Den haag centraal 22 december 2016

Donderdag 22 december 2016

jaargang 10 nummer 498 € 2,80

}<(l(tp$=adbcb < Kerst 2016

donderdag 22 decemb er 2016

nummer 498

2/3 5

BOUWEN OP HOOG NIVEAU 11

Peperdure penthouses zijn booming

14/15

5

17

12/13

20/21 Jeltje van Nieuwenhoven : ‘Burgemeester van Den gewonnen?’ pag 5 | Het Haag… alles uit je handen doorzettingsvermogen van snowboardster Renske laten vallen’ pag 2/3 | Miljonairsdiner Staatslo dicht bij graf van eenzam terij: ‘Hoeveel heb jij en pag 14/15 | SSOS Escamp van Beek pag 11 | De Witte laat tradities langzaa schiet armste wijk te m los pag 12/13 | Kees ’t hulp pag 17 | David Geysen: Hart ‘Toch hoop op nieuwe dingen’ pag 20/21

| Foto: Cepezed

In de kerstweek geen krant

JAAR VAN DE HAAN

Speciaal voor de feestdagen ontvangt u deze week een dubbeldikke editie van Den Haag Centraal met een uitgebreide kerstbijlage. In verband met de feestdagen verschijnt de volgende krant op donderdag 5 januari 2017. Het kantoor van DHC is gesloten van 24 december tot en met 1 januari.

Bezorgklachten kunt u telefonisch doorgeven aan SP Abonneeservice 0172-476085 of mailen naar abonnee@denhaagcentraal.net.

Wij wensen u prettige feestdagen en een voorspoedig 2017.

René Wagemaker

Tijd voor schitterende ijdelheid 15

Uitgever

3

Noordeinde verandert ingrijpend

Extra dikke kerstbijlage: Met: David Geysen (De Appel): ‘Ik heb gehuild’ Geen vrienden? Start een eetclub!

Wijnfilosoof Ofran Badakshani: ‘Ik word de nieuwe premier van Afghanistan’ Haagse Hans won de Staatsloterij: ‘Een wijntje drinken?

Ik wil shoppen’ Jeltje van Nieuwenhoven: ‘Mijn begrafenismuziek is Meat Loaf, dat lijkt me zo leuk’

| Foto: DHC/Nick van den Brink

ADVERTENTIE

T E Z I E N T/ M 2 6 M A A R T 2 0 1 7

HUBERT DE GIVENCHY TO AUDREY WITH LOVE

NIEU W !

Va 1.1.20 naf 1 muse 7 is het u om 10 m altijd .00 open uur .

2|

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

haagse plaatjes

Kerstmis in Den Haag/ Cees Draayer (1982) ‘Kerstmis in Den Haag, iedereen is blij vandaag/ Het is vrede in de stad waar ik ben geboren.’ Deze pakkende openingsregels, gezongen over een vrolijk voortdeinende melodie, bezorgen je als luisteraar direct warme kerstgevoelens. Een stemming die eigenlijk al tijdens het intro wordt gevoed door het ingetogen ‘lala-lalala’ van een dameskoortje, niet gehinderd door kitscherige kerstbellen, al kun je die er desgewenst automatisch bij denken.

Mede ondersteund door weemoedige accordeonklanken zingt Cees Draayer in opperbeste stemming verder: ‘In de Boekhorststraat brandt het licht tot ‘s avonds laat/ Ik hoor de klokken van die mooie Haagse toren.’

Kerstmis in Den Haag. Dat is lekker banjeren door de gezellig verlichte Boekhorststraat, met de klingelende kerkklokken van de vertrouwde Haagse Toren als extra zintuiglijke beleving, om in modern marketingjargon te spreken. Over sneeuw wordt nog niet gezongen en toch waan je je al in een levende kerstkaart van Anton Pieck. Op de hoesfoto poseert de zanger bij een bijzonder karig opgetuigde kerstboom. Er is weinig voor nodig om je gelukkig te voelen tijdens deze gewijde dagen.

Het timbre van de volkszanger en piratenartiest, die eigenlijk Draaier (met een i) heette, doet meer denken aan dat van bijvoorbeeld een Koos Alberts dan van een echte Schilderswijker.

Toch was hij een geboren Hagenaar die vanaf eind jaren zeventig zeven singles opnam, die op vier verschillende labels verschenen. Behalve bij bekende maatschappijen als CNR en A&R verscheen zijn werk ook op minder bekende la-

bels met welluidende namen als Boni en Hopla. Zijn bekendste nummer, tot tweemaal toe op single uitgebracht, is het aloude ‘Bloemen Beppie’ (‘heeft kanjers van anjers en fresia’s klein’).

Een lied dat vooral bekend was in de

vertolking van de Amsterdammer Bolle Jan. Een ander plaatje, uit 1981, heette ‘De Cel’, een compositie van Hagenaar Dick Zuydwijk die vier jaar later ook garant stond voor Draaiers voetbalsingle ‘FC Den Haag Zet ‘m Op’ (‘hoog de kleuren geel en groen’). Op de achterkant van ‘De Cel’ staat ‘De Zwerver Van Den Haag’, geschreven door John Paay, de vader van Patricia. Het walsje begint ermee dat de bezongen hoofdpersoon hard moest werken voor zijn brood. Omdat dat weinig geld opleverde, moest hij wel gaan stelen, en ja, dan beland je algauw in de op kant A in geuren en kleuren bezongen cel. Het refrein schetst zijn ellendige bestaan: ‘De ouwe zwerver van Den Haag/ Diep weggedoken in zijn kraag/ Liep altijd eenzaam en gelaten door de straten/ Hij sliep in kranten op de grond/ En at van alles wat hij vond/ Door al zijn vrienden vrouw en kind was hij verlaten.’ Eat your heart out, Hazes, met je ‘Eenzame Kerst’. Het larmoyante zwerversverhaal had zich natuurlijk even zo goed in een andere stad kunnen afspelen, maar dit terzijde.

Terug naar Kerstmis In Den Haag, dat slechts een B-kantje was van een voor deze rubriek minder interessant, want algemeen, lied over het dromen van een wit kerstfeest. Tekstschrijver Clemens Duynstee, niet voor niets geboren en getogen Hagenaar, stuurde Cees met zijn familie de hele stad door:

‘Met zijn allen spelen in de sneeuw in Clingendael/ Daarna een patatje, het is feest dus ik betaal/ Zwemmen in de open lucht in het warme golfslagbad/ Ja Den Haag dat is een fijne stad.’ De mogelijkheden zijn er legio: ‘’s Avonds naar de bioscoop, je hebt er hier genoeg/ Dan een pilsje pakken in een warme bruine kroeg/ Lopend door de Poten met zijn winkels en zijn sfeer/ Elke Hagenees is hier een hééér…’

Een korte overpeinzing in mineur over de dingen die voorbijgingen onderbreekt tijdelijk de kerstvreugde, maar eindigt desondanks in een onvoorwaardelijke liefdesverklaring: ‘Ook al zijn er wijken die niet meer bestaan/ Daar staan nu moderne flatgebouwen/ En (heel actueel, red.) al staat ons cluppie niet meer bovenaan/ Toch blijf ik van ’s Gravenhage houwen.’ Na een korte break volgt dan nog één keer het refrein. Cees Draaier/Draayer overleed op 19 oktober 1996, één dag na zijn 56ste verjaardag.

Jimmy Tigges Jimmy Tigges (1953) is publicist en diskjockey.

Hij geldt als een specialist op het gebied van sportliederen, maar heeft als geboren Hagenaar ook jarenlang onderzoek gedaan naar liedjes waarin Den Haag een rol speelt.

In 2006 publiceerde hij samen met Paul Groenendijk het boek ' Het lied van Den Haag'.

ADVERTENTIE

CHARME & COMFORT

¥ 54 appartementen (77 m2 – 25O m2)

en de charme van historische architectuur. Dat is

¥ 4 penthouses (196 m2 – 266 m2) ¥ historische en moderne architectuur

ÀÄ »Ä÷üÄ çâ÷¼ÐôØ ÑãÎ °ã ÀÄ °ññ°ôüÄâÄãüÄã ÀÑÄ

¥ royale buitenruimtes en luxe afwerking

Het comfort en de luxe van nieuwbouw, het karakter

çôÀÄã çãü ÑÜÜÄÝÀ °°ã ÐÄü XÑÝÝÄâ XÑü÷ÄãñÝÄÑã$ Ñã ÐÄü ÎÄ»çþ °°ô ÀÄ 8¼üôççÑô°°À ççÑü °÷ ÎÄÐþÑ÷ Ä÷ü)

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

commentaar

3

Bouw OCC op Spuiplein jaar vertraagd Door Mieke van Dixhoorn

Spuiplan moet sieraad worden HET KERSTFEEST KAN BEGINNEN, ook voor wethouder Joris Wijsmuller. Na een bestuurlijk gezien bijzonder hectisch en hachelijk halfjaar moest hij de gemeenteraad woensdag meedelen dat de feitelijke bouw van het Cultuurcomplex (OCC) aan het Spui pas in juni begint. Dat is bijna een jaar later dan gepland. De tijd was nodig om het ontwerp aan te passen. En over de bouwsom lopen nog ‘discussies’ die moeten worden beslecht door een ‘adviesraad’.

HET PROBLEEM MET HET OCC is dat college en raad zichzelf compleet klem hebben gemanoeuvreerd. Er is een contract afgesloten met bouwer Cadanz dat eigenlijk geen normale democratische controle toelaat.

Toen de raad daarmee in 2014 akkoord ging, zette deze zichzelf in feite buitenspel. Alles werd en wordt verder in de beslotenheid tussen bouwer, architect en ambtelijke projectgroep – én blijkbaar de burgemeester! – besproken en afgekaart.

WELSTANDSTOEZICHT BLEEK ook al nauwelijks in te passen in de procedure. Maar doordat de raad eerder uitsprak dat goedkeuring door de welstandscommissie een vereiste is, werd het heel spannend. Drie sessies waren ervoor nodig om het ontwerp acceptabel te maken.

DE RAAD LEVERDE CONTROLE in, maar kreeg er wel iets voor terug: de garantie dat het gebouw niet duurder wordt dan 177 miljoen euro. Maar ook deze afspraak blijkt grote complicaties met zich mee te brengen, omdat Cadanz het complex niet voor dat geld kan bouwen.

Althans, voor dat geld niet de afgesproken kwaliteit kan leveren. Het bracht een criticus tot het volgende, niet onhumoristische commentaar: ‘Eerst kregen we geëmailleerd beton, toen gepolijst beton en nu beton-beton.’

NU DE WETHOUDER MET BLOED, zweet en tranen het OCC weer op de rails heeft gekregen, is het tijd voor een politieke herbezinning.

Houdt de raad compromisloos vast aan die maximale bouwsom, met voortdurende spanning met de bouwer en ongewenste bezuinigingen op de kwaliteit tot gevolg, of wordt een hoger budget bespreekbaar gemaakt? De gemeenteraad wil dit niet. Voor die houding hebben de Britten nog een mooiere uitdrukking dan wij: ‘pennywise, poundfoolish’.

Het Onderwijs en Cultuurcentrum (OCC) op het Spuiplein is een jaar later klaar dan gepland. In plaats van in de zomer van 2019 staat het gebouw er pas in 2020. Tussen de gemeente en bouwer Cadanz lopen nog enkele ‘geschillen’ over onder meer financiën die voor de start van de bouw, juni volgend jaar, uit de wereld moeten zijn. Dit maakte wethouder Joris Wijsmuller (HSP, stadsontwikkeling) woensdagmiddag bekend. Het blijft onduidelijk over hoeveel geld het gaat. Wijsmuller wilde ook niets kwijt over de inhoud van de discussies. Volgens hem gaat het om details. “Je kunt het heel spannend maken, maar dit is gewoon een normale gang van zaken.”

De instellingen (Koninklijk Conservatorium, Residentie Orkest en Nederlands Dans Theater) die hun intrek zullen nemen in het gebouw geven medio januari hun definitieve oordeel over de plannen. Vorige week al gaf de welstandscommissie in derde instantie toch goedkeuring aan het ontwerp van architecten Jo Coenen en Patrick Fransen. Er zijn drie belangrijke aanpassingen gedaan. Allereerst is de gevel aan de Schedelhoekshaven gelijkgetrokken met de andere drie zijden van het gebouw. Ook zijn de entrees aan het Spuiplein en de Wijnhaven én de arcade aan de Turfmarkt verbeterd. De detaillering van de gevel is eveneens verbeterd, zo schrijft de wethouder.

“De benodigde vergunningen zijn inmiddels verleend. Deze zomer kan de eerste paal de grond in.”

Financiën De grote vraag is of het gebouw duurder wordt dan de afgesproken 177 miljoen euro. In de brief die hij woensdag aan de gemeenteraad stuurde, is wethouder Wijsmuller daar niet duidelijk over: ‘Tussen de gemeente en Cadanz spelen enkele discussies met betrekking tot (onder meer) financiën.’ Die

Het cultuurgebouw gezien vanaf het Spuiplein. | Artist's impression: Gemeente Den Haag/Cadanz

punten worden beslecht door de adviesraad. De bedoeling is dat dit gebeurt vóór de start van de bouw in juni 2017, zodat deze zaken de planning niet ophouden of leiden tot vertraging.

Door de vertraging van de bouw moeten de culturele instellingen die het OCC gaan betrekken, worden gedwongen langer gebruik te maken van de tijdelijke locaties, waaronder het Zuiderstrandtheater. Volgens de wethouder kost dat ze geen extra geld. “Of je nu op de ene of op de andere plek huur betaalt, maakt niet uit. Er zijn geen verdere investeringen in de locaties nodig.” Er is een kans dat het OCC

in delen wordt opgeleverd, zodat bijvoorbeeld het NDT al in januari 2020 het gebouw in gebruik kan nemen.

De bedoeling is dat ook de gemeente

Minder parkeren en rijden op Noordeinde De inrichting van het Noordeinde verandert in het nieuwe jaar ingrijpend.

Veel parkeerplaatsen verdwijnen. De Heulstraat wordt grotendeels autovrij.

Dat blijkt uit de ontwerpen die de gemeente in overleg met de ondernemers en de bewoners heeft gemaakt.

Van de 66 parkeerplaatsen die er nu zijn op het Noordeinde, vervallen er 49. De stoepen worden breder. De routes voor het autoverkeer worden eenvoudiger. Doordat de Heulstraat vanaf de ingang van de parkeergarage autovrij wordt, kunnen automobilisten dus niet meer doorrijden naar Paleis Noordeinde en daar kiezen voor de Paleisstraat of het Noordeinde (tot de Oranjestraat). In plaats daarvan kan in de nabije toekomst alleen nog vanaf de Zeestraat/Scheveningseveer het

Noordeinde worden ingereden en dan tot aan het paleis. De route loopt verder via de Paleisstraat.

De drie betrokken wethouders – Revis (VVD), Klein (CDA) en De Bruijn (D66) – zijn ingenomen met de plannen. “We maken van de straat een mooi verblijfsgebied voor voetgangers met veel ruimte voor fietsers,” aldus Revis in een toelichting. Een van de doelen is ook de beide delen van het Noordeinde beter met elkaar te verbinden.

Wilhelmina Het deel van het plein voor het paleis waar het Wilhelminamonument staat, gaat voorlopig niet op de schop.

De gemeente wil hier een ‘vergroening’ doorvoeren en stelde eerder voor

WIE WEET NOG wat de tramtunnel heeft gekost, of het stadhuis? Bijna niemand. Geld speelt begrijpelijkerwijs een grote rol bij de besluitvorming over projecten, maar later hoor je er niemand meer over. Dan telt namelijk vooral of iets mooi en duurzaam is geworden en goed functioneert. Dit is geen pleidooi voor geldsmijterij, wel voor besturen tegen de waan van de dag in. Want het Spuicomplex moet een sieraad voor de stad worden.

HERMAN ROSENBERG

‘De eerste paal kan deze zomer de grond in’

de veranderingen ‘budgettair neutraal’ kan opvangen. In de jaarrekening van 2016 wordt hierover meer duidelijk, ook loopt er al een onderzoek naar het toekomstige gebruik van het Zuiderstrandtheater en de grond waar het op staat. Dit kan nog financiële gevolgen hebben voor de grondexploitatie in Scheveningen-Haven.

“We hebben een spannende tijd achter de rug, de welstand was heel kritisch,” zei de wethouder. “Maar dit is een belangrijk gebouw. De belofte moet worden waargemaakt. De verbeteringen aan het ontwerp zie ik als enorme winst. Kwaliteit gaat boven tijd.”

om van het monument alleen het beeld te laten staan. Dat plan leidde in deze krant tot felle negatieve reacties van onder meer Die Haghe en de Vrienden van Den Haag. B en W schrijven nu dat er meerdere ‘concepten’ worden

uitgewerkt en dat hierover een breder overleg noodzakelijk is, onder meer met het Koninklijk Huis, de erfgenamen van de ontwerpers van het monument (Van Pallandt/Van Embden) en de rijksbouwmeester.

ADVERTENTIE

Exclusieve brilmode

Hoogstraat 37 2513 AP Den Haag www.hofstede-optiek.nl

Het Noordeinde. | Foto: DHC/Nick van den Brink

4|

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

stadsmens

Boek over geschiedenis microfoon, van Albert Einstein tot Fidel Castro De beste microfoon ter wereld is een ‘ouwetje’. Het type U 47 dateert van na de Tweede Wereldoorlog.

Er wordt nog steeds zang mee opgenomen, maar dan uitsluitend in de allerduurste studio’s. “Deze microfoon is ontworpen door de Duitser Neumann en is algemeen geaccepteerd als de beste ooit gemaakt,” vertelt Marco van der Hoeven. “Hij wordt gebruikt in Abbey Road in Londen en in Nederland in de Wisseloord Studio’s. Het is de ultieme microfoon waarachter de Beatles hebben gestaan. Frank Sinatra weigerde iets anders te gebruiken.”

De historie van de microfoon bevat veel wetenswaardigheden, blijkt uit het verhaal van Marco van der Hoeven. De geluidstechnicus/ muzikant verzamelt sinds 1992 microfoons en heeft inmiddels een boek over de geschiedenis ervan geschreven. Ruim zeshonderd microfoons heeft hij in zijn collectie. Onlangs werd hij genomineerd voor de Dutch Collectors Award. “Nee, niet gewonnen,” klinkt het toch monter.

“De prijs is gegaan naar iemand die aardewerk uit de twintigste eeuw verzamelt.”

Hij was trouwens niet vergeefs in de Utrechtse Jaarbeurs. Behalve voor de nominatie moest hij daar ook zijn voor de presentatie van een cd met punkmuziek uit de periode 1978 tot 1983. In die tijd was hij zelf actief in de punkwereld. Marco van der Hoeven speelde basgitaar in bands als Mollesters en BVD en was zanger bij Hollands Glorie.

Hij begon zijn loopbaan bij de Haagsche Comedie als aspirantinspeciënt, was daarna toneelmeester en in de jaren 1989 tot 1999 hoofd techniek bij Paard van Troje, het Volksbuurtmuseum en het Theater aan het Spui. Eerder maakte Van der Hoeven tournees met onder anderen Candy Dulfer en

zien op de pagina daartegenover de Amerikaanse communistenjager Joseph McCarthy in actie.

“Ik ben op een gegeven moment invalshoeken gaan zoeken voor het boek, zoals welke bekende persoon zit er achter de microfoon. Je ziet bijvoorbeeld Marilyn Monroe die indertijd president Kennedy ‘Happy Birthday’ toezong. Sommige van de microfoons zijn nog steeds in gebruik. Die in het Britse parlement is van 1964. In het boek staat Tony Blair erachter, nu is dat de huidige premier May.” Zijn verzameling bevat ook de microfoon uit Paard van Troje die indertijd is gebruikt door Bono en Mick Jagger.

Marco van der Hoeven: ‘Met microfoons uit het verleden behaal je nog steeds uitstekende resultaten.’ | Foto: Eveline van Egdom

Fay Lovski en verzorgde het geluid tijdens zeventien afleveringen van het North Sea Jazz Festival. In 1999 zette hij de techniek op voor de theaterproductie ‘Piaf de Musical’. Tot drie jaar geleden werkte hij in het Muziektheater aan het IJ in Amsterdam. Marco: “Daar ben ik wegbe-

zuinigd. Het was moeilijk om aan de slag te komen, tussen de bedrijven door ben ik aan het boek begonnen.”

‘Witnesses of Words’, luidt de titel van het 136 pagina’s tellende werk.

Daarin zijn ruim 400 soorten microfoons, alle afkomstig uit zijn collectie, beschreven. Ze zijn gebruikt

door vele beroemdheden: van Albert Einstein tot de onlangs overleden Fidel Castro. Marco van der Hoeven heeft ze ook mooi geplaatst in de geschiedenis, die de vorige eeuw bestrijkt. Zo zien we op een pagina de Chinese communistenleider Mao Tse Tung het volk toespreken en

Van der Hoeven toont in zijn (foto) boek niet alleen professionele microfoons. “Het is een dwarsdoorsnede. In de jaren vijftig/zestig had je microfoons bij bandrecorders en daarna bij cassetterecorders.

En in de jaren dertig waren ze bestemd voor thuisvermaak. Je kon de microfoon aansluiten op de radio, waardoor ook jij een stem op de radio werd.”

Hij benadrukt dat ‘Witnesses of Words’ geen boek voor techneuten is. “Het gaat om de vorm en de geschiedenis die eraan vastzitten.

Bovendien bewijs ik dat je met microfoons die in het verleden zijn gemaakt, nog steeds uitstekende resultaten kunt behalen. En dát in een tijd dat spullen snel worden afgedankt. Het is geen hergebruik, ik noem het blijvend gebruik. Dat fascineert me.”

Joke Korving Marco C. van der Hoeven: ‘Witnesses of Words. How 20th Century Microphones Made History’. Uitgeverij: Red Tape Productions. ISBN 9789082415605. Prijs: € 27,95. Meer informatie: www.witnessesofwords.com

ADVERTENTIE

Jan Vermolen & Zn. gebakkramen | Spuiplein

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

5

Steeds meer dure flats in aanbouw

Penthouse in het complex Hoog Oostduin, het voormalige Shell-kantoor, met uitzicht op de binnenstad. | Artist’s impression: Cepezed

Villa-appartementen, penthouses, maisonnettes. Het kan niet op in Den Haag, lijkt het wel. Maar worden er niet te veel dure huizen gebouwd?

Door Herman Rosenberg

Hoog torent het gebouw boven Oostduin en Arendsdorp uit. Ooit hoorde de strakke kantoorkolos bij het Shell-imperium rond de Oostduinlaan in het Benoordenhout, maar dat is al lang geleden. Hoogbouw en laagbouw worden verbouwd tot appartementencomplex. Zo’n 230 woningen komen er, waaronder zeven peperdure penthouses. Kleinschaliger kan ook. Aan de Carnegielaan wordt een oude villa, ooit in gebruik bij de vakbond CNV, opgedeeld in negen kolossale appartementen. Prijzen: vanaf 1,7 miljoen euro. En op vele andere plekken worden kantoren verbouwd tot appartementen of verrijzen nieuwe complexen, van Scheveningen-Haven tot Kijkduin, van het Beatrixkwartier tot het Stadhoudersplantsoen.

Maar is het niet te veel van het goede? Kan de markt dit aan?

Makelaar Wim Korff de Gidts, voorzitter van de NVM Haaglanden, verwacht van wel. “In relatief korte tijd is er een enorme schaarste ontstaan op de huizenmarkt, zowel in de bestaande bouw als in de nieuwbouw.

Het aanbod neemt af omdat er veel en sneller wordt verkocht. Zeker ook in de categorie van de duurdere appartementen. In Den Haag, dat altijd een aantrekkelijke woonstad is geweest, is daar een markt voor.”

‘Grote kans’ Ook Robert Jan Mansholt van het vastgoedcommunicatiebureau MASC ziet vooral positieve ontwikkelingen. “De transformatie van onverhuurbare kantoren in woningen is een grote kans voor de stad. Die wordt er leefbaarder door. En die ap-

partementen zijn ook gewoon nodig.

Vooral in de betere wijken, want daar is de spoeling dun geworden.”

De ‘dure-appartementenhausse’ doet denken aan de jaren dertig.

Toen verrees er in de stad het ene na het andere ‘woonhotel’. De Willemsparkflat, Catsheuvel, Nirwana – allemaal flatgebouwen met destijds eigen voorzieningen zoals een restaurant en een wasserij. Toen was er een markt van onder meer terugkerende Indischgasten – een soort expats – en, net als nu, oudere stellen die van grote huizen met lastig personeel af wilden.

De tijden zijn uiteraard veranderd, maar Korff de Gidts ziet overeenkomsten. “Er zijn steeds meer jonge senioren die hun herenhuis verkopen en dan kiezen voor het gemak van een appartement. Maar dat moet dan wel ruim zijn. En onderschat ook de expatmarkt niet. Die is belangrijk in Den Haag.” Mansholt bevestigt dat. “De expatmarkt is zeer actief. En ook de doorstroming van senioren die grotere huizen achterlaten speelt een grote rol.”

Nog niet eens zo heel lang geleden zag het er allemaal heel anders uit.

