten pogodny, i burzowy? Wśród naprawdę dużej różnorodności ofert na rynku Profesjonal24 gwarantuje coś wyjątkowego. Miejsce do życia, które będziesz odtąd codziennie po przebudzeniu nazywał w myślach „dobrym wyborem”.

W życiu ważne są chwile, ale najważniejsze jest to, aby przeżyć je zgodnie z własną potrzebą. Jedną z istotniejszych potrzeb jest zaś posiadanie własnego domu lub mieszkania, które będzie spełniało nasze oczekiwania. Chcemy, żeby było wygodne, przestronne, z niewielkim ogródkiem i tarasem, gdzie będzie można się zrelaksować przy filiżance kawy lub herbaty. Cenimy również takie z niskimi kosztami utrzymania – a te zapewnia nie tylko bezczynszowość, ale również niewielkie koszty eksploatacyjne będące efektem dbałości o istotne detale podczas realizacji budowy. Oferta domów bezczynszowych oraz mieszkań bezczynszowych dewelopera Profesjonal24 z Różyn wychodzi naprzeciw takim potrzebom i przy umiarkowanej cenie sprzedaży w stosunku do jakości wykonania i wyposażenia jest nie lada gratką na rynku nieruchomości, w stosunku do konkurencji.

OSIEDLE WSCHODNIE W SKOWARCZU Oferujemy Państwu domy jednorodzinne dwulokalowe. Budowaliśmy to osiedle, kierując się wielką empatią – tak, jakbyśmy mieli oddać klucze naszym dzieciom, rodzicom, przyjaciołom. Zostawiamy ich w bezpiecznej i komfortowej przestrzeni, gdzie mogą dokonywać reszty swoich dobrych życiowych wyborów. Decyzja o kupnie lokum w Profesjonal24 nie blokuje bowiem innych marzeń – jest za to spełnieniem tego najważniejszego.

DOMY BLIŹNIACZE W RÓŻYNACH Różyny to lokalizacja kontynuacji naszych inwestycji. Budowa domów Smyk 2 duo nie jest przypadkowa. Pewnie już się domyślasz, że realizujemy je z myślą o rodzinach z dziećmi, ale też o wszystkich ceniących sobie ciszę i spokój, z której w każdej chwili można szybko i sprawnie przenieść się w tętniącą życiem tkankę miasta na tak długo, jak długo trwają: praca, zakupy, rozrywka.

Domy są wygodne i bezczynszowe – optymalnie nasłonecznione i równie optymalnie wycenione. Co to znaczy? Że słońca będzie w sam raz, a ty nie staniesz przed wyborem między tym, co jest twojej rodzinie najbardziej potrzebne, a tym, jak chciałbyś się jeszcze w życiu spełniać.

Do argumentów za tym, że komfortowa przestrzeń, w której spędza się większość dnia, a zatem i większość życia, ma na naszą codzienność przemożny wpływ, dorzucimy jeszcze jeden – a będą to wspólne rodzinne wspomnienia o każdy drobiazg. Dlatego propozycja zamieszkania na Osiedlu Wschodnim jest pierwszym i bardzo rozsądnym krokiem na drodze do spełniania wielkich marzeń.

Profesjonal24 Sp. z o.o.

Dział sprzedaży: tel. 697 027 523 Biuro obsługi klienta: tel. 605 100 566 biuro@profesjonal.info Jesteśmy do Państwa dyspozycji: od poniedziałku do piątku w godz. od 800 do 1600 w wybrane soboty od 800 do 1300

nr 4 (68) kwiecień ISSN: 2450-9256

ADRES REDAKCJI ul. Mściwoja II 64, 80-356 Gdańsk

MARKETING Barbara Siwerska

www.togethermagazyn.pl

Specjalista ds. Marketingu

biuro@togethermagazyn.pl

basia.s@yourewelcome.pl

605 506 296

798 993 717

REDAKCJA Agnieszka Kulinkowska ZDJĘCIE NA OKŁADCE: TOMASZ SAGAN

Redaktor Naczelna

WYDANIE ONLINE www.togethermagazyn.pl

agnieszka@yourewelcome.pl Michał Kurek Ezdrasz Gołaszewski Dyrektor ds. Rozwoju

ZAMÓW MAGAZYN DO DOMU

Menedżer ds. Digital Marketingu michal.k@yourewelcome.pl

ezdrasz.g@yourewelcome.pl

Zapraszamy Ciebie do zamawiania

Marika Kłuskiewicz

REKLAMA

magazynu do domu! Wejdź na

Kierownik Redakcji

Karolina Pleszewska

www.togethermagazyn.pl/prenumerata, gdzie kilka prostych kroków dzieli Cię

marika.k@yourewelcome.pl 796 280 909 Katarzyna Paluch Kamila Recław Redaktor Prowadząca kamila.r@yourewelcome.pl

PARTNERZY

karolina.p@yourewelcome.pl 573 283 353

od otrzymywania własnego magazynu prosto do domu.

Menedżer ds. Kluczowych Klientów

605 506 536

Ewa Papakul Menedżer ds. Kluczowych Klientów ewa.p@yourewelcome.pl 789 198 811

• Loopys World • Centrum Nauki Experyment Gdynia • Polska Filharmonia Bałtycka im. Federyka Chopina w Gdańsku • Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku • Forum Gdańsk

Marek Wąs Dominika Prais Karolina Wojtaś Dagmara Rybicka

Marcin Bartnicki Menedżer ds. Kluczowych Klientów marcin.b@yourewelcome.pl 661 583 725

Michał Mikołajczak Marta Wach

DYSTRYBUCJA MAGAZYNU Łukasz Puciłowski

• Gdański Ogród Zoologiczny • Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

PROJEKT / SKŁAD DTP YOU’RE WELCOME

NAKŁAD 7200 sztuk

www.yourewelcome.pl hello@yourewelcome.pl zamówionych, zastrzega sobie prawo

Agata Paczuska-Bałkowiec

do redagowania i skracania nadsyła-

Dyrektor Kreatywna

ca ma prawo odmówić zamieszczenia

tytułu.

8

www.yourewelcome.pl

Maja Grodzicka Projektant Graficzny

MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE facebook.com/togethermagazyn.pl

ogłoszenia lub reklamy, jeżeli ich treść lub forma są sprzeczne z charakterem

ul. Mściwoja II 64, 80-356 Gdańsk hello@yourewelcome.pl

nych tekstów oraz nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam. Wydaw-

WYDAWCA YOU’RE WELCOME SP. Z O.O.

Redakcja nie zwraca materiałów nie-

FOTO Mateusz Dietrich

instagram.com/together_magazyn_rodzina twitter.com/TogetherMagazyn

v

loopys.pl

Pamiętaj o dokładnym myciu rąk!

#zostańwdomu

Widzimy się wkrótce!

Gdańsk

Aleja Grunwaldzka 229 +48 58 347 73 11 gdansk@loopys.pl

loopysworldgdansk

loopys.pl

TU SIĘ MIEŚCI

spis treści 20

40

26

ZWIERZENIA GDAŃSKI LEW W NOWYM DOMU

NOTATKI DERLATKI ALE NUDA!

46

54

KONTROWERSY ZIELONE DZIECI WEHIKUŁ CZASU STAROPOLSKIE DZIEJE WYCHOWANIA I EDUKACJI

10

GADKI Z OKŁADKI TUSE WSTAWIMY TYTUŁ WYWIADU

58 WEHIKUŁ CZASU BAJKA Z DAWNYCH LAT – MAKOWA PANIENKA

74 LICZY SIĘ WNĘTRZE PRZYGOTUJ SALON NA WIOSNĘ

#ZostańwDomu, my zadbamy o resztę.

Usługa „door to door”. Serwis samochodu bez wychodzenia z domu.

Zapraszamy do kontaktu.

Autoryzowany Serwis VW | SEAT | ŠKODA

Oddział Gdańsk ul. Zawodników 2, 80-729 Gdańsk tel. 58 573 58 80 gdansk@automiras.pl

Oddział Pępowo ul. Gdańska 62, 83-330 Pępowo tel. 58 685 95 70 cnp@automiras.pl

BYWALIŃSCY

Znani trójmiejscy mogą inspirować nie tylko w dziedzinach, którymi na co dzień się zajmują.

My pytamy ich, gdzie uwielbiają spędzać czas ze swoim rodzinami, gdzie wybierają się na romantyczne chwile we dwoje, a gdzie najlepiej bawią się ze swoimi znajomymi.

RODZINA ADAMADY Lucyna i Janek Mysior, czyli książkowi rodzice książkowych dzieci: Adama, Kuby i Mateusza. Książkowi nie dlatego, że do znudzenia przykładni, a dlatego, że ich życie po brzegi wypełnione jest właśnie książkami.

Bywalińscy

Z DZIECKIEM

WE DWOJE

ZE ZNAJOMYMI

Rzadko mamy okazję spędzać czas tylko we dwoje. Ale jeżeli już pojawi się taka możliwość, nasze kroki kierujemy tam, gdzie dają dobrze zjeść. Jednym z naszych ulubionych miejsc jest Piroman Steak House, przytulna restauracja na granicy Gdańska i Sopotu. Ten kameralny, niezwykle klimatyczny lokal serwuje wyśmienite dania. Czujemy się tam zawsze wyjątkowo.

I mamy okazję spokojnie porozmawiać.

Z naszymi znajomymi, którzy również mają małe dzieci, spotykamy się głównie w domu. Mamy to szczęście, że nasi synowie uwielbiają towarzystwo i zabawa z innymi dziećmi sprawia im wielką frajdę.

Kiedy zatem przychodzą do nas goście, dzieciaki budują konstrukcje z klocków lub robią przedstawienia, a my możemy w tym czasie spokojnie porozmawiać czy pograć w planszówki.

12

FO T. L O

LO VE

ST U

DIO

Trzech naszych synków – czterolatek i siedmioletnie bliźniaki – jest bardzo ciekawych otaczającego świata (i mamy nadzieję, że szybko im to nie minie).

W związku z tym lubimy chodzić z nimi do miejsc, gdzie można znaleźć odpowiedź na wiele nurtujących pytań. I dodatkowo jeszcze tę ciekawość świata rozbudzić. Takim miejscem na pewno jest Centrum Nauki EXPERYMENT w Gdyni.

Wszyscy dowiadujemy się tam zawsze czegoś intrygującego. I przy okazji świetnie się bawimy. W EXPERYMENCIE można twórczo spędzić czas z dziećmi i zawsze ma się ochotę tam wrócić.

WPADKI MATKI

Żyjemy w czasach kiedy wszystko powinno być spektakularne. Samo wstanie z łóżka, napicie się wyjątkowej kawy, zjedzenie kolorowego, zdrowego śniadania, a potem wklepanie w siebie cudownego balsamu przenosi nas w świat mało rzeczywisty. Lubimy sobie troszkę kolorować rzeczywistość wokół siebie. Czy to złe?

Nie nam osądzać. To raczej kuszące – odrobinę „ulepszyć” swój wizerunek. Poza tym zwyczajność nie jest w modzie. Czy są w niej miejsca na wpadki?

Bez lukru Ada Dadci-Smoliniec

F

O T. JO

Mama Amelii, Macieja i Róży. Założycielka Klubu Sportowego UKS ADA JUDO FUN. Trenerka grupy Sport bez Barier, Olimpijka i Mistrzyni Europy w judo. W wolnych chwilach pisze na FB jako „matka w Portkach” (www.facebook.com/ matkawportkach/). Jej misją jest popularyzacja sportu osób niepełnosprawnych intelektualnie.

MA RC HE WI CZ

F

O T. JO

LA NT A

LA NT A

MA RC HE WI CZ

Czy to, że poszłam na przedstawienie do przedszkola dzień wcześniej, to wpadka?

No, może malutka. Mina Pań z przedszkola za to bezcenna – takie „czułe politowanie”.

MĄDRA PO MAMIE Posiadanie auta z inteligentnym kluczem jest niebezpieczne! Szczególnie gdy wsiada do niego nieco zabiegana mama.

Gdy moja najmłodsza córka miała 2 latka, siedziała sobie w foteliku, gdy pojechałyśmy na pocztę. Zapowiadało się zwyczajnie. Gdy jednak wysiadasz i kluczyki zostają w środku, a twoja dwulatka szybko je przechwytuje i klika co trzeba, wkrada się panika. Tak – dziecko zamknęło się od środka w aucie. Wiem – najgorsza matka!

Jak to w ogóle można zrobić? Gdzie moja wyobraźnia, że nie wspomnę o odpowiedzialności. Epitetów, które przeszły mi przez głowę, było dużo więcej. Na szczęście szybko wzięłam się w garść i instruując przez szybę moją córkę, udało mi się ją namówić do wciśnięcia odpowiedniego guzika (wyobrażam sobie, jak to mogło wyglądać z boku). Pierwsze słowa, jakie powiedziałam do córki po tym, jak sama się wydostała z pułapki, brzmiały: „jaka ty jesteś mądra, córeczko. Ciekawe po kim? (śmiech).

ODWROTNOŚĆ ZDARZEŃ Ponieważ jestem mamą trójki dzieci, zrobienie czegoś na odwrót to naprawdę żaden wyczyn. Najlepszą porą dnia na wpadki jest poranna wyprawa do szkoły: wciskanie na nos okularów nie temu dziecku co trzeba, założenie kurtki sześciolatki na trzynastolatka też mam na swej liście (i naprawdę się udało!). Kiedyś się zamyśliłam, i kiedy odwiozłam do przedszkola najmłodszą córkę, wsiadłam do auta, i zamiast odtransportować do szkoły starsze rodzeństwo, wróciłam do domu.

Z każdej sytuacji ratuję się poczuciem humoru i taką refleksją, że owe wpadki dzieją się po coś. Być może to sygnał, żeby się zatrzymać w codziennym pędzie obowiązków i przyjrzeć się sobie i swoim najbliższym. A może po prostu by nabrać do siebie dystansu? Moje dzieci są dla mnie co dzień ogromną inspiracją do bycia lepszym człowiekiem. Na czym ta lepszość ma polegać? To już temat na kolejne zwierzenia.

SIŁA WYŻSZA A już szczytem było opierniczenie syna, że zbyt dużo mówi. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że przez pierwsze 4 lata walczyliśmy z terapeutami, aby powiedział swoje pierwsze słowo!!!

Chyba już starczy, bo pamięć zaczęła mi podpowiadać coraz to nowsze domowe przygody (śmiech).

KWIECIEŃ 2020

13

MĄDRA GŁOWA

duże doświadczenie w trenowaniu młodych piłkarzy na etapie szkolenia w wieku 10–15

AL

SK

Od 10 lat trener piłki nożnej. Związany od dziecka z klubem Gedania 1922 Gdańsk. Ma I

DO

MŻ

lat. Trenuje również dorosłych, wcześniej jako asystent, aktualnie jako I trener. Łączy

FOT. PIOTR

tę funkcję z prowadzeniem uczniów Szkoły Mistrzostwa Sportowego Gedania 1922.

Organizuje turnieje i obozy piłkarskie dla dzieci. Związany również z innymi projektami piłkarskimi: Football Academy, Akademia Młodych Orłów, Top Talent Gdańsk, Sportowe Testy. Wielki fan niemieckiego klubu Bayern Monachium. W czasie wolnym od piłki nożnej

Paweł Szajrych

oddaje się muzyce, uwielbia chodzić na koncerty i słuchać płyt. Absolwent Wyższej Szkoły Zarządzania i Coachingu we Wrocławiu, posiada dyplom trenerski UEFA A.

Mamo, tato

– chciałbym być sportowcem

pomożecie?

Dziesięć lat temu w województwie pomorskim w rozgrywkach piłkarskich uczestniczyło ok. 50 dzieci w wieku 8–10 lat oraz 150 dzieci w wieku 16–18 lat. Aktualnie najmłodszych adeptów futbolu jest ok. 200. Ta liczba bardzo cieszy. Niestety, wprost proporcjonalnie zmalała liczba najstarszej kategorii wiekowej – jest ich tylko 50. Dzieci w ostatnich latach masowo rezygnują ze sportu. Bardzo wcześnie zaczynają, w bardzo dużej liczbie – jednak gdzieś po drodze gubią swoją dziecięcą pasję i szczerą miłość do sportu. Ma na to wpływ bardzo dużo różnych czynników. Trener, klub, inna pasja, nauka, środowisko szkolne, „podwórko” oraz rodzice. Definicja wsparcia dla młodych sportowców niestety nie jest taka sama dla wszystkich. Jakie zachowania wprowadzić – aby mówić o prawdziwym wsparciu dla dzieci uprawiających sport?

WSPARCIE ORGANIZACYJNE Podstawowa sprawa to dowóz dziecka na młodych ludzi samodzielności, odpowietrening. Rodzic, który przywozi samocho- dzialności, organizacji. Rodzic powinien dem przebranego już małego sportowca na być tego świadomy, zrozumieć to i w żaden zajęcia, z pewnością czuje dumę z pomocy, sposób nie próbować z tym walczyć, tylko jaką niesie swojemu dziecku. Ono ma kom- współpracować. fort, nie musi się martwić o zaplanowanie transportu ani znalezienie odpowiedniej WSPARCIE EMOCJONALNE szatni, nawet o zawiązanie sznurówek. Dzieci bardzo mocno przeżywają sukcesy Ostatnio w najwyższej piłkarskiej lidze i porażki. Odnalezienie się w świecie sportowych emocji jest niezwykle trudne. To w Polsce swój pierwszy mecz rozegrał 16-latek. Po debiucie zaczęto pytać jego wyzwanie i dla trenera, i dla rodzica. Klupierwszego trenera, co wpłynęło na roz- czem jest ich współpraca. Bardzo częsty obrazek w piłce dziecięcej – po zakończowój zawodnika. Ten wskazał na wsparcie rodzica polegające m.in. na tym, że tata nym meczu rodzic wytyka błędy z meczu, jeździł z synem na treningi tramwajem, by nawet jeśli mecz jest wygrany – „dlaczego go nauczyć, z jakiego przystanku wyruszyć, nie trafiłeś w piłkę”, „w tej sytuacji musisz gdzie i z jakiego tramwaju wysiąść. Gdy syn być szybszy”, „tracisz piłki”. Jestem przeczuł się już pewnie, pozwalał mu jeździć konany, że dzieci, wychodząc na boisko, samemu i nie ingerował już w transport chcą zrobić wszystko najlepiej, jak potrafią. na trening. Syn miał wtedy 10 lat. Dzięki Po meczach powinniśmy porozmawiać takim działaniom, znacznie przyczynił się z dziećmi o emocjach. Jak się czuły poddo samodzielnych zachowań młodego czas gry? Podobało im się? Co czuli, gdy sportowca. Takie same zasady dotyczą strzelili gola? Oczywiście, w rozmowie np. spakowania dziecka na trening. Wiele można odnieść się do konkretnych syturazy obserwowałem, jak rodzic wchodzi acji meczowych. Zwracajmy jednak uwagę z dzieckiem na teren klubu i niesie za niego tylko na mocne strony naszego dziecka. spakowaną już torbę sportową. Pamię- „Widziałem, jak trzy razy bardzo dobrze podałeś do kolegi”, „miałeś dwa mocne udetajmy, że sport w tym wieku ma głównie działania wychowawczo-społeczne. Śro- rzenia na bramkę” – chodzi o pozytywny dowisko sportowe ma za zadanie nauczyć akcent poparty konkretnymi sytuacjami

14

z boiska. Emocje i fakty związane z dobrymi momentami w grze – dzięki temu, dziecko dostrzeże, że rodziców interesuje jego pasja.

ZAINTERESOWANIE Wszyscy lubimy dzielić się z innymi swoją pasją. Dzieci też chcą być wysłuchane, widzieć zainteresowanie i zrozumienie tego, co kochają. Oprócz rozmowy o konkretnych sytuacjach z meczu, rodzice mają bardzo duże pole manewru. Planując wycieczkę za granicę, śmiało można wpleść zwiedzanie stadionu, w weekend zabrać syna na mecz. Wieczorem porozmawiać o ulubionej drużynie syna, pokazać skróty meczów, przypomnieć historyczne momenty, w których ten klub osiągał największe sukcesy. Myślę, że jest to fantastyczna okazja, by stać się partnerem w dzieleniu emocji. Wszystkim rodzicom wychowującym młodych sportowców życzę, aby ich dzieci nigdy nie rezygnowały ze sportu.

To nasza największa misja. Nie wszyscy zostaną zawodowcami. Będą za to zdrowi, uśmiechnięci, kreatywni, radzący sobie w różnych sytuacjach. I na tym właśnie polega wychowanie przez sport.

Jak uniknąć zarażenia koronawirusem 2019-nCoV? Koronawirus jest już w Polsce. Objawy, które mogą świadczyć o jego obecności to: gorączka, dreszcze, bóle mięśniowe, katar, kaszel oraz duszności. Zwykle w badaniach obrazowych klatki piersiowej występują typowe cechy wirusowego zapalenia płuc z rozlanymi obustronnie naciekami.

Możesz uniknąć zakażenia koronawirusem!

Pamiętaj o przestrzeganiu tych kilku zasad, które istotnie ograniczają ryzyko:

1. CZĘSTO MYJ RĘCE Używaj wody i mydła lub płynów/żeli na bazie alkoholu (min. 60%). Wirus osłonięty jest cienką warstwą tłuszczową, którą niszczą detergenty, mydło, środki dezynfekcyjne, promienie UV. Już sama woda i mydło niszczą wirusa, jeśli znajduje się on na rękach.

2. UNIKAJ DOTYKANIA OCZU, NOSA I UST Dłonie dotykają wielu powierzchni, które mogą być zanieczyszczone wirusem (np. klamki, aparaty telefoniczne, poręcze, uchwyty, przyciski). Dotykając oczu, nosa lub ust zanieczyszczonymi rękami, przeniesiesz go na siebie.

3. UNIKAJ KONSUMOWANIA JEDZENIA W MIEJSCACH NIEWSKAZANYCH: w recepcji, biurze, sklepie, auli, środkach komunikacji publicznej.

4. STOSUJ ZASADY OCHRONY PODCZAS KICHANIA I KASZLU Podczas kaszlu i kichania zakryj usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką – jak najszybciej ją wyrzuć do zamkniętego kosza

16

i umyj ręce wodą, mydłem lub zdezynfekuj je środkami na bazie alkoholu (min. 60%). W przeciwnym razie łatwo zanieczyścisz przedmioty, powierzchnie lub dotykane osoby, np. przy powitaniu.

5. ZACHOWAJ BEZPIECZNĄ ODLEGŁOŚĆ Nie zbliżaj się na odległość mniejszą niż 1–1,5 metra do osoby, która kaszle, kicha i podejrzewasz, że ma gorączkę. Gdy ktoś z chorobą układu oddechowego, taką jak zakażenie koronawirusem, kaszle lub kicha, wydala pod ciśnieniem małe kropelki zawierające wirusa, które wdychasz.

PODSTAWOWE ZASADY HIGIENY RĄK: • myj je przez co najmniej 30 sekund, • rozpocznij od zmoczenia rąk wodą, • nabierz tyle mydła, aby pokryły całą powierzchnię dłoni, • dokładnie rozprowadź mydło po powierzchni, pocierając o siebie rozprostowane dłonie, • pamiętaj o dokładnym umyciu przestrzeni między palcami, grzbietów palców oraz okolic kciuków, • na koniec dokładnie opłucz ręce wodą i wytrzyj ręce do sucha jednorazowym ręcznikiem.

Telekonsultacje

ze specjalistami.

Lekarze POZ (rodzinni, interniści, pediatrzy)

Lekarze z poradni specjalistycznych dermatolog (NFZ lub komercja) kardiolog (NFZ lub komercja) ginekolog (NFZ) ortopeda (NFZ lub komercja) nefrolog (komercja) endokrynolog (komercja) neurolog (NFZ lub komercja)

Położna, pielęgniarki

Rejestracja Gdańsk 58 320 26 00 Sobieszewo 58 308 00 38 Ostaszewo 55 612 90 60 Sztutowo 55 247 83 09 Cedry Wielkie 58 355 40 21

Lekarz podczas teleporady może: omówić Twoje wyniki badań zweryfikować Twój stan zdrowia (decyzja lekarza, czy będzie potrzebna wizyta osobista)

wystawić e-recpetę (decyzja lekarza, czy będzie potrzebna wizyta osobista)

wystawić e-zwolnienie (decyzja lekarza, czy będzie potrzebna wizyta osobista) Istnieje możliwość przysłania wyników badań, które chcesz omówić z lekarzem na adres email rejestracji.

W tytule wiadomości proszę napisać: teleporada – data teleporady – nazwisko lekarza.

www.etermed.pl/telekonsultacje

Zachęcamy –

zostań w domu!

To jak dbamy o komfort rodzin, kiedy na co dzień tłumnie odwiedzają centra handlowe Auchan, przekłada się dziś na troskę, jaką darzymy Państwa w trudnym czasie, który przyszło nam dzielić. O niczym nie marzymy bardziej niż o ponownym spotkaniu w tym samym, a może tylko powiększonym gronie. Dlatego zachęcamy teraz do przeczekania tej sytuacji w bezpiecznych czterech kątach.

Z wielką powagą i odpowiedzialnością dostosowujemy działania naszego centrum handlowego do zmian zawartych w znowelizowanym rozporządzeniu dotyczącym handlu w galeriach handlowych.

W związku z tym od 21 marca br. nasza galeria jest czynna tylko częściowo. Dopuszczone do działania są sklepy spożywcze, drogerie, apteki, kioski, banki, poczta, sklepy zoologiczne.

Godziny otwarcia centrum handlowego pozostają bez zmian. Modyfikacjom mogą ulec godziny pracy poszczególnych, otwartych lokali. Zachęcamy do zaglądania na stronę i profil FB po świeże informację oraz rekomendujemy bezpośredni kontakt telefoniczny lub mailowy z poszczególnymi podmiotami.

W tak zwanym międzyczasie warto zaś zaplanować zakupy, do których na pewno niedługo wrócimy. Dziś dobrze nam to zrobi na poprawę nastroju. Życzymy wszystkim zdrowia i wytrwałości!

18

ZWIERZ(ENIA)

Gdański lew w nowym domu AUTOR: ADRIANNA WITCZAK-BIELAWSKA, Z WYKSZTAŁCENIA BIOLOG, W GDAŃSKIM OGRODZIE ZOOLOGICZNYM REFERENT DZIAŁU MARKETINGU I KOMUNIKACJI. MIŁOŚNICZKA ZWIERZĄT, FOTOGRAFII PRZYRODNICZEJ I PODRÓŻY (NAJLEPIEJ AUTOSTOPEM).

ZDJĘCIA: ARCHIWUM ZOO

Lew to drugi co do wielkości drapieżny kot i jedyny żyjący w zorganizowanych grupach społecznych, na czele których stoi najsilniejszy samiec. Należy do tak zwanej wielkiej piątki, czyli pięciu najbardziej niebezpiecznych zwierząt w Afryce, zajmując czwarte miejsce, po słoniach, nosorożcach i bawołach. Na piątej pozycji plasują się natomiast lamparty.

własnego stada, dlatego zdecydowano, że to właśnie on opuści nasz ogród i założy swoją rodzinę w innym miejscu. Instynkt stadny był u samców coraz bardziej odczuwalny, dlatego kilka miesięcy temu braci oddzielono od reszty grupy, by uniknąć walk w rodzinie – mówi Kamil Dolecki, opiekun lwów. W naturze to naturalny proces – dodaje – dorastające, młode samce, które stanowią potencjalne zagrożenie dla przywódcy, zostają wypędzone ze stada i zakładają samczą koalicję, składającą się zwykle z 2–4 osobników.

LICZY SIĘ WYGLĄD Bujna grzywa Aramisa jest oznaką siły i zdrowia – mówi Beata Kuźniar, kierownik sekcji zwierząt drapieżnych gdańskiego zoo. Groźnie wyglądająca grzywa zwiększa przewagę samca broniącego terytorium, stanowi ochronę szyi podczas walk, a także wabi swoim pięknem samice. To właśnie dorodnością „korony” lwice kierują się przy wyborze partnera. Wygląda więc na to, że Aramis jest idealnym kandydatem na przywódcę stada.

ŻYCIE TOCZY SIĘ DALEJ W gdańskim zoo mieszka stado lwów angolskich, podgatunku o największych rozmiarach i jednocześnie najbardziej zagrożonego wyginięciem. W naturze żyją na terenach południowo-zachodniej Afryki.

Pod koniec lutego gdańskie stado opuścił samiec Aramis. Wyjechał do niemieckiego ogrodu zoologicznego Ueckermunde, który stanie się jego nowym domem. Na miejscu czekała na niego dojrzała, siedmioletnia samica Lula, z którą być może doczeka się potomstwa.

