HBVB magazine - uitgave 16-2016

Het magazine van Cursuscentrum Dierverzorging

Jaargang 5, uitgave 16-2016

Alles over dierverzorging leer je in Barneveld.

trauma in het dna Epigenetische angst

op visite bij de katten Kattencafé Ditjes & Katjes

denken als een paard Paardengedrag

“Verrijking stopt verveling.”

1

Alles over dierverzorging leer je in Barneveld.

DISCLAIMER Hoewel aan de ­samenstelling van deze

Inhoud

uitgave de uiterste zorg is besteed, kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor e ­ ventuele onjuistheden.

Trauma in het DNA Epigenetische angst

Dierverzorging

Startdatum

prijs

Vakbekwaamheid Houder van vissen

Hippische sector Sportmassage paard

Besluit houders van dieren

16 januari 2017

€ 725,00

Module I: Introductie

Startdatum

prijs

26 januari 2017

€ 2.006,00

26 januari 2017

€ 539,00

16 maart 2017

3 april 2017 Vakbekwaamheid Houder van vogels

27 maart 2017

€ 725,00

Module II: Verdieping

1 juni 2017

€ 669,00

Vakbekwaamheid Houder van honden en katten

16 januari 2017

€ 725,00

Module III: Sportvormen

7 april 2017

€ 798,00

Voeding van het paard

14 maart 2017

Paardenvoeding 1: Online basiscursus paardenvoeding

Op elk gewenst moment

€ 125,00

€ 1.485,00

Paardenvoeding 2: Voeding van het (gezonde) sportpaard

4 februari 2017

€ 249,00

€ 5.340,00

Paardenvoeding 3: Voeding van het paard met spier- en

17 februari 2017

€ 249,00

18 februari 2017

€ 249,00

10 januari 2017

€ 655,00

10 februari 2017

€ 350,00

Vakbekwaamheid Houder van overige zoogdieren

13 maart 2017

€ 725,00

Vakbekwaamheid Houder van reptielen en amfibieën

16 januari 2017

€ 725,00

Ondernemer asiel, pension en kennel

6 februari 2017

Dierverzorger kinderboerderijen (modulaire opleiding)

locomotieproblemen en problemen aan het maagdarmkanaal

Module Duiven en watervogels

Check onze website

€ 660,00

Module Volièrevogels

Check onze website

€ 540,00

Module Koeien

11 april 2017

€ 540,00

overgewicht, insulineresistentie en hoefbevangenheid.

Module Konijnen en knaagdieren

10 januari 2017

€ 660,00

Hoefbekappen

Module Schapen

6 februari 2017

€ 660,00

TTouch

Module Geiten

13 maart 2017

€ 660,00

Module Paarden en pony’s

Check onze website

€ 540,00

MBA Equine professional NIEUW

Najaar 2017

n.b.

Najaar 2017

n.b.

Paardenvoeding 4: Voeding van paarden met onder- en

TTouch paard - Vervolg

Module Kippen

15 mei 2017

€ 540,00

Freestyle basis instructeur I

Module Varkens

6 juni 2017

€ 540,00

Academische rijkunst

10 oktober 2017

n.b.

Monitoren dierenwelzijn

februari 2017

€ 100,00

Manege instructeur IN ONTWIKKELING

september 2017

n.b.

Wetskennis kinderboerderijen NIEUW

30 januari 2017

€ 105,00

Crowdfunding voor de ondernemende kinderboerderij

10 april 2017

€ 150,00

NIEUW Gemeente/politiek en de kinderboerderij NIEUW

8 februari 2017

€ 150,00

Hondentrimmen

11 januari 2017

€ 1.775,00

Basiscursus medewerkers dierenambulances

2 februari 2017

€ 249,00

28 maart 2017 Verloskunde schaap

10 januari 2017

€ 435,00

TTouch hond - Introductie

6 maart 2017

€ 350,00

TTouch hond - Vervolg

23 januari 2017

€ 350,00

TTouch kat - Introductie

13 februari 2017

€ 350,00

TTouch

Fokker honden (i.s.m. Raad van Beheer)

Gezondheidszorg

Check onze website

Check onze website

Gedrag Dierentrainer

3 februari 2017

€ 525,00

Module II: Gedragsonderzoek en training

2 juni 2017

€ 595,00

Module III: Welzijn en gedragsmodificatie NIEUW

Check onze website

Check onze website

Kynologisch (honden) instructeur A en B1

EHBO hond en kat

22 maart 2017

€ 299,00

10

transacties zijn onze algemene

14

voorwaarden van toepassing.

Niets uit deze uitgave mag worden

In de steigers

Opleiding Paard & gedrag

Op visite bij de katten Kattencafé Ditjes & Katjes

16 20

onder vermelding van de bron. © Cursuscentrum Dierverzorging 2016

23

Kip & Gedrag

24

Denken als een paard

28

Stuk voor stuk winnaars

30

Woudaapje

dierenspeciaalzaak van het jaar

zonder uitdrukkelijke toestemming van Cursuscentrum Dierverzorging en

Even voorstellen

Gert Riezebos

overgenomen en/of vermenigvuldigd

Cursuscentrum Dierverzorging Barnseweg 3, 3771 RN Barneveld Postbus 331, 3770 AH Barneveld T (088) 020 61 23 E info@cursuscentrum.nl I www.cursuscentrum.nl REDACTIE, TEKST EN FOTOGRAFIE Horsepower www.horse-power.nl

Studio Mooijman en Mittelberg

over. Gedrag wordt ook niet zelden gekoppeld aan dierenwelzijn. Goed kijken naar je dier is dus van groot

E info@mooijmanenmittelberg.nl

1 april 2017

want onderweg komt ze langs een

belang en zoals Machteld van Dierendonck het mooi

I www.mooijmanenmittelberg.nl

14 januari 2017

lekker stukje vers gras. Nu is het zaak

verwoordt: “We moeten niet teveel voor het dier denken,

om juist dan de verbinding te houden

4 februari 2017

€ 595,00 € 685,00

Module B2: Gevorderd kynologisch instructeur

12 mei 2017

€ 785,00

Module B3: Gevorderd kynologisch instructeur

Check onze website

€ 395,00

sport/training

maar denken als het dier. Wat heeft een dier nodig om

ADVERTEREN

‘gelukkig’ te zijn en dus ’normaal’ gedrag te vertonen?”

Wilt u adverteren in HBVB? ­Informeer

een dromer dus... De pony grijpt z’n kans en probeer deze

Een interessante vraag waar niet altijd makkelijk

grazende Haflinger dan nog maar eens weg te trekken.

antwoord op te geven is. Om het nog iets ingewikkelder

25 januari 2017

€ 845,00

Anesthesie bij hart- en obese patiënten

12 april 2017

€ 245,00

Module C: Begeleiding probleemgedrag hond

3 maart 2017

€ 985,00

Anesthesie bij nier- en pediatrische patiënten

10 mei 2017

€ 245,00

Module D1: Oplossen probleemgedrag in de praktijk

5 maart 2017

€ 875,00

We worden er continu mee geconfronteerd en zien het

factoren, een mooi voorbeeld hiervan lees je in het artikel

Anesthesie bij lever- en geriatrische patiënten

24 mei 2017

€ 245,00

Module E: Kynologisch gedragstherapeut

overal om ons heen. En bij een ander zien we het vaak

over epigenetische angst.

7 juni 2017

€ 435,00

Op elk moment starten na module D1

€ 615,00

Locoregionale anesthesie-technieken bij hond en kat Röntgenologie voor paraveterinairen

26 januari 2017

€ 698,00

Internistische patiënten in de gezelschapsdierenpraktijk

30 januari 2017

€ 498,00

13 januari 2017

€ 2.230,00

13 januari 2017

€ 325,00

3 maart 2017

te maken: gedrag wordt ook nog bepaald door erfelijke

dan naar onze mogelijk­heden.

Cursuscentrum Dierverzorging T (088) 020 61 23 E info@cursuscentrum.nl

duidelijker dan bij onszelf. We hebben het in dit nummer over gedrag. En dan natuurlijk vooral bij dieren, hoewel

Kortom; dat gedrag een complex maar boeiend

ik durf te stellen dat het gedrag van een gedomesticeerd

onderwerp is, kunnen we gerust stellen. Niet geheel toevallig dat wij hier een heel nummer aan gewijd

Module K2: Begeleiding probleemgedrag kat

31 maart 2017

€ 545,00

dier, nooit los staat van het gedrag van de mens. Gedrag

Module K3: Oplossen probleemgedrag in de praktijk

15 januari 2017

€ 995,00

verwijst namelijk naar alle acties of reacties van iets

hebben. Ook onze cursussen gaan vaak over gedrag,

Module K4: Feline gedragstherapeut

Op elk moment starten na module K3

€ 365,00

of iemand op de omgeving. Soms bewust, meestal

dus experts genoeg in Barneveld die graag hun visie met

onbewust. Een agressieve hond of een angstig paard

jullie delen. Veel leesplezier.

Algemeen

T (+31) 6 19 81 88 85

anders is hij niet meer te houden. Maar ja, ze is een beetje

Anesthesiologie voor hond en kat

Cursuscentrum Dierverzorging is onderdeel van Groenhorst Barneveld.

reageert vanuit opgedane opgeslagen ervaringen, vaak in relatie tot de mens. Het baasje is zich hier niet altijd

Dierenfotografie

Dierenfotografie I - Basis

gelden. Op alle inschrijvingen en

paddock, mijn dochter. Altijd spannend

16 juni 2017

Module K1: Basisgedrag kat

opleidingsjaar andere ­opleidingsdagen

Ze liep met haar pony richting de

verplicht), E

Feline gedragstherapeut

gaan kunnen afwijkende ­prijzen

vormgeving

Kynologisch (honden) gedragstherapeut A, B1, B2 (niet verplicht), B3 (niet verplicht), C, D1, D2 (niet Module A: Ethologie hond

gelden uitdrukkelijk voor het lopende

gelden. Ook kunnen in het nieuwe

Gevorderd kynologisch (honden) instructeur sport /training A, B1, B2 en B3

€ 4.495,00

Anesthesiologie

aike geers

8

cursussen die in 2017-2018 van start

Gevorderd kynologisch (honden) instructeur A, B1 en B2

24 maart 2017 10 februari 2017

Verrijking stopt verveling

dr. Machteld van dierendonck

Module I: Ethologie en leerprincipes

Module B1: Kynologisch instructeur

Paraveterinair dierenartsassistent

debby van den bogaard

Column Gerda Doedee

De in deze uitgave vermelde prijzen opleidingsjaar. Voor opleidingen en

De Barneveld Beleving van...

