Lutuv Caari

Page 1


Lutuv Caari

Lutuv Caari

© Lutuv Caa Kawmati (2015)

Biehmaasa

Lutuv mingphang hing thukina, phung, hlaa hne bie, dukhie tuenapa phangtling ta ma hnyi. Cuohmuorasala caa hing ca za hnyi va puv. Hnaring Roman Catholic siebyi taapa Rev. Fr. Andre Bareigts( France) ta Lutuv ryi kha caa hne bie ta aa zaa cuvnapa taata Lie caa (Lai ca) ta cape the a aw lipa ueryi suohraa kha 1959 kung ningta za tue te Lutuv Caari a za papya. Hlaa hne thlaachuona zaw kha Saya Michael Hre Hmung hne ta ama za papya.

Rev. Hmang Kaw zaw ta Rev. Fr. Andre Bareigts tuepa caa hne aa lu lipa ueryi chekha aa awpa caa kha a za tue ra. Cacuonakawta ma Lutuv Caa hing suokhata tah hne a cusa pata a aw thena riypata 1972 kung ning ta Lutuv Caa Kawmati tue yite ama za pare. Capa ama za parepa ca:

Fr. Andre Bareigts: a, aa, ie, oe, ue, uo, ae, y, ya, yi.

Rev. Hmang Kaw: ae, a, ie, iy, ue, ua, uv, y, ya, ui.

Kawmati ta parepa: a, aa, ie, iy, ue, uo, uv, y, ya, yi.

Chuo hne ning a kiethawle pahaata Lutuv ryi ta Bebaw caa zaw te ma papya khingle tli nakawta LUTUV MINGPHANG KINGKAABUV ta Lutuv Caa Kawmati lie amaa tlawpa yi nungpaa tie ta December 7, 2015(Monday) ning, CAD Central zung, Yangon lie a hmya yite 1972 ning ta za pareciepa haahingta ma pahmang sa pakhaa.

“Lutuv Caari” caa-uv 5000 papya riypata bie ma chipuo. Hingpa caa pahmangsanapa lieta bie a chipakhawpa paa tie ca:

1. Saya. Michael Hre Hmung

2. Pastor Dr. Paa Hning

3. Rev. Suo He

4. Pacuo. Thlaa Hruo

5. Rev. Dr. Za Muo

6. Rev. Dr. Vuo Biy

7. Saya Joseph Kung Za Hmung

8. Rev. Dr. Si Thaa zawta ama cuo.

Hingpa Lutuv Caari caa-uv hing ta Lutuv ming bangkhuo hne, a hlyita ma Lutuv mingnu tie hing ma Lutuv mingphang duena, ma khy ma ruo duena, ma bie hne ma hlaa duena, ma hringphung duena hne ma caa duena luo luo aa chiy thlu’a yi tapa i nguopuo. A hmuopa tie zaw mekaa cunglie Khazing thluechiy aw mangsue. Amen.

Michael Hre Hmung

LMKB President Hnaring

LUTUV CAA ACUVNA

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z.

a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z.

Uetung: b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, z.

Caasuo pahlaw uetung: ch, hl, hm, hn, hng, hr, kh, ph, th.

Caasuo pahlaw uetung pahlaw: tl, thl

Uephyi: a, e, i, o, u, y.

Caasuo pahlaw uephyi: aa, aw, iy, yi, uv.

Caasuo pahlaw uephyi pahlaw: ie, ue, uo, ya.

AA PAZIY PATA UE PACHIYNA

A---a = la

AA---aa = caa

AW---aw = naw

E---e = ke

I---i = bi

IE---ie = bie

IY---iy = tiy

O---o = o

U---u = bu

UE--- ue = due

UV---uv = buv

UO---uo = luo

Y---y = py

YA---ya = bya

YI---yi = byi

ANG--- ang = bang

ING --- ing = bing

UNG---ung = bung

Lie caa (Lai ca) hne aa lu lipa ue tie:

a = Lie caa lie ca ‘a’ ue hne ‘aa’ ue suohning cuota ama hmuo pakhaw.

aa = Lie caa lieca aa suohning ta paphiepa ue hing aw vyi.

Ie, iy, ue, uv, uo, y, yi tie hing liecaa ue lie a aw lipa ue tieta ama cuo.

ACUVNA .1.

A---a

ba, ca, da, ka, la, ma, na, pa, ra, sa, ta, va, za. cha, hla, hma, hna, hra, kha, pha, tha, tla, thla.

1. Aba aba ta.

2. A phasa.

3. A pahnasa.

4. A phata tah caba.

5. Ama kha va pahra.

6. Bahla sakha.

7. Kama cala!

8. Khapakha ca para khah.

9. Nama dalapa

10. Na phahlasa ma?

ACUVNA .2.

AA---aa

baa, caa, daa, haa, kaa, laa, maa, naa, ngaa, paa, raa, saa, taa, vaa, zaa , chaa, hlaa, hmaa, hnaa, hraa, khaa, phaa, thaa, tlaa, thlaa,

1. A caahnaa na a chaasa.

2. Anaa hnaaphaa na ama vaa.

3. Aphaa thaapa kha va phaa.

4. Ngaacaapa bahraa va la.

5. Bapaa na a paa.

6. Hlaa na ama sa.

7. Na saata ca caa kanaa?

8. Pahraa ma nama zaa?

9. Sahaa na aa a baa.

10. Sahaadaa na a phasa

ACUVNA.3.

AW…..aw

baw, caw, daw, haw; kaw, law, maw, naw, paw, raw, saw, taw, vaw, zaw, chaw, hlaw, hmaw, hnaw, hraw, khaw, phaw, thaw, tlaw, thlaw,

1. Bawkaw na amaa ka.

2. A aw cakhawsa.

3. Caw a zaapa na ama baw patlaw.

4. Haaraata na a chaw.

5. Chadaw ma ama daw?

6. A haw kha khaw la thaw pahraa.

7. Hnaa na na pahnawsa.

8. Maamaw macawta va la.

9. Na saata ma naa paw.

10. Sawkaw palaw ca a haasa.

ACUVNA .4.

E…..e

be, ce, de, he, ke, le, me, ne, pe, re, se, te, ve, ze, che, hne, hle, hre, khe, phe, the, tle, thle,

1. Na beke na a phasa.

2. Thlabe na naa be.

3. Na caw na a cesa de?

4. Na cere na a cahresa.

5. Taa Hne ca a pahlesa.

6. Nama cane naa hne thesa.

7. A pasapa ma na va ve?

8. Na paa a re a tlaw ma?

9. A saata ca caa na a thesa.

10. Na caw kha ze cakhawle khah!

ACUVNA .5.

I---i

bi, ci, di, hi, li, mi, ni, pi, ri, si, vi, zi, chi, hli, hmi, hni, hri, khi, , phi, thi, tli, thli,

1. Na aa a ki tli ma?

2. Bi ca a bi tli ma?

3. Thlaapa na a di tli.

4. Na khi cakhaw sa.

5. Kanaa na phi the ma?

6. Caa na ri tli ma?

7. Na ri hmisipa ma?

8. Na hi haa pari kanaa?

9. Na catlisa de.

10. A haw ma na zi?

ACUVNA .6.

IE---ie

bie, cie, die, hie, kie, lie, mie, nie, pie, rie, sie, tie, vie, zie, chie, hlie, hmie, hnie, hrie, khie, phie, thie, tlie, thlie,

1. Na paa bie kha naa thlie tie.

2. Na rie na a chiesa.

3. Bie na vielie pari kha.

4. Re hrie na te amaasa.

5. Vaadie ca aa biesa.

6. Viedie ma nama baa?

7.. Nama ngiethie pari.

8. Khaapa liema na aw?

9. Na re ma naa phie?

10. Va pathliele tie.

ACUVNA .7.

IY---iy

biy, ciy, diy, kiy, liy, miy, piy, riy, siy, siyy, riy, ziy hliy, hriy, chiy, khiy, phiy, thiy, thliy,

1. Achiy ca a diykariysa.

2. Na siyypachiy zaa kanaa ciy?

3. Paciy diydiypa kha va la.

4. Achiy hne paciy ca aa tlasa.

5. Pawpie haa na na pamiy diy.

6. Ciysa tena aa siydala.

7. Siy nama tiy pachiy ma?

8. I paa ca saciy vaa na aa diysa.

9. Zingsa tena ciy aa chiysa.

10. Thliy na a ne ziyliysa.

ACUVNA.8

U---u

bu. cu, du, hu, ku, lu, nu, mu, pu, ru, su, tu, vu, zu, Chu, hlu, hru, khu, phu, thu, tlu, thlu,

1. Sakhiy na a bu.

2. Na maheriy na a cusa.

3. Hladu na a thu.

4. Bie chu na a padaasa.

5. Nama lu na a kusa.

6. Khukhu na ama zaa.

7. Lu na a thlu khusa.

8. A hlu na a pi khusa.

9. Malie hne vaa hru khah.

10. Ama sa na a tlu laalaw.

ACUVNA .9.

