#oddechwnormie
www.wroclaw.pl/oddechwnormie
#oddechWnormie Wrocławski Program Poprawy Jakości Powietrza 2018–2028
grudzień 2017
www.wroclaw.pl/oddechwnormie
@zielonywrocław
Nasze działania Jak Wrocław dba o klimat.
Wrocławski Program Poprawy Jakości Powietrza
str. 2-3
A Ty? Co zrobisz bez powietrza?
Sejmik przyjął uchwałę antysmogową Sejmik Województwa Dolnośląskiego przyjął trzy uchwały antysmogowe: dla Wrocławia, uzdrowisk i pozostałego terenu Dolnego Śląska. Oznacza to m.in. stopniowe wprowadzanie zakazu spalania węgla. - Na program poprawy jakości powietrza we Wrocławiu przeznaczymy 300 mln zł. Przyjęta przez sejmik województwa uchwała
współgra z podejmowanymi przez nas działaniami - mówi Rafał Dutkiewicz, prezydent Wrocławia. Od 1 lipca 2028 roku we Wrocławiu
Miejski program wymiany pieców
W 2018 r. ruszy nowy miejski program dopłat do wymiany pieców. Zakłada on realizowanie każdego złożonego wniosku o wymianę pieca z dofinansowaniem do 70% (nie więcej niż 12 tys. zł).
więcej na str. 7
nastąpi zdecydowane ograniczenie spalania węgla. Na likwidację „kopciuchów” mieszkańcy będą mieli sześć lat. Od 1 lipca 2018 r. obowiązywać będzie także zakaz instalowania kotłów na węgiel i zakaz spalania węgla brunatnego, miałów, mułów węglowych a także drewna o wilgotności powyżej 20%. – Sejmik Województwa podjął uchwałę antysmogową dobrą dla mieszkańców Wrocławia, realną i wyważoną – podkreśla Agnieszka Cybulska, dyr. Departamentu Zrównoważonego Rozwoju UM Wrocławia. Mieszkańcy, którzy zainstalowali przed dniem 1 lipca 2018 r. piece na paliwo stałe i ogrzewali nimi mieszkania będą mieli 6 lat na ich likwidację, tj.: do 1 lipca 2024
roku. Piece trzeciej, czwartej i piątej klasy muszą zostać wycofane z użytku do 30 czerwca 2028 roku. Piece węglowe będą mogą pozostać tylko w miejscach, w których nie ma technicznej możliwości podłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej. Jeżeli zaistnieje taka możliwość techniczna, kocioł będzie można stosować do 15 lat od jego zainstalowania. Uchwała dopuszcza użytkowanie kominków pod warunkami, iż nie stanowią one podstawowego źródła ciepła oraz nie powodują emisji pyłu przekraczającej normy określonej przez rozporządzenie UE. Uchwała dopuszcza także stosowanie instalacji spalania paliw na gaz, lekki olej opałowy oraz drewno (pod warunkami jw.).
dotlenieni.org str. 4-5
Drzewa a zanieczyszczenie powietrza ekopotencjal.pl str. 6-7
#oddechwnormie
www.wroclaw.pl/oddechwnormie
Nasze działania EDUKACJA
Czym skorupka za młodu nasiąknie... Czego się Jaś nie nauczy... Najmłodszym oddajemy planetę w niezbyt dobrym stanie, dlatego powinniśmy jak najwcześniej uczyć swoje dzieci, aby nie popełniały naszych błędów i swoim dzieciom zostawiły Ziemię bardziej czystą. Aby tak było, prowadzone są działania edukacyjne przekazujące najważniejsze zasady dotyczące ochrony środowiska. Poprzez zabawę, w atrakcyjnej formie, dzieci dowiadują się, jak i po co segregować śmieci, jak racjonalnie korzystać z energii oraz, że jadąc do szkoły czasem lepiej wybrać tramwaj lub rower zamiast wsiadać z tatą do auta. Dzięki programom takim jak „Dzieci dla klimatu” czy „Dzieci dla środowiska”, także dorośli mogą się dużo nauczyć.
FAUNA I FLORA
Miasto potrzebuje zieleni. Wrocław także. Parki, zieleńce, lasy, pasy zieleni... ale także zielone dachy, ściany, przydomowe ogródki, balkony – to wszystko wpływa nie tylko na czystość i jakość środowiska, ale również na nasze samopoczucie. Wśród działań, jakie w tym kierunku podejmowane są we Wrocławiu, warto wspomnieć choćby o pomyśle na zielone dachy i ściany. Dzięki takiej instalacji można ubiegać się o ulgi w płaceniu podatku od nieruchomości. Redakcja www.wroclaw.pl razem z wrocławskim magistratem zainicjowała także projekt Moje Drzewo – mieszkańcy za odpady mogą otrzymać drzewka owocowe.
ODPADY
Wszyscy chcemy, aby śmieci było mniej, jednak produkujemy ich coraz więcej. Możemy jednak zmienić nasze podejście do produkcji, segregowania, a nawet ponownego wykorzystywania odpadów. Wrocławski magistrat od kilku lat prowadzi program udostępniania mieszkańcom i wrocławskim placówkom oświatowym kompostowników do przydomowego przetwarzania odpadów zielonych i kuchennych, a Ekosystem uczy jak systemowo podejść do segregacji odpadów.
