Jaarverslag 2016_Abiant

abiant jaarverslag 2016

Inhouds opgave Voorwoord

“De vraag naar flexibele uitzendkrachten steeg in alle grote sectoren.”

Onze bedrijfsstructuur.................. 4 Coöperatie Abiant ........................ 6

Toezicht Verslag van de Raad van Commissarissen.......... 8 Raad van Commissarissen........ 10 Rooster van aftreden ledenraadsleden ........................ 12

Voorwoord De uitzendbranche heeft een goed jaar achter de rug en groeide voor het

2

Cijfers

derde jaar op rij. In de loop van 2016 vlakte de groei echter af. Niet omdat

Toelichting op de cijfers ............. 13

de vraag afnam, maar omdat het moeilijker werd alle aanvragen in te vullen.

Geconsolideerde balans ........... 14

Dit was het sterkst zichtbaar in de techniek. Een andere ontwikkeling die

Geconsolideerde

de groei temperde was dat opdrachtgevers uitzendkrachten zelf in dienst

winst- en verliesrekening ........... 15

namen; iets wat voor de crisis ook regelmatig voorkwam.

De uitzendonderdelen van de Abiant Groep laten eenzelfde beeld zien. De vraag naar flexibele arbeidskrachten steeg in alle grote sectoren. Zowel in Nederland als in Duitsland was het moeilijker om voldoende vakkrachten te werven. De omzet steeg van 149 miljoen naar 172 miljoen euro. In de volle breedte was sprake van autonome groei, in het bijzonder bij MF Horeca en de Dactum Groep. Het resultaat groeide echter

niet mee en is onder de verwachtingen gebleven. Oorzaken zijn tegenvallende resultaten van de Dactum Groep en Rensel Metaal en eenmalige voorzieningen voor personeelskosten. De uitzendonderdelen van Abiant (Abiant NL, MF Groep en Abiant DE) hebben, ondanks dat de marges onder druk blijven staan, conform verwachting gepresteerd.

In 2016 is gewerkt aan het integreren van de overnames in 2015: MF en Rensel Metaal. Het hoofdkantoor van MF is in september 2016 verhuisd naar het Abiant-hoofdkantoor aan de Kieler Bocht. De ict-systemen van MF en Abiant zijn vernieuwd en geïntegreerd.

Qua omzet en resultaat heeft MF bovengemiddeld bijgedragen.

De interne organisatie van de Dactum Groep had moeite om de snelle omzetgroei van de afgelopen jaren en de verbreding in sectoren bij te houden.

Rensel Metaal heeft flinke vooruitgang geboekt in het omvormen van de interne organisatie. Het bedrijfsbureau is uitgebreid en kwalitatief verbetert.

Ook de kwaliteits-controle in het productieproces is verbeterd. In 2016 heeft Rensel Metaal het certificaat Nenen-Iso 9001:2015 behaald. Daarmee is een goede basis gelegd voor productontwikkeling en nieuwe opdrachtgevers, zowel in Nederland als in Duitsland.

Rensel Metaal levert een positieve bijdrage aan de werkgelegenheid in Oost-Groningen. In het bijzonder voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarmee past Rensel Metaal binnen het Abiant-beleid van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Abiant NL heeft in Joure een vestiging geopend, de derde in Friesland. Abiant DE opende in Duitsland vestigingen in Bremervörde en Lingen. Abiant NL profileert zich naast de bekende agrien foodgerelateerde sectoren meer in de sector bouw en techniek en werkt daarbij samen met Abiant Technische Vakopleidingen en Rensel Metaal.

In 2017 wil Abiant de commerciële activiteiten verder uitbouwen door autonome groei. Door de sterke groei van de afgelopen jaren is het nodig in 2017 extra aandacht te besteden aan verbetering van de processen zodat het resultaat meer in lijn komt met de omzet.