UE---ue

cue, due, hue, kue, lue, nue, rue, sue, tue, zue, chue, hlue, hnue, hrue, khue, thue, tlue, thlue,

1. Khazing ca duena tana a cuo.

2. Malie va hue khah.

3. Duena hne huena ca aa carie.

4. A luoluesa.

5. Khue na na rue pari de.

6. Naa tuesue laalaw.

7. Naa hnue naa daasa.

8. Khaapama na tue taw?

9. Naanaa na rahaa a thlue.

10. A saacapaapa ca caa na aa zuesa.

ACUVNA . 10.

UO—uo

buo, cuo, duo, huo, kuo, luo, muo, nuo, puo, ruo, suo, tuo, vuo, zuo, chuo, hluo, hmuo, hnuo, hruo, khuo, phuo, thuo, tluo, thluo,

1. Na thaa buosa kanaa?

2. A buopuole la cakuo tie.

3. Rue taa lana bie na ri aa.

4. Sacuo nama uo diy tli ma?

5. Ruobuo luo na ama chuo.

6. Huosuo muomuo na baa buo ma?

7. Malie vuo the naa camaw?

8. Na thuo muo maa caa ngiesa ta!

9. Tluodaw luo na na suo pari demaw?

10. Zuoluocaw tana ama si.

ACUVNA .11.

UV---uv

buv, cuv, duv, huv, kuv, luv, puv, ruv, suv, tuv, zuv, chuv, hluv, hruv, khuv, , phuv, , thuv, tluv, thluv,

1. Na duv na a chi tuv.

2. Caa a cuv pari cama?

3. Na bie na a hluvsa.

4. Aaluv muo na a ruvsa de.

5. Thuvruv na a buv lie a bu.

6. Buvtuvruoriy ca a puvthesa.

7. Khazing ca maa phuv maa siy li patana malie a due.

8. Zingsuv Khrih ca a viepa na malie a huv.

9. Rieka tie ca a phuv a phuv tana ama sile.

10. Na tuvpa haatana na pahriy aa.

ACUVNA .12.

Y---y

by, hy, ky, ly, py, ry, sy, ty, , vy, zy, chy, hry, khy, phy, thy,

1. Nama lu lie saby aa ky ma?

2. Na puvthe hryly!

3. A pahy caw tie.

4. A thaw tena a ky aa chy.

5. Khy saa buo tli sala na a pha.

6. Ica u kyry ta na chaw buo vaciy.

7. Pypy tana nu a py.

8. Syry khata va ry tie.

9. Uovy diyta ca a kha laalaw.

10. Aa bepuopa kha thy pathla diy tie.

ACUVNA . 13.

YA---ya bya, cya, dya, hya, kya, lya, mya, pya, rya, sya, tya, vya, zya. chya, hmya, khya, phya, thya, thlya,

1. Re hing naa vya bya tie.

2. Uotuo tiy bya tli cama?

3. A zue byalya la na te ngiethie aa.

4. Kyachyalyachya ta a tue khah.

5. A zyazaa na tlechuo a chiysa.

6. Cawsaa kha dyapasya lie ciy.

7. Naa tuv na a myasa.

8. Cawsaa tue hyalya kha the tuv khah.

9. Pacuo syalya angtena zungci aa chiysa.

10. Zyatepa hing ca pha vade.

ACUVNA . 14.

YI---yi byi, cyi, dyi, hyi, kyi, lyi, myi, nyi, pyi, ryi, syi, tyi, vyi, zyi, hlyi, hmyi, hnyi, hryi, khyi, phyi, thyi, tlyi, thlyi,

1. Khuotuv Byi ca a puv tli.

2. Cyihyi na thla the ma?

3. Khyi ca a ziy kaluo riypa tana a cuo.

4. Na hnyisa zawta a pale khah.

5. I ripa na thyi the ma?

6. Telifung pha valaa te na ryi sie the vyi.

7. Byihlyi na a pathyisa.

8. Buvcuo hne myihyi kha va lyi tie.

9. Uotuo lyi luo na aphuvlyi a va patle.

10. Malie syi pachaa dyi the khah.

A CUVNA. 15.

ANG- ang,

ING- ing, UNG- ung

1. Mingmingpa ca situngpa hne sipuvnung seta sahraa hlyi a hnyi.

2. I mingpa ca chuochang lie a hmung tena a pahnaapuo ciemuo.

3. I mingnung ta phungpa malie chang tena aa ngiypuo ciemuo.

4. Ning ling tuv tena pahlung thingbang ningdiy raw lie maa pahy hyalya.

5. Hluo vie ma nung ma paa tie ca hmang phya na ama cahrasa.

6. Sayamah Ningning hne Saya Kungkung ca caachang na ama thesa.

7. Nungpaa ri a ngiepa ca Khazing khingpa hmang tana a cuo.

8. Hmang bangkhuo hing nama khingna dadang haata ca cuo diy the byivyi.

9. Aa dang li pata hmang tuepa ca ming chiena tana a cuo.

10. Siengaachie ta saya ama hnangtuv kieca caa the the vayi.

ACUVNA .16. BIE NUNGVAAPA

A.

1. Aabang asu

2. Abaw ahnuo

3. Aacaw aahmie

4. Acaw asie

5. Aachaw aahnaa

6. Aachuv aachie

7. Aacung aahlaa

8. Aade aakhaw

9. Aahnue aadaa

10. Aakung aamuo

11. Aapaa aapung

12. Aaphu aasaa

13. Aaphuv aasiy

14. Aataw aahrie

15. Aathaw aavaa

16. Aathie aarue

17. Aatue aatie

18. Aatue aaluo

19. Abuv ase

20. Achie ahruv

21. Aciy ahruo

22. Achung ariy

23. Acu ahnaa

24. Acung araw

25. Adu aduo

26. Ahang akaa

27. Ahmya asu

28. Ahming asuo

29. Ahnie ahnuo

30. Ahnyi arung

31. Akaw anaw

32. Akhu ahruo

33. Ale acaw

34. Aling asaa

35. Aming ahnaa

36. Apu araa

37. Apuo ahrie

38. Arie abie

39. Aruv angaa

40. Aryi akaa

41. Asie asaa

42. Asing avaa

43. Asiy ahnaa

44. Asung anaa

45. Asuv amaa

46. Atie ariy

47. Athaa azuo

48. Athuv ahnie

49. Atung aphyi

50. Atung atluo

51. A-ung ahne

52. A-uv ace

53. Avi atuo

54. Avie avuv

55. Azing adyi

56. Azing avie

57. Azing avuo

58. Azya ate

B

1. Bapang lyilaw

2. Baring baraw

3. Bawchie hnuochie

4. Bichang phiechang

5. Biechang thuochang

6. Biechie thuohruv

7. Biecie thuocie

8. Biehluv thuohluv

9. Biekhing thuokhing

10. Biepuv biepaa

11. . Bierang thuorang

12. Biesiy sapaw

C.

1. Cabie khabie

2. Cabung cakhuo

3. Caci cahnaa

4. Caku cadaa

5. Cadi casaa

6. Caming cahaa

7. Cahre cavung

8. Cahy caba

9. Cakhie calie

10. Canyi canuo

11. Capang Cathie

12. Capi calaa

13. Caphi cadaa

14. Carie cakyi

15. Ca-uv cale

16. Cavyi cacuo

17. Chawkhiy chawkhaa

18. Changdiy vaadu

19. Chechiy hiebaa

20. Cawyi lunghruo

21. Cangchie iechie

22. Chawhnaa liehnaa

D.

1. Daduv daduo

2. Dawbung dawthaw

3. Dawdaw caacaa.

4. Dawviy dawvaa

5. Detaw demuo

6. Ducyi thuohie

7. Duvsa makhie

8. Dutue khietue

E.

1. Ese luelaa

2. Ese nuta

H.

