Blik op de toekomst

jaarverslag SONOR 2010

Blik op de toekomst

Inhoud

1 Voorwoord 3

Waarin een klein initiatief groot kan zijn

5

De kracht van pleindialogen

6

Zelfstandig wonen in eigen buurt

9

Buurtscan leidt tot nieuwe inzichten

10 Blik op de toekomst na bewogen jaar 15 Succesvolle Buurtbemiddelaars gebaat bij goede projectleider 18 Jongeren hebben grenzen nodig 20 Personeelslijst 2010

Voorwoord

In een jaarverslag wordt traditiegetrouw teruggeblikt en dat zal bij dit jaarverslag niet anders zijn. 2010 was een uitermate dramatisch en enerverend jaar voor SONOR. Maar als kersverse directeur kijk ik natuurlijk ook vooruit.

Het zijn spannende tijden en er is veel in beweging: de economische crisis en de daaruit voortvloeiende bezuinigingen, het overhevelen van de AWBZ naar de Wet maatschappelijke ondersteuning, de onrust rond de deelgemeenten als bestuurslaag, de onrust in het politieke speelveld omdat de kiezers niet langer meer ‘honkvast’ blijken te zijn, de ‘Kwaliteitssprong Zuid’ naar aanleiding van de bevindingen van de heren Mans en Deetman.

En – in lijn daarmee – de vragen die wij onszelf stellen: wat zijn de kansen voor SONOR en waar moeten wij op inzetten om die kansen te benutten?

2010 was een jaar om nooit te vergeten; uiteraard vanwege het overlijden van René van der Voorn, een zeer gewaardeerd directeur. Onlangs verloren we eveneens Rob Moioli, de voorzitter van de Raad van Toezicht. In 2010 werd ook de organisatie voorbereid op een nieuwe en spannende toekomst. Denk hierbij aan het nieuwe beleidsplan, het kwaliteitsprotocol en het nieuwe competentieprofiel opbouwwerk: allemaal cruciale instrumenten voor de toekomst die in 2010 tot stand zijn gekomen. Op al die zaken kunnen wij in 2011 voortborduren bij het zoeken en benutten van kansen.

Anton van Genabeek Directeur SONOR

1

“Je zou kunnen zeggen: het bewonersinitiatief is in positieve zin uit de hand gelopen�

2

Waarin een klein initiatief groot kan zijn ‘Alles is mogelijk’. Dat is het adagium van opbouwwerker Ed de Meyer. Hij ondersteunt diverse bewonersinitiatieven, onder meer in het Jan van der Ploeghuis. Wat klein begon, groeide uit tot grote, regelmatig terugkerende activiteiten. “Het is in positieve zin uit de hand gelopen.”

Glimlachend haalt bewoner Wim Cremer

Idaplein ligt, midden in de wijk. “Een prachtige

het krijt over de top van zijn biljartkeu. Zijn

plek om de buurt samen te brengen”, meent hij.

blik dwaalt door de zaal van het Jan van der

“Ik kwam er al vaker, bijvoorbeeld bij slecht

Ploeghuis, waar alle tafels bezet zijn met kaar-

weer tijdens een pleinactiviteit. Het Jan van der

ters, schakers en andere spelletjesfans. Hij is

Ploeghuis heeft een mooi atrium, waar we af en

trots. “Iedere twee weken zit het hier vol”, zegt

toe naar uitwijken.” Bij bewonersinitiatieven is

hij. “Je ziet mensen die nooit eerder meededen

het van groot belang dat er voldoende draag-

met activiteiten, die altijd maar in hun woning

vlak is, zegt Ed. “En daar schortte het aan in

Bewoner Wim Cremer

bleven. En het mooie is: een groot deel van

het Jan van der Ploeghuis. Veel bewoners zagen

van het Jan van

de aanwezigen woont hier niet eens. Dat zijn

Wim Cremer als een buitenstaander, vonden het

der Ploeghuis:

mensen uit de buurt. En dat is nou precies waar

een beetje een bemoeial. Ik heb uitgelegd wat

“Opbouwwerker

het mij om ging.”

het idee van Wim zou kunnen opleveren: meer

Ed de Meyer is in staat

Toen zijn gezondheid hem vier jaar geleden in

gezelligheid, leuke activiteiten, mogelijkheden

bewoners van binnen

de steek liet, verhuisde Wim Cremer van het

om mee te doen met de organisatie. En dat

en buiten met elkaar in

Oude Westen naar het Oude Noorden waar

hielp. Steeds meer bewoners werden enthou-

contact te brengen.”

hij een zorgwoning betrok in het Jan van der

siast. Het gaat zó goed dat we voor 2011 ook

Ploeghuis. In zijn vorige wijk kwam hij vaak in

weer subsidie hebben gekregen.”

het toenmalige verzorgingshuis De Leeuwenhoek,

Wim Cremer is blij met de inbreng van opbouw-

waar veel wijkactiviteiten plaatsvonden. Hij

werker Ed. “Hij heeft er allerlei organisaties

was verbaasd dat zoiets niet gebeurde in het

bijgehaald, waardoor er nu een mooie menging

Jan van der Ploeghuis en diende een plan in

is van bewoners en buurtgenoten. Dat had ik

bij Rotterdam Idee, het verzamelloket voor

nooit voor elkaar gekregen.” Hij doelt onder

bewoners­initiatieven. ‘Vertellen en spellen’

meer op de Marokkaans-Nederlandse meisjes

noemde hij zijn plan, dat draait om spelmid-

die tijdens de spelletjesmiddagen zorgen voor de

dagen en het vertellen van verhalen.

hapjes en af en toe ook een potje meebiljarten.

Hij kreeg subsidie voor de uitvoering en onder-

Zij komen hier via de Stichting Welzijn Noord,

steuning van opbouwwerker Ed de Meyer. “Ik

die het koken als een brede school-activiteit

kende Ed van de activiteiten die hij op het Johan

op de agenda heeft gezet. De meisjes kunnen

Idaplein organiseert, hier voor de deur. Het is een

het koken in het Jan van der Ploeghuis ook

enthousiaste opbouwwerker, die heel veel mensen

gebruiken als stage voor hun school­opleiding. En

kent. Hij is in staat om bewoners van binnen en

dat allemaal dankzij de samenwerking tussen de

buiten het huis met elkaar in contact te brengen.”

opbouwwerker van SONOR en diverse instellingen in de wijk. Ed lacht. “Ja, dat is de kunst,

Draagvlak

om er allerlei partijen bij te halen en initiatieven

Ed zag direct veel mogelijkheden voor het Jan

met elkaar te verbinden. Dan krijg je echt een

van der Ploeghuis, dat aan de kop van het Johan

sterk project.”