20

Młody lew jest inteligentny i kontaktowy.

Bardzo szybko zaczął współpracować z opiekunami podczas codziennych treningów medycznych. W krótkim czasie przyswoił komendy, które umożliwiały bezproblemowe sprawdzenie stanu jego zdrowia.

Aramis przyszedł na świat w Gdańsku dokładnie 7 października 2017 roku razem z braćmi Atosem i Portosem oraz siostrą Casą. Ich rodzice to ośmioletnia Aramis pojechał do niemieckiego zoo Tshibinda i dziewięcioletni Arco, przy- w specjalnie zaprojektowanym i komwódca stada. Nasz bohater od początku fortowym transporterze. Nim wyjechał, był wykazywał większą pewność siebie oraz odpowiednio wcześniej przygotowywany silniejszy temperament w stosunku do do podróży, dlatego załadunek lwa przebraci – mówi Anna Gembiak, opiekunka biegł bardzo sprawnie i bez komplikacji. lwów angolskich w gdańskim zoo. Nie było dla nas zaskoczeniem, że jako pierw- Aramis miał u nas bardzo dobre warunki szy zaczął konkurować ze swoim ojcem – mówi Michał Targowski, dyrektor gdańo przywództwo. Aramis dużo szybciej niż skiego zoo. – Cieszymy się jednak, że zabracia osiągnął gotowość do założenia mieszkał w innym ogrodzie, gdzie ma

REKLAMA

szansę na założenie własnego stada. Czysta krew i siła sprawiają, że gdańskie lwy cieszą się dużym zainteresowaniem w Europie i na świecie. To daje nadzieję na rozwój tego zagrożonego gatunku.

KAŻDY LEW NA WAGĘ ZŁOTA Populacja lwów na świecie z roku na rok maleje.

W ciągu zaledwie 20 lat liczebność drugiego pod względem wielkości kota zmalała niemal o 43% i liczy w tej chwili zaledwie 30 tysięcy osobników. Zagraża im przede wszystkim fragmentacja ich naturalnych siedlisk. Wciąż rozwijająca się gospodarka powoduje, że tereny zamieszkiwane przez lwy kurczą się. Pojawiają się również problemy z pożywieniem, ponieważ im mniejszy obszar, tym mniejsza szansa na upolowanie zwierzyny.

Lwy ponoszą również śmierć bezpośrednio z ręki człowieka: dzikie koty cierpią z powodu wciąż dochodowego kłusownictwa czy gwałtownego rozwoju hodowli bydła. Postrzegane przez hodowców jako zagrożenie, często stają się ofiarą odstrzału.

Ogrody zoologiczne na całym świecie dokładają starań, by zachować te piękne koty przy życiu. Trzeba podtrzymywać gatunek w opiece hodowlanej i edukować społeczeństwo o istocie ochrony przyrody oraz zachowania różnorodności biologicznej.

ZIELONA STRONA

Czy wiesz, że...?

AUTOR: MARIKA KŁUSKIEWICZ

Lew, który jest drugi co do wielkości kotem na świecie i „królem zwierząt”, walczy o przetrwanie na Ziemi. W przeciągu ostatnich 20 lat jego populacja zmniejszyła się aż o 43% i w chwili obecnej liczy sobie około 30 tys. osobników.

Nie ma ich już w Mali, na Wybrzeżu Kości Słoniowej, Ghanie, Kongo i też w większości Zachodniej Afryki, która przez lata była ich naturalnym środowiskiem.

Nasze pragnienie ciągłego rozwoju cywilizacji oraz nieustannego wzrostu gospodarczego, a także niechęć do zmniejszenia pędu cywilizacyjnego i optymalizacji tego, co już osiągnęliśmy, doprowadziła do sytuacji, że obecny poziom eksploatacji zasobów naturalnych Ziemi przekracza jej możliwości produkcji, co oznacza, że nasza planeta wydaje więcej, niż posiada.

Na skończonej planecie nie da się nieskończenie rosnąć.

W przeciągu ostatnich 50 lat swoimi działaniami doprowadziliśmy do sytuacji, w której z naszej planety zniknęła ponad połowa, bo 58% populacji dzikich zwierząt.

W przeciągu ostatnich 25 lat populacja ludzi wzrosła o 35% i liczy obecnie około 7 600 000 000, a to oznacza, że potrzebujemy coraz więcej miejsca dla siebie, „wypychając” w ten sposób z naszego świata zarówno zwierzęta, jak i rośliny.

22

Jeśli wszyscy ludzie na świecie konsumowaliby tyle, co my, Polacy w chwili obecnej, rasa ludzka potrzebowałaby już 2,5 naszej planety.

Jednocześnie nie tak daleko nas, bo w Jemenie, od 2016 roku trwa klęska głodu i jest jedną z największych klęsk humanitarnych na świecie. Obecnie pomocy potrzebuje 80% mieszkańców tego kraju (24 mln), 20 mln osób jest zagrożonych głodem, a 7,5 mln nie wie, kiedy zjedzą kolejny posiłek.

Konsumpcjonizm, czyli nadmierne kupowanie i gromadzenie dóbr ponad rzeczywiste potrzeby, a nawet fast-fashion (czyli „szybko, tanio i jak najwięcej”) nieustannie wzrasta. Największe skoki można zaobserwować w okresach przedświątecznych, głównie podczas Black Friday, gdy obroty sklepów potrafią wzrosnąć o kilkaset procent, np. w 2018 roku w polskich sklepach odzieżowych wzrost ten wyniósł 365% (w porównaniu do średniej z poprzednich miesięcy).

Ilość zasobów, którą ludzkość zużyła od początku istnienia do połowy lat 90., jest taka sama jak od połowy lat 90. do teraz.

Źródło: WWF Polska Akcja Humanitarna „Jak uratować świat” Areta Szpura quarticon.com

KWIECIEŃ 2020

23

ZIELONA STRONA

To, w jakim świecie będą żyły nasze dzieci, zależy od nas W TYM MOMENCIE. Już nie mamy czasowego buforu bezpieczeństwa, bo w ostatnich latach bezpowrotnie go zmarnowaliśmy, nie robiąc nic (pierwsze oficjalne pismo na temat globalnego ocieplenia zostało wystosowane do polityków w 1965 roku). TERAZ nasze codzienne wybory wpływają na to, czy najbardziej przez nas kochane istoty – nasze własne dzieci – będą musiały walczyć o tlen (masowe wycinanie lasów i rosnące emisje dwutlenku węgla), walczyć o wodę pitną (zatruwanie rzek i pustynnienie świata przez ocieplenie klimatu), o jedzenie (nadmierne eksploatowanie zasobów planety przez hiperkonsumpcjonizm), a w konsekwencji o życie (wojny spowodowane niedostatkiem podstawowych zasobów niezbędnych do życia).

Wiele osób chce coś zrobić, jednak albo nie wie do końca co i od czego zacząć, albo uważa informacje płynące ze świata za tak przytłaczające, że nie widzi sensu swojego pojedynczego działania. A przecież wszystkie wielkie zmiany zaczynają się od małych, pojedynczych kroków. Nie wiesz, od czego zacząć? Od siebie! Resztę Ci podpowiemy!

A może by tak...

AUTOR: MARIKA KŁUSKIEWICZ

ZASTANÓW SIĘ, CZY NAPRAWDĘ TEGO POTRZEBUJESZ! Jedną z głównych bolączek naszego rozwiniętego świata jest hiper-konsumpcjonizm, bo to on w ogromnej mierze niesie za sobą wyniszczanie środowiska, karczowanie lasów, zatruwanie wód pitnych, zanieczyszczanie oceanów, ograniczanie bioróżnorodności.

Wszak wszystko, co kupujemy, musi zostać wyprodukowane, upolowane, wyhodowane bądź być uprawiane.

Jesteśmy w 100% zależni od przyrody. Wymaga to wielkiej eksploatacji planety (jest nas już ponad 7,6 mld, a każdy ma potrzeby). Dlatego w pierwszej kolejności to, co możesz zrobić, to przyjrzeć się swoim wyborom konsumenckim: co kupujesz, w jakich ilościach kupujesz, po co kupujesz. Niektóre produkty to podstawa naszej egzystencji, a niektóre – nie bójmy się do tego przyznać – nasze zachcianki. Oczywiście rozwiązaniem nie jest odrzucenie teraz wszystkiego, co daje nam współczesny świat, ale możemy trochę zmienić nasze wybory i przyzwyczajenia. Wg danych z 2018 roku każdy z nas corocznie marnuje 235 kg. żywności.

Zmniejsz tę statystykę u siebie i kupuj tyle jedzenia, ile faktycznie jesteś w stanie zjeść w przeciągu 3-4 dni.

Coś zostaje? Zamroź to lub dodaj do nowej potrawy.

KUPUJ Z GŁOWĄ Masz chęć kupienia nowego ubrania lub jakiegoś gadżetu do domu, mimo że w zasadzie go nie potrzebujesz, po prostu masz zachciankę? Zastanów się, czy naprawdę twoje życie się zmieni dzięki tej rzeczy, czy to jednak tylko chwilowy impuls. Prześpij się z tym

24

pomysłem. W dalszym ciągu chęć kupienia jest silna?

To leć na zakupy! I kup wysokiej jakości, wielofunkcyjny produkt, nie zaś tandetną „chińszczyznę”, która często rozlatuje się prędzej, niż zdążymy się nią nacieszyć, bądź wiąże się z koniecznością korzystania z jednorazowych elementów, jak modne w ostatnim czasie ekspresy do kawy na kapsułki. Kupuj, ale zawsze kupuj z głową!

LEPIEJ NAPRAWIAĆ NIŻ KUPOWAĆ NOWE W obecnych czasach przedmioty, które kiedyś były przez nas pielęgnowane, bo ciężko było o nowe, bądź były drogie, w ostatnich latach stały się dla nas jednorazowe. Pojawiła się dziura w skarpecie? Wyrzucamy ją do kosza i lecimy do sklepu po nowe. But się rozkleił?

Nie ma co, trzeba kupić nowe. Zegarek przestał chodzić?

Jeśli to nie kwestia zużytej baterii, to nie ma sensu się nad nim pochylać, łatwiej kupić nowy... Telefon komórkowy w zasadzie działa bez zarzutu, ale właśnie kończy się umowa i mogę wziąć nowe cacko za złotówkę, bo...

Bo mogę. Przykłady można mnożyć w nieskończoność, a przecież skarpetkę powinno się zacerować, buty oddać do szewca, zegarek do zegarmistrza, a telefon zostawić do czasu, gdy naprawdę będzie potrzeba jego wymiany. W patyczkach higienicznych zużywamy jedynie watę. Po użyciu plastikowego patyczka możesz zdjąć zużytą watę i nawinąć nową. Możesz także kupować biodegradowalne patyczki z bambusa, pamiętaj jednak, że ich produkcja również nie pozostaje neutralna dla środowiska, fajnie więc i je traktować jako produkt wielorazowy.

PAKOWANIE OPAKOWANIA Foliówki – temat znany już chyba każdemu. Można w nich trzymać wszystko, co dusza zapragnie, są wielokrotnego użytku, lecz większość z nas stosuje je jednorazowo. Średnio nasza „miłość do nich”, czyli czas jej używania, trwa 25 minut, a czas jej rozkładu to od 100 do 400 lat. Statystyczny Polak zużywa 490 foliówek rocznie, a np. Duńczyk czy Fin – 4.

Najczęściej korzystamy z nich, kupując warzywa i owoce. Ale po co używać tego opakowania do produktów, które mają już swoje naturalne opakowanie – skórkę. Nie wspominając już np. o zielonych ogórkach, bakłażanach czy pomidorach, które często pakowane są w dodatkowy plastik (unikajmy takich produktów i wybierajmy te nieopakowane!). Musisz coś zapakować – wybierz torby bawełniane. Potrzebujesz w coś nasypać nasiona, orzechy lub pomidorki koktajlowe – zaopatrz się w wielorazowe woreczki, które można prać, i miej je przy sobie, idąc na zakupy. Na rynku jest już naprawdę duży wybór: bawełniane, jutowe bądź z organzy. A może masz jakieś stare firany? W szybki, prosty i przyjemny sposób możesz nadać im nowe życie, przerabiając na wspomniane woreczki.

Twoje działanie ma wpływ!

KWIECIEŃ 2020

25

NOTATKI DERLATKI

Ale NUDA Tym razem dwa słowa o nudzie, pracy zdalnej i moich osobistych patentach na dzień z dziećmi w domu.

Pamiętam, że jako dziecko nudziłem się dość często. Indywidualnie i zbiorowo. Nuda towarzyszyła mi zwłaszcza w dni deszczowe, pozbawione zajęć pozalekcyjnych. W miarę dziecięcych możliwości uśmiercałem moją towarzyszkę nudę na różne wyszukane sposoby. Efektem owych zbrodni były wielkoobsadowe inscenizacje bitewne z wykorzystaniem ludzików LEGO, powstające masowo dzieła sztuki plastycznej i literatury dziecięcej,

które najczęściej lądowały w koszu, i muzyki, którą przed zapomnieniem chroniła pamięć misiów-przytulanek. W dobie cyfryzacji walka z nudą zaowocowała powstaniem kilku autorskich gier komputerowych, zaś szczytowym osiągnięciem tej działalności była moja osobista wersja gry Heroes of Might and Magic wykonana w popularnym wówczas języku programowania Turbo Pascal. Dziecięca nuda w wydaniu solo mnie nie przeraża.

Jeżeli chodzi o nudę kolektywną, to dawno, dawno temu, kiedy byłem dzieckiem, stanowiła zawsze postrach rodziców i opiekunów,

Reżyser teatralny, aktor, lalkarz, od września 2019 roku dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Miniatura. Ukończył wydziały: aktorski (PWST Wrocław) oraz reżyserii teatralnej (PWST Kraków/Wrocław), studiował też reżyserię i dramaturgię W

IC

Z

w Hiszpanii (Institut del Teatre, Barcelona). Specjalizuje się w przedstawieniach

. MAREK ZIMA FOT KIE

teatru formy i teatru młodego widza. Stypendysta MKiDN, wyróżniany i nagradzany lokalnie i ogólnopolsko. Wcześniej związany z Teatrem Wybrzeże, gdzie poza realizacjami repertuarowymi od 2014 prowadził cykl Lekcje Niegrzeczności, w których łamiąc konwencje oraz czwartą ścianę, dialogował z najmłodszym pokoleniem widzów na tematy osnute wokół niegrzeczności pojmowanej jako niezależność, sa-

Michał Derlatka

26

modzielność, inność, bycie sobą. Ma na koncie ponad 40 realizacji teatralnych (nie licząc realizacji niemal trzydziestu udramatyzowanych czytań) w Polsce, Hiszpanii, Czechach, na Słowacji oraz w Łomży; pracował po polsku, czesku, słowacku, francusku, hiszpańsku, katalońsku i angielsku. Twierdzi, że dopiero się rozkręca.

Chcąc ograniczyć straty, muszę podjąć walkę z nudą, ale robię to na moich warunkach – szukam wspólnych zajęć ekscytujących dla mnie samego. Potworem mogę być przez krótką chwilę, podobnie jest z zabawą w dom. Możemy za to razem muzykować, robić tor przeszkód, gapić się w mapę czy zagrać w Minecrafta.

Egoistycznie naginam więc temat naszych wspólnych działań pod siebie. Ale dzięki temu nasze „razem” jest bez oszukiwania.

Przyznam się też, że wykorzystuję moje dzieci – do prac domowych. A one, o dziwo, się z tego cieszą.

Wszystko idzie nieco wolniej, można mieć zastrzeżenia co do jakości świadczonych usług, gdy np. ziemniaki obiera trzylatek, ale praca na rzecz domowej wspólnoty posuwa się – wspólnymi siłami – do przodu. Trzeba się tylko nauczyć cierpliwie akceptować inny rytm.

Gdy jednak muszę pracować zdalnie... Łatwo nie jest, ale się da. Stosuję „inspirację w odcinkach”: w przerwach w pracy rzucam pomysły. Ostatnio zaproponowałem budowę parku dinozaurów. Zażarło. Przez ponad godzinę czwórka dzieci „tworzyła”, a ja miałem względny luz.

Dzieci (przynajmniej moje) lubią zaangażowane bycie razem w równym stopniu co wolność i samodzielność.

Lubię z nimi pobyć, ale czasem też lubię zaryzykować i dać im się trochę ponudzić.

REKLAMA

którzy za wszelką cenę starali się ją przegonić – „żeby tylko znów nie przyszło wam do głowy coś głupiego”.

Ostatnie doświadczenia pracy zdalnej, czyli pracy z domu pełnego uziemionych nieletnich w wieku przedszkolnym, skłaniają mnie do przyjęcia punktu widzenia moich rodziców sprzed lat. Kolektywną nudę lepiej gonić lub przynajmniej mieć na oku. Dzieci pozostawione pod opieką nudy sieją destrukcję. Ale że nuda pobudza kreatywność, więc kreatywną destrukcję.

Kreatywne kulinaria na przykład. Ostatnio masowemu zniszczeniu uległy nasze zapasy jaj. Zawartość skorupek znalazła się dosłownie wszędzie, jedynie same skorupki – dokładnie umyte moją szczoteczką do zębów nasączoną Domestosem – wylądowały na suszarce do naczyń. Dzięki śladom mąki we włosach Piotrusia wydedukowałem, że dzieci robiły naleśniki.

Dyrektor

prof. Roman Perucki Dyrektor Artystyczny Orkiestry

George Tchitchinadze

WARSZTATY DLA DZIECI

LAMAR I ZAPOMNIANE URODZINY

Niedziela, 19/04/2020, 10:00 i 11:30 Sala Biała Jak można zapomieć o urodzinach? To po prostu jest niemożliwe, a zwłaszcza o własnych! A jednak… Piękny klawiszowo-guzikowy instrument – akordeon sam Wam o tym opowie. No i jeszcze ta mała harmonijka, którą pomogą Wam zrobić rodzice, będzie mogła dodać coś od siebie.

Warsztaty obejmują: – wspólne muzykowanie oraz umuzykalnianie, – bajkę ilustrowaną muzyką akordeonową, – warsztaty plastyczne: stworzymy instrument – harmonijkę ustną.

10:00 Od brzuszka do maluszka Wiek: 0-3 lat i mamy w ciąży 11:30 Filharmonia juniora Wiek: 4-6 lat Czas trwania: 1 godz.

Bilety: 8-36zł

POZNAMY INSTRUMENT: AKORDEON Szymon Chyliński akordeon Anna i Adam Weber (Pomelody) prowadzenie Dorota Pawlus kierownictwo artystyczne

WWW.FILHARMONIA.GDA.PL TEL. 58 320 62 62 • TEL. 58 323 83 62

BILETY@FILHARMONIA.GDA.PL WWW.FACEBOOK.COM/FILHARMONIA

Kasy biletowe PFB: Gdańsk, Ołowianka 1 Biuro Podróży „Barkost”: Gdynia, Świętojańska 100

SPONSOR STRATEGICZNY PFB

WSPÓŁPRACA

SPONSOR

GŁÓWNY SPONSOR PFB MECENAS KULTURY

PATRONI MEDIALNI

Wartość nieruchomości premium w dobie pandemii koronawirusem AUTOR: ŁUKASZ TURSKI ZDJĘCIA: KRZYSZTOF GĄSECKI

Szanowni Państwo, w obecnie panującej sytuacji na świecie i w kraju, nieruchomości z segmentu premium zyskują jeszcze bardziej na wartości.

Inflacja oraz słabnący kurs złotówki w ostatnich dniach, niestabilna sytuacja na rynkach walutowym i towarowym wszystkie te czynniki jednoznacznie wskazują, że inwestowanie w nieruchomości to nadal najpewniejsza lokata kapitału. Odnotowaliśmy w naszym biurze wzmożone zainteresowanie klientów dysponujących gotówką zakupem nieruchomości luksusowych.

Obawa przed utratą kontroli nad środkami finansowymi zgromadzonymi na koncie bankowym w sposób znaczny skłania do inwestowania w nieruchomości. Oczywiście, obecnie czynnikiem świadczącym na korzyść nieruchomości z segmentu premium jest nie tylko cena, ale też, a może przede wszystkim lokalizacja. Kluczowe znaczenie mają: widok z okna, unikalność bryły budynku czy aranżacja przestrzeni wspólnych.

28

Popyt w segmencie premium NIE spadnie?

Sukcesywnie podaż będzie się zmniejszać z powodu obecnej sytuacji. Nieruchomości luksusowe buduje się w czasach optymizmu ekonomicznego i stabilnej sytuacji społecznej. Obecna temu nie sprzyja poprzez wzrost cen materiałów budowlanych, brak siły roboczej, powszechne ograniczenia organizacji pracy. Czynniki te umocnią jednak pozycję nieruchomości premium na rynku, a co za tym idzie, spowodują wzrost ich cen.

Konieczność zmian Aby obecny rynek nieruchomości nie wyhamował, a jedynie zwolnił, potrzebujemy zmian. Aby rynek mógł sprawnie funkcjonować w nowych realiach, potrzebna jest liberalizacja prawa i zmiana skomplikowanych procedur administracyjnych na bardziej przyjazne inwestorom. Niezbędna jest nowelizacja systemu sądowniczego, który spowalnia proces zakupu, jak i samej decyzyjności organu.

Jakie są prognozy?

Moim zdaniem kryzys, o ile można o nim mówić, to okres przejściowy. Sytuacja za kilka miesięcy wróci na właściwe tory i się ustabilizuje. Świadomi inwestorzy inwestują swoje zasoby finansowe w rynek nieruchomości premium. Rynek ten zapewni im największą stopę zwrotu w odniesieniu do stabilności inwestycji.

Jak kupować?

Dbając o bezpieczeństwo i zdrowie naszych klientów, wprowadziliśmy dodatkowe udogodnienia. Wszelkie prezentacje mogą odbyć się online na żywo podczas wirtualnych spacerów po nieruchomości.

Komplet dokumentów i umów rezerwacyjnych możemy podpisać drogą mailową.

Wszystko po to, by nie narażać naszych klientów na dodatkowy stres lub ryzyko.

wynajem sprzedaż home staging house hunting remonty kredyty i ubezpieczenia doradztwo inwestycyjne zarządzanie dobowe segment premium

NORTHHUS.EU NORTH HUS NIERUCHOMOŚCI NORTH HUS NIERUCHOMOŚCI

ŚWIAT NA OPAK

Wsparcie na starcie

FO T.

K

.R

.N

M AU

CZ

YK

O CZYM SIĘ NIE MÓWI W SZKOŁACH Pomimo tych niepokojących liczb w szkołach brakuje edukacji na ten temat. Dlatego fundacja Wsparcie na Starcie oferuje szkołom bezpłatne warsztaty na temat tego, co może uratować życie. Wiedza przeciwko chorobie. Tylko w ten sposób mamy możliwość wczesnego wykrycia raka, co pozwala skutecznie go leczyć.

ZDROWA PERCEPCJA CIAŁA Drugim ważnym zadaniem, którego podejmuje się fundacja, jest inspirowanie do świadomego budowania pewności siebie poprzez promowanie zdrowej percepcji ciała. Warto – na przekór sztucznie kreowanemu w internecie światu nierealnych standardów, motywować do troski o siebie poprzez eliminowanie barier i skuteczne wprowadzanie zmian w najbliższym otoczeniu.

TYLKO I AŻ BIUSTONOSZ Celem fundacji jest edukowanie dziewcząt w kwestii dbania o zdrowie piersi.

Wsparcie na Starcie koncentruje się na dostarczaniu dziewczętom i młodym kobietom bezpłatnych informacji na temat zdrowia piersi i profilaktyki raka poprzez organizowanie spotkań w szkołach średnich, wyższych oraz w starszych klasach szkół podstawowych. Wolontariusze fundacji na terenie całej Polski, wierzą, że wykształcone zawczasu zdrowe nawyki uchronią nastolatki przed problemami zdrowotnymi w dorosłym życiu.

30

Niebagatelną rolę w tym procesie odgrywa brafitting i uświadamianie wpływu dobrze dobranego biustonosza na zdrowie fizyczne i emocjonalne. Fundacja będzie przekonywać i z pomocą zaangażowanych sklepów bieliźnianych udowadniać, że biust, zwłaszcza duży, nie musi być powodem fizycznych dolegliwości ani kompleksów czy niskiej samooceny. Świadomy wybór bielizny bywa pierwszym krokiem do wyeliminowania wszelkich, niepotrzebnych u progu dorosłości, psychicznych barier.

W Polsce rak piersi jest na pierwszym miejscu wśród nowotworów u kobiet. Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że co roku chorobę diagnozuje się u około 18 tys. kobiet, z czego ponad 5 tys. umiera. Dlaczego?

Głównym powodem jest zbyt późne wykrycie nowotworu.

Choroba wykryta na wczesnym etapie jest niemal w 100% uleczalna. Według specjalistów najlepszym sposobem na wczesne wykrycie nowotworu jest dokładne poznanie własnych piersi i comiesięczne samobadanie. Niestety poprawnie i regularnie wykonuje je jedynie 2-3% kobiet!

brafittingowej: Brafitting. Lifting piersi bez skalpela.

Pozycja ma na celu pokazanie kobietom, że biust nie musi być powodem kompleksów, a dzięki dobrze dobranej bieliźnie może stać się ich atutem. Izabela regularnie pojawia się w roli eksperta brafittingu w Pytaniu na Śniadanie, dzieląc się swoją wiedzą z widzami programu.

Jeśli chcesz, aby fundacja Wsparcie na Starcie dotarła ze swoim ratującym życie przesłaniem do szkoły twojego dziecka, skontaktuj się z jej pracownikami pod adresem www.wsparcienastarcie.edu.pl lub przez kanały fundacji w mediach społecznościowych: Facebook @zdrowepiersi, Instagram @wsparcienastarcie.

FOT. K.R. NAUM C

ZYK

Założycielką fundacji jest Izabela Sakutova, międzynarodowy ekspert brafittingu z 16-letnim doświadczeniem w branży.

Od lat mocno angażuje się w tematy dotyczące dbania o zdrowie piersi i edukację kobiet nie tylko w Polsce, ale również poza granicami naszego kraju. Inicjatorka i organizatorka ośmiu edycji ogólnopolskiej kampanii, poświęconej profilaktyce raka piersi (Dotykam = Wygrywam).

Akcję wspiera ponad 20 gwiazd, wśród których znajdują się Marzena Rogalska, Daria Widawska, Beata Sadowska, Ela Romanowska, Karolina Szostak czy Qczaj.

Izabela Sakutova od wielu lat charytatywnie udziela się w szkołach średnich i wyższych, przekazując młodym kobietom wiedzę związaną z profilaktyką raka piersi, brafittingu i ciałopozytywności.

Sama – jako nastolatka – była odcięta od informacji na te tematy, co stało się jedną z głównych przyczyn unikania zajęć sportowych i niskiej samooceny. Jej własne doświadczenia i szeroka wiedza skłoniły ją do napisania pierwszej polskiej książki

KWIECIEŃ 2020

31

WIELCY TRÓJMIEJSCY

Kinga Beńska Nie ma w niej krztyny przesady. Jest za to realizm i racjonalne spojrzenia na świat, który – jak sama przyznaje – mógłby być lepiej skonstruowany. Kinga Beńska trochę z nim wojuje, a największą bronią w tej walce jest serce dla braci mniejszych, którzy pod jej opieką stają na cztery łapy.

Niesamowicie zaangażowana we wspieranie skrzywdzonych zwierząt, traktuje to jak misję. Jej dom jest pełen zwierząt starych, chorych, porzuconych w opłakanym stanie, które trafiły pod jej dach prosto z ulicy. Pod troskliwą opieką dochodzą do siebie i zaczynają nowe życie – poświęcony czas, ogrom kompetencji behawioralnych i chyba szósty zmysł powodują, że dzieją się cuda. Teraz już na pełen etat, ponieważ codzienność Kingi i podopiecznych domu tymczasowego to nie tylko karmienie, spacery i chwile na kanapie – pomoc zwierzętom wymaga koordynowania działań wielu wolontariuszy, lekarzy weterynarii, behawiorystów i przyjaciół zwierząt, dla których Kinga jest autorytetem.

STAŁ SIĘ CUD Za drzwiami mieszkania psy, które potrzebują największej pomocy. I tu kolejna niesamowitość, ponieważ pokaźna lista obowiązków wplotła się w rytm życia, który wyznaczają Kindze 13-letni Kuba i 3-letnia Zuzia, która – widać, że szybko pójdzie w ślady mamy.