1. Haala haasaa

2. Haatiy haanu

3. Hietlie puohruv

4. Hnaahnaw behnaw

5. Hnaa-uv be-uv

6. Hnaa-uv ruvchung

7. Hnangchuo hmaasa

8. Hnangluo hmaaluo

9. Hnehnaw vaabuv

10. Hrahrang hrabaa

I.

1. I-aw hnuo-aw

2. Ici chawhnaa

3. Iena thlungna

4. Ingbie lubie

5. Ingbuo lusiy

6. Ingta lubie

7. Ingpuv lupuv

K.

1. Kaling kaluo

2. Karuo karung

3. Kawchie hlaachie

4. Kawchiy hlaachiy

5. Kawri hlaari

6. Kawting hlaating

7. Khalung kha-ie

8. Kharung vuopaa

9. Khuvkha hyikha

10. Khyche hluobaa

11. Khyche rieduo

12. Khychie vuohruv

13. Khykha ruokha

14. Khynung khypaa

15. Khypuv vuopaa

L.

1. Lali lahie

2. Libung lithaw

3. Lungchiy lungdaw

4. Luolue muolue

5. Luo pahnie siy pahnie

6. Luthlu thingphya

7. Luobie siybie

8. Lungsing kahruo

9. Lungtle lungvuo

10. Lungkhaw viesaa

11. Luocang awhnaa

12. Luokhuo siykhuo

M.

1. Macing maduo

2. Malie maluo

3. Mawdiy aakhang

4. Mingbuo hnaabuo

5. Mingcue hnaacue

6. Mingli sadaa

7. Mingpasing hnaapasing

8. Mingpuv saraw

9. Mingpy hlaapy

10. Mingthang sathue

11. Myihlaa tiyhlaa

12. Myikhuv tiyhlaa

13. Muoli chueli

N.

1. Naarue bekhaw

2. Naarue kyipuo

3. Nangbuo bakhie

4. Nangdiy tiyhrie

5. Nangzaa bakhie

6. Ngiechi chawhmaa

7. Ngiechi thlehruv

8. Ningbuo baabuo

9. Nungciy paaraw

10. Nutaa suohie

P.

1. Pachang pakhaa

2. Pache pachuo

3. Pachie pahruv

4. Paci parung

5. Paciy pacaa

6. Pacung pahlaa

7. Padang paluo

8. Pade pakhaw

9. Pahli padie

10. Pahlu pada

11. Pahlyi pale

12. Pahmya pasu

13. Pahnaw pakhaa

14. Pahruv pahruo

15. Pa-iy pahnuo

16. Pakhuo padyi

17. Pali pachuv

18. Pali paluo

19. Pali pathi

20. Paling pasaa

21. Paliy palu

22. Pangpa hlaapa

23. Pangpa ruepa

24. Parung pacaa

25. Pasie palie

26. Pasiy pasaa

27. Pasiy paya

28. Paring pasu

29. Pathuo pakhu

30. Pathu pazie

31. Patung patie

32. Pazung palaa

33. Phahla buohla

34. Phangkha buokha

35. Phungpa hlaapa

36. Pichaw hluochaw

R.

1. Rehaa khiesaa

2. Reruv khiehaa

3. Ribung rithaw

4. Riebya riehnaa

5. Riethyi hiethyi

6. Riybi vawbi

7. Ruebung ruethaw

8. Ruoluo byaluo

9. Ryihluv kaahluv

10. Ryikha duokha

11. Ryili kaali

12. Ryisung kaa-aa

13. Ryisung kaane

S.

1. Saasa nuvya

2. Saata nuta

3. Sahraw tiyhraw

4. Sahring aavaa

5. Saming sahlaa

6. Saning tiydang

7. Sasiy sala

8. Satyi nutyi

9. Sese vawvaw

10. Sesung paalyi

11. Sieta caata

12. Sungsuv suode

T.

1. Taming tamuo

2. Tare bekhaw

3. Tating tavie

4. Tawli muoli

5. Tete maamaa

6. Tiyhrie duocaa

7. Tiyle uosyi

8. Tiypuv tiyse

9. Thaabuo zungbuo

10. Thawhu vaahu

11. Thuochi hiehruv

12. Tieli riyli

13. Tuebung tuethaw

14. Tueliy tuelaa

15. Tuvta saata

U.

V.

1. Uerung kaarung

2. Uohnaa siyhnaa

3. Uohring uopaa

4. Uohring uosu

5. Uvming nusaa

6. Uvta nuta

1. Vanung aanung

2. Vathiy vahnaa

3. Vieriy vienaa

4. Viesaa riycuo

5. Visyi tuosyi

6. Vuoning sahluo

7. Vuoriy vuosuo

Z.

1. Ziyzaa hiezaa

2. Zezaw tingtie

3. Zuobie vaabie

4. Zuocang aakhang

5. Zungriy zungse

6. Zungriy zunguo

ACUVNA .17.

BIEVIELIEPA

1. Ace = Ahuv

2. Aci = Aruo

3. Achaa = Aapaa

4. Achie = Apha

5. Acung = Akie

6. Acung = Araw

7. Aadang = Akyi

8. Aahla = Aangie

9. Ahluv = Acaw

10. Aku = Abaa

11. Ale = Acaw

12. Ane = Acuo

13. Aane = Aasuo

14. Apasiy = Apachang

15. Aariy = Aahy

16. Ase = Avaw

17. Aathuv = Aaphang

18. Athu = Azue

19. Aa y = Aahya

20. Azuv = Akhaw

ACUVNA. 18. RYI ATHUVPA

1. Bawzu khung= Thiy

2. Camaw = Pariy

3. Dawcuo = Tungtuv

4. Du tue = Pyi tue

5. Hiehnaa hri = Saa ka

6. Hievuo = Khazing

7. Hnatiy = Mingthliy

8. Hnazung = Hmiechang

9. Hringzung = Hringna, hringchung

10. Khakhe = A thaw, a carie

11. Khiehlung a li= Palung a li

12. Kuvtie cariy = Caa cape

13. Laphung = Hlaa

14. Lehaa = Atuv

15. Lieriy tlana = Puvna

16. Lieriy uo = Sa(Saa sa), puv

17. Lieriy uopuo = Apuvkhyipa

18. Lungkhaw = Viesaa

19. Lungmya = Palung haa li liepa

20. Luochang ting= Dawna

21. Nuhlaw = Haatiy

22. Nungpiy = Nung

23. Phyilie hliy = Luosi, cakuo

24. Piyvaa = Ing

25. Rahue = Hladu

26. Ramuo = Muo

27. Resuosing = Rehrie

28. Rerya = Siypasa

29. Salie = Saata

30. Salie vya = Saata sa

31. Siykhung = Cawyi

32. Suotiy = Sahmaa

33. Thlungching = Paa

34. Tlielie vaa = Thiy

35. Vaapie = Cavaa

36. Vawhe = Lahya

37. Viluo = Vituo

38. Vungaa = Ngaa

39. Vuotiy hrie = Vuo ie, khing

40. Zaasaa, sezaa= Zapuv, bangkhuo,

ACUVNA. 19.