Korff de Gidts: “In 2012, 2013 waren appartementen boven de drieënhalf of vier ton heel moeilijk te verkopen. Nu gaan ze als warme broodjes.

En de prijzen stijgen. Dat komt uiteraard door het economisch herstel en door de lage rente. Hier zit wel een grens aan. Op een gegeven moment komt de betaalbaarheid zodanig onder druk te staan, dat de prijzen stabiliseren.”

Mansholt ziet voorlopig nog ruimte. Hij is betrokken bij projecten die helemaal ‘aan de bovenkant van het spectrum’ zitten. Het gaat om de verbouwing van kapitale villa’s aan de Carnegielaan, de Sophialaan en de Parkweg in het Van Stolkpark. “De vraag is er. Het is nu de tijd voor dit soort projecten. Op sommige andere plekken is er tegenstand van om-

wonenden. Ik vraag mij af waarom.

Anders staan die panden maar te verkrotten. Ja natuurlijk wordt er door ontwikkelaars goed aan verdiend.

Maar ik vind: als je risico neemt door te investeren, mag je ook verdienen.”

Niet te ver Maar ‘de markt’ mag niet te ver gaan, vindt Gerwin van Vulpen, lid van de gemeenteraad voor de Haagse Stadspartij. “De procedures zijn er

niet voor niets. Omwonenden hebben ook een stem in het kapittel.

Dat er nu veel kantoren worden omgebouwd tot woningen, vind ik overigens een goede ontwikkeling. De leegstand moet worden aangepakt.

Het is in de vrije sector overigens wel altijd hollen of stilstaan. Als de economie weer even tegenzit, gebeurt er opeens niets meer.”

Over de bovenkant van de woningmarkt maakt Van Vulpen zich verder

geen zorgen. “Maar over de onderkant dus wel. Daar is een dramatische situatie aan het ontstaan. De behoefte aan goedkope huurwoningen tot maximaal 600 euro per maand is groot en neemt toe. 28.000 huishoudens moeten rondkomen van de bijstand; 60.000 mensen in onze stad hebben een minimuminkomen. Ook dat is Den Haag. Dat probleem moeten we samen met de corporaties oplossen.”

| Foto: DHC/Nick van den Brink

Extra beveiliging kerstmarkt Voorhout Naar aanleiding van de aanslag op een kerstmarkt in Berlijn maandag waarbij zeker twaalf mensen omkwamen, zijn bij de Royal Christmas Fair op het Lange Voorhout extra veiligheidsmaatregelen genomen. Dit gebeurde dinsdagochtend na overleg tussen de organi-

satie, de gemeente en de politie. Er staan meer grote bloembakken met kerstbomen en zandzakken die de weg naar de kerstmarkt voor voertuigen moeten versperren. Ook zijn er meer agenten en beveiligers aanwezig op de markt.

ADVERTENTIE

Hoogstraat 7 & 13, Den Haag

Profiteer van onze opruiming.

Kom naar de winkels of shop in de webshop. www.klijsenschoenmode.nl

6|

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

terugblik

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s uit het haags gemeentearchief

Hongaarse vluchtelingen aan de Leyweg In september 1953 kwam in de SovjetUnie Nikita Chroesjtsjov (1894-1971) aan de macht. Hij veroordeelde op het partijcongres in februari 1956 de terreur van zijn voorganger Jozef Stalin en beloofde aan de bevolking meer vrijheden. In Hongarije leidde dit tot de roep om hervorming. Op 24 oktober 1956 kwam dit land in het brandpunt van de aandacht van de wereld te staan, toen betogers die dag het parlement binnenvielen en de regering dwongen af te treden. Het negen meter hoge standbeeld van Stalin in de Hongaarse hoofdstad werd met snijbranders bewerkt en daarna omvergehaald.

De Hongaarse partijvoorzitter en de premier vluchtten naar de Sovjet-Unie.

Imre Nagy (1896-1958), die enkele jaren daarvoor uit de Communistische Partij was gezet, vormde een nieuwe regering.

Op 31 oktober 1956 kondigde Hongarije aan uit het Warschaupact te stappen en een dag later spraken de Hongaren over vrije verkiezingen. Het Kremlin besloot daarop in te grijpen en zond het Rode Leger naar Hongarije. Op zaterdag 3 november 1956 waren alle strategische punten in en om Boedapest in Russische handen.

De opstand werd hardhandig neergeslagen. Duizenden Hongaren kwamen om het leven. Na vier dagen was het verzet gebroken. In de weken nadien vluchtten meer dan 200.000 Honga-

ren naar Oostenrijk. Nadat Hongarije weer onder de invloedssfeer van de Sovjet-Unie was gekomen, volgden er arrestaties. Meer dan 13.000 mensen die betrokken zouden zijn geweest bij de opstand, werden gearresteerd. Imre Nagy en honderden andere gearresteerde Hongaren vonden de dood voor een executiepeloton. De anticommunistische kardinaal JĂłzsef Mindszenty zocht asiel in de Amerikaanse ambassade, waar hij tot 1971 zou blijven.

In veel westerse steden waren protesten. In Den Haag sneuvelde op 4 november een ruit van de Russische ambassade aan de Andries Bickerweg 2.

Al snel bleek dat de Haagse studente Hermine Menalda de steen door de ruit had gegooid. Een groep jongeren stond gedurende korte tijd aan de overzijde van de ambassade met een spandoek voorzien van de tekst: â&#x20AC;&#x2DC;Condoleantie Hongarije hier. Felicitaties Sovjet Ambassade daarâ&#x20AC;&#x2122;. Op de walkant tegenover de ambassade verscheen met grote kalkletters de tekst: â&#x20AC;&#x2DC;vuile rot â&#x20AC;&#x201C; sluipmoordenaarsâ&#x20AC;&#x2122;. Andere demonstranten beplakten met affiches het gebouw van het Hongaarse gezantschap aan de Oranjelaan 8 en schilderden op het pand protestleuzen. â&#x20AC;&#x2122;s Avonds waren er opnieuw demonstraties bij de Russische ambassade. Op de Prinsegracht was de sfeer dreigender. Voor het gebouw van de communistische krant De Waarheid stonden â&#x20AC;&#x2122;s avonds

Op 17 december 1956 vonden Hongaarse vluchtelinggezinnen huisvesting in nieuwe flatwoningen aan de Leyweg 1414, 1422 en 1424. De flats zijn in 1996 gesloopt. | Foto: Stokvis

Russische ambassade, het Hongaarse legatiegebouw en het pand van De Waarheid kwamen onder zware politiebewaking te staan.

Er werd niet alleen gedemonstreerd, ook op andere wijzen uitten Nederlanders hun betrokkenheid bij het Hongaarse volk. Minister-president Willem Drees sprak de woorden: â&#x20AC;&#x2DC;Evenzeer als in de tijd van het verzet tegen de Nazi-heerschappij, is offerbereidheid geboden in de worsteling om vrijheid, recht en eerbiediging der menselijke persoonlijkheid.â&#x20AC;&#x2122; De regering besloot 2000 vluchtelingen op te nemen. Een aantal dat later tot 3000 zou worden verhoogd. Het nationaal ComitĂŠ Hulpverlening Hongaarse Volk coĂśrdineerde de steunacties voor de Hongaarse vluchtelingen. In Den

Inwoners van Den Haag gaven een bijzonder kerstcadeau honderden demonstranten. Ook daar sneuvelden ramen. Sommige demonstranten gingen op de vuist met agenten. De volgende dag was het opnieuw onrustig in de stad en vonden op de Prinsegracht en aan de Brouwersgracht zware vechtpartijen plaats. Waarnemend burgemeester C. van den Oever besloot op 6 november een samenscholingsverbod uit te vaardigen. De

Haag was deze taak toebedeeld aan het comitĂŠ Opvang Haagse vluchtelingen.

Op 15 november arriveerden de eerste 676 vluchtelingen in Nederland. Ze werden in eerste instantie opgevangen in de Jaarbeurshallen in Utrecht. Bijzondere aandacht was er voor de vele alleenreizende minderjarige vluchtelingen.

Voor hulp aan de vluchtelingen werd geld ingezameld. Op het Haagse stadhuis gingen collectebussen rond.

Scholieren collecteerden overal in de stad. Vluchtelingen vonden in Den Haag onderdak bij particulieren en in pensions. Ongeveer zestig Hongaarse jongeren kregen in december 1956 een tijdelijk onderkomen in het Internationaal Jeugdhotel aan de Leuvensestraat 85 in Scheveningen. De heer Schmall heette de vluchtelingen namens de gemeente hartelijk welkom. Hij sprak de hoop uit dat zij Den Haag net zo zouden gaan liefhebben als hun eigen stad.

Ook beloofde hij snel een kerstboom in het Jeugdhotel te plaatsen.

Het gemeentebestuur had al op 13 november besloten tien nieuwbouwďŹ&#x201A;ats aan de Leyweg te reserveren voor gevluchte Hongaarse gezinnen. Kort voor de kerst, op 17 december, kregen drie gezinnen de sleutels voor hun nieuwe ďŹ&#x201A;at aan de Leyweg. Inwoners van Den Haag gaven een bijzonder kerstcadeau. Via het Interparochiaal Sociaal-Charitatief Centrum schonken zij het geld voor de inrichting van de woningen van de vluchtelingen.

Corien Glaudemans www.denhaag.nl/haagsgemeentearchief

ADVERTENTIE

ECOWASH NIEUWJAARSACTIE NORMAAL â&#x201A;Ź 99,50 NU â&#x201A;Ź 49,50 (ACTIE *(/',G 9AN JANUARI T/M JANUARI

Milieuvriendelijke autoreiniging met stoom Ook in 2017 staat het Ondernemersportaal voor u klaar met gratis advies!

WHULHXU DOOHHQ LQ LJHQ LQ rH stoom

DO vanaf

00

â&#x201A;Ź35 ,

uw per so showro nenauto in o binnen m conditie en buit en,

norma

al â&#x201A;Ź99,50

(tegen

DE VOORDELEN:

kerstac t

inleveri

ie

ng van

â&#x201A;Ź49,50

deze b

0DDU WRW OLWHU ZaWHU SHU ZDVEHXUW JHPLGGHOGH ZDVVWUDaW OLWHU

*HHQ FKHPLFDOLsQ QRGLJ, HQ XZ DXWR EOLMIW ODQJHU VFKRRQ

* ECOWASH NIEUWJAARSACTIE Š Gemeente Den Haag/Piet Gispen

Ondernemersportaal Antwoord op ondernemersvragen denhaag.nl/ondernemen

Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021;

%XLWHQNDQW VWHDPHQ 9HOJHQ UHLQLJHQ %XLWHQNDQW GURJHQ 'HXUSRVWHQ GURJHQ 'DVKERDUG UHLQLJHQ %LQQHQNDQW VWHDPcOHDQ

Â&#x2021; /XFKWNDQDOHQ GRRUEOD]HQ HQ UHLQLJHQ Â&#x2021; 6WRHOHQ UHLQLJHQ Â&#x2021; TaSLMW UHLQLJHQ Â&#x2021; KRIIHUUXLPWH UHLQLJHQ Â&#x2021; (FR WD[ EHVFKHUPODaJ

VAN â&#x201A;Ź99,50 VOOR â&#x201A;Ź49,00

U kunt met en zonder afspraak bij ons terecht! (rHVHrvHrHQ LV JHZHQVW

SonoystrDDW Â&#x2021; 9/ 'HQ +DDJ Â&#x2021; FRQWDFW#HFRZDVK QHGHUODQG QO Â&#x2021; ZZZ HFRZDVK QHGHUODQG QO

on)

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

7

Rechter zet ADO Den Haag-eigenaar Wang op zijspoor

‘Maar hiermee zijn de centjes nog niet binnen’ De Ondernemingskamer heeft de macht van Hui Wang bij ADO Den Haag flink ingeperkt. De weg naar financieel gezond is nog lang, maar als het dispuut tussen eigenaar en club een voetbalwedstrijd was, staat ADO wel met 1-0 voor.

Door Kim Andriessen

De waakhond Als dorpen en steden verloederen, kan je twee dingen doen. Of je gaat thuis achter een enorm alarmsysteem olienoten zitten pellen of je neemt een hond en je zegt dat hij een marechaussee is.

Wij namen alarm.

Totdat mijn vrouw de onaangenaam luie gewoonte kreeg om in te kopen via internet. Ik wees haar op de risico’s, maar ze was hardleers. Sindsdien hebben we ook een hond en die is inmiddels uitgegroeid tot een geluidsattractie in een wijk waar een goed gebit nog een wonder is. De meeste buren krijgen voor de derde keer tandjes.

Mijn hond is getraind op stemmen en hoort ze op een kilometer afstand al aankomen. Zodra hij zijn prooi uitgeput heeft afgetikt, krijgt hij van mij een pootje.

Hij is een terriër.

In het kader van de beteugeling van Koning Voetbal heeft hij vijf jaar lang aan de ketting gelegen, nou, mocht u in dit leven vergeten zijn waaraan dankbaarheid valt af te lezen, dan moet u eens onaangekondigd bij me langskomen.

Bovendien verstaat mijn hond alleen Hollands. Herman Finkers kwam op een dag een paar tekstjes halen en werd al na tien seconden waterpologewijs via het kruis tot overgave gedwongen.

Dat is ook de reden waarom wethouder Rabin Baldewsingh die taal er bij iedere genaturaliseerde Hagenees zo snel mogelijk ingepompt wil zien.

Al eerder gezegd: die Rabin is een verstandige man. Hadden we er daar maar meer van. Zelfs als een nieuweling ten overstaan van hem bij het afleggen van de eed per ongeluk ‘zo waarlijk helpe mij God allemachtig’ zegt, moet zijn examen over. Rabin neemt geen risico.

Mijn vrouw wel. De hond niet. U moet maar eens bij ons aanbellen.

Laatst bij de viering van Halloween dacht Lex Schoenmaker de terriër te kunnen trotseren door verkleed als Frau Merkel ‘Ich schaffe es’ te roepen en toen heeft hij op de stoep met zijn hoofd onder zijn lichaam luidkeels genade moeten afsmeken, terwijl ik zag dat zijn water al gebroken was.

Leuk beest.

Nog leuker is wanneer iemand iets tegen hem zegt in een taal die Jeroen Pauw per ongeluk nadeed toen hij vorige week in gesprek was met die homo’s hatende boekenschrijver wiens naam me ontschoten is, maar John van Zweden had bonje met hem. Als die Nederturk zou aanbellen en hij sprak die taal die Pauw nadeed, vrat mijn hond hem op. Ook Wang. Wang vooral.

Dat rechtvaardigt de vraag of honden etnisch profileren. Ik vrees van wel.

In het geval van mijn terriër ga ik vrijuit, want ik heb hem niet opgevoed.

Bovendien: bij Wang is dat toch zo erg niet?

Wel heb ik te doen met die arme internetpakketbezorgers.

Daar heb ik nog geen oplossing voor.

Jan D. Swart

De uitspraak van de Ondernemingskamer, onderdeel van het Amsterdamse gerechtshof, brengt ADO Den Haag in rustiger vaarwater. De rechter schorste de Chinese clubeigenaar Hui Wang maandag als voorzitter van de raad van commissarissen (RvC) en nam hem ook tijdelijk het beheer over zijn aandelen af.

Wang is bij ADO voorlopig op een zijspoor beland. Hij blijft weliswaar lid van de RvC, maar het voorzitterschap moet hij tijdelijk afstaan aan advocaat Ben Knüppe, onder andere curator in het faillissement van DSB Bank. Ook deed Knüppe onderzoek naar de financiële problemen bij FC Twente. Hij noemt de klus bij ADO Den Haag ‘een uitdaging’. De Ondernemingskamer benoemde met advocaat Job van der Have nóg een onafhankelijke partij. Hij neemt tij-

Keert de rust terug in het Kyocera Stadion? | Foto: DHC/Nick van den Brink

delijk de aandelen van Wang in beheer.

“Hier hoopten wij op,” zegt

Kazarian (16) schaakt voor ‘Serious Request’ Schaakster Anna Maja Kazarian draagt haar steentje bij aan de ‘Serious Request’-actie. De 16-jarige Haagse, Europees kampioen in haar leeftijdsgroep, speelt vrijdag 23 december van 10.00 tot 12.30 uur simultaanpartijen op haar school, het Segbroek College aan de Klaverstraat 7. Ze speelt op twintig borden en iedereen kan hier tegen betaling van vijf euro aan meedoen. Wie remise speelt of zelfs wint van Kazarian, verdient een lootje voor een loterij. De 3 FM-dj’s halen in het Glazen Huis in Breda geld op voor kinderen die lijden aan longontsteking.

| Foto: Den Haag Topsport

Joey Gardien, woordvoerder van ADO Den Haag, opgetogen. “Dit brengt rust in de tent.”

Bij de hoorzitting (vorige week donderdag) noch de uitspraak (afgelopen maandag) was Wang zelf aanwezig.

De advocaat van Wangs bedrijf United Vansen (UVS) wil niet reageren op de rechterlijke uitspraak.

De Ondernemingskamer stelt ook een onderzoek in naar de vraag of United Vansen wanbeleid voert sinds het de scepter zwaait in het Kyocera Stadion (27 januari 2015). Zolang het onderzoek loopt moet Wang vanaf de zijlijn toekijken. En dat kan lang duren, legt juridisch deskundige en ADO-kenner Harro Knijff uit. “Er zijn veel personen bij betrokken, deze moeten allemaal gehoord worden. Zo’n onderzoek neemt één, misschien twee jaar in beslag. Praktisch komt het nooit zover. Ergens lost dit op. Volgend jaar is er óf een oplossing voor ADO óf – en dat is natuurlijk een horrorscenario – is de club failliet.”

Opsteker ADO en Wang zitten in een giga-impasse over geld. De club kreeg al een boete van de KNVB en moet vrezen voor zijn proflicentie als er geen oplossing komt. Volgens ADO is de pe-

nibele situatie ontstaan, doordat UVS zijn betalingsverplichtingen niet nakomt en wanbeleid voert. Hui Wang zegt dat ADO juist afspraken negeert.

Hij wil meer Chinese spelers bij ADO stallen om deze met winst door te verkopen, maar de club zou dit dwarsbomen.

Op 28 december treffen beide partijen elkaar weer in de rechtbank. Dan eist ADO in een kort geding de betaling van ongeveer 2,4 miljoen euro.

De uitspraak van de Ondernemingskamer is alvast een opsteker.

“Maar ADO is er nog niet,” waarschuwt Knijff. “De Ondernemingskamer heeft gezegd dat Wang zich niet aan de betalingsverplichting hield.

Redelijkerwijs kun je verwachten dat het kort geding volgende week daarom ook in ADO’s voordeel uitvalt. Maar dan zijn de centjes nog niet binnen. Wang is zijn invloed kwijt en zal gepikeerd zijn. Binnen de Chinese cultuur geldt zo’n uitspraak als een publieke vernedering. Komt hij dan nog met geld over de brug? Die kans lijkt mij klein. Als partijen dan niet tot elkaar komen, is een uitwinning van de aandelen van UVS de enige weg.

Dat kost weer tijd en bovendien is het nog maar de vraag wat de aandelen dan opleveren.”

ADVERTENTIE

Eenvoudigere belastingregels zijn niet altijd gunstig

M

et de jaarwisseling voor de deur is het de moeite waard om vooruit te blikken op wat de Belastingdienst voor het bedrijfsleven in petto heeft.

Neem de gebruikelijkloonregeling. In het kader hiervan wordt u geacht een loon te ontvangen dat gebruikelijk is voor het niveau en de duur van uw arbeid.

Bent u DGA (directeur/grootaandeelhouder)? Dan gaat de fiscus uit van een belastbaar jaarloon van minimaal 44.000 euro. Ook al maakt u, om welke reden dan ook, weinig winst en komt u niet aan dat bedrag, er valt niet aan te tornen. Alleen na goedkeuring door de Belastinginspecteur is het mogelijk het te verlagen.

Het goede nieuws is dat dit vanaf 2017 wettelijk wordt geregeld. Althans, alleen voor innovatieve start-ups.

Zij mogen de eerste drie jaar na de oprichting van hun onderneming uitgaan van het wettelijk minimumloon; dat bedraagt ongeveer 20.000 euro. Dat scheelt nogal.

Ook de pensioenregeling ondergaat een vereenvoudiging. De mogelijkheid voor DGA’s om in eigen beheer zo’n voorziening op te bouwen, verdwijnt.

Tegelijkertijd kunnen de opgebouwde pensioenrechten in één keer mét een fikse belastingkorting worden afgekocht. Het is simpel en geeft zekerheid.

Maar moet u nu al voor veel geld iets afkopen dat misschien pas over vele jaren speelt? Op uw 67ste kan uw leven heel anders zijn dan nu.

Bovendien, wie garandeert dat het belastingregime in de toekomst niet in uw nadeel wordt bijgesteld? Al met al kan het zelfs plezieriger zijn om de boel níét af

te kopen en dat geld voor iets anders te gebruiken.

Veel hangt af van de omvang van het al opgebouwde pensioen. Dit bepaalt de hoogte van die afkoopsom.

Is deze laag, dan is de regeling beslist niet onaantrekkelijk. Maar praten we over een substantieel vermogen, dan zou ik zeggen: bezint eer ge begint.

Realiseert u zich trouwens dat ook de fiscale bijtelling voor het privégebruik van een zakelijke auto verandert? Voor elektrische auto’s blijft het vanaf 1 januari vier procent, maar voor alle andere auto’s (ook de hybride) geldt voortaan een tarief van 22 procent.

Voor de auto’s die vóór 2017 zijn of worden gekocht, blijven de huidige regelingen van kracht.

Moet u dus nog snel even naar de dealer? Ook dit hangt ervan af. De percentuele versimpeling valt namelijk samen met een fasegewijze verlaging van de bpm tot 14,7 procent in 2020. Stel dat u voor een hogere bijtelling komt te staan, dan wordt dat wellicht gecompenseerd door dat bpm-voordeel.

Het is daarom ook in dit geval zaak om de regels goed te (laten) bestuderen. Pas dan weet u écht waar u aan toe bent.

Wil Flikweert, Partner van Ernst & Young Accountants Den Haag

Junge Sterne +3 jaar gratis reparatie & onderhoud.

Junge Sterne!

Tot 20% korting op de nieuwwaarde en 3 jaar gratis reparatie en onderhoud.

Dit mag u niet laten lopen! Wij hebben een ruime voorraad jong gebruikte Mercedes-Benz modellen waar wij een bijzondere actie op hebben lopen.

Namelijk de actie: Junge Sterne!

Dit is wat wij noemen een topdeal! Beter vindt u niet! Benieuwd of er een Mercedes-Benz voor u tussen zit? Wees er wel snel bij, want de voorraad Junge Sterne gaat hard en OP=OP!

De Junge Sterne zijn maximaal 6 maanden oud en hebben extreem weinig kilometers gereden. Deze kunnen wij u nu zeer voordelig aanbieden met tot wel 20% korting (voordeel oplopend tot wel € 14.000,-) op de nieuwwaarde! Daarnaast krijgt u ook nog 3 jaar gratis reparatie en onderhoud.

Kijk snel voor meer informatie op www.mbdb.nl/jungesterne of kom langs in één van onze vestigingen in Alphen a/d Rijn, Den Haag, Leiden of Naaldwijk.

B 180

A 180 Van € 38.808,- voor Uw voordeel € 7.358,-

€ 31.450,-

Van € 36.364,- voor Uw voordeel € 8.514,-

C 180 Estate

€ 27.850,-

Van € 62.892,- voor Uw voordeel € 12.042,-

C 350 e Estate Lease Edition

CLA 180 Shooting Brake

E 220 D

Van € 56.550,- voor Uw voordeel € 10.100,-

Van € 46.337,- voor Uw voordeel € 10.487,-

Van € 65.312,- voor Uw voordeel € 9.462,-

€ 46.450,-

€ 35.850,-

€ 50.850,-

€ 55.850,-

*Dit zijn z.g.a.n. Mercedes-Benz voertuigen die maximaal 6 maanden oud zijn met extreem weinig kilometers.

Actie loopt zolang de voorraad strekt of t/m 31 december 2016. 3 jaar gratis reparatie en onderhoud is op basis van 15.000 km per jaar.

Druk- en zetfouten voorbehouden. Vraag naar de voorwaarden. Prijzen zijn incl. btw/bpm en rijklaarmaakkosten.

Mercedes-Benz Alphen a/d Rijn De Schans 25 2405 XX Alphen a/d Rijn tel. 0172 - 47 51 55.

Mercedes-Benz Den Haag Donau 42 2491 BA Den Haag tel. 070 - 3 400 300.

Mercedes-Benz Leiden Vondellaan 45 2332 AA Leiden tel. 071 - 576 93 03.

Mercedes-Benz Naaldwijk Klompenmakerstraat 50 2672 GA Naaldwijk tel. 0174 - 526 770.

www.mbdb.nl, info@mbdb.nl

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

9

Lijn 3 voorlopig niet naar Kijkduin

‘Op termijn is een snellere ov-verbinding echt wenselijk’ In 2012 is de mogelijkheid al onderzocht, en hoewel het college van B en W toen besloot dat het doortrekken of aftakken van lijn 3 naar Kijkduin geen optie is, blijft de discussie levend.