– Podejrzewam, że Kinia ma w sobie jakąś nadprzyrodzoną moc! W ciągłej gotowości do walki o zwierzaki „ogarnia” rodzinę, mając zawsze czas dla najbliższych.

Trudno w to uwierzyć, ale znajduje chwilę na pasję, jaką stało się dla niej gotowanie, a jej zdrowe pomysły kulinarne bywają coraz częstszą inspiracją dla znajomych – opowiada jedna z koleżanek.

32

FOT. TOMASZ SIKORA

Twardzielka o wielkim sercu – kto poznał Kingę Beńską, nie ma wątpliwości, że taka właśnie jest, raz za razem udowadniając, że jeśli się chce, to można.

Żyją obok nas, często nie rzucając się w oczy. Ich życiowym celem nie jest obecność w mediach i zdobywanie poklasku. Dlatego mijamy ich na ulicach, nie zwracając baczniejszej uwagi. A jednak bez cichych bohaterów życie byłoby mniej wartościowe. To oni tworzą prawdziwe wartości społeczne – dają innym to, co najlepsze, jednocześnie nie żądając nic w zamian.

Jeżeli znasz osobę, która równie bezinteresownie pomaga innym, chciałbyś takiej osobie podziękować i sprawić jej radość, napisz na maila: redakcja@togethermagazyn.pl, w tytule wpisując BOHATER, i opisz krótko, czym ta osoba się zasłużyła dla innych.

Psie historie, choć mają różne początki, najczęściej łączy szczęśliwe zakończenie.

Jak ta, kilkuletniego psa, który nigdy nie był na spacerze i żyl w ciągłym strachu przed dźwiękami i własnym cieniem, a po kilku miesiącach z Kingą budził domowników merdaniem i radością, że przed nim nowy dzień. To też historia bokserki, która dotarła do Kingi chwilę przed świętami w stanie skrajnego wycieńczenia. Ledwo trzymała się na łapach, a jedyne co przykuwało wzrok, to wystające zęby. Trudno uwierzyć, ale suczka była w zaawansowanej ciąży i w samą Wigilię domowników zaskoczył bożonarodzeniowy cud narodzin.

Był też Ahmed – wielki bernardyn o najdelikatniejszym sercu na świecie, który próbował chować się przed ludźmi nawet za najmniejszym drzewkiem. Wciąż pojawiają się kolejne, dla których zawsze znajdzie się ciepły kąt i pełna miska. Kinga pamięta wszystkie imiona i rozumie, że w tej misji radość z przemiany zderza się z pożegnaniami, a każde odejście za tęczowy most jest chwilą zadumy i wewnętrznego żalu, że nie wszystkie zwierzęta udało się przeprosić za krzywdę wyrządzoną przez ludzi.

– Pytasz, kim jest w moich oczach? Nie ma słów, które oddadzą, jak bardzo ja podziwiam. Jej dobro w połączeniu z siłą przywraca wiarę w człowieczeństwo, uczy pokory i upewnia, że mimo wszystko da się ten świat trochę lepiej poukładać – odpowiada Tomek Sikora narzeczony Kingi.

REKLAMA

Bohaterzy

DZIĘKI NIM W TRÓJMIEŚCIE ŻYJE SIĘ LEPIEJ

DZIECI SIECI

TOP Influencerzy @ojciec_dyrektor_ Ojciec Dyrektor – kolejność jest absolutnie właściwa. Tata dwójki synów: Wiktora i Tymka, mąż żony – Karoliny. Dyrektor od ponad 13 lat zarządzający jednym z działów funkcjonujących w jego organizacji. Wierzy, że można być dobrym ojcem i dobrym dyrektorem równocześnie, zachowując właściwe proporcje i relacje.

@ojciecredaktor Ojciec Redaktor, czyli mąż, prezenter radiowo-telewizyjny. Dokładnie w takiej kolejności. Na co dzień słyszalny na antenie radia ZET i widzialny w porannym programie śniadaniowym Dzień Dobry TVN. Jak wygląda życie ojca, który stawia tacierzyństwo ponad pracę pełną pasji?

34

FOT. MAJCIEJ PŁOTKA

Nie rdzewiej, ciesz się życiem!

WYWIAD: MAREK WĄS

Jeśli jesteś po czterdziestce, to już ostatni dzwonek, żeby zacząć myśleć o swojej emeryturze – mówi Jacek Niedałtowski, ekspert finansowy firmy Phinance S.A.

Myśleć, czyli zacząć oszczędzać?

Lub inwestować. Wszystko zależy od naszego „progu bólu”, czyli od tego, jakie ryzyko jesteśmy w stanie przyjąć. Te bardziej ryzykowne to np. fundusze inwestycyjne, te bezpieczniejsze to np. gwarantowane programy rentowo-emerytalne, dzięki którym nasze pieniądze rosną te parę procent powyżej lokaty bankowej. Ale przede wszystkim powinniśmy zmienić nastawienie do emerytury. 65 lat to nie wiek, w którym wreszcie mogę odejść ze znienawidzonej pracy.

To czas, kiedy dzięki oszczędnościom nie muszę, ale mogę iść do pracy, która daje satysfakcję. Ludzie, którzy nagle przestają pracować, rdzewieją, wegetują, nieraz przedwcześnie umierają. Poza tym kto powiedział, że to musi być 65 lat? Może być szybciej, jeśli jestem odpowiednio przygotowany.

A jeśli nie ma z czego oszczędzać, bo żyjemy od pierwszego do pierwszego?

To nieprawda, zawsze można odłożyć choćby niewielką kwotę. Ale do tego potrzebna jest konsekwencja, cierpliwość i wyobraźnia. Dlatego plan oszczędzania z myślą o emeryturze należy opracować jak najwcześniej. Jeśli to będzie 200 zł, to po 20 latach dysponuję już kwotą blisko 50 tysięcy. Zresztą nie zawsze namawiam na tworzenie tak dalekosiężnych planów.

Na początek stwórzmy plan 10-letni, po tym czasie zróbmy przegląd i zastanówmy się, co dalej z kapitałem, który zgromadziliśmy? Może zainwestować go w coś innego?

Czyli w co?

Przykład pierwszy z brzegu. W Gdańsku za 40 tys. można już kupić garaż i potem wynajmować go za 300-400 zł miesięcznie. I to są pieniądze, które będą wpływały na moje konto do końca życia, a potem jeszcze odziedziczą je dzieci.

Trudno zmusić się do oszczędzania, gdy do emerytury zostało jeszcze 20, 30 lat.

Jeśli jesteś po czterdziestce, to już ostatni dzwonek, żeby zacząć myśleć o swojej emeryturze. To kwestia pewnej higieny finansowej. W wielu krajach normą jest tworzenie planów inwestycyjnych z myślą o emeryturze już na początku kariery. Konsekwentne lokowanie oszczędności sprawia, że niektórzy za granicą zrzekają się potem tzw. emerytury państwowej. Niektórzy wręcz dopiero w tym wieku podejmują pracę marzeń, którą wykonują z przyjemnością. Stać ich na to, właśnie dzięki temu, że przez długi czas cierpliwie lokowali kapitał. Stawka jest ogromna – chodzi przecież o jakość naszego życia jeszcze przez długie lata po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zamiast rdzewieć, można cieszyć się życiem.

JACEK NIEDAŁTOWSKI EKSPERT FINANSOWY JACEK NIEDAŁTOWSKI DORADCA FINANSOWY JACEK NIEDAŁTOWSKI DORADCA FINANSOWY PHINANCE S.A. JACEK.NIEDALTOWSKI@PHINANCE.PL TEL. 601 964 963 KANCELARIA: UL. JAŚKOWA DOLINA 132, BIURO NR 25, GDAŃSK

KWIECIEŃ 2020

35

KAŻDY KIJ MA DWA KOŃCE

Z zawodu tancerka, mistrzyni Polski w tańcu towarzyskim. Zabłysnęła w programie „Taniec z Gwiazdami” i szalała na parkiecie przez 16 edycji. W pewnym momencie swojego życia zaliczyła rozwód. Weszła z otwartym sercem na rynek wtórny i zabrała ze sobą swojego syna Juliana.

E STUDIO LOV LO T. FO

Trafiła na Niego, zakochała się i postanowiła budować związek raz jeszcze – tym razem z miłością. Dziś doświadcza bycia w cudownej relacji. Jest wariatką w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Często się uśmiecha, uwielbia podróże, kocha kwiaty i wierzy w związki. Jest mamą Juliana i Amelki, żoną, kochanką, przyjaciółką, influencerką skupioną szczególnie na tematach bliskich relacji

Ona Magdalena Hillar

i komunikacji. Znaki szczególne: uśmiech, miłość do czekolady, niepowtarzalne

ubrania, bałagan w szafie.

Magdalena Hillar (Soszka) Jak to jest u kobiet? Zazwyczaj ogarniamy milion rzeczy naraz... Praca, dom, szkoła dzieciaków, zakupy, pranie, gotowanie i jeszcze pewnie znajdzie się po drodze na liście jakaś poczta, lekarz czy wywiadówka. Żeby to wszystko spiąć, potrzebujemy niezłej logistyki.

Potrzebujemy planu.

odpowiedzieć i zapisać wszystko szczegółowo. W tworzeniu wizji warto pamiętać o tym, że wszystko jest możliwe. Nie ograniczaj się do tego, co jest dostępne na pierwszy rzut oka. Podnieś swój standard. Twoja wizja powinna być odważna, inspirująca, nawet trochę szalona i trudna do osiągnięcia.

Nie ma znaczenia, czy jesteś w związku czy nie, jeśli chcesz być w cudownej relacji, musisz mieć na nią plan, czyli wizję. Bo jak trafić do celu, którego nie ma? Wizja to jest to miejsce docelowe, to obraz naszej relacji za jakiś czas, może za miesiąc, a może na koniec tego roku. Dlaczego wizja jest taka ważna?

Bo to ona motywuje i inspiruje nas do działania, do zmiany, do sięgania po więcej, do dawania z siebie więcej. Warto poświęcić na nią czas i odpowiedzieć sobie na kilka pytań.

I tu podpowiedź: nie chodzi o wymarzonego księcia z bajki na białym koniu. To ma być wizja waszej relacji.

To wszystko jest o was, a nie o nim.

Jak chciałabym, żeby wyglądała moja relacja z partnerem? Jak będziemy spędzali czas razem? O czym będziemy rozmawiali? Co będziemy robili w wolnym czasie? Jak będą wyglądały nasze poranki i wieczory?

Jak będziemy się inspirowali? Jak będziemy uprawiali miłość? Na te i wiele podobnych pytań warto sobie

Co się może zadziać, jeśli nie będziesz miała wizji? Nie ruszysz z miejsca w kierunku swoich marzeń. Może się okazać, że będziesz żyła przeszłością. Jeśli nie jesteś w związku, może się okazać, że nie przyciągniesz do siebie wymarzonej drugiej połówki. Jeśli jesteś w relacji, może za jakiś czas zorientujesz się, że już nic was nie łączy poza dziećmi i kredytami...

Wizja to niesamowite narzędzie do tego, aby wykreować przyszłość. Nic nie kosztuje, a może zdziałać tak dużo.

Zacznij już teraz! Zapisz swoją wizję wymarzonej relacji i zrób wszystko, żeby stała się twoją rzeczywistością. Ściskam.

„Jedyna różnica między przyjaźnią a cudowną relacją to intymność.”

36

FOT. LO

LO VE

ST D U

Przedsiębiorca i ekspert oraz autorytet w temacie komunikacji. Specjaliza-

IO

cja – wystąpienia biznesowe. Można go zobaczyć na scenach z najlepszymi na świecie i zawsze mówi z serca do serca. W pewnym momencie swojego życia zaliczył rozwód. Wszedł na rynek wtórny z przekonaniem, że relacje są niepotrzebne, jednak w głębi serca pragnął miłości. Otworzył się i spotkał miłość chodzącą w trampkach. Nie lubi popełniać tych samych błędów, więc tym razem wszystko zadziałało genialnie. Miłość to jego główna wartość. Bywa upierdliwy z rana. Jest tatą Amelki i najlepszym przyjacielem

Krzysztof Hillar

Juliana. Kocha szybko wracać do domu. W wolnych chwilach buduje jakiś mo-

On

del. Jest mężem, przyjacielem, przedsiębiorcą i zna się na ludziach.

Znaki szczególne: uśmiech, ciuchy, które Ona mu dobierze, dobre samochody, mnóstwo gadżetów.

Krzysztof Hillar Jako facet z krwi i kości zawsze mam jakiś plan, pewien cel i wielkie marzenia. Myślę, że każdy mężczyzna gdzieś tam w genach ma zapisane to, że powinien budować, zarabiać, tworzyć, opiekować się i dbać o wiele spraw. W tych genach mamy także zapisane, że chcemy uszczęśliwić naszą drugą połówkę. Dziewięciu na dziesięciu facetów pewnie się pod tym podpisze.

Nie ma znaczenia, jak wielkie sukcesy odnosi mężczyzna i jak cudowny ma dzień – jeśli druga połowa jest nieszczęśliwa to mężczyzna też jest nieszczęśliwy. Jeśli ona jest smutna, my też jesteśmy smutni. Kiedy ona ma zły dzień, to bardzo często nasz dzień też jest zły. Kobiety mają na nas wpływ. I bardzo często zdarza się, że słyszę...

Biznes super, forma ekstra, mało czasu, ale się dzieje...

Ogólnie to jest pasmo nieustających sukcesów tylko... w domu jest nie najlepiej.

Co możesz zrobisz? Jak odnieść sukces w pełni i cieszyć się nim każdego dnia?

Moja podpowiedź dla każdego faceta, który chce odnieść sukces we wszystkich sferach życia: zbuduj wizję swojego związku.

Działa to tak samo jak w biznesie. Masz wizję na biznes – masz cele i plany. Pewnie dlatego ci wychodzi. Działa

to tak samo na siłowni. Masz wizję na siebie i swoją formę – masz cele i plany w tym obszarze i robisz swoje. Działa to w każdym obszarze, na który masz pomysł. Na związek też trzeba mieć pomysł. Trzeba mieć wizję tego, jak będzie wzrastał i się rozwijał, co razem osiągniecie, co będziecie robić i jak. Jeśli nie masz wizji na swój związek, otwierasz drzwi rutynie.

Jesteście razem, bo jesteście. Nie ma iskry w związku, wszystko jest przewidywalne. Brakuje tego czegoś.

Ona to wie i ty też wiesz.

Wizja związku powinna być odważna i bardzo szczegółowa. Jeśli nie widzisz celu, który warto osiągnąć, nie ruszysz z miejsca. Jeśli w ogóle go nie masz, kwestią czasu jest wracanie do domu jedynie na sen, pranie czy jedzenie.

Czy wizję warto skonsultować z drugą połową?

O tak... Jeśli jednak zaczniesz od siebie, to będzie bardzo dobry ruch. Zacznij pisać i tworzyć. Co będziecie mieć na koniec tego roku? Co będziecie robić? Co będziecie potrafić? Co będziecie wiedzieć? Kim tak naprawdę się staniecie? Nie wierzę, że napiszesz coś negatywnego... Ona zaś doda na koniec coś, co sprawi, że będzie jeszcze bardziej kolorowo. Działaj.

KWIECIEŃ 2020

37

ZACZYTANI

redakcja poleca Książki dla małych Ewa Oleksy, Justyna Nizińska

Caroline Paul

OBRAZKOWA KSIĄŻKA KUCHARSKA

MASZ MOC! PORADNIK ZMIENIANIA ŚWIATA

WYDAWNICTWO HARMONIA

WYDAWNICTWO PAPILON

W Obrazkowej książce kucharskiej można znaleźć przepisy na codzienne śniadania lub desery. To publikacja do wykorzystania w domu oraz na zajęciach w przedszkolu, szkole czy na warsztatach terapii zajęciowej.

Obrazkowa książka kucharska to pozycja, jakiej jeszcze nie było na rynku wydawniczym! Całkowite zwizualizowanie przepisów jest odpowiedzią na potrzeby tych, którzy na co dzień „myślą obrazami”. Zaletą publikacji jest nie tylko rozpisanie czynności krok po kroku, ale także zaprezentowanie aktywności i produktów za pomocą zdjęć i symboli. Dodatkowo książka zawiera zwizualizowaną instrukcję obsługi. Obrazkowa książka kucharska będzie wspaniałym towarzyszem w zmaganiach kuchennych zarówno osób z autyzmem, afazją, jak i dzieci, które potrzebują wsparcia podczas czytania.

Może i jesteś dzieckiem, ale na pewno MASZ MOC! I to ogromną! Nadszedł czas, by to pokazać. Nadciąga książka autorki GIRL POWER. Opowieści, które chcą zdobyć świat. To poradnik-opowieść dla tych, którzy mają silne poczucie sprawiedliwości, empatię, poczucie humoru i wielkie serce. Znajdziesz tu mnóstwo porad, jak zmienić świat, proste zadania DIY, inspirujące historie o słynnych dzieciach aktywistach, takich jak Malala Yousafzai czy Claudette Colvin, a także o twoich rówieśnikach, którzy swoimi codziennymi działaniami, krok po kroku, sprawiają, że świat staje się lepszy i lepszy.

Zrób transparent, napisz list, zostań wolontariuszem, strajkuj lub maszeruj w pochodzie. Nie bądź obojętny.

Jest mnóstwo sposobów na to, by zmieniać świat – na to nigdy nie jesteś za młody.

dla DUŻYCH Krzysztof Piersa Kelly i Zach Weinersmith JAKOŚ WKRÓTCE WYDAWNICTWO INSIGNIS

ZŁOTA RYBKA W SZAMBIE. JAK POKONAĆ UZALEŻNIENIE OD SMARTFONA I INTERNETU

Bestseller „New York Timesa” i Naukowa Książka Roku 2017 „Wall Street Journal” i „Popular Science”. Jaki będzie świat przyszłości? Jak w ogóle dokonuje się postęp?

I właściwie dlaczego nie założyliśmy jeszcze kolonii na Księżycu? W tej błyskotliwej i pełnej humoru książce uznany rysownik komiksowy Zach Weinersmith wraz z Kelly Weinersmith, czynnym naukowcem i badaczem, opowiadają, co czeka nas w najbliższej przyszłości – od robotycznych rojów po tostery zasilane fuzją jądrową.

Wnioski z ich badań i rozmowy z czołowymi naukowcami umożliwiły Weinersmithom udzielić odpowiedzi na pytanie, dlaczego potrzebujemy takich technologii, jak będą one działały i co stoi im na przeszkodzie. „Jakoś wkrótce” skupia się na dziesięciu nowokształtujących się technologiach, od programowalnej materii po robotyczne konstrukcje.

38

Internet jest jak złota rybka – zdolna spełnić każde nasze marzenie, ale również może ściągnąć użytkownika na dno, do szamba zagrożeń. Krzysztof Piersa jest autorem trzech książek i terapeutą uzależnień. Prowadzi kanał na Youtube i spotyka się z młodzieżą oraz dorosłymi borykającymi się z uzależnieniami. Poradnik skupia się na problemie uzależnienia od smartfonów i internetu.

W książce znajdziemy informacje, jak diagnozować takie uzależnienie, jakie są pozytywne i negatywne strony korzystania z internetu, co należy do największych zagrożeń sieci, jakie są konsekwencje uzależnienia i jego pierwsze objawy. Konkretne wskazówki krok po kroku wyjaśniają, jak sobie z takim uzależnieniem radzić. Książka skierowana jest do rodziców, pedagogów i wszystkich tych, którzy obserwują rosnący problem uzależnienia w najbliższym otoczeniu.

FOT. MATERIAŁY PROMOCYJNE

WYDAWNICTWO JAGUAR

REKLAMA

Michelle Harrison TRZY SIOSTRY, RODZINNA KLĄTWA I… SZCZYPTA MAGII WYDAWNICTWO LITERACKIE

Wronoskał, gdzie mieszkają od dzieciństwa Cherlie, Betty i Fliss, jest dla nich niczym wznoszące się na pobliskiej wyspie więzienie. Zajmujący niemal całą Skruchę gmach z posępną wieżą kryje nie jedną tajemnicę. Otaczające go mokradła oraz dwie inne wyspy – Udręka i Lament – też nie napełniają dziewcząt optymizmem. A one marzą o przygodzie, podróżach, piaszczystych plażach! Cóż, kiedy na Wronoskale trzyma je potężne przekleństwo, rzucone wieki temu na ich rodzinę. Nadciągająca wraz z krakaniem wron kara za opuszczenie jego granic będzie okrutna. Czy Charlie, Betty i Fliss zdołają przełamać klątwę? Czy pomoże im w tym uwięziona w lusterku, matrioszkach i starym sakwojażu Buni magia? Czy siostrom Wspacznym uda się umknąć przed prześladującym ich rodzinę pechem?

Ewa Nowak ORKAN. DEPRESJA WYDAWNICTWO EGMONT POLSKA

To portret choroby podstępnej, atakującej dziś coraz częściej, coraz młodsze osoby i prowadzącej w skrajnych przypadkach do samobójstwa. Depresja to podstępny przeciwnik, a jej objawy łatwo pomylić z symptomami dorastania. Głównym bohaterem jest szesnastoletni Borys Orkan. Pozornie. Czytelnicy nie poznają prawdziwego Borysa. Nie dowiedzą się, kim był ani co naprawdę myślał i czuł, kiedy chemia jego mózgu nie była zachwiana. Co myśli i czuje Borys w chwili, gdy rozgrywa się akcja powieści, nie wiedzą nawet najbliższe mu osoby: rodzice, przyjaciele i ulubiony nauczyciel. To depresja odpowiada za emocje i ich brak, za samopoczucie i brak życiowej energii. To ona jest prawdziwym bohaterem powieści.

GADKI Z OKŁADKI

TUSE

wstawimy tytuł

wywiadu

Marta i Piotr to wrzeszczanie z krwi i kości i z dziada pradziada.

Są niemal wrośnięci w tkankę miasta. Poznanie Marty stanowi czysto hedonistyczną przyjemność. Piotra TUSE Jaworskiego specjalnie przedstawiać nie trzeba. To zacny jegomość w typie angielskiego dżentelmena. Wybaczcie ten redakcyjny żart – w rzeczywistości zdarza mu się incydentalnie przekląć, a wszystkich biorących udział w tym przedsięwzięciu poustawiał jak w zegarku w ciągu sekundy.

Ponad dwie dekady temu, jako świeżo upieczona napływowa studentka, oglądałam codziennie widziane z okien eskaemki graffiti „TUSE pomaluj” na Żabiance. Oto trafiłam w wytęsknioną przestrzeń luzu i nonszalancji – myślałam wtedy. Kilka razy też dodałam w duchu – tu se zamieszkam na zawsze.

WYWIAD: KAMILA RECŁAW ZDJĘCIA: TOMASZ SAGAN MAKE UP & HAIR: JOGO MAKE-UP ARTIST JOANNA SKUZA

40

KWIECIEŃ 2020

41

GADKI Z OKŁADKI

P: Bardzo mi miło, że obrazek graffiti potrafi wywołać emocje na poziomie stanu wytęsknionej przestrzeni luzu i nonszalancji. Faktycznie praca urosła do miło wspominanej ikony graffiti w Trójmieście, co zupełnie nie było planowane. Ten obrazek funkcjonuje w książce do języka polskiego w szkole podstawowej, był drukowany na pocztówkach itp. Wszystko, naturalnie, działo się poza mną. Malując w przestrzeni miejskiej, trzeba się liczyć, że każdy może zrobić zdjęcie lub napisać klasyczne DUPA na środku.

TU SE POROZMAWIAMY O SZKOLE P: Przekraczając próg Akademii Sztuk Pięknych, byłem młodym człowiekiem, ale nie przeceniałbym wpływu tego etapu życia na ukształtowanie mojego światopoglądu. Wielkim szczęściem było dla mnie to, że udało mi się uczyć od niepowtarzalnych ludzi „starej szkoły” – prof. Krechowicza i Jacka Staniszewskiego, stosujących na przykład proste formy graficzne pod tytułem: wytnij nożyczkami z apli kolorowego brystolu; niezapomnianych Śp. prof.

Czerwonki, prof. Cześnika, nie wiedzieć czemu na pierwszym roku malarstwa prof.

Marii Targońskiej i mistrza prof. Świeszewskiego. W pewnym sensie ukończenie ASP mogło mieć jednak wpływ na pewne sprawy (śmiech).

M: Udało mi się pobierać nauki w kilku ciekawych miejscach na świecie. Do Accademia di Belle Arti Pietro Vannucci Perugia pojechałam w ramach programu Erasmus jako studentka grafiki. Co tam robiłam?

Główne zwiedzałam okoliczne winnice (śmiech). To był fajny okres w moim życiu, bardzo dobrze go wspominam i często myślałam o powrocie do Włoch – nie tylko na wakacje. Póki co życie toczy się innym torem, ale kto wie, może jeszcze będzie okazja. We Włoszech też jest masa ścian, które czekają na pomalowanie. Do Saudi i Multinational School Riyadh trafiłam, wtedy przynajmniej tak bym to określiła – z przymusu. Zaciągnęli mnie tam rodzice, którzy wyjechali w celach zarobkowych.

Wydawało mi się wtedy, że świat mi się wali na głowę. Kończyłam gimnazjum, miałam w Polsce chłopaka, przyjaciół, mój nastoletni bunt osiągał właśnie apogeum, a znalazłam się w obcym kraju w środku pustyni, otoczona totalnie inną kulturą.

Przedsmak tej przepaści miałam już na lotnisku, gdzie celnicy przeglądali wszystkie moje gazetki modowe, strona po stronie, żeby czarnym markerem zamazać (nie tylko roznegliżowane) panie. Takie sytuacje mogłabym wymieniać bez końca.

Z perspektywy czasu wiem, że z obu tych

miejsc wyciągnęłam jednak ciekawe doświadczenia, zyskałam wielu znajomych na całym świecie, poznałam inne kultury i style życia. Na pewno te wyjazdy w dużej mierze mnie ukształtowały.

TU SE PORUSZYMY WĄTEK LOKALNEGO PATRIOTYZMU P: Za co kochamy Gdańsk? Za to, że Ich bin ein Danziger. Za moje gdańskie korzenie. Za wolnomularzy, za architekturę, za Brunona Zwarrę, za „nec temere, nec timide”, za to, że polska Gdynia zamknęła granice „niemieckiemu Gdańskowi”. Za to, że Zwarra nie przyjął godności honorowego gdańszczanina, po tym jak Günter Grass to uczynił, a teraz ma swoje rondo we Wrzeszczu. Za wrzeszczańskiego Indianina Sat-Okh. Za moją babcię, pierwsze pokolenie Kaszubów wychowanych w Gdańsku z niemieckim gimnazjum, gdzie pradziadek Franek, żołnierz wermachtu, był jak wielu Kaszubów wcielony siłą. Za dziadka, męża Kaszubki, żołnierza wyklętego. Za cały ten Langfuhr.

M: Wracając do współczesności, kocham moje miasto za jego klimat. Zawsze marzyłam, żeby mieszkać przy plaży, rano pływać na desce, a wieczorem chillować ze znajomymi przy piwku w pobliskim barze. I tu tylko się waham, czy miałaby to być stara surferska przyczepa, czy duży dom z zejściem z tarasu prosto na piasek…

Każda deska, na którą można stanąć i się przemieszczać, jest dla mnie bezcenna!

Zawsze z utęsknieniem czekam na pierwszy śnieg, żeby móc pojechać chociaż do Wieżycy na snowboard. Morze uwielbiam, więc pływam na windsurfingu, a ostatnio na kajcie i wakeboardzie.

P: Jesteśmy dokładnie tu, gdzie chcemy być, i zostaniemy do końca.

M: Czyli decyzja zapadła (śmiech).

TU SE POGAWĘDZIMY O SZTUCE I TYM, CO BYŁO PIERWSZE: MUZYKA CZY GRAFFITI P: Jeżeli chodzi o muzykę, jestem jedynie pasjonatem. Graffiti było pierwsze, choć faktycznie w podobnym, nastoletnim, wieku miałem w życiu epizod grania na basie w kapeli. Do dziś moim głównym zajęciem jest malowanie. Maluję dużo komercyjnie – czy to obrazy, czy ściany dla klientów. Nie zmienia to faktu, że robię swoje rzeczy. Puste ściany mnie męczą.

Niestety, najprostszą możliwością ich zalegalizowania jest kontakt z właścicielem.

Nie mam bladego pojęcia, ile jest moich obrazków w mieście, ale zdecydowanie za mało. Mój przyjaciel, stary malarz, powiedział mi kiedyś: czasami lepiej, czasami

„

Jesteśmy dokładnie tu, gdzie chcemy być, i zostaniemy do końca.