KLIMAT I ENERGIA
Najczęstszym źródłem energii w Polsce są paliwa kopalne, których zasoby są ograniczone. Dodatkowo podczas ich spalania są wydzielane do atmosfery szkodliwe substancje. Aż 88 proc. zanieczyszczeń powietrza ma swoje źródło w ogrzewaniu naszych domów. Dlatego właśnie trzeba zwrócić się w kierunku ograniczenia zużywania tej energii na korzyść jej odnawialnych źródeł.
fot. Przemysław Wronecki
Jak korzystanie z OZE działa na nasz klimat niech świadczy choćby Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. Nakreśla długoterminową wizję rozwoju w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, wyznacza konkretne, mierzalne, osiągalne i określone w czasie cele do realizacji w zakresie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną oraz wskazuje i planuje działania, które przyczynią się do realizacji celów.
WODA I GLEBA
POWIETRZE, HAŁAS I EMISJE
Cenimy czyste powietrze i wiemy, że jego zanieczyszczenie powoduje choroby. Zdecydowana większość z nas uważa jednak, że problem jakości powietrza nie dotyczy nas osobiście. Za główne źródło zanieczyszczenia powietrza uważa się spaliny samochodowe, przemysł i palenie śmieci. Polakom brakuje wiedzy na temat tego, jaki wpływ na jakość powietrza ma palenie węglem w indywidualnych instalacjach grzewczych. We Wrocławiu w ostatnich latach bardzo dużo się robi aby poprawić jakość powietrza. Warto wiedzieć, co wpływa na zanieczyszczenie. Aby uporządkować wszystkie działania przygotowaliśmy Wrocławski Program Poprawy Jakości Powietrza 2018–2028. fot. Przemysław Wronecki
choćby program KAWKA, oraz szeroko konsultowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. A na co dzień możemy śledzić stan powietrza w naszym mieście dzięki stacjom Systemu Monitoringu Jakości Powietrza Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska i na stronie www.wroclaw.pl.
Wśród programów realizowanych we Wrocławiu warto wspomnieć
Miasto stu mostów, miasto na wyspach – to tylko niektóre nazwy Wrocławia, które jednoznacznie świadczą o tym, że woda jest tu wyjątkowo obecna. Nie tylko w topografii miasta. Wrocław położony jest nad Odrą i czterema jej dopływami, które wpadają do niej w granicach miasta. Dodatkowo miasto ma rozbudowaną sieć kanałów, które wraz z rzekami tworzą tzw. wrocławski węzeł wodny. Na terenie miasta znajduje się ponad 20 wysp oraz ponad 130 mostów i kładek. Projekt „Bądź eko nad rzeką” przypomina nam o podstawowych zasadach zachowania się nad wodą. Miasto od lat pracuje także nad udoskonaleniem i rozwojem sieci kanalizacji i gospodarowania ściekami. Nowoczesna Wrocławska Oczyszczalnia Ścieków Janówek jest tego najlepszym przykładem.
#oddechwnormie
www.wroclaw.pl/oddechwnormie
Czyste powietrze we Wrocławiu – nasza wspólna sprawa Zajęcia pod taką nazwą odbyły się w listopadzie we wrocławskich szkołach i przedszkolach z okazji obchodzonego od 2005 roku Dnia Czystego Powietrza.
PAPIER I TEKTURA
Celem akcji było uświadomienie uczniom, a za ich pośrednictwem także rodzicom, że to od naszych codziennych decyzji zależy jakość powietrza, którym oddychamy. Podczas zajęć młodzi wrocławianie dowiedzieli się o przyczynach i skutkach zanieczyszczenia powietrza oraz poznali sposoby, dzięki którym mogą wpływać na jego jakość. W akcji wzięło udział ponad 70 szkół i przedszkoli, a w zajęciach uczestniczyło ponad 12 tysięcy uczniów. W celu przygotowania nauczycieli do przeprowadzenia zajęć, 9 listopada pracownicy Departamentu Zrównoważonego Rozwoju wraz ze strażnikami miejskimi przeszkolili 128 przedstawicieli wrocławskich szkół i przedszkoli. Podczas szkoleń zostały zaprezentowane materiały przygotowane do przeprowadzenia lekcji dot. środowiska, które są dostępne na stronie: www.wroclaw.pl/srodowisko/czyste-powietrze-we-wroclawiu-naszawspolna-sprawa.
Parki Młodego Wrocławianina - W przyszłym roku powstaną w naszym mieście Parki Młodego Wrocławianina - zielone miejsca, w których wrocławskie rodziny będą mogły posadzić drzewa, upamiętniając tym samym jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu rodziców, jakim jest pojawienie się nowego członka rodziny – mówi Magdalena Piasecka, wiceprezydent Wrocławia. W 2018 r. nasadzonych zostanie 400 drzew. Drzewa dla swoich dzieci będzie można sadzić w dwóch lokalizacjach. - Wiosną rozpoczynamy nasadzenia 200 drzew w parku przy Awicenny, a jesienią kolejne 200 drzew w parku przy Ługowinie – zapowiada Monika Pec-Święcicka, zastępca dyrektora Zarządu Zieleni Miejskiej.
fot. Janusz Krzeszowski
W sobotę, 18 listopada, na Wzgórzu Gajowickim przy górce Pafawag zasadzono na pamiątkę narodzin najmłodszych wrocławian pierwszych 18 drzew. Każde z nich będzie nazwane imieniem dziecka, dostanie też swoją tabliczkę. - Będziemy tu przychodzić i podlewać nasze drzewo – mówili rodzice. Bardzo ważnym aspektem przy planowaniu nasadzeń drzew jest sąsiedztwo drzew już istniejących, tak aby całość kompozycji była spójna z otaczającym krajobrazem i warunkami siedliskowymi. Wszystkie nasadzenia będą realizowane tak, aby miały jak najlepsze warunki do wzrostu przez wiele lat.
