Buna nr.12 - jaargang 3 - juni 2020 by ADR-Vlaanderen

Buna.

P 509 283

VERENIGT MENSEN MET EEN HART VOOR ROEMENIË

MAGAZINE VAN ADR-VLAANDEREN: NR. 12 - JAARGANG 3 - JUNI 2020

ACTUALITEIT ZONDER ROEMEENSE SEIZOENSARBEIDERS GEEN BELGISCHE ASPERGES

& VAKANTIETIP DE STAD IASI

& CULTUUR HET VERHAAL VAN DE ROEMEENSE BLOUSE

ONZE ZIEKENHUIZEN DRAAIEN OP ROEMEENS PERSONEEL TERWIJL ROEMENIË KREUNT ONDER DE CORONAPANDEMIE © Bia'S photo bits

IN DIT NUMMER

MET DE STEUN VAN

en verder

ZONDER ROEMEENSE SEIZOENSARBEIDERS GEEN BELGISCHE ASPERGES

INDRUKKEN OVER DE ROEMEENSE TENTOONSTELLINGEN IN BELGIË

4. ONZE ZIEKENHUIZEN DRAAIEN OP ROEMEENS PERSONEEL TERWIJL ROEMENIË KREUNT ONDER DE CORONAPANDEMIE 7. ADR-VLAANDEREN EN DE GEZONDHEIDSZORG IN ROEMENIË 8. TERUGBLIK - INFO

• ADR-Vlaanderen krijgt oorkonde van Roemeense president • Scholen gezocht voor SOS Fire! • Vernieuwde ADR-website • De ADR-academie start op • Actie Dorpen Roemenië tegen Corona • Partner in de kijker: Bioracer • Thomas More steunt thuiszorg

14. ROEMENIËWERKINGEN

HET VERHAAL VAN DE ROEMEENSE BLOUSE

DE STAD IASI

BEZOEK ONS - VOLG ONS - STEUN ONS www.adrvlaanderen.be ADR-Vlaanderen www.trooper.be/adrvlaanderen Fonds vrienden van ADR-Vlaanderen

• Kastelse viering 30-jarig bestaan uitgesteld • ADAMSlatina Timis wordt permanentie centrum • SMHO in Vatra Moldovitei • Glabbeekse actie tijdens corona

16. ROEMEENSE BELGEN • Maak kennis met Ionel

17. "HET IS ANDERS, NIET BETER OF SLECHTER." 18. VIATA TRADITIONALA: SÃZIENE, EEN DAG VOL BIJGELOOF 25.FLIES@BOEKAREST

• Het leven zoals het aanvoelde

26.RECEPT: SARMALE 27. SCHOON GEZIEN

Colofon

Buna is het magazine van ADR-Vlaanderen dat vijfmaal per jaar een inkijk geeft in de activiteiten van de Vlaamse vrijwilligers die projecten ondersteunen in Roemenië. Verder komen er in elk nummer een aantal boeiende actuele thema’s naar voor over Europa, de Roemeense cultuur, de inclusie van Roemenen in Vlaanderen en de relatie tussen België en Roemenië. Opmerking: De foto's in dit nummer dateren voornamelijk van voor de coronacrisis. Redactie: Jean-Paul Van Der Elst, Liesbet Henckens, Liliana Radulescu, Ionel Munteanu, Lettice Michiels Graﬁsche vormgeving: Lettice Michiels

Nog geen abonnement? Voor slechts 15 euro vind je 5 keer per jaar Buna in je bus 2

Stort 15 euro op BE90 7785 9751 7732 - BIC: GKCCBEBB met vermelding: Abonnement Buna 2020 + jouw naam en adres. Het volgende nummer kan je verwachten in augustus 2020

ACTUALITEIT

ZONDER ROEMEENSE SEIZOENSARBEIDERS GEEN BELGISCHE ASPERGES Door de sluiting van de grenzen werd de komst van seizoensarbeiders onzeker. Plots bleek hoe belangrijk deze mensen zijn om onze eigen groenten en fruit op het bord te krijgen. Werkzoekenden in eigen land willen dit werk niet doen en bovendien werken ervaren seizoensarbeiders veel efficiënter. Gelukkig werd hier rekening mee gehouden en konden seizoensarbeiders toch naar ons land komen. Een opluchting voor veel landbouwbedrijven, zo ook voor de familie Paepen van 'De Aspergehoeve' in Geel. Ze werken al jaren met Roemeense seizoensarbeiders. Buna vroeg hen hoe dat gaat. Jullie telen asperges van begin april tot ongeveer 20 juni. Waarom zijn seizoensarbeiders hierbij belangrijk? Ben Paepen: "Zonder seizoensarbeiders zouden er bijna geen asperges zijn. Of ze zouden een pak duurder zijn bij gebrek aan betaalbare arbeidskrachten. Dat geldt niet alleen voor asperges maar voor zowat alle groenten en fruit die in België geteeld worden." Hoe gaat het rekruteren van seizoensarbeiders in zijn werk? Normaal gezien komt er een vaste familie Roemenen elk jaar terug. Door de coronamaatregelen hebben we enkele nieuwe mensen moeten engageren. Daarnaast konden we ook rekenen op enkele Roemenen die hier wonen. Zij hebben zich spontaan aangeboden om te helpen met de oogst. Wij zijn altijd al heel tevreden geweest over onze Roemeense seizoensarbeiders. Een van hen noemen we zelfs Schumacher omdat hij asperges kan steken tegen een abnormaal snel tempo. Na al die jaren bouw je echt een band op. Dat is ook de reden waarom we veel moeite hebben gedaan om ze dit jaar toch hier te krijgen. Uit welke gemeente in Roemenië komen jullie werknemers? Onze vaste mensen komen uit Slatina-Timis. Dankzij het partnerschap met Geel zijn wij met hen in contact gekomen. Zij werken sinds 2013 elk jaar bij ons. De seizoensarbeiders die we dit jaar extra hebben gengageerd komen uit de regio Moldavië.

Hoe wordt het vervoer van Roemenië naar hier geregeld in tijden van COVID-19? Dat was niet simpel dit jaar. We hebben een heleboel papieren moeten invullen voordat ze met de auto naar hier konden komen. Maar ondanks dat mochten ze de Duitse grens niet over. Na veel getelefoneer en hulp van de Belgische ambassade in Duitsland is het toch gelukt. Andere seizoensarbeiders komen naar hier met chartervluchten, maar dat was voor mijn mensen praktisch gezien bijna niet haalbaar. Hoe verloopt het verblijf van de seizoensarbeiders hier? Tijdens hun verblijf stellen wij een huis ter beschikking voor hen. Normaal komen ze voor twee en een half maanden. Dit jaar zal het wat korter zijn. Tijdens die periode helpen ze bij de oogst van de asperges en in hun vrije tijd bezoeken ze vaak familie en vrienden uit Slatina-Timis die in Geel wonen. Is er angst bij jullie of de seizoensarbeiders rond de coronapandemie? De seizoensarbeiders zijn wel een beetje bang om naar hier te komen, maar voor hen is dit heel belangrijk. Het is hun inkomen. Als het gaat over de verdere verspreiding van COVID-19, zien wij geen extra risico's in het tewerkstellen van seizoensarbeiders. De teelt gebeurt in open lucht en binnen worden de nodige voorgeschreven maatregelen gehanteerd. We proberen zoveel mogelijk afstand te houden, al is dat is niet altijd even gemakkelijk.

ACTUALITEIT

ONZE ZIEKENHUIZEN DRAAIEN OP ROEMEENS PERSONEEL, TERWIJL ROEMENIË KREUNT ONDER CORONAPANDEMIE Besparen op de gezondheidszorg kan dodelijk zijn, dat toont Roemenië in volle coronacrisis. Het is het EU-land met het laagste budget voor gezondheidszorg. Dokters en verpleegkundigen emigreren daarom massaal naar andere landen. Het resultaat: Roemenië telde in april al het hoogste aantal doden en besmettingen van CentraalEuropa per miljoen inwoners. MO* journalist Pieter Stockmans onderzocht de verschillende oorzaken. Let wel: dit artikel is een herwerking van een artikel dat verscheen in april, bijgevolg zijn de cijfers gedateerd. Recente ontwikkelingen met betrekking tot de Coronacrisis in Roemenië zijn o.a. te volgen via de website of Facebookpagina van ADR-Vlaanderen. 'Dokters zouden berecht moeten worden voor moord omdat ze alle patiënten in de ziekenhuizen hebben besmet’, leest Catalin Lulciuc op Facebook. Ook op de televisie en in de kranten zijn dokters en verpleegkundigen de kop van Jut. Catalin werkt op de afdeling radiologie in het ziekenhuis van de Roemeense stad Suceava, waar hij CT-scans maakt van patiënten met COVID-19. Catalin klopt overuren, omdat 80% van het personeel zélf thuis zit met COVID-19. ‘Maar het probleem begon niet bij ons’, zegt Catalin. ‘Veel Roemeense emigranten keerden terug uit Italië, omdat ze vreesden dat ze met Pasen niet bij hun familie zouden kunnen zijn. Ze bezochten en besmetten hun familie. Ze liepen het ziekenhuis binnen om zich te laten testen en logen over het feit dat ze uit Italië kwamen. Ze besmetten het personeel.’

Daarom moeten ze nog meer dan elders inzetten op mensen in huis houden om de curve van dagelijkse besmettingen af te vlakken. Roemenië was op 14 april al het Centraal-Europese land, op Oostenrijk na, met de meeste besmettingen per miljoen inwoners (345), de meeste doden (331) en de meeste doden per miljoen inwoners (17). Deze cijfers zijn waarschijnlijk een onderschatting van de realiteit, omdat er weinig mensen getest worden. ‘We lanceerden een petitie om tenminste in alle ziekenhuizen de dokters en verpleegkundigen te testen’, zegt Elena Calistru van de anticorruptieorganisatie Funky Citizens. 20% van alle besmette personen in Roemenië zijn immers dokters en verplegers, het hoogste percentage in de EU. Dit terwijl sommige Roemeense ziekenhuizen al werken met minder dan de helft van de nodige dokters en verpleegkundigen.

Medische exodus In elke fase van de gezondheidszorg zorgt het tekort aan dokters en verpleegkundigen voor problemen in de aanpak van de coronacrisis. In grote delen van Roemenië zijn er geen huisartsen. Mensen gaan vaak direct naar een ziekenhuis. Daardoor geraken ziekenhuizen sneller overbelast en komt het coronavirus er sneller binnen. Cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wijzen uit dat Roemenië slechts 2,7 dokters en 5,8 verpleegkundigen per 1000 inwoners telt, het laagste aantal van heel de EU.

