Świetlica Krytyki Politycznej "Na granicy". Raport z działań 2015

2014

20 13

09 20

2

10

2 01

20

2011

KRYTYKI POLITYCZNEJ „NA GRANICY” raport z działań

0

2

20 1

1 20 20

13

09

09

20 10

20

13

20

20

12 20

20 10

12

20 13

09 20

20

2014

2014

2014

2011

2011

2011

Świetlica Krytyki Politycznej NA GRANICY w Cieszynie powstała, ponieważ pragniemy budowy lepszego świata – mimo trwającego kryzysu wyobraźni, rozpadu więzi społecznych i braku zaufania. W swoich codziennych działaniach od początku dążymy do budowania wspólnoty. Nie interesują nas spektakularne akcje, ale powolna, czujna praca u podstaw.

Dzięki pracy z dziećmi nauczyłyśmy się, jak ważne jest łączenie ludzi – instytucji, organizacji, rodziców i władz miasta. Plecenie sieci społecznych może zmienić rzeczywistość. Chcemy dać głos, tym, o których często się zapomina, i zmusić do słuchania tych, którzy dawno o słuchaniu innych nie pamiętają.

Od samego początku angażujemy się w działania wychodzące naprzeciw społecznym oczekiwaniom, organizujemy spotkania, przeprowadzamy badania, a kiedy dzieje się krzywda, interweniujemy. Jesteśmy z ludźmi nie tylko w Świetlicy, ale też na podwórkach, w miejscu ich pracy, zabawy – tam, gdzie po prostu są.

Wierzymy, że inny świat jest możliwy. Zmieniamy go, będąc częścią środowiska Krytyki Politycznej i uczestnicząc w życiu lokalnej społeczności Cieszyna.

rys. Hubert Tereszkiewicz

20

PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

20

8

BIEDA. PRZEWODNIK DLA DZIECI

10

22

24

8

KSIĄŻKI / LETNIA CZYTELNIA

14

WARSZTATY W SZKOŁACH

www.mapa -cieszyn.pl

KONCERTY I POKAZY FILMOWE

EDUKACJA OBYWATELSKA

6

KULTURA I EDUKACJA

EDUKACJA KULTURALNA

KULTURA I LOKALNOŚĆ

DZIENNIKARSTWO OBYWATELSKIE

DZIAŁAJ LOKALNIE

WOLNA KULTURA

KULTURA I ARCHEOLOGIA

8

10

SŁUCHOWISKO

48

GRA I KSIĄŻKA O WSPÓŁPRACY

40

38

OPINIE

32

SPACERY ZAANGAŻOWANE

KSIĘGARNIA

WSPÓŁPRACA

GRANICA

WYOBRAŹNIA I DIALOG

ZAUFANIE

26

46

36

32

44

DEBATY

40

SOLIDARNOŚĆ

WIĘZI

WSPÓŁGRAJ

EDUKACJA KULTURALNA CULTURAL EDUCATION

Od 2009 roku Świetlica Krytyki Politycznej „Na Granicy” prowadzi regularne, bezpłatne zajęcia dla grupy dzieci z Cieszyna. Wszystko zaczęło się od pracy na jednym ze śródmiejskich podwórek, teraz działamy przede wszystkim w Świetlicy, ale także poza nią. Do tej pory odbyło się ponad sześć trwających około pół roku cykli zajęć tematycznych, których efekty zostały docenione w skali ogólnopolskiej. Zespół Świetlicy prowadzi cotygodniowe warsztaty artystyczno-edukacyjne, zajęcia wakacyjne oraz wyjazdy tematyczne.

Organizujemy codzienne korepetycje lub zajęcia indywidualne dla dzieci i młodzieży.

W naszych zajęciach wzięła udział ponad setka dzieci, stała grupa to około trzydziestka osób w wieku 6-13 lat. Do tej pory dzieci miały okazję uczestniczyć w zajęciach m.in. z Joanną Rajkowską, Hubertem Czerepokiem, Aleką Polis, grupą PGR ART, Krzysztofem Trzewiczkiem, Maciejem Wojnickim, Szymonem Kobylarzem, Bogdanem Kosakiem, Markiem Glinkowskim, Katarzyną Majak, Agatą Tecl i wieloma innymi.

Efekty ich pracy są dostępne w sieci oraz w formie publikacji drukowanych.

Podczas zajęć chcemy nie tylko przybliżyć najmłodszym sztukę i kulturę współczesną, stosując w tym celu różnorodne nowoczesne narzędzia, zależy nam przede wszystkim na budowaniu kapitału kulturowego i społecznego dzieci. Razem z nami i zaproszonymi gośćmi poznają przestrzeń publiczną i próbują ją zmienić na lepsze.

4

Since 2009 Political Critique Cultural Center "On The Border" in Cieszyn has conducted many routine activities that are free of charge for the kids. The whole story began just around the corner, right in the backyard in the heart of the city. Now the field of action has extended way beyond the walls of our organization. Up to this day, we have managed to organize over six different theme oriented programmes, each lasting around 6 months. Their impact gained a lot of recognition in the country.