GADKI Z OKŁADKI

gorzej – albo robisz i jesteś, albo cię nie ma. Lubię kulturę tatuażu. Uczę się tego rzemiosła z dużą pokorą.

M: Jako zdecydowanie zbuntowana nastolatka słuchałam cięższej muzyki i ubierałam się głównie na czarno.

Dużo czytałam, byłam wielką fanką Hrabala, Hermanna Hesse, Bukowskiego czy Pawła Huelle. Zaczytywałam się w poezji, słuchałam Piwnicy pod Baranami. Bardzo lubiłam filozofię, z której nota bene zrobiłam później dyplom. Zawsze interesowałam się sztuką i zawsze chciałam robić coś z nią związanego (najpierw marzyłam o historii sztuki, pomysł na studiowanie grafiki przyszedł dopiero później). Fascynowała mnie też sztuka uliczna, ale wtedy bardziej murale niż graffiti.

Moja przygoda z kulturą hip-hopu oraz samym graffiti zaczęła się nieco później, ale jeszcze zanim poznałam Piotra. Oboje jesteśmy z Wrzeszcza, mieszkaliśmy po sąsiedzku, spotykaliśmy się w tych samych lokalnych pubach, na tych samych imprezach, a do tego Piotr zrobił mi pierwszy tatuaż, choć wtedy nie byliśmy jeszcze razem.

TU SE WRZUCIMY TEMAT MIEJSKI M: W Gdańsku się urodziliśmy i dorastaliśmy. Jak już wspomniałam, oboje jesteśmy z Wrzeszcza, gdzie spędzamy dużą część naszego życia. Mamy tu rodzinę i przyjaciół, a także zaprzyjaźnione knajpki i puby.

Gdańsk znamy jak własną kieszeń. Uwielbiam Trójmiasto za to, jak jest zróżnicowane – z jednej strony mamy piękną, z roku na rok coraz bardziej tętniącą życiem gdańską starówkę, a z drugiej Gdynię i jej modernistyczną architekturę (której jestem wielką fanką), no i w środku Sopot, gdzie czasem można się trochę polansować (śmiech). Do tego mamy dostęp do morza – nie wyobrażam sobie jego braku. Latem dużo czasu spędzam z Brunem na plaży, uwielbiamy wodę i piasek,

44

TU SE WYJAŚNIMY KWESTIĘ WRAŻLIWOŚCI NIE TYLKO W SZTUCE P: Cały czas szukam nowej lekkości w obrazkach, odwagi możliwej tylko dla pewnej ręki od pierwszego uderzenia.

Staram się z bliskimi mi malarzami działać na poziomie, na który nas stać – albo robimy dopracowane produkcje, albo zostajemy w domu. Wiele razy malowałem ze zdjęć z internetu, gazet itp. W pewnym momencie i taka postać zaczyna żyć własnym życiem, odbiegającym od oryginalnego zdjęcia. Od lat prowadzę warsztaty różnej maści – i te komercyjne z budżetów miast czy gmin, i te pro bono dla MOPS, domów opieki itp. Młodzież dosyć płytko podchodzi do wielu kwestii.

Warsztaty w dużej mierze polegają na poświęcenie dzieciakom czasu.

TU SE ZAHACZYMY O NONKONFORMIZM, STYL BYCIA LUŹNY I RZECZY NIE DO ZNIESIENIA

„

Nie mam bladego pojęcia, ile jest moich obrazków w mieście, ale zdecydowanie za mało.

tylko tłumy mogłyby być mniejsze. Jest tu milion miejsc, gdzie mogę iść z młodym na spacer, mieszkamy blisko lasu, więc raczej się nie nudzimy. Gdańsk bardzo rozwinął się przez ostatnie lata – powstało dużo ciekawych przybytków. Jesteśmy fanami dobrego jedzenia, co zresztą widać (śmiech), a w Trójmieście nie brakuje i pewnie nie zabraknie dobrych restauracji. Latem wieczorami często chodzimy „na stocznię” – gra tam wielu naszych znajomych DJ-ów, więc i nas nie może zabraknąć. Bardzo podoba mi się trend przekształcania terenów postoczniowych czy pofabrycznych w miejsca, gdzie ludzie mogą spędzać fajnie czas.

Ciężko mi usiedzieć w miejscu i na pewno nie jestem domatorką – wolę wyjść do ludzi, dlatego tak dobrze wspominam czas spędzony w Włoszech – tam życie toczy się na ulicy, a wychodzenie codziennie wieczorem na lampkę (lub dwie) wina do pobliskiej knajpki nikogo nie dziwi. Tak się powinno żyć (śmiech). Dlatego staram się zapewnić sobie tu chociaż namiastkę podobnego stylu życia.

P: Może nie mieści się to w ramach magazynu, ale wraz z partnerką jesteśmy ze wszystkimi przywarami po prostu sobą, a uprawiać można rzodkiewkę na polu, a nie styl bycia luźny. Ostatnimi czasy, mam wrażenie, świat pogrążony jest w chaosie. Proste zachowania i wynikające ze zwykłej kultury osobistej i przyzwoitości relacje międzyludzkie urastają do miana „wow”.

M: Od dawna staram się nie denerwować rzeczami, na które nie mam wpływu. Często sprawiam przez to wrażenie, jakbym miała wszystko gdzieś, ale to nieprawda.

Tak jest po prostu łatwiej. Oczywiście nie zawsze mi się to udaje. Jestem dość wrażliwa i emocjonalna. Nie mogę się pogodzić z nierównym traktowaniem ludzi. Wielu z nas brakuje empatii, nie potrafimy postawić się w sytuacji drugiej osoby. Rodzice zawsze mi powtarzali „nie rób drugiemu, co tobie niemiłe” i ludzie, którzy nie stosują się do tej zasady, doprowadzają mnie do szału. Z tym zdecydowanie nie mogę się pogodzić.

TU SE POPLANUJEMY PRZYSZŁOŚĆ P: Robić, robić i jeszcze raz robić na granicy porażki i sukcesu. Jedynie pracą można się określić. Żywię głęboką nadzieję, że miłość, którą dajemy pierworodnemu sprawi, że będzie się czuł swobodnie we wrzeszczańskiej dżungli. Poradzi sobie, jestem pewien.

KWIECIEŃ 2020

45

KONTROwersy

Zielone dzieci Dzieci, które spędzają więcej czasu na łonie natury, stają się szczęśliwszymi dorosłymi – takie wnioski płyną z najnowszych badań. Choć oderwanie maluchów od ekranów smartfonów i wyciągnięcie ich na podwórko – nie mówiąc już o lesie, może być trudne, zdecydowanie warto próbować!

Naukowcy z Uniwersytetu Londyńskiego trudności, a 84% czuło, że jest w stanie przeprowadzili jedno z największych podejmować nowe wyzwania, a także w historii badań nad wpływem regular- próbować jeszcze raz, gdyby pierwsza nej aktywności na świeżym powietrzu na próba zakończyła się porażką. Ponad 79% dobrostan psychiczny dzieci w wieku od 8 uczestników przyznało, że ma teraz silniejdo 11 lat. Dzieci miały zapewniony dostęp sze więzi z innymi dziećmi w swojej klasie, do minimum godziny swobodnej zabawy a 81% uznało, że ich relacje z nauczycielami dziennie oraz uczestniczyły w zajęciach znacznie się poprawiły. Wyniki napawają takich jak identyfikacja roślin i drzew, re- optymizmem. fleksja nad ważną rolą przyrody w naszym życiu oraz uwzględnienie potrzeb siedlisk „WYPCHNIJ” DZIECKO Z DOMU! Wyniki ujawniły ogromne korzyści ze dzikiej przyrody. spędzania czasu na świeżym powietrzu, MĄDRE GŁOWY JUŻ WIEDZĄ zarówno przez dzieci, jak i dorosłych – bo Wyniki wykazały zasadniczo, że dobrostan przecież na zabawę nigdy nie jest za późno dzieci drastycznie wzrósł po spędzeniu (śmiech). Badacze są zgodni, że dzieci baczasu na świeżym powietrzu. Zdobyły one wiące się na zewnątrz są mądrzejsze, szczęnie tylko dodatkowe kompetencje inter- śliwsze, bardziej uważne i spokojniejsze niż personalne, ale również wykazały wysoki dzieci, które spędzają więcej czasu w domu poziom zadowolenia z siebie i wykony- lub przesiadują godzinami w szkolnych wanych przez siebie aktywności. Oprócz ławkach. Chociaż nie jest do końca jasne, pobudzania dziecięcej kreatywności, wynik jak dokładnie przebiegają funkcje poznawbadania wykazał również, że przebywanie cze oraz zmiany nastroju, jest kilka rzeczy, na świeżym powietrzu pomaga kilkulat- o których wiemy, że mają kolosalny wpływ kom na wiele innych sposobów. Precyzując, na umysły – zarówno małych, jak i dużych 79% dzieci uznało, że ich doświadczenie „dzieci”. Wszystkie one powiązane są z przemoże im pomóc przezwyciężyć szkolne bywaniem na łonie natury.

46

Autor projektu GratoSfera (www.gratosfera.pl), wprowadzającego Swobodną Zabawę do szkół podstawowych w Polsce. Od ponad 5 lat zajmuje się tematyką swobodnej zabawy. Koordynator polskich części międzynarodowych projektów Erasmus+, CAPS (Children’s Access to Play in Schools) oraz PAPPUS (Plants and Play Promoting Universal Skills). Pasjonat edukacji outdoorowej i wszelkich aktywności wyciągających dzieci z budynków szkoły na powietrze. Play-Leader, logopeda, edukator. Projektant pierwszej w Polsce GratoSfery – miejsca, w którym dzieci mogą swobodnie bawić się pod opieką dorosłych. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Edukator i logopeda

Kamil Maciaszek

w Przedszkolu Gedania 1922 oraz alternatywnej szkole creoGedania w Gdańsku.

Prowadzi zajęcia dla dzieci przedszkolnych i szkolnych w zakresie od astronomii do mikrobiologii z wykorzystaniem materiałów recyklingowych, pasjonat projektów wielkoformatowych. Prywatnie miłośnik rollercoasterów i parków rozrywki.

SIEDEM BENEFITÓW PŁYNĄCYCH Z NATURY NATURA BUDUJE ZAUFANIE Zabawa na łonie natury ma luźniejszą strukturę i mniej ram niż większość zabaw, które odbywają się w zamkniętych pomieszczeniach. Podwórko, park, lokalny szlak turystyczny, jeziora, lasy – istnieje nieskończona liczba sposobów na interakcję z naturą. Pozwolenie dziecku na wybór sposobu, w jaki kontaktuje się z przyrodą, oznacza, że ma ono możliwość kontrolowania własnych działań.

1

DZIECI SĄ W RUCHU! Większość sposobów interakcji z naturą wymaga więcej wysiłku fizycznego niż siedzenie na kanapie. Twoje dziecko nie musi być członkiem miejscowej drużyny piłkarskiej ani jeździć na rowerze po parku – nawet spacer sprawi, że jego krew będzie krążyć szybciej!

Swobodna zabawa poza domem to więcej niż ćwiczenia fizyczne, które są dobre dla ciała dziecka. To także trening koncentracji, poznanie swojego ciała oraz jego możliwości.

5

NATURA SKŁANIA DZIECI DO MYŚLENIA WSPIERA KREATYWNOŚĆ I WYOBRAŹNIĘ

2

Ten nieustrukturyzowany styl zabawy pozwala dzieciom także na konstruktywną interakcję z otoczeniem.

Mogą swobodniej myśleć, projektować i planować własne działania, a także podchodzić do świata w nowatorski sposób – często bardzo odmienny od podejścia dorosłych.

UCZY ODPOWIEDZIALNOŚCI Rośliny i zwierzęta umierają, jeśli są źle traktowane lub jeśli opieka nad nimi jest niewystarczająca. Powierzenie dziecku opieki nad żywą częścią jego otoczenia oznacza, że nauczy się, co się dzieje, gdy zapomni podlać roślinę lub wyciągnie kwiat razem z korzeniami.

Pomaga to dzieciom wyciągać wnioski na przyszłości i daje lekcje szacunku do otaczającej ich fauny i flory.

3

ZAPEWNIA RÓŻNORODNĄ STYMULACJĘ

4

Natura może wydawać się mniej stymulująca niż brutalna gra wideo, ale w rzeczywistości aktywuje więcej zmysłów – widzisz, słyszysz, czujesz zapach i dotykasz środowiska zewnętrznego. Gdy młodzi ludzie spędzają coraz mniej czasu w naturalnym otoczeniu, ich zmysły zawężają się, a to niestety zmniejsza bogactwo ludzkich doświadczeń.

6

Kontakt ze zjawiskami występującymi na co dzień na podwórkach i w parkach (np. pełzająca dżdżownica czy mrówki idące gęsiego i przenoszące dużo większy od nich obiekt dzięki współpracy) sprawia, że dzieci zadają pytania o ich otoczenie, a mianowicie o Ziemię i życie, które podtrzymuje.

ZMNIEJSZA TO STRES I ZMĘCZENIE Zgodnie z teorią przerzutności uwagi, środowiska miejskie wymagają tego, co nazywamy ukierunkowaną uwagą, co zmusza nas do ignorowania czynników rozpraszających uwagę i wyczerpuje nasz mózg. W środowiskach naturalnych praktykujemy bezwysiłkowy typ uwagi, znany jako miękka fascynacja, która tworzy uczucie przyjemności, a nie zmęczenia. O ile więc spędzanie czasu przed ekranem smartfona jest łatwym, popularnym i niewymagającym żadnego przygotowania sposobem spędzania czasu, o tyle ważne jest, aby zapewnić dzieciom czas na zabawę poza domem. Benefity płynące z kontaktu z naturą dotyczą zarówno dzieci, jak i dorosłych – zwłaszcza w zakresie odstresowania i poprawy nastroju. Spróbuj zatem wyjść z dziećmi na zewnątrz. Nie tylko pokaże im to, jak ważne jest spędzanie czasu na łonie natury, ale może się okazać również, że spodoba ci się to tak samo jak im.

7

47

KONTROwersy

Dziecięca masturbacja WYWIAD: DAGMARA RYBICKA

Traktowana, jako temat tabu i powód do wstydu bywa jedną z trudniejszych rodzicielskich konfrontacji. Co myśleć, a najważniejsze, co zrobić, gdy kilkulatek zaczyna się masturbować – wyjaśnia lekarz pediatra Małgorzata Grabska-Kawalec.

PRZYŁAPUJEMY DZIECKO NA MASTURBACJI. POJAWIAJĄ SIĘ SZOK I NIEDOWIERZANIE! Przede wszystkim musimy zdać sobie sprawę, że masturbacja dziecięca nie jest zjawiskiem tożsamym z masturbacją młodzieńczą i dorosłych.

rozwoju psychoruchowego dziecka. Ta masturbacja jest nieszkodliwa, przemija w wieku 6–7 lat, gdy pojawiają się inne bodźce zajmujące uwagę dziecka. Czerwone światło powinno się zapalić, gdy zauważymy potrzebę manifestowania stymulacji publicznie – wtedy interwencja jest niezbędna.

CZYM W TAKIM RAZIE JEST? Podstawową formą ekspresji seksualnej u dziecka.

Jest aktywnością motywowaną wieloma pobudkami, dlatego nie możemy traktować jej jednolicie. Zwykle stanowi formę rozwoju przygotowującą dziecko do podjęcia zachowań genitalnych.

TO TAKIE PROSTE I NATURALNE? Masturbacja to stymulowanie obszarów erogennych i wywoływanie uczucia przyjemności. Ze względu na proces powstawania wyodrębniamy jej 3 rodzaje.

Pierwszym, który nie powinien niepokoić rodziców, jest masturbacja rozwojowa, podejmowana dla przyjemności i charakteryzująca się powtarzalnością mechanizmów.

W JAKIM WIEKU DOCHODZI DO JEJ ODKRYCIA? W wieku przedszkolnym, powyżej 2. roku życia. Jej celowy i przemijający charakter nie niesie za sobą żadnych patologicznych konsekwencji. Jest zupełnie naturalną formą rozwoju, którą rodzic musi zaakceptować.

MALUCH I SEKS? CAŁKOWICIE NIE DO POMYŚLENIA. Rodzice przypisują seksualność nastolatkom, a należy sobie zdać sprawę, że pojawia się znacznie wcześniej i wynika z nabywania kolejnych stopni prawidłowego

48

CO JEST PODŁOŻEM? Chęć zwrócenia na siebie uwagi. Najważniejsze, aby schemat się nie utrwalił – jeśli zachowanie zaczyna się powtarzać publicznie, należy wytłumaczyć dziecku, że masturbowanie się nie jest złe, ale niewłaściwe, gdy robi się to publicznie. Reprymenda nie powinna dotyczyć samego faktu, ale przekroczenia norm społecznych.

Z JAKIMI TYPAMI MASTURBACJI U DZIECI MOGĄ SIĘ JESZCZE ZETKNĄĆ RODZICE? Z masturbacją eksperymentalną, której podstawą jest motywacja poznawcza, wynikająca z ciekawości dziecka do eksplorowania ciała i odkrywanie przyjemności. Może okazać się niebezpieczna, ponieważ aktywność nie jest nastawiona na osiąganie przyjemności, tylko na poddawanie ciała eksperymentom. Dziecko próbuje szukać coraz nowszych modeli oddziaływania i ma to charakter procesu.

NA CZYM POLEGA TEN PROCES? Zaczyna się od dotyku i często kończy na próbach wkładania przedmiotów w otwory w ciele, ponieważ dziecko jest skoncentrowane na przekraczaniu kolejnych granic. W odróżnieniu od typu poprzedniego, tu jest potrzeba masturbowania się publicznie. Maluch nie ukrywa się, ale wręcz stara zwrócić na siebie uwagę.

CO ROBIĆ?

Szukać przyczyny pobocznej związanej z trudnościami dziecka w nowej sytuacji. Interwencja ma pomóc znaleźć przyczyny manifestowania w ten właśnie sposób.

RODZICU, SPOKOJNIE, TO MINIE? ZWIASTUN ZABURZENIA? Jeśli nie uchwycimy tego w odpowiednim momencie, może stać się przyczyną nieprawidłowości w rozwoju emocjonalnym i bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia. Łatwo go rozpoznać – eksploracja zaczyna wykraczać poza ogólnie przyjęte normy.

JAK POWINNO SIĘ REAGOWAĆ?

Tłumacząc dziecku, że jest to niebezpieczne dla jego zdrowia, i podkreślając konieczność zaprzestania takiej stymulacji, jednocześnie zastanawiając się nad powodami owego zachowania.

ZŁY DOTYK DOPROWADZA DO WCZEŚNIEJSZEGO ODKRYWANIA SEKSUALNOŚCI? Tak, molestowane dzieci najczęściej odtwarzają złe doznania. Wyrazem może być masturbacja eksperymentalna lub trzecia – instrumentalna.

Około 3. roku życia masturbacja jest zachowaniem typowym. Rodzic powinien ją zaakceptować, ponieważ negowaniem może doprowadzić do powstania nieprawidłowości będących źródłem zaburzeń rozwojowych.

Kluczowa jest edukacja, która umożliwi opiekunom świadomą interwencję w sytuacjach naruszania własnego ciała i w miejscach publicznych. Nie należy karać jak za czyn zły, ale dokonany w niewłaściwych okolicznościach – tłumacząc brak akceptacji społecznej dla takich sytuacji. Jeśli chodzi o konsekwencje w przypadku masturbacji instrumentalnej, niezbędna jest psychoterapia rodzinna i indywidualna.

KTO POMOŻE NAM ROZWIAĆ WĄTPLIWOŚCI? Pediatra, który ma wiedzę na temat podstawowych faz rozwoju. W przypadku wystąpienia zachowań u małego, rocznego dziecka należy skonsultować się z neurologiem rozwojowym. Jeśli dzieje się to powyżej 6. roku życia, zwróćmy się do psychologa.

Z CZYM JEST ZWIĄZANA? Z próbą rozwiązania problemów. Bywa metodą radzenia sobie ze stresem, pokonywaniem przeszkód i sygnałem przyciągającym uwagę najbliższych. Posługują się nią dzieci pozostawione bez pomocy w sytuacji długotrwałego napięcia związanego z konfliktem w domu, z uzależnieniem rodziców i poważną chorobą. Najczęściej dotyczy maluchów nadpobudliwych, zwłaszcza ruchowo, i ten typ jest formą radzenia sobie z napięciem i brakiem innych umiejętności, które pozwolą rozładować stres.

GDY DOROŚNIE, NADAL BĘDZIE TRAKTOWAĆ MASTURBACJĘ JAKO LEK NA CAŁE ZŁO? Tak, ponieważ masturbacja instrumentalna może się nasilać z wiekiem. W nowej sytuacji, w szkole, z rówieśnikami będzie pierwszym narzędziem, które w rozumieniu dziecka może mu pomóc.

KWIECIEŃ 2020

49

DZIECINNIE PROSTE

Co to jest ewolucja?

Ewolucja to proces, który wcześniej istniejące formy życia poddaje wolniejszym lub szybszym przemianom, pokolenie po pokoleniu, aż do momentu gdy potomkowie zaczynają wykazywać cechy zupełnie odmienne od tych, które charakteryzowały ich przodków. Ślady ewolucji znajdujemy w skamieniałościach: to one pokazują, jak bardzo lub jak mało organizmy zmieniły się w czasie.

Proste odpowiedzi na trudne pytania dzieci Co ma kura z jaszczura?

Wielka księga ewolucji

Chcesz się dowiedzieć więcej, nie tylko o ewolucji ptaków?

Jak przebiegała ewolucja konia?

Kto był przodkiem naszych kotów?

A kto protoplastą słoni? Jak wyglądały prehistoryczne ważki?

Pocieszne wombaty były wielkie jak nosorożce, hipopotamy

Co łączy kurę i tyranozaura?

FOT. MAT. PROMOCYJNE

Czy można w ogóle przyrównać tyranozaura do kury? Oczywiście, że nie! Od zawsze uważaliśmy tego pierwszego za najbardziej przerażającego drapieżnika ze wszystkich dinozaurów, podczas gdy kurę postrzegamy jako zupełnie nieszkodliwe zwierzę. A jednak po długich badaniach i niekończących się dyskusjach paleontolodzy ustalili, że najbliższy żyjący obecnie krewny tyranozaura to właśnie kura.

Dowód? Jest nim (obok budowy szkieletu) białko znalezione w jego skamieniałych kościach, którego obecność stwierdzono również u dzisiejszych ptaków.

50

Co się dzieje, gdy pojawia się nowy gatunek?

Jeżeli nowy gatunek pojawi się w środowisku, które jest zróżnicowane ekologicznie, to ukształtują się jego odmiany dostosowane do różnych warunków. Jest wówczas możliwe, że z czasem powstaną z nich odrębne gatunki. Stąd właśnie wzięła się ogromna różnorodność gatunków żyjących na Ziemi. Jedne są dziwaczne, inne ogromne albo pstrokate, ale wszystkie przeszły niewiarygodne przemiany.

i wieloryby mają tego samego pradziadka, a rekiny prawie wcale nie różnią się od swoich przodków żyjących miliony lat temu.

Tak, tak, to wszystko prawda (choć może trudno w to uwierzyć).

Przeczytaj koniecznie Co ma kura z jaszczura?

Wielka księga ewolucji.

A co z gadów miały prehistoryczne gady?

Wielkie zaskoczenie wśród naukowców wywołało odkrycie w Solnhofen w Niemczech skamieniałości stworzenia sprzed 150 mln lat, które wykazywało wiele cech charakterystycznych zarówno dla ptaków, jak i dla dinozaurów.

Nadano mu nazwę „Archaeopteryx”.

Jego szkielet wykazuje cechy gada, takie jak ogon, zęby, mała czaszka oraz pazury na palcach przednich kończyn. Miał on jednak również pióra, takie jak u ptaków.

Jak przebiegła ewolucja ptaków?

200 mln lat temu w niewielkiej grupie dinozaurów teropodów, już wtedy pokrytych piórami, rozpoczyna się stopniowe zmniejszanie rozmiarów ciała. Potrafią one także szybować.

150 mln lat temu wykształcają zdolność do aktywnego lotu opartego na poruszaniu skrzydłami; ich głównym pożywieniem stają się owady. Możemy już wtedy mówić o ptakach. 100 mln. lat temu u ptaków zanikają zęby (cecha charakterystyczna gadów). Od tego momentu zaczynają się wykształcać dzioby rozmaitych typów – zarówno pod względem kształtu, jak i rozmiaru.

Jak rozmawiać z chorym, który ma afazję?

ZDJĘCIA: MATEUSZ DIETRICH

Jeśli w twoim otoczeniu – w domu, pracy, wśród znajomych – są osoby, które w wyniku np. udaru mózgu zmagają się z afazją, czyli mają trudności w komunikacji językowej, nie bój się – możesz skutecznie się z nimi porozumiewać. Być może będzie trzeba zmienić kilka nawyków, ale gdy się je sobie uświadomi, łatwiej osiągnąć zamierzony cel. Cel w tym przypadku wyznacza chory, który – tak samo jak ty – myśli i czuje, ale przez chorobę traci możliwość prawidłowego wypowiadania słów i formułowania zdań. Podczas porozumiewania się z osobą przejawiającą zaburzenia w nadawaniu i/lub rozumieniu mowy pamiętaj zatem o kilku zasadach.

Przestrzegając ich, przyczynisz się do dużego wsparcia terapii neurologopedycznej, w której pacjent uczestniczy.

Stwórz odpowiednią atmosferę dla porozumiewania się, zadbaj o poczucie bezpieczeństwa chorego; dopilnuj, by podczas waszych rozmów panowały cisza i spokój, wyeliminuj niepotrzebną obecność innych osób, za głośny telewizor czy dzwoniący telefon. Mów powoli,

podkreślaj najważniejsze słowa. Jeśli zajdzie taka potrzeba – powtórz wypowiedź lub jej część. Nie podnoś głosu, nie zadawaj zbyt wielu pytań jednocześnie, używaj prostych zdań, powszechnie wybieranych słów. Wspieraj swoje wypowiedzi gestem, mimiką, rysunkiem i zachęcaj chorego do tego samego. Zwracaj uwagę na swego rozmówcę, nagradzaj i wzmacniaj jego osiągnięcia, zachęcaj do samodzielności, w tym komunikacyjnej, w różnych sytuacjach dnia codziennego – w domu, sklepie, na spacerze; szanuj jego prywatność, osobiste zdanie, uczucia i emocje, zauważaj jego zmęczenie, wspieraj i podpowiadaj, gdy trudności są duże. Bądź odbiorcą komunikatów chorego, słuchaj i obserwuj, daj mu szansę i czas na wypowiedź, nie poganiaj i nie przerywaj.

Rodzaj oraz stopień głębokości afazji określa na podstawie diagnozy neurologopeda. W wyniku badania pacjenta, zostaje stworzony dla niego indywidualny program terapeutyczny. Ścisła współpraca neurologopedy z otoczeniem chorego znacząco przyczynia się do zwiększenia efektywności terapii neurologopedycznej.

Bardzo istotne jest to, żeby jak najszybciej od momentu zachorowania rozpocząć pracę z pacjentem i wdrażać zalecenia.

W zależności od możliwości chorego, terapia może odbywać się w gabinecie, w domu pacjenta, a nawet w sposób zdalny, z użyciem nowoczesnych technologii.

Najważniejsze jest to, żeby chory miał możliwość posługiwania się językiem, czyli podstawowym narzędziem komunikacji dla człowieka.

CENTRUM DIAGNOZY I TERAPII NEUROLOGOPEDYCZNEJ GDAŃSK, UL. SUBISŁAWA 28 (CENTRUM MEDYCZNE REHIKA) BOROWO, UL. DŁUGA 2 (OKTAMED CLINIC)

KWIECIEŃ 2020

51

TAJEMNICE EXPERYMENTU

Kontrolowane podglądanie natury Zajrzeć w głąb mysiej nory, zobaczyć tańce godowe żurawi czy podążać za polującym lwem. Jak tego doświadczyć?

W tym pomogą nam filmowcy, jednak nie ci od spektakularnych, kosmicznych starć, a ci ukryci pod stertą gałęzi, gdzieś na odludziu.

