Αυτονομία μαθητών στη σχολική μελέτη

Αυτονομία

σχολική μελέτη ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ : ΛΑΤΙΝΑ ΚΟΡΝΗΛΙΑ ΠΕ 70/50 MSc Ειδική Αγωγή

μαθητών στην

Τι σημαίνει αυτονομία και ποια η αναγκαιότητά της ; Οριοθέτηση εννοιών  Με τον όρο αυτονομία προσδιορίζουμε την ικανότητα ενός ατόμου να αποφασίζει το ίδιο για την εκτέλεση και ολοκλήρωση μιας πράξης κατόπιν ενημέρωσης και όχι μέσω εξαναγκασμού, αναλαμβάνοντας κατ’ επέκταση και την ευθύνη της υλοποίησής της.  Αυτονομία στην σχολική μελέτη σημαίνει ότι ο εκάστοτε μαθητής θα είναι σε θέση να αναλαμβάνει την ευθύνη της καθημερινής σχολικής του μελέτης στο σχολείο και το σπίτι.  Το παιδί μπορεί να διαβάζει μόνο του από την Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου. Χρειάζεται την πλήρη στήριξη των γονιών του στα πρώτα στάδια της ένταξής του στη σχολική ζωή, οι οποίοι θα το υποστηρίξουν και θα το καθοδηγήσουν μέχρι να φτάσει στο σημείο να αυτονομηθεί πλήρως κατά τη σχολική μελέτη.  Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες πιθανόν να χρειάζονται επιπλέον υποστήριξη. Σε αρχικό στάδιο, την υποστήριξη αυτή μπορεί να την προσφέρει ο γονιός, με την καθοδήγηση του δασκάλου της σχολικής τάξης.

Η καλλιέργεια της αυτονομίας στην σχολική μελέτη κρίνεται αναγκαία για τους παρακάτω λόγους :  Με την αυτόνομη μελέτη τα παιδιά αποκτούν ανεξαρτησία, αυτοπειθαρχία και αίσθημα ευθύνης. Αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο όφελος της καλλιέργειας της αυτονομίας.  Μπορούν να οργανώνουν τον χρόνο τους έτσι ώστε να έχουν ελεύθερο χρόνο, για να τον αφιερώσουν σε κάποιο χόμπι τους. (σωστή διαχείριση του χρόνου)  Ανάπτυξη δεξιοτήτων μελέτης, σχεδιασμού και οργάνωσης της διαδικασίας μελέτης με τρόπο που να ταιριάζει στο μαθησιακό τους στυλ.

 Ο χρόνος της σχολικής μελέτης εξαρτάται και καθορίζεται από την τάξη που φοιτά ο μαθητής και από το μαθησιακό του επίπεδο.  Ανάλογα με την τάξη του παιδιού (από 15-20 λεπτά στη Β' τάξη, σε 60-120 λεπτά στη Στ' τάξη). Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τόσος είναι και ο χρόνος που μπορούν να μείνουν συγκεντρωμένα στην εργασία τους τα παιδιά.  Εάν αφιερώνει το παιδί πολύ περισσότερο χρόνο ή λιγότερο, θα ήταν καλό να το συζητούμε με τον εκπαιδευτικό της τάξης.  Ο χώρος πρέπει να είναι ένα ήσυχο μέρος στο σπίτι μακριά από πληθώρα ερεθισμάτων και θορύβων που θα είναι ικανά να αποσπάσουν την προσοχή του μαθητή από την μελέτη του. Ιδανικά θα ήταν το δωμάτιο του παιδιού ή ένα γραφείο σε ένα σταθερό χώρο του σπιτιού ώστε να μην διαταράσσεται η ρουτίνα του.  Βεβαιωθείτε ότι ο χώρος αυτός είναι εφοδιασμένος με τα κατάλληλα εργαλεία μελέτης (λεξικό, μολύβια, τετράδια, γόμα).  Η ώρα συνήθως τα παιδιά χρειάζονται ένα μικρό διάλειμμα μετά το σχολείο ώστε να φάνε και να ξεκουραστούν αλλά η πιο ποιοτική ώρα για έναρξη της μελέτης στο σπίτι είναι από τις 15:00 έως και τις 17:00, πριν την έναρξη των εξωσχολικών δραστηριοτήτων.  Γενικά, όσο νωρίτερα ξεκινά η σχολική μελέτη, τόσο το καλύτερο, γιατί όσο πιο κουρασμένο είναι το παιδί, τόσο πιο αναποτελεσματικό γίνεται την ώρα της μελέτης.