Wie is de gebeten hond?

4

3 juni 2017

€ 135,00

Met vriendelijke groet,

bewust van. Maar ook de leefomgeving speelt een rol, als een dier zich bijvoorbeeld verveelt gaat het ook

meer weten?

Bekijk het volledige aanbod op www.cursuscentrum.nl Onder voorbehoud van typefouten en prijswijzigingen.

ander gedrag vertonen. In het artikel over stereotype

Bas Emmerik

gedrag vertelt onze docent Aike daar met veel passie

Manager

3

Epigenetische angst

Trauma in het DNA

5

N

atuurlijk weten we al lang dat de kans op een lang en gelukkig dierenleven vergroot wordt, als dieren niet teveel worden blootgesteld aan stress. Wetenschappelijk onderzoek wijst echter uit dat het voorkomen van stress en trauma nog belangrijker is dan we al dachten. Het is namelijk gebleken dat stress bij ouderdieren ervoor kan zorgen dat het DNA van hun nakomelingen verandert.

Door epigenetische veranderingen komen deze nakomelingen ter wereld met een aangeboren stressgevoeligheid, of zelfs met dezelfde trauma’s als hun ouders. Ook als die nakomelingen niet door hun ouders zijn opgevoed. acetonpaniek Tijdens een Amerikaanse onderzoek bij muizen werd gebruik gemaakt van het feit dat geur en pijn aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Als je muizen herhaaldelijk blootstelt aan de geur van aceton terwijl ze een pijnlijke elektrische schok krijgen, is alleen de geur van aceton voldoende om de muis in paniek te brengen. Toen er vervolgens met deze gestresste muizen gekweekt ging worden, bleek dat het DNA van hun jongen dusdanig veranderd was dat ook de jonge muizen een paniekreactie kregen bij het ruiken van aceton. Terwijl ze er nooit aan waren blootgesteld. Later bleek dat ook deze tweede generatie muizen het trauma doorgaf aan hun nageslacht.

Zelfs als dat nageslacht met ivf was verwekt en nooit contact had met de ouders.

6

| HBVB Trauma in het DNA

Dr. Bas Rodenburg van Wageningen University deed onder andere onderzoek naar pikgedrag bij legkippen. Daaruit bleek dat gestreste kippen gestreste kuikens op de wereld zetten. Even ter verduidelijking: bij pluimveebedrijven worden kuikens niet door hun ouders grootgebracht. Het gedrag of de opvoedingsmethoden van moeder kip hebben dus geen enkele invloed op het gedrag, de geestelijke gesteldheid en de eventuele angsten van haar nakomelingen.

Verenpikgedrag “We keken bij tien pluimveebedrijven naar leghennen en hun kuikens”, vertelt Bas Rodenburg. “Bedrijven met tien procent hanen en grote groepen moederdieren. We onderzochten verenpikgedrag en stresshormonen in het bloed van kippen en hun kuikens.

Tijdens dat onderzoek bleek dat de nakomelingen van kippen die veel pikgedrag vertonen en die veel stresshormonen in het bloed hebben, het slechter doen dan kuikens van minder gestreste ouders. Kuikens van gestreste kippen vertonen net als hun moeder ernstig verenpikgedrag en zij reageren heftiger in angst dan kuikens van kippen met normaal gedrag. Het mooie is dat je dit gegeven waarschijnlijk ook kunt omkeren: als moederdieren positieve ervaringen hebben met bijvoorbeeld een verrijkte omgeving, is de kans aanwezig dat hun nakomelingen beter met stress kunnen omgaan.”

Epigenetica “Epigenetica verandert de manier waarop het DNA van een dier tot expressie komt”, zegt Bas. “Het is niet zo dat de genetische code van het erfelijk materiaal wordt aangepast, maar je ziet op sommige plaatsen veranderingen, bijvoorbeeld in de manier waarop het DNA gevouwen is. Doordat de vouwing verandert wordt het DNA anders afgelezen. Die effecten kunnen meerdere generaties zichtbaar blijven en dat is echt heel bijzonder. Er wordt al sinds 1942 onderzoek gedaan naar epigenetica en de resultaten hebben de wereld op z’n kop gezet.”

Hongerwinteronderzoek Er werd onder andere onderzoek gedaan naar de effecten van trauma’s die mensen opliepen tijdens de hongerwinter in de Tweede Wereldoorlog. Kinderen en kleinkinderen van Nederlandse vrouwen die waren verwekt tijdens de hongerwinter, maar erna geboren werden, bleken kleiner en hadden een lager gewicht dan baby’s die na de hongerwinter verwekt waren. Maar het ging verder: dochters van moeders die verwekt waren tijdens de hongerwinter, bleken veel keer vaker doodgeboren kinderen te krijgen dan dochters van moeders zonder trauma.

Daarnaast bleek blootstelling aan stress en honger twee generaties lang te leiden tot een groter risico op diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten. Mogelijk komt dit doordat deze mensen geprogrammeerd waren voor een omgeving met weinig voedsel maar uiteindelijk te maken kregen met een normaal voedselaanbod.

Moedermuizen Ook interessant is onderzoek naar het effect van likken en verzorgen door muizen. Daaruit bleek dat als moedermuizen hun nakomelingen likken en verzorgen, dit epigenetische veranderingen veroorzaakt bij de babymuizen. Nakomelingen van muizen die als baby goed verzorgd waren, bleken minder angstig te reageren op nieuwe situaties en hun eigen kinderen beter te verzorgen dan nakomelingen van muizen die als baby nauwelijks waren gelikt.

“Er wordt al sinds 1942 onderzoek gedaan naar epigenetica en de resultaten hebben de wereld op z’n kop gezet.”

Nog eentje dan: oorlogstrauma’s Amerikaanse wetenschappers onderzochten het DNA van Joodse mensen die in de Tweede Wereldoorlog een trauma hadden opgelopen, en dat van hun kinderen.

Dat ‘aangetaste’ DNA werd vergeleken met het erfelijk materiaal van Joodse families die geen last hadden van een oorlogstrauma. En wat bleek: de vouwing van het DNA van de getraumatiseerde mensen én dat van hun kinderen, bleek veranderd ten opzichte van de nietgetraumatiseerde Joden.

Erfelijkheid en omgeving Gedrag ontstaat door een combinatie van genetische- en omgevingsfactoren. Bas Rodenburg vertelt dat de invloed van de omgeving het grootst is. “Zo’n zeventig tot tachtig procent van het gedrag van een individu kun je verklaren door de omgeving”, vertelt hij. “Slechts twintig tot dertig procent komt door erfelijkheid maar toch wordt het steeds duidelijker dat ervaringen van vorige generaties worden doorgegeven aan het nageslacht, via hormonale en epigenetische trajecten. Dat klinkt ingewikkeld en dat ís het ook. Ongeboren nakomelingen worden beïnvloed door de hormonen van de moeder maar ook is het zo dat ervaringen van de moeder, invloed hebben op het DNA van haar nakomelingen. Dat is niet voor niets: epigenetica dient een doel. Als ouders stressvolle ervaringen hebben of leven in een omgeving die veel stress met zich meebrengt, is het wel zo handig dat hun nakomelingen niet al te relaxed in het leven staan. Epigenetische veranderingen zorgen ervoor dat nakomelingen razendsnel worden aangepast aan hun omgeving. Ze komen angstig en terughoudend ter wereld zodat ze in die risicovolle omgeving kunnen overleven.”

Mooie dingen voor welzijn Een van de voordelen van het onderzoek naar epigenetische angst is dat er meer aandacht komt voor het voorkomen van stress en trauma bij ouderdieren. “We weten nu ook echt dat aandacht voor bijvoorbeeld goede huisvesting van fokdieren, niet alleen belangrijk is voor die fokdieren, niet alleen mooi staat als er bezoek komt, maar ook echt ervoor zorgt dat er ‘betere’ nakomelingen ter wereld komen. Met name in de pluimveehouderij kan dat belangrijke veranderingen teweegbrengen. Daar was tot voor kort nog niet veel aandacht voor huisvesting van ouderdieren, maar nu blijkt dat dat ook commercieel aantrekkelijk is, zou het best kunnen dat er meer wordt aangestuurd op het voorkomen van stress. Dat kan mooie dingen gaan doen voor het welzijn van legkippen. Maar ook voor andere dieren geldt natuurlijk dat daadwerkelijk bewezen is dat het verstandig is goed voor ouderdieren te zorgen. Goed verzorgde dieren worden zelf betere ouders, en betere ouders geven betere nakomelingen.”

Meer weten over Erfelijkheidsleer en fokken? Bekijk onze 1-daagse cursus op www.cursuscentrum.nl/erfelijkheidsleer

Trauma in het DNA

HBVB |

7

ervoor te zorgen dat jouw sollicitatiebrief de aandacht trekt.

Ik schreef geen brief maar maakte een folder waarin ik mijzelf presenteerde. Dat bleek te werken. En oh ja: ik denk dat het veel beter is om jouw brief of folder persoonlijk te brengen. Een mailtje maakt altijd minder indruk dan een ‘echt mens’.”

Duizendpoot Debby In 2009 volgde Debby de opleiding Gevorderd kynologisch instructeur en ging ze werken bij een hondentrainingscentrum.

“Daar spring ik nu nog af en toe bij”, vertelt ze, “maar het leuke is dat ik mijn kennis en ervaring over hondengedrag ook in mijn werk als paraveterinair goed kan gebruiken. Het motto van Dierenkliniek de Piekenhoef is ‘aandacht, rust en ruimte’, dat brengen we in deze kliniek echt tot uiting. Niet alleen door de mensen en het gebouw maar ook door gratis informatieavonden te verzorgen voor de klanten, onder andere over hondengedrag.

Ik mag die avonden gaan verzorgen, hartstikke leuk! Je ziet

Foto’s: Janine Verschure

Hard werken en blijven leren De Barneveld Beleving van Debby van den Bogaard

In de meeste gevallen bestaat de Barneveld beleving van mensen die we in deze rubriek aan het woord laten, uit cursisten die één, soms twee en in een enkel geval drie opleidingen volgden. Voor Debby van den Bogaard gaat die vlieger niet op. Zij volgde al acht cursussen bij Cursuscentrum Dierverzorging en is nog steeds niet uitgeleerd.