The team of the common room is organizing artistic and educational workshops, holiday trips and other field excursions.

Every day we offer tutoring and individual classes for the youth of the town.

Over 100 young people have taken part in our projects; the group that takes part regulary numbers is around 30. One of the main objectives of our work is to build the cultural and social capital of the children that are attending our projects and classes. We always try to invite well-known artists and specialists to cooperate with us. The results are regularly published online along with printed versions of the work.

5

KULTURA CULTURE AND EDUCATION W roku 2010, podczas cotygodniowych warsztatów, dzieci poznawały sztukę współczesną oraz miały możliwość udziału w serii warsztatów z artystami. W efekcie zajęć powstała książeczka Bieda. Przewodnik dla dzieci* napisana przez Henrykę Krzywonos i Hannę Gill-Piątek z ilustracjami Anny Pluty. Publikacja jest polecana przez Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz uznana została za jedną z najważniejszych książek dla dzieci ostatniej dekady przez organizatora kampanii Cała Polska czyta dzieciom.

During the weekly workshops the children got to know and learn a lot about modern art and had the opportunity to take part in a series of workshops with artists. As a result of their work, a book titled Poverty. A guide for children was published*, written

by Henryka Krzywonos and Hanna Gill-Piątek with illustrations by Anna Pluta. The book was recognized by the Teachers’ Union in Poland as one of the most important books of the decade.

W tym samym roku, podczas indywidualnej pracy ze studentami, dzieci stworzyły subiektywną mapę miasta**. Używając narzędzi wideo, animacji i fotografii, najmłodsi cieszynianie sportretowali różne miejsca miasta i pokazali istniejące w nich problemy. Zdobyte dotychczas umiejętności pozwalały im na swobodne wchodzenie w badaną przestrzeń i krytyczne jej odczytywanie.

During the individual work project, the kids have created a subjective map** of the town which was published online.

* publikacja dostępna na stronie www.issuu.com ** www.mapa-cieszyn.pl

6

Świetlica Krytyki Politycznej „Na Granicy” to miejsce, w którym można zobaczyć, jak dzisiaj sprawdzają się wzory pracy z młodzieżą stworzone przez Korczaka i Kuronia.

Dzięki zaangażowaniu całego zespołu od lat zajmującego się pracą u podstaw w cieszyńskiej społeczności wartości, które zwykle piszemy wielkimi literami, stają się elementem codziennej praktyki. Jeśli ktoś zwątpi w sens oddolnej aktywności obywatelskiej, Cieszyn pomoże mu odzyskać wiarę! dr Przemysław Sadura (socjolog i publicysta, Uniwersytet Warszawski)

7

KULTURA I ARCHEOLOGIA CULTURE AND ARCHEOLOGY W ramach współpracy ze znanym projektantem i ceramikiem Bogdanem Kosakiem powstała Pamiątka z Cieszyna. Podczas warsztatów archeologicznych dzieci wyłowiły z dna Olzy fragmenty porcelany i szkła wygładzone przez cieszyńską rzekę. W efekcie zebrane i opakowane przedmioty stały się unikatowymi pamiątkami turystycznymi. Dochód z ich sprzedaży przeznaczamy na wakacyjny wypoczynek dzieci z O!Świetlicy.

While organizing a workshop with a famous designer and china maker - Bogdan Kosak - A souvenir from Cieszyn was created. The participants found very special and unique pieces of porcelain from which they have created a very unusual project.

WOLNA KULTURA OPEN CULTURE Świetlica promuje otwartość w kulturze i edukacji. Udostępniamy konspekty naszych zajęć w formie Inspiratorów publikowanych na otwartej licencji CC by. Przygotowujemy również studentów i animatorów do wykorzystywania nowych mediów w swojej pracy.

W 2012 roku Świetlica Krytyki Politycznej w Cieszynie oraz dyrektorka Zachęty Narodowej Galerii Sztuki otrzymały nagrodę „Otwieracza” od Creative Commons Polska. Jest to nagroda przyznawana osobom i instytucjom działającym na rzecz otwartości i promocji otwartych modeli tworzenia i udostępniania zasobów wiedzy oraz kultury.

8

In 2012 Political Critique Cultural Center in Cieszyn together with

the president of “Zachęta", The National Art Gallery, received the “Otwieracz” award from Creative Commons Polska.

9

KULTURA I LOKALNOŚĆ CULTURE AND LOCAL ISSUES W roku 2013, podczas trwających 6 miesięcy warsztatów z Wojciechem Jakubcem (dyrektorem artystyczny Festiwalu Teatralna Maszyna Pszczyna) i muzykiem Pawłem Kuklą oraz Zespołem Świetlicy, młodzież z Cieszyna oraz studenci przygotowali słuchowisko*** o ulicy Głębokiej – głównej arterii miasta. Na ścieżce dźwiękowej znajdują się fragmenty wywiadów, które przeprowadzili z mieszkańcami, sklepikarzami i innymi osobami związanymi z tym miejscem. To również opowieść o ulicy, gdzie mieszkają dzieci ze Świetlicy Krytyki Politycznej.