Πως καλλιεργούμε την αυτονομία στην σχολική μελέτη. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ  Η αρχική βοήθεια και υποστήριξη του γονιού κατά την καλλιέργεια της αυτονομίας πρέπει να είναι προσανατολισμένη στη σταδιακή αυτονόμηση της μελέτης.  Το παιδί πρέπει να μάθει να οργανώνει το χρόνο του και να ολοκληρώνει τις εργασίες που μπορεί να καταφέρει χωρίς βοήθεια.  Ο γονιός οφείλει σε αρχικό στάδιο να είναι κοντά, προκειμένου να ελέγξει το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειας, να βοηθήσει στη διόρθωση των λαθών και να το καθοδηγήσει για την αποφυγή τους στο μέλλον αλλά όχι να υποκαταστήσει την προσπάθεια του παιδιού.  Ο ρόλος του γονέα είναι καθοδηγητικός – συμβουλευτικός αλλά όχι παρεμβατικός.

Η καλλιέργεια της αυτονομίας στην σχολική μελέτη από την πλευρά των γονέων μπορεί να καλλιεργηθεί με τους ακόλουθους τρόπους :  Δώστε έμφαση στην οργάνωση και βοηθήστε το παιδί στον τομέα αυτό, ειδικά στις πρώτες τάξεις.  Προτείνετε στο παιδί να τοποθετήσει το πρόγραμμα της εβδομάδας σε σημείο που να μπορεί να το βλέπει εύκολα όπως, στο γραφείο, στην πόρτα, στη ντουλάπα του δωματίου του, χωρίς να χρειάζεται να του το υπενθυμίζετε εσείς συνεχώς.  Ενθαρρύνετε το παιδί να καθορίσει μία σταθερή ρουτίνα, χρόνο και τόπο μελέτης, τον οποίο θα τηρεί. Όταν υπάρχει ένα σαφές και σταθερό πρόγραμμα, η αναβλητικότητα μειώνεται.  Φτιάξτε μαζί μία λίστα με τα μαθήματα. Καθοδηγήστε το παιδί να ξεκινά από τα πιο απαιτητικά, εφόσον έχει ξεκούραστο μυαλό.  Μείνετε δίπλα στο παιδί στην αρχή της μελέτης του και καταστρώστε μαζί ένα πρόγραμμα εργασίας.  Βοηθήστε το παιδί να φτιάχνει οπτικά βοηθήματα (σχεδιαγράμματα ή χάρτες) του υλικού που έχει να μελετήσει, να υπογραμμίζει ή να σημειώνει στο περιθώριο, για καλύτερη κατανόηση.  Ενθαρρύνετε το παιδί να οργανώνει τη σκέψη του, πριν γράψει μία έκθεση ή εργασία, και να φτιάχνει πάντα ένα πρόχειρο.  Μάθετε το παιδί να ελέγχει πάντα αυτό που γράφει αφού το ολοκληρώσει, με κριτήριο την επιτυχία ή αποτυχία στο στόχο της εργασίας, το βαθμό αναγνωσιμότητάς της (γραφικός χαρακτήρας, τάξη), τα ορθογραφικά λάθη, τον τονισμό, τα σημεία στίξης, τη σύνταξη.

 Να ξεκινά νωρίς την εργασία του και να μην την αφήνει για λίγο πριν το κρεβάτι.  Να θυμάστε : Δεν κάνετε εσείς τις εργασίες για το παιδί σας.  Εξηγήστε στα παιδιά πως η καθημερινή μελέτη είναι μια από τις υποχρεώσεις της ηλικίας τους, αλλά υποσχεθείτε τους ότι θα είστε δίπλα τους εφόσον σας χρειαστούν.  Όταν το παιδί σας ζητά βοήθεια, προσφέρετε του καθοδήγηση, όχι απαντήσεις. Δίνοντας εσείς τις απαντήσεις δε σημαίνει ότι το παιδί σας αποκτά αυτές τις γνώσεις. Υπερβολική βοήθεια διδάσκει το παιδί πως όταν θα τα βρει σκούρα, κάποιος άλλος θα κάνει τη δουλεία γι΄ αυτό.  Μάθετε το παιδί σας να ξεχωρίζει τι είναι δύσκολη σχολική εργασία και τι εύκολη. Καθοδηγήστε το να κάνει πρώτα τη δύσκολη εργασία, εφόσον έχει ξεκούραστο μυαλό. Η εύκολη εργασία φαίνεται να προχωρά πιο γρήγορα όταν ξεκινά η κούραση.  Παρακολουθείτε το παιδί σας για σημάδια αποτυχίας ή ματαίωσης. Αφήστε το παιδί να κάνει ένα διάλειμμα αν δυσκολεύεται να μείνει συγκεντρωμένο στην εργασία του.  Επιβραβεύετε την πρόοδο στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, την έγκαιρη συμπλήρωση της εργασίας και τη σκληρή δουλειά, για να ενισχύετε και να εμπεδώνετε τη σωστή στάση ζωής. Πρέπει να δείχνετε στα παιδιά σας πόσο πολύ εκτιμάτε την προσπάθεια που κάνουν και να παρέχετε θετικά μηνύματα όταν τελειώνουν την εργασία τους.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ  Να συμπεριλάβει στο πρόγραμμα ευχάριστες δραστηριότητες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιβράβευση.  Προσπαθήστε να συσχετίζετε τη μελέτη με την καθημερινή ζωή και τα βιώματα του παιδιού σας. Η μάθηση που συνδέεται με όσα μας αφορούν και περνά μέσα από το βίωμα είναι η πιο ισχυρή. Για παράδειγμα, έννοιες που αφορούν τα κλάσματα ή τις μονάδες μέτρησης μπορούν να διδαχθούν στην πράξη κατά την προετοιμασία ενός φαγητού στην κουζίνα.  Θετική στάση για την σχολική μελέτη. Αν η στάση που τηρείτε είναι θετική, αυτή θα είναι και η στάση που θα αποκτήσει το παιδί σας.  Οποιοδήποτε πρόβλημα και εάν συναντά το παιδί στην τάξη του, οι γονείς δεν είναι ορθό να προβαίνουν σε αρνητικά σχόλια ενώπιον του για τον/την δάσκαλο/λα του. Αυτό δεν είναι εποικοδομητικό, γκρεμίζει την εμπιστοσύνη που έχει το παιδί για τον/την δάσκαλο/λα με αρνητικές συνέπειες στην πρόοδό του. Είναι πιο σοφό να επισκεφτεί ο γονιός τον εκπαιδευτικό και να διευκρινίσουν την κατάσταση.  Αποφεύγετε τις υπερβολικές διορθώσεις γιατί μειώνουν τα κίνητρα και την αυτοεκτίμηση. Επιπλέον, ο δάσκαλος πρέπει να έχει μια ρεαλιστική εικόνα των ικανοτήτων του.  Αποφεύγετε τα αντιπαραγωγικά σχόλια και την απαξίωση του παιδιού με προσβλητικές εκφράσεις.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ  Όταν σας ζητά ο δάσκαλος να έχετε ρόλο στην σχολική μελέτη, κάντε το. Συνεργαστείτε με το δάσκαλο. Δείχνει ότι το σπίτι και το σχολείο είναι μια «ομάδα».  Να μιλάτε με το δάσκαλο του παιδιού σας. Εκμεταλλευτείτε την ώρα του ωρολογίου προγράμματος για να επισκέπτεστε το δάσκαλο και να είστε ενήμεροι για την πρόοδό του, την παρουσία του στην τάξη και το επίπεδο των εργασιών του.

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ !!  Τα παιδιά που είναι ανεξάρτητοι μαθητές, τείνουν να έχουν περισσότερη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, αλλά και μεγαλύτερη την αίσθηση ότι μπορούν να έχουν έλεγχο στη ζωή τους ως προς την καλή ή κακή επίδοσή τους – προσαρμόζοντας ανάλογα τη συμπεριφορά τους.  Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι δεν «διαβάζουμε» όλοι μαζί τα μαθήματα της επόμενης μέρας αλλά στην ουσία βοηθάμε ή καλύτερα μαθαίνουμε το παιδί (ιδίως στις πρώτες τάξεις του δημοτικού) να οργανώνει τη μελέτη του ώστε να είναι αποδοτική και όσο το δυνατόν λιγότερο κουραστική. Αυτό ενισχύει την αίσθηση της υπευθυνότητας στο παιδί και του δίνει μια εικόνα για τις δυνατότητες, τις αδυναμίες του και τον εκτιμώμενο χρόνο που απαιτείται.

!!