3

Volhouden

De grote uitdaging voor 2011 is nóg meer

Een project als ‘Vertellen en spellen’ slaagt

buurtbewoners enthousiast krijgen, met name

alleen als je volhoudt, zegt Ed. “Iedere veertien

uit de portiekwoningen aan de zuidkant van het

dagen bellen we aan bij alle bewoners van het

Johan Idaplein. Ed denkt onder meer aan het

Jan van der Ploeghuis om ze uit te nodigen voor

combineren van activiteiten met de naastgelegen

de activiteiten. De eerste vier keer zegt iemand

Hildegardisschool. Hij heeft er al mee geëxpe-

‘nee’, maar als je blijft uitleggen waarom het

rimenteerd. De Vredesfabriek, een programma

de moeite waard is om te proberen, komen ze

over wereldconflicten en conflictoplossing op het

toch een kijkje nemen. Als dat betekent dat ik

schoolplein, trok wel 500 kinderen en ouders

zelf een paar keer heen en weer moet lopen

naar het atrium van het Jan van der Ploeghuis.

met rolstoelen, dan doe ik dat. En vaak zie

De bewoners keken hun ogen uit, vertelt Ed. “Je

je: eenmaal beneden zijn ze verkocht.” Wim

zou kunnen zeggen: het bewonersinitiatief is in

Cremer knikt enthousiast. “Ik zie mensen die

positieve zin uit de hand gelopen.”

nooit in de recreatieruimte kwamen. Ze zaten

In de loop van 2011 wordt de pui van het Jan

te vereenzamen in hun woning. En nu doen

van der Ploeghuis verbouwd, waardoor ook een

ze gezellig mee met de spelletjes.” Ook het

opening – met terras – ontstaat richting het plein.

binnenhalen van buurtbewoners was een kwestie

Bewoner Wim Cremer verwacht hier veel van.

Marokkaans-Nederlandse

van volhouden, vertelt Ed. “In het begin moest ik

“Het gebouw is dan echt gericht op de buurt

meisjes verzorgen de

iedereen persoonlijk benaderen en kwamen er

en stelt zich letterlijk meer open voor de omwo-

hapjes en biljarten af en

welgeteld zes buurtbewoners opdagen. Nu is het

nenden. Dat is het helemaal een ideale plek voor

toe een potje mee.

wel tien keer zoveel.”

de integratie en samenhang in de wijk.”

4

De kracht van pleindialogen De Hesseplaats in Ommoord (deelgemeente Prins Alexander) is een populaire ontmoetingsplek voor jongeren. Zeker bij mooi weer heeft het winkelcentrum een grote aantrekkingskracht op jongeren uit de wijde omgeving. Het ligt centraal, is makkelijk bereikbaar dankzij de metrolijn en staat vol bankjes. Ook ’s avonds, als de winkels al lang gesloten zijn, hangen er groepen jongeren rond.

Ondernemers en omwonenden zijn daar niet altijd blij mee. De politie ontving nogal wat klachten over geluids­overlast, intimiderend gedrag en zelfs vernieling. SONOR biedt een oplossing.

De problemen kwamen ter sprake tijdens een overleg van de Groepsaanpak, waar professionals met elkaar praten over het terugdringen van jongerenoverlast. Opbouwwerker Sherita Thakoerdat stelde voor om bewoners, ondernemers en jongeren met elkaar in contact te brengen door middel van Pleindialogen. Deze door haar bedachte methodiek is in 2009 succesvol ingezet in diverse buurten in Ommoord. Het idee is even simpel als succesvol: laat mensen met elkaar praten op de plek waar de irritaties zijn ontstaan.

“Opbouwwerkers gebruiken de dialoog heel vaak in hun werk”, vertelt Sherita. “Het is een ideale methodiek om moeilijke onderwerpen ter sprake te brengen.”

Twee tenten, een paar tafels en wat stoelen, meer attributen heeft Sherita niet nodig voor haar Pleindialogen. Moeilijker is het om genoeg bewoners te vinden die willen meepraten. “Vooral de klagers staan op het standpunt dat de deelgemeente en de politie de problemen maar moeten

in de tent, waardoor omwonenden én jongeren

De succesvolle

oplossen”, zegt Sherita. “Soms zijn ze ook bang.

makkelijker hun verhaal durven te doen.” In de

methodiek Pleindialoog

Het is een kunst om ze over de streep te trekken.

tweede tent zaten twintig toehoorders. Sherita

heeft gezorgd voor

Ik probeer ze nieuwsgierig te maken naar de

vond de Pleindialoog een succes. “De opkomst

ontspanning op de

bijeenkomst en te zorgen voor een aantrekkelijk

was goed en er werd goed naar elkaar geluis-

Hesseplaats.

programma.” De opbouwwerker en haar colle-

terd, mede doordat de voorzitter de dialoog goed

ga’s hebben veel mensen persoonlijk benaderd en

begeleidde. De bijeenkomst heeft gezorgd voor

wisten uiteindelijk vier bewoners en twee onderne-

ontspanning op de Hesseplaats. De ondernemers

mers te interesseren. Via de jongerenwerkers uit

die meededen, spreken de jongeren nu makke-

Ommoord meldden zich vijf jongeren.

lijker aan en de jongeren tonen meer begrip.”

Sherita vindt dat de methodiek Pleindialoog in

Op de Hesseplaats regelde Sherita een optreden

elk kwetsbaar gebied kan worden ingezet, liefst

van theatergroep ‘Ludiek en Smoelwerk’ die met

meerdere keren per jaar. “Niet met de methodiek

korte sketches inspeelden op de onderwerpen die

wachten tot de problemen zich aandienen, maar

aan bod kwamen. “Dat gaf een ontspannen sfeer

ook preventief inzetten.”