PHUNGTHLUVBIE

1. Aapuvnung caa sahaata pahnyi.

2. Aase ciy se aavaw ciy vaw.

3. Abyizaa chiy, caming a pala sa.

4. A cung ta naa zu, a ke ta na phya.

5. A hang thepa a pakhuv lie bie la.

6. A ngaa a buv bie the.

7. Angaapa hmya lie bie aw asingpa chunglie bie aw.

8. Angaapa ta asingpa pasiy pachaa.

9. A pyipa a hriy a pachang vyi.

10. A singpa a caki te sing.

11. A thiytaapa thluokhue pha hmung.

12. Azaw kuo te angu a kuopuo.

13. Basa puvnung patha te a panaa patha ra.

14. Ca-ie myi luo thaw a se na vie.

15. Ca-ie a nung a saa te a saa a saa ra.

16. Canung bie khing lyi hmung, vapuvnung rang thi a taw.

17. Canung kaw vyi abawcaw kaw vyi.

18. Canung khung zang lahming capaa khung zang mithi.

19. Canung pha te ma thuo pha, canung chie te ma thuo chi.

20. Canung tuv riy tulu a cung riy.

21. Ca pasiy ang ingpaa saa singna.

22. Ca-uv khuothaw kie a pachuv.

23. Chungbe ale phyibaw phya a pahaa.

24. Chungbe ta pazuvcu phya.

25. Cuodu paciy cyi nu tah.

26. Ing lie cakyi ruo lie ziekuo.

27. Khinghlyi khing puoching taw.

28. Khyche zuokha na a sung saruo zuokha na a sung.

29. Kiema ing lie uohnaa patiy malie ing lie sacuo muomuo a tluv.

30. Lupiy chie piykha, napuv chie chuozaa.

31. Lyi ningpa malie ning ra.

32. Maliepa ca a lie pathla thinghaw kaw tiy kaw.

33. Na pathe ca basa hnaa.

34. Nung chungchiy paa rawtle.

35. Nungpaa ri a ngie lipa luochie chaa.

36. Nung pasiy li paa pasiy li saa.

37. Nung sathlung paa vuosuo.

38. Patungpa’a luo bie ri khu aw vyi khuothaw luo a lung vaa khu aw vyi.

39. Pazuvcu khue de tana a de.

40. Pietung a zaw pietluo a zaw.

41. Rina cuo a pachangpa duona cuo a pachang ra.

42. Saachie sa pakaa buo lyichie tuv thaazuo buo.

43. Saakuv chie malie luo thlyi vyi.

44. Si haaraata cung lie matling a baw.

45. Sipuv kiy tung vayi canung bie tluo kie vyi.

46. Thuvruv rita hmya tue ta.

47. Tung a tuv patangpa ca a retlaw ning na aa ngiepachiy.

48. Ziekuo aw li chung ta pazuv cang.

49. Ziekuo myi la tana na la.

50. Zu nang caw vie nang caw.

ACUVNA .20. PACHANGSANAPA

1. Khaapama a cawta ning caw hringpa a tue te a le taata caw sepa aa tue? (Uohie).

2. Khaapama a cawta ning aphata tah caw a tue te a le taata a thlie diy? (Ariy kung).

3. Khaapama a cawta ning a hruosa te a le taata a nang a tlaw? (Ngiediy).

4. Khaapama a cawta ning a suo ruo, a lesaa taata a suo se, a nungpuv taata a suo vaw? (Chuovyikhyi).

5. Khaapama Muothaa ri tie li? (Amuo hmung).

6. Khaapama kung kha hnaa kha? (Thuemasie).

7. Khaapama chung kariyrya zuo kariyrya? (Ingchiy)

8. Khaapama ningchaw i chaw? (Larie).

9. Khaapama ningchung ta a nangdiy, zuo ta a riy bi? (Iehmang).

10. Khaapama zuo ta a sina mekaa lie daamyi pakhele pathiyle te a si? (Dungdya).

11. Khaapama lungkuo tiy pasing? (Ming).

12. Khaapama lungkuo rawlie a he byalya? (Palyi).

13. Khaapama phiephaa a dung riyliy? (Haa).

14. Khaapama puokung vaapahli? (Hnaacabuv).

15. Khaapama a kyikalie lungvuota? (Naakue).

16. Khaapama kung kha ce pangaa? (Kuvdaw, phyidaw).

ACUVNA.

21.

A. THINGKUNGRUOKUNG

1. Abung

2. Acaa

3. Achie

4. Ahming

5. Ahre

6. Ahruv

7. Akie

8. Apaw

9. Aphie

10. Api

11. Aring

12. Aruo

13. Asie

14. Atluo

15. Atyi

16. Avaw

17. Azaw

18. Buobaa

19. Bungcahlaa

20. Capie

21. Cariy

22. Cangriy

23. Casing

24. Cathla

25. Cawre

26. Ca-u

27. Cecahly

28. Cidung

29. Cierungkhaa

30. Chanungbachuv

31. Chiyvaa

32. Chuechepahruv

33. Cihluv

34. Daalake

35. Hlacakie

36. Hlingkyipa

37. Hrachung

38. Hringzung

39. Hryihmie

40. Ingkaw

41. Kawdie

42. Kawkue

43. Khuhriykung, akhu

44. Khupuv

45. Khuzu

46. Kiehru

47. Kuohma

48. Liemangpa

49. Lungkuv

50. Mahie

51. Makhe

52. Makyi

53. Masaa

54. Mathliy

55. Muotling

56. Myiphe

57. Naavawpa

58. Paasung

59. Pahlung

60. Pangcawpakung

61. Pavuo

62. Paziy

63. Piesepa

64. Rahyi

65. Ryita

66. Saakuvmuokalaw

67. Samaru

68. Samatling

69. Satlaw

70. Sieciy

71. Tungpya

72. Thingbuvkhaa

73. Thingchie

74. Thingkuv

75. Thingphe

76. Thingsiy

77. Thucaw

78. Thyikuv

79. Thliyzang

80. Thuehmaa

81. Thuetling

82. Thyimaluo

83. Tliese

84. Tuvlaw

85. Tuvmang

86. Ungpaw

87. Uohmya

88. Uokiy

89. Vaasaa

90. Vawhe

91. Vawtlung

92. Vule

93. Vyihnuo

94. Zawpaziy

95. Zawhmya

96. Zezya

B. RUO THINGTHYI

1. Achie

2. Buobaa

3. Bungcahlaa

4. Ca-u

5. Chanungbachuv

6. Cihluv

7. Hringzung

8. Ingkaw

9. Liemangpa

10. Masaa

11. Makyi

12. Sahming

13. Samatling

14. Thuehmaa

15. Thyikuv

16. Thliyzang

17. Uohmya

C. THINGHNAA

1. Azaw phiethla

2. Cierungkhaa

3. Ingkawhnaa

4. Thuemasie

5. Thuetling

6. Uocingthue

7. Uomasaa

8. Uorang

9. Uothingtlung

10. Uozungmare

D. ING CIYCYI THINGTHYI

1. Aaluv

2. Abie

3. Abie

4. Ahe

5. Achiy

6. Awle thyi

7. Awzaa

8. Babya

9. Baluvpa

10. Barung

11. Basa

12. Basiybahlaw

13. Buohlaa

14. Byihlyi

15. Caleri

16. Calethyi

17. Casung

18. Chiyhrue

19. Chungdiyta

20. Chuovyi

21. Hnaane

22. Hruohmie

23. Huosuo

24. Iemepa

25. Iesing

26. Khaachungruopa

27. Khaachungsepa

28. Khayanchin

29. Kawpuv

30. Maamaw

31. Mahu

32. Mingsuv

33. Muokalaw

34. Nannan

35. Ningsakuv

36. Pasuv

37. Paziy

38. Peti (phangphang)

39. Putinan

40. Raalaw

41. Rawtuv

42. Saaphaw

43. Sacuo

44. Sahaa

45. Salat

46. Samathyi

47. Sapang

48. Satung

49. Sawhue

50. Satchomaa

51. Tanpazaa

52. Thawpat

53. Thlahmie

54. Uocuokhaa

55. Uohie

56. Uohliy

57. Uotuo

58. Uovy

59. Uvsaa

60. Zungpadi

ACUVNA.22.

BAPAA

1. Aathupaa

2. Alyipaa

3. Ba-aata

4. Baraki

5. Barasiy

6. Baryitaw

7. Basebasaw

8. Ciecabuvpa

9. Thingtlungpaa

10. Lungpangbaraki

11. Lyimyapaa

12. Lyitungpaa

13. Myisaapaa

14. Nungtlemingnungpa

15. Patungpaa

16. Pazuvnaakuepaa

17. Ruocuopaa

18. Sungcuopaa

19. Uvpathiypaa

20. Vapuvnungpaa

21. Vathupaa

ACUVNA .23.