We treffen Debby op haar werkplek die in meerdere opzichten ‘nieuw’ is.

Ten eerste omdat Debby pas sinds 21 april werkzaam is bij Dierenkliniek de Piekenhoef in Berghem maar ook omdat deze kliniek toen pas een maand open was. En dat zie je: een gloednieuw gebouw met frisse kleuren, een logische indeling die het gevolg is van vooraf nadenken in plaats van achteraf verbouwen, en een team dat staat te popelen om er een succes van te maken.

Met je neus in de boter “Ik heb geluk gehad”, zegt Debby. “Toen ik stage liep voor mijn opleiding tot Paraveterinair dierenartsassistente, ontmoette ik Maarten Simonse, een van mijn huidige werkgevers. Toen ik later hoorde dat hij samen met zijn collega Mark van der Zander een nieuwe kliniek ging beginnen en dat ze nog paraveterinairen zochten, ben ik naar hun open dag gegaan; mét mijn sollicitatiebrief onder de arm. Op 19 april studeerde ik af, en op 21 april kon ik hier beginnen. Als dát niet met je neus in de boter vallen is...”

Blijven hangen Inderdaad komt het mooi uit als er net een dierenkliniek geopend wordt op het moment dat jij op zoek bent naar werk. Maar zoals in het hele leven, bleek ook hier dat je een bijdrage kunt leveren aan je eigen geluk. In het geval van Debby was er namelijk sprake van een gemotiveerd persoon die haar eigen voorspoed een klein duwtje in de rug gaf. Door keihard te werken, alle mogelijkheden te benutten, cum laude te slagen en door ervoor te zorgen dat ze ‘bleef hangen’. “Door een sollicitatiebrief te schrijven die eruit springt”, vertelt Debby. “Dat leerden we ook tijdens onze opleiding; daar kregen we een dag communicatietraining van Pascale Fuchs en zij vertelde dat het zaak is

8

| HBVB De Barneveld beleving van

vertelden. Juist de manier waarop zij hun vak beleven was voor mij een motivatie om door te gaan met leren. Ariena Vogel, die kattengedrag doceerde is geweldig. Ik had van haar wel weken les willen hebben. Net als Dirk Versteeg die ontzettend enthousiast kan vertellen over knaagdieren. Die man komt binnen, legt zijn boek weg, begint gewoon te praten en iedereen hangt aan zijn lippen. Petra van Zuthem is ook echt een voorbeeld van iemand die precies weet waar ze over praat en dat vanuit haar hart doet. Ik ga mensen vergeten hoor, en dat

“Ik was echt heel vaak getroffen door de passie waarmee de docenten vertelden.”

spijt me bij voorbaat, maar het is echt zo dat het feit dat je les

steeds meer dat het huisdier echt een gezinslid is, mensen gaan met andere ogen kijken naar hun dier en willen ook echt dat dat dier ‘happy’ is. Dat kan door hem gezond te houden, maar ook door rekening te houden met zijn geestelijk welzijn.”

De opleiding Ondernemer asiel/ pension/kennel ten behoeve van het voormalige honden -en kattenbesluit 1999, voltooide Debby in 2012 en in 2014 volgden onder andere Ttouch kat en vervolgens hond. “Laatst hadden we hier een hond die het eng vond dat we bloed gingen afnemen”, vertelt ze. “Zo’n dier kun je kalmeren door middel van Ttouch. Ook met katten zet ik het regelmatig in.

Vaak is de eigenaar net zo gespannen als zijn dier, die brengt dan weinig rust over. Het is mooi wanneer je dat als assistente dan wel kunt.”

Daarnaast volgde Debby de cursussen Erfelijkheidsleer en fokken van honden en Professionele gebitsreiniging. Het vakbekwaamheidsbewijs voor Besluit houders van dieren: overige zoogdieren haalde ze in 2015.

Docenten met passie “Elke opleiding die ik deed was interessant”, zegt Debby, “ik was echt heel vaak getroffen door de passie waarmee de docenten

krijgt van zulke gepassioneerde docenten een positieve bijdrage levert aan je motivatie. Ik vind mezelf nog heel regelmatig terug aan de keukentafel, omdat ik even iets wil opzoeken uit een van mijn studieboeken.” Maar het meest positieve aan de opleidingen in Barneveld vindt Debby toch wel dat je alles ‘live’ doet. Debby: “Je bent echt met beesten bezig, leert hoe je een ara moet hanteren door dat ook te doen, dus een ara te hanteren. Alles onder deskundige begeleiding natuurlijk, maar sommige dingen leer je niet uit boeken, die leer je door te zien, te voelen en te doen.”

Kroelen en praten Een van de leukste aspecten van het werk als paraveterinair vindt Debby het feit dat haar werk een combinatie is van omgaan met dieren én met mensen. “Natuurlijk zitten we hier soms te kroelen met pups en kittens, maar het contact met de eigenaren van die dieren is minstens zo belangrijk. Verder is het ontzettend leuk dat het hier een gecombineerde praktijk is. Het ene moment staat er een dame op hakjes met haar poedel aan de balie, en vervolgens komt er een boer binnen met zijn overall vol koeienstront of ga ik met Maarten op pad om op locatie een paard röntgenologisch te keuren. Vorige week maandag mocht ik mee naar een keizersnede bij een koe, en ’s middags stond ik de nagels van een konijn te knippen. De afwisseling, de mensen maar natuurlijk ook de dieren: ik vind dat ik prachtwerk heb en ik ben nog lang niet uitgeleerd. Ik heb mazzel gehad.”

Zelf de stap de stap wagen en omscholen tot Paraveterinair dierenartsassistent? Kijk op www.cursuscentrum.nl

De Barneveld beleving van

HBVB |

9

Column Gerda Doedee

Wie is de gebeten hond?

Foto’s: Janine Verschure

“Alle mensen zijn prima in staat om ‘hond’ te leren, een hond is zeer beperkt in ‘mens’ leren.”

10

11

Telkens als er op het nieuws een bijtincident met een hond of honden wordt gemeld, heeft iedereen zijn mening klaar “het is de schuld van de eigenaren” of “bepaalde honden zijn onbetrouwbaar en moeten verboden worden”. Maar wie heeft de eigenaar dan adviezen gegeven over de opvoeding van deze hond en wie heeft de hond gefokt?

B

ijna iedere eigenaar vraagt om advies als zijn hond ongewenst gedrag gaat vertonen. Omdat het gedrag van een individu altijd een combinatie is van het genetisch materiaal en het milieu, is onderstaande informatie van groot belang.

Definitie van dominant Zoals in iedere sociale groep, is er ook in een roedel een dier dat de leiding heeft. Jarenlang hebben heel veel mensen dit verkeerd uitgelegd. Het woord DOMINANT werd/wordt door velen verkeerd gebruikt, voor veel mensen is dominant een ander woord voor agressie en voor anderen betekent een ’dominante’ hond, een hond die altijd probeert ‘hogerop’ te komen.

Wij waren dan ook heel blij toen een wetenschappelijk onderzoek bevestigde wat wij al meer dan 20 jaar zeggen. Of zoals Dr Rachel Casey, Professor in dierengedrag en welzijn aan de Universiteit van Bristol stelt: “De veronderstelling dat iedere hond wordt gemotiveerd door een aangeboren verlangen om controle uit te oefenen op mensen en andere honden is ronduit belachelijk. Het onderschat enorm de complexe communicatieve vaardigheden en het leervermogen van honden. Het leidt ook tot het gebruik van dwangmiddelen, die slecht zijn voor het welzijn van honden en vaak zelfs de oorzaak zijn van probleemgedrag.”

(Bron: Science Daily, dogbehaviourclinic.co.uk ) De leider De werkelijke betekenis van een dominant dier is: een dier dat binnen een sociale groep de leiding heeft. De leider is dan de meest zelfverzekerde van de groep. Een leider zal zelden fysiek of verbaal straffen, hij ’corrigeert’ door middel van houding en gedrag. Immers als je direct klaar staat om uit te vallen of te vechten, ben je allesbehalve zelfverzekerd. Dit is bij ons mensen niet anders dan bij honden. Wanneer er in een roedel rust heerst, geeft dit een gevoel van veiligheid voor alle roedelleden.

Een leider heeft nog een belangrijke taak, namelijk het goede voorbeeld geven. Bij honden is er sprake van

12

| HBVB Wie is de gebeten hond?

Kynologisch gedragstherapeut en cursusleider Gerda Doedee

gedragsynchronisatie en sociale facilitatie. Dit betekent dat het gedrag en de stemming van de hoger geplaatste wordt overgenomen door de anderen.

Hiermee start dan direct de verantwoordelijkheid van de mensen die met honden werken, die eigenaren adviseren hoe je met een hond moet omgaan. Denk daarbij aan fokkers, dierenartsen (die adviezen geven over gedrag), hondenscholen, dierenspeciaalzaken (die adviezen geven over materialen), gedragstherapeuten enz. Zij zouden de hondeneigenaren moeten uitleggen wat er gebeurt als je een pup in huis neemt. Die pup ziet zijn eigenaar als de persoon die de leiding heeft. Is iets spannend dan zoekt de pup bij hem de veiligheid en bescherming. Van zijn leider leert de pup hoe hij hoort te communiceren met roedelgenoten en buitenstaanders.

Meten met twee maten De mens vindt bovengenoemde ‘mensen’handelingen heel normaal en eigenlijk totaal niet agressief. Echter als de hond hetzelfde doet is hij ineens vals en onbetrouwbaar. Vreemd nietwaar, dit meten met twee maten?

Gelukkig hebben honden veel meer zelfbeheersing en zijn ze lang niet zo agressief als veel mensen, anders zag het er niet best voor ons uit. We kunnen dus een heleboel leren van onze trouwe viervoeters.

Eigenaren die problemen hebben met het gedrag van hun hond krijgen vaak het advies van ‘professionals’ om de hond harder aan te pakken of om correctiemateriaal te gaan gebruiken. Zij zeggen dan dat dit onder ‘deskundige begeleiding’ een prima idee is. Echter als jouw begeleider deskundig is heeft hij nooit geweld of agressie nodig om het ongewenste gedrag om te zetten naar gewenst gedrag! Dit soort middelen wordt alleen ingezet als de kennis ontbreekt.