5

Zelfstandig wonen in eigen buurt Bewoners moeten langer zelfstandig kunnen wonen en meedoen in hun eigen buurt, zonodig met een steuntje in de rug. De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) legt hiervoor de verantwoordelijkheid bij de gemeenten. Rotterdam ontwikkelt woonservicegebieden in alle deelgemeenten. SONOR is hier nauw bij betrokken.

In de deelgemeente Noord is vorig jaar een

gebracht en neemt deel aan het wijkoverleg

‘proeftuin woonservicegebieden’ gestart.

in de Provenierswijk. Zijn SONOR-collega

Opbouwwerker Wouter van Welzen heeft zich

Abdellah el Hardouz is in Blijdorp betrokken

intensief bemoeid met de opzet. Hij werkt al

bij de uitvoering, als wijkconsulent. Hij bezoekt

jaren in de Provenierswijk en heeft er een enorm

ouderen aan huis, samen met maatschappe-

netwerk van bewoners en professionals. Volgens

lijk werker Nettie van Luinen. Abdellah: “We

hem is het heel goed mogelijk om woongebieden

bezorgen eerst een brief waarin staat dat we

zó in te richten dat hulpbehoevende mensen zich

komen aanbellen. Boven de brief staat het logo

kunnen redden, maar dan moeten professionals

van de deelgemeente en onze foto’s staan erin.

uit de wereld van zorg, welzijn en wonen zich

We willen vertrouwen wekken. Dat lukt ook: als

meer richten op preventie. “De meeste professi-

we aanbellen willen de meeste mensen wel met

onals kennen alleen bewoners met hulpvragen”,

ons praten. En in veel gevallen kunnen we iets

zegt Wouter. “Het is noodzakelijk om de vraag

doen, bijvoorbeeld mogelijkheden aandragen,

achter de vraag te kennen. En als je vragen wilt

waar de mensen zelf niets over wisten. Zoals bij een vrouw die vier uur in de week hulp heeft

“Opbouwwerkers zijn objectief, klantgericht en neutraal”

van de Thuiszorg. Ze woont in een portiekwoning met een steile trap en wil graag verhuizen.

Op het moment dat ze meer dan zes uur in de week thuiszorg heeft, komt ze in aanmerking voor een urgentie­verklaring. Daar had ze zelf

voorkómen, dus preventief wilt werken, moet je

geen idee van. We brengen ook mensen met

investeren in informele netwerken en gebruik

elkaar in contact. Een fitte vrouw van in de zestig

maken van de eigen kracht van bewoners.” Doel

zei dat ze best een wandeling wil maken met

van de proeftuin is om te experimenteren met

iemand die dat niet alleen kan. Als ik een paar

een intensieve benadering van ouderen en een

straten verderop iemand tref die dolgraag naar

nauwe samenwerking tussen alle professionals.

buiten wil maar daar hulp bij nodig heeft, is

Naast de Provenierswijk is ook Blijdorp aange-

de verbinding gauw gelegd. Daarnaast is de

wezen als proeftuingebied.

combinatie met mijn functie als opbouwwerker ideaal, omdat ik veel weet van de netwerken in

Wijkconsulent

de wijk.”

De deelnemende partijen aan de proeftuin

6

komen vooral uit de zorg- en welzijnsector;

Momenten van ontmoeting

incidenteel schuiven andere professionals aan

De voorbeelden die Abdellah aandraagt, zijn

bij het maandelijkse overleg. Wouter heeft in

typerend voor het effect van een persoonlijke

het begin mede de betrokken partijen bij elkaar

benadering, zegt zijn collega Wouter. “Je

moet momenten van ontmoeting creëren en dat lukt vooral als je mensen zelf spreekt.”

Sleutelbegrippen daarbij zijn volgens de opbouwwerker “present zijn” en “eropaf”.

“Wij denken niet in problemen, maar in kansen en mogelijkheden van ouderen om zelf iets te doen.” Professionals zijn in het algemeen te weinig “op straat”, vindt de opbouwwerker.

Daarom organiseert hij regelmatig dat ze meegaan met de wijkconsulenten of bij activiteiten zijn. “De buurt in, dat is de beste aanpak.

Achter je loket vandaan, de mensen in hun eigen omgeving ontmoeten. Pas dan ervaar je waar echt behoefte aan is en kun je de vraag achter de vraag te weten komen.”

Een voorbeeld noemt hij de vrouw die afhankelijk is van een scootmobiel, maar er volgens de regels niet voor in aanmerking kwam omdat ze het ding nergens kon stallen. Wouter: “Als je een informeel netwerk hebt in de buurt is zo’n probleem snel opgelost. Er is altijd wel iemand met ruimte in de schuur of garagebox.” Het aanboren van de eigen kracht van ouderen is noodzakelijk nu er grote veranderingen in de AWBZ voor de deur staan, meent Wouter. Hij verwacht dat veel mensen dit jaar een afwijzing krijgen op hun aanvraag voor individuele voorzieningen. “Opbouwwerkers kunnen deze mensen op de hoogte brengen van andere mogelijkheden op het gebied van vervoer en recreatie, vanuit hun kennis over voorzieningen en netwerken. Op die manier kunnen we voorkomen dat bewoners terecht komen in een sociaal isolement.”

Opbouwwerker Abdellah el Hardouz bezoekt ouderen huis aan huis.

“In de meeste gevallen kunnen we iets doen.”

Wat is een woonservicegebied?

‘Een woonservicegebied is een prettige wijk of buurt, waarin specifieke doelgroepen, zoals ouderen en mensen met een beperking, zo zelfstandig mogelijk en met behoud van eigen regie kunnen wonen’ (bron: website gemeente Rotterdam).