Door zwakke gezondheidssysteem moet Roemenië nog meer inzetten op mensen in huis houden. Een kwart van alle besmettingen in Roemenië is vastgesteld in Suceava. Om de verdere verspreiding van COVID-19 tegen te gaan plaatste het land de stad onder quarantaine. De Roemeense autoriteiten weten immers dat het gezondheidssysteem sneller overbelast zal raken dan in andere landen. 4

Door de dramatische toestand in het ziekenhuis van Suceava plaatsen sommige ziekenhuizen triagetenten, zoals in het spoedziekenhuis van Bacau. (© Iona Moldovan)

ACTUALITEIT 'Het EU-gemiddelde bedraagt respectievelijk 3,5 en 8,5. In 2013 werkte meer dan een vijfde van het totale aantal Roemeense artsen in het buitenland’, schrijft de Europese Commissie in haar landenrapport over Roemenië van 2019. Dat zijn er ongeveer 14.000, volgens een rapport van de Wereldbank. Volgens een andere schatting verloor Roemenië tussen 2009 en 2015 de helft van zijn dokters, ongeveer 25.000. En tussen 1996 en 2016 vertrokken 13.200 verpleegkundigen uit Roemenië. Verplegers trekken naar het Verenigd Koninkrijk, Italië en België. Dokters naar het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Zweden en België. Door de emigratie raken vacatures van ziekenhuizen moeilijk ingevuld. De kleinere ziekenhuizen met tekorten sturen hun coronapatiënten door naar regionale hubs, zoals het ziekenhuis van Suceava, die op hun beurt overbelast geraken. ‘Zelfs grote universitaire ziekenhuizen in Roemenië ervaren problemen om vacatures ingevuld te krijgen’, schrijft de WHO. En verder: ‘De hoge percentages van emigratie werden de afgelopen tien jaar nog versterkt door de toetreding van Roemenië tot de Europese Unie’. Sindsdien is in Europa gaan werken makkelijker geworden: De EU garandeert de volledige erkenning van Roemeense diploma’s. Gedurende de eerste drie jaar na de toetreding vertrokken 8.131 dokters.

België: gegeerde bestemming Irina Boncea, docent aan de Academie voor Economische Wetenschappen in Boekarest en volksgezondheidsadviseur van de Roemeense president, onderzocht de motieven van emigranten: ‘Het zijn vooral jonge (tussen 30-39 jaar), pas afgestudeerde specialisten die het land verlaten in het begin van hun carrière.

Ze raken geblokkeerd,’ duidt Boncea, ‘door de beperkte mogelijkheden voor loopbaanontwikkeling, het contrast tussen de hoge vereiste competenties en de slechte arbeidsomstandigheden.’ België is de EU-lidstaat die er voor elke 100.000 mensen het meeste dokters en verplegers bij krijgt nl. 88. Onder hen veel Roemenen. Een van hen is Andreea Motoc. Drie jaar geleden was ze nochtans enthousiast aan de slag gegaan als cardioloog in het Universitair Ziekenhuis van Boekarest. ‘De opleiding geneeskunde in Roemenië is wel van hoge kwaliteit en daardoor verwacht je dat je alles zal kunnen toepassen in de praktijk’, vertelt ze. ‘Maar al snel merk je dat je je patiënten niet de correcte zorgen kan bieden door een gebrek aan middelen. In drie jaar tijd zag ik veel creativiteit van dokters en verplegers om patiënten zo goed mogelijk te helpen, ondanks de omstandigheden.’

Emigratie werd versterkt door toetreding van Roemenië tot de EU Uiteindelijk nam de frustratie het over van het enthousiasme. Andreea wilde in België ervaring opdoen en die dan in Roemenië gaan gebruiken. Een poging om terug te keren draaide uit op een desillusie. Ze was gewoon geraakt aan de werkomstandigheden in het Universitair Ziekenhuis van Brussel. Soms spreekt Andreea nog met haar voormalige collega’s in Boekarest. ‘Ze zeggen dat ze in het begin geen maskers, beschermende kledij en brillen hadden. Sommige dokters namen zelfs ontslag. Ze hadden een patiënt die besmet was zonder dat ze het wisten. Na een hartoperatie raakten ook de dokters besmet. Ze moesten de afdeling sluiten en desinfecteren. Dat gebeurde in het midden van de crisis.’

Roemenen zijn gegeerd Andere EU-lidstaten gebruiken de Roemeense medische exodus om hun eigen tekorten in te vullen. Verpleegkundige Emilian Dumitreasa ging acht jaar geleden in op het aanbod van een rekruteringsagentschap. ‘De immigratiepolitiek van ziekenhuizen in westerse landen zoals België versnelt de Roemeense emigratie nog. Eén Skype-interview, een contract ondertekenen, en na vijf dagen was ik aan het werk in België.' Oostenrijk en Italië gingen zelfs nog meer Roemeense dokters en verpleegkundigen halen om te helpen in de bestrijding van de corona-epidemie.

Catalin Lulciuc, dokter in het zwaar getroffen ziekenhuis van Suceava.

ACTUALITEIT Begin april kwam een team van vijftien Roemeense dokters en verpleegkundigen in Italië aan, via het Mechanisme voor Civiele Bescherming van de EU, om gedurende twee weken te helpen in de regio rond Milaan. In dezelfde periode liet de Oostenrijkse deelstaat Neder-Oostenrijk 231 Roemeense en Bulgaarse dokters overbrengen. De Oostenrijkse regering was bezorgd over de sluiting van de grenzen in verschillende buurlanden. 80 procent van het vrouwelijke personeel in de Oostenrijkse woonzorgcentra woont immers in Roemenië.

Gezondheidszorg kapotbespaard Dat zoveel Roemeense dokters en verpleegkundigen emigreren, heeft alles te maken met het erg lage budget dat de regering er voorziet voor gezondheidszorg. Statistieken wijzen uit dat de EU-lidstaten die het minst uitgeven aan gezondheidszorg, het meeste zorgpersoneel zien vertrekken. De landen die het meest uitgeven, zien het meeste zorgpersoneel van andere lidstaten toekomen. Volgens cijfers van de OECD (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) staat Roemenië met 983 euro gezondheidsuitgaven per inwoner op de laatste plaats in de EU. Ter vergelijking: België geeft 3.493 euro uit per inwoner en het EU-gemiddelde bedraagt 2.773 euro. Op deze manier krijg je een zorgsysteem dat achter loopt op de rest van Europa. Dit op het gebied van levensverwachting, vermijdbare sterfte (2,5 keer groter dan het EU-gemiddelde), lonen, het aantal artsen, de toegang tot gezondheidszorg (10% van de bevolking geniet geen enkele medische zorg), en de staat van de medische apparatuur in ziekenhuizen. De meeste openbare ziekenhuizen zijn in de jaren '70 en '80 gebouwd en niet goed onderhouden. Bogdan Tănase, chirurg en voorzitter van de ngo Alianta Medicilor, die ijvert voor een modernisering van het zorgsysteem, zegt dat dit zeer lage budget bovendien niet gespaard blijft van verduistering: ‘Al jaren kondigt de regering de bouw van negen regionale ziekenhuizen aan, maar voorlopig werd alleen maar veel geld uitgegeven aan zogenaamde haalbaarheidsstudies. Veel ervan verdwijnt in corrupte handen.’

Op één gebied behoort Roemenië tot de betere leerlingen: het aantal bedden op afdelingen intensieve zorgen. Met 21 bedden per 100.000 inwoners komt het land in de buurt van leiders Luxemburg en Duitsland. ‘Maar wat ben je met bedden als je te weinig personeel en apparatuur hebt?’, zegt Catalin Lulciuc. De Roemeense minister van Volksgezondheid Nelu Tătaru gaf zelf toe dat minder dan de helft van de 5.000 bedden in heel het land uitgerust is met een beademingstoestel. Volgens Elena Calistru zijn slechts een duizendtal van die beademingstoestellen bruikbaar voor coronapatiënten. Bovendien zijn die beademingstoestellen ongelijk verdeeld over het land. De kleinere steden en landelijke regio’s hebben er weinig tot geen. ‘In Buzau, waar ik vandaan kom, zijn er slechts zes beademingstoestellen voor een district met een half miljoen inwoners’ zegt Bogdan Tănase. De regering is dan ook druk in de weer om beademingstoestellen aan te kopen. ‘Maar eigenlijk is het daar al te laat voor’, zegt Elena Calistru. ‘We zitten in een mondiale pandemie. Elk land wil nu die toestellen aankopen. Roemenië heeft weinig ervaring met de aankoop van medische materialen, want met het lage budget hebben ze niet veel aankopen gedaan op de internationale markt. Je kan niet op een paar maanden tijd, in het midden van een crisis, herstellen wat al decennialang stuk is.’

‘Werken in een land dat ons waardeert’ Daarom smaken de verwensingen aan het adres van dokters in de media en op sociale media extra bitter voor Catalin Lulciuc. De verantwoordelijkheid ligt hogerop. Beelden van andere landen waar dokters en verpleegkundigen op handen worden gedragen, maken hem emotioneel. Hij denkt eraan na de coronacrisis te emigreren naar Ierland. ‘Niet voor het geld. Deze ervaring smaakt gewoon bijzonder bitter. We sloven ons uit, maar de samenleving spuwt ons uit. Ik wil in een land werken dat dokters waardeert.’ Herwerking van het artikel door Pieter Stockmans, verschenen op de website MO* op 14 april 2020.

Word proMO*! MO* zorgt voor écht nieuws over echte mensen in heel de wereld. Wil je ook het unieke journalistieke project van MO* mogelijk maken? Word dan proMO*. Als proMO* word je lid van de lezerscommunity, mag je gratis naar alle MO*events en kan je in dialoog gaan met de journalisten van MO*. Je bent proMO* voor € 4/maand of € 50/jaar. Registreer je vandaag nog via https://www.mo.be/promo. 6

OPINIE

ADR-VLAANDEREN EN DE GEZONDHEIDSZORG IN ROEMENIË Het artikel 'Onze ziekenhuizen draaien op Roemeens personeel, terwijl Roemenië kreunt onder coronapandemie' (zie p.4-6) gaat over hoeveel moeite Roemenië heeft met de strijd tegen COVID-19 door hun zwakke gezondheidszorgsysteem. Daar bekommert ADR-Vlaanderen zich al jaren om. Buna vroeg voorzitter Jozef Goebels naar zijn opinie over het artikel en naar wat ADR-Vlaanderen doet rond de Roemeense gezondheidszorg. Jozef Goebels: "Het artikel van Pieter Stockmans in MO* is een breed artikel dat het fenomeen van de gezondheidszorg in gans Roemenië probeert vast te leggen. Het is een goede analyse van het gezondheidssysteem en geeft op een juiste manier commentaar op de genomen beleidsmaatregelen in Roemenië. Dit soort kritische journalistiek is nodig om de uitdagingen van het gezondheidszorgsysteem in Roemenië te begrijpen. Jammer genoeg ontbreekt zulke journalistiek in het land zelf. Het is dan ook belangrijk dat dit artikel de Roemenen in België bereikt. Zij kunnen mee de hoop zijn op verandering in hun land van herkomst. De gevoelens die dokter Catalin Lulciuc van het ziekenhuis in Suceava uit, zijn zeer gegrond en zouden ernstig moeten genomen worden."