AUTOR: ROBERT SAWICKI – DZIAŁ WYSTAW I EDUKACJI, CENTRUM NAUKI EXPERYMENT W GDYNI

POCZĄTKI Historia filmów przyrodniczych jest niemal tak stara, jak sama kinematografia. Brytyjski przyrodnik, Oliver G. Pike, już w 1907 roku nakręcił krótki film pod tytułem „In birdland” („W krainie ptaków”). Człowiek ten uchodzi za pioniera w filmowaniu ptaków – w 1922 r. połączył swe siły z innym brytyjskim przyrodnikiem-pasjonatem, Edgarem Chancem, aby udokumentować, znany wówczas tylko z opisów, fenomen kukułki podrzucającej swoje jaja do gniazd innych ptaków. W ten sposób powstał film „The Cuckoo's Secret” („Sekret kukułki”), obalający panujące wówczas przekonanie, że kukułki składają jaja na ziemi, a dopiero potem przenoszą je do gniazda innych ptaków. Przy okazji obaj panowie opracowali wiele metod stosowanych przez fotografów przyrody, jak chociażby czatownie, czyli zamaskowane kryjówki, w których można ukryć się przed obserwowanymi zwierzętami.

PRAWDA EKRANU Pierwsze filmy przyrodnicze pełniły głównie funkcję dokumentalną. Nagrywano to, co udało się zastać, choć już wtedy czyniono starania, aby uzyskany obraz był jak najatrakcyjniejszy dla widza. Zaczęto kręcić filmy z ptasiej perspektywy, umieszczano kamery w budkach lęgowych ptaków, czy wspinano się z nimi na wysokie klify.

Im więcej powstawało filmów przyrodniczych, tym trudniej było zaskoczyć widza. Twórcy szybko zdali sobie sprawę, że mają do czynienia z dziełem filmowym, a takie wymaga reżyserii i scenariusza. Poza tym, im większa produkcja, tym bardziej restrykcyjne terminy, nie ma więc nieograniczonego czasu na gonienie z kamerą za nieuchwytnym bohaterem. To doprowadziło

52

do sytuacji, w której filmy przyrodnicze kręcone są jak filmy fabularne – w studiu, pod okiem reżysera i często z udziałem aktorów – w tym przypadku tresowanych. Nie należy tego jednak rozumieć jako oszukiwania widza, choć często można spotkać się z taką opinią. Niektóre sytuacje są po prostu trudne do uchwycenia w rzeczywistym środowisku. Sprzęt filmowy bywa duży i ciężki, zaś jego dostarczenie na plan już jest wyzwaniem samym w sobie.

Choć dzięki cyfryzacji, można dziś posłużyć się również małym i poręcznym sprzętem, nadal jednak trzeba liczyć się z logistyką i nieprzewidywalnością natury.

AKTOR Z CASTINGU Jako twórcy filmu przyrodniczego, możemy wybrać różne drogi – być bardzo uparci i nagrywać wyłącznie rzeczywiste wydarzenia lub wykorzystać tresowane zwierzęta, nagrane w studiu. W rzeczywistości mamy zazwyczaj do czynienia z mieszanką tych metod. Część zdjęć realizuje się w naturze, gdzie nagrywane są łatwiejsze sceny, część jest celowo prowokowana (podrzucanie ofiary dla drapieżnika, którego chcemy sfilmować), a inne ujęcia są nagrywane z „aktorami". Gdy mowa o inscenizacji, warto skupić swoją uwagę nie tylko na zwierzętach, ale również na roślinach. Gdy zechcemy nagrać w dzikim otoczeniu timelapse rosnącej lub kwitnącej rośliny, okaże się to nie lada wyzwaniem. W takich przypadkach twórcy również uciekają się do nagrywania w kontrolowanych warunkach.

Dzięki nagrywaniu w studiu, możemy nagrać rosnące źdźbło trawy, bez obawy, że poruszy je wiatr.

PRAWDA CZY FAŁSZ? Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy uciekanie się do sztuczek filmowych jest tu oszustwem, czy jedynie środkiem wyrazu. Wszak, liczy się przede wszystkim przekazywana treść i to ona decyduje o prawdziwości filmu.

Językowe ciekawostki Język jest fascynującym żywym tworem, który w dużej mierze kształtuje tak zwany uzus. Pod tą poważnie brzmiącą nazwą kryjemy się my – jego użytkownicy. To my sprawiamy, że żyje i nieustannie się zmienia. A on – przy odrobinie głębszej refleksji – udowadnia, że świat to naprawdę globalna wioska. Poprawność jest ciągle w modzie, a czasem decyduje o jakości osobistych i biznesowych relacji z otoczeniem. Błędy w tekście mogą w skrajnych przypadkach spowodować problemy ze zrozumieniem go i odwrócić uwagę odbiorcy od zawartych w nim treści. No i klops lub, jak mawiało się ongiś – wieczna sromota.

To niestety ciągle trwa...

Nie liczy się ilość, ale jakość ilości

Nie wypada się upierać, że coś ciągle trwa. Dlaczego? „Tylko i wyłącznie” dlatego, żeby, zajadając kanapkę z „masłem maślanym” nie „cofać się do tyłu” na drodze do zostania językowym znawcą błędów wszelakich.

Należy zawsze podawać liczbę tego, co możemy policzyć na palcach, a ilość tego, co się nam przez te palce przeleje, przesypie lub przewieje. Ilość ludzi? To nawet nie brzmi dumnie. Ale gdy duża liczba ludzi zjada dużą ilość cukru, wiadomo na pewno, że nie świadczy to dobrze o ich nawykach żywieniowych.

Kto zawinił?

Pleonazm – wyrażenie, w którym jedna część wypowiedzi zawiera treść występującą także w drugiej części.

Kto zawinił?

Rzeczowniki przeliczalne i nieprzeliczalne – liczba odnosi się bowiem do pierwszych, a ilość do drugich.

KWIECIEŃ 2020

53

WEHIKUŁ CZASU

Staropolskie dzieje wychowania i edukacji dzieci AUTOR: KAROLINA JARZĘBIŃSKA

54

WYEDUKOWANY CHŁOPCZYK I DZIEWCZYNKA – RODZICIELKA Po narodzinach obie płcie były traktowane równo, jednak z upływem ich lat stosunek się zmieniał. Na początku warto wspomnieć o edukacji. Nauka dziewcząt i chłopców w tamtym okresie to dwie odrębne sprawy. Przez bardzo długi czas potencjał kobiet był zupełnie pomijany, a dostęp do oświaty był dla nich niemal całkowicie zablokowany. Nieco lepszą sytuację miały kobiety pochodzące z rodzin dworskich, którym umożliwiano naukę czytania i pisania w ojczystym języku.

Warto zaznaczyć, że kobieta w średniowieczu i renesansie nigdy nie stawała się w pełni samodzielna, nie osiągała pełnego statusu prawnego i zawsze pozostawała pod opieką jakiegoś mężczyzny – ojca, brata, stryja lub męża. Mowa tutaj o kobietach, choć z dzisiejszej perspektywy były to wówczas nastolatki. Koniec dzieciństwa następował z osiągnięciem dojrzałości płciowej, czyli około dwunastego, trzynastego roku życia, jednak dziewczyny stawały się w pełni dorosłe dopiero po zamążpójściu. Natomiast pełną osobowość prawną zyskiwali jedynie mężczyźni po osiągnięciu 21 lat. Wszędzie podkreślano, że jest on lepszy od kobiety – jest mądrzejszy i silniejszy, dlatego to on ma prawo do edukacji, a dziewczynki, jeśli w ogóle mają pobierać nauki, to jedynie w domu. Tak naprawdę mężczyźni bali się dopuścić swoje białogłowy do edukacji, lękali się, że odbiorą im sławę i okażą się mądrzejsze od nich.

Za edukację dziewczynki była odpowiedzialna matka. Przygotowywała ją do zajęć domowych i gospodarskich. Rolą matki było również wychowanie synów i córek. Ojciec zaś odpowiedzialny był za zapewnienie bytu rodzinie i za pilnowanie chłopców.

Staropolsko brzmi tajemniczo, szczególnie w kontekście dzieciństwa w tamtym okresie dziejowym.

To okres zdecydowanie trudny, szczególnie dla dziewczynek. Na przełomie wieków następują różne zmiany, lecz stosunkowo wolno, a staropolskie dziecko doświadcza wielu ciężkich momentów. Brak świadomości oraz lęk przed karzącym Bogiem i demonami również wpływają na wychowanie dzieci.

Powstaje pytanie, czy w dawnym modelu rodziny było w ogóle miejsce na bliskość i czułość, gdyż relacje były raczej szorstkie.

Celem małżeństwa i swoistym obowiązkiem było posiadanie potomstwa. Kobiety, które zaszły w ciążę, musiały stosować się do wielu wskazówek, mających na celu ochronę dziecka. Przykładem może być zakaz spożywania mięsa zajęczego, by zapobiec wyłupiastym oczom i bojaźliwej naturze. Nie wolno było także upuszczać krwi kobietom brzemiennym i wciąż wierzono, że to szatan jest odpowiedzialny za znamiona na ciele dziecka. Z powodu nieodkażanych narzędzi i niskiego poziomu higieny ilość zgonów przy porodach była bardzo wysoka. Co ciekawe, z tego okresu możemy znaleźć także pierwsze wzmianki o cesarskim cięciu, które w Polsce miało miejsce w 1681 roku.

Ważną rolę w edukacji odegrały klasz- poważniejsze zmiany. To właśnie w tamtory i szkoły parafialne. Do tych drugich tym roku zawiązała się Komisja Edukacji uczęszczali głównie chłopcy, zdarzało Narodowej. się jednak, że do bardziej prestiżowych szkół parafialnych uczęszczały również POSŁUSZNA CÓRECZKA dziewczynki. Jednak dla zdecydowanej Dziewczynki uważano za nieposłuszne, większości płci pięknej pozostawały żeń- uparte i skłonne do przeciwstawiania się skie klasztory. Kształceniem młodych ko- rodzicom, przez co więcej było z nimi biet zajmowały się szarytki, bernardynki, trudności niż przy wychowaniu chłopkarmelitki, klaryski, mariawitki, domini- ców. Staropolska córka to córka posłuszna, kanki, katarzynki, norbertanki, prezentki, a jeśli nieposłuszna, to karana. I to karana urszulanki i benedyktynki. Prowadziły one surowo. Dzisiaj uznalibyśmy te kary za nauczanie na wysokim poziomie i kładły istne znęcanie się nad dzieckiem, wówczas jednak odejście od takiego modelu duży nacisk na naukę pisania i czytania po polsku, wykonywania robótek ręcznych, wychowania uznano by za szaleństwo. śpiewu i rachunków oraz oczywiście war- Warto jednak zaznaczyć, że w źródłach tości chrześcijańskich.

– nawet tych pochodzących ze średniowiecza – można odnaleźć wzmianki Wiele zmian w wychowaniu dziewczyn przeciwne karom fizycznym, propagunastało na przełomie XVI i XVII wieku. jące łagodność i cierpliwość, nakazujące W bogatych domach mieszczan oraz na dawanie dziecku dobrego przykładu i tylko dworach kształciło się dziewczynki na straszenie biciem. Postawa wobec dziecka równi z chłopcami, zatrudniając dla nich i wychowania zaczyna więc ulegać powolpłatnych nauczycieli. To właśnie wów- nym reformom i coraz częściej odchodzi czas zaczęto nieśmiało myśleć o pełnym się od srogich kar, jednak zmiana w sakształceniu młodych kobiet, jednak do- mym podejściu na bardziej humanitarne piero od 1773 roku zaczęły pojawiać się zaczyna się dopiero w XVIII w.

KWIECIEŃ 2020

55

WEHIKUŁ CZASU

A jakie kary stosowane w tamtych czasach? Oczywiście cielesne – bicie po twarzy, rozciąganie na ławce lub chłosta. Kary można było stosować także w szkołach.

Rózga w niektórych z nich była rzeczą zupełnie naturalną i noszoną przez nauczycieli wraz z teczką, dziennikiem i kredą. Był też regulamin bicia wraz z wykazem, za co i gdzie można bić chłopców. Cała ta makabra miała za zadanie zmusić do posłuszeństwa, szczególnie córek, by w przyszłości nie wykazywały niegodnych zachowań. Dziewczynki miały być wychowane na kobiety małomówne, skromne, pokorne, pobożne, a także wstydliwe. To właśnie tym celom służyła ostra dyscyplina i ubogie okazywanie czułości.

Poza karami cielesnymi, dziewczynki też izolowano.

To z kolei służyło ograniczeniu ich kontaktów ze światem zewnętrznym, w tym również z obcymi mężczyznami. Seksualność dziewczyny należała do jej rodziny, a młoda kobietka musiała pozostać dziewicą aż do zamążpójścia, by potem wypełnić swoją rolę społeczną. Inaczej ona i jej rodzina byli pozbawieni szacunku. Rodzice stali również na straży moralności swoich dzieci poprzez ograniczanie im ekskluzywnych dóbr tamtych czasów, czyli najlepszej jakości ubrań i przedmiotów codziennego użytku.

PRZYTUL MNIE Naturalnie rodzi się pytanie: co z bliskością, miłością, przytulaniem? Albo nie było na to czasu, albo nie było to wpisane w model wychowania. Miłość była, ale czułości nie okazywało się z przesadą, uważano, że może ona wszystko zepsuć. W tamtych czasach kochanie dziecka objawiało się poprzez ochronę przed chorobami, dbanie o edukację oraz obronę przed upadkiem moralnym. Czułość uważana była za zbędną w procesie wychowania.

56

MATKA POLKA KONTRA RYCERZ Początkowo staropolskie społeczeństwo oczekiwało od kobiet przede wszystkim rodzenia i wychowywania dzieci, bycia Matką Polką. Przedłużano także żywotność stereotypu, że chłopiec jest lepszy od dziewczynki.

Kobieta, która była płodna, pracowita, uległa i dbająca o męża, w momencie, gdy stawała się matką, wznoszono ją na piedestał. To potomstwo czyniło kobietę zasłużoną, gdyż sama w sobie niewiele znaczyła i nic więcej nie była w stanie dać społeczeństwu. Zdaje się więc, że urodzenie dziewczynki w tych czasach miało znaczenie tylko rozpłodowe, zaś narodziny chłopca były już od początku skazane na sukces. Dopiero w XVII wieku obraz kobiety „podległej” zmienia się i powstają rozważania nad kobietą jako obywatelką i patriotką.

Warto wspomnieć również o tym, że w renesansie zostały stworzone sierocińce oraz instytucje charytatywne opiekujące się porzuconymi i kalekimi dziećmi.

Z obecnej perspektywy patrzymy na wszystko zgoła inaczej i widzimy, że łatwo zdecydowanie nie było, a przed kolejnymi pokoleniami czekało jeszcze wiele bardzo trudnych chwil i wyborów.

WEHIKUŁ CZASU

Makowa P

olscy widzowie mogli oglądać ten serial w środowe wieczory. Bajka pojawiła się w czechosłowackiej telewizji w 1972 roku, a w Polsce cztery lata później.

MATERIAŁ PRZYGOTOWAŁO MUZEUM DOBRANOCEK ZE ZBIORÓW WOJCIECHA JAMY W RZESZOWIE

Muzeum Dobranocek ze zbiorów Wojciecha Jamy w Rzeszowie to jedyne w Polsce muzeum z unikatową kolekcją eksponatów związanych z realizacją filmów animowanych dla dzieci, powszechnie nazywanych dobranockami. Muzeum oferuje bogaty program wystaw, wydarzeń, konkursów i różnorodnych zajęć edukacyjnych organizowanych w siedzibie oraz poza jej murami.

A N I E N K A

nimowany serial produkcji czechosłowackiej oryginalnie nosił tytuł: „O makové panence a motýlu Emanuelovi”.

iezwykły humor opowiadań Václava Čtvrtka uzupełniały niecodzienne postaci: rusałki, wodniki, mówiące zwierzęta. Tytułowa Makowa Panienka jest piękna, dobra i nosi czerwoną długą spódniczkę z płatków kwiatu maku polnego.

nny bohater to zawsze wytworny, ubrany w pomarańczowy frak Motyl Emanuel – bardzo wrażliwy i często smutny.

lementarz znanych i lubianych innych dobranockowych postaci Vaclava Ctvrtka uzupełniają Rozbójnik Rumcajs, Rusałka Amelka czy Żwirek i Muchomorek.

astrojowe melodie Jaroslava Celby – czeskiego gitarzysty jazzowego i kompozytora, wzbogacają film wyreżyserowany przez Václava Bedřicha na podstawie scenariusza Ireny Povejšilovej.

os porwał motylowi cylinder… tak zaczyna się jedna z historii. W odcinkach bohaterowie przeżywają różne przygody wraz z innymi bajkowymi postaciami i owadami pojawiającymi się na ich polanie.

58

utor dobranocek i książek, „ojciec” Makowej Panienki, został Kawalerem Orderu Uśmiechu – najważniejszego polskiego odznaczenia, które przyznają dzieci.

Morskie Opowieści

PRZYTULANKA MAŁY WIELORYB CORDY ROY WHALE JELLYCAT 71,00 ZŁ

DUŻA PRZYTULANKA MAŁŻ CHLOE JELLYCAT 239,00 ZŁ

PRZYTULANKA KONIK MORSKI MERI MERI 165,00 ZŁ

PRZYTULANKA KREWETKA SHELDON JELLYCAT 77,00 ZŁ

PRZYTULANKA MAŁA ROZGWIAZDA SKYE JELLYCAT 77,00 ZŁ

PRZYTULANKA OŚMIORNICA ODELL JELLYCAT 105,00 ZŁ

PRZYTULANKA PŁASZCZKA STAN JELLYCAT 129,00 ZŁ

KWIECIEŃ 2020

59

NO TO SZYK!

Roe & Joe

FA IR , WO B E C SIE BIE ,

Åš R O D OW ISK A I CIEBIE

60

KWIECIEŃ 2020

61

NO TO SZYK!

62

KWIECIEŃ 2020

63

NO TO SZYK!

64

Natura?

Naturalnie!

5

6

1

4 1. SUKIENKA MIĘTOWA 90,30 ZŁ 2. KOSZULA 104,25 ZŁ 3. SPÓDNICA Z SZELKAMI 96,85 ZŁ 4. BLUZA ORGANIC 111,20 ZŁ 5. LNIANO-WEŁNIANE OGRODNICZKI 104,30 ZŁ 6. WEŁNIANO-BAWEŁNIANA CZAPKA 71,20 ZŁ

2

3

KWIECIEŃ 2020

65

Mieszkanie dla młodej rodziny

– liczą się lokalizacja i udogodnienia Osiedla: Zielony Południk w Gdańsku Południe, Beauforta w Pogórzu k. Gdyni, Cis w Gdyni Cisowej i Locus w Rumi to różnorodna oferta Euro Stylu należącego do Grupy Dom Development, największego dewelopera w Polsce, z której chętnie korzystają młode pary planujące powiększenie rodziny lub już posiadające dzieci.

Wybierając mieszkanie, młodzi ludzie zwracają uwagę na lokalizację oraz infrastrukturę – zarówno tę osiedlową, jak i znajdującą się w sąsiedztwie. Podstawowym warunkiem jest dostępność komunikacyjna, czyli z jednej strony sprawnie działająca komunikacja miejska – autobusowa, trolejbusowa czy SKM, z drugiej zaś rozwinięta sieć drogowa, umożliwiająca wygodne dotarcie do centralnych punktów miasta samochodem.

– Osiedle Zielony Południk i Osiedle Beauforta stanowią pierwszy wybór dla osób ceniących sobie przede wszystkim bliski kontakt z naturą i aktywność na świeżym powietrzu. To osiedla z doskonale

66

dzieci, jak i dla rodziców: oświetlone boisko wielofunkcyjne, stół do ping-ponga, siłownię na świeżym powietrzu, strefę crossfit, bogato wyposażony plac zabaw, pająka linowego, ściankę wspinaczkową oraz skate park.

Wśród młodych rodzin nie brakuje takich, które cenią sobie typowo miejskie udogodnienia: bliskość sklepów i punktów usługowych, żłobka, przedszkola i – bardziej perspektywicznie – szkoły podstawowej.

zorganizowaną wewnętrzną infrastrukturą.

Z kolei osiedla Cis i Locus są najczęściej – Wybierając mieszkanie na osiedlach wybierane przez młode rodziny, które zlokalizowanych w doskonale zorganipreferują doskonale zorganizowaną in- zowanych i rozwiniętych dzielnicach, jak frastrukturę miejską, w pełni zaplanowane Osiedle Cis w Gdyni Cisowej lub Locus mikrootoczenie oraz dobrze rozwiniętą w Rumi Janowie, młode rodziny mają do sieć komunikacyjną, czyli elementy cha- dyspozycji wszelkie udogodnienia nierakterystyczne dla dojrzałych dzielnic – zbędne do codziennego funkcjonowania. mówi Ewa Nowicka, dyrektor sprzedaży Nie dzieje się to jednak kosztem przyjaz Euro Styl S.A. należącego do grupy Dom znej, zielonej przestrzeni do wypoczynku Development i zabawy z dziećmi. Na obydwu osiedlach będą miały do dyspozycji zaciszne, bezWyjątkową inwestycją dla kochających pieczne, w pełni zorganizowane strefy sport, aktywnych rodzin będzie Osiedle wypoczynku oraz urządzoną na terenach Beauforta w Pogórzu k. Gdyni. Zaprojek- wspólnych w niezwykle estetyczny sposób towano tu miejsca i urządzenia rekre- zieleń z elementami małej architektury – acyjne stanowiące atrakcję zarówno dla mówi Ewa Nowicka.

RZECZY Z SIECI

zakupy w sieci dla całej rodziny

Bambaks

CARTONE.PL

Marka Cartone to nowość na polskim rynku. Jesteśmy bezpośrednim producentem nowych, unikalnych mebli i dodatków z tektury falistej. Oferujemy rzeczy oryginalne, wyjątkowe i pomysłowe w swojej formie. Wszystkie produkty są przez nas zaprojektowane i wykonane z wykorzystaniem najnowszego oprogramowania komputerowego i specjalistycznych maszyn tnących. Pomyśl ekologicznie! Wyróżnij się!

Gry planszowe TANIAKSIAZKA.PL/T/GRY-PLANSZOWE Gry planszowe to doskonały sposób na kreatywne spędzenie wolnego czasu! Wspaniała zabawa dla całych rodzin i podczas przyjacielskich spotkań. Wiele gier planszowych, po które z chęcią sięgamy, są starsze niż niejeden gracz, który stał się ich wielkim fanem. Ponowny rozkwit tej formy rozrywki zawdzięczamy zwiększającym się zainteresowaniem kupujących i rozwojem dostępnych produktów. Dziś można wybierać z nieskończenie wielkiej listy gier, dostosowanych do wieku, zainteresowań lub liczby uczestników. Można je podzielić na wiele rodzajów, a każdy stanowi doskonałą alternatywę na udany wieczór: towarzyskie, rodzinne i logiczne – wszystkie te gry polecają się na wspólne chwile!

68

Każdy Bambak jest wykonany ręcznie z filcu lub polaru i wypełniony puchem poliestrowym. Nie powoduje alergii. Bambaki są przytulankami dla dzieci i przyjaciółmi dla dorosłych. To małe tulaśniaki z wielkimi osobowościami. Bambaki są z Polski, ale zamieszkują cały świat: od Afryki po Australię.

Lubimy powoływać je do życia i mamy nadzieję, że będziecie mieli frajdę, jeśli jakiegoś zgarniecie dla siebie. Wszystko projektujemy i produkujemy w Polsce.

Colorat

COLORAT.PL

Co mówią o Tobie Twoje ubrania? Czego szukasz w modzie?

Czy to, w co się ubierasz, pokazuje to, kim naprawdę jesteś? Dla nas moda to integralny element naszego kolorowego świata.

Poprzez nią wyrażamy siebie. Z pasji do niej powstał COLORAT. Marka, która łączy piękno, funkcjonalność i wygodę. COLORAT to synonim... Charyzmy, Oryginalności, Luzu, Osobowości, Romantyczności, Autentyczności, Tożsamości. Wierzymy, że Twoje ubrania tworzą Ciebie, Twój unikatowy styl, Twoje Ja. My – jako COLORAT – pomagamy Ci świadomie wyrazić prawdziwego siebie.

MAT. PROMOCYJNE

Cartone

BAMBAKS.COM

Wzór na emeryturę Wysokość emerytur zawsze wzbudza wiele emocji.

Jak oblicza się to świadczenie? W Polsce obowiązuje zasada zdefiniowanej składki, co oznacza, że wysokość emerytury zależy od kwoty składek opłaconych w czasie aktywności zawodowej.

Prawo do emerytury przysługuje każdemu, – średnie dalsze trwanie życia w mokto ukończy powszechny wiek emerytalny mencie przejścia na emeryturę. Średnie (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) dalsze trwanie życia ustala się wspólnie i opłacił składki na ubezpieczenia spo- dla mężczyzn i kobiet. Jest ono wyrażone łeczne przynajmniej za 1 dzień. w miesiącach.

Na wysokość emerytury znacząco wpływa waloryzacja składek i kapitału początkowego. Polega ona na pomnożeniu zapisanych w ZUS kwot przez wskaźnik waloryzacji.

Na wysokość emerytury znacząco wpływa Od stażu pracy zależy gwarancja, że eme- Ustawa określa jedynie minimalny wiek staż pracy. Im więcej odłożonych składek rytura nie będzie niższa od kwoty najniż- przejścia na emeryturę. Jest ona bowiem i im późniejsze przejście na emeryturę, szej gwarantowanej emerytury. Mają je prawem, a nie obowiązkiem. Każdy sam tym wyższe świadczenie. Każdy rok prze- kobieta, która posiada co najmniej 20 lat podejmuje decyzję o zakończeniu aktywpracowany po osiągnięciu wieku emery- okresów składkowych i nieskładkowych, ności zawodowej. talnego podwyższa świadczenie o 8–10%. oraz mężczyzna, który ma ich co najmniej 25 lat. Okresy składkowe to te związane

Przy wielu założeniach można spróbować

Wyliczenie emerytury sprowadza się do z aktywnością zawodową, takie jak okresy obliczyć, ile powinniśmy odłożyć kapitału prostego dzielenia. W liczniku jest kwota ubezpieczenia czy samodzielnego opła- emerytalnego, aby otrzymać emeryturę zwaloryzowanych składek na ubezpie- cania składek. Natomiast nieskładkowe w oczekiwanej wysokości. Można także czenie emerytalne zapisanych na indy- to okresy braku tej aktywności, np. nauki sprawdzić stopę zastąpienia, czyli stosuwidualnym koncie ubezpieczonego i sub- w szkole wyższej na jednym kierunku (pod nek przeciętnej emerytury do przeciętkoncie oraz zwaloryzowanego kapitału warunkiem jej ukończenia) czy pobierania nej pensji. Warto zrobić takie wyliczenia, początkowego, czyli odtworzonej historii zasiłku chorobowego. Okresy nieskład- gdyż da to świadomość, jakimi środkami emerytalnej tych, którzy pracowali przed kowe nie mogą przekraczać 1/3 okresów będziemy dysponować na emeryturze.

1999 rokiem. W mianowniku natomiast składkowych.

Rzecznik prasowy gdańskiego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Z wykształcenia prawnik, od trzynastu lat związany z ZUS, a prywatnie tata 2-letniego Konstantego.

Radzi, z czego warto skorzystać oraz informuje, jakie prawa przysługują ubezpieczonym w ZUS.

Krzysztof Cieszyński

KWIECIEŃ 2020

69

SKARBONKA WIEDZY

Powołanie do spadku Najbardziej medialnym warzywem, bez dwóch zdań, jest w tym roku pietruszka. I to wcale nie za sprawą jej wartości odżywczych, lecz wpływu jej ceny na stan gotówki w naszym portfelu.

MOMENT NABYCIA SPADKU Z chwilą śmierci spadkodawcy dochodzi do tak zwanego otwarcia spadku i w tym momencie spadkobierca nabywa spadek.

Oznacza to tyle, że spadkobierca wskutek śmierci spadkodawcy wstępuje w jego sytuację prawną, zarówno w zakresie praw i obowiązków, jakie dotyczyły zmarłego w chwili jego śmierci. Powołanym do spadku można być na podstawie sporządzonego przez zmarłego testamentu albo ustawy. Wygląda to tak, że jeżeli spadkodawca sporządził ważny testament, to spadkodawcami będą osoby w nim wskazane. Natomiast jeżeli zmarły nie pozostawił po sobie testamentu, dziedziczenie odbywa się na zasadach wynikających z przepisów ustawy w kolejności wskazanej w Kodeksie cywilnym. W pierwszej kolejności powołane do spadku z ustawy są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy (część spadku), który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. W przypadku braku zstępnych spadkodawcy (dzieci) powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.