Wrocławskie żłobki i przedszkola publiczne z oczyszczaczami powietrza Urząd Miejski Wrocławia wyposaży w oczyszczacze powietrza sale wielofunkcyjne oraz sypialnie 11 publicznych żłobków. Dzięki temu mikroklimat pomieszczeń, w których przebywają dzieci, będzie lepszy.
fot. Janusz Krzeszowski
Miasto przeznaczy na zakup oczyszczaczy powietrza około 230 000 zł. Już w styczniu pojawią się one w żłobkach. Ponadto w czterech publicznych żłobkach, w czasie remontu i modernizacji, zostały już zamontowane urządzenia do klimatyzacji i oczyszczania powietrza. To placówki przy Białowieskiej, Sądowej, Brodatego i Jugosłowiańskiej. Niezależnie od tych działań miasto wzięło udział w konkursie „Oddychaj powietrzem”, zorganizowanym przez TAURON. To element programu informacyjno-edukacyjnego spółki, w którym nagrodą są czujnik czadu oraz oczyszczacze powietrza na wyposażenie gminnych żłobków lub przedszkoli. Szansę na wygraną miało 5 gmin, które zebrały największą liczbę głosów. Nasza gmina zajęła w plebiscycie czwarte miejsce, a oczyszczacze powietrza, warte 2,5 tys. zł każdy, zostały przekazane do: żłobka nr 14 (ul. Mulicka 4c), żłobka nr 8 (ul. Sądowa 6), przedszkola nr 140 „Pod Platanem” (ul. Nadbrzeżna 14), przedszkola nr 35 „Tęczowy Domek” (ul. gen K. Pułaskiego 20a).
fot. Janusz Krzeszowski
SZKŁO BIAŁE I KOLOROWE
ODPADY ZIELONE
TWORZYWA SZTUCZNE, METALE
ODPADY ZMIESZANE
#oddechwnormie
www.wroclaw.pl/oddechwnormie
A Ty? Co zrobisz bez powietrza? Anna Polan Dotlenieni.org
Powszechnie wiadomo, że człowiek bez jedzenia potrafi przetrwać kilka tygodni, bez wody – kilka dni. A bez powietrza? Zaledwie kilka minut. Oddychanie to jedna z podstawowych funkcji życiowych wykonywana bez przerwy i automatycznie. Przestać oddychać to przestać żyć – wszyscy to doskonale wiemy. Ale czy na pewno zdajemy sobie sprawę z tego, czym i jak oddychamy? Z pełną świadomością rozdzielam tutaj te dwa wątki: czym i jak. Uważam, że niezwykle istotna jest nie tylko dostępność tlenu w powietrzu, ale jakość powietrza w ogóle. I druga kwestia: nie zawsze wystarczy tylko oddychać. Coraz istotniejsze jest, by nauczyć się, jak to dobrze robić. Każdy z nas w ciągu jednej doby wykonuje około 20 tysięcy wdechów i wydechów. Wszystko to dzieje się poza naszą świadomością. Trudno sobie wyobrazić byśmy musieli myśleć o każdym oddechu, bo musielibyśmy to robić 20 tysięcy razy na dobę, co byłoby szalenie trudne, szczególnie w nocy. Nasz organizm jest bardzo skomplikowany, a przez to niezwykle fascynujący. Większość procesów w nim zachodzących odbywa się poza nami, nie znaczy to jednak, że należy je zaniedbywać. Warto zastanowić się nad tym, do czego tak właściwie, poza oczywistym stwierdzeniem, że do życia, potrzebne nam jest powietrze.
Nie znam choroby, u podstaw której nie leżałoby niedotlenienie komórek – głosi znany biochemik Otto Warburg, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. Twierdzi, że komórki nowotworowe odżywiają się glukozą, a nie tlenem, jak komórki zdrowe. Bezpośrednio powiązał powstawanie komórek nowotworowych z niedotlenieniem organizmu. Gdyby pozbawić komórkę 35% jej tlenu, to przez 48 godzin może zamienić się w komórkę nowotworową!