In een woonservicegebied – of woonzorgzone – zijn aangepaste woningen, zijn zorg en dienst­verlening in de buurt verkrijgbaar en zijn genoeg voorzieningen op korte afstand. Iedere Rotterdamse deelgemeente onderzoekt momenteel hoe woonservicegebieden tot stand kunnen komen. Bij de proeftuin in Blijdorp en de Provenierswijk zijn allerlei organisaties en mensen betrokken, zo staat in de ‘factsheet’ van de deelgemeente Noord. ‘Allereerst natuurlijk de ouderen zelf en hun sociale netwerken en de vrijwilligers waar zij contact mee hebben. Daarnaast spelen de bewonersorganisaties, ouderen­ belangengroepen en bewonerscommissies in beide wijken een belangrijke rol. Tot slot zijn er tal van medewerkers en leidinggevenden van professionele organisaties betrokken, te weten: Steinmetz de Compaan, PWS, SONOR, CVD, GGD Rotterdam-Rijnmond, Laurens, Ston, Thuiszorg Rotterdam, SOR, Sociale zaken en vrijwilligersorganisaties zoals het UVV, wijkbus voor ouderen, de gemeente Rotterdam en Vraagwijzer van de deel­gemeente Rotterdam Noord.’

7

“Je zoekt uit of de bewonersklachten breder gedragen worden dan de mensen die daadwerkelijk de telefoon pakken�

8

Buurtscan leidt tot nieuwe inzichten SONOR heeft een nieuw product: de buurtscan. Een korte, snelle methode om in kaart te brengen wat er in een buurt aan de hand is. Vaak vormen bewonersklachten de aanleiding voor de scan. De opbouwwerker onderzoekt de achtergrond van die klachten door de buurt te observeren en met allerlei mensen te spreken.

Het Achterklooster in het centrum van Rotterdam

Zij krijgt steeds vaker de

is een heerlijke speelplek voor kinderen. Het

vraag of opbouwwerkers

terrein tussen de Hoogstraat en de Goudsesingel

een buurtscan kunnen

is vaak druk bezocht. Tot ergernis van een paar

maken. “Opdrachtgevers,

bewoners wordt de speelplek ook ’s nachts

zoals deelgemeente en

gebruikt, vooral in de zomer. De diverse

woningcorporatie, willen

klagende telefoontjes naar politie en woning-

graag een goed beeld van

corporatie bereikten ook de projectleider

wat er werkelijk speelt,

Groepsaanpak van de deelgemeente Centrum.

en niet alleen afgaan op

Hij vroeg opbouwwerker Nicoline Voskamp of

een paar losse klachten.

zij kon onderzoeken hoe groot het probleem

Opbouwwerkers kennen

was. Hadden alleen die twee bellers last van

de buurt en weten wat er

overlast, of was er meer aan de hand? Een

speelt. Ze maken makkelijk

typisch geval voor een buurtscan, zegt Nicoline.

contact met bewoners en

“Je zoekt uit of de bewonersklachten breder

vragen dóór. Dat leidt tot

gedragen worden dan de mensen die daad-

inzichten die van belang

werkelijk de telefoon pakken. En je probeert te

zijn voor de verdere

ontdekken of er nog andere dingen spelen die

aanpak van de buurt.”

het woonplezier beïnvloeden.” Nicoline ontdekte tijdens de buurtscan dat ook het restaurant in de

Dat bleek bijvoorbeeld in de deelgemeente Prins

Opbouwwerker Nicoline

straat voor nogal wat geluidsoverlast zorgde.

Alexander, waar de buurtscan is gebruikt naar

Voskamp onderzocht

Ook voelden een paar bewoners zich onveilig.

aanleiding van klachten over een verloederd

de achtergrond van

In een korte rapportage zette de opbouwwerker

plein in Prinsenland. Een bewoner van de buurt

klachten rondom het

haar bevindingen op een rij, ze beschreef

Veerse Heuvel maakte zich behoorlijk druk

Achterklooster in

hoe representatief de groep is die de overlast

over de teloorgang van het plein en vroeg om

Rotterdam Centrum.

meldde en benoemde de mogelijkheden om de

herinrichting. Opbouwwerker Hans Poldervaart

negatieve beleving te keren. Op basis van de

onderzocht of de klachten werden gedeeld door

rapportage kan de opdrachtgever beslissen wat

andere bewoners en ontdekte dat er voldoende

de beste maatregelen zijn voor deze buurt en de

draagvlak was voor de oprichting van een

verschillende partijen vragen naar oplossings-

buurtgroep. Met steun van de opbouwwerker

voorstellen om het tij te keren.

hebben de bewoners zich actief bemoeid met de herinrichting van het plein. Niet alleen zijn

Angelina Adam is de gebiedsmanager van

de klachten verdwenen, er is een nieuwe groep

SONOR in deelgemeente Rotterdam Centrum.

actieve bewoners ontstaan.

9

Blik op de toekomst na bewogen jaar 2010 was voor SONOR een jaar om nooit meer te vergeten. Mede-oprichter en directeur René van der Voorn stierf plotseling op 53-jarige leeftijd, net op het moment dat de directie voor SONOR een nieuwe koers had ingezet.

10

De nieuwe koers voor SONOR stond in een

Op het moment dat René overleed, was er veel

beleidsplan dat een paar weken oud was, toen

aan de hand. Voor het eerst in de geschiedenis

René tijdens een fietstocht in de Ardennen werd

van SONOR namen de opdrachten af, de

getroffen door een hartstilstand. Dat fatale

organisatie moest inkrimpen en er hingen nog

moment betekende ook het einde van een

veel meer bezuinigingen in de lucht. Hoe heeft

tijdperk, waarin René met zijn collega-directeur

SONOR die klap opgevangen?

Hugo Mulder leiding gaf aan ‘hun’ opbouwwerk-

Hugo: “Het jaar 2010 was te raar voor

organisatie SONOR. Negen maanden later heeft

woorden. Eigenlijk zouden we in september

Hugo die leiding overgedragen aan een nieuwe

bekend maken dat ik zou terugtreden als

directeur van buiten de organisatie: Anton van

directeur. René zou alleen doorgaan, we hadden

Genabeek. Samen blikken ze terug op het

dat helemaal uitgestippeld. Dat René overleed

bewogen jaar 2010 en kijken ze vooruit naar de

was een enorme schok. Vanaf dat moment was

toekomst van SONOR.

mijn grootste taak het bij elkaar houden van

de club, zo voelde ik dat. Ervoor te zorgen dat

vragen over de toekomst van SONOR. We

iedereen de moed erin zou houden. En ik moet

leken op een flinke reorganisatie af te stevenen,

zeggen: dat is mij meegevallen.”

maar in de laatste weken van 2010 konden we toch nog extra werk binnenhalen, dankzij de

Was al meteen duidelijk dat SONOR op zoek

inspanningen van het management. We moesten

zou gaan naar een nieuwe directeur?

uiteindelijk van drie mensen afscheid nemen en

Hugo: “Toen René stierf heb ik me samen met Rob

twee mensen kregen minder uren.”