Andere problemen bij het bestrijden van COVID-19 in Roemenië Begin mei heeft het Roemeens Grondwettelijk Hof besloten dat de boetes, opgelegd bij overtredingen van de COVID-19 maatregelen, onwettig zijn. Bij gevolg dragen veel mensen geen mondmasker meer. Daardoor ontstaat de vrees dat het aantal besmettingen na 1 juni opnieuw gaat stijgen. Een bijkomend probleem is zeker ook het gebrek aan continuïteit. ADR-Vlaanderen zag op 27 jaar wel 30 ministers van volksgezondheid komen en gaan. Daarbij wordt ook telkens de administratie vervangen op alle niveaus. Zelfs nu in tijden van COVID-19 worden directeurs van de regionale ziekteverzekering en ziekenhuizen regelmatig vervangen.

Zelfs nu worden directeurs van ziekenhuizen regelmatig vervangen. Verder is in Roemenië al lang het idee aanwezig om naar een volledige privatisering van de gezondheidszorg te gaan. Hierbij is het niet duidelijk of men zou opteren voor een syteem met of zonder winstoogmerk. Wat een wereld van verschil zal maken voor patiënten.

Naar een sterkere gezondheidszorg Zoals ook blijkt uit het artikel, is het tekort aan beschermend materiaal een groot probleem in Roemenië. Daarom startte ADR-Vlaanderen met een actie om mondmaskers en ander beschermend materiaal te leveren (lees meer hierover op p.10). Dit is echter maar een heel klein, maar noodzakelijk, deel van de focus die ADR-Vlaanderen al 30 jaar lang legt op de gezondheid in Roemenië. Door de coronacrisis wordt de lokale situatie in Roemenië zelfs bijna dagelijkse opgevolgd. Dit doet ADR-Vlaanderen in nauwe samenwerking met zijn zusterstichting The Open Network for community development (TON) en de stichting FDAAM. (Stichting voor de Ontwikkeling van Verenigingen van wederzijdse hulp). Via innovatieve pilootprojecten en “Best Practices” worden modellen aangereikt. Verder maken de organisaties deel uit van een lobbyingnetwerk waar o.a. BEROCC (Belgian Romanian Chamber of Commerce) en de ambassades bij betrokken zijn. Enkele voorbeelden van gezondheidsprojecten zijn: • Het uitbouwen van lokale sociaal-medische gezondheidscentra (ADAM). Bijvoorbeeld het pilootproject ADAMSlatina-Timis waaruit blijkt dat deze gemeente gezonder is in vergelijking met gemeentes zonder centra. • Het masterplan Roemeens gezondheidszorg 2015-2024 • Sociale mappen van verschillende dorpen in Roemenië die de lokale gezondheidstoestand in kaart brengen. • Het opstarten en verder uitbouwen van thuiszorg. • Voorbereiden van een wetsvoorstel langdurig zieken. • Binnen een lokaal samenwerkingsverband werken aan gezondheid bijvoorbeeld via lokale gezondheidsraden (CLS). • Promoten van activiteiten rond gezondheid bij jongeren-, vrouwen- en mannenbewegingen in Roemenië. Meer informatie vind je op www.adrvlaanderen.be. Wil je steunen? Dat kan via een gift aan het 'fonds Vrienden van ADR-Vlaanderen' op rekeningnummer BE10 0000 0000 0404, Gestructureerde mededeling: “018/1440/00045” (fiscaal aftrekbaar vanaf €40).

TERUGBLIK - INFO

ADR-VLAANDEREN KRIJGT OORKONDE VAN ROEMEENSE PRESIDENT ADR-Vlaanderen kreeg op 10 maart de Roemeense ‘Cultural Merit Order’ (Orde van de culturele verdiensten) uit handen van Klaus-Werner Ioannis, president van Roemenië. Deze oorkonde in de rang van grootofficier voor de actieve bijdrage aan de bescherming van plattelandsdorpen en aan de ontwikkeling van gedecentraliseerde samenwerking tussen Roemenië en België. De medaille en het bijhorende certificaat werden op ceremoniële wijze uitgereikt op de residentie van de Roemeense ambassadeur in België (Brussel). De uitreiking gebeurde in bijzijn van o.a. de voorzitter, de Raad van Bestuur van ADR-Vlaanderen, de Roemeense ambassadeur in het Koninkrijk België, Z.E. Mevr Andreea Pastarnac en de voormalige Belgische ambassadeur in Roemenië Z.E. Mr. Philippe Beke.

SCHOLEN GEZOCHT VOOR SOS FIRE! ADR-Vlaanderen en TON zijn partner in het Europees Project SOS Fire. Dat heeft als doel om kinderen op te leiden op vlak van brandpreventie en noodsituaties. Daarvoor is ADR-Vlaanderen op zoek naar scholen en ADRgroepen die hieraan willen meewerken.

Spelen met vuur is leuk! Het onderzoeken van laaiende vlammen en knetterend vuur. Wie vindt dat niet leuk? Dikwijls zal experimenteren met vuur goed aflopen. Maar soms gaat het ook verschrikkelijk fout en houden kinderen er ernstige brandwonden aan over. Kinderen kunnen de risico’s van vuur niet inschatten. Het SOS Fire preventieprogramma helpt kinderen duidelijk te maken wat brandwonden zijn, hoe brandwonden te voorkomen en hoe bij te dragen tot een veilige woonomgeving.

ADR-groepen en hun Roemeense partner Zowel in Vlaanderen als in Roemenië wil ADR-Vlaanderen scholen betrekken bij dit project. Eerst zullen de scholen bevraagd worden: hebben ze bijvoorbeeld intern een beleid rond brandpreventie of evacuatie bij brand? Tijdens het schooljaar 2020–2021 volgt een projectweek in de deelnemende scholen rond preventie van brand(wonden) en eerste hulp bij brandwonden. Tijdens het project wordt ook pedagisch materiaal ontwikkeld dat gratis ter beschikking gesteld zal worden en bedoeld is om met kinderen van lagere en middelbare scholen te werken rond het thema. ADR-groepen die aan dit project willen meewerken door scholen in hun buurt aan te spreken of hun Roemeense partner te overtuigen om mee te doen kunnen contact opnemen via jef.vanhoof@adrvlaanderen.be of frans.vanhellemont@adrvlaanderen.be. Voor meer info kan je ook terecht op de (Engelstalige) website www.sosfiretraining.eu of je kan het project volgen via de Facebookpagina SOSfiretraining.

TERUGBLIK - INFO

VERNIEUWDE ADR-WEBSITE

NIE

Iedereen die recent een bezoek bracht aan www.adrvlaanderen.be, zal gemerkt hebben dat de website niet alleen een nieuwe look kreeg, maar ook een hele nieuwe structuur. Geïnteresseerden kunnen makkelijker informatie terugvinden over ADR-Vlaanderen én zijn groepen. Daarnaast is er een aparte ruimte voorzien speciaal voor ADR-vrijwilligers.

Mijn ADR

Op de hoofdpagina staat algemene informatie zodat mensen kunnen kennismaken met de organisatie. Verder vind je in de menubalk de laatste nieuwsberichten, een overzicht van het ADR-aanbod en bij 'Activiteiten' alle activiteiten van ADR-Vlaanderen én de lokale groepen.

Staat jouw vereniging niet in de lijst ‘waar we actief zijn’ op de hoofdpagina? Bezorg alle praktische informatie, zodat we je vereniging en eventueel je partnerdorp(en) kunnen toevoegen.

Als ADR-vrijwilliger of partner kan je jezelf registreren. Om verwarring te vermijden vragen we dat maximum 2 personen per groep een account aanmaken. Organiseer je een activiteit? Dan klik je op 'nieuwe activiteit', je vult de gegevens in en deze verschijnen in de kalender op de website. Deze informatie zal in de toekomst ook automatisch in de wekelijkse flash komen.

Het hoofdstuk 'Mijn ADR' is specifiek bedoeld voor (lokale) ADR-vrijwilligers of partners: het geeft een overzicht van de werkgroepen en mogelijke ondersteuning. Tenslotte is er een webwinkel beschikbaar. Deze bevat alles wat kan worden aangekocht of gedownload.

DE ADR-ACADEMIE START OP Dit najaar start ADR-Vlaanderen met iets nieuws: De ADRacademie. Dat zijn vormingen, informatiemomenten en workshops die worden georganiseerd in verschillende regio's, bovenlokaal en online. Aangevuld met dossiers en handleidingen die terug te vinden zijn op de nieuwe website (zie boven). De ADR-academie is het verlengde van het inspiratieboek (dat werd voorgesteld in de vorige Buna) waarbij thema’s uitgebreider aan bod komen. Op die manier is de academie in eerste instantie bedoeld voor (lokale) ADR-vrijwilligers. Daarnaast zijn ook andere geïnteresseerden zeker welkom. De academie behandelt praktische thema’s waar de ADR-groepen mee bezig zijn. Een eerste initiatief van de ADR-academie, in samenwerking met Jint en LimPRo, is een informatiemoment rond subsidiemogelijkheden voor jeugdwerkprojecten.

NIE

Andere thema's die aan bod zullen komen in de toekomst zijn: digitaal atelier, het Europees project SOS Fire! (zie p. 8), ADR en inburgering, gemeentepolitiek in Roemenië, thuiszorg, vrijwilligersbeleid en meer. Hou zeker de ADR-website en de nieuwsflash in de gaten voor meer informatie. Heb je zelf een idee voor de ADR-academie? Laat het weten via info@adrvlaanderen.be.

Informatiemoment subsidiemogelijkheden voor jeugdwerkprojecten. De informatiesessie in samenwerking met Jint en LimPRo gaat door in Tessenderlo en bestaat uit twee delen. In het eerste deel krijg je informatie en wordt er aan projectideeën gewerkt. In het tweede deel word je begeleid in het schrijven van een goede aanvraag. Het eerste deel gaat door 16 september van 9:30u tot 11:30u, het tweede deel wordt gepland in samenspraak met de deelnemers. Deelnemen is gratis en inschrijven kan tot en met 6 september. Meer informatie op de website en in de nieuwsflash.