SAHRING HNE SARUOPA

A. SAHRING

1. Aa

2. Anaa

3. Aruo

4. Cawpe

5. Cue

6. Laa

7. Mandaali

8. Mie

9. Si

10. Tuv

11. Uv

12. Va

13. Valale

14. Ziekuo

B. SARUOPA

1. Ale

2. Angu

3. Azaw

4. Buvli

5. Cahnie

6. Cakyi

7. Calie

8. Canepa

9. Cavaw

10. Chingde

11. Haacabuvpa

12. Kaalaase

13. Kawruo

14. Pangie

15. Piyvu

16. Ruo-uv

17. Ruoziekuo

18. Sakhiyphiephe

19. Saahluv

20. Saahring

21. Saakuv

22. Saphuv

23. Saathuo

24. Savi

25. Saazaa

26. Sahaa

27. Sakhiy

28. Sasuv

29. Sathaa

30. Sa-uvpuv

31. Siesie

32. Thlungvaw

33. Vutuv

C. PAVAA

1. Acaa-aa

2. Bawtamenung

3. Buobary

4. Buokhaa

5. Buokyi

6. Buliy(Baw)

7. Byitepa, Tiypuvaapung

8. Cangthliyta

9. Cawkaruvpa

10. Cawyimaryi

11. Cecahlypa

12. Cuovuolyithuvpa

13. Diyce

14. Diydiyta

15. Hmungchiy

16. Hmungraapuv

17. Hmungthlu

18. Kanguo

19. Kaliy

20. Karaaraapa

21. Kariyta

22. Khawcariyta

23. Kukukaaku

24. Lawcang

25. Luhmyipavaa

26. Luotaa

27. Mamang

28. Mingbaw

29. Pahmung

30. Pavata

31. Pazepazya

32. Phiebaapa

33. Piyhuv

34. Ra-aa

35. Rita

36. Ruo-aa

37. Thingtlaakhawta

38. Thingkalawpa

39. Thluothlaa

40. Thuvruv

41. Tliesekhawpa

42. Tiyhring

43. Tiykekepa

44. Tutaru

45. Vaadiy

46. Vaangaa

47. Va-aathupa

48. Vaavy

49. Vacakaa

50. Vacariy

51. Vache

52. Va-e

53. Vahie

54. Vahliysawnung

55. Vahringzuonung

56. Vahriyzaa

57. Vaka

58. Vakhe

59. Vakiythuenung

60. Vakuv

61. Valuvruonung

62. Vanung

63. Vapalaa

64. Vaphaachiy

65. Vathlaw

66. Vathluoyinung

67. Vazaa

68. Vazung

69. Viesawdiynung

70. Viezang

71. *Bahla (A chinaapa luoluesa te…)

D. TIYSARUOPA

1. Mingcakuvnung

2. Ngaaphaa

3. Siehruo

4. Tiy-aruo

5. Tiysaduo

E. NGAA

1. Avaapa

2. Hmyasyipa, ngathisue,

3. Lungbe

4. Maruopa-u

5. Ngaathlaluo

6. Ngacahriy

7. Ngachie

8. Ngaciecahriy

9. Ngahaa

10. Ngahlaapa

11. Ngahmung

12. Ngakhaa

13. Ngakhe

14. Ngakhing

15. Ngalang

16. Ngale

17. Ngalicu

18. Ngaphiepahluv

19. Ngaphuv

20. Ngasiepuo

21. Ngaathlabe

22. Ngathlu

23. Ngavaa

24. Ngaavathupa

25. Ngavuo

26. Nga-ya

27. Ngazaing

28. *Ciekuopa hne ca-ie, hne cuokaruvpa (A chinaapa luoluesa tena…)

F. PAZUV PHANG

1. Abe

2. Chungbe

3. Lyicuo

4. Pataa

5. Pazuv

6. Pazubyi

7. Pazuvcu

8. Pazuvraa

9. Thiebyi

10. Thiecaa

11. Siehling

G. PARIY PHANG

1. Calyize

2. Chawphya

3. Dawhyi

4. Khazingpawse, luosuo

5. Parapuv

6. Phaazuv

7. Thephie pariy

8. Thitiy pariy

9. Tiypariy

10. Vuozu

11. Zungsipa

H. CA-UV, VUOKANG PHANG

1. Buvhring

2. Ca-uv

3. Cuocing

4. Cuocingkyisyi

5. Duoduota, cawki

6. Kawlinung

7. Lilita

8. Tlawkahniepa

9. Vuokangpa

I. ZIYZIY- LUNGPYA PHANG

1. Aruothlabe

2. Bangke

3. Cava

4. Chinghnaachie

5. Cuokarie

6. Cuomarepa

7. Cuongu

8. Cue-ikhelepa

9. Dungdya

10. Hlingbaw

11. Hninghnaase

12. Kaziyziypa

13. Khawbyapa

14. Lyichaa

15. Lyisabuv

16. Lunghmyivawpa

17. Macing

18. Maliy

19. Mathu

20. Matling

21. Minghliypa

22. Phehlie

23. Phungpahriy

24. Phyapa

25. Saaca

26. Saakahry

27. Saakiythe

28. Sahaakukaliy

29. Tarepa

30. Tekarypa

31. Themuo

32. Tiytiyngiecuopa

33. Tiybibipa

34. Thinglunglungpa

35. Thuoka

ACUVNA 24.

ING HNE LU

A. ING PHANGPHANG

1. Apuv

2. Avuo

3. Ingpuv

4. Sahring ing

5. Thluodaa

6. Zungkaw, I-ing

B. LUTUV ING SANA LIE HMUOPA CHECHIY

1. Aphyi

2. Asahaa

3. Asuvtung

4. Byciy

5. Cabiy

6. Cahrie

7. Ca-ung

8. Cuokyi

9. Dakhang

10. Ingka

11. Khuhriy

12. Lepaa

13. Lepang

14. Khaakhuv

15. Kawlaw

16. Ngiediy

17. Pathlung

18. Puokang

19. Pahriy

20. Siehre

21. Suothlyi

22. Tungpuv

23. Tungta

24. Tungta tluo

25. Tungtle

26. Tlepie

27. Tlepiepatu

C. ING CHUNGLIE A AWPA MINGCHANG

1. Aachie

2. Acahriy

3. Ahmie

4. Apahluv

5. Arie

6. Ariecahaa

7. Atachung

8. Atluo Apie

9. Buvca

10. Chiyhresung

11. Chiyhryi, chiy-uo

12. Chiypakaa

13. Chuochang

14. Chungkhuo

15. Hlatu

16. Hlyidaw

17. Hmyachung

18. Hresung

19. Iehmang

20. Inghlyi

21. Ingtiy

22. Khuevaa

23. Kuodaw

24. Levyi

25. Myilung

26. Paka

27. Phiephaa

28. Saciy

29. Sungcuo

30. Sungkalung

31. Sungkhe

32. Sungpuv

33. Sungta

34. Thlake

35. Tingkhuo

36. Tiyrachang

37. Tlawlie

38. Tluokhang

39. Vaapung

40. Uvcawcaki

41. Zuvbung

D. ING CHUNGLIE HMUOPA HMANGBYA CHECHIY BIPHIE

1. Ama sawkaw

2. Alyi bi

3. Bihmang

4. Bikang

5. Bipariy

6. Bire

7. Bykaw

8. Cecakie

9. Hraky

10. Kuesaw

11. Kuotung

12. Lahmang

13. Pakaa

14. Panuo

15. Phiekhaw

16. Phiekhaw

17. Phiethla

18. Puokung

19. Puvsaa

20. Rahung

21. Ruocuo

22. Saale ungthyi

23. Sawkaw

24. Sawkadie

25. Sehnue

26. Seku

27. Setlyi

28. Sungtiy

29. Tahaa bi

30. Talang

31. Tawcaa

32. Tiy ungthyi

33. Thiyhring bi

34. Uvkuo

35. Ungchuo

36. Ungku

E. ARIY TA TUEPA HMANGBYA:

1. Aabaw

2. Aadaa

3. Aapaw

4. Aphaa

5. Ariythude

6. Be

7. Beke

8. Bawbuv

9. Bawtarue

10. Buvtuv

11. Chahnang

12. Cariy

13. Ingphiy

14. Khuvhlaa

15. Lacahruo

16. Lyibang

17. Mawbya

18. Ngiesie

19. Pahraacanung

20. Pahraacapaa

21. Pakhacaki

22. Pakhue, viediepakhue

23. Pasyi

24. Pepung Sache

25. Sahaapuo

26. Sarina

27. Sawbya

28. Sawpaa

29. Suehra

30. Syihnaa

31. Syry

F. CEHRE:

1. Ahryi

2. Asyi

3. Atuv

4. Cezung

5. Cisie

6. Cungcaphiy

7. Cuoti

8. Hluo

9. Hryisung

10. Khunglung

11. Lepaakhuevaana

12. Liy

13. Mithi

14. Ngasiy

15. *Puokang

16. Sata

17. Sahre

18. Sephie

19. *Thawcapie

20. Thawtung

21. The

22. *The-ing

23. *Thetluo

24. *Thetung

25. Thingcadienapa

26. Tuokung

27. Tuvpakang

28. Zebya

29. Zibaw

*Lethawna lie hmuopa.