IJsbrand Havinga Algemeen directeur

3

Onze bedrijfsstructuur COÖPERATIE VOOR AGRARISCHE BEDRIJFSVERZORGING ABIANT UA

ABIANT HOLDING BV

IJsbrand Havinga Bestuurder/ Algemeen directeur

Rutger Dijsselhof Bestuurder/ Financieel directeur

Piet Prins Directeur coöperatiezaken

ONZE BUSINESSUNITS

4

METAAL & TECHNIEK

DACTUM GROEP

ABIANT NL

MF GROEP

ABIANT DE

Bestaat uit: • Rensel Metaal • Abiant Technische Vakopleidingen

Bestaat uit: • Man&Mach • Man&Mach Energie • Kenders Bouw • BZN Sloopwerken Asbestsanering

Bestaat uit: • Detachering • Personeelsdiensten • Uitzendorganisatie • Bouwservice • Techniek • Bedrijfsverzorging • Salert Payroll • Rundveepedicure centrum

Bestaat uit: • MF Uitzendbureau • MF Horeca • MF Select • MF Industrieel

Bestaat uit: • Technik • Personal • Agrar • Service

Erik Voogd Directeur

Sjoerd Kuiper Directeur

Metske Kloppenburg Directeur

Marcel Dol Directeur (vanaf april 2016)

Ute Erfeling-Veldman Directeur

Binnen de Abiant Groep wordt gewerkt in businessunits (BU) met elk een eigen operationeel directeur. Er zijn drie businessunits die uitzenden en detacheren. Alle bouwgerelateerde onderdelen zijn samengebracht in één businessunit: Dactum Groep. Metaal en Techniek vormt de vijfde businessunit.

IJ.J. (IJsbrand) Havinga Geboortedatum: 24-2-1958 Woonplaats: Bedum

Toelichting organogram

• Bestuurder Coöperatie Abiant sinds 2002 • Algemeen directeur Abiant Holding sinds 2013 (daarvoor directeur Coöperatie) Bestuurlijke nevenfuncties: Geen

Per 1 mei 2016 is Rutger Dijsselhof benoemd als financieel directeur. Per 1 januari 2017 is zijn benoeming omgezet in bestuurder van de Coöperatie en financieel directeur van de Holding.

R. (Rutger) Dijsselhof Geboortedatum: 10-08-1972 Woonplaats: Glimmen • Bestuurder Coöperatie Abiant sinds 1 januari 2017 • Financieel directeur Abiant Holding sinds 1 mei 2016 Bestuurlijke nevenfuncties: Lid van de Raad van Toezicht Stichting Jeugdbescherming Noord 5

Doelstelling Coöperatie De doelstelling van de Coöperatie Abiant is het garanderen van bedrijfscontinuïteit van haar leden bij ziekte, arbeids-ongeschiktheid, overlijden of anderszins. In deze situaties stelt de Coöperatie arbeidskrachten of bedrijfsleiders beschikbaar. In het lidmaatschap is een reductieregeling opgenomen die de leden het recht geeft om vervangingshulp in te huren voor een sterk gereduceerd uurtarief, gedurende maximaal 104 weken.

De reductie op het uurtarief wordt betaald uit de jaarlijkse lidmaatschapsbijdragen.

6

Coöperatie Abiant Aantal leden en deelnemers in de periode 2012 t/m 2016 2012

2013

2014

2015

2016

Aantal leden

1.594

1.518

1.501

1.444

1.344

Aantal deelnemers

1.423

1.372

1.345

1.285

1.221

Ziektevervanging In 2016 was de vraag naar ziektevervanging 44.766 uren. Dit is vergelijkbaar met het voorgaande jaar. Het aantal wachturen per aanvraag is de afgelopen jaar meerdere keren aangepast en varieert daardoor. Met ingang van 2014 is besloten dat de leden per oorzaak van arbeidsongeschiktheid recht hebben op 104 weken reductie, maar dat de periode onderbroken mag worden. De rechten mogen in een periode van 3 jaar gebruikt worden.

Aantal uren hulp geleverd voor ziektevervanging in de periode 2012 t/m 2016, inclusief Duitsland

Reductieregeling Wachturen Totaal Uren hulp/deelnemer

2012

2013

2014

2015

2016

56.328

57.354

40.056

43.380

44.095

680

899

1.335

1.072

671

57.008

58.253

41.391

44.452

44.766

41,0

42,0

30,8

34,6

36,7

In 2016 is 96% van de gemaakte uren via de reductieregeling ingezet voor ziektevervanging. De overige 4% is gebruikt voor verzorgende taken, overlijden deelnemer, zwangerschap-/bevallingsverlof, overlijden van een uitwonende

ouder en overlijden van een gezinslid.