W braku zstępnych (dzieci) i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Zakres i zasady dalszego dziedziczenia pozostałych podmiotów szczegółowo podlegają regulacjom w ww. ustawie. Osoba powołana do spadku ma prawo wyboru,

70

czy spadek przyjmie (istnieją dwa rodzaje: przyjęcie proste, przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) czy odrzuci. Podjęcie decyzji co do określonego zachowania wiąże się zazwyczaj z wiedzą spadkobiercy na temat wspomnianych praw i obowiązków zmarłego, szczególnie w zakresie ewentualnych długów pozostawionych przez zmarłego. Posiadając wiedzę co do stanu majątku zmarłego, łatwiej jest podjąć świadomą decyzję czy przyjąć spadek. Wątpliwości pojawiają się, kiedy nie mamy takiej wiedzy, bo np. zmarły nie dzielił się z nami informacjami co do swojego majątku, nie mieliśmy z nim kontaktu lub też nie znaliśmy go. Informacje te mogą być znamienne, gdyż podjęta decyzja co do przyjęcia lub odrzucenia spadku determinuje sytuację spadkobiercy w przyszłości. Spadkobierca (zarówno testamentowy, jak i ustawowy) musi pamiętać, że ma tylko sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania (zazwyczaj od dnia śmierci spadkobiercy).

Dodatkowo termin ten może zacząć biec dla każdego spadkobiercy od innego momentu.

TERMIN DO ZŁOŻENIA OŚWIADCZENIA WYNOSI 6 MIESIĘCY Wskazane ustawowe sześć miesięcy to okres, w którym spadkobierca może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Można je złożyć przed notariuszem lub sądem. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane. Ryzyko związane z możliwym odziedziczeniem długów zazwyczaj jest determinantem decyzji, jaką podejmie spadkobierca. Należy wiedzieć, że oświadczenie o odrzuceniu spadku przez spadkobiercę jest równoznaczne z wyłączeniem od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Oświadczenie o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności (tzw. z dobrodziejstwem inwentarza) oznacza, że co do zasady spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku – odpowiedzialność za długi spadkowe jest ograniczona. Znaczy to tyle, że wierzyciele mogą dochodzić roszczeń z całego majątku spadkobiercy z ograniczeniem do wartości aktywów wchodzących w skład spadku. Oświadczenie o przyjęciu spadku wprost oznacza przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Brak złożenia przez spadkobiercę ww. oświadczeń jest równoznaczne z tym, gdyby złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Zasada ta została wprowadzona do Kodeksu cywilnego dopiero na mocy ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw i ma zastosowanie do spadków otwartych od dnia 18 października 2015 r. Szczególną uwagę należy zwrócić w sytuacji powołania do spadku małoletnich dzieci, które same nie mogą złożyć oświadczenia co do spadku.

Chcąc zatem złożyć w imieniu dziecka

oświadczenie o odrzuceniu spadku, rodzice muszą wystąpić z wnioskiem do sądu opiekuńczego o wydanie zgody na dokonanie czynności w imieniu małoletniego, przekraczającej zakres zwykłego zarządu. Sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia w imieniu małoletniego biegnie od momentu, kiedy rodzice dowiedzieli się o jego powołaniu do spadku. Złożenie takiego oświadczenia bez wymaganej zgody sądu powoduje nieważność czynności prawnej i skutkuje dziedziczeniem przez dziecko z dobrodziejstwem inwentarza.

WYDZIEDZICZENIE Spadkodawca oprócz tego, że może kogoś powołać do spadku, ma również uprawnienie do jego wydziedziczenia. Wydziedziczenie ma związek z prawem osoby uprawnionej do zachowku. Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.

Ma to odniesienie do sytuacji, w której spadkodawca sporządził testament.

Spadkodawca ma prawo w testamencie pozbawić zachowku, czyli wydziedziczyć. Jest to możliwe, gdy uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Spadkodawca powinien wskazać przyczynę wydziedziczenia w testamencie.

Pamiętajmy, że zostając powołanym do spadku lub wydziedziczonym, warto podjąć niezwłocznie działania samemu lub skorzystać z profesjonalnej pomocy np. kancelarii prawnej, gdyż podjęte w tym czasie decyzje mogą zaważyć na sytuacji majątkowej spadkobiercy w przyszłości.

Radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Wolny-Dunst Jurewicz, wpisana na listę radców prawnych przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku. Specjalizuje się w prawie cywilnym i handlowym, prawie pracy, a także ochronie danych osobowych.

Jest mediatorem w sprawach gospodarczych.

Alicja Jurewicz

KWIECIEŃ 2020

71

SKARBONKA WIEDZY

Bezpieczeństwo na pasach W 2019 roku na pomorskich drogach zginęło 44 pieszych. Ta liczba nie jest tylko podstawą do analizy. To przede wszystkim dramat ofiar, sprawców wypadków i rodzin. Pomorscy policjanci robią wszystko, aby ta liczba spadła do zera. Jesteśmy jednak tylko jednym z elementów mających wpływ na bezpieczeństwo.

Edukacja, infrastruktura, zaostrzające się kary i strzegący bezpieczeństwa użytkowników dróg policjanci nie zastąpią zdrowego rozsądku

Najwięcej pieszych ginie w okresie jesienno-zimowym. Szybko zapadający zmrok, śliska nawierzchnia, niskie temperatury nie sprzyjają bezpieczeństwu.

Dokładając do tego nadmierną prędkość, brak rozsądku niewidocznego pieszego przebiegającego w miejscu zabronionym lub nierozglądającego się na przejściu, otrzymamy niebezpieczną mieszankę, której skutkiem może być tragiczne zdarzenie. Większość wypadków śmiertelnych została spowodowana przez kierujących w wyniku nieustąpienia pierwszeństwa na oznakowanym przejściu dla pieszych – a więc w miejscu, gdzie ten powinien się czuć bezpiecznie. To powinno jasno zasygnalizować niezmotoryzowanym, że trzeba być czujnym cały czas. Nawet gdy mamy zielone światło, trzeba się

rozglądać, by móc odpowiednio szybko i skutecznie reagować na nieprawidłowe zachowania kierowców.

Niechlubnym standardem jest wśród nich bowiem szybka jazda. Kierowcy przeceniają swoje umiejętności.

Statystycznie najczęściej giną na prostym odcinku drogi, przy dobrej pogodzie. Policjanci zatrzymują coraz więcej takich krewkich użytkowników dróg. Ujawniamy coraz więcej nietrzeźwych kierujących oraz tych pod wpływem narkotyków. Skrzynka, na którą przesyłane są filmy oraz zdjęcia dokumentujące wykroczenia, przyjęła ponad 1000 zgłoszeń w ciągu roku. Ta liczba zwiększyła się dwukrotnie w porównaniu z rokiem 2018.

Organizujemy działania, których celem jest ograniczenie zjawiska niestosowania się do obowiązujących

Policjant Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku.

W Policji od 10 lat. Wcześniej służył w Komendzie Miejskiej Policji w Gdańsku. Jeździł nieoznakowanymi radiowozami, motocyklami, obsługiwał zdarzenia drogowe. Obecnie prowadzi szkolenia i zajmuje się profilaktyką.

mł. asp.

Marek Radliński 72

przepisów. Apelujemy do kierowców i pieszych, aby nie dawali nam żadnych szans na wystawienie mandatu.

A jedynym, ale za to najskuteczniejszym sposobem na to jest niepopełnianie wykroczeń. Jazda zgodna z przepisami, szacunek do innych uczestników ruchu drogowego to podstawy bezpiecznej i bezstresowej jazdy. Drobne wykroczenie może być początkiem wypadku, którego skutki będą odczuwalne przez wiele lat.

Niebawem Pomorze będzie celem podróży turystów z całego świata. Na drogach pojawi się więcej pojazdów oraz niechronionych uczestników ruchu drogowego.

Pamiętajmy o nich, bo w konfrontacji z rozpędzonym samochodem, ich szanse są niewielkie.

KWIECIEŃ 2020

73

LICZY SIĘ WNĘTRZE

Przygotuj salon na wiosnę AUTOR: MAGDALENA MAJCHRZAK

Coraz więcej słońca, słupek na termometrze szybuje w górę, zieleń śmielej pokazuje swe piękno światu, melodyjny śpiew ptaków zachęca do spacerów… To wszystko powoduje, że budzimy się do życia i znów chce się nam chcieć! Tak działa na nas wiosna! Ale co zrobić, kiedy aranżacja twojego mieszkania wciąż jest pogrążona w zimowym śnie i przytłacza cię swoim monochromatyzmem? To proste – wystarczy zaprosić wiosnę do swoich wnętrz za pomocą dodatków!

Podpowiadamy, jak w prosty i niedrogi sposób stworzyć wiosenną aranżację salonu!

FOT. PEXELS

74

FOT. PEXELS

WIOSENNA ARANŻACJA SALONU KROK PO KROKU Wiosna to czas, kiedy wszystko budzi się do życia. Warto zadbać także o to, by zagościła na naszych salonach!

Nie musisz w tym celu robić generalnego remontu.

Bynajmniej! Wystarczy zainwestować w odpowiednie dekoracje i dodatki, by wnętrze nabrało świeżego, iście wiosennego klimatu, a Twoje zaspane zmysły obudziły się z zimowego letargu! Wiosenna aranżacja wnętrza nie może obyć się bez motywów botanicznych i florystycznych. Poduchy z motywem liści, kwiatowe zasłony, kolorowe rośliny w doniczkach czy efektowny dywan w mocnym kolorze – dzięki tym dodatkom stworzysz przytulny, pełen kolorów i radości salon. Za pomocą odpowiednich dodatków, printów i kolorów skutecznie i efektownie wybudzisz swój salon z zimowego snu!

Nie stać Cię na zakup nowego fotela i kanapy? Nic straconego! Wystarczy, że kupisz kolorowe narzuty lub pokrowce, dostępne na rynku w ogromniej gamie kolorów oraz wzorów. Nie zapominaj także o mocy zapachów! Odświeżacze w gustownych pojemnikach, zapachowe świece oraz mieszanki ziół w woreczkach zawieszone przy oknie – to sprawi, że wiosnę we wnętrzu nie tylko zobaczysz, ale i poczujesz!

LICZY SIĘ WNĘTRZE

WIOSNA WE WNĘTRZU – POSTAW NA MODNE DODATKI! Wiosenny salon to pastelowe, ciepłe kolory. Jeśli nie możesz sobie pozwolić na odświeżenie ścian farbą czy zakup nowej tapety, możesz postawić na dodatki. Nowe zasłony od razu rzucają się w oczy, nadając salonowi charakteru.

Story w kwiaty lub w tropikalne liście będą aranżacyjnym strzałem w dziesiątkę! Kolejnym sposobem na zaproszenie wiosny do wnętrz są kolorowe poduszki. Położone szeregiem na kanapie dodadzą salonowi dynamiki i przytulnego klimatu. Obrazy z wiosennym motywem, kolorowe ramki ze zdjęciami z wakacji, kwiaty w wazonie – to kolejne elementy dekoracyjne, które – z pozoru niewielkie – potrafią zrobić duże WOW! Jeśli posiadasz w domu wiele doniczkowych kwiatów – zainwestuj w efektowny kwietnik, który sprawi, że w salonie zapanuje świeży, wiosenne klimat.

Kolejnym sposobem na szybką rearanżację salonu będzie obrus albo bieżnik we florystyczne printy.

Uwaga! Przy urządzaniu salonu na wiosnę pamiętaj o umiarze! Nadmierna ilość kolorów oraz wzorów może przytłoczyć i rozpraszać, a przecież salon ma być dla nas miejscem odpoczynku i relaksu, w związku z czym powinny panować w nim stonowane barwy, które działają kojąco na duszę i umysł. Zaś dodatki w kolorowe printy mają być aranżacyjnym akcentem dodającym wiosennego smaczku, a nie aranżacyjną dominantą.

FOT. POLINA ZIMMERMAN / PEXELS

FOT. PEXELS

76

Inwesting – z myślą o rodzinnym komforcie PRZESTRONNE I WYGODNE MIESZKANIA 3, 4-POKOJOWE

LICZY SIĘ WNĘTRZE

Wiosna, ach to Ty!

ZEGAR ALESSI FABRYKA FORM 350,00 ZŁ

SZAFKA RAMKA NA KLUCZE MIA HOME 99,00 ZŁ

SZTUCZNY KWIAT HOMLA 39,99 ZŁ

KOSZYKI DEKORACYJNE 3 SZT. KARE DESIGN 130,00 ZŁ

78

ABAŻUR COPPER CAPPIE FATBOY 64,00 ZŁ

KOC SPRING AGATA MEBLE 26,91 ZŁ

FIRANA DIANA AGATA MEBLE 24,21 ZŁ

Zanim drzewa się zazielenią i zanim temperatura przekroczy 20°C, zaproś wiosnę do swoich wnętrz! Jak? Za pomocą kolorowych dodatków i tekstyliów! W dekoracjach tkwi potężna aranżacyjna moc!

Te same meble i elementy wyposażenia w połączeniu z efektownymi dodatkami, czynią wnętrze wyjątkowym, dodając mu świeżości i nowej jakości.

GRAFIKA W SKANDYNAWSKIM STYLU DRUKOWANA NA PŁÓTNIE LU DESIGN GALLERY OD 99,00 ZŁ

LAMPA STOŁOWA KASPA FABRYKA FORM 997,00 ZŁ

DONICZKA CERAMICZNA OSŁONKA WOODS MIA HOME 44,00 ZŁ

KWIECIEŃ 2020

79

LICZY SIĘ WNĘTRZE

Zającznik

czyli serwetnik w kształcie zajączka Będzie to nie byle jaki zajączek, bo wielkanocny. Jeśli chcesz zaangażować swoje dzieci w kreatywną zabawę, przygotuj potrzebne elementy i baw się dobrze razem z nimi! Piękne serwetniki zachwycą wszystkich gości przy wielkanocnym stole – to więcej niż pewne.

POTRZEBNE MATERIAŁY: • kolorowy brystol o rozmiarach co najmniej 23 cm x 20 cm/na 1 sztukę • kolorowy papier na detale • taśma dwustronna • piankowe samoprzylepki • wstążeczka • marchewka lub jajko z czekolady

1 2 3

DO DZIEŁA!

Kartkę zwykłego papieru składamy na pół i rysujemy kształt połowy króliczka z długimi łapkami, które zostaną sklejone i utworzą obręcz.

Na środku zwanym brzuszkiem robimy kilkucentymetrowe nacięcie identyczne u góry i na dole, które utworzy kieszonkę.

Teraz najprzyjemniejszy etap kreatywnego przyozdabiania: możesz przykleić piankowe naklejki w różnych kształtach, wyciąć wąsy, zagiąć ucho, a w nacięciu na brzuszku umieścić czekoladową marchewkę lub jajko.

Teraz czas na sklejenie łapek i zwieńczenie dzieła. Możesz sklejać bezpośrednio na serwetce, wtedy zajączek idealnie się do niej dopasuje.

80

Malachitowe Wzgórza – domy na miarę Decyzja o zakupie własnego domu, to przełom dla całej rodziny. Pomysłom towarzyszą radość i ekscytacja, ale także obawy, jak wybrać, by dobrze się mieszkało. Trudno o złoty środek, który połączy wszystkie oczekiwania – można zaryzykować, że samodzielnie „strzelimy w dziesiątkę” lub zdecydować się na inwestycję znaną, lubianą, sprawdzoną na wiele sposobów.

Do takich zalicza się osiedle Malachitowe Wzgórza proponowane przez spółkę INART, której doświadczenie sięga lat 90., a portfolio wypełnione jest 190 luksusowymi realizacjami w ramach budownictwa jednorodzinnego i 48 apartamentami, które urzekają klientów wysokim standardem wykończenia.

ZIELONO MI

DOM NA WŁASNĄ MIARĘ Kompleksowość i wysoki standard realizacji sprawiły, że w ciągu 6 miesięcy zarezerwowano 21 z 26 oferowanych domów. Rozumiejąc oczekiwania klientów, kolejna odsłona Malachitowego Wzgórza zaoferuje klientom również nieco mniejsze metraże, które będą doskonałym rozwiązaniem dla osób, które potrzebują mniejszej przestrzeni.

Tym razem na 7 hektarach działki zlokalizowanej w popularnej gdańskiej dzielnicy Kokoszki powstaje osie- Aranżacje domów skrojonych na miarę zostały przygodle składające się z kilku typów domów bliźniaczych. towane tak, aby zdjąć z barków przyszłych właścicieli szereg dylematów. Sprzymierzeńcem w wyposażaniu Co ciekawe, inwestor postanowił zróżnicować je pod względem układów przestrzennych i tak mając do dys- wnętrza będą garderoby oraz przestronne przeszklenia pozycji od 90 do 173 m² możemy wiele. Nawet więcej, w domach 7 b, 8 a i b, które jednocześnie „wykorzystuponieważ atutem realizacji jest jej spójna architektura jąc” ścianę lasu, zapewnią mieszkańcom prywatność. wyróżniająca się niezwykłą harmonią. Pierwiastkiem Dlatego warto skorzystać z wirtualnych odwiedzin elegancji, stylu i znajomości trendów są jasne elewacje pod adresem www.malachitowe.pl, które z pewnona prostych bryłach budynków, a „lekkość” architektury ścią zaowocują mnóstwem inspiracji, aby dom okazał sprawia, że ta idealnie komponuje się z zielenią osie- się – w myśl ulubionego powiedzenia Brytyjczyków dla. Przyroda jest z pewnością kluczem do wielu serc – twierdzą, do której zawsze zapragniemy wracać. przyszłych nabywców. Już sam zakątek wydaje się być unikatem w okolicach centrum Gdańska, gdzie króluje roślinność i cisza. Ta lokalizacja jest gwarantem, że INART mając serce Gdańska na wyciągnięcie ręki, będziemy +48 536 034 510 z dala od gwaru miasta. Dlatego o Malachitowych e-mail: inart@malachitowe.pl Wzgórzach powinni pomyśleć zwolennicy wygodnego www.malachitowe.pl życia, harmonii z naturą, która jest tuż za ogrodzeniem domu z ogrodem.

KWIECIEŃ 2020

81

Magnoliowy zawrót głowy AUTOR: MAREK WĄS ZDJĘCIA: ST. ZYMON

Pełnię wiosny w ogrodzie zapowiada kwitnąca magnolia. Chłodne noce już minęły, nasza magnolia uchroniła kwiaty dzięki włókninie, którą przykrywaliśmy ją na noc, skutecznie chroniąc pączki przed przemarznięciem, a kwiaty przed zbrązowieniem. Teraz możemy spodziewać się, że roślina przez najbliższy miesiąc będzie obficie kwitła. Ale to nie koniec pielęgnacji.

Trzeba zadbać o systematyczne nawożenie. To jedna z żelaznych zasad w ogrodnictwie – właściwie nawożone rośliny z pewnością się nam odwdzięczą.

– Moje magnolie zaczynają kwitnąć po raz drugi w drugiej połowie lata, w sierpniu – mówi Justyna Kaleta, właścicielka Centrum Ogrodniczego „Justyna” przy Trakcie św. Wojciecha w Gdańsku. – Każdy może uzyskać w swoim ogrodzie takie powtórne kwitnienie, tylko trzeba stosować wszystkie zabiegi agrotechniczne, a szczególnie nawożenie i oczyszczanie.

Stare kwiatostany, podobnie jak końcówki pędów, to miejsca, gdzie rozwijają się grzyby i bakterie chorobotwórcze. Należy je starannie usunąć. Zamiast ciąć, lepiej je zwyczajnie wyłamać oszczędzając okoliczne, pękate, omszone pąki kwiatowe.

Magnolie to krzewy i drzewa wieloletnie, które na dobre zadomowiły się w naszych ogrodach, a do wyboru

MAGNOLIA BIG DUDE – BARDZO DUŻE KWIATY 30CM, KWITNIE BARDZO OBFICIE, PO 10 LATACH 3M WYS., ALE MOŻE DORASTAĆ DO 8-10M

82

Justyna Kaleta

MAGNOLIA OLD PORT – NIEZWYKŁE DWUBARWNE KWIATY, PŁATKI CIEMNOPURPUROWE NA ZEWNĄTRZ, BIAŁE W ŚRODKU, DORASTA DO 3-4M WYS.

mamy kilkadziesiąt odmian kwitnących od kwietnia do lipca. Ważne, aby wybrać odmiany różnorodne i posadzić je w słonecznym miejscu, w podłożu wilgotnym i bardzo żyznym. Do małych ogrodów, na tarasy i balkony wybieramy rośliny wolno rosnące lub formowane. Gdy ogrody są duże powierzchniowo, to planujemy nasadzenie kolekcji odmian, aby co roku dosadzać nowości.

Jeśli nie mamy jeszcze w ogrodzie magnolii, początek wiosny jest najlepszą porą, by je zasadzić. Do nasadzeń kupujemy sprawdzone odmiany magnolii takie jak: Soulange’a, Alexandrina, Alba, Susan czy Nigra. Dołek do sadzenia musi być znacznie większy od bryły korzeniowej, szerszy od niej co najmniej o połowę.

MAGNOLIA GENIE – CIEMNOPURPUROWE, PEŁNE KWIATY, ŚREDNICY 10-15CM, KSZTAŁTEM PRZYPOMINJĄCE TULIPANA, KWITNIE DWA RAZYWIOSNĄ I LATEM, DORASTA DO 3M WYS.

Należy „zaprawić” go podłożem, które zawiera długoterminowo działające nawozy z grupy osmocote i obowiązkowo żelem dokorzeniającym, który zastosowany przy sadzeniu zatrzymuje wilgoć, a w czasie suszy oddaje roślinie niczym spiżarnia.

Po posadzeniu magnolii dobrze jest podłoże wokół rośliny obsadzić bylinami cieniolubnymi, jak runianka czy bluszcz, aby zapobiec utracie wilgoci.

Rośliną, która chyba najbardziej kojarzy się z wiosną, nadchodzącymi świętami Wielkiej Nocy, jednocześnie jakże charakterystyczną dla polskiego krajobrazu, jest wierzba. To drzewo występuje również w formie krzewów, które już zadomowiły się w naszych ogrodach. Wierzby są urodziwe przez cały rok, ale one również występują w odmianach wczesnych. To np. wierzba pogięta, wybarwiająca swoje łodygi na czerwono.

– To idealna odmiana dla florystek, które układają z nich piękne, wiosenne kompozycje – mówi Justyna Kaleta. – Plecione z wierzby pogiętej figury świetnie komponują się z kwitnącymi żonkilami, kolorowymi pierwiosnkami, mchem, z gałęziami brzozy. Imitujące naturalną patynę kompozycje z wierzby stanowią niezastąpioną dekorację świątecznego salonu. A przecież możemy przygotować je samodzielnie, jeśli tylko te rośliny rosną w naszym ogrodzie.

Co najważniejsze, czas tych kompozycji nie przemija – wiklinowy kosz posłuży jeszcze długo, a pierwiosnki, po

przekwitnięciu, można przesadzić do gruntu, gdzie pozostaną już na lata. Dobrze jest mieć w ogrodzie taki właśnie „bylinowy kąt”, z którego przy okazji świąt czy rodzinnych uroczystości możemy czerpać rośliny do domowych dekoracji.

Oczywiście pierwiosnki czy żonkile najlepiej posadzić wokół wierzby, która latem pokryje się drobnym listowiem. Wycinając pędy wierzby, nie musimy się obawiać, że ją oszpecimy, jest to roślina która odrasta błyskawicznie. Przycinanie wręcz jej służy, młode, odrastające pędy tworzą gęste kępy. Natomiast, jeśli będziemy je usuwać regularnie, możemy w ciągu kilku lat wyhodować wierzbę pogiętą „na pniu”, czyli w formie drzewa, które wyrasta do wysokości nawet kilku metrów. Trzeba pamiętać jedynie o tym, że nie przepada za suchą glebą. Potrzebuje dużo wilgoci, lubi wręcz podmokły teren, dlatego najlepiej posadzić ją w pobliżu strumienia czy oczka wodnego. Oczywiście sama wilgoć nie wystarczy. Nawet wierzbę warto nawozić i dokonywać zabiegów, które będą zapobiegały chorobom grzybowym i bakteryjnym, a więc podobnie jak w przypadku innych roślin ozdobnych, usuwać obumarłe i chorujące pędy. Najlepsze są nawozy z grupy osmocote długo działające, a podłoże przeznaczone do sadzenia roślin obowiązkowo należy zaprawić żelem dokorzeniającym, aby zapewnić korzeniom stałą wilgoć.

MAGNOLIA KOBUS ROGÓW – POLSKA ODMIANA, BARDZO ODPORNA, KWIATY BIAŁE Z CHARAKTERYSTYCZNYM ZEWNĘTRZNYM, WĄSKIM PASKIEM CZERWONORÓŻOWYM BIEGNĄCYM OD NASADY DO KOŃCA PŁATKÓW.

Zostań florystą we własnym ogrodzie. Wystarczy kilka żonkili, pierwiosnków i pogięta wierzba, by niezwykła kompozycja z rosnących we własnym ogrodzie roślin zagościła na świątecznym stole.

MAGNOLIA LAURA – PEŁNY, DUŻY (ŚREDNICA 30CM!), PACHNĄCY KWIAT, KSZTAŁTEM PODOBNY DO ODMIANY GENIE

Odmiany magnolii pokazane na zdjęciach to nowości produkowane na polskim rynku.

MAGNOLIA WINELIGHT – KWITNIE BARDZO DŁUGO, BO PONAD MIESIĄC, KWIATY PURPUROWE, PACHNĄCE

MAGNOLIA SWEET MERLOT – BORDOWE, BARDZO PEŁNE, KULISTE KWIATY

CENTRUM OGRODNICZE JUSTYNA GDAŃSK, TRAKT ŚW. WOJCIECHA 291

KWIECIEŃ 2020

83

POMORSKIE NIEOCZYWISTE

Rowerem przez Kociewie

FOT. KOŁEM SIĘ KRĘCI. TCZEW

Pierwsze promienie wiosennego słońca, budząca się do życia zieleń i przyroda prawie wszystkich zachęcają do wstania z fotela i aktywności na świeżym powietrzu. Miłośników rowerów zapraszamy serdecznie na Kociewie. Ponad 800 km ciekawych szlaków może was zaprowadzić w najciekawsze miejsca tego regionu, do każdej atrakcji turystycznej.

Kociewskie Trasy Rowerowe to propozycja rowerowych przejażdżek, dłuższych wycieczek czy kolarskich kilkudniowych eskapad. To propozycja odwiedzenia najstarszych miast: Tczewa, Pelplina, Gniewa, a także Starogardu Gdańskiego i Skarszew, a przy tym doskonała okazja, aby poznać walory przyrodnicze okolicy.

SZLAK GRZYMISŁAWA Najdłuższą trasą i jedną z najbardziej interesujących jest Szlak Grzymisława, który prowadzi z Tczewa aż do Świecia w Kujawsko-Pomorskim. Cała trasa to nieco ponad 150 km. Należy do średnio trudnych i trzeba na nią zarezerwować 2–3 dni. Już na początku wycieczki warto odwiedzić tczewskie oddziały Narodowego Muzeum Morskiego: Muzeum Wisły i Centrum Konserwacji Wraków Statków. Znajdziesz tam sporo ciekawostek o Wiśle i zobaczysz kolekcję łodzi z całego świata. Tuż obok odnajdziesz również wystawy o historii miasta w Fabryce Sztuk. Podążając dalej, dotrzesz do cysterskiego Miasta z Duszą. Pelplin zaprasza do odwiedzenia Bazyliki Katedralnej, Góry Jana Pawła II, a także Muzeum Diecezjalnego z jedyną w Polsce Biblią Gutenberga. W Gniewie poznasz historię krzyżackiej warowni, a także urokliwe uliczki starego miasta, gdzie na twoje pozdrowienia czeka Miś Maciuś – gniewska maskotka. Kolejne kilometry Trasy Grzymisława poprowadzą do urokliwych nadwiślańskich miast: Nowego oraz Świecia.

84

TRZYDZIESTOKILOMETROWA PĘTLA Znacznie łatwiejszą propozycją jest pętla: Starogard Gdański–Pelplin–Owidz–Starogard Gdański. Trasa liczy nieco ponad 30 km i prowadzi przez Klonówkę do Pelplina Szlakiem Maternów – jak głosi legenda, to właśnie w niedalekim wąwozie nad rzeką mieli ukrywać się i zostawić swoje skarby bracia Grzegorz i Szymon Mattern, którzy łupili kupców na przełomie XV–XVI w. Z Pelplina można wracać drogą rowerową przez Jabłowo. Nie można jednak minąć Grodziska Owidz – miejsca, które pozwala poczuć klimat wczesnego średniowiecza. To także okazja poznania wierzeń i kultury ludów słowiańskich w miejscowym Muzeum Mitologii Słowiańskiej. Przejażdżkę kończymy w miejscu startu: stolica Kociewia i rodzinne miasto wybitnego piłkarza Kazimierza Deyny – Starogard Gdański.