Door Kim Andriessen

In Kijkduin gaat veel veranderen: er komen appartementen bij, Het Atlantic Hotel wordt uitgebreid en het winkelcentrum wordt vernieuwd en verplaatst.

Wat wél ongemoeid blijft, is de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. De buslijnen 23, 24 en 26 arriveren op en vertrekken van het Deltaplein, en dat blijft zo. Het doortrekken of aftakken van tramlijn 3 naar Kijkduin komt niet voor in de plannen. “Met de huidige drie buslijnen kan het Deltaplein prima worden bediend,” verklaart wethouder Tom de Bruijn (D66, vervoer).

Lijn 3 rijdt nu vanuit Zoetermeer, via het Centraal Station en de binnenstad naar Loosduinen. Bij halte Heliotrooplaan slaat de tram linksaf de woonwijken van het westelijke stadsdeel in. De wens vanuit de stad voor een tram naar Kijkduin is er één van de lange adem. In 2012 stelde Richard de Mos, fractievoorzitter van Groep de Mos/OPDH, al vragen aan het college, op het Haags OVforum is het een ‘trending topic’ en nu de herinrichting van het Deltaplein vorm begint te krijgen, dringt de vraag zich weer op.

De Bruijn is helder: “Het eindpunt van lijn 3 ligt midden in een dichtbewoond deel van Loosduinen.

De vervoersvraag is hier zeer hoog. Bovendien strekt deze vraag zich over 365 dagen per jaar uit. De vervoersvraag naar Kijkduin is een stuk lager, deze piekt alleen op heel drukke stranddagen. De gemiddelde vervoersvraag van Kijkduin rechtvaardigt dus geen tramverbinding. Kijkduin wordt bediend door drie buslijnen met directe verbindingen met het centrum en de stations Centraal en Hollands Spoor. Dit past bij de ov-vraag naar Kijkduin.”

Aftakken De Haagse afdeling van reizigersvereniging Rover vindt dat een tramlijn naar Kijkduin op termijn wel bespreekbaar moet worden. “Nu zijn bus 23, 24 en 26 inderdaad voldoende,” erkent voorzitter Arnold van der Heijden. “Maar als Kijkduin zich verder ontwikkelt, is een snellere ov-verbinding wenselijk. Je bereikt dan met het aftakken van lijn 3 meer dan met bus 24, dan is het al snel meer dan een halfuur van de binnenstad naar het Deltaplein.”

Toch zitten er ook veel haken en ogen aan een aftakking naar Kijkduin, benadruktVan der Heijden. “Kijk, lijn 3 is zonder twijfel een van de drukste lijnen van de stad. Ik zit zelf veel in deze tram, op ieder moment van de dag en tot aan de eindhalte is het druk. Bedenk wel dat een aftakking consequenties heeft voor de bereikbaarheid van Loosduinen. Eigenlijk vind ik dat de frequentie van lijn 3 sowieso onder de loep genomen moet worden. De tienminutendienstregeling van nu is te weinig. Er moeten echt meer trams bij.”

Bij de halte Heliotrooplaan buigt lijn 3 van de kust af naar Loosduinen. | Foto: DHC

Richard de Mos wil de tramverbinding nog niet loslaten. “Sterker nog: de slechte ov-verbinding is een van de belangrijkste redenen dat wij tegen het nieuwe bestemmingsplan van Kijkduin hebben gestemd. Een tramverbinding wordt ook een van onze speerpunten voor de verkiezingen van 2018. Het is heel belangrijk dat het OV in Kijkduin op orde komt. Bij de Heliotrooplaan moet

een wissel komen zodat lijn 3 zowel naar Loosduinen als naar het Deltaplein kan rijden. Het argument dat er niet het hele jaar behoefte is aan een tram, is natuurlijk onzin. Volgens mij willen ze van Kijkduin een vierseizoenenbadplaats maken en volgens mij zijn dat 366 dagen. Bovendien gaan er mensen wonen. Er komen geen kartonnen dozen, maar appartementen.”

Moderne raadzaal ‘nog even wennen’ Door Mieke van Dixhoorn

Het debat kwam lastig op gang tijdens de eerste vergadering in de nieuwe, verbouwde raadzaal in het Haagse stadhuis. Steeds liep het geluid een paar seconden achter op de spreker. Even worstelen met wie wanneer drukt. “Ho, ja daar is het rode lampje.” Bovendien moet een spreker die het woord wil voeren achter het spreekgestoelte niet zijn of haar kaartje vergeten. Dat is nodig voor het ‘inloggen’, zodat de zaal weet wie er aan het woord is. Het leidde tot wat hilariteit, heen-en-weergeren, irritaties en de conclusie: ‘Het is nog even wennen.’

De vergaderzaal is verbouwd om een aantal redenen: het moest veiliger, dus kwam er een vluchttrap aan de achterzijde van de zaal en blijven insprekers nu aan de kant van de publieke tribune; het moest meteen ook moderner, dus bestelde de gemeente digitale stemkastjes, een nieuwe geluidsinstallatie en twee grote scher-

De nieuwe raadzaal gezien vanaf de publieke tribune. | Foto: Gemeente Den Haag/Arnaud Roelofsz

men. En de kern: in plaats van in een cirkel zitten de raadsleden nu in een Lagerhuis-opstelling. Tegenover elkaar, in twee rijen – ‘ik mis mijn buurman!’ Het belangrijkste voordeel zou moeten zijn dat toeschouwers iedereen in het gezicht kunnen kijken in plaats van in de rug.

Meteen ook weer veiliger. Totale kosten van het project: ruim 1,2 miljoen euro.

In het kerstreces zijn wel nog wat verbeteringen nodig. ‘Slecht te verstaan,’ mopperde de pers.

De raadsleden zitten nu ook achter een hoog schot. Zonde, vond iemand uit het publiek: ‘Heb je je zo mooi aangekleed, ziet niemand het.’ Reden is dat achter de hoge tafels nog een scherm komt waar de raadsleden hun overgebleven spreektijd kunnen zien en ook de moties waarop zij stemmen kunnen lezen. Die schermen zijn verlaat en komen pas in maart. Ondanks de kinderziektes is presidiumvoorzitter Rachid Guernaoui erg trots: “Alle andere gemeentes komen straks bij ons kijken hoe het moet.”

ADVERTENTIE

Kom een kijkje nemen in onze vernieuwde keuken showroom!

LOUIS COUPERUS DAAGT UIT!

Zoetermeer | Wattstraat 12 -14 Den Haag | Theresiastraat 168 - 178 wimvanderham.nl

Zo ik iets ben, ben ik een dichter...

Doet u mee aan onze poëzie-estafette?

Schrijft u weleens gedichten? Zo ja, dan bent u van harte uitgenodigd om uw gedicht(en) te komen voordragen. Op zondag 29 januari 2017, tijdens de Nationale Poëzieweek, bent u welkom in het Louis Couperus Museum.

Wij organiseren dan een gedichten-estafette in het kader van onze nieuwe tentoonstelling: Schilderen met woorden. Een nieuwe kijk op de poëzie van Couperus. Laat u inspireren door Louis Couperus, zijn werk of Den Haag.

In verband met de programmering van de poëzie-estafette ontvangen wij graag uw aanmelding van maximaal twee gedichten voor 15 januari a.s. via info@louiscouperusmuseum.nl

C O N S T R U C T I O N T O B E G I N I N J A N UA RY 2 0 1 7

5 0 % A L R E A DY S O L D

9 S P A C I O WS L U X U R0 A P A T M E N T S

VA RY I N G I N S I Z E F R O M 2 0 5 M 2 T O N O L E S S T H A N 4 0 0 M 2 O F L I V I N G S PA C E O F F E R I N G A N O U T S TA N D I N G L E V E L O F C O M F O RT - P R I VAT E PA R K I N G V I E W S D I R E C T LY OV E R T H E L A R G E , L E A F Y G A R D E N O F T H E P E A C E PA L A C E V I E W I N G S AVA I L A B L E O N S AT U R DAY S , C A L L 0 6 5 1 5 9 2 2 4 1 F O R A N A P P O I N T M E N T P R I C E S F RO M â&#x201A;¬ 1 , 6 9 5 , 0 0 0

CARNEGIETHEHAGUE.NL

ACTUEEL |

Plaats

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Elke week bespreekt Marcel Verreck heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

Den Haag Op 24 december ben ik jarig, zo is het nou eenmaal. Ik ben alhier met een keizersnee geboren en – zo wil het verhaal – de gynaecoloog moest op wintersport. Precies een week later kwam mijn goede vriendin B. ter wereld. Op oudejaarsdag. Wij hebben een lopend dispuut over wie van ons de zieligste verjaardag heeft. (Ik natuurlijk!) Mijn vader trof het trouwens ook niet. Geboren op 6 december kreeg hij op pakjesavond een cadeautje met de toevoeging: ‘Dat is dan gelijk voor je verjaardag, Pietje.’

Mijn vriendin B. woont alweer enige jaren in Haarlem en net zoals ik viert ze haar verjaardag ijzerenheinig op die onmogelijke dag. Het lukt me haast ieder jaar om die te bezoeken.

Soms met de trein, dan moet je oppassen dat je de laatste rond een uur of half acht niet mist. Meestal ga ik met de auto, altijd weer een spectaculaire tocht door de tijdelijk bezette gebieden. Lichtflitsen, harde knallen, rotjes werpende rotjochies, voor een goede vriendin heb je wat over. En de ontvangst is van zichzelf al zo warm.

Ook dit jaar zal ik de tocht ondernemen en ik verheug me nu al op de terugreis. Als ik de eeuwenoude stad achter me heb gelaten, wachten de donkere polders van Zuid-Holland.

Ooit heb ik de snelweg verlaten om die duisternis ten volle te ervaren.

Het is een fascinerend schouwspel.

Eenzame boerenhoeven, opgesierd met overdadige kerstverlichting, pinkelen in de nacht. Aan de einder dondert en bliksemt het ongeduldig.

De Randstad staat op ontploffen.

De vraag is hoe je dit vuurwerk duidt.

Als een evidente metafoor van een verwarde, door consumptie en agressie verscheurde, in brand staande planeet? Of als een feestelijk teken van menselijke levendigheid en hoop in een duisternis die op termijn door heldere positieve krachten zal worden onttakeld? Zijn wij omringd door de zwarte somberheid van het verlies, het gemis, de wanhoop en de onverschilligheid? Of hebben wij dat donker juist nodig om het licht ten volle te kunnen ervaren?

Ik heb mijzelf regelmatig verbaasd als optimist. Hoeveel wolken er ook over mijn bestaan trekken, ik blijf hardnekkig het licht zien. Dat wens ik u ook toe, evenals het allerbeste bij elke stap in de tijd die u zet. Met die glimlachende gedachte zal ik op oudejaarsavond terugrijden op weg naar mijn plaats in het geheel, Den Haag.

Marcel Verreck Dit is de laatste column in de serie ‘Plaats’; in het nieuwe jaar schrijft Marcel Verreck een sportcolumn.

Van Klingeren terug op de Binckhorst

‘Als een IKEA-bouwpakket’ Door Mieke van Dixhoorn

Het Van Klingeren Paviljoen, de voormalige jeugdherberg Ockenburgh, krijgt een tweede leven op de kop van de Binckhorsthaven, vlak bij Mama Kelly, de Caballerofabriek en – aan de andere kant – het oude KPN-hoofdkantoor. Frank van Klingeren ontwierp behalve de jeugdherberg onder meer de beroemde Meerpaal in Dronten (1967) en ‘t Karregat in Eindhoven (1973).

Volgens hem was de ideale maatschappij te vinden op een camping: zo veel mogelijk gemeenschappelijke ruimtes. De eens grootste jeugdherberg van Europa werd in 2010 gedemonteerd in plaats van gesloopt, mede dankzij architecten Leon Thier en Gerrit van Es. Sindsdien ligt deze opgeslagen in een loods in Pijnacker. Thier: “We moeten het weer in elkaar gaan schroeven als een soort IKEA-bouwpakket.”

Op de nieuwe locatie willen de architecten en ontwikkelaar Stebru ook het gedachtegoed van Van Klingeren nieuw leven inblazen. Iets waar verantwoordelijk wethouder Boudewijn Revis (VVD, stadsontwikkeling kerngebieden) helemaal achter staat:

In het Van Klingerengebouw aan de Melkwegstraat komen 146 woningen, horeca en ruimte voor start-ups. | Artist’s impression: Stebru

“Er is veel behoefte aan bedrijfsverzamelruimtes als de Caballerofabriek en Binck36. Duurzame en sociale concepten worden nu veel meer gewaardeerd dan vóór de crisis.” In het paviljoen komen een restaurant, een lofthotel en – bovenop – een rooftopbar. Achter de oude jeugdherberg zien de architecten een enorme, hoge hal voor zich waar start-ups zich kunnen vestigen. Zodra zij klaar zijn om uit te breiden, bouwen ze er een verdieping bij. “Het gebouw moet flexibel zijn,” vertelt Thier. Onder in de woontorens komen zaken als

een fitness en een wasserette, en ook de parkeergarage is flexibel. “Door een hoger plafond kan de garage op den duur ook anders gebruikt worden. Boven op de bedrijvenhal komen twee woontorens van 50 en 70 meter hoog met 146 woningen, waarvan de helft sociale huur wordt.”

De gemeente begint in 2017 met het opknappen van de buitenruimte in het gebied. Als alles goed gaat, kunnen de eerste bewoners en bedrijven in 2020 hun intrek nemen in het nieuwe gebouw.

11

Meer vroeg- en voorschoolse educatie

Er komt vanaf 2018 meer geld beschikbaar voor vroeg- en voorschoolse educatie in Haagse achterstandswijken. Het rijk geeft gemeenten dan meer financiële middelen voor peuterspeelzalen en kinderopvang. Wethouder Van Engelshoven (D66, onderwijs) investeert dit geld in de Schilderswijk, Transvaal, Stationsbuurt, Groente- en Fruitmarkt, Laak, Rustenburg-Oostbroek, Moerwijk, Morgenstond en Bouwlust/ Vrederust. In deze gebieden zijn de onderwijsachterstanden het grootst. “De kansengelijkheid van kinderen verbeteren, dat is de inzet. Wie de basisschool met een achterstand begint, blijft achterlopen. Daarom moeten we alles op alles zetten om gelijke startkansen voor kinderen te realiseren.”

Het verschil tussen een peuterspeelzaal (voor kinderen vanaf twee jaar) en kinderopvang is heel klein. Daarom wordt vanaf 2018 alleen nog maar over kinderopvang gesproken.

Revalidatiecentra willen fuseren Het Haagse Sophia Revalidatie en het Rijnlands Revalidatie Centrum in Leiden willen fuseren. Hiermee beogen de

Sophia Revalidatie aan de Vrederustlaan. | Foto: DHC/Nick van den Brink

besturen van beide centra de specialistische revalidatiezorg in de regio te versterken en de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Een bundeling van krachten levert, zo stellen de centra, een meerwaarde op voor patiënten, partners én medewerkers.

Sophia Revalidatie en het Rijnlands Revalidatie Centrum werken al jaren samen, bijvoorbeeld bij de opleiding van revalidatieartsen, bij wetenschappelijk onderzoek en door kennisuitwisseling. Met een fusie kunnen verdere plannen worden uitgevoerd. Zoals de e-health toepassingen waarmee de patiënt de revalidatie thuis kan afmaken. Instructievideo’s en onlinecontact besparen zorgkosten en hiermee kunnen meer patiënten tegelijk worden geholpen.

De twee revalidatiecentra vormen samen met het Leids Universitair Medisch Centrum, de Hogeschool Leiden en de Haagse Hogeschool een academische kern die zich richt op toegepast wetenschappelijk onderzoek.

De fusieplannen worden voorgelegd aan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Dit traject duurt enkele maanden.

De nieuwe treinen (rechts) staan bij de Binckhorst. | Foto: DHC/Nick van den Brink

NS test nieuwe intercity Den Haag-Eindhoven De Nederlandse Spoorwegen (NS) zijn deze week begonnen met het testen van de nieuwe intercity tussen Den Haag en Eindhoven. De komende drie weken rijdt ieder halfuur een testtrein. Tussen Rotterdam en Breda maakt de intercity gebruik van het traject van de hogesnelheidslijn (HSL). Tijdens de testritten kunnen nog geen passagiers mee met de trein.

Vanaf 23 januari 2017 zijn de deuren open voor reizigers. De trein rijdt dan nog maar tot Breda, waar doorgaande reizigers naar Tilburg en Eindhoven tijdelijk moeten overstappen. Vanaf medio april rijdt de nieuwe intercity het volledige traject tussen Den Haag en Eindhoven. De tijdswinst ten opzichte van de vorige dienstregeling tussen beide steden is dan ruim tien minuten.

ADVERTORIAL

Nederlandse handelsgeest biedt wereldwijd kansen Handelen zit Nederlanders in het bloed. Dat zien wij ook bij ondernemers die klant bij ons zijn. Maar liefst 40 procent van hen heeft de ambitie om internationaal zaken te doen. En waarom ook niet? Waarom zou je niet onderzoeken of er nog meer kansen zijn?

Zo startte Rabobank zelf ook jaren geleden met internationaal zakendoen. Als Nederlandse bank zijn we toen onze grenzen gaan verleggen naar andere delen van de wereld, vooral op het gebied van food en agri. Het oer-Hollandse ‘‘koopmannen’’-gedrag, zeg maar. Die handelsgeest heeft ervoor gezorgd dat de Rabobankgroep actief is in 120 landen. In Europa, maar ook in Australië, China, Brazilië, Argentinië, Singapore en Indonesië.

Wereldwijd werken er meer dan tienduizend Rabobankmedewerkers in het buitenland, die zich stuk voor stuk inzetten om Nederlandse bedrijven met internationale ambities te faciliteren.

Teleperformance is sinds kort één van deze klanten.

Deze onderneming in ‘‘uitbesteed klantencontact’’, vroeger ook wel ‘‘callcenter’’ genoemd, heeft meer dan vierduizend medewerkers, vier vestigingen in Nederland en één in Suriname. Tot voor kort bankierden ze bij een andere bank, maar als je groeit moet je soms ook je grenzen op financieel gebied verkennen.

Daarom hebben wij dit jaar, geheel in hun eigen stijl, een ‘‘cold call’’ gedaan naar de Financieel Directeur van

Teleperformance. We vroegen hem of we eens mochten kijken of we hun financiële stromen tegen lagere kosten konden realiseren. En dat bleek het geval.

Als onderneming ga je bij het wisselen van een bank natuurlijk niet over één nacht ijs. Het is niet iets wat iemand in zijn eentje regelt en bovendien moeten er nogal wat knoppen worden omgezet. Er moet dus wel iets substantieels tegenover staan. Bij Teleperformance was dit heel duidelijk het geval. Nadat we een voorstel hadden neergelegd in Zoetermeer, zijn we met een team afgereisd naar Parijs, waar we de besluitvormer persoonlijk de hand hebben geschud. Dat persoonlijke karakter gaf de doorslag.

Sinds enkele weken is Rabobank nu huisbankier van

Teleperformance. Naast een hogere winst heeft deze marktleider nu ook meer gemak, omdat we een aantal financiële processen voor hen versimpelden. In het totale traject konden we hen maximaal ondersteunen.

En daar zijn ze gelukkig heel blij mee.

Niet alleen gevestigde ondernemingen die reeds internationaal zakendoen, kunnen wij helpen. Ook de ondernemers die internationaal gezien alleen nog in de verkennende fase zitten. In twintig verschillende landen hebben wij onze zogenoemde Dutch Desks, waar Nederlandssprekende accountmanagers werken die de weg weten in het betreffende land. Ze zijn bijvoorbeeld thuis in de infrastructuur, kennen de weg naar benodigde vergunningen en hebben een heel netwerk aan ondernemers en specialisten waaraan ze je kunnen koppelen.

Onmisbaar als je wilt gaan exporteren of importeren.

Dus waarom zou je de sprong niet wagen? De handelsspirit zit al in je roots en wij helpen je maximaal verder met onze kennis en ons netwerk. Een ondernemend nieuwjaar toegewenst, met nieuwe kansen, hier én over de grens!

Jaap Wielaart Directievoorzitter Rabobank Regio Den Haag Gelooft in vakmanschap en ondernemerschap. jaap.wielaart@rabobank.nl

WOONT U BEGIN 2017 OP DEZE TOPLOCATIE IN DE HAAGSE BINNENSTAD? Vorstelijk wonen in een stijlvol appartement in de prachtige monumentale Stadsvilla of Oranjerie op een toplocatie in de luwte van de Haagse binnenstad. Dat is wonen in Sophia Villa Apartments. Aan de Sophialaan in het Willemspark zijn vijf exclusieve appartementen gerealiseerd in de monumentale witgepleisterde Stadsvilla. In de tuin achter de villa ligt de Oranjerie met zes luxueuze nieuwbouwappartementen. Uw auto parkeert u in de private parking onder de Oranjerie die het unieke project samen met de prachtig aangelegde tuin compleet maakt. De appartementen worden dit jaar nog opgeleverd. Informeer naar de beschikbaarheid van de laatste appartementen. Prijzen vanaf â&#x201A;Ź1.295.000,-.

SOPHIA-THEHAGUE.NL Frisia Makelaars 070-342 01 12 wonen@frisiamakelaars.nl

Nelisse Makelaarsgroep 070-350 14 00 info@nelisse.nl

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

13

HET ANDERE NIEUWS OVER DE STAD

VUURFEEST | KOFFIETAFELBOEK | TUINTRENDS | EN MEER....

Benoordenhout houdt nu al van Le Quartier

‘Het is overweldigend’

| Foto’s: Casper van Dort

Door Annerieke Simeone

E

‘De helft van de buurt is jonger dan vijfendertig jaar. Je kunt qua restaurant dus beter een allemansvriend zijn’

igenaren Marcel de Kroes en Margreet van Drenth vonden het niet echt nodig om de opening van Le Quartier, hun nieuwe Franse brasserie aan het Van Hoytemastraat, wereldkundig te maken. Geen borrel vooraf, laat staan een feestje. Hooguit wat tekst en foto’s op Facebook. Het maakt allemaal niks uit, na een paar dagen draaien weet het Benoordenhout de plek massaal te vinden.

“Dit weekend zitten we al vol, het is overweldigend,” vertelt Van Drenth. Vreemd is die hoge opkomst nou ook weer niet. In deze gegoede buurt waar bewoners vaak van een dubbel modaal inkomen of meer genieten, valt weinig te beleven in de avonduren. Je kunt terecht bij La Luna of Lof der Zotheid, maar dan houdt het wel zo’n beetje op. Kortom, ze waren wel toe aan een eigentijds buurtrestaurant.

Zodra je binnenstapt, waan je je even in Parijs. Ontwerpersduo Pubblik & Vos nam de zaak onder handen en combineerde klassiek met een moderne noot. Typische bistroelementen vallen als eerste op, zoals de witte metrotegels, Thonetstoelen, bollampen en marmeren tafelbladen. Maar anders dan de veelal zwart-witte tegels die je in de Franse hoofdstad aantreft, heeft deze vloer eigenwijze schuine strepen gekregen. De banken zijn op maat gemaakt, ook naar Frans voorbeeld, hier met een frisse, bladgroene kleur die ook is doorgevoerd in de menukaart. Achterin, bij de leestafel, hebben de vormgevers prachtige wandkasten gemaakt, waar het personeel, gekleed in zwart-wit gestreepte shirtjes, de voorraad in opbergt.

Merkenbouwer Dat Le Quartier er gekomen is, is grotendeels te danken aan Van Drenth. Deze lange, slanke dame met blonde krullen en priemende, blauwe ogen volgde als student de middelbare hotelschool, om zich vervolgens te ontwikkelen als merkenbouwer. Dat deed ze jarenlang voor grote bedrijven als ANWB, BMW en KoppertCress. Haar liefde voor eten bleef. “Ik ben een echte foodie en houd de trends nauwlettend in de gaten.” De stap om terug te gaan in de horeca was dus niet zo groot, ze moest alleen nog de juiste zakenpart-

ner vinden. Die diende zich onverwachts aan.

Margreet van Drenth, die al een tijdje nadacht over dat leegstaande pand aan het Van Hoytemastraat, lunchte op een middag met vrienden bij restaurant BIT aan het Buitenhof. Daar kwam ze in gesprek met mede-eigenaar Marcel de Kroes, een vriend van haar vrienden. “Ik zou daar wel een restaurant in willen beginnen,” zei ze tegen hem. De Kroes, zelf bewoner van het Benoordenhout, vond het een goed idee. De volgende dag belde hij haar op. “Oké, we gaan het doen.”

Bistronomie Na een grondige doelgroepanalyse kwam Van Drenth erachter dat de gemiddelde leeftijd in het Benoordenhout niet zo hoog ligt als de meeste mensen denken. “De helft van de buurt is jonger dan vijfendertig jaar. Je kunt qua restaurant dus beter een allemansvriend zijn. Bij Le Quartier ga je niet uit eten maar een hapje eten.” De term bistronomie valt.