Leden kunnen bij hulp kiezen voor een bedrijfsverzorger (vakkracht) of aanvullende hulp (hulpkracht). In 2016 werd 87% van de uren ingevuld door een bedrijfsverzorger en 13% door aanvullende hulp.

In 2016 is de website van Abiant vernieuwd. Door een ander keuzemenu is de informatie van de Coöperatie beter te vinden.

Ontwikkelingen in 2017 Met ingang van 2017 heeft de ledenraad een adviseur. Het voormalige Duitse ledenraadslid is benoemd als adviseur namens de afdeling Duitsland.

In 2017 zal de Coöperatie starten met het sturen van een enquête naar leden die gebruik hebben gemaakt van de reductieregeling. Het doel is de klanttevredenheid te meten en de resultaten te gebruiken om de dienstverlening waar mogelijk te verbeteren.

7

Verslag van de Raad van Commissarissen De RvC en de bestuurder van Abiant zijn in 2016 negen keer bijeengeweest. Tijdens deze bijeenkomsten zijn besproken: de financiële rapportages, het meerjarenplan en de begroting voor 2017. Bijzondere aandacht is er geweest voor de toekomst van de Coöperatie. Hoe stellen we de missie van de Coöperatie Abiant ook voor de toekomst veilig? Hoe borgen we de ziektevervanging bij een dalend ledenaantal? De RvC heeft zich daarvoor verdiept in en kennis opgedaan bij andere coöperaties en de NCR (Nationale Coöperatieve Raad) geraadpleegd. De RvC heeft op een prettige manier onderling en met het bestuur en de ledenraad samengewerkt. Daarbij was er ruimte om elkaar te durven uitdagen en te werken aan verbeteringen.

Bestuur De RvC heeft in 2016 besloten het bestuur uit te breiden van één naar twee personen. De RvC vond dit wenselijk vanwege de groei, verbreding en complexiteit van de Abiant Groep en de behoefte om verder te professio-naliseren. Per 1 mei 2016 is daarom de heer R. Dijsselhof aangesteld als financieel directeur. En per 1 januari 2017 is hij benoemd als bestuurder van de Coöperatie en financieel directeur van de Holding.

Commissies en functioneren Binnen de RvC zijn een remuneratie-en een benoemings-/adviescommissie actief. In 2016 is daar een derde commissie bijgekomen: de audit-commissie. Omdat de Abiant Groep fors is gegroeid en om de vergaderingen efficiënt te laten verlopen is besloten een auditcommissie in te stellen. Deze commissie doet het voorbereidende werk bij het bespreken van de financiële jaarcijfers en heeft daarbij overleg met de accountant. Dit moet leiden tot meer diepgang.

Overigens blijft de RvC in zijn geheel verantwoordelijk. De RvC 8

heeft aan het einde van het jaar haar functioneren beoordeeld. Dhr. Goodijk heeft met de functionarissen individueel gesprekken gevoerd. Daarna heeft de RvC als totaal haar functioneren besproken. De bevindingen daarvan zijn met het bestuur besproken. De heer Goodijk onderhield in 2016 de contacten met de ondernemingsraad.

De betrokkenheid van de ondernemingsraad heeft de RvC als positief ervaren.

Benoeming commissaris Doordat dhr. Goodijk per 31-12-2016 aftredend en niet herkiesbaar was, heeft de benoemings-/adviescommissie een selectieprocedure uitgevoerd. De centrale ondernemingsraad is nauw betrokken geweest bij de selectieprocedure vanwege het gewenste hrm-profiel van de commissaris. Na een positief advies van de Centrale ondernemingsraad, werd de heer F. Duynstee door de ledenraad benoemd tot extern commissaris van Abiant.

Ledenraad De RvC heeft vijf bijeenkomsten gehad met de ledenraad. Hierin zijn aan de orde gekomen: • toekomst van de Coöperatie Abiant; • kwartaal- en jaarcijfers; • voorstel uitkering aan de leden / korting lidmaatschapsbijdrage; • benoeming van commissaris dhr. F. Duynstee; • benoeming van dhr. H.J. Esbach tot adviseur in de ledenraad.

