Sistemi Bankar
Financimi i tregtisë: A ka kërkesë për të në Shqipëri? “Pa financimin e tregtisë, nuk ka zgjerim të tregtisë; pa tregti nuk ka nevojë për financim të tregtisë” Vincent O’Brien1
Zj. Ardita SEKNAJ Sekretare e Përgjithshme DHOMA NDËRKOMBËTARE E TREGTISË – KOMITETI KOMBËTAR PËR SHQIPËRINË (ICC ALBANIA)
S
i tregtia ndërkombëtare ashtu dhe sektori financiar janë motorë të rëndësishëm të rritjes në ekonomitë e sotme. Tregtia është ndoshta një nga veprimtaritë më të vjetra të shoqërisë njerëzore, por funksioni i saj themelor mbetet i pandryshuar përgjatë gjithë historisë. Sektori financiar është kritik për funksionimin e ekonomisë në tërësi dhe bankat janë në qendër të sistemit financiar. Shqipëria është pjesë e botës së globalizuar dhe pasiguria është e pranishme në çdo aspekt të zhvillimeve ekonomike dhe atyre të përditshme. Rritja e rëndësisë së këtyre dy sektorëve në ekonominë shqiptare përforcohet nga pesha e tyre në PBB, gjatë dekadave të fundit. Sipas INSAT dhe Ministrisë së Financave, raporti i tregtisë ndërkombëtare të mallrave dhe shërbimeve ndaj PBBsë është rritur nga rreth 38% në vitin 2003, në rreth 58% në vitin 2014. Raporti i transaksioneve financiare (për1
fshirë bankat, sigurimet dhe pasuritë e patundshme) ndaj PBB-së ka ruajtur një përqindje të qëndrueshme gjatë pesë viteve të fundit, në rreth 7%. Qendra Ndërkombëtare për Tregti e Organizatës Botërore të Tregtisë (OBT) pranon se tregtia e Shqipërisë, pavarësisht arritjes së një prej rritjeve më të forta në Europën Juglindore, ende pengohet nga qasja e kufizuar në financim, transporti i pazhvilluar dhe infrastruktura energjetike, si dhe mjedisi i vështirë rregullativ dhe i biznesit. Nga sa më sipër, është e rëndësishme të theksohet se mirëfunksionimi i sistemit financiar mbështet tregtinë ndërkombëtare, duke minimizuar dhe mbuluar rreziqet e saj kryesore, të tilla si: rreziku i kursit të këmbimit, rreziku transportit dhe rreziku politik. Në rolin e ndërmjetësve, institucionet financiare luajnë një rol të rëndësishëm në lehtësimin e tregtisë ndërkombëtare, nëpërmjet zhvillimit të instrumenteve që ofrojnë të ashtuquajturën financimin e tregtisë. Financimi i tregtisë njihet si ofrimi i çfarëdo forme të financimit që mundëson realizmin e një veprimtarie tregtare. Financimi i tregtisë përfshin veprimtari të tilla, si: huadhënia, emetimi i letër-kredive, faktoringu, huaja për eksporte dhe sigurimi i tyre. Financimi i tregtisë ofrohet nga bankat
tregtare, agjencitë zyrtare të huave për eksport, bankat shumëpalëshe të zhvillimit, shoqëritë e sigurimeve, furnizuesit dhe blerësit, në forma të ndryshme. Format e drejtpërdrejta përfshijnë: hua për financimin e blerjeve që lidhen me tregtinë, parapagimet nga blerësit dhe pagesat e vonuara nga shitësit. Mbështetja e tërthortë vjen përmes instrumenteve të ndërmjetësve financiarë, në formën e sigurimeve, garancive dhe huadhënies me kolateral llogaritë e arkëtueshme. Shumica e këtyre kontratave kërkojë një kolateral të caktuar. Financimi i tregtisë është një proces që përfshin jo vetëm blerësin, shitësin dhe bankat, por dhe shoqëritë e sigurimeve, ndërmjetësit e transportit, shoqëritë transportit, tregtarët konsolidues, shoqëritë e inspektimit dhe subjektet qeveritare, që përfshihen me çdo dërgesë. Kështu, gjatë procesit të vlerësimit të një transaksioni për financim të tregtisë, institucionet financiare marrin në konsideratë shumë palë dhe faktorë. Instrumentet e ofruara për financimin e tregtisë janë të ndryshme për institucione të ndryshme financiare, në varësi të perceptimit të llojit dhe madhësisë së rrezikut që përmban transaksioni; të ndarjes së rrezikut dhe përpjekjes për reduktimin e rrezikut midis eksportuesve, importuesve dhe ba-
Anëtar i Komitetit Ekzekutiv të Dhomës Ndërkombëtare të Tregtisë (ICC) & Kryetar i Grupit të Punës për Inteligjencën e Tregut, të Komisionit të Bankingut, ICC.
14
Bankieri
www.aab.al