“Helemaal booming in Parijs.” Klassieke Franse gerechten, van hoge kwaliteit en betaalbaar. En licht. Rick Reedijk (exThe Fish Club, Kijkduin), de man die de gerechten onder zijn hoede heeft, zal daar dus rekening mee moeten houden. Een quiche werd door de blonde eigenaresse afgekeurd. “Dat wil je toch niet als vrouw, zo’n deeglap.” Er kwam dus een groentetaartje van dun briquedeeg met daarbovenop een torentje van groentelaagjes. Ook geen tierelantijntjes bij de omelet.

Die eet je bij Le Quartier ‘naturel’. Van Drenth: “Een goede omelet heeft namelijk niks extra’s nodig.” Het vlees laat ze (Van Drenth is vegetarisch) liever over aan Reedijk en De Kroes. Die laatste is de jongste telg uit de bekende slagerfamilie en bestierde jarenlang De Resident aan de Denneweg.

Hij koos voor een vergeten stuk vlees: gebakken kalfslever met spek, ui, appel en eigen jus. “Toen ik tien jaar geleden kalfslever bij De Resident serveerde, werd het per week zo’n vijfendertig keer verkocht. Bij BIT was dat het dubbele: zeventig borden per week. Nu heb ik het weer op de kaart gezet, want je eet het verder nergens, en blijkbaar hebben gasten wel zin in dit klasseproduct.”

Le Quartier, Van Hoytemastraat 43, dagelijks geopend van 09.00 tot 23.00 uur. Meer informatie: www.le-quartier.nl

14

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

BonFire Beach Fest grootste van Nederland

H

et BonFire Beach Fest, volgend jaar tussen de Scheveningse haven en het Zwarte Pad, wordt het grootste strandevenement van Nederland. Tijdens dit festival – naar verwachting rond eind april/begin mei en met 200.000 euro subsidie van de gemeente – worden op diversie locaties aan de kust culturele, muzikale, culinaire en sportieve activiteiten georganiseerd. Bezoekers kunnen theatrale vuuracts, vuurspuwers, glow-in-the-dark, licht- en vuurwerkshows, tangodansers en een nachtelijke fakkeltocht over het strand verwachten. Het BonFire Beach Fest moet als feestelijke aftrap van het strandseizoen fungeren.

Wethouder Karsten Klein (CDA, stedelijke economie) vertelt: “Vele miljoenen mensen komen jaarlijks genieten van

| Foto: DHC/Nick van den Brink

onze badplaats. Daar past een vlammende opening van het strandseizoen bij.”

BonFire Beach Fest is door de gemeente gekozen uit zeventien inschrijvingen van evenementorganisatoren. Het winnende bureau is het Haagse LUSTR, onder andere verantwoordelijk voor Festival Classique. De organisatie wil de strandpaviljoens en de horeca op de Pier en aan de boulevard betrekken bij het BonFire Beach Fest. Klein ziet het evenement helemaal zitten: “Het thema van het festival is ‘vuur’. Dit sluit naadloos aan bij de kracht van Scheveningen en haar tradities: vuurwerk en vreugdevuren. Ik heb er alle vertrouwen in dat dit evenement volop bezoekers naar de Haagse kust zal trekken.”

Miraculeus

Verdwenen stadsbeeld: het Spui als gracht met uiterst rechts het sierhek van de Nieuwe Kerk, geschilderd door J.C.K. Klinkenberg, ca. 1890. | Collectie: Haags Historisch Museum

Knuffelhormoon in december

D

ecember is een wrede maand.

December ver groot de eenzaamheid en bevestigt de gulzigheid.

Van het begin tot het eind van de maand.

Bij mijn vorige baan, in mijn vorige land, kregen we op de afdeling Actualiteiten aan het eind van de maand december de statistieken van de sterfgevallen rond de feestdagen en de oorzaken daarvan gepresenteerd. Geen vrolijk moment, maar in mijn ogen onthulden de cijfers voor altijd die andere dimensie van kerst: de eenzaamheid.

Niet iedereen gaat immers elke week in december shoppen, niet iedereen koopt in december inpakpapier, niet iedereen heeft plannen en niet iedereen is welkom

15

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Haagse historie kleurig samengevat Door Herman Rosenberg

D

e Haagse historie is wel zo’n beetje geschreven, zou je denken.

Er zijn de drie delen ‘Geschiedenis van de Stad’, verschenen rond 2005. Maar dat werk is uitverkocht. Het compacte ‘Den Haag Boek’ is nog wel leverbaar. Uitgeverij Bekking & Blitz uit Amersfoort meende dat het tijd was voor een nieuw boek. In een net begonnen reeks verschijnt nu ‘Geschiedenis van Den Haag in vogelvlucht’.

Het is een koffietafelboek in de goede zin des woords. Groot formaat, harde kaft en kleurig plaatwerk, maar ook een verantwoorde tekst.

Dat kan ook niet anders met deze auteurs – Michiel van der Mast, Chris Nigten en Robert van Lit – een op elkaar ingespeeld trio dat zijn sporen in de Haagse historie ruimschoots heeft verdiend.

Vooral voor de niet ingewijde lezer biedt het boek een nuttig overzicht van de geschiedenis.

Veel Haagse merkwaardigheden worden uitgelegd, zoals de twee gezichten van de stad: een statig bestuurscentrum rond het Binnenhof en een daaraan lang ondergeschikt dorp bij de Grote Kerk. Maar ook het betreurde verdwijnen van vele grachten, de zware schade in de Tweede Wereldoorlog en latere sloopwoede komen aan de orde. Het verklaart waarom de stad naast veel moois ook minder geslaagde plekken kent.

Haagse Harry Het probleem voor Haagse geschiedschrijvers is vaak de balans. Deze stad kent en kende zo veel prinsen, magistraten, diplomaten en andere dik-

bij familie. Niet iedereen vergeet en vergeeft, voor sommigen is het te laat of te vroeg, en ‘the spirit of Christmas’ raakt misschien wel andere organen, maar steeds minder het hart.

Deze week heb ik iemand ontmoet die, zo was mij van tevoren verteld, handen van

doeners, dat de gewone man makkelijk over het hoofd wordt gezien. In de tweede helft van het boek komen we hem vaker tegen, bijvoorbeeld als demonstrerende arbeider of bewoner van een van de vele sloppen in de stad; Haagse Harry missen we. En ook over Joden – alleen genoemd als slachtoffers – en andere migranten lezen we niet heel veel. Alleen aan de ‘nieuwe inwoners’ van na 1945 is een pagina gewijd.

Het probleem voor Haagse geschiedschrijvers is vaak de balans

| Foto: Alblasserdamsnieuws.nl

Eigenwijs in 2017 Goed aan het boek is wel weer dat het uitgebreid aandacht besteedt aan de ‘stad van vrede en recht’. Tribunalen en andere internationale instellingen komen langs. Tot besluit zit de lezer aan in de Oranjezaal van Paleis Huis ten Bosch samen met VS-president Barack Obama, koning Willem-Alexander en vele andere leiders in het kader van de Nucleaire Top in 2014.

Michiel van der Mast e.a., ‘Geschiedenis van Den Haag in vogelvlucht’. Uitgeverij: Bekking & Blitz. Prijs: € 29,90.

machtige mensen veel verdriet kunnen hebben’. Waarover mensen haar tijdens het masseren zoal vertellen? Over hoe het in de oorlog en in de Hongerwinter was. Ik vroeg haar of ze altijd oude handen wil aanraken en ze antwoordde eerlijk, maar probeerde haar

‘Als ik er niet de tijd voor kan nemen, wil ik ook geen handen aanraken’ oude mensen masseert. En die daar heel professioneel over kan vertellen. Over oxytocine, het ‘knuffelhormoon’, dat tijdens een handmassage in onze hersenen vrijgemaakt kan worden en dat over twee benen beschikt, ‘het ene rationeel en het andere emotioneel’. Die haar competentie voor luxe resorts inzet, maar ook, vooral nu, in de maand van de eenzaamheid, voor de gewone mens, tijdens gratis bijeenkomsten in haar wijk, Leyenburg.

Veel details die ze me heeft verteld, heb ik niet onthouden. Wel dat ‘niet iedereen van dezelfde aanraking houdt’, dat ‘het verdriet aanraken zo moeilijk kan zijn’ en dat ‘ooit

Stadsgroen.

eerlijkheid mooi te verpakken: “Als ik er niet de tijd voor kan nemen, wil ik ook geen handen aanraken.”

Door haar donkere ogen kan ze ook boos kijken, verzekerde ze me. Ik geloofde haar, want ze heeft naast het bloed van haar Nederlandse vader ook het bloed van meer dan één volk van de Balkan in zich: Macedonisch, Servisch en Kroatisch bloed. De betreffende talen en dialecten spreekt ze ook allemaal en daarnaast beheerst ze ook het Torlaaks, volgens haar het oudste Slavische dialect.

Ik heb bewondering voor mensen die veel talen spreken, maar nog meer heb ik bewondering voor mensen die anderen

aanraken, juist nu in december, en Stana van Ginkel doet het allebei. Het oxytocinehormoon maakt ze vrij in december, in het kader van een bijzonder project van de gemeente Den Haag in de strijd tegen eenzaamheid: Haagse Luikjes.

De eenzaamheid van de mens kunnen we niet ‘genezen’. De eenzaamheid van de buurman wel, voor even in ieder geval, in december, wanneer het knuffelhormoon zelfs al kan vrijkomen door een koffie die je samen met je buurman drinkt.

Mira Feticu Dit is de laatste bijdrage van Mira Feticu onder de noemer ‘Miraculeus’.

In 2017 keert zij terug met een nieuwe wekelijkse column.

H

et is de laatste column van het jaar. De oliebollen liggen op de schaal en het zalige suikerpoeder heeft zich tussen de toetsen van mijn laptop genesteld. Eén ding tegelijk! Ik hoor het mijn grootmoeder nog zeggen. We gaan in deze laatste editie traditioneel weer een exclusief tipje van de tuintrendsluier oplichten, want wie wil er nou niet helemaal bij de tijd zijn?

Een kleine terugblik. Van de trendvoorspellingen van de afgelopen jaren is er niet één uitgekomen. Voor de driedaagse werkweek met bijbehorende Happy Life-tuin hadden we het te druk, net als voor de zoektocht naar balans en harmonie. Bent u gaan winterweberen, het goedgemutste vrieskou barbecueën met uw buurtjes? Ach, waarschijnlijk niet. Net zomin heeft u uw schutting muisgrijs geverfd, paadjes van boomschors aangelegd of een hut van mos gebouwd. Maar wie weet, zit er in 2017 wel een trend voor u bij! Het wordt het Jaar van de Haan. Een jaar vol machogedrag, directheid, zonderlinge figuren en schitterende ijdelheid. Een waakzaam jaar ook, met kans op spierballengedrag en een kans op een perfecte storm... een eufemisme voor een wereldschokkende verandering. Dit uit zich volgens watchers die het kunnen weten in drie stromingen voor de groene branche: 1) de zoektocht naar de waarheid, 2) de zoektocht naar evenwicht en 3) de nieuwe regels van het spel. De tijdgeest is vertaald naar drie stijltrends: Energise, Harmonise en Equalise.

Een vierde trend kreeg wel een naam, maar werd niet uitgewerkt: Rebel.

De tuin met de naam Energise speelt in op de belangstelling voor wellness en gezondheid. De sfeer is atletisch, wat betekent dat er kegelvormige buxussen en planten als vuurpijl en duizendknoop in de tuin staan. Krachtige, strakke bloem- en bladvormen in

opvallende kleurbanen stralen energie uit en geometrische materialen met frisse strepen zorgen voor de verwijzingen naar de sport. Uit alles straalt een winnaarsmentaliteit waarmee we laten zien dat we de wereld aankunnen. De tweede tuin heet Harmonise. Beslotenheid, rituelen en intimiteit zijn hier de kernwaarden. De vormen zijn rond, alle planten geuren heerlijk en de kleur is hoofdzakelijk blauw. Er staan planten als salvia, blauwe regen en ridderspoor.

De tuin bevat plekjes waar we ons kunnen terugtrekken en de natuur om ons heen kunnen voelen. Natuurlijke, ronde vormen geven ons een geborgen gevoel. De derde trendtuin heet Equalise. Ik kan niet inschatten of u nu net als ik ook al spontaan jeukende blaren voelt opkomen, maar houd nog even vol! Volgens deze trend moeten we vrouwelijke en mannelijke elementen op een rustige manier met elkaar in evenwicht zien te krijgen. Dat betekent dat u floxen naast daglelies zet, en winterheide naast anemonen. Dit alles speelt in op de behoefte aan waarheid en vertrouwen. Vrouwelijke bloemdessins en mannelijke dessins met kleine ruitjes en streepjes worden door elkaar heen gebruikt. Zo herstelt de disbalans het evenwicht. Ppfffffff..... lieve lezer, ik was al ‘lost’ bij tuin nummer 1... Sterker nog: ik voelde me gaandeweg steeds rebelser worden! Van de weeromstuit geniet ik extra van mijn oubollige beukjes rond mijn zinken teil, van mijn pas geplante tulpenbollen onder hun tuttige stro en van mijn bananenplant die in zijn winterkasje op het voorjaar wacht. Wat nou, trendvoorspellingen.

We willen er niets van weten. Weet u wat? We maken het voor nu gewoon fijn in huis, met een takje mistletoe en wat kaarsjes. En een klein kerstboompje misschien. Daarna happen we een toastje, eten we een bol en controleren we of de flessen echt wel leeg zijn.

Na een korte nachtrust koersen we naar Scheveningen voor de Nieuwjaarsduik en dan een nieuw begin... maar om nu te zeggen dat alles verandert?

Tot volgend jaar!

Wendy Hendriksen

16

Krant van bewoners en ondernemers in het Hofkwartier Den Haag

anno 2036

> Ineke Bresser-Hillen In de avondschemering loop ik de Molenstraat in. Er valt wat sneeuw. We krijgen vast een witte kerst. Wat een rust rond deze tijd.

In de kleine bedrijfjes, gehuisvest in de oude winkelpanden, zijn ze nog aan het werk. Er rijden vier geluidloze karretjes waar heerlijk geuren uit opstijgen richting het voormalige International Office Centre. Daar wonen voornamelijk oudere mensen in de benedenkamers, daarboven jonge gezinnen.

Mijn kleine auto, die op zonne-energie rijdt, staat op de parkeerplaats in de Torengarage.

Er staan zo’n tweehonderd deel-auto’s, handig en duurzaam. Ik gebruik hem niet zoveel, meestal loop ik of ga ik op de fiets.

Met mijn mand met boodschappen kom ik nu net terug van de markt. Handig zo’n kleine markt op het Kerkplein waar alles vers is. De markt met overdekte kramen en koffietentjes (gebaseerd op de Naschmarkt in Wenen) wordt gerund door ondernemers en vrijwilligers uit de buurt. Het is een komen en gaan naar die markt, maar te druk is het er nooit, bijna op elk plein in de binnenstad vind je zulke voedselmarkten.

Achter de Koningspoort hoor ik kinder-

stemmen. Op die voormalige parkeerplaats is een prachtig speelterrein gekomen. Met allemaal bankjes eromheen waar de buurtbewoners op mooie avonden samenkomen.

We kijken daar uit op de tuinen van het oude paleis van koning Willem-Alexander. Daar zit nu ondermeer een zorgcentrum. We hoeven niet ver te lopen voor de dokter, de verpleging, de fysio en al wat we meer nodig hebben. De oude kapper Louis heeft er met zijn medewerkers ook zijn plek. Er is een sauna en voor onze vermoeide lijven kun je er voor een praktische wederdienst een heerlijke massage krijgen. De hotels in het Hofkwartier doen goede zaken.

Buurtbewoners gebruiken de hotelkamers meer en meer als logeerkamer. Het is er een komen en gaan van vertrouwde gasten.

Gelukkig is er tegenwoordig veel groen in de straten van het Hofkwartier. Zoals in de Juffrouw Idastraat, die vroeger zo stil was, en nu een stuk levendiger is geworden. Daar hebben ze de bestrating vervangen door een prachtige tuin, je loopt er over een pad van houtsnippers tussen het groen. De bewoners houden deze lommerrijke stadstuin zelf bij. In de andere straatjes zijn tegen de gevels van een aantal huizen hangtuinen aangelegd.

Op alle platte daken zijn die tuinen

doorgezet. De problemen met de waterafvoer zijn hiermee opgelost. Op de andere daken liggen de zonnepanelen voor onze stroomvoorziening.

Veel winkels zijn er niet meer. Wel werkplaatsen met etalages waarin je de nieuwste vindingen kan bewonderen en met het zendertje in je wijsvinger producten kan bestellen. Een groot aantal winkelpanden is omgebouwd tot woning. De lichtspecialist Daniel Rybakken heeft fantastisch werk verricht. Je lijkt er te wonen in daglicht.

De Oude Molstraat is inmiddels één groot terras. Voor elk wat wils: van een bruin café -het Proeflokaal zit er nog steeds- tot een pannenkoekenhuis en een schaakcafé, lekker ouderwets. En in de Paleistuin, de oude tuin van Louise de Coligny, vind je tegenwoordig een jeu-de-boulesbaan en een theehuis waar je zelf een taart of cake kan bakken. Die we vervolgens weer met de buren gaan delen. Want dat is wel anders geworden de afgelopen jaren: er wordt zoveel meer gedeeld dan vroeger. Ik kan me nu niet meer voorstellen dat alle woningen eigen verwarming, keukens en wasmachines hadden. We hebben zoveel woonruimte gewonnen door daar weer gemeenschappelijke plekken van te maken. De meeste van

dat soort voorzieningen zitten in de Prinsestraat. Ook daar zie je veel vrijwilligers. In een van de huizen is een plek voor kinderen ingericht. Er wordt voorgelezen uit oude verhalen en sprookjesboeken. Een openbaring voor die kinderen.

Oud en nieuw gaan goed samen hier in het Hofkwartier. Ik ben al een oud mens, maar net als twintig jaar geleden woon ik hier nog steeds met veel plezier.

Een krant met een kroontje (naar Jan Paul Bresser)

De krant het Hofkwartier verscheen van september 2011 tot december 2016. Met veel plezier heeft de redactie van de krant vijf jaar lang artikelen geschreven, teksten geredigeerd, beeldmateriaal vergaard en de krant vormgegeven. De redactie blijft met elkaar in gesprek over de schoonheid en de toekomst van het kwartier!

Guus Boudestein, Jan Paul Bresser †, Ineke Bresser, Peter Drijver, Maaike van Eijk, Marleen Guthschmidt, Rita van Hasselt, Wendy Hendriksen en Valentijn van Koppenhagen.

Voor meer verhalen: www.hethofkwartier.nl

De huiskamers van de Oude Mol > Rita van Hasselt In 1976 wordt een groot aantal panden in de Oude Molstraat opgekocht door de NVStadsherstel. Een van de mooiste straten van Den Haag wordt zo behoed voor de ondergang.

In 1984 opent café Het Proeflokaal, officieel Het Gulle Gasthuys, de deuren in het pand waar Wilhelm Richters Wijnhandel & Distilleerderij zat. De complete 19e-eeuwse distilleerderij is nog steeds aanwezig.

Inmiddels zwaait Liesbeth alweer zeventien jaar de scepter. Zij houdt van haar huiskamer ‘waar je ongecompliceerd kan binnenlopen en weer weglopen’. Haar vaste gasten zijn aan elkaar gehecht. Zij vinden een luisterend

oor bij de barkeeper en de barkeeper geniet andersom van ‘de soap die zich regelmatig in het café afspeelt’.

Maar je vindt er niet alleen de gasten van weleer, zoals onze oud-wethouder en gastschrijver van het Hofkwartier Henk Kool.

Nieuwe bewoners en ondernemers weten het lokaal ook te vinden. Zij vinden elkaar na het werk voor een glaasje en vieren er belangrijke momenten in het leven. Op zondag kijken de supporters van ADO bij Liesbeth naar de wedstrijd. En als het op het grote nieuws aankomt, zoals bij de Amerikaanse verkiezingen, dan staat de televisie ook tot in de late uurtjes aan. Helaas wordt het nieuws niet meer gemaakt of vergaard in het

Proeflokaal. Moderne media hebben die cultuur voorgoed verjaagd.

Het is de vraag of de ‘huiskamers’ in de Oude Molstraat het in de toekomst financieel kunnen blijven bolwerken. Of Judith van Café De Oude Mol en Liesbeth het buurtfeest kunnen blijven organiseren.

Laten we hopen dat ze kunnen blijven bestaan.

Laagdrempelige plekken waar mensen elkaar ontmoeten. De bewoners die nu weer naar de binnensteden trekken, kunnen een plek voor een lach en een traan goed gebruiken. Een plek waar je het leven kan vieren als je daar zin in hebt. Over twintig jaar zal het Gasthuys nog net zo gul zijn als nu!

17

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Eten.

Koken.

LEEF tapas

Michiel de Vlieger, eigenaar van ‘Cometa Culinair, de vliegende keuken’, heeft een voorliefde voor recepten met een Franse, Italiaanse en Noord-Afrikaanse inslag.

Makkelijk, maar ook experimenteel.

Tapasrestaurant

+ puntpaprikasoep + gezellig - mosselen

Easy & hip: een knal oud-en-nieuwdip

G Nodig voor 4 personen: ◯ 700 gr rode paprika’s ◯ 150 gr walnoten ◯ 2 tenen knoflook schoongemaakt ◯ bieslook ◯ 75 gr wit broodkruim ◯ 1 tl komijnpoeder ◯ 50 ml grenadine melasse of -siroop ◯ citroensap van halve citroen ◯ droge rode peper grof ◯ EV olijfolie ◯ zout

rappig hoe mij ineens, zo aan het eind van het jaar, allerlei vragen bekruipen. Eerst over wat te maken voor kerst en nu spookt oudejaarsavond door mijn hoofd. Ik had de kerstterrine overigens met opzet een week eerder in de krant gezet, zodat u echt de tijd heeft om het ook te gaan maken. Deze week iets voor oudejaarsavond – of voor de nieuwjaarstafel natuurlijk. Bij mij thuis zou dat de nieuwjaarstafel worden, want na de viering van oud en nieuw hebben wij nog wel zin om iets te eten en daarvoor is een aantal kleine, smakelijke hapjes ideaal. Met deze veganistische dip bent u niet alleen heel duurzaam, maar ook heel hip. De oorsprong van deze saus ligt toevallig in de Syrische stad Aleppo en deze heet muhammara. De Aleppo-rode pepers schijnen een bijzondere smaak aan dit gerecht te geven. Die pepers heb ik niet, dus ik heb mijn uit Marokko meegenomen gedroogde rode peper gebruikt. Een aantal dips uit die regio kent u wellicht al, zoals de hummus en baba ghanoush. De firma Maza levert een heel scala van deze dips. Helaas kan geen fabrikant op tegen het zelf maken, alhoewel ik Maza wel heel goed vind, maar iets te fijn van structuur.

Bij deze dip, mits niet met te veel peper, past denk ik een mooie Champagne blanc des blancs. Tip: Pierre Moncuit. Ik wens u een heel gezellig oud en nieuw. Graag tot in het nieuwe jaar voor weer twaalf maanden lang lekker kokkerellen!

Bereidingswijze: Snijd de paprika’s in kwarten en ontpit. Rooster ze in de heteluchtoven met grillstand op 225 graden tot geblakerd. Doe over in een plastic zak en laat afkoelen. Voor het broodkruim ontkorst je een aantal witte boterhammen, die je vervolgens in de blender tot kruim draait.

Verwijder de velletjes van de paprika’s. Je kan nu alles in de blender doen, maar dan maak je een zalfje. Dus… ouderwets met het mes fijnhakken zodat de paprika nog herkenbaar is. Dat doe je ook met de walnoten, de bieslook en de knoflook. Doe alles samen in een kom met de grenadinemelasse, citroensap, broodkruim, zout en rode peper. Roer goed door, onderwijl de olijfolie toevoegend, het moet wel een lekkere, smeuïge massa worden.

Controleer zeker of de smaak je bevalt, corrigeer als je wilt, maar realiseer je ook dat de smaak zich in dit gerecht echt moet ontwikkelen. Serveer deze dip met eersteklasbrood van Philip Galerne, Boulangerie Michel of gewoon van jezelf.

Voor al uw culinaire vragen of opmerkingen mail naar michiel@cometaculinair.nl

Drinken.

Cijfer: 7+

‘Als ik niet zo nieuwsgierig was geweest naar de andere gerechten, had ik nóg een soepje besteld’

ADVERTENTIE

Sinds Marius van der Vliet in oktober 2005 zijn zaak Marius, Jouw Wijnvriend! opende aan de Piet Heinstraat, weten buurtbewoners en horecazaken hem te vinden. Hij werkt het liefst met ambachtelijk werkende wijnboeren. En dat die meestal beperkt produceren, vindt Marius juist prima. Die kleine oplagen treft u aan in zijn wijnwinkel.

De beroemdste en krachtigste Valpolicella

D

e Amarone della Valpolicella Classico (Veneto) van Stefano Accordini is een intens rijpe, zeer krachtige en toch droge wijn.