Powietrze jest mieszaniną gazów, w której większość stanowią azot (ok. 78%) i tlen (około 21%), i to właśnie tlen pełni podstawową rolę w procesie oddychania. Potrzebny jest nam przede wszystkim do wytworzenia energii, przyswojenia substancji odżywczych przez tkanki i komórki, usunięcia szkodliwych produktów przemiany materii oraz odnowy i regeneracji. Poprzez wpływ na pracę naszych organów wewnętrznych odpowiada za stan całego organizmu: zdrowie, młody wygląd, samopoczucie, nastrój, witalność. Wyobraźmy więc sobie, co dzieje się w organizmie w momencie braku odpowiedniej ilości tlenu. Tlen jest transportowany do komórek przez krew. Jeśli komórka otrzymuje zbyt małą porcję tlenu, szuka alternatywnego źródła wytwarzania energii, najczęściej przechodząc na metabolizm beztlenowy. W wyniku tego procesu powstaje wiele szkodliwych dla człowieka ubocznych produktów przemiany materii, które mogą poważnie uszkadzać komórki. W dłuższej perspektywie prowadzić to może do wystąpienia chorób przewlekłych. Wielu naukowców twierdzi, że każda choroba ma swoje podłoże w niedotlenieniu organizmu.
Skąd wzięli się dotlenieni.org? Jako dotlenieni.org postanowiliśmy wziąć byka za rogi i zająć się tematem: czym i jak oddychać. Stworzyliśmy projekt, którego ideą jest powstanie ruchu społecznego, którego członkowie walczyć będą o jak najlepszą jakość powietrza w polskich miastach. Z jakiego powodu podjęliśmy się tego typu działań? Temat przywołany na początku artykułu jest nam dobrze znany – jesteśmy świadomi roli prawidłowego dotlenienia organizmu i chcielibyśmy, by ta wiedza dotarła do każdego człowieka. Przeraża nas to, co dzieje się z jakością powietrza na świecie. Weźmy na początek temat bardzo aktualny, czyli smog. Kiedy tylko lato dobiega końca i nadchodzi polska złota jesień, powoli przygotowujemy się na sezon grzewczy. Listopad to zazwyczaj miesiąc, w którym zaczynamy odczuwać, w dosłownym tego słowa znaczeniu, czym palimy w piecach. W okresie przejściowym, przed srogą zimą, najczęściej wypalane są nagromadzone w domach śmieci: stare ubrania, buty czy różnego rodzaju przedmioty, które posiadają w swoim składzie wiele chemicznych substancji. Przemycamy w ten spo-
sób do środowiska całą masę trucizn, które wdychamy. W ten sposób stare buty sąsiada, spalone przez niego w piecu, wracają do nas, zaśmiecając tym razem nie piwnicę, ale jego i nasze komórki. Czym to skutkuje – chyba nie trzeba już ponownie szczegółowo tego opisywać. Wspomnę także o złej jakości węglu, którym najczęściej zimą opalane są mieszkania. Jest on tani i z tego powodu cieszy się wielkim powodzeniem. Ten artykuł nie ma jednak na celu poszukiwania optymalnego rozwiązania tego problemu – wiadomo, że istnieją alternatywne, bardziej przyjazne środowisku sposoby ogrzewania – jednak warto podkreślić, że wprowadzenie regulacji tej kwestii w skali ogólnokrajowej wymaga wysiłku wielu podmiotów o znacznie wyższych kompetencjach i możliwościach niż nasze. Dajemy oddech miastu. I marzymy o tym, by robić to wspólnie! Oprócz zanieczyszczeń powodowanych przez materiały opałowe do atmosfery codziennie płyną ogromne ilości trujących gazów pochodzących ze spalin samochodowych i fabryk. Do tego masowe wycinki drzew – każdej minuty na świecie znika las naturalny, którego wielkość można porównać do trzech boisk piłkarskich. Co trzy lata wycinane są lasy tropikalne o powierzchni naszego kraju.
na konkretne rośliny, a firma, oprócz ufundowania roślin, zazwyczaj wysyła kilku chętnych pracowników, by w ramach wolontariatu posadzili krzewy w wybranej placówce. Takie działania to nie tylko możliwość zadbania o środowisko i przestrzeń, w której działają, ale również zbliżenia do lokalnej społeczności. To także dbałość o pracowników, bo wspólne sadzenie krzewów przy szkołach czy szpitalach jest doskonałym sposobem integracji i motywacji. Zakup krzewów jest gestem, który ma realny wpływ na otoczenie. Społeczna odpowiedzialność biznesu (z ang. corporate social responsibility) w tym przypadku to nie pusty slogan! Zielony Rekord Polski W dniach 20 i 21 października odbyła się pierwsza edycja Zielonego Rekordu Polski. Inicjatywa ta powstała z prostego powodu: nasze działania musiały nabrać żywszego odcienia zieleni. Mieliśmy ogromną potrzebę stworzenia wydarzenia, które dostępne będzie dla wszystkich, o którym będzie głośno i które przykuje uwagę szerokiego grona. Z doświadczenia wiemy, że im większa skala zjawiska, tym chętniej ludzie biorą w nim udział. A taki jest właśnie nasz cel. O co właściwie chodzi? O to, by
Co robimy? Tworzymy płaszczyznę na której spotyka się świat biznesu z sektorem publicznym, by działać na rzecz wspólnego dobra. W praktyce wygląda to tak: zainteresowane firmy mogą się do nas zgłosić i wybrać placówkę, którą chciałyby wesprzeć poprzez zakup roślin. Są one sprawdzane i rekomendowane przez dotlenieni. org, zgłaszają nam zapotrzebowanie
fot. dotlenieni.org
w ciągu 24 godzin posadzić jak największą ilość roślin. Tak więc, gdy nadchodzi dzień bicia rekordu, wszyscy chwytają szpadle w dłoń i kopią dołki pod krzewy. To jest nasze marzenie: by w tym dniu w całej Polsce ludzie jednoczyli się pod zielonym hasłem dotleniania otoczenia i sadzili nowe rośliny. Marzymy, by stało się to nieodłączną częścią narodowego kalendarza wydarzeń, jak Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy czy Szlachetna Paczka. Chcemy walczyć o lepsze, zdrowsze powietrze, którym przecież wszyscy oddychamy. Brakuje nam takiej „zielonej szlachetnej orkiestry”, która zjednoczy wszystkich w proekologicznym celu. Podczas Zielonego Rekordu 2017 w ciągu jednej doby posadziliśmy we Wrocławiu 3295 krzewów na terenach 23 placówek: przedszkoli, szkół, szpitali. Większość krzewów (2300 szt.) została ufundowana przez Urząd Miejski Wrocławia, pozostałą część sponsorowały firmy: 3M, AmRest, Luxoft, NewVoiceMedia, Volvo. W posadzenie krzewów włączyli się wolontariusze z tych firm, przedstawiciele urzędu, pracownicy placówek, które zostały obdarowane roślinami, dzieci ze szkół i przedszkoli, ich rodzice i ochotnicy, którym spodobał się pomysł bicia rekordu. Na naszej stronie www.dotlenieni.
