Göç Hikayeleri

BELGESEL ATÖLYESİ

göç hikayeleri fotoröportaj sergisi Ahmet Serdar Turan Esin Kaynar

Kuratör, Adil Alpkoçak Aynur Ekiz Candan Taşatmanlar Erdal Türkoğlu Hülya Akkaya Mustafa Karahan Nejat Gündüç

www.efsa.org.tr

ÖNSÖZ EFSA fotoğraf derneğinin Belgesel Atölyesinin değerli üyeleri toplumsal sorumlulukları ve yaşama ait fotoğraf belleği oluşturma düşüncesiyle, fotoğrafın işlevsel önemini ortaya koydukları “Göç Hikayeleri” projesiyle bizleri buluşturmaktadır.

Günümüzün en önemli yaşam pratiği “göç” kapsamında dünyanın birçok yerinde gelişen olayları fotoğraflar ile etkileme oluştururken; tüm topluma duyarlılıkları, bu fotoğraflar ile tutum ve davranışlarımızı, körelen vicdanlarımızı yeniden olumlamaya dönüştürmüşlerdir. Ülkemize göç eden ve dünyada önemli sorun olarak kabul gören bu konuyu EFSA’nın değerli fotoğraf sanatçısı sayın Doç.Dr.Adil ALPKOÇAK koordinatörlüğünde çalışarak fotoröportaj tarzında bizlere sunan tüm atölye üyelerine teşekkürü borç biliyoruz.

Projede yer alan tüm sanatçı arkadaşlarımı gönülden kutlarım. Dünyanın bu sorunları yeniden yaşamaması için kendi içsel sorgulamalarını yapması böylesi yaşanmışlıklarda ancak bir dilek olabilir. Keşke savaşlar olmasa ve bu savaşın mağdur insanlarını korkularından dolayı fotoğraflanmış göçmenler içinde görmesek. Bu dönemlerin tanıkları fotoğrafçılar ile gurur duymaktayız.

Gözünüzün ve beyninizin ürettiği tüm görseller ile bizleri buluşturduğunuz için teşekkürlerimi iletiyorum.

Yrd.Doç.Dr.Ahmet İMANÇER EFSA Fotoğraf Derneği Başkanı

MEHMET AMCA VE AILESI Mehmet amca 1940’larda küçük bir çocuk iken ailesiyle Türkiye’den Suriye’ye göç etmiş. Savaş şimdi onu, ailesinin reisi olarak, Türkiye’ye geri göçmeye mahkum etmiş. Çocukları ve torunları ile birlikte Basmane’de iki katlı eski ve terkedilmiş bir evde yaşamaya çalışıyorlar.

Mehmet amca, ataerkil bir ailenin en büyüğü ve tüm bu şartlara rağmen evdeki ağırlığı belli. Oturup konuşuyoruz. Haykırıyor:“Bu aile nasıl geçinecek? Bu yavruların karnı nasıl doyacak ?”

Kucaktakileri saymazsak, Hamide kendi ayakları üzerinde duran evin en küçüğü. Henüz iki yaşında bile değil. Evdeki tüm çocuklar olanlardan habersiz yaşamlarını sürdürüyorlar. Hepsi okula ve öğrenmeye aç. Hülya öğretmenin onlara anlattığı hikayeleri dikkatle dinliyorlar.

Adil Alpkoçak ● Hülya Akkaya

OTEL ODASI Her şey 3 arkadaşın savaş dolayısıyla vatanlarından uzak bir otel odasında yollarının kesişmesiyle başlamıştı. Üç arkadaşın ilki 23 yaşında, taksi şoförü. En küçüğü henüz 1 yaşında olan 3 evlada sahip olmuştu fakat ülkelerindeki savaş dolayısıyla kötü kadar peşlerini bırakmamış. Bir işe çıktığı bir gece uçaklardan atılan bombalardan biri yaşadığı eve isabet etmiş, eşini ve çocuklarını kaybetmişti.

Diğeri ise tıbbı laborant. İşini, evini, geçmişini, geleceğini kaybetmişti.

Yeni yaşam, yeni yaşanmışlıklar ve yeni bir gelecek, çocuklarının, eşinin güven içinde, korkmadan sığınabilecekleri bir evi, herkes gibi günlük yaşam kaygıları olsun istiyordu. Savaştan edindiği en acı tecrübe bu olmuştu. Berlin’e akrabalarının yanına gitmeyi istiyor.