Op 31 december 2016 waren binnen de ledenraad zes leden aftredend en niet

“Omdat de Abiant Groep fors is gegroeid en om de vergaderingen efficiënt te laten verlopen is besloten een auditcommissie in te stellen.”

herkiesbaar: de heren H.J. Esbach, K. Schutter, G.J. Bentema, N.J. van den Akker, J. Veenstra en mevrouw B. van der Wal. Voorgedragen als ledenraadslid zijn de heren D.J. Binnema, F.A.C. de Jong, M.A. Wiersema, E.H.J. Zuidema en mevrouw A.M. Kremer-Perdok.

De leden hebben ingestemd met de voordracht van de ledenraad en hiermee zijn de vijf voorgedragen personen per 1 januari 2017 benoemd in de ledenraad van Abiant.

Adviseur ledenraad In 2006 is binnen de Coöperatie een afdeling Duitsland opgericht om het voor Duitse agrarische ondernemers mogelijk te maken om lid en deelnemer te kunnen worden. Ruim

20 Duitse agrarische leden zijn daarna ingeschreven. Al snel bleek echter dat Duitsland via de Landwirtschaftliche Social Versicherung (LSV) een dusdanig goede voorziening voor zieke agrariërs heeft, dat Abiant daar weinig aan kan toevoegen. Abiant heeft daarom tot een Duitse ledenstop besloten en levert behalve via de reductieregeling ook regelmatig hulp voor ziektevervanging via LSV. De heer H.J. Esbach was namens de Duitse afdeling lid van de ledenraad. Na acht jaar ledenraadslid te zijn geweest zaten zijn termijnen erop en was hij niet herkiesbaar. De ledenraad heeft daarop voorgesteld de heer Esbach te benoemen tot adviseur van de ledenraad. De Duitse leden hebben hiermee ingestemd en daarmee is de heer Esbach per 1 januari 2017 benoemd voor een periode van vier jaar.

9

Accountant Het is gebruikelijk dat de RvC ieder jaar overleg heeft met de externe accountant.

De RvC heeft twee keer vergaderd met de accountant van KPMG. Daarin zijn de controleaanpak en het financiële jaarverslag 2016 besproken. Ter voorbereiding op de bespreking heeft de accountant overleg gehad met de auditcommissie. Daarin zijn de managementletter en het interne risicobeheersings-en controlesysteem aan de orde geweest. De RvC is tevreden over de conclusie van de accountant dat er een adequate interne beheersing is binnen de Abiant Groep. De accountant heeft Abiant een transparante en open organisatie genoemd. Begin juli 2017 heeft de ledenraad op advies van de RvC de jaarrekening 2016 vastgesteld. De ledenraad heeft decharge verleend aan de bestuurder en de commissarissen voor het gevoerde beleid en het toezicht daarop.

Financiële resultaten De omzet steeg van 149 miljoen naar 172 miljoen euro. Helaas steeg het resultaat niet in dezelfde verhouding en bleef onder de begroting. De onderdelen die uitzenden en detacheren hadden te maken met marges die onder druk stonden maar hebben gezamenlijk conform verwachting gepresteerd. De Dactum Groep heeft Man & Mach Energie afgestoten na drie verliesgevende jaren. Verder had de Dactum Groep te maken met tegenvallende projectresultaten. Rensel Metaal heeft de nodige veranderingen doorgevoerd om een goede basis te leggen voor de toekomst. Productontwikkeling en omzetgroei vragen echter meer tijd dan verwacht waardoor ook hier het resultaat achter bleef bij de begroting. Tevens was sprake van een aantal eenmalige reserveringen voor personeel. Het resultaat na belastingen is uitgekomen op 0,7 miljoen euro.

“De RvC heeft vertrouwen in de toekomst van Abiant.”

10

Slotwoord De RvC spreekt haar dank en waardering uit voor de inzet die ieder het afgelopen jaar heeft gedaan. De RvC heeft vertrouwen in de toekomst van Abiant. Met de genomen maatregelen en investeringen in 2016 die een vervolg krijgen in 2017, verwacht de RvC weer een stijgende lijn in de resultaten.