#oddechwnormie org można było wybrać sobie miejsce i przyjść pomóc sadzić krzewy. Był to pretekst do wspólnej zabawy, zmiany otoczenia, bezinteresownego działania na rzecz wspólnego dobra, edukacji ekologicznej dla najmłodszych. Do bicia rekordu można było także dołączyć, sadząc rośliny indywidualnie – w swoich domach, ogrodach, najbliższym otoczeniu. Wystarczyło udokumentować sadzenie i przesłać je do dotlenionych. Nasze założenia dotyczące Zielonego Rekordu zostały zrealizowane: posadziliśmy ponad 3 tysiące krzewów, zachęciliśmy do tego sporą część mieszkańców i zaszczepiliśmy w nich, a przede wszystkim w dzieciach, naszą ideę. Teraz naszym zadaniem jest sprawić, by ta idea się rozprzestrzeniała i wrastała głęboko w świadomość ludzi. Co sadzić, by było więcej tlenu? Wiele osób może się zastanawiać, jakie rośliny warto posadzić u siebie, by poprawić jakość powietrza. Od-
www.wroclaw.pl/oddechwnormie przystosowanych do naszego klimatu – dbajmy o to, by rosło ich jak najwięcej. Zdaję sobie sprawę, że nie każdy może sobie pozwolić na posadzenie kilku drzew we własnym ogrodzie, ale wystarczy wiedza, na temat tego, jak wiele korzyści przynoszą nam drzewa, aby każdy zechciał mieć ich jak najwięcej w swoim najbliższym otoczeniu. Zachęcamy do zgłębiania tej wiedzy. Żyjąc w miastach, zapomnieliśmy, jakie jest nasze naturalne środowisko i że od wielkomiejskiego hałasu i szumu możemy odetchnąć wśród drzew, które dają nam spokój, ciszę, tlen. Przebywanie w ich otoczeniu może być wręcz lecznicze. W domu i w biurze Zachęcam też gorąco do zgłębiania wiedzy na temat roślin doniczkowych, które warto mieć we własnym mieszkaniu oraz biurze – tu przecież większość z nas spędza sporą ilość czasu. Pewne rośliny w większym stopniu oczyszczają powietrze ze
*Jedno duże drzewo – ok. 25
metrów wysokości – pochłania tyle dwutlenku węgla, ile dostarczają dwa gospodarstwa domów jednorodzinnych. Hektar lasu pochłania tyle dwutlenku węgla, że odpowiada ona ilości wytwarzanej przez samochody, które przejechały 100 tys. km. (źródło: https://sadybamazury.wordpress.com/2013/04/06/dlaczego-wartosadzic-i-pielegnowac-drzewa-jacekborowski/)
*Zdrowe, 10-metrowe drzewo,
produkuje średnio około 118 kg tlenu rocznie, a człowiek zużywa go 176 kg, a zatem dwa drzewa średniej wielkości zaspokajają potrzeby jednej osoby. Warto też wiedzieć, że jeden hektar zadrzewień śródmiejskich pochłania w ciągu godziny 8 kg dwutlenku węgla, tyle, ile oddychając, wydziela 200 osób. (źródło: sadybamazury.wordpress. com/2013/04/06/dlaczego-warto-sadzici-pielegnowac-drzewa-jacek-borowski/)
alny wpływ na środowisko, w którym żyje i powietrze, którym oddycha. W jaki sposób będzie można to zrobić, dowiecie się już po nowym roku na stronie www.dotlenieni.org, a także na Facebooku. Niech zielony kolor jeszcze bardziej, mocniej i intensywniej kojarzy nam się ze zdrowiem, a my wszyscy bardziej, mocniej i intensywniej dbajmy, by było zielono i byśmy wszyscy byli DOTLENIENI! powiadając na to pytanie, zgodnie z opinią naszego ogrodnika, powiem krótko: przede wszystkim krzewy i drzewa liściaste. Niekoniecznie zimozielone. Jest taka prosta zasada – im większy liść, tym więcej tlenu produkuje. W placówkach, które do tej pory zaopatrzyliśmy w rośliny, sadziliśmy przede wszystkim bukszpan, pęcherznice, derenie i tawuły. Są to krzewy dość łatwe w utrzymaniu, można z nich, w miarę potrzeb, wyhodować piękne żywopłoty, a do tego biorą udział w procesie fotosyntezy, produkując tlen. W ogrodach warto też sadzić pnącza, bluszcze – one także są tlenodajne, a do tego cieszą oko, dodając uroku ogrodom. Oczywiście nie muszę chyba specjalnie przekonywać nikogo do tego, że najwięcej tlenu produkują drzewa liściaste. Wszelkiego rodzaju klony, kasztanowce, lipy itp. Mamy szeroki wachlarz drzew liściastych dobrze