The youth of Cieszyn and the students have prepared a radio play* about Głęboka street - the main midtown street. The project consists of excerpts of interviews with the locals, shopkeepers and people who are strongly connected with this part of town. This project however was not the only one connected with discovering the town and its hidden jewels.

W 2014 Świetlica Krytyki Politycznej „Na Granicy” otrzymała od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego wyróżnienie za „wzmacnianie Cieszyńskiej tożsamości lokalnej oraz opracowanie wzorowych modeli współpracy z wolontariuszami”.

We współpracy z Muzeum Śląska Cieszyńskiego realizujemy cykl spotkań dla dorosłych oraz warsztaty etnograficzne dla dzieci w ramach Roku Kolberga. Raz w miesiącu do końca 2014 roku odbywają się spotkania z „lokalnymi kolbergami”, twórcami i badaczami ludowymi. Rozmawiamy na temat ludowości, biorąc pod uwagę przemiany kultury oraz odczytując ludowość w nowym kontekście.

*** www.soundcloud.com/kpcieszyn

10

11

Cieszyńska Świetlica Krytyki Politycznej jest jedną z najciekawszych inicjatyw oddolnych, jakie powstały w Polsce w ostatnich latach. To więcej niż księgarnia położona na dawnym przejściu granicznym.

Jej twórczynie i uczestniczki umiejętnie połączyły zadania klubu dyskusyjnego organizującego debaty, wykłady, pokazy filmowe, wystawy, koncerty i działania artystyczne z projektami edukacyjnymi, socjalnymi i integracyjnymi realizowanymi w szkołach i społecznościach lokalnych. W ciągu kilku lat działalności Świetlicy udało się stworzyć rozpoznawalny i tętniący życiem ośrodek kulturalny i społecznościowy aktywizujący mieszkańców Cieszyna, ale też przyciągający uwagę ludzi z całego kraju. Co ważne, jako takiej udało się jej także zaistnieć w roli partnera społecznego dla samorządu w swoim mieście i regionie. Świetlica stała się ważnym podmiotem nie tylko uczestniczącym w debacie o istotnych kwestiach życia miasta, ale także animującym ją.

Wszystko to nie byłoby możliwe, gdyby nie niezwykły zespół Świetlicy łączący kompetencje i spontaniczność, profesjonalizm i zaangażowanie, lokalne działanie i globalne myślenie.

Przemysław Wielgosz (redaktor naczelny „Le Monde Diplomatique”, publicysta i dziennikarz, autor książek o problematyce społecznej i kulturalnej)

12

KONCERTY I POKAZY FILMOWE CONCERTS AND MOVIE SCREENINGS

Od otwarcia Świetlicy w 2009 roku regularnie odbywają się tu koncerty i pokazy filmowe. Staramy się, aby wydarzenia kulturalne były okazją do spotkania i dyskusji.

Od roku 2014 realizujemy cykl koncertów muzyki elektronicznej GRA/GRA/nica we współpracy z kuratorem muzycznym Wojciechem Kucharczykiem (muzyk, szef wytwórni Mik.Musik.!).

Bezpłatne pokazy filmowe i dyskusje w ramach dwóch edycji cyklu Kino zaangażowane cieszyły się dużym zainteresowaniem. Stały się one alternatywą do płatnych pokazów w mieście. Jednocześnie inicjowały dyskusje dotyczące problemów współczesnego świata. Pokazy organizowane były przy współpracy z dużymi festiwalami filmowymi oraz dystrybutorami (Against Gravity, Tongariro, DocBoat).

14

Since the very opening of Political Critique Cultural Center we have organized many concerts and movie nights. We always try to keep the cultural events an opportunity for discussion and a meeting point.

Free movie screenings and discussions that took place during two editions of the cycle “Engaged Cinema” has been a rather popular event. It became an alternative to the movies that you have to pay for in town. It was also a beginning for an open discussion about the current issues that are taking place in the modern world. Created in cooperation with: Against Gravity, Tongariro, Planete+ Doc Film Festival.

Koncert zespołów Berlinska Dróha i Čorna KruŠwa z Berlina

15

RECEPTA NA KLĘSKĘ reż. John Webster Finlandia 2008, 85 min

21 LUTEGO (wtorek) godz. 19.00

KONCERT

GRA/GRA/nica

21.11.2014 / Piątek / 19.00

/ WSTĘP WOLNY /

Świetlica Krytyki Politycznej NA GRANICY ul. Zamkowa1

OSTATNI KONCERT PROJEKTU POLLY TÝKK / DJ 2 LEWE RĘCE / PIOTR TKACZ + WOJCIECH KUCHARCZYK / GAAP KVLT / KUCHARCZYK / KRZYSZTOF KASKADER

16

Cieszyńska Świetlica jest dla mnie przykładowym dobrym miejscem. Bez napuszenia i pretensjonalności dzieją się tam różne rzeczy, które można nazwać kreatywnością. (...) Jako aktywny muzyk nieraz korzystałem z gościnności, zagrałem tam kilka koncertów, również ze znajomymi, a przyjęcie było zawsze ciepłe i mimo bardzo bazowego sprzętu nagłaśniającego każdy koncert był udany.