Moioli, de voorzitter van de Raad van Toezicht, gericht op de toekomst. We hebben ons laten

“2010 is niet alleen het jaar van afscheid, het is ook het jaar van ontkiemen”

bijstaan door een extern adviseur. Die zei al gauw dat het beter zou zijn om een nieuwe directeur aan te trekken. Dat was voor mij wel goed. Ik denk dat ik in die hectische periode overeind ben gebleven omdat ik wist dat het tijdelijk zou zijn.”

Toen ontstonden er in het najaar nieuwe

Anton, je werkte bij de gemeente Schiedam als

financiële problemen, die René niet had

clustermanager Maatschappelijke Ontwikkeling

voorzien.

toen de vacature bij SONOR in de krant stond.

Hugo: “We kregen te maken met projecten waar

Wat trok je aan in de functie?

het mes in ging, bijvoorbeeld Mensen Maken

Anton: “Ik woon sinds 1983 in Rotterdam en

de Stad. Daar kwam bij dat ik een project in

ik houd van de dynamiek in de stad. Werken

Vlaardingen deed, maar dat kon ik niet combi-

bij SONOR betekent de samenleving vanuit

neren met het directeurschap. Dus ook die

een ander perspectief zien dan in mijn vorige

inkomsten vielen weg. De bezuinigingen troffen

functie als ambtenaar. Het is als het ware

mensen in vaste dienst, voor het eerst in ons

buiten spelen in Rotterdam. Ik vind opbouw-

bestaan. Er ontstond toen wel even een paniek-

werk de mooiste vorm van welzijnswerk.

moment in de organisatie en er kwamen bange

Opbouwwerkers durven de straat op en blijven

OR pleit voor sterke profilering SONOR moest binnen een jaar

De Ondernemingsraad van SONOR schreef in 2010 een

afscheid nemen van directeur

notitie over de toekomst van de organisatie. Voorzitter Fouad

René van der Voorn (rechts) en

Akka: “We hebben de sterke en zwakke kanten van SONOR

de voorzitter van de Raad van

benoemd en duidelijk gemaakt wat ons onderscheidt van andere

Toezicht, Rob Moioli (links). Ze

welzijnsorganisaties.” Fouad meent dat opbouw­werkers cruciaal

stierven allebei veel te jong aan

zijn bij de aanpak van samenlevingsproblemen. “We hebben

een hartstilstand. Deze foto is

geweldige mensen bij SONOR, die in staat zijn om bewoners

gemaakt tijdens een vergade-

te bereiken en te activeren die door andere professionals niet

ring tussen de Raad van Bestuur

worden bereikt. Maar we profileren ons nog steeds te zwak, de

en de Raad van Toezicht,

OR heeft de directie geadviseerd om te werken aan een goed

in 2009.

PR-verhaal.”

Het overlijden van directeur René van der Voorn was een schok voor het personeel, zegt Fouad, evenals de plotselinge dood van Rob Moioli, voorzitter van de Raad van Toezicht. “De OR had met beiden een goede band. Rob Moiloli was de laatste maanden van 2010 vaak bij SONOR, om samen met Hugo en met de OR de organisatie op de been te houden.” Fouad vindt dat de nieuwe directeur van SONOR, Anton van Genabeek, vertrouwen uitstraalt. “Hij denkt in kansen en mogelijkheden en dat hebben we nodig na het moeilijke jaar 2010.”

11

Hugo: “Het jaar 2010 was te raar voor woorden”

niet in accommodaties hangen. Ik zie heel veel

Dat is voor SONOR een gunstig perspectief,

toekomst voor SONOR.”

want wij zijn gewend om probleemoplossend te denken. Opbouwwerkers zijn erin gespeciali-

2001

2002

seerd om te zien wat er speelt in de buurt en te

bezuinigingen.

beredeneren hoe ze dat kunnen aanpakken.

Anton: “En toch vallen we met onze neus in de

Hugo: “Er zitten voor ons heel veel mogelijk­

boter. De deelgemeenten willen niet zozeer van

heden in de Wmo (Wet maatschappelijke onder-

het welzijnswerk af, maar er op een andere

steuning, red.). Zorginstellingen hebben minder

manier mee omgaan. Ze willen meer werken

geld voor individuele begeleiding en zullen zich

vanuit de vraag: wat is er nodig in een buurt?

moeten richten op informele netwerken in de

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Centrum

Omzetverdeling van SONOR

Noord

In 2010 bedroeg de omzet van SONOR 3,5 miljoen euro, een kleine twee ton minder dan

Prins Alexander

12

Dat lijkt in tegenspraak met de aankomende

Projecten

het jaar ervoor. Opvallend is dat voor het eerst in jaren minder omzet werd behaald uit projecten. Dit aandeel is weer terug op het niveau van zes jaar geleden, namelijk een kleine veertig procent van het totaal.

Anton: “Ik vind opbouwwerk de mooiste vorm van welzijnswerk”

buurt. Daarin kunnen wij een goede partner zijn;

overlijden van René hebben we nauw samen-

opbouwwerkers kunnen die verbindingen leggen

gewerkt en veel aan elkaar gehad. Hij was blij

als geen ander.”

met de komst van Anton en zag de toekomst van

Anton: “Tegen opdrachtgevers vertel ik dat

SONOR met vertrouwen tegemoet.“

SONOR de kip met de gouden eieren is. Wij

Anton: “Dat komt vooral doordat in 2010 een

hebben de kwaliteit in huis. Hoewel ze met

goede voedingsbodem is aangebracht voor

aandacht luisteren, zullen we niet ontkomen

die toekomst. Het is niet alleen het jaar van

aan bezuinigingen. In juni 2011 wordt duidelijk

afscheid, het is ook het jaar van ontkiemen. In

hoe groot die zullen zijn. Je kunt gaan zitten

het beleidsplan van René stond al dat SONOR

klagen over het stopzetten van subsidierelaties

het profiel en de zichtbaarheid van het opbouw-

die jarenlang hebben bestaan, maar ik denk dat het ook goed is om die vanzelfsprekendheid te doorbreken. Door die nieuwe situatie ontstaan allerlei nieuwe kansen. We zullen wel door een dal moeten, maar we gaan het als organisatie overleven. Ik ben ervan overtuigd dat SONOR, na het dal, weer gaat groeien.”