Dieprood van kleur en gevinificeerd uit corvina-, rondinellaen molinara-druiven. De geur van gekonfijt fruit, krenten en pruimen komt je tegemoet. De smaak zet zeer geconcentreerd maar zacht in en ontwikkelt zich aromatisch met fijne, uitgerijpte tannine. Prachtige begeleider bij wildgerechten of na de maaltijd bij een stuk oude boerenkaas, gerijpte Parmezaan of Gorgonzola.

Azienda Agricola Stefano Accordini is een typisch Italiaans familiebedrijf, waarin ouders, kinderen en kleinkinderen allemaal meewerken in diverse functies. Stamvader Stefano, met zijn jarenlange ervaring, maakt de wijn nog altijd zelf. Alleen de beste druiventrossen van de oudste wijnranken worden door Stefano geselecteerd. De geoogste druiventrossen worden door middel van het traditionele appassimentoproces ingedroogd. Na de vergisting rijpt de jonge wijn ongeveer twee jaar in kleine, eikenhouten fusten en nog eens een halfjaar in de kelders op fles.

Prijs Resultaat van al die inspanning is een overdonderende wijn die Normaal: € 41,55 nu al op dronk is, maar ook een bewaarpotentieel van zeker zes Nu voor: € 29,95 jaar heeft. Wanneer je Amarone tijdens de kerstdagen schenkt, vergeet dan niet de wijn te karafferen.

Bestellen bij: Marius, Jouw Wijnvriend! Piet Heinstraat 93, 2518 CD Den Haag. info@jouwwijnvriend.nl of 070 3633100

Adres Lange Houtstraat 25 Den Haag Telefoon 070-762 0150 Info www.leeftapas.nl Geopend dinsdag tot en met zondag van 15.00 tot 23.00 uur Onbeperkt tapas € 21,59 Nagerechten vanaf € 8,50

H

et toeval wilde dat ik vorige week twee avonden achter elkaar dineerde bij een ‘all you can eat’-tapasrestaurant. Donderdag bij ’t Zusje, vrijdag bij LEEF tapas. Even een snelle vergelijking, voordat ik met LEEF tapas verderga. De prijzen zijn min of meer hetzelfde. Bij ‘t Zusje, een landelijke franchiseformule, sinds kort gevestigd in het Kurhaus, betaal je € 27,80 inclusief desserts, bij LEEF – nog maar twee maanden open – dat midden in het centrum ligt, kun je eten voor € 21,50 exclusief desserts. Het personeel dat in beide zaken werkt, is beleefd en aardig. Maar bij LEEF tapas werden we bediend door een heel onervaren jongen die telkens onze bestelling vergat.

Over de kwaliteit van het eten kunnen we kort zijn: LEEF tapas steekt er met vlag en wimpel bovenuit. Bij ’t Zusje ben ik op een gegeven moment gaan zoeken naar gerechten zonder saus of vinaigrette, want te zout of te zoet. Veel uit pakjes. Ook de desserts waren onder de maat uitgevoerd. De korrelige cheesecake zonder koekbodem zit in een klein bakje. Overigens zijn beide keukens scheutig met zout. Misschien om de drankinname wat te stimuleren.

Verder met LEEF tapas. Per ronde mag je per persoon twee gerechten bestellen.

Dat worden eerst de rundercarpaccio (mooi vlees, lekker veel parmezaan en rucola), de vitello tonnato (te weinig saus), garnalenkroketjes (tikkeltje te zout) en de pittige puntpaprikasoep. Bij die laatste wil ik even langer stilstaan. Wat een heerlijke verse soep, bereid met kokosmelk en een schep curry. Een klein zoetje, een beetje pit, perfect op smaak. Als ik niet zo nieuwsgierig was geweest naar de andere gerechten, had ik nóg een soepje besteld. Het is – tenzij je dronken wilt worden en een aanslag op je portemonnee wilt plegen – onmogelijk om bij alle kleine hapje toepasselijke wijnen te kiezen. Daarom houden we het bij een goede ‘doordrinkwijn’ (€ 3,75) van het wijnhuis Montado met Verdejo- en Chardonnay-druiven. Een ideale combinatie van fris, droog en fruitig. We merken dat de sfeer er lekker in zit bij LEEF tapas, de gerechten komen op tijd door, om ons heen zien we blije gezichten. Het loopt goed, zo hoorden we al toen we een reservering maakten. “U bent nog net op tijd,” zei degene die onze reservering de dag ervoor noteerde. Meerdere keren zijn de tafels bezet.

We doen weer een rondje: huisgemaakte gehaktballetjes (vers, sappig, de favoriet van mijn tafelgenoot), mosselen gekookt in witte wijn (beetje taai), calamares (goudbruin gebakken, mals vanbinnen, krokant vanbuiten, met lekkere aiolisaus) en minihamburger met cheddar, rode ui, tomatenmayonaise (lekker sesambroodje, alleen het vlees is droger dan de gehaktballetjes). Al met al kun je concluderen dat er weinig creativiteit aan te pas komt bij de tapas, maar wat je krijgt, is meestal goed.

Dan de nagerechten. De crema catalana is aardig uitgevoerd, maar met een wat onzeker dun gekaramelliseerd korstje. Mijn tafelgenoot is meer in voor een Irish koffie (€ 6,50). Ik doe mee met een sterk gezette koffie (€ 2,50). Met een fles water en nog een paar glazen wit bedraagt de rekening € 80,75. LEEF tapas is ideaal voor de kleine en de grote lekkerbek. De een stopt na twee ronden, de ander gaat gewoon door. Het bedrag voor het eten van tapas blijft hoe dan ook hetzelfde.

Contant, pin & creditcards

Annerieke Simeone

18 | SPORT Hans

B&B en B&B

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Wilhelmus wenst iedereen een vrolijk kerstfeest Geen club in de Haagse regio kent zo’n groot expatcontingent als voetbalvereniging Wilhelmus (Voorburg). Maar hoe verschillend hun achtergrond ook is, één ding hebben expats gemeen: het kerstfeest blijft een bijzonder moment. In alle landen en in alle talen.

Door Klaas-Jan Droppert

Wie ooit Engeland heeft aangedaan, kent het fenomeen Bed & Breakfast, kortweg B&B. Daar gaat het hier eigenlijk niet over; nou ja, ten dele. De eerste B&B in de kop dan. Vorige week was ik een paar dagen in Engeland, omdat een vriend van mij in Hull ging trouwen. Omdat dit minder dan een uur rijden is van Bridlington, besloot ik om daar – samen met mijn lieve vrienden Johan en Mariska die ook naar de trouwerij gingen – neer te strijken in Rosebery House. Inderdaad, een Bed & Breakfast, maar wat voor één! De uitbaters Helen en John zijn in deze tijd van het jaar dicht voor gasten maar open voor vrienden, en dat zijn ze in de loop der jaren écht geworden.

Ik kwam ooit in dit pittoreske kustplaatsje terecht vanwege de Winmau World Masters Darts, een toptoernooi dat daar jaarlijks werd gehouden. The Spa, een groot evenementengebouw, was doorgaans de plaats van handeling en vanaf dag één verbleef ik bij John en Helen. Het weerzien was zonder meer geweldig en we hebben veel tijd doorgebracht met praten, lachen en het verorberen van al het geweldige eten dat ze ons voorzetten.

Daarnaast maakten we een paar heerlijke wandelingen langs de kustlijn en door het havengebied. Uiteraard zijn we ook in de vernieuwde Spa geweest en toen kwamen er allerlei mooie herinneringen boven. Van Raymond van Barneveld die daar in 2005 won, en ook van Michael van Gerwen die een jaar later in Bridlington zijn eerste grote prijs pakte. Toen ik daar die mij zo bekende zaal overzag, gingen mijn gedachten hoofdzakelijk naar Van Barneveld. Bridlington en Barney, de tweede B&B in de kop.

Op het moment van verschijnen van deze krant heeft de Haagse darter zijn eerste wedstrijd van het WK er alweer opzitten. Het is merkwaardig dat hij op wereldkampioenschappen altijd goed speelt. Een paar maanden geleden zijn we nog – samen met Arnout Verzijl, met wie ik samen de biografie over hem schreef – uit eten geweest. Dat doen we jaarlijks en Raymond van Barneveld leek toen al wat scherper dan anders. De laatste toernooien voorafgaand aan het WK speelde hij meer dan uitstekend. Ik heb dan ook goede hoop op een zeer mooi resultaat. Niet alleen afgaande op zijn stijgende vorm, maar vooral door de rust die hij tegenwoordig uitstraalt tijdens wedstrijden. Voor hem telt alleen de overwinning en die gun ik hem van harte!

Hans Willink

Francesco Lo Giudice, 22 jaar, student en linksback uit Italië. Buon Natale!

“Het kerstfeest is in Italië het belangrijkste feest van het jaar. Dat begint op 24 december als we eerst naar de kerk gaan. Eenmaal thuis geven we elkaar cadeaus en gaan we eten. Op tafel staan dan pasta’s en lasagne, maar ook salami.

Het eten daarvan brengt geluk voor het komende jaar. Op 25 december staan we later op en hebben we een lunch in het huis van mijn grootmoeder. De rest van de dag brengen we in gezelschap van de familie door. Of we gaan naar de film.

Op 26 december doen we niets, het is eigenlijk een dag waarop je kan doen wat je wil. Ik ga dan weleens naar een wedstrijd van de club uit mijn geboortestad Catania in Sicilië. Aan het kerstfeest heb ik heel mooie herinneringen. Vooral aan die toen ik 8 jaar was. Mijn broer en ik wilden heel graag een hond, maar dat leek niet te gebeuren. Tot die kerstavond, toen kwamen mijn ouders met een hond binnen. Dat was het mooiste kerstfeest ooit!”

Jeverson Deggerone, 40 jaar, telecom-ingenieur en coach uit Brazilië. Felse Natal!

“Kerstfeest is in Brazilië een echt familiegebeuren. Met alle neefjes, nichtjes, tantes en ooms bij opa en oma. Een kamer vol mensen en kinderen die door elkaar renden. Dat moet een nachtmerrie voor ouders zijn geweest, maar mijn oma had altijd alles onder controle. Het is een traditie, net als een kerkbezoek.

Maar naar de kerk gaan mensen steeds minder, misschien nog maar de helft van de bevolking. Op 24 december komt iedereen samen, dat is het moment dat de familie compleet is. Eerst gaan we eten en dan gaan we cadeaus uitpakken. Op 25 december komen we ook samen, maar is er van een kerstsfeer minder sprake. We gaan dan vaak naar het strand, want het is 30 graden! Sneeuw heb ik met kerst in Brazilië nog nooit gezien. Dit jaar gaat het een beetje anders met kerst. Ik bezoek mijn ouders in Curitiba in het zuiden, maar mijn vrouw is naar mijn schoonouders en die wonen in het noorden. In Natal, de stad die naar kerst is vernoemd!”

Marcus Petersson, 31 jaar, consultant en centrale verdediger uit Zweden. God Jul! “De kerstdagen zijn altijd de gezelligste dagen, zeker als er sneeuw ligt. Op 24 december hebben Zweedse families altijd een kerstlunch. Dat heet in het Zweeds ‘smörgårdsbord’. Daarop liggen gehaktballetjes, vis, kaas, eieren en worstjes.

Afhankelijk van in welk deel je in Zweden bent, kan de samenstelling veranderen. Ik kom zelf uit het zuiden, uit Växjö. Al zestig jaar is er om 13.00 uur dezelfde tekenfilm van Walt Disney op de Zweedse televisie, en hoewel je die al helemaal uit je hoofd kent, kijkt iedereen ieder jaar. Na het uitpakken van de cadeaus gaan mensen televisiekijken, bij elkaar zitten of een spelletje spelen.

Tegenwoordig gebeurt het steeds vaker dat de mensen in de nacht van 24 op 25 december, en dan vooral jongeren, naar een nachtclub gaan. Om de banden met oude vrienden die je lang niet hebt gezien, aan te halen. Op 25 december gebeurt er niet veel bijzonders. Mensen gaan wandelen of zoeken andere fami-

Francesco Lo Giudice, Marco Haubjerg, Marcus Petersson, Bas de Groot, Uroš Mijuškovic en Jeverson Deggerone wensen iedereen een vrolijk kerstfeest. | Foto: Bert Tielemans

Expatteams ruim opgezet Wilhelmus heeft zo’n tweehonderd spelers bij de senioren die een expatachtergrond hebben. Zij voetballen in vijf zaterdagteams, een zondagteam en een damesteam. “En ze komen uit alle windstreken,” zegt Bas de Groot, aanvoerder van het eerste zaterdagteam. “Uit Europa, Zuid-Amerika, Afrika en Azië. We hebben momenteel volgens mij alleen geen Amerikaan. De meesten werken bij Shell, The International Criminal Court of het Europees Octrooibureau.”

De expatteams zijn ruim opgezet.

“Normaal kan je met achttien spelers uit de voeten, maar bij expatteams heb je er wel dertig nodig. Die jongens zijn hier voor hun werk, dus dat betekent dat ze vaak in het weekend bezig zijn. Ook gaan ze weleens een weekendje terug naar huis.

Bovendien worden er ook jongens

lieleden op. De 26ste december staat vooral in het teken van sport. Er zijn grote ijshockeywedstrijden op televisie, maar zelf ga ik vaak naar bandy, een variant op ijshockey, kijken. Bij mijn oude team, want ik heb het ooit gespeeld, of bij een topteam. Ik vind het kerstfeest altijd een bijzondere tijd, vooral omdat je dan je familie weer een keer ziet en je echt tijd voor elkaar hebt.”

Uroš Mijuškovic, 39 jaar, manager en linksback uit Servië. Sretan Božic!

“Op 24, 25 en 26 december vieren wij geen kerst. Dat zijn voor ons normale dagen. Ons kerstfeest valt op 6 en 7 januari, als het hier Driekoningen is. Dat komt door de Orthodoxe Kerk, die een andere kalender heeft. Het kerstfeest heeft sinds de val van het communisme in de jaren negentig een enorme opmars in Servië gemaakt. Daarvoor werd het ook gevierd, want dat kon gewoon in de communistische tijd, maar de grote kerstbomen die er stonden werden toegeschreven aan de jaarwisseling. Daarom heb ik zelf betere herinneringen aan oudejaarsavond. Kerstfeest staat bol van de tradities in Servië. Dat begint met het hoofd van de familie, die met een badnjak (een tak met bladeren) het huis binnenkomt en overal stro neerlegt. Vooral op de plek waar gegeten wordt. We eten dan vis, bonen en kool. Dit gebeurt met de familie. Daarna gaan we naar de kerk en dan worden de badnjaks op het plein voor de kerk verbrand. Ook luiden alle klokken van de stad. We eten ook een ‘pie’. Daarin zit een muntstuk verstopt

halverwege het seizoen door hun werkgever naar een ander land overgeplaatst. Over het algemeen hebben de teams een kern van tien vaste spelers en de rest wordt aangevuld.”

Vorig seizoen speelde Wilhelmus 1 nog in de standaardklasse, maar dit jaar niet meer. “Daarin werden we net geen laatste, maar er waren maar zes of zeven spelers die het vereiste niveau haalden. Dan heeft het weinig zin. Daarom komen we nu uit in de reserveklasse.”

Wilhelmus zal nog lang de expatsclub blijven. “We zijn de grootste in de regio, staan ook op expatsbeurzen met een stand om ons te promoten. Je ziet steeds vaker dat ook de kinderen van expats bij ons komen voetballen, maar we hebben nog geen echte expatjeugdteams. Dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.”

en degene die dat aantreft kan een gelukkig jaar tegemoetzien. Zoals gezegd heb ik betere herinneringen aan de jaarwisseling, maar wat ik altijd het mooiste aan kerstfeest vond, was het heel vroeg opstaan om te kijken welke cadeaus je had

gekregen. Deze keer mis ik waarschijnlijk het kerstfeest, omdat ik dan weer in Nederland aan het werk ben. Of ik het erg vind? Nee, niet echt, niemand zal het me kwalijk nemen. Nee, ik denk niet dat ik er in Nederland iets aan ga doen. Dit jaar sla ik kerst een keer over.”

Marco Haubjerg, 30 jaar, ingenieur en verdediger uit Denemarken. Glædelig Jul! “Kerstfeest is het feest van traditie in Denemarken en dat zal dit jaar niet anders zijn. Op 24 december eten we altijd eend, geroosterd varken en rijstpudding met amandel. Altijd! Na de maaltijd dansen we rond de kerstboom en zingen we Deense kerstliedjes. Daarna pakken we de cadeaus uit. Op eerste kerstdag komen vrienden en familie samen en eten we typisch Deense dingen als smørrebrød en haring. Ook op 26 december eten en drinken we samen. De rest van de dag brengen we met familie door, daar is zelfs een typisch Deens woord voor: ‘hygge’, wat zoiets als gezellig betekent. Die dag is er ook altijd ‘The Christmas Carol’ in de uitvoering van Walt Disney op televisie. Mijn mooiste herinneringen aan het kerstfeest zijn die waarbij de hele familie aanwezig was.

En toen er sneeuw lag, want dat gebeurt niet zo vaak.”

Meer informatie: www.vvwilhelmus.nl

ADVERTENTIE

VOLK TEGEN ELITE Het is 1785.

Rellen in de stad.

De prins van Oranje vlucht.

Hoe loopt dit af?

Je leest het in Haagse Historie geschiedenis van de stad in een kleurrijk blad.

085 - 040 74 00

ers m m u n 4 voor

o r u e 0 2 er jaar p

haagsehistoriemagazine.nl/abonnement

SPORT |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

19

Den Haag creëert in 2017 voorwaarden voor topsport

‘We kunnen talenten nog beter helpen’ Het jaar 2016 stond in de sport vooral in het teken van de Olympische Spelen. Dat leverde vijf Haagse medailles op. Voor 2017 worden er vooral gouden medailles uitgereikt aan de sportfaciliteiten. Die moeten ervoor zorgen dat Den Haag als sportstad enorm in trek is.

Door Klaas-Jan Droppert

De wereld had deze zomer Rio de Janeiro, Den Haag had de Olympic Experience. Tijdens de Olympische Spelen in Rio stond er een heel dorp met verschillende takken van sport op het Scheveningse strand. Op Haags grondgebied is het uitgegroeid tot hét evenement van 2016. “Dat was echt een schot in de roos,” zegt Nienke Nijenhuis, directeur van Den Haag Topsport.

“Het waarderingscijfer was 8,4, er zijn 56.000 bezoekers, die 103.000 bezoeken hebben afgelegd, geweest, dus gemiddeld kwam een bezoeker 1,8 keer.”

Het enthousiasme bij het NOC*NSF is zo groot dat er plannen zijn voor een nieuwe editie. Waar die zullen plaatsvinden is nog onduidelijk, maar sport-

Sportcampus Zuiderpark. | Foto: Den Haag Topsport

wethouder Rabin Baldewsingh (PvdA) ziet het sportdorp het liefst in Den Haag terugkeren.

De wethouder kan sowieso voor komend jaar nog wel een groot sportevenement gebruiken. Voor 2018 is de oogst (de finish van de Volvo Ocean Race, het WK zeezeilen en het EK beachvolleybal) meer dan overvloedig,

maar 2017 steekt daar met de wens voor de GP Judo en de World Tour Beachvolleybal schril bij af.

Om grote toernooien binnen te slepen moeten de randvoorwaarden en faciliteiten in orde zijn. En daarin maakt Den Haag in 2017 grote stappen. In het voorjaar wordt de Sportcampus in het Zuiderpark, het nieuwe epicentrum

van de Haagse sport, opgeleverd.

Vijfde Papendal Maar er gebeurt meer. Den Haag krijgt, samen met Rotterdam en Dordrecht, een Centrum voor Topsport en Onderwijs. Op de Sportcampus worden topsportprogramma’s voor zeilen en beachvolleybal aangeboden. Ook voor

badminton, wielrennen, korfbal, rugby, handbal, zwemmen, taekwondo, waterpolo, judo en golfsurfen zijn er programma’s. “Daarmee worden we het vijfde Papendal in Nederland,” zegt Nijenhuis. “Een echt topsportcentrum met enorm veel faciliteiten en netwerken. Daarmee kunnen we de talenten in de sport verder op weg helpen. Wij ondersteunen zo’n zevenhonderd talenten op alle mogelijke manieren. Dat Anicka van Emden een bronzen medaille op de Olympische Spelen wint, is fantastisch. Het straalt een beetje op ons af, maar in de laatste fase van haar topsportcarrière is onze rol marginaal.

Wij helpen de jonge sporters die net zo goed als Anicka willen worden om dat te bereiken. Bijvoorbeeld iemand als judotalent Simeon Catharina die zich momenteel enorm goed staande houdt tussen de senioren. Voor ons nemen de werkzaamheden toe, want met skateboarden en golfsurfen komen er nieuwe sporten bij. En dat zijn sporten waarin Hagenaars goed zijn.”

Nijenhuis heeft nog een tip voor 2017: “The Hague Open op de Metstennisbanen bestaat 25 jaar.”

ADVERTENTIE

Mike Tros, middenvelder van HBS:

pianoles

‘Een nieuwe trainer biedt altijd nieuwe kansen’ Waar HBS als team wisselvallig presteert, blijft Mike Tros dit seizoen uitstekend overeind op het middenveld. De linkspoot floreert onder de nieuwe trainer Marcel Koning.

“Onder deze trainer kom ik letterlijk weer aan voetballen toe.”

in de buitenlucht. Een nieuwe manier van trainen waarmee eigenlijk iedereen fit kan worden of blijven. Ontzettend leuk om te doen en het geeft me veel voldoening.”

Door Bert Tielemans

Na een jaar ‘trainen zonder wedstrijden’ keerde Mike Tros vorig seizoen op voorspraak van trainer André Wetzel terug naar de Daal en Bergselaan.

Het leverde hem geen wekelijkse basisplaats op, maar wel het gevoel weer voetballer te zijn. De drie voorgaande seizoenen bij ADO Den Haag (Onder-19, Jong ADO en de profsectie) leverde hem geen doorbraak in het betaalde voetbal op. Daarom koos Tros voor een omweg richting het betaalde voetbal via Soccerproof. Dat is het initiatief van voormalig ADO- en Swanseaspeler Ferry Bodde om talenten zonder profcontract onder de vlag van Haaglandia klaar te stomen voor een grotere club. Een ongelukkige keuze. Mike Tros: “Topklassevoetbal bij Haaglandia leek interessant, maar van de gemaakte beloftes van Soccerproof kwam weinig terecht. Na drie maanden werd de stekker eruit getrokken en kon ik voor mezelf gaan trainen.” De middenvelder bleef, in aanvang nog met Bodde, trainen en wachten op een kans bij een nieuwe club. Een kans die zich uiteindelijk pas vorig seizoen voordeed bij HBS. “Sporten heeft me altijd veel plezier gebracht, dus ook hard trainen zonder echt te voetballen kon ik opbrengen”. Tijdens het clubloze seizoen werd bij Tros de ambitie aangewakkerd om zich te ontwikkelen als personal trainer en sportinstructeur. “Ik heb dat jaar verschillende fitnessdiploma’s behaald en inmiddels ben ik zelfstandig trainer vanuit mijn eigen onderneming Focus on Fit bij het bootcampteam en enkele sportscholen in Den Haag. In parken in Den Haag en Naaldwijk geef ik nu bootcamptrainingen

‘Een bal controleren en zuiver inschieten kan ik wel, maar die goal tegen OJC Rosmalen zat er wel erg lekker in.’ | Foto: DHC

HBS snakt naar winterstop Zondag verloor HBS op eigen terrein schlemielig van EVV uit Echt (2-3).

Het was de laatste wedstrijd voor de winterstop. Trainer Marcel Koning was er op de bank ‘moedeloos’ van geworden. In de slotminuten gaf de defensie van HBS de 2-1 voorsprong onnodig weg. “Dit begrijp ik echt niet. We staan zo amateuristisch te verdedigen met nota bene nog geen tien minuten te spelen.”

Mike Tros ontbrak in de wedstrijdopstelling. De middenvelder heeft last van zijn heup. “Deze week onderga ik een scan. Het gekke is, tijdens een training of wedstrijd heb ik geen last, kan ik vol meedoen, maar daarna volgt een terugslag waardoor ik bijna niet kan lopen.

Misschien een ontsteking. Ik hoop dat het zich snel oplost.”

Wisselvallig Voldoening die Tros tegenwoordig ook weer uit het voetballen haalt. Ook al presteert de selectie van trainer Marcel Koning wat wisselvallig in de derde divisie op zondag (18 wedstrijden, 20 punten), Mike Tros maakt een stabiel seizoen door. Tros: “Een nieuwe trainer biedt altijd nieuwe kansen. Onder Marcel Koning kom ik letterlijk weer meer aan voetballen toe. Dat is heerlijk, geeft vertrouwen en zorgt voor automatismen in je spel. De 4-3-3 spelwijze die de trainer graag speelt, is voor mij ook een lekker systeem. Het brengt meer voetbal in de ploeg en ik weet zo ook beter waar ik aan toe ben in het veld. Met een back in mijn rug en een buitenspeler voor me.” Tros maakt zich op dit moment geen zorgen over de wisselvalligheid van HBS: “Ook wij als spelers vragen ons af hoe dat komt.