Zawsze cieszę się, gdy mam na granicy zagrać. Na dodatek rzadko podczas koncertu można mieć widok na dwa kraje jednocześnie, pod tym względem Świetlica/Strażnica bije większość miejscówek. To jest niezwykłe i dodaje (kosmopolitycznego) kopa.

Lubię też księgarnię i zawsze mi się chce śmiać, kiedy tam wchodzę, bo doskonale pamiętam czasy, gdy dokładnie w tym pomieszczeniu siedzieli strażnicy i celnicy, którzy zajmowali się wszystkim, lecz na pewno nie rozprzestrzenianiem kultury. Nie wyobrażam sobie Cieszyna bez tego miejsca i mam nadzieję, że będzie się bez przeszkód rozwijać.

Wojciech Kucharczyk (muzyk, szef wytwórni Mik Musik!)

EDUKACJA OBYWATELSKA CIVIC EDUCATION

18

Ważnym obszarem naszej aktywności są działania z zakresu edukacji obywatelskiej. Podczas zajęć z dziećmi i młodzieżą staramy się zajmować wieloma kwestiami związanymi ze zmianą najbliższego otoczenia oraz zaangażowaniem mieszkańców w inicjatywy obywatelskie. Zależy nam, aby budować kapitał społeczny oraz przywracać ludziom głos w debacie publicznej.

Podczas zajęć z dziećmi i młodzieżą poznajemy przestrzeń publiczną oraz uczymy, jak funkcjonuje miasto.

/

A field of action that we pay a lot of attention to is civic education. During the classes with the kids and youth we focus on many problems influencing the nearest surroundings, as well as engaging the inhabitants of the town in actions involving civic education. The objective here is to build social capital along with giving voice to the people to take part in public matters.

19

DZIAŁAJ LOKALNIE ACT LOCALLY Podczas dwóch edycji Święta ulicy GŁĘBOKA FEST (grudzień 2011 i maj 2013) razem z dziećmi i młodzieżą udało nam się zaangażować mieszkańców do wspólnego zorganizowania oddolnej, obywatelskiej inicjatywy. Wydarzeniu towarzyszyło ponad 30 otwartych imprez. Powstał m.in. spektakl teatralny przy udziale rodziców oraz profesjonalne słuchowisko o ulicy Głębokiej. Dzieci przygotowały wystawy w przestrzeni miasta, gazetkę o ulicy Głębokiej oraz pracowały nad koordynacją całego przedsięwzięcia.

During the two editions of the “Głęboka Feast” we managed to encourage the people of the town to take part in organizing a real peoples’ initiative. In addition, over thirty different events took place during the festivals.

PRZESTRZEŃ PUBLICZNA PUBLIC SPACE Ogródek nad Olzą (rzeką graniczną) powstał dzięki pracy dzieci i ich rodziców w kwietniu 2011 r. Wkrótce potem dzięki zaangażowaniu artystki Aleki Polis stworzono również kompostownik dla mieszkańców śródmieścia Cieszyna. Od tego czasu co roku przywracamy to miejsce do życia razem z dziećmi, rodzicami i młodymi współpracownikami Świetlicy. Pomaga nam też stowarzyszenie „Serfenta”.

Olza Garden (the river on the border between Poland and Czech Republic) happened thanks to the hard work of the children and their parents. Aleka Polis - an artist actively engaged in the project helped to create a composter for the people of the midtown.

Since then we have been bringing the place back to life every year thanks to those involved.

To nie jedyna nasza aktywność w przestrzeni Cieszyna, gdzie razem z dziećmi i młodzieżą organizowaliśmy gry miejskie, wydarzenia kulturalne, informowaliśmy za pomocą vlepek o ważnych sprawach lokalnych.

20

Przywracaliśmy również pamięć o Żydach mieszkających w mieście przed rokiem 1939, zachęcaliśmy ludzi do wspólnego spędzania czasu i dbania o najbliższe otoczenie. Traktujemy miasto i jego ulice jak oczywiste pole działania i aktywności obywatelskiej.

DZIENNIKARSTWO OBYWATELSKIE CIVIC JOURNALISM Od 2011 roku organizujemy w I LO im. Antoniego Osuchowskiego bezpłatne warsztaty ze znanymi dziennikarzami/dziennikarkami i pisarzami/pisarkami. Do tej pory uczniów klasy dziennikarskiej odwiedzili m.in. Przemysław Wielgosz („Le Monde Diplomatique”), Marek Beylin („Gazeta Wyborcza”), Roman Kurkiewicz („Przekrój”, radio Tok FM), Marta Konarzewska (pisarka), Zbigniew Masternak (pisarz), Hanna Gill-Piątek („Krytyka Polityczna”), Tomasz Stawiszyński („Newsweek”, TVP Kultura, „Dziennik Opinii”, Polskie Radio RDC).

Podczas warsztatów powstały również teksty uczniów. O zajęciach z uczniami pisał m.in. Marek Beylin w „Gazecie Wyborczej”****.