Voorbeeld I De meeste problemen komen voort uit – of blijven bestaan door miscommunicatie tussen mens en hond.

Een simpel voorbeeld: Een hond blaft enorm als de deurbel gaat en de buren vinden dit al enige tijd niet meer leuk. De eigenaren hebben geen idee waarom dit gebeurt en hebben verschillende dingen geprobeerd om het te laten stoppen, met het idee dat de hond snapt wat zij bedoelen. Dus zodra de hond gaat blaffen, proberen eigenaren hem te laten weten dat hij moet stoppen.

Omdat de hond echter hard blaft moeten zij dus ook heel hard roepen dat hij stil moet zijn. De eigenaar denkt dat hij duidelijk laat weten dat hij dit gedrag niet wil hebben, de hond denkt: “Fijn de baas blaft mee, nu jagen we ze samen weg.”

Voorbeeld II Een andere eigenaar wil de hond juist rustig maken. We horen hem tegen zijn hond zeggen: “Stil maar, het is goed.” De eigenaar bedoelt dat het goed volk is, dat er dus niets aan de hand is. Maar de hond heeft met andere oefeningen geleerd dat “goed” betekent dat hij goed bezig is. Hij blaft en wordt verbaal beloond. In beide gevallen zal het probleemgedrag in stand blijven en zo simpel is het vaak: de mens bedoelt het een en de hond begrijpt het ander.

Conclusie Het kan dus ook anders: leer hondeneigenaren hun hond te lezen en hoe honden leren, en er wordt al heel veel duidelijk. Je kunt iedere hond een woord aanleren waarmee je ongewenst gedrag kunt stoppen of voorkomen. Je kunt iedere hond, op een correctieloze manier, aanleren om niet aan de lijn te trekken, hier te komen, te gaan zitten of te liggen. Met deskundige begeleiding zijn problemen op te lossen of te verminderen. Door op een andere manier om te gaan met de hond.

Meer leren over gedrag? Bekijk onze modules op www.cursuscentrum.nl/gedrag.

“Een leider heeft nog een belangrijke taak, namelijk het goede voorbeeld geven.”

Als jij de hond gaat opvoeden door middel van agressie (stemverheffing, boos kijken, slaan, correctiemateriaal gebruiken) dan leer je de hond dat dit een normaal communicatiemiddel is in jullie ‘roedel’.

Mensengedrag omgezet naar hondengedrag De mens: geeft een verbale correctie d.m.v. stemverheffing en boos praten.

De hond: geeft een verbale correctie d.m.v. aanblaffen en/of grommen.

De mens: bedreigt door boos en strak aan te kijken.

De hond: bedreigt en fixeert.

De mens: geeft een tik, een ruk aan de riem, pak de hond in de nek, gebruikt correctiemateriaal.

De hond: bijt (hij heeft namelijk geen handjes dus als de hond zoiets wil doen, heeft hij enkel zijn bek ter beschikking).

Wie is de gebeten hond?

HBVB |

13

stereotype gedrag

Verrijking stopt verveling

A

ls je dieren houdt in gevangenschap, voeg je een stuk veiligheid toe aan hun leven. Ze hoeven zich geen zorgen te maken om hun natje en hun droogje of om hongerige roofdieren. Hun leven wordt minder risicovol en dat is fijn. Minder fijn is dat juist door het ontbreken van een stukje spanning, sensatie of bezigheden – dus het niet kunnen uiten van natuurlijk gedrag – dieren zich kunnen gaan vervelen.

Dan ligt het risico op de loer dat ze stereotype gedrag gaan vertonen.

Afwijkend?

Als jij een kromsnavel bent in een kaal hok en er zijn niet genoeg prikkels, dan kan de motivatie ontstaan om – bij gebrek aan wat beter – op je eigen veren te gaan bijten. De kans dat dit uitmondt in kaalplukken is groot. Vaak begint dit plukken in een stresssituatie, bijvoorbeeld bij wisseling van baasje of als de vogel schrikt, maar ook een geïrriteerde huid kan een oorzaak zijn.

Aike: “Let wel: verveling is een ruim begrip, net als ‘afwijkend gedrag’. Want wanneer is gedrag afwijkend? In dierentuinen zie je soms dat dieren rondjes lopen. Dat ziet er obsessief uit maar bedenk dat een tijger in het wild tachtig kilometer per dag loopt. En nu loopt hij rondjes door zijn verblijf.

De vraag is of dat loopgedrag dan – hoewel het er wellicht niet leuk uitziet – afwijkend is. Is het een manier om toch in beweging te blijven en overtollige energie kwijt te raken?”

“Maar hoe weet je of een gans of een leguaan gelukkig is?”

Docent gedragsleer van Groenhorst Barneveld Aike Geers vertelt dat je ook bij huisdieren vaak gedrag ziet dat je kunt betitelen als afwijkend.

“Stereotype gedrag is gedrag dat voortdurend herhaald wordt. Denk aan dieren die op en neer wippen of wiegen, systematisch rondjes lopen of vreemde halsdraaiingen maken. Stereotype gedrag is te meten, het is een welzijnsprobleem. Wij hebben hier op school ruim 2000 dieren en ongetwijfeld zul je soms stereotype gedrag zien. Dat kan komen door het missen van de juiste prikkels. Ook door een verkeerde diagnose kunnen dieren die een abnormale jeugd hadden, vervelende ervaringen achter de rug hebben of fysiek ongerief ervaren het stempel ‘stereotypedier’ krijgen. Goed naar je dieren kijken en de verschillen zien, is dan essentieel.”

Leuk?

Op de vraag of stereotype gedrag soms ook gezond kan zijn – per slot van rekening is het een manier om af te rekenen met het gemis van de juiste prikkels – zegt Aike: “Bij een tijger die veel loopt maar constant dezelfde rondjes in dezelfde richting, kan er bijvoorbeeld slijtage optreden. Stereotype gedrag is schadelijk voor dieren. Het lastige is dat wij gedrag vaak vertalen aan de hand van menselijke emoties. Het is echter de vraag of wij onze etiketten met emoties wel kunnen plakken op dieren. Natuurlijk zou die tijger ook zijn energie kunnen kwijtraken tijdens het zoeken naar voedsel, maar wij gebruiken zo vaak het woord ‘leuk’. Wat zou die tijger leuker vinden?

Elke dag automatisch een portie eten krijgen en dan tussendoor wat rondjes lopen, of net als vroeger in de natuur moeten werken voor

Foto: Jan Harteman

Verrijking stopt verveling

HBVB |

15

Duitse herder op tien hoog?

“Mag je een Duitse herder op tien hoog houden?” Vraagt Aike. “Of een Russische dwerghamster in een kooi? Stokstaartjes hier op school? En zou een paard het leuk vinden als er iemand op zijn rug zit? Dat zijn lastige vraagstukken, hoor. Het valt niet altijd mee om je emoties los te laten en te kijken puur naar wat een individu nodig heeft. De behoeftes van dieren zijn namelijk vaak anders dan die van mensen.”

“Welzijn is een van de belangrijkste oogpunten. Dieren moeten het hier goed hebben en de juiste prikkels krijgen.”

de kost? We zullen het nooit weten, maar we gaan ervan uit dat verrijking beter – ‘leuker’ – is dan verveling. Hier op school hebben we weliswaar geen tijgers maar wel een heleboel andere diersoorten. We zorgen ervoor dat die kunnen leven in complexe verblijven, waar ze hun soortspecifieke gedrag kunnen uiten. Dat ze – indien ze dat in de natuur ook doen – samenleven met soortgenoten, dat ze spelactiviteiten krijgen aangeboden, dat de dagelijkse verzorgingsmomenten afleiding bieden of dat ze wat moeten doen om aan hun voedsel te komen. Daarmee kun je stereotype gedrag voorkomen, maar dan moet je wel precies weten wat de behoefte is van elk dier. Dan heb ik het niet alleen over de behoeftes per diergroep, maar ook van elk individueel dier.” blij zijn “Aan welke criteria moet een dier voldoen om ‘blij’ te zijn?”, vraagt Aike zich af. “Bij een hond, kat of paard is dat nog enigszins te beoordelen aan de hand van lichaamshouding en gelaatsuitdrukking, maar hoe weet jij of een gans of een leguaan gelukkig is, of een stokstaartje? Er is onderzocht dat spelende ratten ‘lachen’. Ze maken dan een geluid dat te hoog van frequentie is voor het menslijk gehoor. Wij nemen

16

| HBVB Verrijking stopt verveling

Vier belangen “Hier op school moeten we rekening houden met vier belangen”, zegt Aike.

“Ten eerste het belang van het dier, maar ook het belang van de eigenaar. Als wij hier tijgers zouden houden, hadden we meer hectaren grond nodig dan we kunnen betalen. Daarnaast is er het publiek; de mensen die onze dieren willen bekijken. En last but not least is er het belang van de leerlingen oftewel de dierverzorgers. Wij houden dieren zodat mensen er op een veilige manier over kunnen leren. Dat is een aspect dat bijvoorbeeld bij een hobbyhouder of een dierentuin minder zwaar weegt dan hier in Barneveld.”

Stokstaartjes We noemden al kort de stokstaartjes die in Barneveld leven. “Dat is een diersoort met specifieke behoeftes”, zegt Aike. “Vaak gaat het mis als die in gevangenschap gehouden worden, bijvoorbeeld doordat de stokstaartjes geen uitkijkpunt hebben, ze niet de ruimte in kunnen kijken. Hier op school voorzien we in die behoefte onder andere door de stokstaartjes een verblijf aan te bieden dat voor een groot deel uit glas bestaat. Natuurlijk is het mooi meegenomen dat publiek, leerlingen en verzorgers door dat glas heen de dieren kunnen zien, maar bovenal is het dus vanuit het oogpunt van dierenwelzijn een goede keuze. Daardoor snijdt het mes aan meerdere kanten, maar welzijn is een van de belangrijkste uitgangspunten. Dat geldt voor alle dieren die we houden. Ze moeten het hier goed hebben, de juiste prikkels krijgen én mensen moeten er wat van kunnen leren.”

Foto’s: Janine Verschure

het niet waar maar voor ratten is dat ‘lachen’ een belangrijk communicatiemiddel, het is een signaal dat ‘t leuk is. Als je ratten bij elkaar houdt lachen ze steeds als ze met elkaar spelen.