SKARSZEWY – RYNEK. FOT. EMILIA LASKOWSKA

DOLINA WIERZYCY I WIETCISY Dla bardziej zaawansowanych miłośników dwóch kółek jest oferta jednodniowej wycieczki z prawie 50-kilometrową pętlą w dolinie Wierzycy i Wietcisy.

Wykorzystując Kociewskie Trasy Rowerowe i szlaki Jeziorny oraz Joannitów, ruszamy ze Skarszew przez Obozin, Ciecholewy do Starogardu. Po drodze warto wjechać do Lasu Szpęgawskiego. Podczas okupacji Niemcy dokonali tu w latach 1939–1940 masowych egzekucji ok. 5–7 tys. ludzi. W miejscu pamięci od niedawna znajduje się sugestywny pomnik ukazujący betonowe słupy oraz kilka tysięcy nazwisk ofiar. Pobliski Starogard to malownicze miasto nad Wierzycą

z parkiem miejskim, średniowiecznymi basztami oraz Muzeum Ziemi Kociewskiej, gdzie zgromadzono eksponaty związane z kulturą regionu. W drodze powrotnej przez Krąg i Bączek docieramy do Skarszew, gdzie naszą uwagę przyciągnie rynek z zabytkowymi kamieniczkami, gotycki kościół Św. Michała Archanioła, a także historia kościółka, który powstał w ciągu 24 godzin.

Pamiętajmy o przygotowaniu naszych jednośladów do wycieczki oraz zabrania niezbędnych narzędzi w razie awarii. Szczegółowy opis tych oraz innych tras znajdziecie na www.pomorskie.travel. Do zobaczenia na szlaku!

Więcej inspiracji i pomysłów na spędzenie czasu w regionie znajdziecie na stronie www.pomorskie.travel

SKARSZEWY – KOŚCIOŁEK. FOT. EMILIA LASKOWSKA

KWIECIEŃ 2020

85

OD KUCHNI

Jeść za dwóch czy jeść dla dwóch?

Fakty i mity dotyczące diety w ciąży

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety. Wszystkie przyszłe mamy pragną zapewnić dziecku jak najlepsze warunki rozwoju. Dieta w ciąży jest szczególnie ważna. W tym właśnie okresie dochodzi do programowania żywieniowego. I bynajmniej nie chodzi tutaj o umiejętności z zakresu informatyki. Okazuje się, styl żywienia mamy ma ogromny wpływ na zdrowie dziecka – nie tylko w okresie płodowym, ale też w dorosłości. Zła dieta może „zaprogramować” nasze potomstwo pod kątem występowania chorób, takich jak cukrzyca czy choroby układu krążenia. No dobra, trochę Was nastraszyłam, ale teraz spróbuję rozwiać wszelkie wątpliwości co do popularnych stwierdzeń związanych z żywieniem kobiet w ciąży.

IM WIĘKSZY PRZYROST MASY CIAŁA, TYM ZDROWSZE DZIECKO? To oczywiście mit. Zarówno zbyt mały, jak i zbyt duży przyrost masy ciała mamy ma wpływ na zdrowie dziecka. Pierwszy przypadek wpływa na niską masę urodzeniową dziecka, co przyczynia się do częstszego występowania chorób okołoporodowych, zmniejszonej odporności, a także chorób układu krążeniowego w życiu dorosłym.

Drugi sprzyja pojawieniu się u dziecka otyłości, a także jej konsekwencji – cukrzycy typu 2. czy zwiększonego ryzyka zawału serca. Ponadto duży przyrost masy ciała stanowi też ryzyko dla mamy: bóle kręgosłupa, powstawanie hemoroidów, cukrzyca ciężarnych, a także makrosomia płodu i poród za pomocą cięcia cesarskiego.

Wiecie już, że należy przybrać nie za mało, nie za dużo... czyli w sumie ile? Prawidłowy przyrost masy ciała zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest tak naprawdę waga wyjściowa. Więcej powinny przybrać Panie, które zaszły w ciążę, mając niedowagę, a mniej Panie, które były otyłe.

NALEŻY JEŚĆ ZA DWOJE? To również mit. Zapotrzebowanie kaloryczne w ciąży się zwiększa, ale nie tak bardzo, jakby mogło nam się wydawać.

W pierwszym trymestrze ciąży nie zmienia się w ogóle, wtedy przyszła mama powinna spożywać dokładnie tyle kalorii, ile wynosi jej zapotrzebowanie. Zmienia się natomiast zapotrzebowanie organizmu na witaminy i minerały. Co to oznacza?

Jeżeli dieta przed poczęciem zawierała

małą ilość warzyw, owoców, nabiału i pełnoziarnistych zbóż lub innych składników piramidy żywienia, to należy zwrócić szczególną uwagę na wprowadzenie ich do jadłospisu. W drugim trymestrze zapotrzebowanie wzrasta o około 360 kcal.

Może to być np. kubek jogurtu z bananem i jedną łyżką orzechów (około 370 kcal).

W trzecim trymestrze zapotrzebowanie zwiększa się o 470 kcal. Takim posiłkiem może być sałatka makaronowa z kurczakiem i warzywami. Nie powinno się natomiast uzupełniać tych kalorii słodyczami, fast-foodem i przetworzonymi produktami, gdyż nie dostarczają one niezbędnych witamin i minerałów.

Moja pasja do zdrowego żywienia rozpoczęła się już w czasach liceum. To wtedy zdecydowałam, że chcę na co dzień pomagać osobom zmagającym się z dodatkowymi kilogramami.

Zaowocowało to rozpoczęciem studiów na kierunku dietetyka. Tytuł magistra uzyskałam na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Poza studiami, wiedzę zdobywam na licznych kursach.

Jestem zdania, że dobra dieta to ta idealnie dopasowana do preferencji oraz stanu zdrowia.

Serdecznie zapraszam wszystkich chętnych do śledzenia mojej strony facebookowej: Dietetyk Beata Ossowska, na której znajdziecie dużo ciekawostek, przepisów i mitów

Beata Ossowska 86

związanych z żywieniem.

NIE POWINNO SIĘ ODCHUDZAĆ?

To jest fakt. Ciąża to nie czas na drastyczne zmiany. Nie powinno się w tym czasie stosować diet niskokalorycznych. Jeżeli przed ciążą kaloryczność diety przewyższała zapotrzebowanie lub była obfita w słodycze, fast-food, należy te nawyki zmienić. Wprowadzenie zdrowszych nawyków i spożywanie liczby kalorii zgodnej z zapotrzebowaniem wśród przyszłych mam z otyłością może poskutkować delikatnym spadkiem masy ciała, ale nie powinno martwić.

TRZEBA ZREZYGNOWAĆ Z DIET WEGETARIAŃSKIEJ I WEGAŃSKIEJ? Jest to mit, pod warunkiem że... No właśnie. Kwestia diet wegetariańskiej i wegańskiej w trakcie ciąży budzi pewne kontrowersje. Rozwijający się płód zdecydowanie potrzebuje odpowiednich ilości białka, witaminy B12, żelaza, cynku, selenu, wapnia oraz kwasów omega-3, aby prawidłowo się rozwijać. Te elementy diety często kojarzą się z mięsem, ale nie jest to ich jedyne źródło. Diety wegetariańska i wegańska w trakcie ciąży mogą być zdrowe, pod warunkiem że przyszła mama zadba o to, aby wszystkie te składniki dostarczać w odpowiednich ilościach ze źródeł innych niż mięso.

KAWA JEST ZAKAZANA? W ciąży dozwolone jest spożycie do 300 mg kofeiny na dobę. Oznacza to, że przyszła mama, która przywykła do picia kawy rano, może dalej ją spożywać, musi tylko uważać na ilości. Szacuje się, że kubek kawy parzonej to 95–162 mg kofeiny. Należy jednak pamiętać, że kofeinę znajdziemy nie tylko w kawie. Litr napoju typu cola/pepsi w wersji light to około 185 mg kofeiny, w wersji standardowej ok. 96 mg, kubek czarnej herbaty to 70 mg, a tabliczka czekolady gorzkiej to 80 mg kofeiny, a mlecznej 21 mg.

NALEŻY UNIKAĆ POKARMÓW ALERGIZUJĄCYCH, TAKICH JAK MLEKO CZY ORZECHY? To mit. Aktualne standardy żywieniowe i wyniki badań klinicznych nie wykazały związku między ilością spożywanych pokarmów potencjalnie alergizujących przez ciężarną a ryzykiem wystąpienia alergii u dziecka.

NIE WSZYSTKIE PRODUKTY SPOŻYWCZE SĄ ZALECANE W CIĄŻY? To akurat fakt. W ciąży niezalecane jest spożywanie serów pleśniowych, camembert, sera feta i innych sporządzanych na bazie niepasteryzowanego mleka. Nie powinno się również spożywać surowego lub niedopieczonego mięsa (tatar, steki), sushi i innych form surowej ryby lub owoców morza, a także surowych jaj. Stanowią one ryzyko mikrobiologiczne i ich spożywanie może być przyczyną poronień.

Należy również zrezygnować z dodatku słodzików i konserwantów, gdyż ich bezpieczeństwo dla płodu nie jest potwierdzone.

Jeśli nie jesteś pewna, czy twój sposób żywienia w ciąży jest prawidłowy, powinnaś skonsultować to z lekarzem lub dietetykiem.

Porady spisano na podstawie stanowisk polskich i amerykańskich towarzystw ginekologicznych, Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej oraz Instytutu Żywności i Żywienia.

KWIECIEŃ 2020

87

OD KUCHNI

Rodzinna strona gastronomii Przykład dodatkowego posiłku w drugim trymestrze:

SAŁATKA Z KURCZAKIEM I MOZZARELLĄ SKŁADNIKI: • Pierś z kurczaka około 60 g • Olej rzepakowy 1 łyżka • Roszponka lub inna sałata • Pomidorki koktajlowe • Ser mozzarella 1 plaster (30 g) • Oliwa z oliwek 1 łyżeczka • Miód 1 łyżeczka • Sok z cytryny 1 łyżeczka

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA: Pierś z kurczaka przekrój w poprzek, odkrawając dwa małe kotlety. Dopraw solą, pieprzem i czerwoną słodką papryką. Na patelni rozgrzej minimalną ilość tłuszczu i podsmaż kurczaka przez około 2–3 minuty z każdej strony. Na talerzu ułóż sałatę, pomidorki koktajlowe i pokrojony plaster sera mozzarella. Dodaj pokrojonego w paski kurczaka. Oliwę, miód i sok z cytryny wlej do małego słoiczka lub innego opakowania i energicznie potrząśnij. Powstałym sosem polej sałatkę.

FOT. TIMOLINA / FREEPIK

Kaloryczność: 360 kcal Węglowodany: 16,5 g, w tym błonnik 1,2 g Białko: 22,1 g Tłuszcze: 23,7 g Kwas foliowy: 30,34 µg

88

Przykład dodatkowego posiłku w trzecim trymestrze:

MAKARON NA SŁODKO Z PRAŻONYM JABŁKIEM SKŁADNIKI: • Makaron pełnoziarnisty 1 szklanka • 1 jabłko • Woda 1 łyżka • Jogurt naturalny 3 łyżki • Miód 1 łyżeczka • Płatki migdałowe 2 łyżki • Cynamon szczypta lub dwie

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA: Makaron ugotuj al dente, zgodnie ze wskazówkami na opakowaniu. Do małego garnka dodaj obrane i pokrojone jabłko i wodę.

Duś przez ok. 5 minut. Miód wymieszaj z jogurtem. Do ugotowanego makaronu dodaj prażone jabłko, miód z jogurtem. Posyp cynamonem i płatkami migdałów.

Kaloryczność: 473 kcal Węglowodany: 80 g, w tym błonnik 14 g Białko: 15 g Tłuszcze: 13,1 g Kwas foliowy: 63,66 µg

KWIECIEŃ 2020

89

WOLNA CHATA

Sprzężenie zwrotne AUTOR: DAGMARA RYBICKA ZDJĘCIE: ARCHIWUM PRYWATNE

Gdy miarka się przebrała, trudno zachować spokój. Nieskuteczne prośby zastępuję krzyk, czasem klaps, bo bezradny rodzic przestaje przebierać w środkach. Uleganie złości powoduje sprzężenie zwrotne, które potrzebuje znaleźć ujście. Nikt nie jest z żelaza i tylko od nas samych zależy, co zrobimy, gdy pojawią się wyrzuty sumienia i wstyd – tłumaczy Magdalena RohdeWachol, doświadczony pedagog specjalny, socjoterapeutka, nauczycielka i mama dwóch przedszkolaków

„Biała gorączka” oznacza zaburzenia Tak uważasz? i znamiona patologii?

Nauka radzenia sobie z emocjami rozDorosły człowiek powinien mieć umie- poczyna się w wieku przedszkolnym. jętność kontroli emocji. Jednak nikt z nas Zdolność rozpoznawania emocji wynonie jest doskonały, dlatego zdarza się, że simy także z domu i oznacza ona pewien przestajemy sobie z nimi radzić. Nie jeste- poziom dojrzałości, który osiągnęliśmy. śmy z żelaza i bywa, że puszczają nerwy. Dziecko ma naturalną ciekawość świata Wpadamy w złość wtedy, gdy tracimy – nie interesuje się tym, co mówisz, bo pewność, że nasza teoria, przekonanie ważniejsze jest grzebanie w ugotowanym ryżu, który jest fajny i miękki. Nas doproo czymś nie są słuszne. wadza to do szału, a dla dziecka jest w pełni Jak to rozumieć? naturalną potrzebą poznawczą.

Wpadasz do domu zmęczona po pracy.

Kilkukrotne prosisz dziecko, aby pozbie- Zderzenie dwóch światów? rało porozrzucane w pokoju buty, a ono cię Tak. My, dorośli, jesteśmy nudni, przewilekceważy, ponieważ ma ciekawsze rzeczy dywalni, mało rzeczy nas cieszy, niewiele do zrobienia. Bezradność zaczyna przera- interesuje. Nie mamy potrzeby doświadstać, tracisz kontrolę, złość bierze górę i jest czania – pogrzebania w tym ryżu, bo nas to zupełnie normalna reakcja organizmu ciekawi świat z innej perspektywy. Ty widzisz bałagan, gdy dziecko uczestniczy na sytuację, w której się znalazłaś.

Autorzy blogów parentingowych przeko- w wielkiej przygodzie. Maluchy odbierają nują, że dobry rodzic to taki, który w trud- świat w prosty sposób, dlatego musimy nej chwili potrafi zarządzić zbliżającym stale dbać o ich bezpieczeństwo, ponieważ nie są w stanie przewidywać następstw. się kryzysem.

90

Złość złości chyba równa nie jest?

Nie, na emocje ma wpływ szereg czynników – dom, metody rodziców, komunikaty, jakie do nas docierały, kultura i sposób funkcjonowania, w którym uczyliśmy się radzić sobie z emocjami.

Co, jeśli w rodzinie panował żołnierski dryl?

Istotne, jaki otrzymaliśmy „posag”. Jeśli rodzice rozwiązywali temat klapsem, my, powielając schemat, pokazujemy, że z emocją najlepiej poradzić sobie bijąc.

Powinno się koło dziecka usiąść, wytłumaczyć, porozmawiać.

Istnieje taki świat, gdzie rodzic zostawia problemy za drzwiami?

Nie ma cudów (śmiech)! Nie próbujmy na siłę dążyć do ideału, tylko uczmy zachowaniem odczytywać emocje przez dziecko. Bicie i upokarzanie uczą, że pewne sprawy możemy załatwiać agresją.

Klaps stanowi punkt kulminacyjny, który pozwala rozładować emocje. Refleksja wydarza się po chwili. Towarzyszy jej żal i wyrzut sumienia, co zrobiłem. Także wstyd przed dzieckiem, że ja, dorosły, nie potrafię nad sobą zapanować. Wyprowadzony z równowagi zostaję doprowadzony do takiej skrajności, że używam przemocy wobec dziecka, które kocham nad życie.

Uleganie złości powoduje sprzężenie zwrotne, coś w nas narasta i musi znaleźć ujście. Potem przychodzi wyrzut sumienia, który jest najlepszą lekcją na przyszłość, aby poradzić sobie z gniewem.

Jak dziecko postrzega rodzica doprowadzonego do furii?

Dorosły jest wielkim potworem i jeśli zostawimy epizod bez wyjaśnienia, takimi pozostaniemy. Trzeba przyznać się do wstydu, przeprosić i obiecać, że postaramy się tego więcej nie zrobić. Dziecko rozumie znaczne więcej, niż nam się wydaje.

Jak dużą krzywdę wyrządza utrata cierpliwości?

Przemoc zawsze będzie krzywdą. Postawmy się w sytuacji, gdy do nas przychodzi ktoś znacznie większy, drze się i daje klapsa. Żyjemy w kulturze, gdzie dziecko jest podporządkowane rodzicowi, jest zależne, ma się słuchać. To naleciałości z dawnych lat - mamy w sobie uległość, zostaliśmy nauczeni posłuszeństwa, bo nie byliśmy partnerem, a jedynie wykonawcami poleceń. Skutkiem braku prawa głosu są problemy z poczuciem wartości i zaniżona samoocena.

Są metody, które zdołamy wypracować?

Czasem trzeba po prostu rozproszyć uwagę i na moment wyjść, licząc do czterdziestu.

Oto złoty środek?

Na pewno jakiś. Pomocne jest planowanie działań domowych, bo pozwala to unikać chaosu. Ważne jest też przejęcie kontroli nad sytuacją, zaczynając od jej odzyskania.

Dzieci w ten sposób chcą nam coś powiedzieć?

Prowokują, by zwrócić na siebie uwagę.

Co zrobić, gdy się stało?

Dzieci, które czują się niezauważone, bo Przeprosić i wytłumaczyć dlaczego. Pod- mama jest zajęta, chcą aby spojrzała, zastawą jest szczerość – dziecko ma prawo angażowała się. Skoro nie działa metoda wiedzieć, że nie jesteśmy idealni, bo do- "pobaw się" wolą stworzyć trudną sytuację świadczamy całego wachlarza emocji. i reakcja będzie natychmiastowa.

Zdarza się, że krzyknę na moje dzieci, Kiedy prosić o pomoc? jednak po tym staram się wytłumaczyć, że miałam gorszy dzień, boli mnie głowa i za Jeśli pojawi się cykliczność. Kiedy czujemy, to bardzo was przepraszam. Przez to, że że coś poszło w złym kierunku. Trzeba mówimy o emocjach, nasze dzieci uczą się oszacować, jaki jest próg cierpliwości, na je rozpoznawać. Nasza uczciwość sprawi, który składa się sytuacja finansowa, zdroże dziecko zrozumie, gdy przegina. wotna i rodzinna. Gdy czujemy, że życie przytłacza, a wybuchy zdarzają się często, nie czekajmy, bo malec staje się workiem treningowym. Po co udawać, że dam radę i jestem siłaczem? Wszystkiego można się nauczyć, nawet panowania nad sobą i narastającą złością.

KWIECIEŃ 2020

91

GDAŃSK

AAL TOURIST – ul. Wały Piastowskie 1 AKADEMIA ARTYSTYCZNA – Aleja Grunwaldzka 339 AKADEMIA SKUTECZNEJ DIETY – Aleja Grunwaldzka 82 ALCHEMIA WINA – Aleja Grunwaldzka 415 ALFA DENT DZIUNKO – ul. Pomorska 18H/2/3 ALFA FLOORS – ul. Mariana Hemara 3 ALTANA SMAKÓW – ul. Świętego Ducha 105/107 AMBER BEAUTY KLINIKA – ul. Myśliwska 17A ART IN STUDIO & GALLERY – ul. Ogarna 1/2 AQUARIUS FITNESS & WELLNESS – ul. Zygmunta Noskowskiego 17b AQUASTACJA – Aleja Grunwaldzka 411 AUCHAN – ul. Szczęśliwa 22 AUTOORUNIA – ul. Starogardzka 22 BALI SPA – ul. Szeroka 43/44 BAR NIE/MIĘSNY – ul. Jaskółcza 24 BARTEK – Aleja Grunwaldzka 141 BAZAR SMAKÓW – Aleja Grunwaldzka 411 BEAUTY DERM SPA – ul. Kapliczna 30 BELL STUDIO URODY – ul. Szeroka 119/120 BEST WESTERN BONUM HOTEL – ul. Sieroca 3 BEST WESTERN PLUS ARKON PARK HOTEL – ul. Śląska 10 BIBLIOTEKA – Aleja Grunwaldzka 82 BISTRO JAK SIĘ MASZ – ul. Opata Jacka Rybińskiego 24 BIURO PODRÓŻ ITAKA – ul. Szczęśliwa 3 BIURO PODRÓŻY BLISS – ul. Antoniego Słonimskiego 1/67 BMW BAWARIA MOTORS – Aleja Grunwaldzka 195 BMW ZDUNEK GDAŃSK – ul. Miałki Szlak 43/45 BRITISH AUTOMOTIVE GDAŃSK LAND ROVER – ul. Antoniego Abrahama 5 BRITISH INTERNATIONAL SCHOOL – ul. Jagiellońska 46 BRITISH SCHOOL – Aleja Grunwaldzka 83/5 BUNNY HANDROLL – Aleja Grunwaldzka 87 CAFE LIBERTAS – ul. Chlebnicka 37/38 CAFE W – Aleja Grunwaldzka 82 CALYPSO – ul. Staropolska 32 CALYPSO – ul. Schuberta 102A CALYPSO – Aleja Rzeczypospolitej 33 CALYPSO – ul. Obrońców Wybrzeża 1 CALYPSO – ul. Rajska 10 CENTRUM DERMATOLOGII LASEROWEJ EPI CENTRUM – ul. ładysława Pniewskiego 3 CENTRUM HEWELIANUM – ul. Gradowa 6 CENTRUM OKULISTYCZNE ARTLIFE – ul. Obrońców Wybrzeża 23 CENTRUM ROZWOJU TALENTÓW – Aleja Grunwaldzka 472d CENTRUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ ŁAŹNIA – ul. Jaskółcza 1 CENTRUM TERAPII LOGOP – ul. Profesor Mariana Raciborskiego 1A/2 CENTRUM TERAPII WYSPA – ul. Kartuska 214 CENTRUM U7 – Plac Dominikański 7 CENTRUM USG I LEKARZE SPECJALIŚCI DIAGNOSON – ul. Kielnieńska 123 CENTRUM USG I LEKARZE SPECJALIŚCI DIAGNOSON – ul. Warszawska 100/u8 CENTRUM ZABAW EUROLIDER – ul. Cienista 30 CENTRUM ZDROWIA DZIECKA PEGAZ W GDAŃSKU – ul. Powstańców Warszawskich 69 CENTRUM ZDROWIA DZIECKA PEGAZ W GDAŃSKU – ul. Cefeusza 4 CENTRUM ZDROWIA DZIECKA PEGAZ W GDAŃSKU – Aleja Rzeczypospolitej 8 CITY MEBLE STREFA INSPIRACJI – Aleja Grunwaldzka 211 CITYMOTORS – ul. Uczniowska 26 CIUCIU ARTIST – ul. Długa 64/65 CK BOWLING – ul. Staropolska 32 COSTA COFFEE – 1 ul. Rajska 10 COSTA COFFEE – 3 Aleja Grunwaldzka 141 COSTA COFFEE – ul. Złota Karczma 26 CUBE OFFICE PARK (BUDYNEK B) – ul. Jana Pałubickiego 2 CUBE OFFICE PARK (BUDYNEK C) – ul. Jana Pałubickiego 2 CUKIERNIA NOTOCIACHO – ul. Władysława Pniewskiego 3B CZARNY KOS – ul. Stefana Batorego 32A/8 CZUPRYNKI CZESANIE & BRYKANIE – ul. Antoniego Słonimskiego 6 DANCE AVENUE – ul. Leczkowa 1 DECATHLON PRZYMORZE – ul. Obrońców Wybrzeża 1 DENTALSPA – ul. Karola Szymanowskiego 14 DENTICO JOWITA ŻEBROWSKA-ZAKRZEWSKA – ul. Kołobrzeska 5/7 DOBRY WZROK – ul. Kliniczna 1B/2 DOM SUSHI – ul. Targ Rybny 11 DOM UPHAGENA – ul. Długa 12 DR PERNAK – Aleja Grunwaldzka 549 DRYWA SP. Z O.O. – ul. Kartuska 410 DWÓR ARTUSA – ul. Długi Targ 43/44 DWÓR OLIWSKI – ul. Bytowska 4 DWÓR PRAWDZICA – ul. Piastowska 198 EFFECTIVE MANICURE – Aleja Jana Pawła II 6F/3 ELEWATOR GDAŃSK HOSTEL – ul. Spichrzowa 19 EMILIA AUGUSTYN PERMANENT MAKE UP ARTIST – ul. Gen. Bora-Komorowskiego 35 EMPIRE MUSIC – ul. Komety 14 ENDOMED – ul. Staropolska 32 ENGLISH CLUB – ul. Staropolska 32 EUREKA CENTRUM EDUKACJI – ul. Czarny Dwór 12 EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI – Plac Solidarności 1 EUROSTYL – ul. Leszczynowa 6 FAMILY DENTAL CARE – ul. Stajenna 5 FANTOMATYKA VR – ul. Juliusza Słowackiego 1A FILHARMONIA BAŁTYCKA – ul. Ołowianka 1 FIT STACJA – Aleja Grunwaldzka 411 FITNESS KLUB SPÓJNIA – ul. Juliusza Słowackiego 4 FIVE SENSES – ul. Cypriana Kamila Norwida 4/G07 FUNCLIMB – Aleja Grunwaldzka 411 FUNDACJA WSPÓLNOTA GDAŃSKA – ul. Opata Jacka Rybińskiego 25 GABINET KOSMETOLOGII COLLAGEN – ul. Migowska 72A GABINET WSPARCIA PSYCHOLOGICZNEGO – ul. Matejki 6 GALERIA ZASPA – Aleja Rzeczypospolitej 33 GALIŃSKI I KLEINA – ul. Strzelecka 7B GDAŃSKA GALERIA MIEJSKA – ul. Piwna 27/29 GDAŃSKI ARCHIPELAG KULTURY – GAMA – ul. Starowiejska 15/16 GDAŃSKI ARCHIPELAG KULTURY – PLAMA – ul. Pilotów 11 GDAŃSKI ARCHIPELAG KULTURY – STACJA ORUNIA – ul. Dworcowa 9 GDAŃSKI ARCHIPELAG KULTURY – WINDA – ul. Wrocławska 17 GDAŃSKIE PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ – ul. Biała 1B GLAZA EXPO DESIGN – ul. Długi Targ 20/21 GOLDEN TULIP – ul. Piastowska 160 GOOD LUCK CLUB – ul. Orzechowa 7 GRUPA ANKARA – ul. Partyzantów 49 GRUPA DORADCZA PRAWNO-MEDYCZNA – ul. Kartuska 142 GRYCAN – Aleja Grunwaldzka 141 GRYCAN – Aleja Grunwaldzka 82 GRZEBYK I SPÓŁKA – aleja Jana Pawła II 4f/1 GUBERMED CENTRUM TERAPII HIPERBARYCZNEJ – ul. Świętego Wojciecha 10 U4 HEJNE & ZAREMBA – ul. Pilotów 19E HERBACIARNIA JAHMAICA – ul. Obrońców Wybrzeża 23 HONOLULU – ul. Jana Kilińskiego 4 HOSSA – Aleja Grunwaldzka 190