A. van Velde, voorzitter Raad van Commissarissen

Raad van Commissarissen A. (Annette) van Velde (17-10-1963) Woonplaats: Kantens Voorzitter Raad van Commissarissen Bestuurlijk actief bij Abiant sinds 2010 Aftredend: 31-12-2016 Herkiesbaar: ja Beroep: melkveehouder Bestuurlijke functies: • Voorzitter Vakgroep Multifunctionele Landbouw LTO-Nederland • Voorzitter European Dairy Farmers NL

H. (Henk) Hermsen (02-09-1953) Woonplaats: Havelte Lid Raad van Commissarissen Bestuurlijk actief bij Abiant sinds 2016 Aftredend: 31-12-2019 Herkiesbaar: ja Beroep: melkveehouder Bestuurlijke functies: • Lid Raad van Commissarissen CRV

G. (Goffe) Jensma (20-02-1961) Woonplaats: Uithuizermeeden Lid Raad van Commissarissen Bestuurlijk actief bij Abiant sinds 2009 Aftredend: 31-12-2017 Herkiesbaar: ja Beroep: melkveehouder Bestuurlijke functies: • Ledenraadslid bij Univé Groningen • Bestuurder Vereniging van Eigenaren Pioenstraat 21 t/m 80

W. (Wietse) Holman (16-06-1956) Woonplaats: Roden (Extern) lid Raad van Commissarissen Bestuurlijk actief bij Abiant sinds 2015 Aftredend: 31-12-2018 Herkiesbaar: ja Beroep: Algemeen directeur Koninklijke Niestern Sander BV Bestuurlijke functies: • Bestuurslid FME Noord • Bestuurslid SBE • Lid Stuurgroep Financiën NMT

M.J.W. (Maarten) van der Meijden (27-12-1970) Woonplaats: Nieuwolda Lid Raad van Commissarissen Bestuurlijk actief bij Abiant sinds 2009 Aftredend: 31-12-2017 Herkiesbaar: nee Beroep: melkveehouder Bestuurlijke functies: • Districtraadslid Friesland Campina

R. (Rienk) Goodijk (13-03-1956) Woonplaats: St. Michielsgestel (Extern) lid Raad van Commissarissen Bestuurlijk actief bij Abiant sinds 2009 Aftredend: 31-12-2016 Herkiesbaar: nee Beroep: Senior adviseur bij GITP Consulting Bestuur en Toezicht; Bijzonder hoogleraar Governance in de Semipublieke Sector bij het Zijlstra Center van de VU in Amsterdam Bestuurlijke functies: • Voorzitter van de Wetenschappelijke Adviesraad van de NVTZ • Lid van de Raad van Toezicht van zorginstelling Saffier-De Residentie (tot 1 april 2016) • Voorzitter van de Raad van Toezicht van GGZ-instelling Reinier van Arkel 11

Rooster van aftreden ledenraadsleden

12 12

Naam

Woonplaats

Sector

Aftredend

Herkiesbaar

Dhr. N.J. van den Akker

Oosterwijtwerd

veehouderij

31-12-2016

nee

Dhr. G.J. Bentema

Uithuizen

akkerbouw

31-12-2016

nee

Dhr. A.E. Blaauw

Meedhuizen

akkerbouw

31-12-2017

nee

Dhr. A.M.J. Boonman

Midwolda

akkerbouw / varkenshouderij

31-12-2017

nee

Dhr. T.S. Dijkstra

Warffum

veehouderij

31-12-2018

ja

Mevr. J.H.A. Driessen-van Loon

Zevenhuizen

veehouderij

31-12-2017

nee

Dhr. H.J. Esbach

Kluse (Duitsland)