We wisselen soms in een wedstrijd perioden van heel goed voetbal af met mindere fases. Maar de punten gaan komen. Buiten De Dijk heb ik geen tegenstander gezien die tien keer beter is dan HBS. Op de training laten we een hoog niveau zien. Dat komt er straks ook in wedstrijden uit.”

Hoger Over zijn eigen prestaties blijft de middenvelder kritisch: “Mijn handelingssnelheid kan verder omhoog, dat is ook nodig op dit niveau of hoger.” Want een hoger niveau dan HBS heeft de bootcamptrainer nog zeker niet uit zijn hoofd gezet. “Ik heb er altijd alles aan gedaan om het hoogst haalbare te bereiken. Dat blijf ik doen. Bij ADO Den Haag heb ik aan het betaalde voetbal geroken. Het moet een beetje meezitten, je moet geluk hebben en je moet een kans krijgen. Maar als die kans zich voordoet, zal ik hem pakken.”

voor beginners en gevorderden door ervaren gediplomeerd docent Hans van der Ham - 06 54705240 Burgemeester Patijnlaan 444 Den Haag mail@hansvanderham.nl

Proefles mogelijk

Laat nu uw gevelkachel of gashaard door ons schoonmaken! (geen voorrijkosten!)

Bekend om zijn service

Brouwersgracht 5a Den Haag 070-389 73 01 www.zwennesdenhaag.nl Donderdag koopavond

HUURWONINGEN GEZOCHT PER DIRECT VOOR O.A. EXPATS Neem vandaag nog contact op:

verhuren@123wonen.nl 070 - 500 1800

39,95 49,95

19,95 FAVORIETSPORT.NL DEN HAAG & ** LEIDSCHENDAM

** ELKE ZONDAG OPEN!

20 | DE ACHTERPAGINA

Broeder Frans

Broeder Frans Wils <1> werd in 1941 geboren in Venlo. Sinds 1968 woont hij in Den Haag, daar maakt hij deel uit van de Broeders van Maastricht. Hij volgde een opleiding tot onderwijzer en werkte veertig jaar in het basisonderwijs, onder meer bij de Canisiusschool en als directeur van de Da Costaschool. Hij is ook kerststallenspecialist. Zijn collectie is van 27 t/m 29 december en van 3 t/m 5 januari (13.00-16.00 uur) te bezichtigen in het Stadsklooster aan het Westeinde. Daar woont Frans samen met de broeders Wim en Lex, enkele vluchtelingen en een paar studenten van het Institute of Social Studies.

KOFFIE “Ik drink graag koffie met een van mijn buren. Dat zou vaker moeten gebeuren, overal in de stad, zo houden we verbinding met elkaar. Verder kom ik in koffiezaakjes in het centrum. Laatst was ik bij Collectiv. in de Prinsestraat; ik kijk graag uit op de Grote Kerk <2>.”

2 | Foto: Jurjen Drenth

UITGAAN “Naar onbekend amateurtoneel of -cabaret in Theater aan de Steeg, favoriet zijn mensen met een beperking. Ook zeer interessant zijn de natuurkundelezingen van professoren in Diligentia.”

WINKEL “Bij Zinderin maken mensen met een

1

verstandelijke beperking fantastisch keramiek. Ik heb ze ooit de opdracht gegeven voor een kerststal; dat is een van de mooiste die ik heb.”

KERK “De Elandstraatkerk van architect Molenaar heeft een bijzondere kruisweg en aparte altaren waar de Bijbelse geschiedenis wordt verteld. Het publiek is gemengd: jong en oud, bruin en wit. Iedere woensdag is de kerk vrij te bezoeken.”

WELDOENER M “Alle maatjes in Den Haag en daarmee bedoel ik natuurlijk ook de vrouwen.

Het is een mooie en directe manier van hulpverlening, geven en ontvangen, je wordt er allebei beter van.”

WELDOENER V “Marianne van Erp van het Multicultureel Ontmoetingscentrum bruist altijd van de ideeën om mensen samen te brengen. Midden in de Schilderswijk begon ze bijvoorbeeld een tuinproject en ze organiseert maaltijden en lezingen.”

RESTAURANT “Al vijftien jaar lang komen elke vrijdag zo’n honderd daklozen eten bij het Straatpastoraat in de Vincentius’ Hof in het Stadsklooster. Ze krijgen een uitgebreide maaltijd en aandacht. Een fantastisch project waar honderd vrijwilligers bij betrokken zijn. Zelf eet ik graag

| Foto: Eveline van Egdom

Door Caroline Ludwig

BUURT “Ik woon in Kortenbos. De inwoners zijn als los zand, maar is er veel potentieel. Dat zie je tijdens ‘Kortenbos gaat los’, een evenement ieder jaar in september.”

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Chinees bij Ming Kee in Chinatown.”

GEBOUW “Het Stadsklooster natuurlijk, ik ken geen ander art-decoklooster in Nederland. We hebben een stijlkamer ingericht met spullen uit deze stroming, die vond ik op straat of bij rommelmarkten.

Ik ben nog op zoek naar een bureau.”

AFBREKEN “Er zijn al veel te veel kerken afgebroken. Het is toch belachelijk dat gebouwen die twintig jaar oud zijn, worden

3

| Foto: Den Haag Marketing/Maurice Haak

neergehaald? Van die nieuwe torens met ministeries is geprobeerd iets te maken, maar toch vind ik ze saai. Ook de uniformiteit in de nieuwe woonwijken spreekt me niet aan; ik hoopte op meer creativiteit.”

TYPISCH “Paul van Vliet heeft stijl, is humoristisch en kan goed in de huid van het

veen kruipen. Hij houdt van Den Haag en Den Haag houdt van hem.”

ONTMOETINGSPLEK “In de Centrale Bibliotheek <3> aan het Spui zitten altijd zoveel jongeren, daar word ik blij van. Hier komt de hele stad samen.”

RELIGIEUS “Op de begraafplaats St. Petrus Banden aan de Kerkhoflaan is het graf van de broeders; daar hoop ik later zelf ook rust te vinden. Het is hier altijd heel stil; Nederland heeft geen cultuur van kerkhofbezoeken. Ook het graf van Jan Toorop ligt er verlaten bij.”

HAGENAAR M “Spinoza was een Hagenaar die zijn tijd ver voorbij was; hij pleitte voor vrijheid van religie en respect voor elkaar. Helaas leeft zijn nalatenschap nauwelijks in de stad.”

HAGENAAR V “Marokkaanse meiden en vrouwen, er zitten er zoveel bij die echt een aanwinst zijn voor de maatschappij. Ze zien er verzorgd uit en ontwikkelen zich goed.”

SUGGESTIE “Waardeer het mooie in de ander, dat zou ik graag als kerstboodschap willen meegeven.”

4 | Foto: Wikimedia

ONDERGEWAARDEERD “De Haagsche Bluf <4> vind ik een ontzettend leuk concept. Er zijn Haagse gevels nagemaakt, maar ik vrees dat niet veel mensen ze herkennen.”

OMRIJDEN “Ik rijd graag met mijn fiets door de Paleistuin <5>, het leukste park van Den Haag. Je kunt er heerlijk relaxed zitten en genieten van de zon en elkaar.”

5

| Foto: Den Haag Marketing/Jurjen Drenth

ADVERTENTIE

Vul elk huis met muziek.

Audio/video centers Theresiastraat 153-157 Den Haag 070 – 322 22 73 info@praalder.nl WWW.PRAALDER.NL

Bespaar tot wel € 50 op Sonos. € 50 korting op PLAYBAR, SUB, PLAY:3 en PLAY:5. € 30 korting op PLAY:1.

Kortingen zijn gebaseerd op adviesprijzen van Sonos.

Deze aanbieding is geldig tot en met 31 december 2016 of zolang de voorraad strekt.

donderdag 22 december 2016 WEEK 51

De Appel is niet meer

‘Van die laatste voorstellingen betaalden wij ons salaris’ David Geysen in ‘Hamlet’. | Foto: Leo van Velzen

Het onvermijdelijke moment was daar: de allerlaatste voorstelling in het Appeltheater.

Acteur Hugo Maerten: “Ik heb continu mensen getroost.”

Door Kim Andriessen en Annerieke Simeone

H

et is voorbij. De Appel bestaat niet meer. Afgelopen zondag speelden de acteurs van Nederlands oudste theatergezelschap voor de laatste keer ‘Hamlet’. ‘Het stuk der stukken’, volgens regisseur David Geysen (sinds 2000 aan De Appel verbonden), die na het verpletterende commentaar van de kunstcommissie artistiek leider Arie de Mol noodgedwongen verving. De Mol nam met stille trom afscheid.

Nu moeten ook de acteurs het pand verlaten.

“De verhuisdozen zijn al ingepakt en opgestapeld,” vertelt oudgediende Hugo Maerten. Na de teleurstelling van het negatieve advies wil de acteur hangend over een pilsje in de foyer nog wel wat kwijt over het gebrek aan compassie van Haagse culturele instellingen. “Wij zijn door onze collega’s in de steek gelaten.

Het lijkt wel of ze in een soort kramp zitten.

Iedereen is alleen maar bezig met zijn eigen winkeltje. Neem Cees Debets (de nieuwe programmeur van Het Nationale Theater, red.). Ik ken hem al twintig jaar. Maar als ik hem zie,

zwaait ie alleen. Verder niets. Geen woord.

Later hoorde ik dat hij bang was dat we met een nieuw idee wellicht zijn plannen zouden kunnen doorkruisen. Dat is jammer, met de Haagsche Comedie hadden we vroeger een veel gezondere concurrentie. Ik denk dat Het Nationale Theater het op termijn moeilijk krijgt met zo’n houding.”

Genoegdoening komt van het publiek. “Daar ligt het in ieder geval niet aan!” De Facebookpagina van De Appel puilt uit van berichten die vol zijn van woede, onbegrip en verdriet.

‘De Appel doet mij altijd denken aan Erik Vos (oprichter, red.). Buitengewoon slecht dat dit gezelschap moet ophouden,’ valt te lezen. Ook schrijft iemand: ‘Het (Hamlet, red.) was een prachtige voorstelling, het was een prachtige tijd. Bizar om dit zomaar op te laten houden.’

En: ‘(…) stille hoop op toch andere tijden en oplossingen voor wat zo van waarde was, nog is en altijd zal zijn.’

“Hamlet was het eerste toneelstuk dat hij zag in z’n leven. Ik herkende die sprankel in z’n ogen. Daar doen we het voor.”

‘Hamlet’ is doordrenkt met symboliek. Het afscheid van De Appel spreekt zó nadrukkelijk uit Geysens bewerking van Shakespeare’s drama, dat ‘Hamlet’ eigenlijk een alibi is om het einde te kunnen verbeelden. Precies de bedoeling, zegt Maerten. “Het zou wezensvreemd zijn als mensen naar een mooie ‘Hamlet’ komen kijken die op zichzelf staat. Wij moesten het publiek juist een kader geven in de wetenschap dat het de laatste voorstelling is. Anders staan wij voor paal.”

Zo is er de veelzeggende dialoog tijdens een scène waarin doodshoofden worden overgegooid. ‘Hé, dit was vast een politicus’ (...) ‘volgens mij een wethouder’. En Hamlet’s slotzin behoeft weinig inlevingsvermogen: ‘Het machtige gif overspoelt mijn geest. En de rest is stilte...’

Handtekening Op het eerste gezicht is aan het publiek weinig af te lezen tijdens de laatste avondvoorstelling op zaterdag 17 december. Wie niet weet dat het laatste fluitsignaal nabij is, merkt aan de sfeer weinig. Alleen pr-medewerker Eveline van Leeuwen staat bij de uitgang met tranen in haar ogen. Bezoekers uiten hun gevoelens vooral in de foyer. “Ik heb continu mensen getroost,” zegt Maerten. Een jongetje van tien vraagt David Geysen een handtekening.

Met liefde Behalve stilte rest ook onzekerheid. Want hoe nu verder? Het Appeltheater staat in de verkoop. De gemeente heeft een bod uitgebracht op de voormalige paardentramremise, om zo het pand te behouden voor de culturele sector en de medewerkers een ‘zachtere landing’ te kunnen geven. Maar wat de toekomst van het pand zal zijn weet nog niemand. En ook de acteurs tasten in het duister. Een afvloeiingsregeling is er niet. Want: geen geld. “We krijgen

‘Wij zijn door onze collega’s in de steek gelaten’ niets,” vertelt Maerten. “Vind je dat niet gek?

In elk bedrijf zou zo’n regeling van pas zijn.

Van de laatste voorstellingen konden wij alleen ons salaris betalen. Nu moet ik, net als iedereen, in de WW. Het is niet zo dat ik snel bij een ander gezelschap aan de slag kan. Alle producties en rollen zijn al lang en breed ingevuld.

Maar als het Nationale Toneel mij bijvoorbeeld volgende week belt en zegt: een van onze acteurs heeft zijn been verstuikt, dan speel ik zijn rol met alle liefde,” glimlacht Maerten.

Na de laatste avondvoorstelling, als de foyer leeggestroomd is, neemt hij de laatste slok van zijn biertje. Hij laat zijn hoofd theatraal tegen de tafel hangen en bezeert zich. Auw. Moet híj eigenlijk nog getroost worden? “Nee, ik realiseer het me nog niet zo goed. We speelden avond aan avond. Eigenlijk ben ik nu alleen maar moe.”

Zie ook het interview met David Geysen in de kerstbijlage, pagina’s 20 en 21.

2 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Passengers

Jim (Chris Pratt) en Aurora (Jennifer Lawrence) zijn onderweg naar een nieuw leven op een andere planeet. Maar de aanvankelijk zorgeloze ruimtereis neemt een gevaarlijke wending wanneer ze, als enigen van alle passagiers aan boord, negentig jaar te vroeg uit hun kunstmatige slaap worden gewekt. Als Jim en Aurora uitzoeken waarom hun slaapcabines defect zijn, ontdekken ze grote schade aan het ruimteschip. Niet alleen hun eigen leven, maar ook dat van duizenden medepassagiers is in groot gevaar. Te zien in alle Pathé-bioscopen. | Foto: 2016 Columbia Pictures Industries, Inc. All Rights Reserved

D E N H A A G DO 22 DEC 2016 T/M WO 4 JAN 2017

FILM A

G

E

N

D

Kassa open: Do, Vr 11:00 uur Za t/m Wo 10:00 uur Pathé Café dagelijks open vanaf 10:00 uur.

Voor alle 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden.

A

Koop kaarten online: www.filmhuisdenhaag.nl Openingstijden: KASSA Dagelijks: 10:00 - 22:00 uur CAFÃ&#x2030; Ma. t/m Vr. 9:00 - 00.30 uur Za. en Zo. 10:00 - 00:30 uur

verlangen tijdens een lange nacht in Philadelphia.

Do 18:45 Vr 11:05 Za 18:20 Zo 12:00 Ma 10:10 Di 10:35 Wo 10:55

ONZE JONGENS

Dag. (beh Do.) 13:15; Do. 19:15; ook Za. Wo. 19:15; Vr. Zo. Di. 20:30; Ma. 21:30 (CL, AR, FR, ES, 107â&#x20AC;&#x2122;)

3E WEEK

Kurhausweg 2

Dag. (beh Do.) 11:30; Do. 17:00 21:30; ook Za. Wo. 21:30; Vr. Zo. Di. 20:45 (FR, DE, 113â&#x20AC;&#x2122;)

4E WEEK

Filminfo en reserveringen 0900-1458 (â&#x201A;¬ 0,80 cpm)

Do 11:00 13:00 Vr 13:00 Za 13:00 Zo 13:00 Ma 13:00 Di 13:00 Wo 13:00

Dag. 16:15 21:15 (GB, BE, 125')

4E WEEK

Kassa open: Dagelijks vanaf 15 minuten voor aanvang.

Do 11:05 13:15 17:50 19:30 Vr 14:35 19:30 Za 14:35 19:30 Zo 14:30 19:30 Ma 14:30 19:30 Di 14:30 19:30 Wo 14:30 19:30

Dag. 18:45; Dag. (beh Do.) 13:00; Do. 10:45 (GB, FR, BE, 100')

I, DANIEL BLAKE Gouden Palm winnar vol drama en humor!

5E WEEK

Dag. 11:00; ook Vr. Zo. Di. 18:15 (NL, 115')

5E WEEK

Dag. 12:30; ook Do. Za. Ma. 18:45 (NL, 98')

6E WEEK

Dag. (beh Zo.) 21:00; Dag. (beh Do.) 15:45 (DE, AT, 162')

7E WEEK

Voor alle 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden.

WHY HIM?

2E WEEK

COLLATERAL BEAUTY

Do 12:10 16:40 Vr 15:40 19:00 Za 10:10 15:40 19:00 Zo 10:10 15:40 19:00 Ma 10:10 15:40 Di 10:30 15:40 Wo 10:10 15:40

2E WEEK

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY

LAYLA M. Indrukwekkende film over radicalisering van een moslimmeisje.

Do 17:20 Vr 17:35 Za 17:35 Zo 17:35 Ma 17:35 Di 17:35 Wo 17:35

TONI ERDMANN Grootste verrassing van het Cannes Filmfestival.

Vr 00:35 Za 00:35

DOWN TO EARTH Over bijzondere ontmoetingen met â&#x20AC;&#x2DC;Earthkeepersâ&#x20AC;&#x2122;.

Do 11:05 16:10 18:50 20:30 22:50 Vr 11:05 16:45 18:20 20:40 Za 10:20 16:45 20:45 Zo 10:20 16:40 18:20 20:40 23:00 Ma 16:40 18:20 20:40 Di 10:20 16:40 18:20 20:40 Wo 10:20 16:40 18:20 20:40

2E WEEK

SING (ORIGINELE VERSIE) 3D INCARNATE

11E WEEK

DE MATTHÃ&#x201E;US MISSIE Meesterlijke versie van Reinbert de Leeuw.

SOOF 2

3E WEEK

3E WEEK

Do 11:10 14:20 21:40 22:45 Vr 14:15 17:10 21:00 00:25 Za 13:20 17:10 21:00 23:20 3E WEEK Zo 13:20 17:10 21:40 Ma 13:20 17:10 21:40 Di 13:20 17:10 21:40 Wo 13:20 17:10 21:40

KINDERVOORSTELLINGEN

OFFICE CHRISTMAS PARTY

Dag. 14:30 (CH, 100')

2E WEEK

Za 10:30 Zo 10:30 Ma 10:30 19:00 Di 19:00 Wo 19:00

6E WEEK

Dag. 14:30 (DK, 75')

JULIUS IN WINTERLAND Julius belandt in het magische Winterland.

3E WEEK

Do 19:45 Vr 11:30 14:45 19:10 Za 14:45 19:10 Zo 14:45 19:10 Ma 14:45 Di 14:45 Wo 14:45

6E WEEK

KAMPIOENEN VAN AMSTERDAM Vijf jongens uit Amsterdam

Vr 00:20 Za 00:20

7E WEEK

De speeltijden voor week 52 kunt u vinden op:Â www.theaterdakota.nl Do. Wo. 20:00; Vr. Di. 16:00; Vr. 21:00 (VS, 126')

Vr 21:50 Za 21:50 Zo 21:50 Ma 21:00 Di 21:00 Wo 21:00

SEPP, DE WOLVENVRIEND Avontuurlijk wintersprookje.

Do. Za. Di. 16:30 (NL, 70')

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 3D

2E WEEK

maken zich op voor het grootste straatvoetbaltoernooi van Nederland.

ARRIVAL

THE ACCOUNTANT

8E WEEK

LA LA LAND Met Ryan Gosling & Emma Stone.

Vr 22:30 Za 22:50 Zo 22:30 Ma 21:50 Di 21:50 Wo 21:50

ARRIVAL Met een glansrol van Amy Adams.

Do 17:40 Vr 23:55 Za 21:40 Zo 22:50 Ma 22:30 Di 22:30 Wo 22:30

JACK REACHER: NEVER GO BACK

ONCE UPON A TIME IN THE WEST Sergio Leone's meesterwerk.

Vr 21:40 Za 23:55

11E WEEK

HACKSAW RIDGE

Do. 16:00; Vr. 18:45; Di. 20:00 (VS, 116') Vr. 11:00 (IT, VS, ES, MX, 175')

KINDERVOORSTELLINGEN

SPUIMARKT

VOOR PROGRAMMERING VAN DONDERDAG 29 DECEMBER T/M WOENSDAG 4 JANUARI GA NAAR WWW.PATHE.NL/BUITENHOF

www.pathe.nl/ spuimarkt

Do 11:40 14:40 17:50 20:20 Vr 13:30 17:00 20:45 Za 14:15 18:15 20:45 PREMIÃ&#x2C6;RE Zo 14:45 17:40 20:30 Ma 15:10 18:50 20:45 Di 15:00 18:50 20:40 Wo 15:00 18:50 20:40 LA LA LAND PAC

Do 12:10 21:20 Vr 14:15 21:20 Za 17:10 21:15 Zo 12:40 21:20 Ma 12:40 21:30 PREMIÃ&#x2C6;RE Di 12:40 21:30 Wo 12:40 21:30

PATHÃ&#x2030; BALLET: THE NUTCRACKER

Do 14:20 Vr 12:30 Za 11:40 Zo 12:30 Ma 13:10 Di 13:10 Wo 13:10

KAPPEN

PATHÃ&#x2030; CLASSICS

Do 23:20 Vr 00:00 Za 20:45 Zo 23:20 Ma 15:40 Di 15:40 Wo 23:20

Wo 4 januari 2017 13:30,15:30 NUTSHUIS KINDER CINEMA MINOES Vincent Bal / NL / 2001 / 93 min. / 6+ / Nederlands gesproken Voordat Carice van Houten internationaal doorbrak was ze Minoes: een poes in een vrouwenlichaam. Vincent Bal maakte een prachtige, lieve en aaibare familiefilm van het klassieke boek van Annie M.G. Schmidt. Een ideale Kerstvakantiefilm over de verlegen journalist Tibbe (Theo Maassen) die op het punt staat ontslagen te worden, maar hulp krijgt van Juffrouw Minoes om meneer Ellemeet, de directeur van de deodorantfabriek, te ontmaskeren als zwendelaar.

Do 14:50 19:20 Vr 14:50 19:30 Za 14:00 19:30 Zo 19:40 Ma 19:45 Di 10:45 19:45 Wo 10:15 19:45 A STREET CAT NAMED BOB PAC Zo 11:00

INFERNO

VOOR PROGRAMMERING VAN DONDERDAG 29 DECEMBER T/M WOENSDAG 4 JANUARI GA NAAR WWW.PATHE.NL/SPUIMARKT

TROLLS (3D NL) Geweldige animatiefilm!

PASSENGERS 3D

10E WEEK

22:30 Zo 21:00

DIE HARD

Di. 14:00; Wo. 15:00 (VS, 92â&#x20AC;&#x2122;)

8E WEEK

PREMIÃ&#x2C6;RE

PATHÃ&#x2030; BALLET 2E WEEK

ONZE JONGENS

Do 10:30 14:55 00:45 Vr 14:15 00:45 Za 13:30 00:45 Zo 13:40 00:45 Ma 14:15 00:45 Di 14:15 00:45 Wo 14:15

Spuimarkt 65 Filminfo en reserveringen 0900-1458 (â&#x201A;¬ 0,80 cpm) Kassa open: Dagelijks 15 minuten voor aanvang eerste voorstelling.

Voor alle 3D, IMAX en IMAX 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden.

PASSENGERS

VOORPREMIÃ&#x2C6;RE

PREMIÃ&#x2C6;RE

Do 16:50 19:30 22:10 Vr 16:50 19:30 22:10 Za 16:50 19:30 22:10 PREMIÃ&#x2C6;RE Zo 16:50 19:30 22:10 Ma 16:50 19:30 22:10 Di 16:50 19:30 22:10 Wo 16:50 19:30 22:10 00:45

PASSENGERS 3D

Do 17:45 Vr 18:30 Za 17:00 21:00 Zo 13:50 19:45 Ma 18:30 Di 18:30 Wo 18:30 PREMIÃ&#x2C6;RE DANGAL Pathé Bollywood

Do 11:15 16:50 19:20 21:50 00:20 Vr 16:50 19:20 21:50 00:20 PREMIÃ&#x2C6;RE Za 10:00 14:10 16:00 18:30 20:20 Zo 16:20 18:50 20:50 00:20 Ma 16:50 19:20 21:50 00:20 Di 16:50 19:20 21:50 00:20 Wo 16:50 19:20 21:50 00:20

WHY HIM?