19 yaşındaki bir diğeri ise savaştan önce sevdiği kızla evlenme hayalleri kuran bir üniversite öğrencisiydi. Savaş çıkınca okulunu bırakıp ülkesini terketmek zorunda kalmıştı. “Artık onsuz bir yaşam düşünmeliyim” derken hüzünlendi. “Abla Berlin’de tanıdığın kız varsa evlenmek isterim.” demişti içinin acıdığını hissettirerek. Belki yeniden birini sevebilir, mutlu olma hayalleri kurabilirdi ama önce Berlin’e gitmeliydi. İnandırmıştı kendini buna tıpkı diğer arkadaşları gibi.

Adil Alpkoçak ● Hülya Akkaya

ZOR YAŞAM Savaş bu Suriyeli aileyi geçen yıl göçe zorlamış ve kaçarak İzmir’e gelmişlerdi. Üç çocuklu aile bir süre akrabalarının yanında yaşamış, ardından kiralık bir eve geçmişlerdi. Biri zihinsel engelli üç çocuğa sahip olan ailenin babası vasıfsız işçiydi. İş bulması çok zordu.

Anne ev temizliklerine giderken, baba evde engelli çocuğuna bakmakla yükümlüydü. Tüm gün çocuğu ile oyunlar oynuyordu, onu avutuyor anneyi bekliyorlardı.

Tek odalı, çok az ışık alan evde sağlıksız koşullarda yaşamlarını komşularının da yardımı ile yürütüyorlardı. En büyük sıkıntıları kiralarını ödemekte zorlanmaları ve engelli çocuklarının sağlık giderlerini karşılayamamak.

Zordu yaşam şartları. Vatanlarından uzakta olsalar da en azından hayattaydılar. Hayata umut dolu gözlerle bakıyorlar.

Adil Alpkoçak ● Hülya Akkaya

EMANET YAŞAMLAR Ölmemek..! Her canlı gibi tek dertleri ülkelerinde yaşanan savaştan en az zararla kurtulmak.Tüm birikimlerini arkalarında bırakıp zorunlu olarak İzmir’e göç etmişler.

Mekanları “Basmane’’. 2015 yılının Şubat ayında üç aile gelmişler. Aylık 250tl. karşılığında on iki kişinin yaşamını idame ettirdiği 50 metre karelik kırık-dökük mekanlarda umutlarını yeniden perçinlemişler.

Fevzi ; Suriye’ de beyaz eşya dükkanı işletirken dükkanlarının bombalanması sonucu evsiz ve işsiz kalıyor. Fevzi canlarının kurtuluşuna sevinerek Türkiye ‘ ye sığınmışlar. Fevzi’nin eşi Zehra sağ bacağını, Zehra’nın erkek kardeşi Muhammet sağ kolunu bırakmış. Zehra’ nın diğer erkek kardeşi Gessam’ ın damadı Suhil; Suriye’ de babasını ve kız kardeşi Zeynep’ i ne yazık ki doğup büyüdükleri topraklarda defnetmiş.

Sonra?.. Sonrasında Suriye’ de kalan ailenin büyükleri olarak Zehra’ nın annesi Duha - babası Gazi geliyor. Her şeye rağmen hayat devam ediyor ve bir erkek bebek dünyaya geliyor.Bebek Gessam’ ın torunu. Yani kızı Suzan’ın oğlu Muhammet doğuyor.Baba Suhil Suriye’ den ne yapıp yapıp bebeğinin ve eşinin yanına gelebiliyor. Gazi ve Duha 25 yaşında ki oğulları Atıf’ı böbrek rahatsızlığı yüzünden kaybediyor.

Bu eve yerleştiklerinden beri duvarlara resimler yaparak duygularını anlatan evin büyük damadı Fevzi bu resimleri yapmaya devam etmektedir.

“Bomba düşmesin şükür” – Bum ! Bomba yok, yemek yok, şükür Allah

Ahmet Serdar Turan ● Esin Kaynar

PERISA GINAAT Perisa Gınaat 35 yaşında Afganistan'da yaşayan bir İranlı. Evli ve 2 kız, 3 oğlan toplam 5 çocuk annesi. Kızının biri 17 yaşında ve nişanlı.Taliban baskısı onunda ailece ülkesini terketmesine sebep olmuştu.Türk Devleti tarafından Erzincan’da terkedilmiş bir okulun bahçesine kurulan konteynır kampa yerleştirilmişlerdi. Yardım kuruluşları, çevre halkının ve bölge belediyesinin desteği ile yaşamlarını sürdürüyorlar. Çocuklarının geleceğini kurtaracağı bir yere yerleşmek istiyor. Kampta geleceklerinin olmayacağını düşünüyordu.