Een paar dagen voor Anton zou beginnen als nieuwe directeur, stierf de voorzitter van de Raad van Toezicht, Rob Moioli, op 46-jarige leeftijd aan een hartaanval. Een nieuwe klap voor SONOR. Hugo: “Het is niet te bevatten. Rob was zeer betrokken bij SONOR. Hij was sinds 2009 voorzitter van de Raad van Toezicht. Na het

“Tegen opdrachtgevers vertel ik dat SONOR de kip met gouden eieren is” werk zou gaan versterken. Hij voorzag dat SONOR zich moest richten op de vraag van de overheid en zich meer moest opstellen als partner. De koers was al uitgezet, ik probeer daarop verder te gaan.”

13

Opbouwwerker Loes van Delft: “Opbouwwerkers zijn objectief, klantgericht en neutraal”

14

Succesvolle Buurtbemiddelaars gebaat bij goede projectleider Buurtbemiddeling is al vijftien jaar een succes. Van de aangemelde burenruzies wordt bijna tachtig procent opgelost. De vrijwillige bemiddelaars groeien in hun rol en kunnen steeds complexere zaken aan. Een goede projectleider is onmisbaar. SONOR levert ze al sinds 2002.

De projectleiders buurtbemiddeling zijn verant-

zijn allemaal vrijwilligers uit de buurt die zich

woordelijk voor het werven en begeleiden van

inzetten voor de maatschappij. Ze spreken als

de vrijwilligers. Ze bewaken ook het proces

het ware dezelfde taal als de mensen die bij een

rondom de bemiddeling (zie kader) en onder-

zaak betrokken zijn.” Marco Lagerman roemt

houden het contact met de betrokken partijen

de aanpak van projectleider Loes: “Ze reageert

in de buurt. In vier deelgemeenten vervullen

supersnel op een melding en geeft een goede

opbouwwerkers van SONOR de functie van

terugkoppeling. Ik weet altijd precies hoe een

projectleider: Hoogvliet, Noord, Prins Alexander

zaak ervoor staat.” Het effect van buurtbemid-

en Hillegersberg/Schiebroek.

deling is blijvend, zegt hij. “De oplossingen

Het grootste aantal meldingen voor Buurt­

beklijven, slechts in een enkel geval ontstaat er

bemiddeling komt binnen via de politie: 174 van de in totaal 553 zaken in de vier deelgemeenten. Ook het aantal zelfmelders is hoog: 149. Een opvallende stijger was de deelge-

Werkwijze buurtbemiddeling

meente Noord: van 9 meldingen in 2009 naar

• Een bewoner neemt contact op met Buurtbemiddeling of wordt

27 in 2010; een verdrievoudiging. Volgens Loes van Delft, projectleider in Noord, heeft dat te maken met de nieuwe aanpak van woonoverlast in Rotterdam, waarmee het aantal overlast­ gevallen in 2015 afgenomen moet zijn met 25 procent. “De deelgemeente Noord maakt daar serieus werk van”, zegt ze. “Er is een speciale coördinator benoemd en die doet vaak een beroep op Buurtbemiddeling. Ik zie dat als een extra erkenning voor de methodiek.”

verwezen door woningcorporatie, politie of een andere verwijzer.

• De projectleider doet de intake en beoordeelt of de zaak geschikt is voor Buurtbemiddeling.

• Twee bemiddelaars nodigen de aanmelder uit voor een gesprek, het liefst bij hen thuis.

• Als de eerste buur ermee instemt, benaderen de bemiddelaars de tweede buur om zijn verhaal te horen.

• Hierna volgt het bemiddelingsgesprek met beide buren aan tafel, in het kantoor van buurtbemiddeling.

• Vier tot zes weken later vindt ‘nazorg’ plaats: beide buren wordt

De betreffende coördinator heet Marco Lagerman,

gevraagd of de door hen gekozen oplossing naar tevredenheid

tevens coördinator van het interventie­team in

werkt.

Noord. De aanpak van woonoverlast kreeg hij er

• De projectleider rapporteert in neutrale termen aan de verwijzer

in 2010 als extra taak bij. “Mijn voorkeur gaat

alle fasen van het proces waarin de buren gezamenlijk tot een

bij overlast inderdaad uit naar buurtbemidde-

oplossing komen.

ling”, zegt hij. “Het is laag­drempelig, want het

15

toch opnieuw onenigheid. Maar dat zijn er niet

professionele mediator. “De ene zaak betrof een

meer dan twee of drie per jaar.”

in eerste instantie geslaagde bemiddeling. Na een tijdje werden we weer benaderd, maar de

Complexe zaken

verhoudingen waren nu zo explosief dat ik het

Persoonlijke groei is voor veel bemiddelaars

niet meer aan de vrijwilligers wilde overlaten.

een motivatie voor hun intensieve vrijwilligers-

Bij de andere zaak trok een van de buren de

werk. De projectleiders besteden hier dan

integriteit van de bemiddelaars in twijfel. Dan is

ook veel aandacht aan. Ze voeren regelmatig

onze neutraliteit in het geding, de kern van onze

functioneringsgesprekken om te horen op

inzet.” Marco Lagerman beaamt dat soms een

welk vlak de vrijwilligers zich graag willen

zwaarder middel nodig is dan buurtbemidde-

ontwikkelen. Ze organiseren bijeenkomsten en

ling. “Mediation is een langer traject en wordt

trainingen, waar de bemiddelaars ervaringen

afgesloten met afspraken op papier. Dat laatste

met elkaar uitwisselen aan de hand van rollen-

geeft mij de mogelijkheid om maatregelen te

spellen. Opbouwwerker Helma Faber, negen

nemen, als de betrokken partijen zich niet aan

jaar lang projectleider Buurtbemiddeling in

die afspraken houden.”