Since 2011 we have organized w o r k s h o p s t h a t a re f re e o f charge with notable journalists and writers at the local high school.

**** Marek Beylin, Co dziś znaczy rewolucja? 10 lat „Krytyki Politycznej”, 26 maja 2012 r.

22

WARSZTATY W SZKOŁACH SCHOOL WORKSHOPS Prowadzimy zajęcia w szkołach i dla szkół.

Są to warsztaty tematyczne wokół problemów, które w ramach edukacji formalnej traktuje się marginalnie lub pomija, takich jak np. bieda, współpraca. Staramy się prezentować wyniki naszej pracy z dziećmi ze Świetlicy w ich klasach i szkołach.

24

We organize activities with and for the local schools. These include workshops concerning problems like poverty and cooperation that are usually omitted in the regular school curriculum.

WSPÓŁPRACA COOPERATION

ZAUFANIE TRUST 4 lutego 2013 roku Świetlicę Krytyki Politycznej w Cieszynie odwiedził Prezydent Polski Bronisław Komorowski. Rozmawiał z dziećmi i młodzieżą o współpracy i zaufaniu. Prezydent polecał wydaną przez Krytykę Polityczną książkę Współpraca.

Przewodnik dla dzieci (2012) napisaną m.in. przez Janinę Ochojską. Książka jest efektem warsztatów prowadzonych przez Zespół Świetlicy.

26

The president of Poland, Bronisław Komorowski, has visited our organization in Cieszyn with the aim of discussing the subjects of cooperation and trust.

These topics are also the title of the book released by Political Critique’s publishing* house that was written as a result of the workshops with the kids.

Musimy wspólnym wysiłkiem sprawić, aby następne pokolenia wyrastały w zdolności do odróżniania się, ale i jednoczesnego szukania tego, co można robić wspólnie pomimo różnic.

Prezydent RP Bronisław Komorowski podczas spotkania z dziećmi i młodzieżą w Cieszynie

We have to make this happen, so that the next generations are being raised with the awareness of the ability of working together despite the differences with the ability of being different, too.

President RP during the meeting with the children and youth in Cieszyn

Dwa słowa. Świetlica w Cieszynie odgrywa specjalną rolę nie tylko dla całej sieci naszych instytucji, ale w ogóle wśród organizacji pozarządowych, szczególnie tych, które same działają jedynie w dużych miastach. W Warszawie czy Krakowie jest o niebo łatwiej niż takich miastach jak Cieszyn. Dlatego ta świetlica jest naszym oczkiem w głowie a jej zespół naszą dumą. Trzeba mi wybaczyć, bo nie łatwo tu o skromność, gdy przychodzi do mówienia o dziewczynach, które podejmują się tak trudnych i tak różnorodnych przedsięwzięć. Od sztuk wizualnych po bezrobocie, od filozoficznych książek po dziecięce rysunki, od idei z Paryża do mieszkańców Cieszyna i Tesina - takie drogi przemierzają na co dzień Aśka, Agnieszka i dwie Anki. Nie ma się co dziwić, że tym dziewczynom się nie odmawia. Dobry wybór, prezydencie Komorowski! Cieszyńska świetlica to jest miejsce, gdzie trzeba być!

Sławomir Sierakowski (założyciel i redaktor naczelny Krytyki Politycznej)

Współpracujemy również z wieloma organizacjami pozarządowymi i instytucjami m.in. Zamkiem Cieszyn, CSW Kronika w Bytomiu, Stowarzyszeniem Aktywności Obywatelskiej „Bona Fides”, Uniwersytetem Śląskim, Muzeum Śląska Cieszyńskiego, I LO im. A. Osuchowskiego w Cieszynie.

28

We cooperate with many non-governmental organizations that include: Zamek Cieszyn, Centre for Contemporary Art Kronika in Bytom, “Bona Fides Organization”, The University of Silesia, The Museum of Silesian Cieszyn, A. Osuchowski Public High School.

Cultural Center in Cieszyn plays an important role not only for the entire network of our institutions, but generally among NGOs, especially those active in big cities. It is much easier in Warsaw or Cracow than in such cities as Cieszyn. Therefore, this center is the apple of our eye and its team is our pride. You have to excuse me but it is not easy to be modest when it comes to talking about girls who take on such difficult and diverse projects. From visual arts to unemployment, from philosophical books to children's drawings, from ideas coming from Paris to inhabitants of Polish Cieszyn and Český Těšín – these are the roads walked every day by Aśka, Agnieszka and two Ankas. No wonder no one can say no to these girls. Good choice, President Komorowski! Cultural Center in Cieszyn is the place to be!

Sławomir Sierakowski (founder and leader of Krytyka Polityczna)

Świetlica Krytyki Politycznej w Cieszynie prowadzi innowacyjne zajęcia dla dzieci i młodzieży. W ciągu ostatnich trzech lat projekty realizowane w Świetlicy uzyskały grant z programu nowoczesnej edukacji kulturalnej Akademia Orange, prowadzonego przez Fundację Orange.