TERUGBLIK - INFO

ACTIE DORPEN ROEMENIË TEGEN CORONA Ook ADR-Vlaanderen en zijn groepen bleven niet stilzitten. We zetten een actie op om beschermend materiaal naar partnerdorpen te brengen. ADR-groepen houden contact met hun partnerdorpen, luisteren naar hun noden, helpen waar nodig en zetten solidariteitsacties op in Vlaanderen. ADR-Vlaanderen vindt het belangrijk om tijdens de coronacrisis solidair te zijn met Roemenië. Ook dit land krijgt namelijk te maken met de gezondheidscrisis die COVID-19 veroorzaakt. Roemenië is er echter minder goed op voorbereid, omdat de gezondheidszorg er niet zo uitgebouwd is als hier (lees meer hierover op p.4-7). Een groot probleem is het tekort aan beschermend materiaal. Er komen berichten van dokters die ontslag nemen omwille van een tekort aan beschermend materiaal. In een ziekenhuis heerst chaos nadat 200 dokters en verpleegkundigen besmet geraakten..

Bescherming voor partnerdorpen Daarom lanceert ADR-Vlaanderen samen met zijn partner Bioracer (lees meer over Bioracer op p. 11) een oproep naar de lokale ADR-groepen. De ADR-groepen kunnen beschermend materiaal (mondmaskers, wegwerpoveralls en schorten) bestellen voor hun partnerdorp aan democratische prijzen. Na bestelling worden de materialen met het transport van Bioracer naar Beius (Bihor, Roemenië) gebracht. Van daar kan het materiaal verder verdeeld worden. ADR-groepen kunnen ervoor kiezen om afgewerkt materiaal te bestellen, maar kunnen ook zelfbouwpakketten voor mondmaskers aankopen en met hun partnerdorp afspreken om de pakketten ter plaatse in elkaar te zetten. Een tiental ADR-groepen en partners gingen al in op dit aanbod: Wit-Gele Kruis Vlaanderen, SHMO Meerssen (NL), Roemeniëcomité Ladesti-Balen, Vrienden in Roemenië Dilbeek, Geels Roemeniëkomitee, Actiecomité Roemenië Glabbeek, ADR-Bertem, vzw CORFOO Aalst en Een Dorp voor een Dorp Kruibeke. Ze bestelden materiaal voor respectievelijk Buzau, Vatra Moldoviței, Ladesti, Cehu Silvaniei, Slatina Timis, Viscri, Tauț, Craiova en Moldovita.

De Roemeniëvrienden van Meerhout namen contact op met hun partner om af te spreken. Normaal zorgen ze ieder jaar voor een hygiënisch pakket voor 80-plussers. In deze tijden hebben ze de vrijheid gegeven aan de gemeente, de dokter en de sociale assistent om het voorziene budget te besteden aan de noden ten gevolge van de coronacrisis. Ook bij Cross to Romania De Panne namen ze al snel het besluit om hun partnerorganisatie Young Roma Maramures Association, financiëel te steunen. Deze organisatie werkt met 65 Romafamilies die in Pirita wonen. Zonder huis, water of elektriciteit zijn ze dubbel zo kwetsbaar. Bovendien zijn hun kansen om geld te verdienen weggevallen en de steun van de overheid is onvoldoende om alle gezinnen in hun basisbehoefte te voorzien.

Lokale Roemeense ondernemers ondersteunen Cross to Romania De Panne steunt restaurant 'Chez Swa', uitgebaat door een Roemeens koppel. Hiervoor maken ze handig gebruik van De Pannebon, een initiatief van de lokale overheid om lokale handelaars te ondersteunen. De ADR-groep vraagt aan zijn sympathisanten wie er een Pannebon wil kopen om samen te gaan eten bij Chez Swa vanaf september. De groep koopt de bonnen aan en de sympathisanten betalen pas op het moment dat ze deze bonnen gebruiken. Daarbij komt dat de korting die de gemeente geeft op de bonnen naar de kas gaat van de vereniging, omdat zij de bonnen aankopen. Een win-win-win situatie dus! Daarnaast zijn ook enkele vrijwilligers gestart met het maken van bijzondere mondmaskers, gemaakt uit overschotten van liturgische gewaden! Met de kleine opbrengst hiervan kopen ze een Pannebon voor iemand in nood.

Lokale intiatieven Naast het aanbod van ADR-Vlaanderen namen verschillende ADR-groepen ook eigen initiatieven om solidariteit te tonen in deze tijden. Twee voorbeelden vanuit Meerhout en De Panne:

Meisje eet een appel in Pirita.

TERUGBLIK - INFO

PARTNER IN DE KIJKER: BIORACER Sinds 13 maart 2020 leven we met z’n allen in een nieuwe realiteit. COVID-19 beheerst ons dagelijkse doen en laten. Middenin deze coronacrisis viert maatschappelijk engagement gelukkig hoogtij. Zo ook bij Bioracer. CEO Danny Segers legt uit hoe ze dit engagement koppelen aan de economische aspecten van hun bedrijf. Danny Segers: " 'Creatives against Corona' vroeg ons of we konden helpen hun mondmaskers versneld te produceren. Deze werden vaak door vrijwilligers thuis gemaakt. Met onze ervaring hebben we de aangeleverde patronen snel op punt gezet en hieraan de juiste stoffen gekoppeld. Binnen de community van sportieve klanten heeft Bioracer vervolgens een oproep gedaan naar vrijwilligers die met de fiets deze mondmaskers konden rondbrengen. Zo heeft het bedrijf heel wat ‘thuisproducenten’ van de nodige zelfbouwpakketten voorzien. "Daarnaast hebben we ook een aantal leveringen naar o.a. woonzorgcentra en rusthuizen gebracht. Nadien kregen we de vraag om beschermende producten te produceren (pakken, schorten, kappen, enz.) ook hier weer om de thuiswerkcapaciteit zo goed mogelijk in te vullen." zegt Segers.

Dit alles met oog voor de gezondheid van hun eigen personeel op de eerste plaats. Daarnaast heeft Bioracer aandacht voor de behoeftes in de zorg in de verschillende andere landen waar we productiefaciliteiten hebben, waaronder Roemenië (lees meer hierover op p. 10) "Voor ons is het vooral belangrijk dat we een gezonde mix vinden tussen business continuïteit en ons maatschappelijk engagement." stelt Segers. "Een moeilijke oefening mede door de toegenomen vraag in de fietsindustrie. Overheden hebben opgeroepen om zoveel mogelijk te blijven bewegen en dus zijn mensen massaler dan ooit beginnen wandelen, lopen en fietsen." "Onze leveringen hebben tot hier toe geen vertragingen opgelopen naar clubs toe." zegt Segers fier. "We proberen het allerbeste te maken van een situatie waar we, net als iedereen, nooit eerder mee geconfronteerd zijn. Daarbij houden we ons één doel voor ogen: never waste a good crisis. Dit geldt zowel voor het bedrijf als al zijn medewerkers wereldwijd maar ook met zeer veel aandacht om bij te dragen aan het maatschappelijke belang."

THOMAS MORE STEUNT THUISZORG Voor het derde jaar op rij was een inleefreis met studenten sociale werk en verpleegkunde van Thomas More Geel en Turnhout gepland van 12 tot 21 maart i.s.m. ADRVlaanderen. Omwille van COVID-19 moest deze reis op het nippertje geannuleerd worden, maar de studenten haalden wel een mooi bedrag bij elkaar door fundraising.

In Turnhout verkocht een student prachtige zelfgemaakte cupcakes. Andere studenten verkochten eigen gebakken cakes, zandkoekjes en wafels op de campus. In Geel waren er croques te koop tijdens de middagpauze op de campus. In totaal werd op zeer korte tijd 1.214 euro euro verzameld.

Eén van de uitdagingen in de voorbereiding van de inleefreis bestond erin om een fundraising te organiseren om de uitbouw van een dagcentrum voor bejaarden in Roemenië te helpen opzetten. Vol creativiteit gingen de studenten op zoek naar een origineel concept.

CULTUUR

INDRUKKEN OVER DE ROEMEENSE TENTOONSTELLINGEN IN BELGIË In 2019 werden in het kader van Europalia Romania verschillende tentoonstellingen georganiseerd in samenwerking met Belgische musea. Ionel Munteanu (lees meer over Ionel op p.16) was erg blij met deze tentoonstellingen, omdat Roemenië nu met andere ogen kan bekeken worden. In oktober en november trok hij naar Tongeren om Dacia Felix te bezoeken, daarna naar Luik voor de tentoonstelling 'Les civilisation du bas-Danube' (beschavingen van de beneden-Donau) en tot slot naar Brussel voor de tentoonstelling rond Brancusi. Hij deelt zijn indrukken graag met de Bunalezers.

Stukje Romeinse cultuur door Dacia Felix Ionel Munteaunu: "Eind oktober bezocht ik Roemeense artefacten die ik nog nooit eerder had gezien in het GalloRomeins museum. Ik was verrast dat Belgen wilden proeven van stukjes Roemeense cultuur. De prijzen van de toegangskaarten waren acceptabel en voor iedereen toegankelijk. De belangrijkste artefacten werden in het midden van de tentoonstelling geplaatst. Bijvoorbeeld 'Cotofanesti Coiffur', de Daciaanse, spiraalvormige gouden armbanden, de zwaarden en nog zoveel meer. Ik was zeer verrast door de computerspellen over het oude Dacië. De geprojecteerde films waren natuurlijk net zo mooi." Tijdens het bezoek zag ik een Roemeens koppel met hun zoontje, ze waren net zo nieuwsgierig als ik. De vader probeerde alles wat hij wist over de artefacten uit te leggen aan zijn zoon, maar ik weet niet hoe geïnteresseerd de jongen was.

Op het einde van de tentoonstelling bood het museum iedereen de kans om deel te nemen aan een wedstrijd. Hiermee kon je een excursie van acht dagen in de hoofdstad van Dacia winnen. Ik heb heel bewust niet meegedaan, omdat ik wil dat er Belgen winnen, zodat ze de schoonheid van Roemenië kunnen zien. Eveneens aantrekkelijk was het aanbod van een gratis ticket voor de tentoonstelling `Les civilisation du bas-Danube' in Luik.