Oğlu Yunus terkedilmiş okulda oluşturulmuş sınıflarda küçüklerle Kuran dersi alıyor, anne Perisa ise büyüklerle. Oğlu kadar kendiside öğretmenini seviyordu.Çevre halktan dostlar edinmişti. Güleryüzlü ve konuksever yapısıyla koşup hemen karpuz kesti, çay yaptı yanına gofret ve bisküvi ikram etti.

"Burayı sevdim ve dostlar edindim fakat gitmemiz gerekiyor çünkü devletiniz her hafta kampta olduğumuzu teyit etmek için imzamızı alıyor,başka şehirlere gelip yerleşen akrabalarımızı ziyarete gidemiyor, geçici kimlik kartları yüzünden çalışmak için iş bulamıyoruz." demişti. Ve sonra eklemişti: "’Belki İzmir’e gelip oradan Avrupa’ya gideriz" Sözünü oğlu Yunes kesti: "Anne ya kaçtığımız bot batarsa....’’

Hülya Akkaya

SURUÇTA ÇOCUK OLMAK Bir kent düşünün ve orada evini, herşeyini bırakıp; bir çadırda, terk edilmiş bir barakada, camide, avluda belirsizlik içinde yaşayan insanlarını.

Sabahın kuşluk vakti çıktım sokağa. İşid'in 5-6 km uzaktan Kobane'ye Tank ve topla attığı bombaların sesleri geliyor. Sokaklar sabahı diri tutmuş insanlarla dolu. Kapıların önünde belirsizliğin hüznüyle düşünüyorlar. Çadırlar ayrı bir dram. Anneler el arabasında toprak taşıyor. Küçük bebelerin çadır yanlarına, önlerine ettikleri boklarını örtüyorlar toprakla.

Kesif bir bok kokusu var havada, (çok aramış, düşünmüşler gibi) kurban kesim yeriymiş yanlarıda belli. Yerdeki hayvan barsağından boşaltılmış dışkı ve kurumuş kan pıhtılarıyla sıcaklar bastırdıkça sinekli halinide getirin gözünüzün önüne..!

Türkçe bilen bir suriyeli aracılığıyla konuşmaya başladık. “Ben Kobane'de öğretmendim” dedi. “Senin gibi arabam evim her şeyim vardı. İşte bu çadırda şimdi 8 kişi kalır hale geldim!” Neyimizi alacaklar kimsenin istemediği bu adamlar, kime hükmedecekler? Hükmetmeyeceklerini de biliyorlar ama evlerimizi taş taş üstünde bırakmıyorlar, ne olacak sonumuz” dedi. Ne diyebilirdimki; tek bildiğim bir şey vardı onu diyebildim."Dünyanın hiçbir yerinde işgalciler işgal ettikleri topraklarda kalamaz,kalamadı” Kalsaydı amerika Vietnamda,Irakta kalırdı.Türkiyede kalırlardı kalsaydı’ dedim. 'Başaramayacaklar. Umudunuzu yitirmeyin, işte önünüzde bu bebeler kuracak yeniden evlerinizi!' dedim. İçim acıyarak ayrıldım oradan, kalabalığın içinden. İçim buruk, ağzımda ikram ettikleri Suriye kahvesinin tadıyla.

Mustafa Karahan

MAKBULE VE HALIL Makbule ve Halil, Halep'teki evlerini terk edip İzmir’e yerleşmişler.

Halil’in bir oğlu savaştan kaçıp, Danimarka'ya gitmiş. İzmir'de üç oğlu var. Biri Azad, patlama sırasında oğlu ölünce, şok geçirmiş, sinir hastası olmuş, konuşamıyor ve çalışamıyor. Azad burada hiç doktora gitmemiş. Suriye'de kullandığı Arapça bir reçetesi var.

Makbule ve Halil de hasta. “Hastahanede tercüman yok. Dil yok. Para az. ilaç yok” diyor Halil.