Innowacyjność polega na skutecznym łączeniu pasji do pracy z dziećmi z odpowiednim doborem tematyki warsztatów (zagadnienia istotne społecznie: współpraca, poznawanie roli instytucji społecznych, lokalna tożsamość, wykorzystanie nowych technologii w pracy twórczej). Dzięki temu połączeniu dzieci biorące udział w zajęciach nabywają kompetencji niezbędnych w dalszym życiu (współpraca, kreatywność, poczucie sprawstwa). Świetlica jest również przykładem organizacji, która świadomie włącza wolontariuszy – studentów do działań realizowanych z dziećmi. To sprawia, że zyskują wszyscy – organizacja, dzieci i wolontariusze. Świetlica upowszechnia efekty swoich działań w postaci ogólnodostępnych opublikowanych na otwartych licencjach konspektów zajęć, dzięki czemu dobre pomysły mogą być realizowane przez inne organizacje.

Te cechy sprawiają, że doceniamy projekty realizowane przez zespół Świetlicy i propagujemy ich rozwiązania wśród innych organizacji realizujących projekty w Akademii Orange.

Maria Adamiec (Akademia Orange, koordynatorka programów edukacyjnych)

WSPÓŁGRAJ CO-PLAY Współgraj to gra, którą stworzyły dzieci ze świetlicy razem ze studentami z Uniwersytetu Śląskiego wydziałów w Cieszynie. Wcześniej podczas warsztatów artystyczno-edukacyjnych i indywidualnych zajęć przez ponad pół roku uczyliśmy się, jak mogą współpracować instytucje publiczne w Polsce i jakie mają znaczenie dla obywateli. Efekty można znaleźć w Inspiratorze O!Świetlicy! oraz na stronie internetowej, gdzie znajduje się gra. Poza pytaniami opracowanymi przez dzieci, można znaleźć te od znanych ludzi nauki i kultury jak m.in. Krzysztofa Czyżewskiego (animator kultury, eseista, tłumacz, dyrektor Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach), Sebastiana Cichockiego (główny kurator Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), Mirosława Filiciaka (dr hab., medioznawca, adiunkt w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej, redaktor kwartalnika “Kultura Popularna”), Wojciecha Ziemilskiego (reżyser teatralny, artysta wizualny).

Co-play is a game that younger kids have created with the university students. The preliminary preparation consisted of artistic and educational workshops and individual meetings and activities that took over half a year’s time.

The main objective was to learn about how the public institutions can cooperate together and how much that matters for the citizens of Poland.

WIĘZI BONDS Od samego początku tworzymy zespół Świetlicy Krytyki Politycznej „Na Granicy” w oparciu o zaufanie i więzi. Działania Świetlicy aktywnie wspomaga grupa partnerów, czyli przyjaciół Świetlicy. Część prowadzi korepetycje lub zajęcia indywidualne dla dzieci, inni pomagają przy spotkaniach bądź organizują samodzielne inicjatywy.

32

From the very beginning of its existence, the team of “Political Critique’s common room On The Border" has been built upon the values of trust and attachment.

The actions of the organization are constantly supported by its partners and coworkers.

Nasz zespół to młodzi ludzie głównie z I LO im. Antoniego Osuchowskiego oraz studenci i pracownicy Uniwersytetu Śląskiego (Wydział Artystyczny oraz Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji).

Nie tylko pomagają młodszym w odrabianiu lekcji i douczaniu z trudniejszych przedmiotów, ale także prowadzą spotkania. Uczennice Agnieszka Babilon i Ania Jarosz moderowały spotkanie z Kingą Dunin o książce Kochaj i rób.

Our team is created by the young people from the local high school and the students and employers of The University of Silesia.

During the holidays we get a lot of help from people coming from all over Poland. Since we opened, we have received regular help and hospitality on a daily basis from over sixty people.

Podczas wakacji przyjeżdżają pomagać nam studenci i uczniowie szkół z różnych miejsc w Polsce. Od początku działania Świetlicy pomogło nam w codziennej pracy ponad 60 osób.

34

Stały zespół Świetlicy (od lewej)

/ The current team consists of (from left): Anna Pluta Agnieszka Muras Ania Cieplak Joanna Wowrzeczka

35

SOLIDARNOŚĆ SOLIDARITY Spotkanie z Henryką Krzywonos podczas pierwszych urodzin Świetlicy w roku 2010. Rozmawialiśmy o biografii działaczki pt. Duża Solidarność, mała solidarność, napisanej przez Agnieszkę Wiśniewską.

36

Dla mnie wy jesteście bohaterami za to, co robicie. Wiem, jak wiele uwagi poświęcacie dzieciom, organizując dla nich zajęcia. To właśnie jest solidarność.

Henryka Krzywonos podczas spotkania w Świetlicy

You are heroes to me for all the work you do. I know very well about all the attention you devote to those children, organizing the classes for them, that is how solidarity looks like.

Henryka Krzywonos.

37

GRANICA THE BORDER Świetlica Krytyki Politycznej „N Granicy” znajduje się w dawnym punkcie Kontrolnym Straży Granicznej na Moście Przyjaźni. Kiedyś pracowali tutaj celnicy i straż graniczna.