De beschaving van de beneden-Donau Op de dag van de Roemeense presidentsverkiezingen ging ik stemmen in Luik. Ik kon de stad niet verlaten zonder de Roemeense tentoonstelling te bezoeken. Voordat ik de grote zaal van de tentoonstelling 'Les civilisation du bas-Danube' binnenging, werd ik uitgenodigd om de tentoonstelling te bezoeken over wapens die gebruikt werden in België van het moderne tot het hedendaagse tijdperk. Ik was verrast door de modellen die dit museum kan tentoonstellen, waarvan sommige zeer zeldzaam zijn. Mijn favoriete wapens waren de Amerikaanse en Europese die in de 19de eeuw werden gebruikt. Daarna kwam ik meteen in de grote hal van het museum waar verschillende keramische potten uit verschillende culturen en objecten uit de brons- en ijzertijd werden tentoongesteld. De meest waardevolle voorwerpen die je tijdens de tentoonstelling kon bezoeken, waren de `Bujoru-strijdwagen 'en de gouden voorwerpen. Op 10 november waren er niet veel bezoekers, maar ik was verrast door de nieuwsgierigheid en het geduld waarmee een ouder koppel elk stuk afzonderlijk bestudeerde.

'Cotofanesti Coiffur', de Daciaanse, spiraalvormige gouden armbanden in het Gallo Romeins museum.

CULTUUR Ik kan zeggen dat ik veel gelukkiger uit dit museum ben gekomen omdat Roemenië nu door andere Europeanen kan gezien worden.

De wereld van Constantin Brancusi Eind november besloot ik de tentoonstelling `Constantin Brancusi' te bezoeken in de Bozar in Brussel. Toen ik aankwam was ik verbaasd over de drukte. Ik twijfelde of ik wel iets zou kunnen zien. Ik besloot toch een kaartje te kopen, ook tegen betaalbare prijzen. De verrassing was nog groter toen ik merkte dat niet alleen Roemenen of Belgen deze tentoonstelling bezochten. Ik hoorde niet alleen Nederlands en Roemeens maar ook groepen die Spaans, Duits, Engels en vele andere talen spraken. Ook werden de artefacten niet alleen bezocht door studenten of kunstenaars, maar ook door mensen die voor het eerst naar een kunstmuseum gingen. Bijna elke toerist las elk detail over de tentoongestelde artefacten en fotografeerde alles wat ze konden.

Je vergat er zelfs de tijd. De films waren knap gemaakt. Jong en oud keken er naar met veel interesse, soms zelfs meer dan 20 minuten. Hoe meer je liep en keek, hoe kleurrijker en mooier de kunst, gemaakt door Brancusi, werd. Je vergat zelfs de tijd. De meest representatieve kunsten waren 'De Muses', de documenten over het leven van de Roemeense kunstenaar en de films. Persoonlijk denk ik niet dat ik kan zeggen dat ik een kunstvoorwerp lelijk vond. Elk voorwerp maakte indruk op me door de vormen, kleuren en het vakmanschap. Bij de uitgang heb ik een korte recensie achtergelaten over de tentoonstelling en over de Roemenen, zodat anderen er meer over kunnen lezen.

Ouder koppel bekijkt aandachtig de artefacten in het museum van Luik.

Natuurlijk was ik niet de enige die een bericht achterliet, er werden tientallen berichten geschreven die meestal interessant en mooi waren. Ik kon niet anders dan het album kopen dat aan deze tentoonstelling was gewijd. Je kon ook eenvoudige foto's, uitzichten of magneten kopen van Brancusi's kunst. Na deze bezoeken kan ik stellen dat Belgen nu veel meer weten over Roemenië en Roemenen en ze hier zeker met andere ogen naar zullen kijken.

Dacia Felix en ADR-Vlaanderen ADR-Vlaanderen sprong mee op de kar van Europalia Romania en organiseerde verschillende activiteiten in het Gallo-Romeins museum. Sommige ervan zijn uitgesteld naar dit najaar en ook de tentoonstelling 'Dacia Felix' is opnieuw te bezoeken van 29 mei tot 2 augustus. Vooraf reserveren via de website van het museum is wel nodig. 5 activiteiten van ADR-Vlaanderen en Vatra Limburg in het Gallo-Romeins museum: • Tentoonstelling n.a.v. 30 jaar ADR-Vlaanderen (november 2019): kan blijvend geheel of gedeeltelijk uitgeleend worden. • Workshop maskers vervaardigen en gebruiken (februari - maart 2020): Wil je zelf zo een workshop organiseren? In het inspiratieboek vind je tips. • Ronde tafel: 'Roemeens orthodoxe gemeenschap in België en het integratieproces": uitgesteld naar 10 oktober 2020. • Workshop eieren schilderen: uitgesteld. • Conferentie: "bijdragen van de Roemeense Diaspora aan de Beligsche samenleving: uitgesteld.

De Bujoru-strijdwagen, onderdeel van de tentoonstelling Les civilisation du bas-Danube.

ROEMENIEWERKINGEN

KASTELSE VIERING 30-JARIG BESTAAN UITGESTELD Op 18 september 1989 werd het Transsylvaanse dorp Murgesti (judetul Mures) officieel het partnerdorp van Kasterlee. Murgesti vormt samen met 8 andere deeldorpen de gemeente Acatari, dat door zijn etnisch Hongaarse inwoners Nyaradszentbenedek wordt genoemd. Vrij snel werd door vrijwilligers een werkgroep opgericht die de voor de hand liggende naam “Murgesticomité” kreeg. In het najaar van 1990 werd onder het motto “Solidair met Murgesti” een eerste humanitair transport georganiseerd. Dit jaar is het dus 30 jaar geleden dat er vriendschapsbanden met het partnerdorp werden aangeknoopt: een gebeurtenis die in Kasterlee niet onopgemerkt voorbij kan gaan. Om die reden werd een stuurgroep opgericht met als taak een feestprogramma op te stellen om de samenwerking zowel in Murgesti als in Kasterlee te vieren. Een eerste deel van het feestprogramma zou doorgaan in Murgesti tijdens het verlengde weekend van 21 mei. Het definitief programma werd begin maart nog met fierheid voorgesteld op de jaarlijkse “Murgestidrink” voor medewerkers, sponsoren en sympathisanten. Amper één week later gooide COVID-19 roet in het eten en werd het stillaan duidelijk dat de geplande viering niet zou kunnen doorgaan, niet in Kasterlee en niet in Murgesti. Maar uitstel is geen afstel!

ADAM SLATINATIMIS WORDT PERMANENTIE CENTRUM Het sociaal-medisch centrum ADAMSlatina-Timis is nu ook erkend als “Permanentie Centrum” in Roemenië. Dat is vergelijkbaar met de huisartsenpost bij ons. Het Geels Roemeniëkomitee werkte al een tijd aan het verzekeren van de continuïteit van de eerstelijnszorg in Slatina-Timis en omgeving. Om het permanentie centrum te coördineren werd een extra huisdokter aangeworven. Het permanentie centrum omvat 7 dokters en 9 verpleegkundigen en staat in voor een gebied van 10.000 inwoners. Hierbij horen ook de toeristische centra van Brebu Nou en het Semenic skigebied. De permanentie geldt van 15 uur tot 8 uur de volgende dag op werkdagen en 24/24u tijdens weekends en feestdagen. Dit als aanvulling op de dagelijkse activiteiten van het centrum. De dokter en verpleegkundigen van wacht verblijven in het medisch centrum ADAMS. Hiervoor is de nodige ruimte ingericht en uitgerust, met medewerking van het gemeentebestuur van Slatina-Timis. De diensten die door het centrum worden verleend zijn o.a. bijstand bij dringende gevallen, doorverwijzing naar specialisten en ziekenhuizen en medicatie toedienen voor dringende tussenkomst.

ROEMENIEWERKINGEN

SMHO IN VATRA MOLDOVITEI Zoals veel ADR-groepen startte SMHO (SociaalMedische Hulpverlening voor Oost-Europa) 30 jaar geleden met transporten van hulpgoederen vanuit Meerssen (Nederland) naar hun partnerdorp Vatra Moldovitei. Daarnaast werden ook projecten aangepakt zoals het renoveren van de school en de installatie van een bakkerij om het dorp zelfvoorzienend te maken. Deze bakkerij is inmiddels door een lokale ondernemer uitgebouwd tot een bloeiend bedrijf. Echter niet alle initiatieven waren een succes: een ambitieus project voor de zuivering van drinkwater strandde. Inmiddels groeide het besef dat een zo groot mogelijk draagvlak onder de bevolking noodzakelijk was om projecten te laten slagen. De Fundatio Projecta Limburg Romania, waarvan het dagelijks bestuur gevormd wordt door inwoners van Vatra, werd opgericht en SMHO kocht een pand dat verbouwd werd tot dorpshuis (“Dascalita”). Van hieruit ontplooit de Fundatio haar activiteiten, zoals een zaterdagprogramma voor jeugd. Lopende kosten worden gedekt door een gedeeltelijke verhuur. De Fundatio stelt een jaarlijkse planning op en geeft aan welk bedrag ze daarvoor nodig zullen hebben. Als dit binnen het budget van SMHO past en er geen grote bezwaren zijn, stelt SMHO het nodige geld beschikbaar. Af en toe levert SMHO daarnaast op verzoek goederen. Door de coronamaatregelen zijn de meeste activiteiten voorlopig opgeschort. Het leveren van een wekelijkse warme maaltijd bij een 15-tal arme en eenzame ouderen gaat wel zoveel mogelijk door.

GLABBEEKSE ACTIE TIJDENS CORONA Eind maart zou het Actiecomité Roemenië Glabbeek naar Buneşti gaan met ambitieuze plannen, nl. de fundamenten van de thuiszorg in Buneşti versterken en kennismakingsgesprekken voeren in Homorod om uit te breiden. Het mocht niet zijn. Toch zitten ze in Glabbeek niet stil. De familiearts in Bunesti en haar verpleegster kregen beschermende kledij om veilig te kunnen werken wanneer de thuiszorg opnieuw mag opstarten. Ook elke inwoner van Buneşti kreeg een degelijk herbruikbaar mondmasker. Het nieuwe TBC-ziekenhuis van Arad (geopend in 2017) werd dit jaar exclusief ingericht voor COVID-19 patiënten. De TBC-patiënten werden verhuisd naar het TBC-ziekenhuis van Lipova. Arad moet, als grensprovincie, heel wat Roemenen die uit Italië en Spanje terugkeren in quarantaine plaatsen. De contacten die Glabbeek er sinds 1990 heeft zijn dus belangrijk in de beheersing van de situatie in Roemenië. Email, WhatsApp, skype, telefoon, … Er zijn heel veel contacten, maar hopelijk kan de groep deze zomer zelf naar ginder.

ZELF IN BUNA? DAT KAN! Wil je zelf met je vrijwilligersgroep een artikel in Buna? Dat kan! Stuur een mailtje naar info@adrvlaanderen.be met als onderwerp Buna.

ROEMEENSE BELGEN

MAAK KENNIS MET

Ionel Wat bracht je naar België? Ik kom al naar België sinds ik klein was. Als kind ging ik elke winter en zomer op vakantie bij een Belgische gezin dat in Kortessem in de provincie Limburg woont. Zo hebben we elk jaar contact gehouden.

Wat was jouw eerste indruk van België? De vroegste indruk die ik me nog kan herinneren was in 2000. Toen was ik 6 jaar en ik begreep maar een woord: 'mama'. In vergelijking met Roemenië in de jaren 2000, leek alles hier modern voor mij. Ik herinner me dat ik in de vroege ochtend met papa naar de winkel ging om croissants te kopen en te genieten van Belgische chocolade.

Welke Roemeense gewoonte/traditie blijf je verderzetten in België? Ik maak graag gevulde paprika's en elke keer als ik naar Roemenië ga, breng ik wijn mee naar België.

Wat doe je in jouw dagelijks leven? Ik werk in de logistieke sector. Dit is mijn tweede passie waar ik graag verder in zou leren en specialiseren. Mijn eerste passie heeft te maken met mijn vrijwilligerswerk en interesse. Vanaf april ben ik vrijwilliger bij de Koninklijke Bibliotheek van België. Dat doe ik met veel plezier. In mijn vrije tijd fiets en schaak ik veel.

Wat zijn jouw interesses? In 2018 ben ik afgestudeerd aan de Faculteit Geschiedenis. Vanaf 2013 heb ik Roemeense-Belgische relaties onderzocht en het is me gelukt om meer informatie uit de 19de en 20steeeuw aan het licht te brengen, bijvoorbeeld over Filip van Vlaanderen en H. Brialment. Ik zou graag meer onderzoek doen naar dit onderwerp, meer informatie vinden in archieven en bibliotheken en mijn eigen werk verder publiceren.

Waar droom je van? Van een carrière vol met leven. Ik hoop ooit een job te vinden bij een archief of bibliotheek om van mijn eerste passie mijn werk te kunnen maken.

Vanaf 2013 heb ik Roemeense-Belgische relaties onderzocht en het is me gelukt om meer informatie uit de 19de en 20steeeuw aan het licht te brengen.

INTERVIEW

"HET IS ANDERS, NIET BETER OF SLECHTER" Iustinia Seciu is een bezige bij: ze geeft les in het kader van inburgering in 3 verschillende provincies, geeft coachingsessies, schrijft boeken Nederlands voor Roemenen en verkoopt ondertussen ook nog cosmetica. Buna-schrijver Jean-Paul interviewde haar over haar drukke leven, integreren, over België en Roemenië. Kan je jezelf even voorstellen? Iustinia Seciu: "Ik ben geboren in Boekarest op 12 augustus 1980. Ik ben licentiaat Taal en Letterkunde (Engels-Japans) en master vertalen (Engels-Roemeens). Ik ben ook professioneel coach met een diploma voor coaching, nlp (neuro linguistic programming) en transanalyse. Ik woon in Hasselt, mijn vriend Maarten woont in Vorselaar." Wanneer en waarom kwam je naar België? Had je in Roemenië al een job? In november 2007 volgde ik mijn ex-partner naar België. Ik werkte bij Oracle als Customer Service Representative. Via hen heb ik ook als tolk gewerkt in een Japans bedrijf. Wat doe je nu? Ik ben een bezig bij. Als zelfstandige geef ik les ‘zakelijk Engels’ in bedrijven, en een cursus maatschappelijke oriëntatie (in het kader van inburgering) in 3 verschillende provincies. Je kan ook bij mij terecht voor individuele coachingsessies voor koppels, gezinnen, kinderen en volwassenen. Ik geef coachingworkshops over verschillende thema’s: relaties, carrière, succes, traumaverwerking, ouderschap, enz.. Tot slot verkoop ik cosmetica, voornamelijk make-up. Je schrijft ook boeken. Dat klopt, ik heb er al drie geschreven: een Nederlandse grammatica voor Roemenen (2017), Nederlandse woordenschat voor Roemenen (2018) en Nederlands op de werkvloer voor Roemenen (2019). Nu werk ik aan een vierde. Mijn doelpubliek zijn de Roemenen in Vlaanderen, maar ook in Nederland. Mijn boeken zijn niet in de boekhandel te koop, enkel bij mijzelf via Facebook. Wat vind je van België, wat is er anders dan in Roemenië? Wat is er beter, wat is er slechter? Het is gewoon anders, niet beter en ook niet slechter. Ik zou in Roemenië even gelukkig kunnen zijn, geluk komt van binnenin. Als iemand ongelukkig is, maakt het niet echt uit waar die woont.

Het zou voor mij misschien wat moeilijk zijn om bepaalde dingen te aanvaarden: corruptie, bureaucratie, geen degelijke gezondheidzorg, geen degelijke infrastructuur, maar met mijn nieuwe mindset zou ik overal ter wereld oké zijn. Behalve in een oorlogsgebied, dat niet. Ik woon hier graag, ik heb al een tijdje de Belgische nationaliteit, ik voel me prima hier. Ik mis Roemenië niet want ik heb veel contact met Roemenen. Positief aan België is de stiptheid van de mensen, de netheid, de infrastructuur, het gemak (bijna alles kan digitaal), de eerlijkheid van de mensen, de rustige manier van leven. Roemenië is een prachtig land met zeer warme en vrijgevige mensen. Je kan ze niet vergelijken. Het is anders, niet per se beter of slechter, gewoon anders. Was het makkelijk om je hier te integreren? Wie heeft je daarbij geholpen? Het was niet gemakkelijk, zeker en vast niet. Ik vond geen werk in het begin, ik moest Nederlands leren, alles leek zo anders. Het was een cultuurschok. Ik heb Nederlands super snel geleerd maar dat hielp niet, het waren moeilijke tijden toen (de economische crisis van 2008-2009). Mijn ex heeft me veel geholpen en mijn oudste zus ook. Ze woont in Roemenië en is mijn mentor, ze heeft ook de Coaching Academie opgericht. Ik heb lange gesprekken met haar gehad. Mijn werk heeft me het meest geholpen, vind ik. Door te werken kon ik me echt integreren. Wij, Roemenen, kunnen ons snel aanpassen, vind ik. Misschien heeft dat ook een beetje geholpen. Wat wil je nog doen in de nabije toekomst? Mijn vierde boek publiceren, de verkoop van cosmetica verder ontwikkelen, veel reizen (de vakantie inhalen die we moesten annuleren), rusten en genieten van mijn gezin. 17

VIATA TRADITIONALA

SÂNZIENE: EEN DAG VOL BIJGELOOF Op 24 juni wordt in Roemenië ‘Sânziene’ gevierd, het feest van de zomerfeeën. Jonge vrouwen trekken aan de vooravond van het feest de velden in om geel walstro te plukken om kronen mee te maken. Mannen trekken 's avonds de heuvels op met toortsen en na middernacht springen mannen en vrouwen over vuur om geluk af te roepen over hen en hun geliefde. Drie dagen na de zomer zonnewende (21 juni + 3 dagen = 24 juni) wordt in Roemenië ‘Sânziene’ gevierd, het feest van de zomerfeeën. Het woord ‘sânziană’ zou van het Latijnse ‘sancta diana’ komen. Dat is ook de naam die in Transsylvanië wordt gebruikt. In het zuiden wordt het Slavische ‘drăgaica’ gebruikt om een jonge, mooie vrouw te omschrijven die in de nacht van 23 op 24 juni door de lucht zweeft. Het feest van Sânziene, dat naar hen genoemd wordt, is het feest van de zon en de zomer. Het valt samen met het orthodoxe feest van de geboorte van Johannes De Doper. In die bewuste nacht dansen de sânziene een ‘hora’ (een cirkelvormige rijdans) en geven ze bijzonder heelkundige krachten aan bloemen en kruiden. Ze geven vruchtbaarheid aan de gehuwde vrouwen, genezen de zieken en beschermen de oogst tegen hagel.

Op de vooravond van Sânziene trekken jonge meisjes, vaak gekleed in witte gewaden, de velden in om geel walstro te plukken. Ze maken er mooie kronen mee die ze op hun hoofd dragen om ze vervolgens over het dak van een woning te gooien. Als de kroon niet op het dak blijft liggen zal de dood spoedig aan het raam van dit huis komen kloppen. Eens het donker is geworden trekken jongens en mannen met toortsen de heuvels op. Ze zwieren de toortsen in het rond zodat de vonken eraf spatten. Na middernacht worden kleine vuren aangestoken. Vrouwen en mannen springen over het vuur om geluk over hen en hun geliefden af te roepen. De legende zegt dat in de nacht van de sânziene de dieren kunnen spreken en dat je kan rekenen op een jaar van geluk als je om middernacht een paar blaadjes van een korenbloem eet.

CULTUUR

HET VERHAAL VAN DE ROEMEENSE BLOUSE De Roemeense blouse, “La blouse roumaine” in het Frans of kortweg IA in het Roemeens, is een prachtig kledingstuk dat het verhaal vertelt van de Roemeense vrouwen en mannen: mooi, trots, gedreven en puur. Geen ijdelheid maar blijheid. De blouse is voor Roemenen in het buitenland een stuk identiteit en tegelijkertijd erfgoed.

Ontstaan

De Roemeense blouse en de mode

La blouse roumaine, is een schilderij gemaakt door Henri Matisse, de beroemde Franse schilder (1869-1954). Dit schilderij hangt in het Musée Nationale d'Art Moderne in Parijs. Hij heeft zich laten inspireren door een aantal bekende Roemeense-Franse dichteressen, actrices en aristocraten. De online community en culturele beweging "La blouse roumaine" ontleent haar naam aan dit schilderij. Deze beweging werd eind 2012 opgericht en is te volgen via Facebook.

Modeontwerpers over de hele wereld hebben hun collecties laten inspireren door de eeuwenoude patronen van de Roemeense blouse. Maar helaas zijn er weinig die erkenning geven aan hun inspiratiebron. In 2018 was er veel ophef in Amerika over een mantel uit de collectie van de Amerikaanse modeontwerpster Tory Burch. Zij ontwierp een prachtige mantel en vermeldde dat ze haar inspiratie had opgedaan in Afrika.

La blouse Roumaine is een beweging die organisch gegroeid is rond het beeld en de betekenis van de Roemeense blouse. In 2012 namen meer dan 24.000 mensen in 50 landen verspreid over 6 continenten deel aan de dag van de Roemeense blouse. Deze dag valt samen met Sânziene op 24 juni (lees meer over Sânziene op p.18). Deelnemen deden ze door een selfie met hun blouse te posten op Facebook. Later ontstonden er ook fysieke bijeenkomsten zoals vorig jaar in het centraal station in Antwerpen. (zie ook Buna nr.7) Omwille van de coronamaatregelen zal het dit jaar waarschijnlijk opnieuw vooral om een online actie gaan.

De facebookgroep La Blouse Roumaine, maakte Tory erop attent dat het borduurwerk op haar ‘Afrikaanse” mantel erg veel leek op de motieven van de Roemeense jas uit het begin van de 20ste eeuw die deel uitmaakt van de vaste collectie van het Metropolitan Museum of Art van New York. Deze ontdekking heeft een golf van online protesten uitgelokt. Honderden duizenden Roemenen postten reacties op de facebookpagina van Tory Burch met de hashtag #Givecredit.

Het doel van de beweging is om het imago van Roemenië in het buitenland te versterken en zo een 'merk' te creëren voor het land. De Roemeense blouse is daarnaast ook een manier van zelfexpressie. De persoon die de blouse draagt toont ermee dat hij/zij onderdeel is van een cultuur. Meer nog: ze tonen hun hedendaagse identiteit door eeuwenoude, zorgvuldig geselecteerde, handgeborduurde symbolen te dragen.

Het bericht werd zelfs opgepikt door de Associated Press, The New York Times en een aantal invloedrijke internationale modebloggers. Ondertussen heeft Tory Burch het incident wel rechtgezet. Ere wie ere toekomt en in dit geval zijn dat de vele anonieme Roemeense borduurkunstenaars van nu en vroeger.

Een blouse met een verhaal Een originele Roemeense blouse draagt een verhaal met zich mee dat is verweven in het patroon. Het is een eeuwenoude vormtaal die vrouwen van generatie op generatie aan elkaar overdragen. De originele blouse is van katoen, linnen of zijde; handgemaakt met een borduurwerk op de kraag, borst en mouwen. Elk met de hand gestikt patroon bevat archaïsche symbolen van natuurlijke elementen zoals een wiel, tarwe, een haan, druiven en de zon. De kenmerken verschillen per regio en zijn een indicatie van iemands status, oorsprong, leeftijd of beroep. De patronen vertellen een verhaal over leven, schoonheid, natuur, kosmos of geloof.

DE STAD IASI

VAKANTIETIP

DE CULTURELE HOOFDSTAD VAN ROEMENIË Iași was in 2002 de tweede grootste stad van Roemenië met zo’n 320.000 inwoners. In 2011 waren Boekarest, Cluj en Timișoara groter dan Iași dat toen nog 190.000 inwoners telde. De stad was hoofdstad van het Vorstendom Moldavia van 1564 tot 1859, daarna hoofdstad van de Verenigde Vorstendommen (1859-1862) en tijdens de eerste wereldoorlog hoofdstad van Roemenië (1916-1918). Cultuur en wetenschap nemen er een belangrijke plaats in. Daarom wordt Iași ook wel ‘de culturele hoofdstad van Roemenië’ genoemd. Met de Palatul Culturii (het Cultuurpaleis) telt de stad één van de meest iconische gebouwen van Roemenië. Maak met Buna de virtuele reis naar het oosten van Roemenië, naar de stad van honderd kerken.

Rijke geschiedenis

Stad van monumenten

De stad Iași werd voor het eerst vermeld in 1408 toen de Moldavische vorsten aan de inwoners bepaalde handelsprivileges schonken. Omdat er oudere gebouwen zijn, moet de stad toen al een zekere tijd hebben bestaan. Archeologische vondsten bewijzen dat de regio al in de 6de-7de eeuw bewoond was. De stad werd pas echt belangrijk toen Prins Alexandru Lăpușneanu de hoofdstad van Moldavië verhuisde van Suceava naar Iași. In de stad was Grieks toen de taal van de intellectuelen. In 1640 stichtte vorst Vasile Lupu er de eerste school waar het Roemeens het Grieks verving als voertaal.

Iași wordt ook wel ‘de stad van honderd kerken’ genoemd. In 2008 waren er precies 71 en dat zijn er 28 meer dan bij de omwenteling in 1989. Dertig van die kerken staan op de lijst van monumenten. Jammer genoeg zijn ze niet allemaal in even goede staat. De Armeense kerk (uit 1395) zou één van de oudste, zo niet dé oudste van de stad zijn. De Biserica Trei Ierarhi uit 1639 is één van de bekendste. Ze ligt op wandelafstand van het Palatul Culturii (cultuurpaleis) in het centrum van Iași. Ook de Metropolitische Orthodoxe Kathedraal (1887) is een bezoek zeker waard. In deze kathedraal liggen de relieken van de H. Parschiva. Elk jaar, in het tweede weekend van oktober, trekken honderdduizenden pelgrims naar de kathedraal.

Iași werd geregeld getroffen door rampspoed. De stad werd drie maal in brand gestoken: door de Tataren (1513), de Ottomanen (1538) en de Russen (1686). In 1734 werd de stad zwaar getroffen door de pest. In 1822 werd ze door de Turken bestormd en in 1844 geteisterd door een grote brand. In 1862 verloor de stad haar status van hoofdstad van de Verenigde Vorstendommen (Moldavië en Wallachije) aan Boekarest. Tijdens de eerste wereldoorlog vluchtte de Roemeense regering naar Iași nadat Boekarest en een flink deel van Roemenië werden bezet door troepen van de Trippel Alliantie (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië). In de tweede wereldoorlog werd de Joodse bevolking van Iași het slachtoffer van een moordende pogrom. Op 20 augustus 1944 werd de stad bezet door het Russische Rode Leger. Onder het communistisch bewind werd Iași uitgebouwd tot industriestad met zo’n 100.000 arbeiders in 44 grote staatsbedrijven. Na de omwenteling raakten de meeste daarvan in verval. Uit privé initiatief ontstonden nieuwe, moderne bedrijven.

Armeense kerk

De voorgevel van de Metropolitische Orthodoxe kathedraal

Maar het grootste monument van IaŞi is natuurlijk het Palatul Culturii, het Cultuurpaleis. Dat imposante gebouw bevindt zich op de plaats van het voormalige Hof van de Prinsen van Moldavië uit het begin van de 19de eeuw. Het huidige Cultuurpaleis is in feite een uitbreiding van dat gebouw waarvan de fundering en de eerste twee verdiepingen werden bewaard. De verbouwingswerken startten in 1906-1907, werden tijdelijk stil gelegd door de eerste wereldoorlog en waren volledig klaar in 1925. Aan het oude prinselijke hof ontleent het Cultuurpaleis de legende van de 365 ramen, evenveel als het bisschoppelijk paleis in Oradea en evenveel als er dagen in een jaar zijn.

Het Palatul Culturii (het Cultuurpaleis)

Joods kerkhof (Aleea Cimitirul Evreisesc)

Het Cultuurpaleis werd gebouwd in een flamboyante neogotische stijl. De stijlvolle uurwerktoren is het belangrijkste aantrekkingspunt van het gebouw. Tot 1955 huisde het provinciale gerechtshof er maar in dat jaar kreeg het een louter culturele invulling. In 1977 werd het beschadigd tijdens de grote aardbeving. De restauratie werd aangevangen in 2008 en voltooid in 2016. Vandaag huizen er vier musea in het prachtige gebouw: het kunstmuseum, het historisch museum van Moldavië, het etnografisch museum van Moldavië en het museum van wetenschap en technologie. Neem rustig je tijd om het hele complex te bezoeken.

Biserica Trei Ierarhi

Naast de musea vind je er een kamer met een bestiarium in mozaiek en een kamer met de portretten van de vorsten van Moldavië en Roemenië. Voor het cultuurpaleis staat een ruiterstandbeeld van Stefaan de Grote (Ștefan cel Mare).

Joods kerkhof De aanwezigheid van Sefardische joden in Iași werd reeds in de late 16de eeuw vermeld. Bij de volkstelling in 1930 waren er 34.662 joden in Iași, ongeveer een derde van de bevolking. Tijdens de oorlog werden zij het slachtoffer van vervolging, net als in heel wat andere landen in Europa. Tijdens de pogroms, overvallen op joodse kwartieren, werden 13.266 joden vermoord. Vele duizenden werden gedeporteerd.

Na de oorlog verhuisden heel veel joden naar Israël. Vandaag zijn er in Iași maar een paar honderd meer over. Voor de oorlog waren er 127 synagogen in Iași. Vandaag zijn er nog twee actief. Het Joodse kerkhof in Iași (Aleea Cimitirul Evreiesc) telt meer dan 100.000 graven van joodse inwoners.

Fraaie interieurs Mocht het regenen of het weer wat tegenzitten dan kan je na een uitgebreid bezoek aan het Palatul Culturii nog meer fraaie interieurs bewonderen. Het Teatru National (Strada Agatha Bârsescu 18) wordt ook Vasile Alecsandri Theater genoemd, naar de eerste directeur. Het Nationaal Theater werd gevormd in 1840 toen een Roemeense theatergroep onder leiding van Costache Caragiali samen ging met een Franse groep. Het theater werd in 1846 gehuisvest in een voormalige herenhuis van Prins Mihail Sturza. Dat gebouw werd in 1888 vernield door brand en later in zijn huidige vorm heropgebouwd. Het interieur blinkt uit door zijn rococo- en barokstijl. Even fraai is de bibliotheek van de Alexandru Ioan Cuza Universiteit (Bulevardul Carol I nr. 11). De bibliotheek kreeg de naam van haar stichter Gheorghe Asachi en telt meer dan een miljoen boeken over techniek, technologie, economie en recht. De bibliotheek verhuisde verschillende malen om uiteindelijk onderdak te vinden in het huidige gebouw dat dateert uit de jaren 1930-1934. Het interieur ontleent zijn faam onder meer aan het Carrera marmer en de Venetiaanse mozaïeken die werden gebruikt.

Interieur van het cultuurpaleis

VAKANTIETIP Rond Iași Aan de rand van de stad (Strada Simion Bărnuţiu nr. 4) bevindt zich het huisje van Ion Creangă (Bojdeuca Ion Creangă) waar hij verbleef van 1872 tot 1889 en een aantal van zijn grote werken schreef. Hij schreef vooral voor kinderen. In de zomer en herfst van 1876 woonde Mihai Eminescu hier als huurder van Creangă. Het geboortehuis (Casa Memoriala) van Ion Creangă staat in Humulești (zo’n 60-70 km ten westen van Iasi, in de provincie Neamț). Wie ondertussen genoeg cultuur heeft opgesnoven kan een bezoek brengen aan de wijngaarden van de Cotnari, ten noordwesten van Iași. De wijncultuur zou er, volgens de overlevering, 2500 jaar oud zijn. In 1250 werd voor het eerst op schrift gesteld dat in het gebied van Cotnari wijn werd verbouwd.

Interieur van het Teatru National

Zonsondergang op het platteland nabij Iasi

Je kan het domein van de Cotnari bezoeken, genieten van een wijndegustatie en een maaltijd, behalve in de oogstperiode (september-oktober). Er zijn meer dan 1.700 ha druiven, waaronder een aantal heel oude rassen als de Grasă de Cotnari en de Fetaească Alba.

Bereikbaar Je kan vanuit Charleroi (België), Eindhoven (Nederland) en Dortmund (Duitsland) rechtstreeks vliegen naar Iași. De luchthaven bevindt zich aan de rand van de stad. Je kan een bezoek aan Iași eventueel combineren met een verblijf in de Bucovina of de Donaudelta (zie Buna nr. 11).

Interieur van de bibliotheek van de Alexandru Ioan Cuza Universiteit

FLIES@BOEKAREST

Het leven zoals het aanvoelde In deze rubriek ‘Flies@Boekarest’ vertelt Liesbet over haar leven in de hoofdstad. Ze is als Belgische de liefde gevolgd en naar Boekarest getrokken om er te wonen en te werken. In dit nummer schrijft ze over hoe de Roemeense regering omgaat met de coronapandemie, hoe het leven er in Boekarest uitzag tijdens deze periode en hoe ze zich daarbij voelde.

Ik denk dat het duidelijk is dat ik een groot hart heb voor Roemenië. Mijn liefde voor Bogdan deed me verhuizen, maar de liefde voor het land bracht me tientallen, misschien zelfs honderd keer, tot hier. Het is een liefde door dik en dun, in mooie en moeilijke tijden. Het is een liefde die me de liefde van mijn leven leerde kennen. Maar het is ook een liefde die de voorbije maanden op de proef werd gesteld. Corona, Covid-19, Sars-cov-2. Het was bang afwachten hoe hard het virus ging toeslaan en hoe de regering en het gezondheidssysteem met deze crisis ging omgaan. Los van het ontslag van de minister van volksgezondheid, leek (!) de overheid het in het begin min of meer te redden. De regering kwam duidelijk en daadkrachtig over. Plichtsbewust en standvastig, een beeld dat je hier toch niet dagelijks tegenkomt. Het gaf vertrouwen en toch ook een extra laagje liefde. Begrijp me niet verkeerd, de regering kwam tijdens de vele persconferenties misschien duidelijk over, de uitvoering van de maatregelen liep een pak minder vlot. Ik wist niet goed wat te zeggen toen ik een berisping kreeg van de politie. Ik was op wandel met Louise, 700 meter van mijn appartement, alleen en met een correct ingevulde "declaratie". Maar volgens de politie agente was dit absoluut niet acceptabel. Ik mocht enkel rond mijn appartementsblok wandelen. Een dag eerder zei een andere agent me iets totaal anders...

Corona in Boekarest De eerste weken was het zeer kalm op straat, mensen bleven binnen en ook bij de grootwarenhuizen werd het aantal klanten strikt gecontroleerd. Maar toen na een maand bleek dat de cijfers niet ontploften, viel dit alles plots weg. De maatregelen waren niet versoepeld, maar mensen kwamen opnieuw naar buiten, het werd terug druk op straat, geen controle meer aan Kaufland. De politiek lijkt terug op een theater: ministers spreken elkaar tegen, de duidelijkheid en standvastigheid is weg. Ik lees vaak zaken waar ik sprakeloos en boos van word. Als je temperatuur gemeten wordt voor je de supermarkt binnen gaat, dan is dit met goede intenties, niet om je rijksregisternummner te scannen of een chip te plaatsen.

Gelukkig was er mijn minizoo om me af te leiden en de vele knuffels van Louise (mijn hond) hebben zeer vaak hun dienst bewezen. 2 maanden flink de regels volgen, thuis werken, 24u/24u alleen, zonder Bogdan, zonder vrienden, in een buurt waar iedereen (of toch te veel mensen) de regels aan hun laars lappen, het was een hele opgave. Eentje die ik zeker en vast niet met glans heb doorstaan. Ik heb veel geleerd maar vooral veel gevoeld. En dat voelen was zeker niet altijd negatief. De warmte en vrienschap die ik heb gevoeld, van op afstand, van vrienden en familie, maar ook van mijn favoriete koffiebar Saint Roastery en van de geweldige mensen van Atelierul De Tarte, onbeschrijfelijk! Zo bereidde Atelierul de Tarte wekenlang maaltijden voor ziekenhuispersoneel en en scheen Saint Roastery het licht op de moeilijkheden van huiselijk geweld door bij hun bestellingen een koffiescrub cadeau te geven die ontwikkeld werd samen met Asociata Luthelo. Maar het zat hem ook in de kleine zaken. Wekelijks bracht Saint Roatery een zakje koffie en vroeg Ionut me oprecht hoe het met me ging. Ik heb geen woorden voor hoeveel deugd dat deed. Op Paasdag belde Atelierul de Tarte me op om mijn adres te vragen en iets later werd er een feestmaaltijd geleverd met de boodschap “Liz, you are one of us, you are part of the family”. Sprakeloos, liefde en fonkelende ogen, want ook dit was corona in Boekarest. warme knuffel,

Lies

CULINAIR

RECEPT - SARMALE Sarmale zijn koolroulades, een typisch Roemeens gerecht. Je zou het kunnen zien als Roemeense sushi. De vulling wordt gemaakt met vlees, rijst, ui en kruiden. Ze worden gekookt in tomatensap en geserveerd met peterselie, room, pepers en polenta of brood. Reken voor dit recept 2 uur en 30 minuten in totaal, waarvan 60 minuten voorbereiding.

Wat heb je nodig voor 35 stuks sarmale: Ingrediënten voor de roulades 500 g gehakt (wat vetter) 250 g rauw varkensspek 150 g gerookt vlees 1 middelgrote ui 50 g rijst 1 ei zout, peper 2 eetlepels olie gedroogde tijm en een beetje zoete paprika 2 middelgrote witte kolen vers of ingemaakt (zuurkool) met zachte en dunne bladeren Ingrediënten voor in de pan takjes gedroogde tijm 1 laurierblad 250 g gerookt vlees 500 ml passata

Bereiding Roulades maken Stap 1: Maak gehakt van het varkensspek en gerookt vlees. Dit kan door middel van een hakmolen of een foodprocessor. Stap 2: Snijd de ui fijn en fruit deze in een pan met 2el olie en een snufje zout. Bak de rijst voor twee minuten mee op een laag vuurtje. Laat dit even afkoelen.

Stap 3: Meng het gehakt samen met de rijst en overige ingrediënten in een kom. Stap 4: Leg een koolblad plat op de snijplank. Snij de harde kernstukjes eraf. Schep ongeveer een eetlepel van het gehaktmengsel op het blad, zoals op de foto onderaan. Stap 5: Rol het blad dicht. Pak het opgerolde blad in je hand en maak een niet te strakke vuist. Duw met je vinger in de rol om de uiteindes dicht te maken. Maak rolletjes tot de vulling op is. In de pan Stap 6: Snij de overgebleven zuurkool in reepjes. Vervolgens bedek je de bodem van de pan met de helft van de zuurkoolreepjes (de andere helft heb je nodig voor de bovenkant van de pan). Doe hier de takjes gedroogde tijm en het laurierblad erbij. Stap 7: De volgende laag bestaat uit gerookt vlees. Daarop leg je de koolroulades. De bovenste laag bestaat uit de andere helft van de zuurkoolreepjes. Het tomatensap schenk je hier overheen. Vul de pan met water totdat de roulades ondergedompeld zijn. Stap 8: Kook de roulades op middelmatig vuur voor ongeveer 2 uur. Let op dat de roulades niet uitdrogen. Vul zo nodig aan met water. Stap 9: Serveer naar wens met peterselie, room, pepers, polenta of brood. Poftă Bună!

FOTORUBRIEK

SCHOON GEZIEN De foto's in deze editie zijn van Geert Vandevyver: " Ik ben laatstejaarsstudent fotografie en kwam op mijn werk toevallig in contact met een collega die actief is bij Actiecomité Roemenië Glabbeek en die vertelde over hun thuiszorgproject in Bunesti. Ik was erg geïnteresseerd en koos 'De thuiszorg in Bunesti' als thema voor mijn eindwerk fotografie." Voor zijn eindwerk maakte Geert een fotoboek en een tentoonstelling, die laatste is uitgesteld omwille van de coronacrisis, maar hier krijg je alvast een voorproefje van foto's die niet in zijn eindwerk zijn opgenomen (foto's werden gemaakt voor de crisis).

Thuiszorg in beeld Deze foto is onderdeel van het fotoproject 'Thuiszorg in Bunesti'. ADR-Vlaanderen en zijn groepen hebben in verschillende dorpen thuiszorgprojecten opgestart. De dorpen zijn vaak afgelegen en er is weinig tot geen vorm van gezondheidszorg aanwezig. Wil je het thuiszorgproject graag steunen? Dat kan via een gift aan het 'fonds Vrienden van ADR-Vlaanderen' (fiscaal aftrekbaar vanaf €40). Meer informatie vind je op www.adrvlaanderen.be. Trek je graag foto’s of ken je iemand wiens foto’s meer aandacht verdienen? Stuur deze dan door naar info@adrvlaanderen.be, vermeld de naam van de fotograaf en eventueel een korte uitleg over de foto. Wie weet verschijnt jouw foto wel op de backcover van de volgende Buna! Let op: vraag eerst toestemming van de fotograaf als je foto’s doorstuurt die je niet zelf hebt gemaakt. Zijn er op jouw foto’s duidelijk mensen te herkennen? Vraag dan ook even aan de afgebeelde personen of ze akkoord gaan.

Buna.

Meer info over ADR-Vlaanderen op www.adrvlaanderen.be nr.12 - jaargang 3 - juni 2020 - P 509 283 - VU ADR-Vlaanderen - Korte Begijnenstraat 18 - 2300 Turnhout Tweemaandelijks tijdschrift - Afgiftekantoor 2300 Turnhout 1