Diğer iki oğulları evli ve konfeksiyonda çalışıyorlar, babalarına yardım ediyorlar. Azadın eşi çalışıyor. Halil ara sıra balık tutuyor.

Satamayınca kendileri yiyor.

Bir gelini Türkçeyi iyi konuşuyor. Torunlar kimlikleri olmadığından okula gidemiyor.Oldukça zeki çocuklar aslında. Israrla fotoğraf çekmek istediler. Deklanşöre basmayı öğrenince de heyecanla fotoğraf çektiler.

Aynur Ekiz

ŞEHMUZ VE AILESI Şehmuz ve eşi çocuklarıyla beraber, iki yıl evvel Halepteki evleri yerle bir olunca gelip Basmane’ye yerleşmişler.

Dört oğlu da tekstilde çalışıyor. Bir damadı ise ütücü. İyi sayılabilecek bir evde 400 lira kira ile oturuyorlar. Şehmuz kalp hastası. Eczaneden ücretini ödemezse ilaçlarını alamıyor. Kızını bir bebeği doğdu, Türk vatandaşı olarak. İlk gördüğümüz güne göre Türkçeyi biraz öğrenmiş şimdi. Şehmuz ve diğer göçmenlerin kapısını her çalışımızda, yurt dışına kaçmaya çalışırken başlarına kötü bir şey gelmediğini duyma sevincini yaşadık.

Aynur Ekiz ● Candan Taşatmanlar ● Erdal Türkoğlu ● Nejat Gündüç

ZEYIDE VE MUHAMMED İki buçuk yıl önce Türkiye'ye gelip iki yıl Islahiye'de kaldıktan sonra Basmane'ye gelmişler. İkisi de 31 yaşında ve dört çocukları var. Çocuklardan biri duymuyor ve konuşamıyor. Bombalardan olduğunu söylüyorlar. İçeride uyuyan bebeğin de sağlık sorunları olduğunu ameliyat olması gerektiğini söylüyor babası.

Ama doktorlar “bekleyeceğiz" demişler.

Oturdukları ev çocuklar için sağlıklı koşullarda değil, zeminden oldukça aşağıda, bodrum katında ve güneş görecek penceresi yok. Oda ile antre arasındaki bir duvar boşluğu mutfak haline getirilmiş.

Çamaşırlar evin dışarı açılan tek noktası olan sokak kapısının üzerine gerilen bir ipte kurutuluyor.

Aynur Ekiz ● Candan Taşatmanlar

RABIA NURA VE IYMED IBRAHIM Halep'ten gelmişler, bir aydır İzmir'de yaşıyorlar. Rabia 35, eşi 45 yaşında.

Sekiz çocukları ve bir torunları var.

Rabia, evlenip Almanya'ya giden ve bir bebeği olan kızı Zeynep'in fotoğrafını gösteriyor. Kız çok küçük. Kaç yaşında evlendiğini soruyorum:”on iki" diyor. Rabia neredeyse hiç Türkce bilmiyor, belki de yanlış söylüyor diye düşünüyorum. Küçük oğlan Raid bize tercümanlık yapmaya çalışıyor. Babasının işsiz oldugunu çöp-kağıt topladığını söylüyor. Abileri karton işindeymiş. Evde beni çok etkileyen bir başka çocuk var: Fatma. Kendi içine kapanmış,vücudunu sürekli öne arkaya sallayarak tedirgin gözlerle kaçamak bakışlar atıyor. Duymuyor ve konuşmuyormuş. Annesi işaretlerle zihinsel sorunları da oldugunu anlatmaya çalışıyor. Doğuştan mı öyle yoksa savaş, bombalar ve korkunun sonucu mu tam anlayamıyoruz.

Rabia bize Suriye kahvesi yapıyor, kahvelerimizi yudumlarken komşularıyla ilişkilerini soruyorum. Hepsinin çok iyi olduğunu ama komşuluk ilişkilerinin olmadığını söylüyor. Sadece selamlaşıyorlarmış.

“Burada rahat mısın” diye sorduğumda bir kaç kez "çok şükür, çok şükür" diye yanıtlıyor…

Aynur Ekiz ● Candan Taşatmanlar

SAFIYE MASRI VE KEMAL ZARAH Onlar Halep'te yaşıyorlarmış. Evleri bombalanmış. ”Tavanlar üstümüze çöktü” diyor Safiye. El, kol ve bacaklarında yara izleri varmış. Kolundaki yara izini gösteriyor bize. “Ailede can kaybı var mı?” diye soruyorum. ”Eltimin 14 yaşındaki kızı öldü” diyor.