Political Critique Cultural Center

"On The Border" is located in the old border guard building.

W maju 2013 roku zorganizowaliśmy nocne zwiedzanie budynku byłego przejścia granicznego. Oprowadzali nas dawni pracownicy budynku. Stało się to pretekstem do dyskusji na temat granicy i przemian, które miały miejsce w Cieszynie i środkowej Europie.

W 2012 roku Świetlica była głównym organizatorem wizyt studyjnych do Republiki Czeskiej (Ostrawa, Praga) oraz Polski (Wrocław, Katowice), w których udział wzięli dziennikarze i aktywiści działający w obydwu krajach. W czasie kilkumiesięcznej pracy prowadziliśmy Serwis czeski na stronie Dziennika Opinii (www.dziennikopinii.pl). Odbyły się również spotkania dotyczące spraw polsko-czeskich w Łodzi, Warszawie, Gdańsku i Cieszynie. Od tego czasu regularnie współpracujemy z czeskim dwutygodnikiem „Advojka” oraz dziennikiem internetowym A2larm. Artykuły czeskich partnerów ukazują się na stronie internetowej Dziennika Opinii.

38

In 2012 our organization was the main arranger of study visits to Czech Republic (Ostrava, Prague) and Poland (Wroclaw, Katowice). The participants in these visits were journalists and activists working in both countries. During the project we ran the “Czech News Bulletin” that was published online (www.dziennikopinii.pl).

Many meetings were organized devoted to Polish-Czech matters.

39

KSIĘGARNIA/CZYTELNIA „NA GRANICY” BOOKSHOP AND READING ROOM ON THE BORDER W 2012 roku otworzyliśmy Księgarnię/ Czytelnię „Na Granicy”, która znajduje się w tym samym budynku, co Świetlica. To miejsce, gdzie można poczytać, porozmawiać, spotkać się. Znajdziecie u nas dział książki społecznej, literaturę zaangażowaną dla dorosłych i młodzieży oraz specjalny dział dziecięcy wraz z grami.

In the year of 2012 we opened "On The Border" - a bookstore that functions as an active reading room, located in the same building as the common room. This space is open for people who want to read, talk, meet or just hang. Many sections are to be found at the bookshop, including social sciences, engaged literature and a children’s literature section with a lot of board games.

Od dwóch lat w sezonie wiosenno-letnim pod wiatą dawnego Punktu Kontrolnego Straży Granicznej działa również LETNIA CZYTELNIA. Organizujemy plenerowe spotkania, warsztaty, i koncerty w tematyce książkowej i upowszechniające czytelnictwo.

During the summertime we open an outdoor “Summer Reading Space”. Among other activities that focus on promoting reading and literature, we organize meetings with authors and we offer many workshops and concerts.

40

41

WYOBRAŹNIA I DIALOG IMAGINATION AND DIALOGUE

Świetlica Krytyki Politycznej „Na Granicy” próbuje odpowiadać na kryzys więzi i kryzys wyobraźni, biorąc pod uwagę lokalne potrzeby. Z jednej strony organizujemy debaty, na które zapraszamy najważniejszych ludzi świata nauki, kultury i polityki – wzięło w nich już udział ponad 120 panelistów i panelistek. Z drugiej strony inicjujemy dialog między mieszkańcami a samorządem.

Poszerzamy pole dyskusji i staramy się organizować spotkania na tematy, które dotyczą bezpośrednio mieszkańców Cieszyna.

/

Political Critique Cultural Center "On The Border" focuses on work centered around the crisis of human bondage and the crisis of imagination, looked at from a local point of view. We organize debates where we invite figures active in the fields of science, culture and politics. So far we have had over 120 guests visiting. The other target areas are the initiation of a dialogue between the locals and the authorities. We try to expand the field where the discussion takes place, centering the topics that are strictly connected with the inhabitants of Cieszyn.

Ekonomista prof. Tadeusz Kowalik podczas spotkania na temat transformacji.

Dziennikarz „Polityki” Edwin Bendyk podczas spotkania na temat edukacji i nowych mediów. Prowadzenie: Agnieszka Muras.

Jedno ze spotkań z kandydatami na radnych do Rady Miejskiej, Starostwa Powiatowego i na stanowisko burmistrza miasta Cieszyna (2010). Pierwsze debaty przed wyborami, które odbyły się w Cieszynie zainicjowała Świetlica Krytyki Politycznej „Na Granicy”.

Dyskusja na temat komunikacji w Cieszynie. Udział wzięli: Adam Swakoń (wiceburmistrz C i e s z y n a ) , p r ze d s t a w i c i e l Urzędu Marszałkowskiego, Wojciech Makowski (INSPRO).

Prowadzenie: Bartłomiej Białek.

Dyskusja na temat 7. Berlińskiego Biennale Sztuki Współczesnej. Udział wzięli: Stanisław Ruksza (CSW Kronika w Bytomiu), Wojciech Zrałek-Kossakowski, Zofia Waślicka, dr Joanna Wowrzeczka.

Otwarcie Kongresu Kultury i Komunikacji w Cieszynie (2012).