Solitair levende ratten lachen nauwelijks. Ratten die in hun eentje worden gehouden, blijken dit geluid alleen nog te maken als de baas met ze speelt.”

“Als ik hier uit het raam kijk, zie ik zwarte zwanen”, zegt Aike.

“Daarnet ging er een vlak voor me zitten en hij pikte tegen het glas. Vindt hij dan dat ik te dichtbij kom, ziet hij zichzelf in de reflectie van het glas of had hij gewoon zin om even tegen het glas te pikken? Om te weten waarom die zwaan pikt – of dat eventueel iets met stereotype gedrag te maken kan hebben – zou je onderzoek moeten doen. Want die zwaan kan het je niet vertellen. Die laat heel weinig emotie zien door zijn lichaamshouding en gezichtsuitdrukking.”

“Wij houden dieren zodat mensen er op een veilige manier over kunnen leren.”

Verrijking stopt verveling

HBVB |

17

IN DE STEIGERS

Geniet elke maand van prachtige dierenfoto’s, tips en informatie over voeding, gezondheid en de opvoeding van jouw huisdier, indrukwekkende reportages over natuur en wildlife, handige weetjes over hobby- en boerderijdieren en natuurlijk de leukste abonneevoordelen.

ZO NEEM JE EEN ABONNEMENT:

• Ga naar hartvoordieren.mijntijdschrift.net/cursuscentrum • Of stuur GRATIS onderstaande bon retour

December 2016 € 3,95

Schandaal van de maand:

Cursuscentrum Dierverzorging stemt voortdurend het opleidingsaanbod af op de behoeftes van haar cursisten, en op de markt.

De wensen en eisen veranderen per slot van rekening met de tijd. Daarom werken wij aan nieuw aanbod en het herinrichten van bestaande opleidingen en cursussen. Deze blijven hierdoor up-to-date. In deze rubriek lichten we een tipje van de sluier op van een opleiding die in de steigers staat.

WEE 'S Twww.hartvoordieren.nl A PAGINZELPUZ IER! PLEZ

Kattengedrag

Alles over de gekke 5 minuten

Subliem

7 feiten over de

zeedraak Vreugde, liefde, verdriet...

Hebben dieren een ziel?

Natuurspektakel

De fascinerende vogeltrek Grote Huisdier-Ra adgever Gezondheid Zo blijven je cavia's slank en fit

Vacht Onze beste wintertips voor de hond

Expeditie naar de sneeuwluipaarden

✂

Ja, ik neem een halfjaarabonnement op Hart voor Dieren voor slechts €15,Mijn gegevens zijn: Naam: Adres: Postcode / Woonplaats: Telefoon: E-mailadres:

M/

V

Geb. datum:

Stuur de bon in een ongefrankeerde envelop naar Hart voor dieren, Antwoordnummer 338, 4800 WB Breda Ik betaal als volgt: ik betaal met de acceptgirokaart die u mij toestuurt (€ 2,- administratiekosten). ik machtig hierbij Vipmedia het abonnementsgeld automatisch van mijn rekening af te schrijven.

N L Datum:

Handtekening:

Het abonnement loopt minstens een half jaar tot wederopzegging.

HBVB 2016

Mijn rekeningnummer:

18

Cursus Paard & Gedrag

kooien – het grote leed

01612

BEN JIJ EEN ÉCHTE DIERENLIEFHEBBER? DAN LEES JE HART VOOR DIEREN!

Nr. 12

8 711273 991675

6X HART VOOR DIEREN VOOR SLECHTS €15,-

Met maandeli jks schitterende natuurreporta ges!

Vleeskonijnen in

Paarden begrijpen

Foto: Janine Verschure

De nieuwe cursus Paard&Gedrag wordt gegeven in samenwerking met paardengedragsdeskundige dr. Machteld van Dierendonck. “In de cursus komen domesticatie en de evolutie van gedrag aan de orde,” vertelt ze, “maar ook gedrag van paarden die voor zichzelf moeten zorgen, en de behoeften van paarden die op stal worden gehouden. Veel mensen vragen zich af hoe ze van hun paard een happy athlete kunnen maken maar dat is voor mij als wetenschapper een lastige term. Wat is ‘happy’? Is een paard happy als hij de sterren van de hemel loopt in de Grand Prix of als hij tot zijn buik in het gras loopt. En wordt hij daar gezond van?”

23 uur “Heel veel opleidingen gerelateerd aan paarden gaan vooral over dat uurtje per dag dat je met je paard aan het rijden bent”, zegt Machtel. “Of vooruit: soms is dan misschien anderhalf of twee uur. Maar die overige 23 uur doen er net zoveel toe. Als de huisvesting waar jouw paard al die tijd verblijft, of de voeding die hij dan krijgt niet in orde zijn, kun je dat uurtje fijn met hem bezig zijn, vaak op je buik schrijven. Ik vind het belangrijk om naar voren te brengen dat als je die 23 uur goed voor elkaar hebt, het met dat andere uurtje ook sneller goed komt. Dan gaat het namelijk veel beter met je paard.”

Voor wie?

“We willen een opleiding neerzetten voor minder ervaren paardenhouders”, zegt Machteld. “Mensen die meer willen weten over de behoeftes van hun dier en de gevolgen die dat heeft voor zijn gedrag. Daarnaast zou ik graag een opleiding in het leven roepen voor diergedragstherapeuten, vergelijkbaar met de medische basiscursus voor humaan therapeuten. Er zijn veel mensen die diergedragstherapeut willen worden, maar er is geen minimale standaard waaraan opleidingen moeten voldoen. Als humaan therapeut ben je tegenwoordig verplicht een medische basiscursus te volgen, zodat je wat weet over bijvoorbeeld hygiëne, ziektes en medische risico’s. Bij dieren is dat nog helemaal geen issue en dat is vreemd. Want om een dier met een gedragsprobleem goed te kunnen behandelen, zal je ook enige kaas moeten hebben gegeten van onder andere de basale gezondheid, algemene biologie, ethologie en anatomie. Ik weet zeker dat Barneveld daar de aangewezen plaats voor is.”

Over Machteld van Dierendonck Dr. Machteld van Dierendonck is diergedrag- en dierwelzijnsspecialist. Ze heeft veel research gedaan naar het gedrag van paarden en houdt zich daarnaast onder andere bezig met het oplossen van paardengedragsproblemen en –welzijnsproblemen. Machteld is betrokken bij de Faculteiten Diergeneeskunde Universiteit Utrecht, Gent en Antwerpen waar ze lesgeeft aan aankomende dierenartsen, wetenschappelijk onderzoek doet en patiënten behandelt.

Haar bedrijf Equus Research & Therapy houdt zich ook bezig met wetenschappelijk onderzoek, het geven van clinics en lezingen, en het oplossen van (gedrags)problemen bij paarden.

Waar en wanneer Deze opleidingen bevindt zich nog in het ontwikkelingsstadium. Wil je op de hoogte gehouden worden? Laat dan je gegevens achter via www.cursuscentrum.nl/paardengedrag

In de steigers

HBVB |

19

op visite bij de katten

Kattencafé Ditjes & Katjes Foto’s: Janine Verschure

“Kijk nou toch,” dacht Eef Krol toen ze anderhalf jaar geleden las dat in Londen een kattencafé geopend werd, “het bestáát.”

Een kattencafé is een horecagelegenheid waar katten wonen. Je kunt er lunchen of wat drinken tussen de katten. Eef zat qua werk juist in een fase dat ze ‘toe was aan iets anders’. Ze had jarenlang ervaring in de horeca en was dol op katten.

Met dit idee viel alles op zijn plaats.

20

21

O

p zich is dat prettig, wanneer een idee jouw schot in de roos lijkt te zijn, maar vervolgens is het ‘nog even’ zaak om dat idee te realiseren.

Het geld wilde Eef bijeenbrengen door middel van crowdfunding (zie kader) en de katten, die moesten uit het asiel komen. Toen het plan eenmaal zijn vorm had ging het snel. In augustus dit jaar zag Kattencafé Ditjes & Katjes in Den Haag het levenslicht.

Haags Dierencentrum Martine van der Stok, werkzaam bij het Haags Dierencentrum én als docent aan het Cursuscentrum Dierverzorging (opleiding Kattengedragstherapeut) vertelt dat de zes katten die momenteel Kattencafé Ditjes & Katjes bevolken afkomstig zijn uit het Haags Dierencentrum.

“Katten die wonen in een kattencafé moeten een aantal eisen voldoen”, zegt ze.

“Ze moeten het leuk vinden om in een groep te leven. Daarnaast moeten ze prijs stellen op contact met mensen, niet snel boos worden en gelukkig zijn in een binnensituatie. Uiteindelijk zijn we begonnen met twee sociale, blije kittens en later kwamen daar vier ex-zwerfkatten bij.

De groep hebben we samengesteld en aan elkaar laten wennen bij ons in het asiel. Daarna zijn ze alle zes tegelijk verhuisd naar het kattencafé van Eef.”

“Ze hebben het echt naar hun zin.”

Harmonie Als je Kattencafé Ditjes & Katjes bezoekt zie je enkel harmonie.

Er zijn katten aan het spelen, ze lopen rond bij een tafel waar een groep mensen gezellig zit te praten of ze liggen te slapen. Er is een afgesloten ruimte die niet toegankelijk is voor bezoekers, waar de katten zich kunnen terugtrekken en er is een aantal regels waar elke bezoeker zich aan moet houden. Zo mogen de katten niet worden opgepakt. Alleen als ze zelf op schoot komen liggen, is dat OK. Als een kat ligt te slapen mag je hem niet storen. Daarnaast is het niet toegestaan om eten te geven aan de katten en moet elke bezoeker bij binnenkomst de handen desinfecteren.

Goed toeven Zoals bij veel zaken die nieuw en onbekend zijn, of waar (huis) dieren een rol spelen, is er ook hier kritiek. “Er zijn mensen die een probleem hebben met het fenomeen Kattencafé”, zegt Eef. “Omdat een kat in principe geen groepsdier is, er dus katten zijn

die stress kunnen hebben in een groep. Ook zijn er mensen die problemen hebben met het feit dat wij hier katten commercieel zouden ‘gebruiken’. Allebei deze punten snijden hout: inderdaad zijn er katten die niet gedijen in een groep, en inderdaad is dit kattencafé geen vrijwilligersproject.