Beş kız ve bir erkek çocukları var. Küçük bir oda ve bir holden oluşan ev için 200 Lira kira ödüyorlarmış.

Kemal, kalp krizi geçirmiş. Eşi gerekli ilaçları alamadıklarını söylüyor.

Kemal'in aynı zamanda hafıza sorunları olduğunu, evden çıkıp gittiğini ve kaybolduğunu anlatıyor. İlaçların isimlerini yazıyoruz. Bir sonraki ziyaretimizde arkadaşlarımızın temin ettiği ilaçları bırakıyoruz.

Kemal Suriye'de demirciymiş. Artık çalışmıyor. Evi oğulları geçindiriyor. Üst komşuları küçük kızlarının bakımını üstlenmiş.

Son ziyaretimizde ne yazık ki Kemal'in öldüğünü öğreniyoruz.

Aynur Ekiz ● Candan Taşatmanlar ● Erdal Türkoğlu ● Nejat Gündüç

GÜLISTAN MUSA VE FERID ABDI Savaşta evleri yıkılınca biri sağır ve dilsiz üç oğulları ile Türkiye'ye sığınmışlar. Bulgaristan'a geçmek istemişler ancak sarp dağları aşmaya güçleri yetmemiş, karı koca geri dönmüşler. Oğulları Bulgaristan'a geçmis.

Ferid şöför, ancak dil sorunu nedeniyle burada çalışamıyor.

Basmane'de oturdukları bir oda bir salon eve 200 Lira kira ödüyorlarmış, şimdi 250 Lira olmuş. Komşuların desteği ve sosyal yardımlarla geçiniyorlar ama evlerine her gidişimizde bize çay ikram ediyorlar.

Suriye'de evli üç kızları ve torunları var. Gülistan onlardan bahsederken heyecanlanıyor, cep telefonundan bize onların fotoğraflarını gösteriyor.

Son ziyaretimizde Gülistan’ın yüzü gülüyordu; Bulgaristan'da bir kampta kalan oğulları Almanya'ya geçmişler...

Aynur Ekiz ● Candan Taşatmanlar ● Erdal Türkoğlu ● Nejat Gündüç

ZAKARIYA VE AILESI Aile, bir baba ve anne ile iki oğulları, onların eşleri ve torunlardan oluşuyor.

Onları tanıdığımızda küçük gelin bebek bekliyordu. Bir evlatlarını savaşta kaybetmişler. Dul kalan gelinleri üç çocuğunu aileye bırakarak yeni bir eşle gitmiş.

Erkek çocuklar çalışıyor ve ailenin geçimini sağlıyorlardı. Son ziyaretimizde bize tercümanlık yapan komşularından Basmane'den Tepecik'e taşındıklarını ve maddi durumlarının daha iyi olduğunu öğrendik...

Aynur Ekiz ● Candan Taşatmanlar

İZMIR SOKAKLARINDA YAŞAM Yaz aylarında, Avrupa'nın göçmen alacağını duyan binlerce Suriyeli, ellerinde valizleriyle çoluk çocuk Basmane çevresine toplandı. Bütün cami avluları, sokaklar, kaldırımlar adeta otel gibi doldu. Günlerce sokaklarda sağlıksız ve çok zor koşullarda yaşadılar.

Herhangi bir Avrupa ülkesine gitmenin yollarını aradılar.

Kimileri ölüm pahasına gidebildi, kimisi de havalar soğuyunca vazgeçtiler veya geri döndüler. Her birinin hikayesi, hem aynı, hem de çok farklıydı. Sadece yüzlerindeki endişeli bekleyiş, bitkinlik ve acı ilk bakışta anlaşılabiliyor. Çocuklar, verilen küçük şeylerle mutlu oluyor her çocuk gibi.

Türkiye'ye yerleşmeye karar verenler yapabildikleri işlerle geçimlerini sağlamaya çalışıyorlar.

Adil Alpkoçak ● Aynur Ekiz ● Erdal Türkoğlu ● Esin Kaynar ● Nejat Gündüç

www.efsa.org.tr

Mithatpaşa Caddesi No:1087 Güzelyalı İZMİR ☏ (232) 293 3818-19-20 ◆ www.aasm.org.tr

adal+

Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi