‘Een gewone woonstraat met een eenvoudig huis, dat is waar ik eerst
gevonden. Het beheer van hun omgeving komt op de tweede plaats. Tijd is
woonde. De straat was erg ongezellig, het asfalt vertoonde scheuren en er
bovendien een schaars goed, die steek je niet in het onderhouden van de
werd al jaren gezegd dat er opnieuw bestraat zou worden. Zwerfvuil en
leefomgeving want daar is de gemeente immers voor. De grote uitdaging is
hondenpoep bleven liggen tot de schaarse momenten waarop de gemeen-
om deze houding te veranderen.
telijke veegwagen langskwam. Je zou kunnen zeggen dat niemand echt trots was op de straat. Zittend achter mijn krantje viel mijn oog op een
Identificatie
advertentie van een projectontwikkelaar: ‘Bouw van een luxe appartemen-
Wil je bewoners vat laten krijgen op de openbare ruimte dan moet je die
tencomplex in een park’. Dit was mijn droomhuis en ik schreef me in. Bij de
ruimte eerst in kleinere, herkenbare porties verdelen. Een taartpuntje is te
verkooptoelichting werd terloops een A4tje uit de map gelicht waarin werd
overzien, een hele taart is een beetje te veel van het goede. Bovendien is
aangegeven dat we tevens mede-eigenaar zouden zijn van het parkgebied
het aan bewoners moeilijk te verkopen dat ze moeten betalen voor openba-
in de wijk. Na enige uitleg bleek dat het groen in het park het gezamenlijk
re ruimte die ze niet direct gebruiken. De eigen omgeving is herkenbaar
eigendom van de bewoners is en dat de paden gemeentelijk eigendom zijn.
en daarvoor zijn bewoners sneller bereid te betalen.
Inmiddels woon ik er al een tijdje en het is best aantrekkelijk om mede-eige-
Verder kan een gezamenlijk belang de betrokkenheid vergroten. Zo zullen
naar te zijn van het park. In de jaarlijkse algemene ledenvergadering wordt
bewoners eerder geneigd zijn extra tijd in hun eigen omgeving te steken
beslist hoe het onderhoud uitgevoerd moet worden. Daarnaast zijn er bij-
als daardoor de waarde van hun eigen vastgoed zal stijgen. Door een wij-
voorbeeld spelregels opgezet voor de gebruikers van het park. Het is een
gevoel te creëren maak je een gezamenlijke organisatie van het beheer
redelijk complexe zaak, maar met wat enthousiaste bestuurders en wat hulp
mogelijk. Volkstuinverenigingen zijn hier een goed voorbeeld van en een
van de gemeente, zijn we er toch goed uitgekomen. De jaarlijkse contributie
vergelijkbare organisatie kan natuurlijk ook worden opgezet voor een
heb ik er wel voor over, omdat we het geld uitgeven aan zaken die we als
woonstraat.
bewoners echt belangrijk vinden. Hoewel niet iedere bewoner zich echt betrokken voelt, heb ik toch het gevoel dat de harde kern van bewoners
Minder openbaar?
ervoor zorgt dat er meer gemeenschapszin in de wijk is. Ook de kwaliteit
Aandachtspunt blijft de dreigende afsluiting van de openbare ruimte.
van de buitenruimte is hoger en is beter afgestemd op de gebruiker. In de
Zoals in de Verenigde Staten gebeurt bij zogenaamde ‘gated communities’:
tijd dat er veel kinderen zijn maken we een speelplek en dat wordt een
beperkt toegankelijke woonwijken achter een slagboom. In Nederland komt
sportveld als de kinderen ouder worden. Dat dit mogelijk ook resulteert in
dit nog niet voor omdat de paden vaak gemeentelijk eigendom blijven.
een hogere waarde van de woningen is alleen maar mooi meegenomen.’
Door het plaatsen van hekwerken lijkt het echter alsof de ruimte niet toegankelijk is voor niet-bewoners. Afsluiting van de openbare ruimte is in
Haal bewoners erbij
Nederland nog niet aan de orde maar dreigt wel. Bewoners betalen immers
Het bovenstaande verhaal maakt duidelijk dat er behoefte is aan hoogwaar-
niet graag voor ‘hun’ openbare ruimte als anderen er onbetaald gebruik
dige openbare ruimte. Maar hoe kan de openbare ruimte naar een hoger
van mogen maken. De organisatie van het beheer is hier dus van essentieel
kwaliteitsniveau getild worden en de duurzaamheid van de inrichting ver-
belang om de openbaarheid te kunnen garanderen, met behoud van door
groot worden? Mijn stelling is dat betrokkenheid van bewoners tot een
bewoners gerealiseerde extra kwaliteit.
duurzamere openbare ruimte leidt. Duurzamer dan een openbare ruimte
In Rijswijk (ZH) is een woonbuurt ontwikkeld – de ‘Paxlocatie’ aan de
waar alleen de gemeente het beheer verzorgt. De gemeente houdt de
Vredenburchweg – die een omheining van staal en steen heeft en slechts
minimale kwaliteit van de openbare ruimte in stand, terwijl participatie
via twee poorten toegankelijk is. De wijk is gebouwd in de vorm van een
van bewoners leidt tot beheer op maat.
hoefijzer en daardoor is de sociale controle groot en de kans anoniem de
Betrokkenheid creëren van bewoners is echter geen makkelijke opgave.
openbare ruimte te betreden klein. Zo wordt toch een zekere mate van
Vaak zijn bewoners al lang blij dat ze een geschikte woning hebben
afsluiting gerealiseerd, al gaat het hek nooit op slot.
>
‘ De betrokkenheid van bewoners leidt tot een duurzamere openbare ruimte’
Een zee van portieketages
06.2004 De Stad vernieuwt
111