G. TUNGPA CHECHIY

1. Akha

2. Akhang

3. Bunglung

4. Chaaraa

5. Cuo-yi

6. Daachaw

7. Daakhang

8. Hmyakaa

9. Kalung

10. Rakaa

11. Ramang

12. Sahaakukaliy

13. Sikiy, naakiy

14. Tawkalaw

15. Tingtuo

16. Tlietluo

ACUVNA. 25.

CAWSIE HNE CAWSIE TUENAPA:

A. CAWSIE TUENAPA

1. Buotlue

2. Ciyriy

3. Chuohrung

4. Kiykie

5. Labuo

6. Lachue

7. Ladiy

8. Lahnaa

9. Lakaliy

10. Lahlung

11. Lahming

12. Lahrie

13. Laraw

14. Larie

15. Laphuo

16. Palaa

17. Piesung

18. Rahaa

19. Saakahrung

20. Thekaa

21. Thephie

22. Thephiesung

23. Thephya

24. Thephyi

B. CAWSIE

1. Ahning (canung…, capaa…)

2. Ahrung

3. Bebaa

4. Bizu

5. Buohryi

6. Buoli

7. Cawli

8. Cawluepang

9. Cawnapang

10. Chiy-uoriy

11. Haalaw

12. Hmawcaa

13. Hninghna

14. Hrungkyi

15. Karuv

16. Khiethaw

17. Kuvkaw

18. Kuvpahryi

19. Lahya

20. Lakhuv

21. Larawpang

22. Luolipang

23. Mingbe

24. Ngukhiykhie

25. Ngusaakaa

26. Pahriy

27. Pangphaa

28. Pawde

29. Phanaah

30. Phyipakaw

31. Pypy

32. Ra-aw

33. Saakaa

34. Siymaluo

35. Suocaki

36. Suociy

37. Suothiy

38. Tawhryi

39. Thuokuepang

40. Thanghningpang

41. Thingkaw

42. Tesaw

43. Tiythaw

44. Viepang

ACUVNA. 26.

Chuelyi cung cawsaa bangkhuo ca sue diy tli yite, Noah pakha dyi kyalya ta Khazing kha a ciyzaa. Khazing ta Noah kha, “Tiypalaw suokha sa la naa chungkhue tie hne saruopa phangtling kha a canung a capaa, aba aba ta palaw chung luo kha naa ngiekhyi diy aa. Khazing, kama ri naa ngie khing lipa bangkhuo ca tiypa-aa tana i thie diy’a yi,” a ta. Khazing ta a changpa haacata Noah ta a tue diy.

Tiypa-aa ca vya tlung sasaw te, iema ingchungkhue dyi kha ama hring. A suepa tie bangkhuo ca tiy chunglie ama thiy diy. Tiypa-aa a ky khutaata tiypalaw chung taakhata pya yite, Khazing’a luo hriykhung amaa ri. Khazing palung a tling nakawta, hringtaa pasiyna hne thluechiy phangtling a pi yi. Ata taahingta ca tiy ta chuelyi hing pasiy’a vatli ang a ta. Capa a biekuo a thyi parina ta Buvtuvruoriy kha a pahmung sa yi.

A cake riypa:

1. Ata ning kiema zaw ta buvtuvruoriy ma hmung tiyta Khazing ta chuelyi hing tiy ta pasiy’a vatli tapa kha capa Bebaw bie cata malie a pachang sa.

2. Khazing ri a ngiepa hing chuozaa hringna hne thluechiy phangtling hmungna tana a cuo tapa malie a pachang sa.

3. Khazing ri a ngie lina ca chuozaa hringna a sungna hne thluechiy luo pingna tana a cuo tapa zaw malie a pachang sa.

4. Khazing ta malie a changpa re hing Noah haata zangna hmisi hne tue riypatana a cuo. Cakiedyina Khazing palung a tling aa. Thluechiy zaw ma hmung aa.

ACUVNA. 27.

ABRAHAM KAW

Abraham a nung hne a paa ca kuvtuezuv kha zaa biepa ta ama za cuo. Ningkha ca Abraham ca kuvtuezuv kha aabie khing li nakawta a paa aw li chungta a para diy. Tahematapakieca a hringpa Khazing a aw tapa kha a pachang nakawta a cuo. Ningkha ca Khazing ta u te, “Na khy hne na nungpaa sise yi la, ica pahmung sa riypa ruo luo ca si tie. Samingsahlaa a hluvsa ca pi’a angte mingphang lepa ama cuo aa. Nama ca thluechiy ca pi’a angte, a ming pathuopa ta ica tue aa,” ata. Abraham ca aa chungkhue, a nuta Lot zaw hne ta Khazing ta a changpa Kaanan ruo luo ca ama si. Khazing ta a biekuonapa haata saacapaa Isaak a pi. Ningkha ca Khazing ta, “Na saacapaa hing hriykhungrina ta na pi tie,” a ta. Ningthung luosi, Moriah tluo luo kha a saacapaapa Khazing’a luo pi riypa cata ama si. Tluo cung luo ama chiy taata a saacapaapa ca a kuv a phyi kha ciypaki te Khazing’a luo hriykhungrina riypata biena tluophie cunglie ca a pahlaa. A zueziy a phie te thie aa nang ca, Khazing ta,“Abaraham!

Satliepa cunglie na kuv pathlie lieciy! Saacapaa pakha dyipa hmuo i cuota na pahya nakawta khatluv tama Khazing ri naa ngie tapa kha ica pachang. Canakawcata thluechiy a hluvsa ica pi aa. Na samingsahlaa zaw ca avuo lie aasiy zaa hne riyliy kie lie viehnang zaa tana ama pung aa. Cawsaa bangkhuo ta nama kha thluechiypaa ca ta’a yite thluechiy acaa hie’a yi,” a ta.

A cake riypa:

1. Abraham ca zangna lieta ma paa, Khazing ri a ngiete, thluechiy a hmungpa tapata ata ning tepata ma ri paripa a cuo.

2. Abraham ca Khazing ri kha i khing li pata a ziy nakawta thluechiy a hmung tapa malie a pachang sa.

3. A hringpa Khazing na a aw tapa kha a zang nakawta, a nungpaa hmuo ciy khu li payita, amaa biepa kuvtuezuv kha zangna thueta a para diy nguo. Biehmisipa lie a rie phapa pakha tana a cuo.

4. Cacuonakawta nama hne kama zaw aa hmuolipa pyalyina bangkhuo kha sise ung sala, aa hmuopa Khazing thluechiy luopuv kha ziy ungsiy!

ACUVNA. 28.

JAKOB KAW

Jakob ca Abraham saming Isaak a paa ta a cuo. Uvcanu pahning ta yite, a uvtapa ca Esau ta a cuo. Jakob ca a syipa a cuo raalaa pata sa uvthyi ru kha a hmung.

Canakawta a uvta

Esau rie ciyta a puvpa Laban luo aa ruo. A puvpa saacanung pahning kha a hie yi, Jakob ca a suenapa kha a hmung te a uvta a taw riypata a si. Luocang lie a taw yite, a uvta tah a suenapa kha a ngiethe.

Jakob ca saacapaa hlyihning a sa. A thluechiy hmung aa thunapa ca a uvta aa taw nataata a vya kaa ning, luocang lie vuocungpa hne a taw yite, amaa piena taata a cuo. Vuocungpa ta a lakaw ruv kha hmi te, na pathlie la a ta. Jakob ta thluechiy ina pi hluo li taca ca pathlie’a va ang, a ta. Vuocungpa ta, “Ata ning taahingta na ming ca Isreal a ca ta’a yi, a ta. A saacapaa hlyikha napa aming ca Josef ama ta. Khazing a ciyzaasa nakawta muo pacue thenapa lasaw a ting. A uvta zaw pahraa ta ama hietlie te a ma zaa. A zyazaa a phatuv nakawta Faraoh siepahruopa ta ama a paziypa a byi ta chi te, hnyi kung hne cakuo kung hlyipaliy chunglie Izipt ruo a pa-uv sa.

Josef ama zaa khutaata a nuta Benjamin zapuv khu pahne a nung ta a thiyse. Kanaan ruo lie ama cakuosa nakawta, a uvta pahraa zaw ca Izipt ruo luo kha kuo ama va phie. Josef zung luo amaa ngie. Na pachang ung cama? Kama ca nama nuta Josef, nama zaapa kha tana i cuo. Cuorasala i na zaapa ung cata cuo vyi. Khazing ta ma mingphang cuota ina vya pasi sa lupa tana a cuo, a ta yi. I paa’a luo kha va si ungla, nama bangkhuo ta kama’a luo hing nama vya si diy aa, a ta yi.