szkodliwych substancji (takich jak benzen, formaldehyd, aceton, trójchloroetylen - są to substancje wydzielane przez monitor komputera czy telewizor). Bazując na informacjach pochodzących z różnych źródeł, polecamy lubiane przez wielu storczyki. Neutralizują one między innymi tzw. smog elektromagnetyczny. Świetnym oczyszczaczem powietrza są także: skrzydłokwiat, paproć, dracena, wężownica, palma. Można zainspirować się listą roślin najlepiej oczyszczających powietrze, którą opublikowała NASA. Dotlenieni.org zachęcają gorąco wszystkich, aby wiosną przyszłego roku włączyć się do akcji bicia Zielonego Rekordu Polski. Chcemy posadzić dużo więcej roślin niż w tym roku, chcemy włączyć w akcję więcej miast, więcej firm, więcej osób. Chcemy, by w tym dniu ludzie sadzili rośliny w domach i ogrodach, by każdy czuł, że ma re-
Zielone WBO – to działa! Wrocław obrał zielony kierunek rozwoju. Efektem tego są nie tylko starania o tytuł Zielonej Stolicy Europy czy przyjęcie programu poprawy jakości powietrza, ale także utworzenie odrębnej kategorii projektów, na które można głosować w ramach specjalnej edycji Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego, czyli tzw. „zielonego WBO”. W grudniu mieszkańcy miasta zdecydują w głosowaniu o powstaniu minimum 8 nowych skwerów i małych parków na terenie Wrocławia. Budżet całego przedsięwzięcia to 2,5 mln złotych. Projekty, poddane pod ocenę wrocławian, zostały wytypowane przez zespół ekspertów: ekologów, aktywistów miejskich, naukowców, urzędników zajmujących
się zielenią i WBO. Są to pomysły – zdaniem komisji – najciekawsze, innowacyjne, z największym potencjałem. O tym, w jakim dokładnie zakresie zwycięskie projekty zostaną zrealizowane, również zdecydują mieszkańcy – podczas konsultacji społecznych, przewidzianych na 2018 rok.
#oddechwnormie
www.wroclaw.pl/oddechwnormie
Drzewa a zanieczyszczenie powietrza ekopotencjal.pl
Drzewa posiadają olbrzymie znaczenie przyrodnicze, istotne dla całego środowiska. Wzbogacają bioróżnorodność, tłumią hałas, pomagają wyrównywać tzw. wyspy ciepła tworzące się w miastach wskutek nagromadzenia betonu i szkła, zatrzymują deszczówkę (ich korzenie ułatwiają jej powolne infiltrowanie do gruntu). Jednak przede wszystkim drzewa pomagają ochłodzić i odświeżyć powietrze, którym oddychamy. Przeciętnie jedno drzewo (buk, dąb, jesion, lipa) liczące kilkadziesiąt lat, w ciągu sezonu wegetacyjnego oddaje do atmosfery kilkaset litrów wody. Woda ta poprawia nie tylko warunki bytowe żyjących organizmów, ale również przyczynia się do oczyszczania atmosfery ze znajdujących się w niej pyłów. Drzewa nie tylko obniżają temperaturę powietrza, ale poprzez fotosyntezę wiążą dwutlenek węgla i wytwarzają tlen potrzebny nam do oddychania. Przyrodnicza wartość drzewa wzrasta wraz z upływem czasu. Szacuje się, że jedno duże drzewo (25 m wysokości) usuwa w ciągu dnia z otoczenia tyle samo dwutlenku węgla, ile emitują dwa domy jednorodzinne. Pochłaniając dwutlenek węgla, drzewa przeciwdziałają skutkom efektu cieplarnianego.
zanych z funkcjonowaniem zieleni, wynikających z niekorzystnych przekształceń klimatu.