Maar mensen die zich zorgen maken om het welzijn van onze katten, raad ik aan om een keer een kijkje te komen nemen.

Onze groep katten is met kennis van zaken samengesteld en ze hebben het echt naar hun zin hier. Bij Kattencafé Ditjes & Katjes draait het om de katten.

We werken nauw samen met kattengedragstherapeuten en onze dierenarts, hier in het café valt van alles te spelen en te ontdekken voor de katten en onze huisregels worden goed nageleefd. Niet alleen voor de bezoekers maar ook voor onze katten is het hier goed toeven.”

Bij Kattencafé Ditjes & Katjes draait het om de katten.

Hygiëne • In een kattencafé is hygiëne een hot item. Bij Ditjes & Katjes wordt elke dag goed schoongemaakt in het café en de kattenbakken worden driemaal daags geleegd. Verder wordt het voedsel bereid in een ruimte die niet toegankelijk is voor de katten.

De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) zegt: “De katten mogen toegelaten worden in het zitgedeelte van een horecabedrijf, maar niet in de keuken en of bewaarplaats.”

Kattencafés in Nederland • Kopjes, Amsterdam • Op z’n kop, Groningen • Mispoes, Den Bosch • Ditjes & Katjes, Den Haag • Pebbles, Rotterdam • Poespas, Leeuwarden

Crowdfunding • Bij crowdfunding is het de bedoeling dat een grote groep mensen een klein bedrag investeert zodat al die bijdragen bij elkaar een project kunnen financieren. Om het benodigde startkapitaal bij elkaar te krijgen meld je het project aan op een crowdfundingplatform op internet en zo kunnen vele handen licht werk maken.

Kattencafé Ditjes & Katjes Piet Heinstraat 66, 2518 CK Den Haag Entree is 2,50 per persoon (alleen als je geen consumptie neemt). Reserveren is niet verplicht, maar dit is in het weekend wel raadzaam. www.kattencafeditjesenkatjes.nl

22

| HBVB Kattencafé Ditjes & Katjes

23

even voorstellen

(Woud)aapjes kijken?

Lollig hoor, doen alsof de nieuwe dieren van Groenhorst Barneveld primaten zijn, of grapjes maken over nieuwe collega’s. Woudaapjes zijn namelijk helemaal geen aapjes. Het zijn reigertjes die een verborgen bestaan leiden. Ze weten zich dusdanig te verstoppen in het riet, dat ‘aapjes kijken’ echt moeite kost.

“Het leuke van deze diertjes is dat ze van een volledig andere soort zijn dan de overige vogelsoorten die we hebben”, zegt Jan Harteman. “Een woudaapje eet vooral vis en insecten, het is de kleinste reiger van Europa. Het is een inheemse soort maar je ziet eigenlijk nooit woudaapjes. Omdat woudaapjes bijna niet meer voorkomen in Nederland maar ook omdat ze zich perfect weten te verstoppen.

Als een woudaapje onraad bespeurt, blijft-ie stokstijf staan tussen het riet en doet hij een rietstengel na. Hij is dan perfect gecamoufleerd. Wij konden een koppeltje overnemen van Burgers’ Zoo in Arnhem. De twee woudaapjes leven in een volière achter glas en hebben hierdoor niet altijd in de gaten dat er mensen staan.

Daardoor kun je bij ons op school echt aapjes kijken.”

Woudaapje (Ixobrychus minutus) | Foto: Jan Harteman

maar dat is niet altijd het geval. Ik heb gemerkt dat met name ook erfelijkheid een belangrijke rol speelt. Zelf houd ik onder andere Groninger meeuwen. Rassen van rond de Noordzeekust - dus ook bijvoorbeeld Friese hoenders - zijn actief en daardoor gevoelig voor verenpikken. Door goed te selecteren kun je stammen ‘maken’ waarin duidelijk minder pikgedrag voorkomt. Ik heb dat zelf ook gedaan.

Een jaar of vier geleden had ik een groep kuikens waar opvallend veel gepikt werd. Ik heb toen de echte pikkers eruit geselecteerd en ging verder fokken met kippen die nauwelijks pikten. Momenteel heb ik een groep die nauwelijks pikgedrag vertoont.”

Kip & Gedrag “Natuurlijk zie je soms ook bij kippen afwijkend gedrag”, zegt kippenspecialist Gert Riezebos. “We kennen allemaal de foto’s van veerloze productiekippen die zichzelf en elkaar hebben kaalgeplukt. Inderdaad: dat ziet er niet leuk uit. Verenpikken kan het gevolg zijn van verveling, parasieten, erfelijke factoren of het opgroeien onder lampen. Maar wist je dat een kip ook haar veren kan verliezen omdat ze veel eieren legt?”

Docent dierverzorging Gert Riezebos geeft praktijklessen over hoenders. Hij is een specialist op het gebied van raskippen. Volgens Gert valt er nogal wat te vertellen over pikbedrag bij kippen. Heel vaak denken we dat kippen gaan pikken doordat ze weinig te doen hebben. Bij heel veel dieren wordt afwijkend gedrag namelijk veroorzaakt door verveling, maar bij kale kippen spelen ook andere factoren een rol, zo horen we van Gert. “Kippen pikken lang niet altijd door verveling. Pikgedrag heeft ook een erfelijke component. Bij bepaalde stammen en rassen zie je beduidend meer pikgedrag dan bij andere.”

Daarnaast is volgens Gert de opfokmethode een factor van belang. “Zaken als opvoeding of moederliefde spelen in het leven van een kip geen rol”, zegt hij. “Het is het dag- en

nachtritme – of liever gezegd: het ontbreken daarvan – wat ervoor kan zorgen dat kuikens gaan pikken.”

Uitselecteren “Natuurlijk heeft de manier waarop de kippen gehouden worden invloed”, zegt Gert. “Dieren die leven in een omgeving waar niks valt te scharrelen of op te pikken, zullen sneller geneigd zijn om dan maar te gaan pikken in zichzelf of hun collega’s. Kippen moeten leven in een ruim en droog verblijf dat vooral ook tochtvrij is. Vocht, tocht en kou kunnen zorgen voor minder weerstand en een dier met minder weerstand krijgt sneller problemen. Kippen die veel last hebben van kou of stress, zullen gemakkelijker ziek worden. Ze kunnen daarom ook meer gaan pikken,

Een nacht geven “Moederliefde, daar doen kippen niet aan”, zegt Gert. “Maar toch merk je dat kuikens die opgroeiden zonder moeder – dus onder lampen – meer last hebben van pikgedrag. Een kuiken doet er geen 24 uur over om zijn kostje bij elkaar te scharrelen, hij is zo klaar met eten. Maar zo lang het licht is, zijn kuikens wakker. Ze gaan wat rondlopen en denken: ‘Wat zal ik nou eens gaan doen?’ Dan zien ze bij buurkuikens dat de vleugeltjes beginnen te groeien. Ze trekken er eens een veertje uit om te kijken wat er dan gebeurt en zo gaan ze aan elkaar pikken.

Naarmate de kuikens opgroeien wordt dat pikgedrag steeds feller.

Als je kuikens met behulp van licht – of beter gezegd het ontbreken daarvan – een nacht geeft, zie je dat ze gaan slapen als het donker is. Ik werk graag met een warmteplaat of met zogenaamde donkerstralers; dat zijn lampen met infraroodlicht. Dan hebben de kuikens ’s nachts wel warmte maar geen licht. Het is niet voor niets dat er bij grote productiebedrijven geen ramen in de kippenstallen

“Kippen die perfect in de veren zitten, zijn vaak niet de kippen die je het liefste hebt.

Vaak zijn dat de pikkers of slechte eierleggers.”

in het lichaam heeft – en vaak komt dat dus simpelweg doordat ze veel eieren legt – krijgt last van broze veren. Als zo’n dier zich een keer omdraait in het legnest, breken de veren af. Zeker als er hanen bij de kippen lopen gaat dat soms snel. Die haan bespringt de kippen en met name de kippen met broze veren gaan er daardoor bepaald niet beter uitzien. Dat heeft met verenpikken niks te maken en je doet er weinig aan. Ook bij biologische kippenbedrijven en hobbyhouders lopen kale kippen rond: dat zijn de beste leghennen.

Het werkt ook omgekeerd: vaak zie je in een groep kippen een aantal exemplaren die perfect in de veren zitten. Toch zijn dat vaak niet de kippen die je het liefste hebt. Want zij zijn de pikkers – zij worden niet gepikt maar pikken hun collega’s. Ook zijn de mooiste kippen vaak niet de dieren die de meeste eieren leggen. Want als ze goed zouden leggen, zaten ze niet zo goed in hun veren.”

Zelfbelonend Gert: “Het lastige van pikgedrag is dat het zelfbelonend werkt.

Kippen pikken veertjes eruit en op den duur komt er dan wat bloed. Dat vinden kippen heerlijk smaken en daarom zo blijven ze het doen. Dat zie je ook als kippen eieren pikken. Een kip maakt een ei kapot, merkt dat dat lekker smaakt en dan krijg je het niet meer afgeleerd. Kippen imiteren het gedag van soortgenoten.

Iemand begint zichzelf of een andere kip te pikken en de anderen nemen dat gedrag over. Daarom is het ’t beste om de pikkers eruit te halen. Natuurlijk kun je ook proberen om de omgeving van je kippen te verrijken. Als ze zich minder vervelen, zou je verwachten dat ze minder gaan pikken maar toch merk ik dat dat niet altijd het gewenste effect heeft. Boerenkoolstronken, schuimplastic of ander kippenspeelgoed: vaak zie je dat als het speelgoed weg of op is, het pikgedrag met verhoogde hevigheid terugkeert. Oftewel: op het moment dat de verrijking er even niet is, versterk je juist het pikgedrag. Wat wel werkt is ervoor zorgen dat de kippen veel tijd doorbrengen met het zoeken naar voer. Zelf voer ik geen korrels maar meel. Als je dat in het verblijf strooit, moet de kip langer zoeken en meer pikken om al die kleine stukjes binnen te krijgen.

Geef pas nieuw voer als alles op is. Al het meel maar ook het gruis moet opgegeten zijn, voordat ze nieuw krijgen. Zo hebben de kippen minder tijd over om elkaar te pikken.”

Meer leren over kippen? Bekijk onze 3-daagse module Kippen op www.cursuscentrum.nl/kippen

zitten. In stallen zonder ramen werk je met kunstlicht en regel je zelf hoe lang de nacht duurt. Veel kippen varen wel bij een ritme van twaalf uur donker en twaalf uur licht.”