92

HOTEL ALMOND – ul. Toruńska 12 HOTEL AMBER – ul. Powstańców Warszawskich 45 HOTEL BARTAN – ul. Turystyczna 9A HOTEL BEETHOVEN – ul. Beethovena 7 HOTEL CZTERY BRZOZY – ul. Skromna 1 HOTEL GALION – ul. Stogi 20 HOTEL GRAND CRU – ul. Rycerska 11-12 HOTEL IBB – ul. Długi Targ 14 HOTEL IMPRESJA – ul. Tuwima 12 HOTEL KRÓLEWSKI – ul. Ołowianka 1 HOTEL LOGOS – ul. Jana Uphagena 28 HOTEL MARINA CLUB – ul. Szafarnia 10 IMPLADENT – Kartuska 312 INPRO – ul. Opata Jacka Rybińskiego 8 INSTYTUT KULTURY MIEJSKIEJ – ul. Długi Targ 39/40 INSTYTUT WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA – ul. Jacka Malczewskiego 139 JUST DANCE – ul. Jesionowa 21/12 KABATA MEDYCYNA RODZINNA – ul. Adama Mickiewicza 20A KAWIARNIA MARASKA – ul. Długa 31/32 KAWIARNIA MODERN – ul. Złota Karczma 26 KAWIARNIA POŁUDNIK 18 – ul. Garncarska 7-9 KAWIARNIA W STARYM KADRZE – ul. Lawendowa 2/3 KIA INTERBIS – ul. Kartuska 408 KLINIKA STOMATOLOGII I MEDYCYNY ESTETYCZNEJ HAPPY SMILE – Aleja Rzeczypospolitej 4D/172 KLUB MAM – ul. Zofii Nałkowskiej 3 KLUB ŻAK – Aleja Grunwaldzka 195/197 KLUBOKAWIARNIA PRACOWNIA MARZEŃ – ul. Ignacego Krasickiego 9/1 KMJ ZDUNEK – Aleja Grunwaldzka 29 KREATYWNA CAFE – ul. Juliusza Słowackiego 19 KUCHARIA – ul. Antoniego Słonimskiego 6 LOOPYS WORLD – Aleja Grunwaldzka 229 LUCKY DUCKY – ul. Karola Szymanowskiego 14 LUXURY BARBER ZONE – ul. Wita Stwosza 32A MABE CARE – ul. Szeroka 56/57 MAŁA KLINIKA – ul. Jacka Malczewskiego 51 MAMIKO – Aleja Rzeczypospolitej 4/148 MANDALA FLOAT STUDIO – ul. Rzeźnicka 2/69 MARIA DAY SPA – ul. Szafarnia 5/U9 MARMOLADA CHLEB I KAWA – ul. Antoniego Słonimskiego 5 MEBLE VOX – ul. Przywidzka 7/9 MIASTO ANIOŁÓW – ul. Chmielna 26 MIKILANDIA SALA ZABAW – ul. Spacerowa 65 MK BOWLING – Aleja Grunwaldzka 82 MONO KITCHEN – ul. Piwna 28/31 MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ – Plac Władysława Bartoszewskiego 1 MUZEUM BURSZTYNU – Targ Węglowy 26 MUZEUM NARODOWE – ul. Toruńska 1 MY BURGER GDAŃSK – ul. gen. Bora-Komorowskiego 46 NADBAŁTYCKIE CENTRUM KULTURY – ul. Korzenna 33/35 NADOBNE KOSMETOLOGIA FIZJOTERAPIA – Aleja Grunwaldzka 517 NARODOWE MUZEUM MORSKIE – ul. Ołowianka 9/13 NH FITNESS – ul. Klasyczna 2 NORD CLINIC – ul. Cypriana Kamila Norwida 3/U 2 NUMBER ONE HOTEL – ul. Jaglana 4 OFFICE BISTRO – ul. Jana z Kolna 11 OLIVIA CONNECT – ul. Grunwaldzka 472 D OOG OPTYK – ul. Szeroka 15/17 OPERA BAŁTYCKA – Aleja Zwycięstwa 15 OSAKA SUSHI – ul. Koziorożca 29/U1 PARK HANDLOWY MATARNIA – ul. Złota Karczma 26 PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA W GDAŃSKU – al. Gen. Józefa Hallera 14 PIJALNIA SOKÓW PESCA FRESCA – Aleja Grunwaldzka 82 PIT STOP – ul. Pokoleń Lechii Gdańsk 1 PIZZA HUT GALERIA BAŁTYCKA – Plac Grunwaldzki 141 POMELO BISTRO – ul. Ogarna 121/122 POMORSKA REGIONALNA ORGANIZACJA TURYSTYCZNA – ul. Wały Jagiellońskie 2a PORADNIA FLEBOLOGICZNA – ul. Partyzantów 27 PRACOWNIA FRYZJERSKA WARSZAWSKA 100 – ul. Warszawska 100 PRACOWNIA FRYZJERSTWA ARTYSTYCZNEGO ARTE – ul. Konrada Wallenroda 9/1 PRACOWNIA KOTY NA PŁOTY – ul. Juliusza Słowackiego 19 PRALNIA SAMOOBSŁUGOWA SPEED QUEEN – ul. Obrońców Wybrzeża 15/2 PREMIERE DENT STOMATOLOGIA MIKROSKOPOWA – ul. Beniowskiego 11/2 PREMIUM APARTMENTS – ul. Antoniego Słonimskiego 6/13 PREMIUM FITNESS & GYM – ul. Cienista 30 PRODENT – ul. Rajska 10 PROFI-LINGUA – ul. Wały Jagiellońskie 26/5 PROFI-LINGUA – Aleja Grunwaldzka 82 PROSTA KRESKA – Aleja Grunwaldzka 74/2 PRZEDSZKOLE ARTYSTYCZO-LOGOPEDYCZNE MEGAMOCNI – ul. Startowa 4A PRZEDSZKOLE ARTYSTYCZO-LOGOPEDYCZNE MEGAMOCNI – ul. Władysława Cieszyńskiego 1A PRZEDSZKOLE GEDANIA – Aleja Generała Józefa Hallera 201 PRZEDSZKOLE LITTLE HARVARD – ul. Lęborska 3B PRZEDSZKOLE MORSKIE – ul. Rogalińska 17 PRZEDSZKOLE W OLIWIE – ul. Cystersów 7 PRZEDSZKOLE WESOŁY PROMYCZEK – ul. Generała Augusta Emila Fieldorfa 13/5 REHAB PHYSIOTHERAPY – ul. Heweliusza 11 RESTAURACJA ENJOY FOOD & LIFE – Aleja Grunwaldzka 415 PRZYCHODNIA ETERMED – ul. Jaskółcza 7/15 PRZYCHODNIA ETERMED – ul. Żabi Kruk 10 PRZYCHODNIA ETERMED – ul. Kazimierza Górskiego 1 RESTAURACJA BABYCAFE.PL – ul. Juliusza Słowackiego 4D RESTAURACJA BIG APPLE – Aleja Grunwaldzka 578 RESTAURACJA CANIS MUSIC & WINE – ul. Ogarna 27/28 RESTAURACJA DWÓR KUŹNICZKI – ul. Wajdeloty 13 RESTAURACJA DZIKI GON – ul. Jaśkowa Dolina 114 RESTAURACJA HACJENDA – ul. Partyzantów 46 RESTAURACJA KOS – ul. Piwna 9-10 RESTAURACJA LA FONTAINE – ul. Dyrekcyjna 2/4 RESTAURACJA LATAJĄCY HOLENDER – ul. Długi Targ 33/34 RESTAURACJA LONG STREET 52 – ul. Długa 52/53 RESTAURACJA LUCYNKA – ul. Joachima Lelewela 19a RESTAURACJA LUDOVISKO – Aleja Grunwaldzka 470 RESTAURACJA LULA FOOD & DRINK – ul. Norwida 4 RESTAURACJA MAJOLIKA – ul. Jana Uphagena 23 RESTAURACJA MALINOWY OGRÓD – ul. Pegaza 2 RESTAURACJA MANEKIN – Aleja Grunwaldzka 270 RESTAURACJA MERCATO – Targ Rybny 1 RESTAURACJA PAPIEROOVKA – Aleja Grunwaldzka 56 RESTAURACJA PATIO ESPANOL – ul. Tandeta 1/81 RESTAURACJA PIWNA 47 – ul. Piwna 47 RESTAURACJA POBITEGARY – ul. Bitwy Oliwskiej 34 RESTAURACJA PUEBLO – ul. Kołodziejska 4 RESTAURACJA RETRIVO – ul. Rajska 12B RESTAURACJA RITZ – ul. Szafarnia 6 RESTAURACJA SET – Aleja Grunwaldzka 309 RESTAURACJA SOPRANO – Aleja Rzeczypospolitej 3 RESTAURACJA SZAFARNIA – ul. Szafarnia 10 RESTAURACJA ŚLĄSKA 19 – ul. Śląska 19 RESTAURACJA TRATTORIA GUSTO – ul. Afrodyty 1 RESTAURACJA TRATTORIA LA CANTINA – ul. Dębinki 7D/1 RESTAURACJA WERANDA – ul. Tuwima 12 RESTAURACJA ZAFISHOWANI – ul. Tokarska 6

SALON FRYZUR AGNIESZKA ŚWIERCZEWSKA – ul. Bora Komorowskiego 38 SALON FRYZUR B&E – ul. Kołobrzeska 63F SALON OPTYCZNY VISUS – Aleja Grunwaldzka 126A SHOCK – ul. Stary Rynek Oliwski 7 SHOCK – ul. Podmłyńska 1/5A SKIMONDO – Aleja Grunwaldzka 355 SKLEP MAMA LULU – ul. Mariana Hemara 3 SKLEP MEBLIK – ul. Spacerowa 48 SKLEP TUTTU.PL – Aleja Grunwaldzka 82 SMART LAB – Aleja Generała Józefa Hallera 201 SMILECLINIC – ul. Karola Szymanowskiego 2 SNACK BURGER BAR – ul. Staropolska 32 SO STAY HOTEL – ul. Kartuska 18 STADION ENERGA – ul. Pokoleń Lechii Gdańsk 1 STARY MANEŻ – ul. Juliusza Słowackiego 23 STOMATOLOG EURODENT – ul. Tytusa Chałubińskiego 24 STOMATOLOG EURODENT – ul. Jabłoniowa 20 STOMATOLOG EURODENT – ul. Heleny Mursarzówny 2 STOMATOLOG EURODENT – ul. Kołobrzeska 39F STOMATOLOGIA DZIECIĘCA I RODZINNA – Aleja Generała Józefa Hallera 137 STUDIO KOSMETYCZNE FENIKS – ul. Świętojańska 66 STUDIO TAŃCA ARTISTIC – ul. Juliusza Słowackiego 21 STUDIO TAŃCA SIEMANKO – ul. Krynicka 7 STUDIO TAŃCA SIEMANKO – ul. Jana Kilińskiego 4 STUDIO URODY SHINE – ul. Danusi 4c/1 STYLLOWO – ul. Szczecińska 31/3 SUGOI SUSHI – Aleja Grunwaldzka 415 SZKOŁA PODSTAWOWA I PRZEDSZKOLE CET – ul. Gruszkowa 3 SZKOŁA SOKRATES – ul. Zakopiańska 37A SZKOŁA WELL JĘZYKI OBCE DLA CAŁEJ RODZINY – ul. Gospody 3B SZKOŁA YOGI ZOFII NETTER – ul. Zgody II 1 SZKOŁY IM. ŚW. JANA DE LA SALLE – ul. Juliusza Słowackiego 101 SZPITAL COPERNICUS IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA – ul. Nowe Ogrody 1-6 SZTORM TATTOO STUDIO – ul. Norwida 13/U1 SZTUKA WYBORU – ul. Juliusza Słowackiego 19 TARTA BUŁKA – ul. Żabi Kruk 10 TEATR MINIATURA – Aleja Grunwaldzka 16 TEATR SZEKSPIROWSKI – ul. Wojciecha Bogusławskiego 1 UMAM – ul. Mariana Hemara 1 UP-FIT – ul. Spacerowa 65 URZĄD MIEJSKI – ul. Nowe Ogrody 8/12 VOX MEBLE – ul. Jana Kilińskiego 4 WARSZTATY COOK & HAVE FUN – ul. Obrońców Wybrzeża 15/1 WINE BAR SI – ul. Tandeta 1/82 ZDROFIT – ul. Dąbrowszczaków 20 ZDROFIT – ul. Przywidzka 9 ZDROWY PROFIL – ul. Jabłoniowa 20 ZESPÓŁ SZKOLNO-PRZEDSZKOLNY OLIMPIJCZYK – ul. Kazimierza Porębskiego 4 ZIELONY SPICHLERZ – ul. Bernarda Chrzanowskiego 38A ŻŁOBEK JAK U BABCI – ul. Wawelska 10

VILLA ANTONINA – ul. Obrońców Westerplatte 36A VILLA OZONE – Aleja Niepodległości 766 VILLA SEDAN – ul. Generała Kazimierza Pułaskiego 18-20 WHISKEY ON THE ROCK – ul. Dworcowa 7 WHITE MARLIN – ul. Wojska Polskiego 1 ZATOKA SZTUKI – Aleja Franciszka Mamuszki 14 ZIELARNIA SOPOCKA – ul. Podjazd 3

GDYNIA

ADVENTURE PARK – ul. Bernadowska 1 AKWARIUM GDYŃSKIE – Aleja Jana Pawła II 1 ALEJA 40 – Aleja Marszałka Piłsudskiego 40 ARANŻER – Aleja Zwycięstwa 245/5 BIBLIOTEKA ŚRÓDMIEŚCIE – ul. Żeromskiego 36 BIO ŚWIAT – ul. Starowiejska 16 BISTRO SERWUS – al. Zwycięstwa 241/1 BMG GOWOROWSKI – ul. Łużycka 9 BMW ZDUNEK GDYNIA – ul. Druskiennicka 1A BRITISH SCHOOL – ul. Świętojańska 34/3 BUNNY HANDROLL – ul. 10 Lutego 28 BUTIK JUNGLE CHIC – Aleja Zwycięstwa 256 CAFE MARIOLA – ul. Bolesława Prusa 24 CARE MEDICA – Aleja Zwycięstwa 241/6 CENTRUM U7 – ul. Świętojańska 133 CENTRUM MEDYCZNE DR KUBIK – ul. Skwer Kościuszki 15 lok. 17 CENTRUM ZDROWIA DZIECKA PEGAZ – ul. Koperkowa 45 CENTRUM ZDROWIA DZIECKA PEGAZ – ul. Żwirki i Wigury 15 CENTRUM ZDROWIA I REHABILITACJI MERKURY – ul. Starowiejska 58 CLINICA MEDICA – ul. Montwiłła Mireckiego 11 CORNER CAFE – ul. Świętojańska 78A COSTA COFFEE – ul. Kazimierza Górskiego 2 COURTYARD MARRIOTT GDYNIA – ul. Jerzego Waszyngtona 19 DAY SPA VITA O – ul. Antoniego Abrahama 11 DRYWA ADV – ul. Parkowa 2 EUREKA – Aleja Zwycięstwa 96/98 EUROLIDER – ul. Nowowiczlińska 35 EXPERYMENT – Aleja Zwycięstwa 96/98 FAMILY WORLD – ul. Pułkownika Stanisława Dąbka 338 FRYZJER DZIECIĘCY KOLOROWE CZUPRYNKI – ul. Świętojańska 43/8 FUN PARK – ul. Kazimierza Górskiego 2 GABINET BEAUTIFUL SKIN – ul. Świętojańska 57 GABINET KOSMETYCZNY BEAUTY BUFFET – ul. Wrocławska 57 GALERIA MALUCHA – ul. Traugutta 2A GDYŃSKIE CENTRUM FILMOWE – Plac Grunwaldzki 2 GDYŃSKIE CENTRUM KULTURY – ul. Jana z Kolna 25 GEOBAN S.A. – ul. Łużycka 6B GUBERMED CENTRUM TERAPII HIPERBARYCZNEJ – ul. Świętego Wojciecha 10U4 HASHI SUSHI – ul. Przebendowskich 38 HOLISTIC CLINIC GDYNIA – Aleja Zwycięstwa 241/6 HOTEL KURACYJNY – Aleja Zwycięstwa 255 HOTEL RÓŻANY GAJ – ul. Józefa Korzeniowskiego 19d IMPRESJA STUDIO EDUKACJI MUZYCZNEJ – ul. Wielkopolska 403/7 INVIMED – ul. 10 Lutego 16 JUMPCITY – ul. Tadeusza Wendy 7/9 AQUAPARK – ul. Zamkowa Góra 3-5 K&K WOJTANOWICZ – ul. Kcyńska 21A BALTICA RESIDENCE – ul. Na Wydmach 13 KANCELARIA EASY OCEAN – ul. Batorego 23/3 BAŁTYCKA AGENCJA ARTYSTYCZYNA BART KAWIARNIA CAFE KLAPS – ul. Józefa Wybickiego 3 – ul. Tadeusza Kościuszki 61 KAWIARNIA CIUCIUBABKA CAFE – Aleja Marszałka Józefa BAR 512 – ul. Powstańców Warszawy 10 Piłsudskiego 30 BAS KANCELARIA – ul. Armii Krajowej 22/2 KAWIARNIA CONTRAST CAFE – Bulwar Nadmorski im. Feliksa BIURO RACHUNKOWE LICZYDŁO – ul. Krasickiego 10/1A Nowowiejskiego BROADWAY BIBLIOTEKA SOPOCKA- FILIA 7 KAWIARNIA FABUŁA – Plac Grunwaldzki 2 – ul. Oskara Kolberga 9 KAWIARNIA SŁODKA PRZYSTAŃ – ul. Gryfa Pomorskiego 52/u4 BUNNY HANDROLL – ul. Grunwaldzka 22 KAWIARNIA TU I TERAZ – ul. Wielkokacka 3 CAFE FERBER – ul. Bohaterów Monte Cassino 48 KIDS CONCEPT – ul. Morska 174 CALYPSO – Aleja Niepodległości 697-701 LAGUNA MEDICAL – Plac Kaszubski 1 CAŁY GAWEŁ – ul. Dworcowa 7 L’ASSAI MEDICAL CLINIC – ul. Antoniego Hryniewickiego 6c/9 CENTRUM OKULISTYCZNE BLIKPOL – ul. Jana LILKI SZPILKI – ul. Bema 10 Jerzego Haffnera 6 LUKS STREFA – ul. Generała Józefa Bema 10 CENTRUM STOMATOLOGICZNE DIJAKIEWICZ – Aleja LOVEAT – ul. Świętojańska 107 Niepodległości 670A LOVEAT – ul. 10 lutego 21 DWOREK ADMIRAŁ – ul. Powstańców Warszawy 80 MAKARAKA – ul. Oliwkowa 29 ENGLISH UNLIMITED – ul. Armii Krajowej 73 MANA DAY SPA – ul. Żwirki i Wigury 2A FABULOUS LADY – ul. Wejherowska 1 MANA MANA – ul. 3 Maja 20 GABINET CHIRURGII NACZYNIOWEJ I FLEBOLGII MATH RIDERS – Olgierda 125A – ul. 23 Marca 23 MEDICODENT – ul. Powstania Styczniowego 23 GABINET MEDYCYNY ESTETYCZNEJ DR DAMIAN MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA W GDYNI – ul. Antoniego Abrahama 25 – ul. Świętojańska 141-143 GRODZISKO SOPOT SKANSEN ARCHEOLOGICZNY MOJE MIASTO – Skwer Kościuszki 15 – ul. Jana Jerzego Haffnera 63 MOUNT BLANC – ul. Kazimierza Górskiego 2 HARNAŚ GÓRALSKI – ul. Stanisława Moniuszki 9 MR. PANCAKE – ul. Mściwoja 3 HASTENS – Aleja Niepodległości 940 MUZEUM EMIGRACJI – ul. Polska 1 HOTEL AQUA SOPOT – ul. Zamkowa Góra 35 MUZEUM MIASTA – ul. Zawiszy Czarnego 1 HOTEL BAYJONN – ul. Powstańców Warszawy 7 PIQNIQ NALEŚNIKARNIA – ul. Świętojańska 105 HOTEL BURSZTYN – ul. Emilii Plater 19 PIZZA HUT GDYNIA – ul. Świętojańska 36 HOTEL FLAMING – ul. Emilii Plater 12 PIZZA HUT GDYNIA RIVIERA – ul. Kazimierza Górskiego 2 HOTEL HAFFNER – ul. Jana Jerzego Haffnera 59 PIZZERIA MĄKA I KAWA – ul. Świętojańska 65 HOTEL MIRAMAR – ul. Zamkowa Góra 25 PORADNIA DIETETYCZNA MEDICAGO – ul. Starowiejska 45/5 HOTEL OPERA – ul. Stanisława Moniuszki 10 PORADNIA OKULISTYCZNA NZOZ OKO – ul. Śląska 35-37 HOTEL REZYDENT – Plac Konstytucji 3 Maja 3 PRALNIA SAMOOBSŁUGOWA SPEED QUEEN HOTEL VILLA BALTICA – ul. Emilii Plater 1 – ul. Zygmunta Augusta 7d JZ SALON FRYZJERSKI – ul. Generała Stanisława Fiszera 3 PROFI-LINGUA – ul. Świętojańska 64/4 KAWIARNIA BACIO DI CAFFE – ul. Ogrodowa 2/1 REHA PRESTIGE – ul. Kielecka 20 LA BAGATELA – ul. Tadeusza Kościuszki 14 RESTAURACJA ALT CAFE – ul. Legionów 112/f MAŁPA BURGER – ul. Podjazd 5 RESTAURACJA BENEFICIO – ul. Pułkownika Stanisława MEDUSA BAR SOPOT – Plac Zdrojowy 1 Dąbka 338 MEDYCYNA SPECJALISTYCZNA ZOZ – ul. Grunwaldzka 36a RESTAURACJA BIO WAY – ul. Władysława IV 37 MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA – ul. Obrońców RESTAURACJA BRITANNICA STEKHOUSE – Aleja Westerplatte 16 Zwycięstwa 255 MOUNT BLANC – ul. Bohaterów Monte Cassino 63 RESTAURACJA CASA CUBEDDU BY DOMENICO POCIĄG DO… KAWA I BAJGLE – ul. Tadeusza Kościuszki 14 – ul. Spółdzielcza 1 POMARAŃCZOWA PLAŻA – ul. Emilii Plater 19 RESTAURACJA COZZI – ul. Władysława IV 49 PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA RESTAURACJA ESPLENDIDOS – Aleja Zwycięstwa 243 – ul. Władysława IV 23/25 RESTAURACJA GaRD NORDIC KITCHEN – ul. Jerzego RESTAURACJA AMICI – ul. Jana Kazimierza 2 Waszyngtona 19 RESTAURACJA BŁĘKITNY PUDEL – ul. Bohaterów Monte RESTAURACJA MALIKA – ul. Świętojańska 69 Cassino 44 RESTAURACJA OGNIEM I PIECEM – ul. Świętojańska 87 RESTAURACJA CAFE POLSKIE SMAKI – ul. Powstańców RESTAURACJA PANORAMA – Aleja Adama Mickiewicza 1/3 Warszawy 10 RESTAURACJA PRZYSTANEK ORŁOWO RESTAURACJA GODDING – ul. Smolna 21 – Aleja Zwycięstwa 237/3 RESTAURACJA KARCZMA ZAGRODA – Aleja RESTAURACJA PUNKT GDYNIA – ul. Władysława IV 59 Niepodległości 625 RESTAURACJA TŁUSTA KACZKA – ul. Spółdzielcza 2 RESTAURACJA M15 – Aleja Franciszka Mamuszki 15 RESTAURACJA MODERN FOOD AND WINE – Plac Zdrojowy 2 RESTAURACJA TOM’S DINER – ul. Świętojańska 47 RESTAURACJA PIASKOWNICA – ul. Powstańców Warszawy 88 RESTAURACJA TRIO – ul. Starowiejska 29/35 RESTAURACJA ZIELONY ROWER – Aleja Marszałka Józefa RESTAURACJA PIEPRZ – ul. Jana Jerzego Haffnera 7/9 Piłsudskiego 32 RESTAURACJA PINOKIO – ul. Bohaterów Monte Cassino 45 SALON FRYZUR MAZAYE – ul. Mylna 1 RESTAURACJA SECRETARIAT – ul. Polna 1 SATURN FITNESS – ul. Pułkownika Stanisława Dąbka 338 RESTAURACJA SEMPRE – ul. Grunwaldzka 11 SLOW CAFE – ul. Stanisława Filipkowskiego 20 Lok. u1 RESTAURACJA STAR TEXAN – ul. Grunwaldzka 89 SPEAK UP ENGLISH SCHOOL – ul. 10 lutego 16 RESTAURACJA THE MEXICAN – ul. Bohaterów STARBUCKS – ul. Kazimierza Górskiego 2 Monte Cassino 54 STOMATOLODZY NEODENTIS – ul. Starodworcowa 1E/3 RESTAURACJA TOSCANA – ul. Grunwaldzka 27 STOMATOLOGIA DZIECIĘCA I RODZINNA KLUB KROKODYL RESTAURACJA WAVE – ul. Powstańców Warszawy 10 – ul. Warszawska 78 SALON FRYZJERSKI HAIRBAR – ul. Powstańców Warszawy 6 STREFA ZOLTAR – ul. Jana z Kolna 36 SHERATON SOPOT SPA – ul. Powstańców Warszawy 10 SUNSET CENTRUM OPALANIA – ul. Władysława IV 46 SOPOTEKA – ul. Tadeusza Kościuszki 14 SZTUKA NAUKI – ul. Świętojańska 59/5 STACJA SOPOT – ul. Władysława Jagiełły 3 SZKÓŁKA JEŹDZIECKA GALOOPKA – ul. Władysława Łokietka 1 ŚWIETLICA EDUKACYJNA MĄDRALA – ul. Józefa Bema 18/6 TEATR GDYNIA GŁÓWNA – Plac Konstytucji 1 TEATR NA PLAŻY – Aleja Franciszka Mamuszki 2 TRÓJMIEJSKA KANCELARIA FINANSOWA – ul. I Armii Wojska URZĄD MIEJSKI SOPOT – ul. Tadeusza Kościuszki 25/27

SOPOT

Polskiego 10 lok. B4 WYMIENNIKOWNIA BIBLIOTEKA – ul. Kartuska 18/20 ZAUFAJ POŁOŻNEJ SZKOŁA RODZENIA – ul. Mławska 13

OKOLICE

AQUAPARK REDA – Reda, ul. Morska 5 CENTRUM ZDROWIA DZIECKA PEGAZ – Banino, ul. Lotnicza 15 CENTRUM ZDROWIA DZIECKA PEGAZ – Rumia, ul. Żeglarzy 1 DENT INN – Borkowo, ul. Współczesna 1 DOM CZEKOLADY – Rumia, Aleja Grunwaldzka 108 FABRYKA KULTURY – Reda, ul. Łąkowa 59A FUN PARK CROCO ROCO – Reda, ul. Gdańska 30 HELEN DORON – Rumia, ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 68 HOTEL FALTOM – Rumia, ul. Grunwaldzka 7 IMPLADENT – Kowale, Andromedy 3 MODRZEWIOWA CHATA – Reda, ul. Pucka 11 OŚRODEK KULTURY SPORTU I BIBLIOTEKA PUBLICZNA W PRUSZCZU GDAŃSKIM – Cieplewo, ul. Długa 20 a PORT RUMIA – Rumia, ul. Grunwaldzka 108 RESTAURACJA HITO SUSHI – Borkowo, ul. Współczesna 1/M RESTAURACJA OBERŻA POD TURBOTEM – Reda, ul. Spółdzielcza 1 RESTAURACJA POD ZEGAREM – Kowale, ul. Wierzbowa 2 RESTAURACJA POUSADA KUMAKI – Bąkowo, ul. Wieczornych Mgieł 21 RESTAURACJA TABUN – Otomin, ul. Konna 29 STANGIEL TENIS SQUASH – Kowale, ul. Zeusa 84 VILLA ZAGÓRZE – Rumia, ul. Jana III Sobieskiego 21 WEJHEROWSKIE CENTRUM KULTURY – Wejherowo, ul. Jana III Sobieskiego 255

POZOSTAŁE

BAR MARILYN – Straszyn, ul. Starogardzka 42 DŁUGI TARG HOTEL MANAGEMENT – Poznań, Plac Andersa 7 DOLINA CHARLOTTY RESORT & SPA – Słupsk, Strzelinko 14 HOTEL ANDERS – Stare Jabłonki, ul. Spacerowa 2 HOTEL ASTOR – Jastrzębia Góra, ul. Rozewska 38 HOTEL SPA DOM ZDROJOWY – Jastarnia, ul. Tadeusza Kościuszki 2A KOZI GRÓD – Pomlewo, ul. Leśników 3 MY BURGER&PIZZA BANINO – Banino, ul. Klonowa 41/1 OSAKA SUSHI – Chwaszczyno, ul. Gdyńska 103/4 PENSJONAT MODERNA – Jastrzębia Góra, ul. Klonowa 9 PRIMAVERA HOTEL – Władysławowo, ul. Rozewska 40 RESTAURACJA Z IKRĄ – Pruszcz Gdański, ul. Feliksa Stamma 2 TRISTAN HOTEL – Elbląg, ul. Niska 2/C-26