Do 21:10 23:40 Vr 21:50 00:20 Za 21:40 00:15 Zo 21:40 00:15 Ma 21:50 00:20 PREMIÃ&#x2C6;RE Di 21:50 00:20 Wo 21:50 00:20

DONERSE SENINDIR Turkse Film

Do 13:50 Vr 12:15 Za 15:30 Zo 16:50 Ma 12:15 Di 12:15 Wo 12:15

KAPPEN

2E WEEK

Do 12:40 15:30 20:00 22:20 Vr 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20 2E WEEK Za 09:40 15:20 17:40 20:00 Zo 10:10 15:20 17:40 20:00 Ma 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20 Di 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20 Wo 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20

COLLATERAL BEAUTY

2E WEEK

SING (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

3E WEEK

Za 16:30 Zo 13:00 Ma 13:25 Di 13:25 Wo 13:25

4E WEEK

Vr 13:20 Za 13:20 Zo 16:30 Ma 16:05 Di 16:05 Wo 16:05

4E WEEK

MEES KEES LANGS DE LIJN

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE)

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D SCHEVENINGEN

Do 11:10 Vr 11:20 Za 10:05 15:30 Zo 10:30 15:40 Ma 10:25 15:30 Di 10:15 15:30 Wo 10:10 13:00 15:30

Vr 11:00 Za 10:15 Zo 10:10 Ma 10:10 Di 10:10 Wo 10:10

PREMIÃ&#x2C6;RE

Vr 12:45 Za 12:15 Zo 12:10 Ma 12:10 Di 12:10 Wo 12:10

PREMIÃ&#x2C6;RE

BALLERINA (NEDERLANDSE VERSIE)

BALLERINA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

Vr 13:20 Za 10:05 12:25 Zo 10:05 12:25 Ma 10:05 12:25 Di 10:05 12:25 Wo 10:05 12:25

2E WEEK

Do 15:45 Vr 16:00 Za 11:30 13:50 16:15 Zo 11:30 13:50 16:15 Ma 11:30 13:50 16:15 Di 11:30 13:50 16:15 Wo 11:30 13:50 16:15

2E WEEK

Do 11:15 Vr 11:00 15:15 Za 10:00 12:35 15:15 Zo 10:15 12:35 15:15 Ma 10:00 12:35 15:15 Di 10:00 12:35 15:15 Wo 10:00 12:35 15:15

3E WEEK

Za 14:15 Zo 14:10 Ma 14:10 Di 14:10 Wo 14:10

4E WEEK

Do 15:15 Vr 13:30 16:20 Za 11:00 13:30 15:55 Zo 11:00 13:30 15:55 Ma 11:00 13:30 15:55 Di 11:00 13:30 15:55 Wo 11:00 13:30 15:55

4E WEEK

SING (NEDERLANDSE VERSIE)

SING (NEDERLANDSE VERSIE) 3D MEES KEES LANGS DE LIJN

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D Do 15:00

TROLLS (NEDERLANDSE VERSIE)

Do 10:20 Vr 10:15 Za 10:05 Zo 12:20 Ma 10:20 Di 10:15 Wo 10:20 SPUIMARKT BALLERINA

Do 16:10 Vr 16:00 Za 11:45 15:20 Zo 12:20 14:10 Ma 12:50 14:30 Di 12:20 14:40 2E WEEK Wo 10:40 14:40

2E WEEK

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D

10E WEEK

13:00 Za 13:10 Zo 15:00 Ma 17:00 Di 10:50 17:00 Wo 12:10 17:00 BUITENHOF VrSING (NEDERLANDSE VERSIE)

KAPPEN

PATHÃ&#x2030; CLASSICS

KINDERVOORSTELLINGEN

Do 13:30 20:15 21:00 Vr 11:25 14:20 20:00 22:50 Za 14:20 20:00 2E WEEK Zo 14:20 20:00 Ma 14:20 19:10 20:00 Di 14:20 19:10 20:00 Wo 14:20 19:10 20:00

Vr. Zo. Di. 10:15 (NL, 75')

Filminfo en reserveringen 0900-1458 (â&#x201A;¬ 0,80 cpm)

PASSENGERS 3D

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D IMAX

Do 11:50 13:20 15:25 18:05 21:15 22:35 Vr 13:50 18:30 22:00 23:20 PREMIÃ&#x2C6;RE Za 18:30 22:00 00:25 Zo 18:30 22:00 Ma 18:30 22:00 Di 18:30 22:00 Wo 18:30 22:00

DE KINDEREN VAN JUF KIET Een Nederlandse Ã&#x160;tre et avoir!

Dag. 10:45 (VS, GB, 90')

DIE HARD

VOORPREMIÃ&#x2C6;RE

www.pathe.nl/ scheveningen

6E WEEK

Do 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Vr 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 2E WEEK Za 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Zo 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Ma 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Di 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Wo 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30

3E WEEK

6E WEEK

Do 19:10 23:20 Vr 12:25 20:15 Za 12:25 23:20 Zo 12:25 Ma 12:25 21:10 Di 12:25 21:10 23:20 Wo 12:25 20:15 Za 23:00 Zo 21:30

Do. Za. Ma. Wo. 20:45; Vr. Zo. Wo. 16:30; Vr. Zo. Di. 18:45 (IR, FR, 125')

Do 16:10 Vr 17:20 Za 17:50 Zo 17:50 Ma 18:10 Di 18:10 Wo 17:15

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 3D

7E WEEK

2E WEEK

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM

15E WEEK

5E WEEK

BAD SANTA 2

Do 13:10 16:00 20:00 Vr 11:50 17:00 19:45 Za 11:50 17:00 19:45 PREMIÃ&#x2C6;RE Zo 17:00 19:45 Ma 11:45 17:00 19:45 Di 11:45 17:00 19:45 Wo 11:45 17:00 19:45 LA LA LAND PAC

Do 11:10 13:40 16:20 18:30 21:10 Vr 11:20 16:40 18:45 21:20 22:55 PREMIÃ&#x2C6;RE Za 16:40 18:45 21:20 23:00 Zo 16:35 18:45 21:20 Ma 16:35 18:45 21:20 Di 16:35 18:45 21:20 Wo 16:35 18:45 21:20

4E WEEK

Do 14:45 Za 00:20 Zo 23:30 Ma 23:50

Do. Za. Ma. Wo. 10:15; Zo. 21:00; Wo. 18:45 (CH, NL, 81')

A QUIET PASSION Prachtig gestileerde film over dichter Emily Dickinson.

Buitenhof 20

6E WEEK

4E WEEK

VAIANA (ORIGINELE VERSIE) 3D

Do 10:20 Vr 23:20 Za 23:30 Zo 23:10 Ma 23:15 GORUMCE Turkse films Do 10:00 15:50 Vr 16:30 Za 16:05 Zo 16:10 Ma 16:30 Di 16:30 Wo 16:30

6E WEEK

3E WEEK

4E WEEK

UNDERWORLD: BLOOD WARS 3D

VOOR PROGRAMMERING VAN DONDERDAG 29 DECEMBER T/M WOENSDAG 4 JANUARI GA NAAR WWW.PATHE.NL/SCHEVENINGEN

WALKING DISTANCE Hedendaags sprookje over een man die aan huis gekluisterd is. Een oud fotorolletje verandert zijn leven.

2E WEEK Dag. 19:00; Dag. (beh Do.) 13:45; Do. 10:30 (FR, CA, 97')

FRANTZ Ingehouden melodrama van Francois Ozon.

www.pathe.nl/ buitenhof

Do 18:30 Vr 18:50 Za 12:20 18:30 Zo 13:15 18:40 Ma 18:30 Di 18:30 Wo 18:30

3E WEEK

Do 00:35 Vr 00:35 Za 00:40 Zo 00:40 Ma 00:40 Di 00:35 Wo 00:35

BRIDGET JONESâ&#x20AC;&#x2122;S BABY

NERUDA Over de Chileense schrijver-diplomaat en communist.

BUITENHOF

6E WEEK

OFFICE CHRISTMAS PARTY

ARRIVAL

LA LA LAND Van het scherm spattende musical koppelt oud aan eigentijds, Europa aan Hollywood. Een film die je meteen opnieuw wilt zien!

PREMIÃ&#x2C6;RE

THE SALESMAN Van regisseur Asgar Farhadi (A seperation).

Riviervismarkt 5

5E WEEK

Do 12:20 18:20 20:50 00:10 Vr 11:50 18:20 20:50 23:10 Za 16:40 19:10 22:15 Zo 14:20 19:10 22:15 Ma 11:50 18:20 20:50 00:05 Di 11:50 18:20 20:50 00:05 Wo 11:50 18:20 20:50 23:10

Do 11:20 Zo 10:10 Ma 10:45 I, DANIEL BLAKE PAC Do 22:10 Vr 17:15 Za 17:15 Zo 22:10 Ma 22:15 Di 22:15 Wo 22:15 PERFETTI SCONOSCIUTI PAC Ma 10:50 15:50 Di 10:40 15:50 Wo 15:50

3E WEEK

SOOF 2

5E WEEK

Do 22:00 Di 23:50 Wo 23:50 Do 21:00 Vr 14:10 21:40 Za 11:50 18:40 Zo 10:10 18:40 Ma 14:10 19:00 Di 14:10 19:00 Wo 14:10 19:00

Do 11:50 19:45 Vr 18:40 Za 19:10 Zo 17:15 Ma 18:20 Di 18:20 Wo 18:20

2E WEEK

INCARNATE

2E WEEK

SING (ORIGINELE VERSIE) 3D

Zo 18:10

CHINAâ&#x20AC;&#x2122;S VAN GOGHS Man die vele Van Goghs namaakte krijgt een gezicht. SCHEVENINGEN

www.nutshuis.nl

Do 13:45 Vr 18:10 Za 16:00 Zo 17:50 Ma 18:10 Di 18:00 Wo 18:00

Do 17:30 18:30 Vr 17:30 19:10 Za 13:20 21:00 Zo 17:15 21:00 Ma 17:30 21:20 Di 17:30 21:20 Wo 17:30 21:20

SING (ORIGINELE VERSIE) 3D

Do 16:40 Vr 22:00 Za 22:00 Zo 20:45 Ma 21:45 Di 21:45 Wo 21:45

JUSTE LA FIN DU MONDE Met o.a. Nathalie Baye en Marion Cotillard.

Reserveren: 070 - 326 55 09 www.theaterdakota.nl Zuidlarenstraat 57 2545 VP Den Haag

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 3D

PREMIÃ&#x2C6;RE

Dag. 12:30 18:45 (MX, 104')

2E WEEK

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM

SPECIAL

Do 11:05 17:20 21:30 Vr 15:50 18:20 21:45 Za 13:00 17:40 21:30 Zo 15:15 21:00 Ma 15:20 21:00 Di 15:20 21:00 Wo 15:20 21:00

DE ZEVENDE HEMEL

GAY FILM NIGHT â&#x20AC;&#x201C; BEAUTIFUL SOMETHING Liefde, lust en

Dag. 15:15 20:45; Dag. (beh Do.) 10:30 (VS, 128')

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D

VAIANA (ORIGINELE VERSIE) 3D

THE CURIOUS WORLD OF HIERONYMUS BOSCH In het kader

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY

SOOF 2

SPECIAL Hepburn ter ere van de expositie van Gemeentemuseum Den Haag â&#x20AC;&#x2DC;Hubert de Givenchy: To Audrey with Loveâ&#x20AC;&#x2122;.

Dag. (beh Vr. Zo.) 16:00 FUNNY FACE Niet ondertiteld!

Vr. Zo. 16:00 BREAKFAST AT TIFFANYâ&#x20AC;&#x2122;S Hepburn in een van haar beroemdste rollen.

SPECIAL Ma. 17:00 (GB, 90') van Exhibition on Screen. De wonderlijke wereld van Bosch.

Ma. 19:30 (VS, 97')

2E WEEK

Do 17:30 Vr 16:20 Za 10:10 Zo 10:45 Ma 12:15 Di 10:10 4E WEEK WATERBOYS PAC

Do 15:00 21:50 Vr 11:00 22:15 Za 22:10 Zo 21:45 Ma 22:00 Di 22:00 Wo 22:00 4E WEEK NOCTURNAL ANIMALS PAC

Do 16:20 Vr 15:30 Za 10:20 Zo 10:40 Ma 10:15 Di 12:10 Wo 11:10 4E WEEK

TO AUDREY WITH LOVE Twee klassiekers met Audrey

TEL: 070 365 6030

Do 17:30 20:30 23:30 Vr 17:30 20:30 23:30 Za 17:30 20:30 23:30 2E WEEK Zo 17:30 20:30 23:30 Ma 17:30 20:30 23:30 Di 17:30 20:30 23:30 Wo 17:30 20:30 23:30

2E WEEK

Do 13:55 19:00 20:50 Vr 13:45 19:50 21:10 Za 11:00 15:50 19:50 21:40 3E WEEK Zo 16:15 19:00 Ma 13:45 17:20 19:30 Di 13:45 17:20 19:30 Wo 13:50 17:20 19:30

De speeltijden voor week 52 kunt u vinden op:Â www.filmhuisdenhaag.nl

Adres: Spui 191 2511 BN Den Haag

Do 12:50 Vr 11:50 Za 10:50 Zo 10:20 Ma 10:20 Di 10:20 Wo 10:50 LES SAISONS PAC Ma 10:30 Wo 10:30

Vr 12:05 Za 12:00 Zo 09:30 Ma 12:05 Di 12:05 Wo 12:05

BALLERINA 3D

11E WEEK

PREMIÃ&#x2C6;RE

PREMIÃ&#x2C6;RE

Do 09:45 12:05 14:30 Vr 09:45 12:05 14:30 Za 09:45 11:00 12:10 2E WEEK Zo 09:50 12:10 14:00 Ma 09:45 12:05 14:30 Di 09:45 12:05 14:30 Wo 09:45 12:05 14:30

SING (NEDERLANDSE VERSIE)

Do 11:00 13:30 16:00 Vr 11:20 13:40 16:00 Za 14:30 15:10 Zo 11:25 14:30 Ma 11:20 13:40 16:00 Di 11:20 13:40 16:00 Wo 11:20 13:40 16:00

2E WEEK

Do 09:30 Vr 09:40 14:30 15:35 Za 11:45 13:50 Zo 09:50 11:50 16:00 Ma 09:40 14:30 Di 09:40 14:30 Wo 09:40 14:30 15:35

3E WEEK

Do 10:00 Vr 09:30 10:45 13:10 Za 09:45 12:10 14:35 Zo 09:30 11:35 13:30 Ma 09:30 10:45 13:10 Di 09:30 10:45 13:10 Wo 09:30 10:45 13:10

4E WEEK

Do 12:30 15:00 Vr 10:00 12:30 15:00 Za 10:20 12:45 Zo 10:00 12:30 15:00 Ma 10:00 12:30 15:00 Di 10:00 12:30 15:00 Wo 10:00 12:30 15:00

4E WEEK

SING (NEDERLANDSE VERSIE) 3D MEES KEES LANGS DE LIJN

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE)

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

Zo 11:40

11E WEEK

Vr 10:00 Za 09:45 Zo 09:40 Ma 10:00 Di 10:00 Wo 10:00

11E WEEK

TROLLS (NEDERLANDSE VERSIE) TROLLS (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

3

Adriaan van Dis schenkt archief aan Literatuurmuseum Schrijver Adriaan van Dis schenkt zijn literaire archief aan het Haagse Literatuurmuseum. Onder meer manuscripten van romans als ‘Nathan Sid’, cahiers met aantekeningen voor ‘Ik kom terug’ en ‘Tikkop’, diverse foto’s en literaire cartoons en correspondentie met collega-schrijvers als Maarten ’t Hart, Geert Mak, Cees Nooteboom, Jan Siebelink en Joost Zwagerman komen in het bezit van het museum aan het Prins Willem-Alexanderhof. Deze bijzondere schenking doet Van Dis in de week van zijn zeventigste verjaardag, afgelopen vrijdag.

Ter ere van de schenking is in het Li-

teratuurmuseum een kleine expositie te zien rondom zijn nouvelle ‘De rat van Arras’ (1986). Zo is een werkschemaatje op een kartonnen kaartje tentoongesteld. Ook de eerste versie van het manuscript, een veelkleurig labyrint van snel geschreven zinnen, is te zien.

Open brief Van Dis, geboren in het Noord-Hollandse Bergen, koestert een bijzondere band met het Literatuurmuseum en het Kinderboekenmuseum. Hij is voorzitter van de Vriendenstichting van de beide Haagse musea en begin

dit jaar riep hij in een open brief minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap Jet Bussemaker (PvdA) op haar verantwoordelijkheid voor het Literatuurmuseum te nemen. Samen met andere prominente schrijvers als Arnon Grunberg en Connie Palmen vroeg hij de minister op het museum meer subsidie te geven. In het Radio 1-programma ‘Met het oog op morgen’ typeerden zij het Literatuurmuseum als de ‘hoeder van het Nederlands literair erfgoed’.

Ook de cahiers met aantekeningen voor ‘De Rat van Arras’ zijn in het Literatuurmuseum te zien. | Foto: PR

Meer informatie: www.literatuurmuseum.nl

Gérard Lemaître 1936 – 2016

Charmeur van NDT danste tot het laatst Door Herman Rosenberg

Een van de grote mannen uit de geschiedenis van het Nederlands Dans Theater (NDT), Gérard Lemaître, is vorige week dinsdag op 80-jarige leeftijd overleden. Lemaître danste vanaf 1960 in totaal 22 jaar bij het Haagse topgezelschap en schitterde in 120 balletten. Hij was een van de grote vertolkers van het werk van Jiri Kylián en Hans van Manen. Het NDT noemt Lemaître in een in memoriam ‘een sleutelfiguur’. ‘We zullen zijn jeugdige glimlach, zijn speelsheid en zijn levendige, positieve energie enorm missen.’

Lemaître werd in 1936 geboren in Parijs, waar hij ook zijn dansopleiding genoot. In 1960 kwam hij naar Nederland met Hans van Manen, zijn vriend, die hem introduceerde bij het één jaar eerder door Benjamin Harkarvy en Carel Birnie opgerichte NDT. Critici en publiek vielen voor zijn danskunst, maar ook voor zijn charme en humor. ‘Ondeugend’, is hij ook wel genoemd.

Toen Lemaître ouder werd en de samenwerking met Kylián begon te haperen, verliet hij het NDT. Hij werkte in Frankrijk en bij het Scapino Ballet.

| Foto: Joris-Jan Bos

Na tien jaar keerde hij terug naar Den Haag om zich bij NDT 3 te voegen, het gezelschap voor oudere dansers (vanaf 40) dat Kylián in 1991 had opgericht. Daarin heeft Lemaître tot het einde van zijn carrière in 2001 een centrale rol gespeeld. Hij danste met onder anderen Sabine Kupferberg, de vrouw van Kylián, in het

veelgeroemde ‘The Old Man en Me’ van Hans van Manen.

Met het klimmen der jaren nam het lichamelijk ongemak toe. In 1999 zei Lemaître hierover in NRC Handelsblad: ‘Ik ben de afgelopen twee jaar zes keer geopereerd: aan liesbreuken, aan een hernia. De hernia is een rechtstreeks gevolg van mijn leven als danser. Er zijn dagen dat ik mezelf met moeite naar de repetitie sleep, maar zodra ik er ben, vergeet ik alles.

Ik dans nog, dat is het enige dat telt.’

Vorig jaar nog danste hij in Oslo samen met andere oudere sterren in het stuk ‘Use my body while it’s still young’ van choreografe Hege Haagenrud. “We hebben heel hard gewerkt. Als je jong bent, pik je het na drie, vier keer op. Maar de samenwerking was goed en we hebben natuurlijk ook veel gelachten,” zei hij over zijn Noorse avontuur in deze krant.

Lang is Lemaître ook als vrijwilliger actief geweest bij uitvoeringen van het NDT in Den Haag. De grote ster van weleer verkocht dan boekjes en programma’s. Zo hield hij contact met het gezelschap en het publiek, zei hij, want ‘het NDT zit in mijn bloed.’

Sander van der Pavert in zijn studio. | Foto: Maurice van Es

Lucky TV maakt theatershow Lucky TV gaat het theater in. Hagenees Sander van der Pavert, maker van de dagelijkse bijdrage aan het tv-programma ‘De Wereld Draait Door’ (DWDD), verhuist zijn werkplek tijdelijk naar het Zuiderstrandtheater voor de voorstelling ‘Lucky Live’. Bekende Lucky-karakters als koning Willy en de journalistieke onbenul in ‘Werken bij de NOS’ zullen niet ontbreken.

‘De bijdrage op tv duurt maar één minuut. Maar hier gaat een hele dag voorbereiding aan vooraf. (…) Alles wat ik van tafel moet vegen vanwege die ene minuut, heb ik nu gecomprimeerd tot een theatershow,’ lichtte Van der Pavert vorige week tegenover DWDDpresentator Matthijs van Nieuwkerk toe. ‘Ik verplaats mijn studio naar het podium en alle lol die ik normaal in mijn werkkamer beleef, deel ik nu met het publiek.’

Sander van der Pavert geniet grote populariteit vanwege zijn filmpjes, die

vanaf 2006 steevast DWDD afsluiten. Hierin vat hij op humoristische en lichtvoetige wijze de actualiteit samen.

Vaak parodieert hij bekende nationale en internationale sterren. De succesvolste bijdrage van Lucky TV was de karikatuur van een presidentsdebat tussen Donald Trump en Hillary Clinton.

Beide kandidaten zongen hierin ‘I’ve had the time of my life’. Dit filmpje was in de aanloop naar de verkiezingen veelvuldig op de Amerikaanse televisie te zien. De voorstelling ‘Lucky Live’ zal niet door Nederland toeren, maar alleen in het Zuiderstrandtheater te zien zijn. Van der Pavert: ‘Den Haag is dé stad van Lucky TV. Veel hoofdrolspelers komen ook uit de stad, met koning Willy natuurlijk als opper-Hagenees.’

‘Lucky Live’, 24 april t/m 27 april en 22 mei t/m 1 juni, Zuiderstrandtheater. Meer informatie: www.luckytv.nl en www.zuiderstrandtheater.nl

Maarten Bakker nieuwe directeur van Dakota Maarten Bakker volgt per 1 januari ad interim Regien van der Sijp op als directeur van Theater Dakota in Escamp. Bakker komt uit Rotterdam, maar is geen onbekende in het Haagse.

Hij werkte jarenlang bij theaterschool Rabarber en was actief als regisseur en schrijver in het Haagse amateurtheater. In Rotterdam heeft hij de afgelopen vijf jaar een wijktheater opgezet dat vorig jaar is uitgeroepen tot beste podium van Rotterdam Noord. | Foto: Roelof Jan Mulder

4 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Verdubbeld Fotomuseum pakt breed uit Na een korte verbouwing heeft Fotomuseum Den Haag deze maand zijn deuren geopend met maar liefst drie bijzondere tentoonstellingen. Immers, ruimte genoeg nu. Ook voor meer en jongere bezoekers.

Door Hendrik van Leeuwen Recensie

H

et Fotomuseum is met een spetterend feest geopend. Door een interne verhuizing is de beschikbare ruimte verdubbeld en dankzij een flinke doorbraak is de route door het ingewikkelde gebouw zichtbaar verbeterd. Net als in Amsterdam en Rotterdam kan de reikwijdte van de fotografie nu breeduit en met meerdere exposities tegelijk worden geschetst. Het doel is een jonger publiek aan te spreken, een gedachte die na het succes met Anton Corbijn – 70.000 bezoekers – is opgekomen.

Om te beginnen zet Den Haag de spotlights op Werner Bischof, het vijfde lid van het befaamde Magnum-collectief. De vier oprichters die in 1947 de handen ineensloegen omdat ze niet langer afhankelijk wilden zijn van de gangbare smaak met de bijkomende censuur, maar zélf wilden bepalen wat een goede foto was, herkenden in Bischof een geestverwant. Daarmee is deze expositie een mooie binnenkomer om de historische dimensie van de fotografie neer te zetten. Magnum was een belangrijke stap in de emancipatie van het vak en Werner Bischof (1916-1954) is een toonbeeld van de onafhankelijke nomade die onvermoeibaar rondreist om het menselijk tekort, maar ook zijn moed en doorzettingsvermogen in beeld te brengen. Van Hongarije tot Hongkong richt hij de camera op de gewone man die met de nodige wilskracht overleeft. Beroemd werd zijn foto van het jongetje, hoog in de Andes, dat dapper voortstapt en tegelijk op zijn fluit speelt.

Een bijzondere bijkomstigheid is zijn vakbekwaamheid. Hij was de eerste hooggeschoolde fotograaf bij Magnum en dat is toch wel heerlijk. Elke compositie is raak. Kader, contrast en

toonwaarde zijn keer op keer perfect.

Wat het verhaal voor ons uniek maakt, is zijn reportage direct na de oorlog in Nederland. Op pad gestuurd door een Zwitserse hulporganisatie wordt hij hier ‘wakker’ als activist. Het gebombardeerde Den Haag, het onder water gezette Zeeland, Bischof lardeert het met magere jongens op kaplaarzen en mannen die vermoeid een kom eten naar binnen werken. De oorlogsschade treft hem diep en zijn visie op het vak verandert er acuut door. De moeder die haar kind zo lang mogelijk borstvoeding geeft in tijden van voedselschaarste, is exemplarisch voor zijn opvattingen.

’A mother breastfeeding her child as long as possible, to save him from malnutrition’, Bonn, GERMANY 1946. | Foto: Werner Bischof Magnum Photos

Strengere selectie Het Fotomuseum heeft aan deze reportage een speciale uitgave gewijd: ‘Werner Bischof in bevrijd Nederland’.

De vormgeving sluit aan bij naoorlogse opvattingen: paginavullend. Helaas verdwijnen daardoor hele partijen van de foto in de knik van het boek en

wordt het geheel onleesbaar. Bovendien is de druk te zwart, terwijl de kersverse afdrukken op de tentoonstelling uitstekend zijn. De inrichting van de expositie is te klassiek. De presentatie in eindeloze rijen is vermoeiend.