Od lewej: prof. Tadeusz Sławek, dr Łucja Ginko, prof. Katarzyna Olbrycht.

SPACERY ZAANGAŻOWANE SPACERY EDUKACYJNE ENGAGED AND EDUCATIONAL STROLLS Regularnie organizujemy otwarte spotkania spacerowe dla mieszkańców, w ramach cyklu Spacery edukacyjne: kierunki kultury, które prowadzą eksperci z Polski oraz lokalni specjaliści. Podczas wycieczek po mieście dyskutujemy na tematy związane z kulturą, turystyką, historią, socjologią.

The idea that became a routine cycle, started by the students, is aimed at the involvement of the people in the town’s matters. Local experts and specialists are invited to take part in the strolls that are now regularly organized.

During these town trips, as we call them, we discuss topics in culture, tourism, history and sociology.

Joanna Rzepka-Dziedzic z galerii „Szara” oraz dr Bogusław Dziadzia (Uniwersytet Śląski) podczas spaceru szlakiem sztuki w przestrzeni publicznej Cieszyna.

46

OPINIE OPINIONS Piszemy i komentujemy bieżące wydarzenia na łamach Dziennika Opinii. Teksty, które publikujemy, dotyczą przede wszystkim, choć nie tylko, edukacji i kultury. Dodatkowo nasze wypowiedzi, wywiady, komentarze i publikacje można znaleźć w mediach lokalnych oraz ogólnopolskich.

Nasze doświadczenia dotyczące edukacji obywatelskiej i kulturalnej opisywałyśmy m.in. w publikacjach Społecznego Monitora Edukacji czy Narodowego Centrum Kultury.

We write and comment on current

Jesteśmy zapraszane na konferencje, spotkania i prowadzimy warsztaty tematyczne w całej Polsce.

Our team is often invited to

O naszej działalności można też dowiedzieć się z filmu Miejsca transformacji w reżyserii Łukasza Konopy oraz prezentacji podczas TEDx Kraków, czy filmu na temat efektów długofalowych Akademii Orange.

events at "Opinion Daily". All the comments and texts we publish are mainly focused on topics of culture and education. Apart from "Opinion Daily", our writings are to be found in the local and national press.

take part in conferences and meetings.

Our work was filmed and shown in the documentary Transformation Places and in a film about long term effects of the work done thanks to Orange Academy.

DZIĘKUJEMY THANK YOU Świetlica Krytyki Politycznej została powołana i jest prowadzona przez Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego

Political Critique Cultural Center was founded and is run by Stanisław Brzozowski Association

(KRS 0000242083, REGON 140369159, NIP 701-000-25-99)

Dziękujemy za wspieranie naszych działań wszystkim przyjaciołom, partnerom i darczyńcom!

We are most grateful to our

Z A C H Ę C A M Y D O D A L S Z E G O W S PA R C I A ,

We would like to invite you to keep

Z GÓRY DZIĘKUJEMY ZA POMOC!

on supporting our activities and we

friends, partners and donors for all their support.

thank you for doing so in advance.

Darowizny można przekazać, dokonując dobrowolnych wpłat na konto: Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego DNB Bank Polska S.A. nr konta 74 1370 1037 0000 1706 4446 9316

Donations can be transferred by making voluntary contributions to the account:

Tytuł przelewu „Darowizna na rzecz Świetlicy KP w Cieszynie”.

Transfer title: " Donation for Political Critique Cultural Center ”.

Do tej pory zaufali nam i nasze działania wsparli m.in.:

Organizations that work with us:

•

Ministerstwo Edukacji Narodowej

•

Ministry of National Education

•

Ministerstwo Kultury

•

Ministry of Culture

i Dziedzictwa Narodowego •

Ministerstwo Pracy

and National Heritage •

i Polityki Społecznej

Ministry of Labour and Social Policy

•

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

•

Ministry of Foreign Affairs

•

Fundacja Orange

•

Orange Foundation

•

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

•

Muncipal House of the Social

w Cieszynie

Services in Cieszyn

•

Urząd Miasta Cieszyna

•

City Hall in Cieszyn

•

Open Society Foundation

•

Open Society Foundations

tekst: Anna Cieplak redakcja: Zespół KP skład i projekt: Anna Pluta Cieszyn 2014

• Šimon Horák - koncert zespołu Berlinska Dróha i Čorna KruŠwa z Berlina (str.: 14, 15, 39, 40) • Agnieszka Szreder - spotkanie z prezydentem Polski Bronisławem Komorowskim (str.: 26, 27, 29) • Anna Jarosz - Głęboka Fest 2 (str.: 21, 34) • Pozostałe zdjęcia: Świetlica Krytyki Politycznej „Na Granicy”

www.krytykapolityczna.pl/kluby/cieszyn

Świetlica Krytyki Politycznej

Otwórz szkołę !

O!Świetlica

Świetlica KP na MixCloud

Księgarnia/Czytelnia „Na Granicy”

Świetlica na Vimeo

Supported by a grantfrom the Open Society Fundations.

Książka ukazuje się przy wsparciu Open Society Fundations.

Inspirator

www.krytykapolityczna.pl