Josef a thiy ne ama tana taata a syituv tli nakawta ama paa ta zang khu the vayi. Ama mingphang yalya ta Izipt ruo luo ca vya si diy yite, Izipt ruo lieta ama pungzaa ciemuo.

A cake riypa:

 Hluoning Israel ming ca saacapaa uvthyi na nungpaa ru a cu yi.

 Jacob ca a suenapa a ngiephachiy te a uvta a vaa tawpa haata a uvta Isaak ta a nuta tah a cunglie khatluv ta a za sue zaw aa ngiethe khupa hing a mangpuo aa tla ciemuopa hmang suokha ta a cuo.

 Ama hne zuokhydyi a piepa vuoruopa kha thluechiy naa pi khu tuv tana a cuo tapa a pachang nakawta thluechiy a pi hluo li Jacob ta aa paw karuepa hing Khrihsaa ming ta maa mangpuo riypa tana a cuo.

 Izypt ruo lie abyi a cuo khu taata a cawta ning ama zaa zaapa a uvta zaw Jacob ta aa ngiethe khupa yi hing Khazing a zangpa kiema zaw bangkhuo ta maa mangpuo riypa hmangpha suokha tana a cuo.

ACUVNA.29. MOSES KAW

Izipt ming ta Isarael ming pungzaapa kha khing va yi. Israel ming sacapaa mekaa thie diy riypata sayamah tie kha ama chang. Moses ca thie riypa ama pahya li nakawta Faraoh siepahruo sacanung tiy a siynapa cavaa lie kha aphaabaw ta ama nu. A sienungnung ta a awpuo. Siepahruo sacanung ca tiy a siyna luo kha a zuv te haatiy kha a hmung. Moses ca thyikhing a awsa nakawta siepahruo sacanung cata aa la. Meme a pazaw sa riypata a sienungnung Miriam ta a nung caci kha a va ku. Moses a satlie nate a nung ta a mangsang. Moses ca Izipt ming thesingna tingta a the diy. Khazing ta Moses kha u te, na mingphang bangkhuo hing Kanaan ruo luo na si khyi’a yi, a ta. Moses ta i Byipaa, cuo the’a vyi, cawsaa ca-ung ca-aapa tana i cuo, a ta. Khazing ta ica awpuo aa, ciy kha, a ta. Khazing ri kha a ngie te Israel ming tingcaruv kha pyakhyi aa ting yi. Faraoh ta a pahya li nakaw yita, Khazing ta duotena phanghraa kha Izipt ming cunglie a patlung sa. Zuo ta avuoming za cung yite chiypakaa lie tuv thiy hniepa ing bangkhuo ca lawpakhung yite hnie lipa ing bangkhuo lie saacapaa uvthyi bangkhuo kha ama thie. Izipt ming cunglie Khazing bie a tlung hmisi tiyta, siepahruopa ta pyatala ungla a ta yi. Vya pya pahraa ra yite Khazing ta ningchung ta amyi vawpa, zuo ta amyi khepa ta luo aa chiy yi. Luopuv lie Moses ri a ngie lipa ama hluvsa nakawta riebya, pariy dawna, hne alyi paluona ta a hluvsa ama thiy. Catluv ta Khazing ta aa byapa yita Izipt ruo luo kaa kaw ama ri. Khazing ta Moses kha Sinai tluo cung luo u te, ning sawliy chunglie Nawbie suohraa a pala sa. A paruv ta siyy cue taata tue yite, luo cahlung yite amaa bie. Moses ca tluo cung taa za cung te, ama siyy cuetaata zuv kha myi ta a rue. Nawbie capenapa alung kha a vaa chi. Tiy aw lina lie alung taata tiy a pi yi. Ama nang diy te

maanaa chuore, saa cekhing yite, mamang saa a pi yi. Catluv ta Khazing duena kha ama pachang the li nakawta a hihaa te, ning sawliy ru riypa kha kung sawliy ama ru. Ama, Mawsie zaw Kanaan ruo pha li pata, saatlie nutlie zaw dyita Kaanaan ruo luo ca ama va pha.

A cake riypa:

*Khazing ri a ngie lina ca, ruvnaana hne thiyna phangting atawna tana a cuo.

*Khazing a ciyzaapa tie ca, a biekuona ruo luo a ngie yite, thluechiy phangting a pi yi.

* Uvnu zaw niema haw, Khazing ma namaa buchuo vie aa, nama thesingna, nama hnyirungna hne nama thaazuo ma namaa ring vie aa?

*Israel ming Kanaan luo sina hing, ata chuo lie vuoruo luo ma sina pamangsana tana a cuo.

ACUVNA .30.

Alyi cung ming bangkhuo ca Khazing palung chunglie ma sue diy. Hell luo a tla riypa selaw tana ma cuo diy. Cuorasala alyi ming thiy diy riypa kha Paa Khazing ta malie a pahya li nakawta a saacapaa Zingsuv kha malie a pi. Thlaapa Pathe ta lesaa pathenung Mary chunglie kha a zuv te cawsaa cuona kha aa la. Apuv baataata Khazing khingna haata a lethaw. Johan ta Jordan cavaa lie tiy naw te, Thlaapa Pathe ta ruo luo sikhyi te, ning sawliy zuo sawliy Thlaapa thaazuo a late, Setaa kha a te. Cakhutaata vuocung pena thuophaabie kha a chang yi. Vuocung pena a ngie tli te nama suena kha amaa se paatie ung a ta. A hnang a ziytuv hlyihning a tlaw yite Piter kha paacepa ta a hmuo.

A hring chungta, a pasapa ting a patluo sa yi. Mingcue, naarue, a pakyapa tie, hne pasana phangting kha patluo sa te, a thiypa tie zaw a pathu pakhaa yi. Kharuehaana phangting a tue khu nakawta, tluobyi hne Farasi tie zaw ta ama hietlie te, vieluo lie thie riypata ama ting. I thiy aa tapa aa pachang nakawta a hnangcawce zuosa dungnapa lieta a ziytuv tie phyi kha a pasiy yi. Hingpa haahingtana nama za tue taw aa a ta yi.

Cakhutaata Kesmani diedung ama thlaachuona hmang luo kha vaa chiy yite ama patuv. Judah Isakariot ta a ziypaapa kha pahnuo te, tuokaa sawthung ta a zaa. Bie ama ripa tiyta a suena hmung khu va yi.

Cuorasala hruohra ta pachie yite, pangsepa ama pabuv, ahling lakhuv pakhuv yite vieluotung kha papuv sa yite Kalvari tluo luo ama sikhyi. Luothung aa lie khyi. Arimethea khypa Josef ta Zingsuv vieluo kha aa puvpa. Veronikaa ama ta nung ta pavya ta Zingsuv hmie kha a hruv.

Jerusalem zaa zaw ta ama caale. Tluodaw luo ama chiy taata a caw thliepa yite a sasepa ta vieluo lie a suepa pahning hne ta ama khepuo. Vieluo cung taata Abyipa ta bie suo sariy ri te, capa Abyipa rubie suosariy ca:

1. I Paa, a ngiethe yi, ama tuepa pachang va yi (Luk. 23:34).

2. Hingpa hing ica chang, ata ning ta Paradis lie kama hne na aw aa (Luk. 23:43).

3. I nung, na saacapaapa ca liekha a aw kha tate, a duepa ziytuvpa zaw kha, na nung ca liekha a aw kha a ta ra (Jn. 19:26).

4. I tiy na a hrie (Jn.19:30).

5. I Khazing, I Khazing tahe ina sise ciy (Mat. 27:46).

6. Aa lang tli (Jn. 19: 30).

7. I Paa nakuv chunglie na i Thlaapa i chi (Lk. 23:46).

Arimethea khypa Josef ta a riy kha vieluo taata la te a paby. Ningthungna lieta a thu pakhaa. Chuelyi lie ning sawliy a aw. A ziytuv tie hne a zangtuv tie’a lie aa luo. Sa ama ning hne. Thlaapa Pathe nama cung luo za pathlie’a angte chuelyi chuona te i tehte nama cuo aa, a ta yi. A ziytuv tie ca ingchiy a khaakhung yite Jerusalem khy lie ningcaky chung Thlaapa Pathe ama huo. Ninghraa ningpa ta Thlaapa Pathe za cung te riephanapa hne pya yite Zingsuv thiynapa hne thu pakhaanapa kaw kha phung a ma chang. A zangtuv thawthung zaw tiy ama naw. Cahaacata chuelyi cung ting a khie yite, khuona Thuophaabie ca ama phule. Abyipa ta, “Chuelyi cuo chuona te ica awpuo’a yi,” tapata bie a kuo yi. Cahaacata profet tie zaw rilupa bie bangkhuo ca a tling diy.