Goede kip: slechte veren Wist je dat kaalheid bij kippen lang niet altijd komt door pikgedrag? Een kip die veel eieren legt, wordt sneller kaal dan een slechte legkip. Dat komt omdat het produceren van eieren tekorten veroorzaakt die leiden tot broze veren.

“Eieren leggen is een hele klus”, zegt Gert. “In de eierschaal moet veel kalk en fosfaat gestopt worden. Dat kun je de kippen wel toedienen in hun voeding maar als een kip erg veel legt, bevat haar voeding vaak niet genoeg kalk en fosfaat om het legtempo bij te benen. Een kip die te weinig kalk en fosfaat

Ongedierte “Voor veel kippenhouders zijn veerluizen en bloedmijten een probleem”, zegt Gert.

“Er zijn geen afdoende middelen om deze parasieten te verdrijven en als je een uitbraak krijgt, zie vaak een golf van pikgedrag. Niet alleen omdat uiteindelijk de kans groot is dat alle kippen last krijgen van jeuk, maar ook omdat kippen elkaar nadoen. Als er eentje gaat pikken, gaan andere kippen dat gedrag imiteren.

Zeker als ze vervolgens ook nog elkaar gaan pikken, bloed proeven en erachter komen dat dat lekker is, is er vaak geen houden meer aan.”

Kip & Gedrag

HBVB |

27

PAARDENGEDRAG

Denken als een paard Paardengedragsdeskundige dr. Machteld van Dierendonck Foto’s: Janine Verschure

28

| HBVB Denken als een paard

Denken als een paard

HBVB |

29

Twee tips voor blije paarden – Voeding en beweging. Het paard is om gebouwd om de hele dag door al lopend te eten. Als je deze ‘hapjestapje-methode’ zo dicht mogelijk benadert blijft je paard gezonder, zowel lichamelijk als psychisch. Geef hem dus meerdere kleine porties voer per dag en zorg ervoor dat hij regelmatig buiten komt.

– Gezelschap. Een paard is een kuddedier, contact met soortgenoten is erg belangrijk. Als het even kan staan paarden bij elkaar in dezelfde ruimte. Eventueel zouden ze bijvoorbeeld contact kunnen maken over de omheining heen of door middel van tralies tussen twee stallen.

De kreet ‘je hebt paardenmensen en mensen met paarden’ wil zeggen dat een paardenmens die opgroeide tussen de paarden, meer verstand zou hebben van paardengedrag dan iemand die ergens in zijn leven toevallig in aanraking kwam met het wonderlijke wezen paard.

Volgens paardengedragsdeskundige Machteld van Dierendonck is enkel het hebben van ervaring met edele viervoeters, geen garantie voor gelukkige paarden.

Met name bij ’mensen met paarden’ zou het nogal eens misgaan, omdat zij niet in staat zouden zijn om consequent op te voeden of paarden goed te verzorgen. Maar dat is te kort door de bocht. Volgens Machteld ontstaat het merendeel van de paardengedragsproblemen bij mensen met ouderwetse ideeën over huisvesting en (op)voeding.

“Een paard moet paard kunnen zijn”, zegt ze. “Hij zou voldoende mogelijkheid moeten hebben om zijn essentiële gedrag te kunnen uitvoeren. Dan heb ik het over bewegen, eten en contact met soortgenoten. Gelukkig heb je zowel onder de ‘paardenmensen’, als de ‘mensen met paarden’ ook veel mensen die het wél heel goed doen. Steeds meer paardenliefhebbers leren denken als een paard, en geven het paard waar hij behoefte aan heeft.”

30

| HBVB Denken als een paard

Bij paarden gaat dat anders “Als je een pup hebt”, vertelt Machteld, “dan is het vrij eenvoudig om naar een hondenschool of een hondengedragstherapeut te gaan. Hoewel ik ook wel weet dat er daar heel wat van zijn, van verschillende kwaliteit, die verschillende theorieën aanhangen en op verschillende manieren met honden omgaan, leer je op een hondenschool zaken over gedrag. Bij paarden gaat dat anders.

Eigenaren zijn vaak bezig met lessen of training en als een paard een gedragsprobleem heeft, kom je al snel uit bij je instructeur. Echter in de opleiding voor instructeurs komen ‘gedrag’ en ‘leren’ vrij marginaal aan de orde.

Momenteel is bij Cursuscentrum Dierverzorging – in samenwerking met Dr. Machteld van Dierendonck – de nieuwe cursus Paard&Gedrag in ontwikkeling. Kijk voor meer informatie op pagina 39 van dit magazine.

Over Machteld van Dierendonck Dr. Machteld van Dierendonck is gedragsdeskundige paard maar vooral ook wetenschapper. Ze werkt al zo’n vijftien jaar als klinisch etholoog / gedragsbioloog, is verbonden aan de Faculteiten Diergeneeskunde van Universiteit Utrecht, Gent en Antwerpen en heeft haar eigen bedrijf Equus Research & Therapy. Ze werkt op het grensvlak tussen diergeneeskunde en biologie. Hoewel ze naast haar wetenschappelijk onderzoek heus wel nog een aantal uren ‘in het veld’ verblijft: met paarden werkt, brengt ze een belangrijk deel van haar werkdagen door achter de computer of voor groepen studenten.

Weidegang: toonbeeld van rust?

Op de vraag welke vraagstukken zij het meest tegenkomt in haar werk als gedragstherapeut – waarbij we zelf als grootste kanshebber het tweede woord boven de volgende alinea voor ogen hadden – antwoordt Machteld: “Het vaakst zie ik problemen die het gevolg zijn van verkeerde huisvesting, management en voeding. Schrik-, paniekgedrag en angst komen daaronder. Als paarden de hele dag op stal moeten staan, geen voedsel kunnen zoeken en nauwelijks contact hebben met soortgenoten, heeft dat gevolgen voor hun gezondheid maar ook voor hun gedrag. Het mag duidelijk zijn dat een gezond paard dat 23 uur per dag in zijn box doorbrengt en krachtvoer krijgt, niet een toonbeeld van rust zal zijn als hij er eindelijk uit mag. Dan is het toch niet slim om te verwachten dat hij braaf rondjes gaat lopen met jou op zijn rug?”

Voeding: schrikken Machteld vertelt over een lezing die ze laatst gaf voor een groep ondernemers met sport- en pensionstallen. “Ik vroeg hoe laat en met welk voer ze hun voerrondjes deden,” zegt Machteld. “Toen kwamen ze zelf tot de conclusie dat dat niet welzijns- maar vooral kosten gestuurd gebeurde. Veel bedrijven geven overdag twee keer ruwvoer en tijdens de laatste voerronde in de avond alleen krachtvoer. Vervolgens krijgen de paarden ’s morgens als eerste weer een portie krachtvoer. Geen laagje ruwvoer in de maag, maar krachtvoer en nog eens krachtvoer. Dat is minder goed voor een paard, ruwvoer zou altijd de basis moeten zijn. Maar voor de ondernemer was deze manier van voeren blijkbaar handiger en goedkoper. Daar ging het om, zo bleek. Niet om het welzijn van de paarden. Daar schrokken ze zelf ook van.”

Gezelschap: zelf je vrienden kiezen De meeste paardenhouders weten inmiddels wel dat paarden baat hebben bij sociaal contact, maar praktisch nooit heeft het paard inspraak in met wie hij dan dat contact mag hebben. “In de Oostvaardersplassen lopen zo’n 1100 paarden,” zegt Machteld.

“Die lopen niet zomaar door elkaar heen. Ze hebben vaste groepen: familiegroepen van een of meer hengsten, merries en

hun nakomelingen en lossere groepen van alleen jonge hengsten.

De hengsten verdedigen vooral en de merries zorgen voor de sociale banden binnen een familie. Vaak ontstaan er banden die jarenlang hecht blijven, daarom kunnen gedomesticeerde paarden erg selectief zijn in het kiezen van hun vrienden. Wij zetten vaak gewoon maar alles bij elkaar. We gaan ervan uit dat ’t wel goed gaat en als dat niet zo is, zetten we een hek tussen de paarden. In de ideale situatie zou je er rekening mee houden dat paarden graag zelf willen ontdekken welke soortgenoten ze aardig vinden, met wie ze een band opbouwen.”

Paarden zijn net mensen Een paard is een vluchtdier, schrikgedrag zit hem in de genen maar toch lijkt het of er de laatste jaren meer bange paarden komen, of in elk geval meer mensen die daar last van hebben. Worden paarden steeds banger of zijn mensen slechter in staat om met paarden om te gaan? “Beide”, zegt Machteld. “Paarden worden meer gefokt op ‘reactiviteit’, maar ook is er minder begrip voor het paard. Toch wil ik het liever omdraaien: mensen die begrijpen wat een paard nodig heeft, die nadenken over huisvesting en management, komen – met minder frustratie – sneller waar ze willen zijn. Tweevoudig Olympisch dressuurkampioen Valegro maakt twee maal per week een lekkere bosrit en in de zomer staat hij ’s nachts buiten. Dat zou een boel mensen toch aan het denken moeten zetten: ‘Als dat voor zo’n sensibel toppaard wordt georganiseerd, dan is het voor de mijne misschien ook wel een idee…’ Met kennis en beetje creativiteit kom je een heel eind. Niet voor niets is mijn motto: ‘Denk als een paard niet voor een paard’. Want paarden zijn net mensen: als ze gelukkig zijn, worden ze gemakkelijker – en veiliger – in de omgang.”

Denken als een paard

HBVB |

31

Dierenspeciaalzaak van het Jaar

Stuk voor stuk winnaars De verkiezing van de Dierenspeciaalzaak van het Jaar vormde de feestelijke afsluiter van de Dibevo-vakdagen op 31 oktober.

De titel ging naar Dierspecialist Haspels in Nieuwegein maar omdat alle vijf de finalisten heuse kanjers zijn, stellen we ze allemaal even aan je voor.

Dierspecialist Haspels Nieuwegein Een kei in adviseren Dierspecialist Haspels is de enige finalist die in het trotse bezit is van het Dierbaar-keurmerk. Dit keurmerk garandeert dat er binnen een bedrijf veel aandacht is voor dierenwelzijn. “Wij gaan daar ver in”, zegt Peter Haspels. “Hier worden konijnen alleen per twee verkocht en als een van onze klanten een probleem heeft met zijn dier, adviseren we niet alleen hoe hij dat op kan lossen, maar begeleiden we het hele traject. Ik denk dat wij wat dat betreft wel uniek zijn.”