veehouderij

31-12-2020

nee

Mevr. H.H. Huijzer-Guichelaar

Ten Boer

veehouderij

31-12-2019

nee

Dhr. R.J. Hilverts

Onstwedde

akkerbouw / veehouderij

31-12-2019

ja

Mevr. A.S. Jongman

Leens

veehouderij

31-12-2017

nee

Dhr. P.G. Meijer

Winsum

akkerbouw

31-12-2019

ja

Dhr. W.J.J. Peters

Bedum

veehouderij

31-12-2019

ja

Mevr. C. Ridder-Kuiper

Oldehove

veehouderij

31-12-2018

ja

Dhr. K. Schutter

Munnekezijl

akkerbouw

31-12-2016

nee

Dhr. C.J. van Rooijen

Overschild

veehouderij

31-12-2018

ja

Dhr. A.G. de Ruiter

Sellingen

akkerbouw

31-12-2019

nee

Dhr. J. Veenstra

Godlinze

veehouderij

31-12-2016

nee

Dhr. A.C.M. Vermunt

Veendam

veehouderij

31-12-2018

ja

Mevr. B. van der Wal

Alteveer

varkenshouderij

31-12-2016

nee

Toelichting cijfers Winst- en verliesrekening De omzet over 2016 is uitgekomen op € 172 miljoen tegenover € 149 miljoen in 2015. De autonome groei van Abiant in 2016 bedroeg 15 procent en is in de volle breedte van de onderneming gerealiseerd. Het resultaat is helaas achter gebleven bij de verwachting. Dit is voor een deel het gevolg van een aantal eenmalige lasten, waarvan het vormen van de jubileumvoorziening en andere wettelijke reserveringen de belangrijkste zijn. De Dactum Groep stelde teleur door tegenvallende projectresultaten en het resultaat van Rensel Metaal viel tegen doordat het bedrijf meer tijd nodig heeft voor het ontwikkelen van nieuwe producten dan verwacht. De uitzendonderdelen van Abiant (Abiant NL, MF Groep en Abiant DE) hebben over 2016, ondanks dat de marges onder druk blijven staan, conform verwachting gepresteerd.

Restitutie leden Evenals in 2014 en 2015 is over 2016 een bedrag gerestitueerd aan de leden van de Coöperatie Abiant als korting op de lidmaatschapsbijdrage. In 2014 en 2015 bedroeg dit ongeveer 10% van het resultaat. In 2016 was dit ongeveer 20%. Deze restitutie is verwerkt in het resultaat.

Balans Het resultaat over 2016 bedraagt € 0,7 miljoen en is toegevoegd aan het eigen vermogen. De solvabiliteit, uitgedrukt als de verhouding tussen het eigen vermogen en het totaal vermogen, is eind 2016 22% tegenover 24% eind 2015. Deze lichte daling wordt veroorzaakt doordat het balanstotaal relatief meer is gestegen dan het eigen vermogen als gevolg van de toegenomen omzet. Het debiteurensaldo is verhoudingsgewijs minder sterk gestegen dan de omzet.

Liquiditeit De operationele kasstroom over 2016 bedroeg € 6,8 miljoen. Na aftrek van investeringen en aflossing op de langlopende schuld resteert een netto kasstroom van € 3,9 miljoen. De liquiditeitsratio op balansdatum bedraagt 1 en daarmee is Abiant, in combinatie met de kredietfaciliteit waarvan geen gebruik werd gemaakt, uitstekend in staat om aan zijn verplichtingen te voldoen.

Het is de verwachting en het streven van het management dat het eigen vermogen en de solvabiliteit de komende jaren weer zullen toenemen.

13

Geconsolideerde balans per 31 december 2016 In euro’s x 1.000

2016

2015

13.813

13.456

Financiële vaste activa

490

482

Som der vaste activa

14.303

13.938

1.102

846

367

721

22.969

20.822

5.921

2.027

30.359

24.416

44.662

38.354

9.096

7.186

671

1.910

9.767

9.096

275

76

Langlopende schulden

4.026

5.055

Kortlopende schulden

30.594

24.127

44.662

38.354

Vaste activa Materiële vaste activa

Vlottende activa Voorraden en gereed product Onderhanden projecten Vorderingen Liquide middelen Som der vlottende activa

Groepsvermogen Overige reserves Onverdeeld resultaat na belasting

Voorzieningen

14 14

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2016

In euro’s x 1.000

2016

2015

171.767

148.998

9.562

7.556

14.213

10.901

123.112

106.274

14.803

13.778

Afschrijvingen

1.425

1.341

Overige bedrijfskosten

7.770

6.786

170.885

146.636

882

2.362

-124

-85

758

2.277

-91

-385

667

1.892

4

18

671

1.910

Netto omzet Kosten Kosten van grond- en hulpstoffen Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Directe loonkosten Indirecte loonkosten

Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen

15

ABIANT NL 1. Hoofdkantoor Groningen Kieler Bocht 64 050 206 00 00 2. Bedum Industrieweg 43 050 319 96 30 3. Beilen Ossebroeken 16 0593 72 80 00 4. EU Service Beilen Ossebroeken 16 0593 21 40 00 5. Groningen Kieler Bocht 9d 050 549 28 40 6. Abiant Bouw Groningen Kieler Bocht 9d 050 206 02 09 7. Abiant Techniek Groningen Kieler Bocht 9d 050 206 02 00 8. Joure Midstraat 26 0513 22 70 00 9. Leek Kapteynlaan 1a 0594 51 99 44 10. Scheemda Stationsstraat 8 0597 59 11 15 11. Spijk Alberdaweg 12 0596 59 22 22 12. Stadskanaal Tinnegieter 9a 0599 65 18 08

MF GROEP 13. Surhuisterveen De Dellen 15 0512 22 04 40 14. Veenwouden Haadstrjitte 32a 0511 72 60 00 15. Bedrijfsverzorging Bedum Industrieweg 43 050 303 93 83 16. Coöperatie Abiant Groningen Kieler Bocht 64 050 206 00 03 17. Rundveepedicure centrum Bedum Industrieweg 43 050 303 83 83 18. Salert payrolling Groningen Kieler Bocht 64

19. Hoofdkantoor Groningen Heresingel 5 050 599 14 99 20. Assen Groningerstraat 56 0592 31 83 33 21. Drachten Moleneind NZ 32 0512 54 27 42 22. Groningen Schuitendiep 45 050 313 90 03 23. Hoogezand Hoofdstraat 195-197 0598 39 56 01

24. Leeuwarden (vanaf juni 2017) Zuiderplein 35 058 203 90 10 25. Stadskanaal Lilienthalplein 24 0599 61 92 72 26. Veendam Beneden Oosterdiep 9 0598 62 70 00 27. MF Horeca Groningen Oosterstraat 43 050 311 22 44 28. MF Select Groningen Heresingel 5 050 599 14 90

DACTUM GROEP

METAAL & TECHNIEK

29. Kenders Bouw Bedum Industrieweg 39 050 317 67 70 30. Man&Mach Drachten Het Helmhout 21 0512 54 44 45 31. Man&Mach Zwolle Wilhelm Röntgen- straat 8 038 205 00 00 32. AgroStal inrichting Bedum Industrieweg 39 050 317 67 77 33. BZN Sloopwerken en Asbestsanering Tweede Exloërmond Noorderkijl 10 0599 67 15 98

34. Rensel Metaal Winschoten Industrieweg 31 0597 21 40 00 35. Abiant Technische Vakopleidingen Winschoten Industrieweg 31 0597 21 40 80

ABIANT DE 1. Hoofdkantoor Moormerland Borgwardring 3 +49 (0) 49 54 - 89 3 88-100 2. Bremervörde Voßbergweg 1 +49 (0) 47 61 - 9 23 18-0 3. Cloppenburg Osterstraße 41 +49 (0) 44 71 - 18 0 48-0 4. Dörpen Hauptstraße 106 +49 (0) 49 63 - 91 9 23-0 5. Geestland Debstedter Straße 7b +49 (0) 47 43 - 91 3 09-0 6. Emden Bentinksweg 17 +49 (0) 49 21 - 99 9 07-0 7. Lingen (Ems) Meppener Straße 124 +49 (0) 59 1 - 96 64 45-0 8. Rostock Industriestraße 15 +49 (0) 381 - 3 77 88 99-0 9. Stralsund-Langendorf Am Langendorfer Berg 28b +49 (0) 38 31 - 28 25 24-0 10. Wallenhorst / Osnabrück Emsstraße 5 +49 (0) 54 07 - 81 66 0-0 11. Westerstede Wilhelm-Geiler-Straße 8 +49 (0) 44 88 - 7 63 83-0