A cake riypa:

*Nama hne kama suena kawlie a thiypa kha malie a pahring khing nakawta vieluo lie a thiy.

* Ma thiykhyi riypa suena kha vieluo lie a khepuo.

*Sue muo thiyna kha malie a thungpa, lyibuo hnyi va tli puv.

*A thiyna lie ma thiy ra aa, aa pabyna lie maa paby ra aa, a thu pakhaana lie ma thu pakhaa ra aa.

* Zingsuv thlaapa ma cunglie a aw kieca ma hring hlungpa vie’a te, Thlaapa Pathe hringna ma chunglie a aw aa.

*Canakawta uvnu zaw haatuv pathlyi lie ungpuv. A cuo aw ning hing na cuota a palang diy tlipa khuona kha zang la chuozaa hringna na hnyi aa.

ACUVNA .31.

AZIYTUV HLYIHNING KAW

Byi Zingsuv a ziytuv hlyihning zaw hing khy hne ruo, mingphang nanangpa cuo yite ama rehriena zaw a lu vyi. Ama hringna ma mang tiyta chuelyi ming ta siysaa rilipa

zaw ta ama cuo. Cuorasala, Byi Zingsuv ta a tlaw yite, kungthung chung Thuophaabie phuna luo aa chiyle yi. A ziytuv tie ming ca a rawluo capepa tie hingta ama cuo.

1. Simon Piter 2. Jeim 3. Johan

4. Andru 5. Filip 6. Bartholomeo

7. Thomas 8. Matthai 9. Jeim (a cawpa)

10. Judas 11. Simon 12. Judah Iskariot, (a zakaa ta Matthias amaa tlaw).

1. Simon Piter: Hingpapaa hing Galili pe Kapernaum khy Jonah saacapaa ta cuo te, ngaa a patuvpa ta a cuo. Nungpaa ming dipa ca Simon cuo te, Piter ca Byi Zingsuv ming dipa a cuo. A siyluo ca “alungtungpa” tanata a cuo. Byi Zingsuv ta paacuo ta a pachi. Judah ming hrawlie Thuophaabie phu te Babilon te a pha. Rom khy lie aa bungkali pata vieluo lie A.D. 67 kung ning ta ama thie. A hring chunglie ta Piter Caapaphya uvkhana hne uvhningna a cape siy.

2. Jeim: ama ca Kapernaum khypa Zebedi saacapaapa ta a cuo. Ngaa a patuvpa ta cuo te, Jerusalem, Judah pe chung lie phung a chang. A ziytuv tie zaw hrawlie a thiy taapa ta a cuo. Herod ta A.D. 44 kung lie a luv a za tepa ta a cuo.

3. Johan: ama ca Kapernaum khypa Zebedi saacapaa Jeim nuta, ngaa a patuvpa ta a cuo. Efesa khy lie phung a chang. Patmos parala lie thaw ama pathla. Efesa khy luo vya kaa te, a macuosa nate a hring. Biena-ing luo a puvle yite, pakha hne pakha a due ung, hingpa hing nama tue kie ca aa de, a ta yi. Thuophaa bie Johan, Johan caapaphya uvkhana, uvhningna hne uvthungna, hne Biephu caa-uv a cape.

4. Andru: Ama ca Piter nuta tah a cuo. Tiy a nawpa Johan ziytuv ta a cuo. Karis hne Asia lie phung a chang. Grik ruo Aegeas pe Patraa khy lie vieluo lie ciypuo yite sakuo pamaa yite ama thie.

5. Filip: Ama ca Bethsaida khypa ngaa a patuvpa a cuo. Lisias, Asia, Parthia hne Goul ruo lie phung a chang. Asia ruo cuota khena lepuv tana a cuo. Hirapolis khy lie a lakaw hne a bawtung vaa pahli yite luoriy ta bahele yite ama thie. Avuo taata ueryi ama thyipa ca, “A siyy lakhuv na a hmung tli,” tapata a cuo.

6. Bartholomeo: Ama ca Nathanael zaw ama ta . Galili cawsaa Tolmal saacapaa tana a cuo. Frizia, Armenia hne Albana lie phung a chang pata patuv yite, a vang hle yita ama thie.

7. Thomas: Ama ca Didimas zaw ama ta puo. A siyluo ca, mingphie tana ta a cuo. A ziytuv tie khy tlawna ruo amaa re tiyta ruo sariy ting te, a hnangcawce ta Ingdie ruo Madras lie a nang diytuv pata a thiy. Ata ning tepata Ingdie ruo sungluo ta St. Thomas Khrisaabuv tapa ci ama aw kalie. Alung ta vaa yite, a phangphang ta ruvnaana ama za pi.

8. Matthai: Ama ca Kapernaum khypa Alfea saacapaa cuote nutaacepa a za cuo. A zung lie aa tu pata Zingsuv ta a ku nakawta a ziypa ta a cuo. A ming siyluo ca

“Khazing lasaw,” tana ta a cuo. A ziytuv tie phungchangna ruo a rena lie Ethiopia ruo kha vyisung ta aa da. Cawsaa saa a cepa tie ruo luo phung a chang. Thiyna siy ama padang, thaw ama pathla. Mattthai Thuophaabie a cape siy. A phungchangnapa ruo lie ama thie.

9. Jeim: Ama ca Galilipa Kalopas hne Mary saacapaa ta a cuo. Judas caapaphya a capetuv zaw ta a cuo. Palestin hne Izipt ruo lie phung a chang. Biena-ing daw taata ama thaw pathla. Thiy valaa te tungbung ta a lathliy a pyana te a hluo yite ama thie. “I paa, ama suenapa zaa ngiethe yi,” tate thlaa a chuopa yi.

10. Judah: Tadias zaw ama ta. Galilipa Kalopas hne Mary saacapaa a cuo. Judah caapaphya a cape. Asiria hne Persia lie phung a chang. Ararat ruo lie thing thabaw lie a thliehripa ta ciypuo yite, cuoti ta ama kasa.

11. Simon: Jealot zaw ama ta. A siyluo ca, “phang a cuopa,” tanata a cuo. Huenapa ta a hruo thu te duenapa ta a luv zaapipa a cuo. Ama ca lie a nawtuv ta a cuo. Matthai zaw kha thie paluo riypata aa ting raalaa pata, Zingsuv ziy hne yite amaa due. Vieluo taata a mingphang aa cuonapa a ri. Ama ca Izipt, Africa, England ruo lie zaw phung a chang yi. Suonir khy lie cizung ta ama daw sa.

12. Matthias: Ama ca Judah Iskariot luvriy lie a tlawpa ta cuote Ithiopia ruo luo phung a changtuv ta a cuo.

A cake riypa:

*A ziytuv tie ca Thlaapa ama ting nakawta ama rie a pha. Thiy rie zaw ciy vayi. Amaa duesa. Rungkhata tah ama aw. A viepa thlaapa cuota ama se a hie. Cawsaa laata Khazing ri kha amaa ngie vie. Chuelyi ama sise nguo. Ama phana ruoting lie

Thuophaabie ama phule nguo. Khazing ta a cuo yite zangtuv ama pung hryly. Khrihsaabuv cuota ama hringna amaa pi nguo. Ama carie kha ama due.

* Canakawta a zangtuv kiema zaw iema haata hringna hnyi the riypa’a nata hmuothe riypata Abyipa’a taata thaazuo thaa la ung sala thlaachuo hryly ungsiy.

ACUVNA .32.

LUTUV KHY

1. Chuenge

2. Hnaring.A.

3. Hnaring.B.

4. Hrepuv.A.

5. Khyhruo

6. Lyipuv

7. Thaw-aw

8. Zingmaa

9. Lawthuotluo

10. Lungkyi

11. Aasuo

12. Saata

13. La-u

14. Hrepuv.B.

15. Capaw

16. Tyise

17. Setung

18. Pangtie

19. Thluothliy

20. Myisaakungtluo

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.