Faunaland Van Grootel uit Horst “We zouden niet anders kunnen” “De klant verkopen wat hij nodig heeft”, zegt Esther Engel. “Daar zijn wij sterk in. Daarvoor moet je kunnen luisteren naar die klant, en de kennis hebben om hem voor te lichten. Als wij die kennis niet hebben, dan halen we hem. Bij onze dierenarts of chiropractor, of ‘gewoon’ bij ons zelf. Want na meer dan 35 jaar hebben we behoorlijk wat kennis opgebouwd. Als mensen hier binnenkomen met de mededeling dat ze een dier willen kopen, nemen we eerst de tijd om uitgebreid te vertellen wat er bij het houden van een dier komt kijken. Als het moet, sturen we ze naar huis om er nog eens goed over na te denken. Dat is onze manier van werken, we zouden niet anders kunnen.”

32

Animal Center uit Kaatsheuvel “Nooit bot vangen” Een winkeloppervlak van 1500 vierkante meter garandeert de klant meer dan alleen een flinke wandeling. Er is namelijk van alles te zien in de winkel van Bert van de Pluijm. Een dierenartspraktijk, trimsalon, hondenwasstraat maar ook op de vogel- of aquariumafdeling valt – zeven dagen per week – van alles te beleven. Zelfs het schap met hondensnacks is imposant. “Klanten grijpen hier nooit mis,” zegt Bert.

“Dat is het voordeel van zo’n grote winkel: met ons assortiment vangt de klant nooit bot.”

Faunaland Hoodie uit Waddinxveen “Alles draait om de klant” Hugo Hoogendoorn is de vierde generatie in het familiebedrijf Faunaland Hoodie. Zijn winkel verhuisde begin dit jaar naar een gloednieuw pand.

Daarvoor was Faunaland Hoodie nog een winkel van 250 vierkante meter, na de verhuizing werden dat er 1500. “Op het oude huurcontract stond nog de handtekening van mijn opa.” vertelt Hugo, “Die zette hij in 1923.” De nieuwe winkel kenmerkt zich door de mooie inrichting en de materiaalkeuze die de uitstraling geven van een luxe woonwinkel. Dat is leuk maar veel leuker is het feit dat bij Faunaland Hoodie alles draait om de klant. “Het is prachtig om een van de finalisten te zijn”, zegt Hugo.

“Maar uiteindelijk is het die klant waar we het allemaal voor doen.”

Discus Molenkamp uit Zelhem Altijd aan het nadenken Gerrie en Arjan Berendsen zijn bekend om de vele nieuwe en bijzondere producten die zij in hun winkel aan de man brachten. Zo zijn daar het hondenbier, hondenbuggy’s, patat voor honden en hondenbrillen.

“Arjan is iemand die altijd aan het nadenken is over nieuwe dingen”, vertelt Gerrie niet zonder trots vanuit de pas verbouwde winkel van het echtpaar. “Volgend jaar bestaan we vijftig jaar. Het winnen van de verkiezing zou een prachtige kroon op ons werk zijn maar eigenlijk voelt het alsof we al gewonnen hebben. We zijn heel trots dat wij tot de finalisten behoren!”

Peter Haspels van Dierspecialist Haspels Nieuwegein nam de cheque, de bloemen én de champagne in ontvangst. In het volgende HBVB magazine komen we uitgebreid op dit bedrijf terug. Foto: Janine Verschure

Events Open dag

Een bezoek aan Groenhorst Barneveld en Cursuscentrum Dierverzorging kun je gerust een belevenis noemen. Met meer dan 2.000 dieren en uiteenlopende faciliteiten als een eigen dierenkliniek, geitenverblijf, cattery, dierenspeciaalzaak, aquarium en terrariumafdeling is er veel te zien en te beleven. Om zoveel mogelijk dierenliefhebbers de kans te geven de sfeer van onze campus op te snuiven, organiseren wij regelmatig informatieavonden en open dagen.

Je leert bij ons letterlijk tussen de dieren. En dat laten wij je op de open dag graag zien. Zo loop je met de ‘beleef-route” langs de dierverblijven over onze groene campus, kun je op de foto met een uniek dier, zijn er voederdemonstraties en zijn er doorlopend demonstraties in het Paraveterinair trainingscentrum. Uiteraard zijn de medewerkers van Cursuscentrum Dierverzorging er ook en veel van onze docenten, en kun je dus al je vragen stellen over het aanbod. Ook geven wij voorlichtingsrondes en presentaties.

www.opendagbarneveld.nl

Kalender open dagen en informatieavonden Open dag – vrijdag 20 januari 2017 15.00 tot 21.00 uur incl. demonstraties & beleef-route Open dag – zaterdag 21 januari 2017 09.30 tot 15.00 uur incl. demonstraties & beleef-route Open middag Hippische opleidingen (Nationaal Hippisch Centrum KNHS, Ermelo) – woensdag 8 februari 2017 13.00 tot 17.00 uur let op: alleen groenhorst barneveld

HONDEN

Over gedrag raak je nooit uitgeleerd

Kynologisch (honden) instructeur/trainer Wil je werken op een hondenschool? Je leert hondeneigenaren op een juiste manier omgaan met hun hond. Jouw professionele begeleiding helpt de eigenaren bij het socialiseren en opvoeden.

Gevorderd Kynologisch (honden) instructeur/trainer Deze opleiding wordt vooral gevolgd door cursisten die hun eigen hondenschool willen starten. Je leert onder andere oefeningen aan te passen aan de combinatie baas/hond, een theorieavond geven en een cursusplan maken.

Kynologisch (honden) gedragstherapeut

Open dag – zaterdag 11 maart 2017 09.30 tot 15.00 uur incl. demonstraties & beleef-route Informatieavond – dinsdag 30 mei 2017 18.00 tot 21.00 uur

Hond2016 9, 10 & 11 december 2016

Beleef het houden van honden op dit leuke evenement.

Hond2016 is leerzaam en vooral heel erg leuk voor zowel jong als oud. In de clinics en workshops, verzorgd door professionals uit de hondenbranche, beleef je het houden van honden en krijg je handige tips. Ook jouw viervoeter is van harte welkom op Hond2016, samen kun je deelnemen aan diverse workshops en maak je kennis met verschillende hondensporten en trainingsmethodes. Kortom, een leuke dag uit voor jou en je hond!

Uiteraard is de Winner show & Holland cup nog steeds een vertrouwd onderdeel. www.winnershow.nl

Plattegrond Beleef-route

Met onze gedragstherapie-opleidingen kun je zelf je hondenschool starten of aan de slag als hondenof kattengedragstherapeut. Sinds 1995 verzorgen wij samen met Kynologisch Centrum Quiebus gedragsopleidingen op mbo- en hbo-niveau. Wij bieden je onder andere de opleiding tot Kynologisch (honden) instructeur, Kynologisch (honden) gedragstherapeut en Kattengedragstherapeut.

Honderd procent diervriendelijk Van halsters, slipkettingen, anti-blafbanden, stroombanden en andere correctiemiddelen wordt bij ons geen gebruik gemaakt. Deze heb je namelijk niet nodig.

De complete opleiding tot Hondengedragstherapeut duurt ongeveer 2,5 jaar.

Je specialiseert je tot een deskundig gedragstherapeut en wordt begeleid door professionele praktijkdocenten en gedragstherapeuten van Cursuscentrum Dierverzorging.

Opleidingstrajecten voor hond & gedrag

Kynologisch instructeur

A

Ethologie hond

B1

Kynologisch instructeur

B2

Gevorderd Kynologisch instructeur

B3

Gevorderd kynologisch instructeur sport/training

C

Begeleiding probleemgedrag hond

C1

Begeleiding probleemgedrag hond (tussenmodule)

D1

Oplossen probleemgedrag in de praktijk

D2

Extra oefencases van probleemgedrag in de praktijk

E

Kynologisch gedragstherapeut

(niet verplicht)

(niet verplicht)

(niet verplicht)

(niet verplicht)

(niet verplicht)

(extra module)

(extra module)

(extra module)

(extra module)

F1+2 Gedragstester (asiel)honden

Jaarlijkse bijscholingsdag Je leert elke dag in de praktijk maar toch kan het nooit kwaad je kennis op te frissen.

Daarom organiseren wij jaarlijks voor onze afgestudeerde gedragstherapeuten een bijscholingsdag.

Meer weten over onze gedragstherapie-opleidingen?

Kijk voor meer informatie op www.cursuscentrum.nl/gedrag

KATTEN Kattengedragstherapeut Onze opleiding tot Kattengedragstherapeut is vanaf de eerste module een mix van theorie en praktijk en richt zich zowel op katten die probleemgedrag geven bij de eigenaren thuis als katten in een asiel, pension of cattery.

Op de examendag ga je aan de slag met twee katten uit het asiel, allebei met een ander probleem. Je begint met het stellen van een diagnose. Aan de hand daarvan bedenk je een passende therapie. Hierna begeleid je de medewerkers/vrijwilligers van het asiel bij het uitvoeren van de door jou bedachte therapie.

De opleiding is verdeeld in vier modules.

Modules

| HBVB Events

Gevorderd kynologisch instructeur Kynologisch Gedragstester sport/training gedragstherapeut (asiel)honden

Modules

Opleidingstrajecten voor kat & gedrag

34

Gevorderd kynologisch instructeur

K1

Basisgedrag kat

K2

Begeleiding probleemgedrag kat

K3

Oplossen probleemgedrag in de praktijk

K4

Examen

Dichter bij de dieren Open dagen Vrijdag 20 januari 2017 15.00 tot 21.00 uur incl. demonstraties & beleef-route Zaterdag 21 januari 2017 09.30 tot 15.00 uur incl. demonstraties & beleef-route Woensdag 8 februari 2017 13.00 - 17.00 uur Hippische opleidingen (Locatie: Nationaal Hippisch Centrum KNHS, Ermelo) let op: alleen groenhorst barneveld

Zaterdag 11 maart 2017 09.30 tot 15.00 uur incl. demonstraties & beleef-route Dinsdag 30 mei 2017 18.00 tot 21.00 uur

www.opendagbarneveld.nl 36