Specyficzne warunki zurbanizowanej przestrzeni dużej aglomeracji generują szereg problemów zwią-
W miastach stosunkowo korzystne warunki rozwoju występują w parkach – przede wszystkim tych dużych, przynajmniej kilkuhektarowych – i w lasach. W najgorszej sytuacji znajduje się zieleń przyuliczna, narażona na stresogenne czynniki środowiska miejskiego w największym stopniu. Te ograniczenia sprawiają, że podczas planowania nasadzeń miejskich należy kierować się przydatnością poszczególnych gatunków do zasiedlania określonych stanowisk, wyrażającą się m.in. w niewielkich wymaganiach siedliskowych, odporności na zasolenie gleby, odporności na szkodniki, typie systemu korzeniowego i zajmowaną przez niego powierzchnię, pokroju, tempie wzrostu, a także wartościach dekoracyjnych. Do gatunków charakteryzujących się dużą odpornością na zanieczyszczenia miejskie, zasolenie gleby i niewielkimi wy-
*Obliczono, że jedna 60-letnia sosna produkuje w ciągu doby tyle tlenu, ile zużywają w tym samym czasie 3 osoby. Badacze zwracają uwagę na to, że naprawdę skuteczne są duże i stare drzewa. (McPherson i inni, 2000)
wierzba krucha i dąb (0,8 kg), lipa i jesion (0,7 kg). Podobne ilości tlenu wydzielają drzewa szpilkowe, takie jak sosna. Jedno drzewo produkuje w ciągu roku tyle tlenu, ile zużywa człowiek w ciągu 2 lat życia. (Polska Zielona Sieć)
*100-letni buk posiada w okresie wegetacji średnio około 800 tysięcy liści. Wyliczono, że liście tego buka w okresie wegetacji pochłaniają około 2,35 kg dwutlenku węgla na godzinę, wydzielając w procesie asymilacji ponad 1,7 kg czystego tlenu, co daje 3500 kg na rok. Ilość ta stanowi całkowite roczne zapotrzebowanie tlenowe dla 10 osób. (Chachulski, 2000)
*Liście drzew zatrzymują pyły, a także pomagają usuwać z atmosfery toksyczne substancje. Zatrzymują one i usuwają z otoczenia szereg składników tworzących smog, takich jak: ozon, tlenek węgla, tlenki azotu, amoniak i pewne ilości dwutlenku siarki, przy czym drzewa liściaste są mniej wrażliwe na zanieczyszczenia niż iglaste. Obliczono, że 100 drzew usuwa około 454 kg zanieczyszczeń rocznie, wliczając w to 181 kg ozonu oraz 136 kg cząsteczek stałych (zanieczyszczeń pyłowych). (McPherson i inni, 1999)
Dobór gatunkowy drzew do nasadzeń
*Do drzew dostarczających największe ilości tlenu należą: buk pospolity (ponad 1,1 kg), klon (1,1 kg), robinia akacjowa (1,1 kg),
maganiami glebowymi, polecanych do nasadzeń na terenie Wrocławia należą przede wszystkim: klon pospolity, klon polny, klon jawor, lipa drobnolistna, lipa amerykańska, dąb szypułkowy, platan klonolistny, sosna czarna, olsza czarna, olsza szara, miłorząb dwuklapowy, kasztan jadalny, kasztanowiec czerwony, jesion wyniosły, grab pospolity, leszczyna turecka, jodła jednobarwna, jarząb szwedzki i śliwa wiśniowa. Segreguję, nie marnuję, na maksa wykorzystuję Butelki plastikowe i szklane, rolki po papierze toaletowym, pojemniki po jogurtach, puszki aluminiowe, żarówki czy zużyte ubrania to tylko nieliczne przykłady odpadów, które codziennie wędrują do kosza na śmieci. Ważne aby były segregowane zgodnie z zasadami obowiązującymi na terenie gminy, w której mieszkasz. We Wrocławiu śmieci w gospodarstwach domowych sortujemy na papier, plastik, szkło oraz odpady zmieszane. Ponadto wyróżniamy także bioodpady (brązowe worki, kompostownik), elektrośmieci i odpady wielkogabarytowe (kontenery lub PSZOK) oraz odpady inne, np. przeterminowane leki (pojemniki w aptekach).
musi również dotyczyć terenów zewnętrznych. Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, jak również mieszkańcy zabudowy jednorodzinnej, powinny przemyśleć rozmieszczenie oraz ułożenie pojemników na odpady. Przykład stanowi Wspólnota Mieszkaniowa Królewiecka (Osiedle Maślice), gdzie przy współpracy z Fundacją Ekopotencjał przygotowano optymalne rozlokowanie pojemników na odpady dla blisko pięciuset mieszkań. Przy dwóch g ł ów nych wiatach śmietnikowych, gdzie zlokalizowan e s ą
Segregacja odpadów nie jest trudna, jednakże wymaga dyscypliny i organizacji w gospodarstwie domowym. Doskonałym przykładem jest historia uczestniczki warsztatów z recyklingu i upcyklingu prowadzonych przy współpracy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i spółki Ekosystem przez Fundację Ekopotencjał – Przestrzeń Możliwości w ramach projektu „Ekologia łączy pokolenia – międzypokoleniowe warsztaty z edukacji ekologicznej w gminie Wrocław”. W mieszkaniu o powierzchni 19 m2 segregacja odpadów zorganizowana jest następująco: plastik oraz odpady zmieszane gromadzone są w pojemnikach, papier w reklamówce, która wisi na drzwiach pod zlewozmywakiem, a szkło (wynoszone codziennie) przy drzwiach do mieszkania.
p o jemniki na odpady zmieszane, postawione są po trzy pojemniki na papier oraz plastik. Ponadto obok stoją pojemniki na szkło, tzw. dzwony. Dodatkowo na początku i na końcu terenu wspólnoty stoją dwie mniejsze wiaty, w których znajdują się wszystkie pojemniki potrzebne do segregacji śmieci. Warto nadmienić, że wokół wiat śmietnikowych jest czysto, a przy porządkowaniu pojemników wygenerowano dwa miejsca parkingowe dla mieszkańców.
Organizacja segregacji odpadów
Zanim jednak zdecydujemy się na
#oddechwnormie wyrzucenie starych rzeczy, warto zastanowić się, czy można którąś z nich ponownie wykorzystać. Stare, niepotrzebne, zużyte przedmioty mogą poprzez zmianę funkcji otrzymać nowe życie. Proces ten nazywa się upcyklingiem – to forma przetwarzania
www.wroclaw.pl/oddechwnormie odpadów, w wyniku której powstają produkty o wyższej wartości aniżeli przetwarzane surowce. Upcykling zmniejsza ilość odpadów i zużycie surowców naturalnych, stanowiąc tym samym ewolucję w recyklingu. Przy tworzeniu nowych przedmiotów uruchamiamy kreatywność i pomysłowość, ogranicza nas jedynie wyobraźnia. Dzięki upcyklingowmi możemy tworzyć unikatowe produkty, niespotykane w seryjnej produkcji. Dlatego stał się on trendem w modzie, sztuce i designie, będąc jednocześnie doskona-
łym pomysłem na własny biznes. Warto poszukać inspiracji w Internecie (fora, blogi) lub w materiałach z naszych warsztatów (są do pobrania na www.ekopotencjal.pl). Należy sobie uświadomić, że śmieci to nie tylko efekt uboczny konsumpcji, ale surowiec, który możemy dalej wykorzystywać, stosując zasadę 5R (z ang. reduce – reuse – recycle – recover – renew), czyli: zredukować - użyć ponownie - zrecyklingować naprawić - ponownie użyć. Jako mieszkańcy jednego z największych miast w Polsce nie uciekniemy od problemu odpadów. Dlatego już od dziś zadbajmy o swoje osiedle, miasto i segregujmy, nie marnujmy. Szczegółowe informacje o segregacji odpadów znajdują się na www.ekosystem.wroc.pl. *Fitoncydy oraz lotne związki zwane olejkami eterycznymi, wydzielane przez drzewa, pełnią role bakteriobójczą. Dlatego wokół drzew powietrze jest wyjątkowo czyste pod względem bakteriologicznym. Roślinami wydzielającymi te substancje w największych ilościach są drzewa i krzewy szpilkowe, głównie sosna. W mniejszym stopniu podobne działanie wykazują inne drzewa, takie jak lipa, brzoza, wierzba, klon, robinia akacjowa, dąb, jarzębina, bez lilak. (Polska Zielona Sieć)
Miejski program wymiany pieców
Powstaje nowy miejski program dopłat do wymiany pieców, który zakłada zrealizowanie każdego złożonego wniosku o wymianę i dofinansowanie w wysokości do 70% wartości (do 12 tys. zł).
- Rządowy program KAWKA jest likwidowany, dlatego uruchomiony zostanie nowy miejski program wymiany pieców. Będziemy także apelować, aby na ten cel znalazły się pieniądze na poziomie Rady Ministrów. Z budżetu miasta przeznaczymy na wymianę węglowych źródeł ciepła przynajmniej 20 mln zł – mówi prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz. Ostatecznym celem jest całkowite wyeliminowanie nieekologicznych pieców. Plan na pierwsze sześć lat zakłada wymianę pieców w średnim tempie ok. 2000 wniosków rocznie.
taryzować paleniska węglowe. Operacja rozpocznie się od obecnie rewitalizowanych najstarszych obszarów miasta. Jest również propozycja skierowana do nowych użytkowników, którzy podłączą się do sieci ciepłowniczej, aby dostali zachęcające zniżki na opłaty, nawet do 20 procent. W nowych obszarach miasta priorytetem ma być sieć gazowa. – Przy sprzedaży miejskich lokali chcielibyśmy promować tych mieszkańców, którzy dokonali wcześniej, bądź dokonają wymiany pieców w trakcie trwania programu– mówił Rafał Dutkiewicz, prezydent Wrocławia.
Poprawiamy jakość powietrza we wrocławiu – Wszystkie paleniska będziemy likwidować do 2028 roku, natomiast normy dotyczące zapylenia chcemy spełniać do 2024 roku – dodaje Rafał Dutkiewicz.
Dotacja
Szacowane koszty działań antysmogowych w latach 2018-2028 to ok. 300 mln zł. Większość pieniędzy będzie pochodzić z budżetu miasta, jednak Wrocław liczy również na wsparcie Urzędu Marszałkowskiego.
do wymiany ogrzewania węglowego Wrocław chce również zinwen-
Ilustracja Lea Vervoort
www.wroclaw.pl/oddechwnormie
Dodatkowe linie tramwajowe i autobusowe. Nowe trasy tramwajowe. Zakup nowoczesnych tramwajów i autobusów. Likwidacja pieców węglowych. Program dopłat do wymiany pieców z dofinansowaniem około 70%. Parki kieszonkowe w centrum miasta (zielona infrastruktura). Edukacja. Lekcje we wrocławskich szkołach „Czyste powietrze – nasza wspólna sprawa”.
@zielonywrocław