Prins Alexander, vindt dat de kennis en vaar-

100

digheden van de bemiddelaars de afgelopen

Meerwaarde

jaren enorm is toegenomen. “Bemiddelaars

De kwaliteiten van de opbouwwerker komen

kunnen complexere zaken aan dan vijftien jaar

goed tot hun recht in de functie van project-

geleden.” De projectleiders houden goed in

leider Buurtbemiddeling, vinden Loes en Helma.

de gaten dat zaken niet te zwaar zijn voor de

“Opbouwwerkers zijn objectief, klantgericht en

bemiddelaars. Een goede intake is dus heel

neutraal”, zegt Loes. “Bovendien kennen we de

belangrijk.

wijk goed, niet alleen de bewoners maar ook

Projectleider Loes had in Noord vorig jaar

de professionals die er werken.” Dat komt van

twee gevallen die ze, in overleg met de coör-

pas in situaties die niet zomaar op te lossen zijn

dinator woonoverlast, doorverwees naar een

met een Buurtbemiddelingstraject. Loes: “Ik trof

Percentage opgeloste zaken per deelgemeente Bron: jaarverslag SONOR Buurtbemiddeling 2010

90 80

78 76 74

70 60 50 40 30 gemiddeld

20

16

Hoogvliet Schiebroek

10

Noord Prins Alexander

0 2008

2009

2010

tijdens een intakegesprek iemand die erg in de

“De betrokkenheid van de bewoners was aange-

war was en duidelijk behoefte had aan zorg. Bij

wakkerd en het was zaak om dat niet te laten

navraag bleek deze bewoner bij geen enkele

verslappen. Het gaat nu goed in dit buurtje.”

zorginstelling bekend te zijn. Daar is nu gelukkig verandering in gekomen.”

Helma heeft haar meerwaarde als opbouwwerker kunnen bewijzen bij een complexe situatie in een blok portiekwoningen. Diverse burenruzies verziekten de sfeer, de woning­ corporatie werd bedolven onder klachten. “Hier was een gecombineerde aanpak nodig”, vertelt Helma. Samen met woningbouw­consulenten

“De bewoners raakten op een normale manier met elkaar in gesprek en dat gaf veel ontspanning”, zegt opbouwwerker Helma Faber.

maakte zij een plan en coördineerde de uitvoering. Buurtbemiddeling belegde een aantal groepsgesprekken en begeleidde een bemiddeling tussen twee bewoners die al lange tijd ruzie hadden. De woningbouwcorporatie knapte het binnenterrein op en beëindigde het huurcontract met een paar notoire overlastgevende bewoners.

“Het probleem werd van verschillende kanten aangepakt en dat heeft goed gewerkt”, zegt Helma. “De bewoners raakten op een normale manier met elkaar in gesprek en dat gaf veel ontspanning.” Helma betrok ook een collegaopbouwwerker bij het proces. Zij ging door waar de Buurtbemiddeling was geëindigd.

Foto: Mike Pieters

Interventies Buurtbemiddeling SONOR in vier deelgemeenten Bron: jaarverslag SONOR Buurtbemiddeling 2010 22% Opgelost door gesprekken van bemiddelaars met beide buren + gezamenlijk gesprek

56% Opgelost door afzonderlijke gesprekken, verlengde intake, coaching etc. van bemiddelaars

20% Na interventies van buurtbemiddeling komen de buren niet nader tot elkaar 2%

Loopt nog

17

Jongeren hebben grenzen nodig Jongeren en ouderen vormen geen vanzelfsprekende combinatie. Toch lukt het SONOR opbouw­ werkers om deze groepen met elkaar in contact te brengen en zelfs te laten samenwerken. Het is overigens niet makkelijk om jongeren zover te krijgen dat ze zich willen inzetten voor de buurt.

Grenzen stellen en verantwoordelijkheid geven, dat is de kunst.

Tijdens het project

Bewoners van de Provenierswijk in het Oude

vroeger ook niet de makkelijkste”, geeft Mariam

Jong & Oud Vertrouwd

Noorden klaagden steen en been over een

toe,“ dus ik weet wat er achter dat stoere gedrag

volgden jongeren

groepje Marokkaanse meiden. Ze hingen te

zit. Vaak is het pure onzekerheid, die meiden

en ouderen uit de

vaak tegen hun huizen, maakten te veel herrie,

weten zich geen houding te geven en kunnen

Agniesebuurt een

deden onaardig en zeiden lelijke dingen.

zich niet uiten. Dus gaan ze grof lopen doen.”

kookclinic.

Opbouwwerker Mariam Tahtah stapte op de

De opbouwwerker laat zich niet afschrikken en

Foto: Marjan van den Hoorn

meiden af en ging met ze in gesprek. “Ik was

dat maakt indruk. “Ik vraag dóór en uiteindelijk

18

komen de emoties bovendrijven. Dan blijken er allerlei dingen te spelen in het leven van die tieners, en ze kunnen of willen er thuis niet over praten. Ook onderling hebben ze het niet over emoties. Terwijl er heel wat speelt hoor, het leven van een puber kan behoorlijk heftig zijn, zeker als je ook te maken hebt met een botsing van culturen.”

Natalie Dupon werkt in het Oude Westen. Ze heeft minder individueel contact met jongeren dan

Succesvol project Jong & Oud vertrouwd In de Agniesebuurt organiseerde SONOR drie jaar lang het project Jong en Oud Vertrouwd. Tijdens allerlei activiteiten trokken jongeren en ouderen gezamen­lijk op. Een succes, vindt opbouwwerker Mariam Tahtah. “Als je nu ziet hoe de groepen met elkaar omgaan, dat is gewoon super. Tijdens een dialoog, eind 2010, waren er 35 mensen aanwezig. Half jong, half oud. Ze luisterden naar elkaar, lieten elkaar uitpraten, er werden geen flauwe grappen gemaakt; daar geniet ik van.” Het project is in 2011 voortgezet onder een andere naam: Jongeren in Beweging. Tegelijkertijd is Mariam in de Agniesebuurt begonnen met Jong en Oud Vertrouwd. “Nu weet ik weer hoe moeizaam zo’n project in het begin loopt. Gelukkig weet ik nu uit ervaring waar we uit kunnen komen, daar haal ik veel energie uit.”

haar collega Mariam. “Ik vind de individuele benadering meer bij Jongerenwerkers thuishoren. Opbouw­werkers

maar ik geef niet op. Ik moest de aanwezige

werken vooral met groeps­processen.” Mariam is

ouderen soms moed inpraten, die zagen het

het niet helemaal met haar eens. “Het Jongeren­­

helemaal niet zitten met die groep jongeren.”

werk is meer gericht op het organiseren van

Natalie bleef de jongeren wijzen op hun houding

activiteiten, dat is een andere invalshoek.” De

en betrok ze tegelijkertijd bij het proces rondom

individuele benadering van Mariam maakt deel

de dialogen. “Ik heb ze verantwoordelijkheid

uit van haar methodiek: door de meiden één

gegeven en daar plukken we nu de vruchten van.

op één te benaderen, laten ze hun stoerheid

Er is begrip ontstaan tussen de groepen. Ik zag

los. Vanuit de persoonlijke banden die ze heeft opgebouwd, lukt het haar om met de groep aan de slag te gaan.

Hard optreden

“Ze zullen me misschien honderd keer teleurstellen, maar ik geef niet op”

Contact maken met opstandige pubers is één, maar contact houden is veel moeilijker, zegt

laatst zelfs dat jongeren elkaar corrigeren op het

Mariam. “Ze moeten het gevoel krijgen dat ik er

plein. Een van de oudere bewoners had al zo

echt voor ze ben en dat kost tijd. Je moet er flink

vaak gezegd dat de schommel niet geschikt is

in investeren. Maar ik laat niet met me sollen, ik

voor tieners. Toen er toch eentje op zat, werd hij

stel duidelijke grenzen. Als ze vervelend tegen mij

terecht gewezen door een leeftijdgenoot. Kijk,

doen, of afspraken niet nakomen, treed ik hard

daar word ik blij van.”

op. Dan laat ik bijvoorbeeld een week niets van me horen. Het mooie is: ze komen altijd terug. Ze

Ook Mariam had vorig jaar succes met haar

vinden die duidelijkheid eigenlijk wel fijn.”

aanpak. Toen ze eenmaal het vertrouwen had van

Natalie heeft hetzelfde ervaren. “Ik benader

de Marokkaanse meiden in de Provenierswijk,

jongeren op vrijwel dezelfde manier als andere

ging ze een stap verder. “Ik ging met ze praten

bewoners, maar ik merk ook dat het af en toe

over hun eigen verantwoordelijkheid voor de

nodig is om duidelijk te maken tot hoe ver ze

buurt. Ze willen niet gezien worden als een verve-

kunnen gaan. En je moet veel geduld hebben. Er

lende groep en ze hebben ook geen hekel aan

zit zoveel wantrouwen bij jongeren, dat moet je

de buurt. Steker nog: al pratend kwam ik erachter

eerst overwinnen.” In 2010 organiseerde Natalie

dat ze best iets wilden doen aan de leefbaar-

een aantal pleindialogen tussen buurtbewoners,

heid.” Mariam hielp de meiden bij de realisatie

op het Josephplein, over omgang en respect.

van het plan om geveltuintjes aan te leggen. Hun

“Tijdens de eerste vergadering deden de jongeren

aanzien in de buurt steeg. “Ze hangen nog steeds

alles wat respectloos was. Het was verschrik-

rond en ze zijn heus niet altijd even braaf, maar

kelijk zoals ze zich gedroegen. Maar ik dacht:

de bewoners die eerst klaagden, hebben nu meer

ze zullen me misschien honderd keer teleurstellen

begrip voor ze. En dat is wederzijds.”

19

Personeelslijst 2010 Raad van Toezicht Rob Moioli, voorzitter († 25-2-2011) Carolien Dieleman John Knieriem Natalie Holwijn Aat Brand Arnold Quanjer Raad van Bestuur Hugo Mulder René van der Voorn († 5-6-2010) Personeel

20

Angelina Adam

Fatima Lamkharrat

Fouad Akka (OR)

Anja Lugten

Alice Alkema

Ed de Meyer

Petra van den Berg (OR)

Veerle de Meyer

Meys¸ur Bijl*

Ardy Moeijes

Esther Brix

Myranda Mulder

Daphne Brouwer

Linda Nelissen

Jacqueline Buskens

Ayse Özbek

Manita Coolen

Martine Plönissen

Loes van Delft (OR tot april 2010)

Hans Poldervaart

Michelle Donkersloot*

Sjaan Schaap*

Natalie Dupon

Liesbeth van der Sluijs

Hakima Erradouani

Mo Smit

Helma Faber

Cor Snijders

Arti Ganeshie

Truus Stam

Elske Geleedst

Silvia Stentler

Karin Gerretsen

Mariam Tahtah

Diana Gerritsen

Sherita Thakoerdat

Marja Gravesteijn (OR)

Arthur van Thiel

Monique van Groningen

Thelma Veling

Abderrahim Haddou

Anneke Vereijken

Abdellah el Hardouz

Marianne Verkaik

Noes Haumahu (OR, per 1 april 2010)

Leny Verschoor

Laurie Hermanns

Nicoline Voskamp

Annie van den Heuvel

Marja de Vries*

Mimoun Hmoumou

Wouter van Welzen

Freek Homan

Liesbeth van Wifferen

Wieneke Icke

Wil van Woensel

Aart Martin de Jong

Sati Yesildal (OR)

Deirdre Kiel*

Ben van Zanten

Ria Kleinjan Truus de Kwaadsteniet

* uit dienst in de loop van 2010

Colofon SONOR 2011 tekst Ria de Wit, Zegge & Schrijve fotografie Rick Keus (tenzij anders vermeld) ontwerp Sybren Vlasblom, A10plus drukwerk drukkerij Grafeno bv

Centraal Bureau SONOR Bergsingel 299 3037 GW Rotterdam T 010 - 265 27 37 F 010 - 466 85 28 info@sonor.nl www.sonor.nl