Dan bekijk je liever een (goed gedrukt) boek.

Zeker het jonge publiek, waar het museum zo nadrukkelijk op mikt, zou gebaat zijn bij een strengere selectie.

Maar goed, tegenover de oude rot in het vak plaatst conservator Wim van Sinderen jong talent uit België in een eigentijdse expositievorm. Lara Gasparotto (1989) sluit aan bij de populaire ‘lowtech’ dagboekfotoDirk de Herder (1914-2003), ‘The Amstelbrug Bridge grafie, die het over the river Amstel’, Amsterdam 1946. alledaagse op

een terloopse manier vastlegt en daarbij ook tot intiemere situaties doordringt.

“Gelukkig maakt ze geen selfies,” benadrukt Van Sinderen, “maar de personages zijn wel vrienden en bekenden.” Het ligt voor de hand om haar kwaliteit af te meten aan de grondleggers van het genre. Waar Nan Goldin en Nobuyoshi Araki meer oog hebben voor de fysiek harde kant van menselijke interactie, overheerst bij Gasparotto een pastorale dromerigheid.

Ze laat iemand naakt en nietig door een immens rotslandschap klauteren of in een vage zee van gele melk ronddobberen – vervolgens zoomt ze vol in op een portret in een knalrode ruimte. Of het beeld geregistreerd of geënsceneerd is, doet er niet toe. Het gaat om de poëzie van het beeld. Elke foto is een flard uit een tijdelijk bestaan. Alles hangt ook kriskras door elkaar in de donkergrijze kelder van het Fotomuseum, maar toch is er samenhang en gevoel voor nuance.

Je proeft dat elk beeld door dezelfde dromerige geest wordt aangereikt.

De drie kabinetten van het Fotomuseum zijn uitermate geschikt voor het reguliere afdrukformaat van de fotografie, al blijft het een onderaardse gang door het lage plafond. Heel toepasselijk laat conservator Wim van Sinderen ons een tocht door het nachtleven maken. Daarbij reikt hij een motto van Brassaï aan: ‘De nacht suggereert, zij onthult niet. De nacht verwart en verrast ons door haar vreemdheid. Ze maakte krachten in ons

vrij die overdag door de rede worden onderdrukt.’ Jammer genoeg ontbreekt de Parijse pionier zelf op ‘Nacht ontwaakt’, maar er valt genoeg te ontdekken in de greep uit de eigen collectie. Veel in zwart-wit uiteraard, maar ook het hemelse blauw dat zich bij extreme sluitertijden losmaakt boven de Noordzee.

Door de interne verhuizing blijft er voor de actuele kunst van het GEM slechts één zaal over. “De liefhebbers zullen het betreuren,” geeft directeur Benno Tempel toe, “maar in het hoofdgebouw krijgt hedendaagse kunst al meer ruimte. Denk bijvoorbeeld aan de Projectenzaal.”

Maar toch, hoe buig je krimp om in een positieve ervaring? Dat moet de openingstentoonstelling rond Soll LeWitt, duidelijk maken. Om alvast een tip van de sluier op te lichten: het is een mooie, intieme tentoonstelling geworden, maar er is wel meer uitleg bij nodig en dat gaat gebeuren middels een e-boek. “Die vorm sluit aan bij de wereld van nu,” zegt Tempel. “Zo vergroten we ook ons bereik. Tot in Amerika toe is men geïnteresseerd, maar om er nou speciaal voor over te komen?”

Nederland beland na een tournee in Europa, had in de Amsterdamse jazzclub Sheherazade Jopie Eksteen leren kennen, trouwde met haar, kreeg kinderen en vond zijn plek aan die Admiralengracht. ‘Als ik thuis ben, is het net vakantie,’ vertelde Byas toen aan het blad Down Beat.

‘Ik heb een heerlijke tijd met mijn kinderen en ga zwemmen en vissen.

De mensen in Amsterdam houden van me, omdat ik hun taal spreek en me hun manier van leven heb eigen gemaakt.’

Wat Nederland niet deed, was platen opnemen met Don Byas.

Schande achteraf, ook al omdat Byas hier zeventien jaar leefde. Er is maar één plaat, in 1962 opgenomen in Groningen, ‘Blues by Byas’, en daarmee houdt ’t op. Byas werd blijkbaar gezien als een Nederlander

– oh die zit toch in Amsterdam, die komt nog wel aan de beurt – en ‘echte’ Amerikanen gingen voor. Maar gelukkig is er het Nederlands Jazz Archief (NJA) dat de opnames vond van een concert dat Byas voor de VARA-radio gaf in het oude Rembrandttheater in Haarlem. Het NJA restaureerde ze en bracht ze op cd uit in de serie ‘Treasures of Dutch Jazz’ (eerder daarin Boy’s Big Band en Ben Webster meets Piet Noordijk) als ‘Groovin’ High’. Een heerlijke cd, door de spontaniteit ervan – Byas tussendoor aankondigend, eenmaal met zachte humor in het Nederlands – maar vooral door de moderniteit toen (1964) van Byas. Snelle stukken, ballads, het heeft een onnadrukkelijke eigenheid zoals je niet vaak (meer) tegenkomt. En hij wordt begeleid door het destijds razend populaire trio

van pianist Pim Jacobs. Daarin ook twee Nederlandse Helden van de Jazz die nog altijd spelen en regelmatig Den Haag aandoen: Bassist Ruud Jacobs, hier kortgeleden (met onder anderen pianist Peter Beets) zomaar in de Bordelaise te horen, en uiteraard drummer Johnny Engels, van de befaamde Haagse jazzfamilie. Don Byas stierf in Amsterdam in 1972 (een jaar later zou hier die andere ‘Amsterdamse’ held, Ben Webster, overlijden). Byas nam elders in Europa vooral in Parijs en Duitsland op, deze ‘Groovin’ High’ is een unieke Nederlandse herinnering aan hem.

Veel te ‘tippen’ valt er niet zo aan het eind van 2016 in jazzy Den Haag, vandaar deze ‘historische’ tip. Mooi presentje voor onder de kerstboom.

Exposities Werner Bischof t/m 12 maart 2017, Lara Gasparotto en Nacht ontwaakt tot 26 februari 2017, Fotomuseum Den Haag. Expositie Soll LeWitt t/m 9 apri 2017, GEM, van dinsdag t/m zondag van 11 tot 17 uur (vanaf 1 januari om 10 uur open).

jazz

Don Byas met helden van hier

Het zal eind jaren zestig geweest zijn en het filmpje staat op YouTube. Je ziet er eerst beelden van decorachtignette huizen langs de Admiralengracht, alsof de werkster zojuist Amsterdam heeft gekuist, en aan het grachtenwater zit een donkere man te vissen. Wanneer de camera inzoomt, begint hij te praten. In het Nederlands met een licht Amerikaans accent, afgewisseld met een enkele Franse toonsoort. Het is

tenorsaxofonist Don Byas, toen een held en nog altijd een held voor wie iets om de lijnen van geleidelijkheid in de jazz geeft. Een tenorist die van swing naar bebop bewoog, simpel gezegd van Coleman Hawkins naar Parker, en die een ster was bij onder anderen Ellington en Dizzy. ‘Mijn vader was een Spanjaard,’ vertelt Don Byas – denk aan de Gonzalez Byas-sherry – ‘en mijn moeder een Cherokee-indiaanse.’ Hijzelf was in

Bert Jansma

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

5

Leo Spreksel (directeur van Korzo) houdt het voor gezien

‘We moeten op een lager pitje door. Dat is wrang’ Na dik 28 jaar gooit hij de handdoek in de ring. Op 1 september 2017, met de pensioengerechtigde leeftijd in zicht, stapt Leo Spreksel uit onvrede met het kunstbeleid op als artistiek directeur van Korzo.

Door Eric Korsten

L

eo Spreksel, sinds 1988 artistiek roerganger van Korzo Theater, gooit het bijltje erbij neer.

Eerder beledigd dan moegestreden. “We moeten volgend jaar op een lager pitje door. Dat is wrang.” Uitmuntende rapportcijfers, internationaal geroemd als danshuis, en een ‘hub’ genoemd: mede door zíjn inspanningen voert de Residentie trots het predicaat ‘Den Haag Dansstad’ in het vaandel. Hij kreeg onlangs de juryprijs uitgereikt van de Piket Kunstprijzen. Het stemt hem vooral bitter dat het Korzo niet gegeven is om voor ‘zijn’ productiehuis voor dans – uniek in Nederland – mee te kunnen profiteren van de landelijke maar sober gevulde subsidieruif voor de Kunstenplanperiode 2017-2020. Terwijl Korzo de afgelopen vier jaar al eens enorm heeft moeten interen door de toenmalige bezuinigingsslag in de kunsten. Ook de tien miljoen euro extra die in december op de valreep door de Tweede Kamer bij elkaar werd gesprokkeld, komt voor Korzo uiteindelijk neer op niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat. Met de kerstdagen pal voor de deur is nog niet eens bekend hoeveel van dat extra geld per 1 januari naar Korzo vloeit. “En het is maar geld voor één jaar. Korzo valt heus niet om hoor, en de programmering, een mix van muziek, dans, theater en sinds kort ook circus, blijft grotendeels intact. De gemeente Den Haag steunt ons steeds geweldig hoor, dat moet gezegd. Maar in eigen huis met jong talent nieuwe dansproducties maken, jong talent omarmen, dat wordt nu wel veel lastiger. Doodzonde.”

Visie en missie Spreksels grootste verdienste is dat het hem is gelukt om talentontwikkeling naar een hoger plan te tillen, in Den Haag en zelfs landelijk. Als weinigen begríjpt Spreksel jong talent, spreekt hun taal. “Het kunstklimaat van een stad kan alleen worden verrijkt als het professioneel en blijvend wordt ondersteund. Continuïteit is cruciaal. Talent loopt anders de stad uit, dat zie je nu al meteen gebeuren. Het besef moet doordringen dat zaaien pas over een paar jaar tot resultaat leidt, de toekomst is allang begonnen. Het steekt enorm dat wat we in dertig jaar bouwden, gevaar loopt. De stem van makers en kunstinstellingen wordt tegenwoordig nauwelijks meer gehoord. We zijn gekaapt door het populisme.” Met vastberaden blik: “We moeten harder terugvechten.”

Bij Spreksel (1950) vallen geen soundbytes, oneliners of grote woorden. Nee, hier staat een man met een visie, met een bijna religieus op te vatten missie. “Den Haag heeft een heel eigen dansklimaat. Dat moet zo blijven.

Dans en kunst zijn vitaal voor de samenleving, voor de leefgemeenschappen in een stad. Mensen moeten zich kunnen herkennen, zich kunnen spiegelen in wat op theaterpodia te zien is. Kijk,” legt hij bereidwillig uit, “als er geen goede pleinen meer worden ontworpen, dan moet het theater de functie van openbaar plein overnemen en mensen in de zalen samenbrengen.”

Leo Spreksel: ‘We moeten harder terugvechten.’ | Archieffoto

val voor jonge dans van maakte, indertijd een noviteit. De stad werd daardoor een interessante vestigingsplaats voor makers.

Dansers van NDT, nu een samenwerkingspartner, kregen van Spreksel de kans om zelf te gaan choreograferen.

De humuslaag van Den Haag was definitief verrijkt. Op een goede dag werd Korzo gebeld door het ministerie. “Of we niet alsjeblieft een plan voor de Kunstenplanperiode 1992-1996 wilden indienen. Samen met Bernadette Stokvis heb ik toen met een fles wijn op tafel de bestaande plannen zwart op wit gezet.”

Korzo was van de ene op de andere dag het allereerste productiehuis voor dans, en nationaal gesubsidieerd. Hij hekelt de bureaucratie en de rompslomp die tegenwoordig met het doen van aanvragen gepaard gaat. “Iedere aanvraag moet van a tot z zijn dichtgetimmerd, juridisch, zakelijk, financieel, marketingtechnisch. De inhoud lijkt soms bijzaak. Het is te vaak afvinken aan de hand van Excel-sheets. Betreurenswaardig.”

CaDance 2017 Het tweejaarlijkse CaDance Festival, dat afwisselt met dat van samenwerkingspartner Holland Dance, is een vliegwiel gebleken.

Eind januari staat de 18de editie op stapel, met als openingsvoorstelling een nieuwe productie van choreograaf Amos Ben-Tal en muzikant Spinvis. Die editie staat al voor 99 procent in de steigers.

Volwaardig. Voor Korzo komt de pijn na komend jaar, als Leo Spreksel ‘weg’ is. Over driekwart jaar. Hij toont zich bevreesd voor wat er na 2017 op hem en ‘zijn’ Korzo afkomt. “Er móét iets gebeuren.” Geen gebalde vuist, geen spandoek vanuit het krakersbolwerk van weleer. Maar zijn strijdvaardige boodschap is gehoord.

ADVERTENTIE

Beelden aan Zee Blijft je bij Interactieve rondleidingen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers

beeldenaanzee.nl

Wicht, Oswald Wenckebach (1950)

Juryprijs Voor zijn voortrekkersrol op dansgebied kreeg hij onlangs de juryprijs van de Piket Kunstprijzen. Een blijk van waardering voor bijna dertig jaar niet-aflatende inspanningen voor ontwikkeling van de dans als kunstvorm. Zo zette hij dansvormen als Indiase dans en breakdance op de kaart. Jaren geleden had hij al eens een prijsje gekregen. In eigen kring dan wel, en eigenlijk voor de gein. Spreksel, lachend: “Omdat ik er nooit een won.”

Toen Corso (later Korso en ten slotte Korzo) in het voorjaar van 1984 begon in een kraakpand aan de Prinsestraat op de restanten van een bioscoop, was dat een statement. Theater in het Hofkwartier! Spreksel kwam vier jaar later om de hoek kijken, toen hij na een studie letteren en een opleiding tot danser aan de Universiteit van Amsterdam solliciteerde als dansprogrammeur, aanvankelijk onbezoldigd. “Maar ik zag toen al wel meteen de potentie van deze plek.” Het Nederlands Dans Theater en – eventjes – Djazzex vormden in die jaren de contouren van het danslandschap in de stad. Andere dansgroepen meden Den Haag veelal, want de Koninklijke Schouwburg was ongeschikt voor dans, het NDT programmeerde in het Danstheater aanvankelijk geen dansgroepen van buiten en Theater aan het Spui bestond nog alleen op de tekentafel. Spreksel spreekt van Den Haag als een woestenij, ‘terwijl in Amsterdam en elders in het land de dans bloeide’. De ommekeer in Den Haag kwam met het CaDance Festival, bedacht om moderne dans in de etalage te zetten. Het festival werd in 1988 door John Reinders van Het Gebeuren in het leven geroepen. Spreksels vondst is dat hij er een premièrefesti-

6 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Gek op Kikker Het Kinderboekenmuseum trekt de aandacht met de expositie ‘Ik ben Kikker’, over de beroemde creatie van Max Velthuijs. Ook de andere dieren zijn een fijn excuus voor activiteiten, van schat graven tot schaatsen.

Karin Bloemen. | Foto: Nick van Ormondt

Debuut Karin Bloemen bij Residentie Orkest Paul van Vliet en vele andere artiesten gingen haar voor. In januari is het de beurt aan Karin Bloemen. Zij treedt op met het Residentie Orkest in het Nieuwjaarsconcert.

De echte liefhebber van klassiek krabt zich misschien achter de oren, maar het orkest laat soms Bach en Beethoven even voor wat ze zijn, om een handreiking te doen naar andere muzieksoorten en genres.

Cross-over, heet zoiets, en op 6 januari is het dus de beurt aan ‘La Bloemen’.

Waarom zij? “Zij is een rasartiest, een allround talent met een enorme uitstraling,” zegt een woordvoerder van het orkest. Zelf wijst Bloemen op haar liefde voor de klassieke muziek en dan met name het vocale deel daarvan. Ze luisterde in haar jeugd vaak naar grootheden als Christina Deutekom, Mario Lanza en Maria Callas. Maar uiteindelijk koos ze voor de kleinkunst. “Ik was erg geïnspireerd geraakt door Jasperina de Jong, die met virtuoze zang, dans, acteren en cabaret de zaal plat kreeg. Dat wilde ik ook kunnen!

Dus deed ik auditie aan de Kleinkunstacademie. Ik geloof dat ik indruk maakte met mijn ‘Koningin

van de nacht’ (uit Mozarts ‘Zauberflöte’, red.), want ik zong een hoge F alsof het niks was.”

Het orkest begeleidt Bloemen in songs van Marlène Dietrich en een aantal Nederlandstalige klassiekers, zoals ‘Wat voor weer zou het zijn in Den Haag’ (Schmidt/Bannink) en ‘Het Dorp’ (Sonneveld/Ferrat). Speciaal voor de gelegenheid zijn arrangementen gemaakt, waardoor ook het orkest goed tot zijn recht komt.

Bloemen heeft niet eerder met een symfonieorkest gezongen. Wel stond ze ervoor in het tv-programma ‘Maestro’. “Dat was waanzinnig om te doen, ik was een blij meisje en was heel erg op mijn plek!”, zegt ze daarover. En dat klopt ook wel, want hoewel ze de dirigentencompetitie niet won, bereikte ze wel de finale. Maar over het leiden van het orkest hoeft ze zich geen zorgen te maken bij het Nieuwjaarsconcert, want dat doet Jan Stulen, een oude rot in het vak, die vele jaren het Promenade Orkest leidde.

Nieuwjaarsconcert Residentie Orkest, vrijdag 6 januari, 20.30 uur, Zuiderstrandtheater. Meer informatie: www.residentieorkest.nl

voor de doelgroep, zowel met pen als penseel. Eén raak streepje is genoeg om een uitdrukking weer te geven. Kinderen snappen het meteen.”

Zo leren ze volgens Meinderts omgaan met emoties, geholpen door de overzichtelijke dynamiek tussen Kikker en bijfiguren.

Door Olivier van Nooten Beer houdt van schat e groene graven, Rat is een klusser antiheld en Varkentje bakt graag Max Velthuijs. | Foto: PR met getaarten. Activiteiten in streepte het museum zijn daarop broek heeft waarschijnlijk meer afgestemd. Bezoekers kunnen schat graven, taarvan de wereld gezien dan zijn ten bakken, schaatsen en klussen. Verder vertelt schepper: de belevenissen van Kikker zijn in meer een Verhalendame en zijn er in de kerstvakantie dan vijftig talen te lezen. Hoe komt dat eigenlijk? sneeuw, haardvuur en workshops. Er zijn in totaal Aad Meinderts, directeur van het Literatuur- en drie exposities, dus jeugd van boven de zes kan Kinderboekenmuseum, heeft daar best een verklazich ook prima vermaken. Meinderts over ‘Papiria’: ring voor. Zijn favoriete ‘Kikker’ kan als illustratie “Degenen die de leeskunst machtig zijn, mogen het dienen. “Dat verhaal gaat over een dood vogeltje. gevaar dat Inktvraat heet bestrijden. Aan het eind Toegankelijk en volstrekt authentiek, zonder dat van de tocht heb je dan een eigen verhaalfiguur gehet zwaar wordt. Velthuijs bespreekt grote gevoemaakt.” lens als angst, liefde, het vreemde, vriendschap of Bierviltjes de dood. Veel kinderen komen er op jonge leeftijd toch mee in aanraking,” vertelt Meinderts, die beHeel soms kruipt er een Rupsje Nooitgenoeg (‘gevestigt dat veel kinderboeken zulke thema’s links niale vertaling’) het pand binnen, mits gepast; het laten liggen. overgrote deel van het vertoonde betreft vaderlandDe universele inhoud leverde ‘schrijvenaar’ Max se schrijfkunst. ‘Ik ben Kikker’ is de eerste expo die Velthuijs (1923-2005), als graficus begonnen op ook in het Engels te volgen is. “We hebben gemerkt de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, dat er veel bezoekers uit het niet-Nederlandse taalinternationaal succes op. “Waar ook op de aardbol, gebied komen. Hoofdtaak blijft de collectie, dat is je kan je inleven. De verhalen zijn avontuurlijk en het begin en eind. Een archief van zes kilometer hebben een positieve toon, zonder belerend te zijn. aan papier. Niet allemaal keurig op A4’tjes natuurAlsof hij wereldliteratuur heeft getransponeerd lijk, er zitten ook bierviltjes tussen.” Het digitali-

D

Rabarber met familievoorstelling rond Baron van Münchhausen

‘Heija. Heija!

En nog eens heija!!’

Münchhausenland? Dat bestaat echt! Nabij Hannover. Rabarber fantaseerde vrijelijk op de vrolijke verhalen rond de legendarische baron.

verhalen over zijn reizen, de jacht, zijn honden en paarden, zijn gevangenschap en zijn avonturen ter zee, naar de maan, en dwars door de aarde.

Door Eric Korsten

“Het verhaal volgen we aan de hand van het ziekelijke jongetje Bram. In een koortsdroom waant hij zich de baron zelve, op pad naar Venetië om daar een klassiek concert te dirigeren. Bram wil afrekenen met alle kou in de wereld door muziek te maken, te vertellen, te verzinnen, te leven!”, vertelt regisseur en theaterdocent Jeroen de Graaf. De kernvraag in dit stuk is steeds: wat is echt, en wat is niet echt. “In dit wonderlijke verhaal gebeurt voor jong (5+) visueel aldoor een hoop; voor kijkers die al wat langer meegaan is het bloemrijke verhaal, geschreven door Marcel Roijaards, een gelaagd avontuur.”

T Jan Stulen. | Foto: PR

ijdens de doorloop in de Appelloods regent het volop nieuwe Georgina Verbaantjes en Bas Muijsjes, de twee ‘succesnummers’ van Rabarber. ‘Heija. Heija! En nog eens heija!!’, zo vuurt Ivana Tika, vernoemd naar de ex-vrouw van Donald Trump, stampvoetend ‘haar’ troepen aan. Het is een rol van de gedreven spelende Liz Vergeer (10) als hoofdofficier van De Witte Keizer. Het dondersteentje maakt deel uit van de cast voor de voorstelling ‘De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen’, dit jaar de grootscheepse familieproductie die Rabarber traditiegetrouw rond de kerstperiode met eigen leerlingen in de hoofdrol uitbrengt.

Van de Duitse edelman wordt gezegd dat hij in de achttiende eeuw in het Russische leger vocht tegen de Turken. Later zou hij er op zijn landgoed over hebben opgeschept en zijn gasten de meest wonderbaarlijke geschiedenissen hebben opgedist. Pocherige

Kanonskogel Deze uiterst verbeeldingsrijke baron, Karl Friedrich Hieronymus welteverstaan, wordt bij Rabarber bij toerbeurt gestalte gegeven door Michiel Korte (14) en Frederik von Maltzahn (11). Allebei hebben ze sinds vier jaar les bij Rabarber, de een vooral op aansporing van zijn moeder, de ander omdat het

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Kikker beleeft avonturen die grote thema’s op een lichte manier aanstippen. | Illustraties: Max Velthuijs

seren daarvan is volgens de gedreven directeur een ‘vreselijk dure operatie, maar helaas niet sexy’. Eerder sprak hij zijn verontrusting uit over bezuinigingen (waarvan een deel is teruggedraaid), die de wetenschappelijke functie van zijn museum zouden ondergraven. “We worden afgerekend op een aantal factoren, waaronder het aantal bezoekers en eigen inkomsten.

Ons aankoopbudget is nul euro.” Hij vertelt hoe de frisse website van het Literatuurmuseum (waar een groeiend deel van de collectie toegankelijk is) in een halfjaar meer dan 100.000 nieuwsgierigen trok. De site won Europese prijzen, wekelijks verschijnen er artikelen. Het ‘onlineplatform’ blijkt een ander publiek te bereiken dan er normaal in het museum wandelt

7

(veelal vrouwen van over de vijftig, schat Meinderts). Een tentoonstelling is daarbij maar een paar maanden te bezoeken, waarvoor je ook nog eens naar Den Haag moet. Nu bedient de instelling bijvoorbeeld buitenlandse faculteiten ‘die de Nederlandse literatuur volgen’. Uiteindelijk lijkt het Meinderts vooral om de kracht van verhalen te gaan. “Wij geloven echt in literatuur, dus niet zomaar grappig voor erbij. Het gaat over grote thema’s als ‘de ander’, zeker op dit moment van maatschappelijk belang. Literatuur vergroot empathisch vermogen.”

‘Ik ben Kikker’, expositie (vanaf 0 jaar) in het Kinderboekenmuseum.

Meer informatie: www.kinderboekenmuseum.nl

Mini & Maxi nodigen vluchtelingen uit

Scène uit 'Baron van Münchhausen'. | Foto: Yoni Serlie

sporten hem niet genoeg in het bloed zat.

Hij noemt acteerlessen ‘ontsnappen aan het leven’. Een paar van de fantasieverhalen rond de baron kenden ze alle twee al wel, van horen zeggen of vertellen, of ooit op dvd gezien. “Het verhaal van de kanonskogel waarmee de baron met behulp van een reuzenlucifer wordt weggeschoten,” antwoordt Frederik op de vraag naar zijn favoriete verhaal uit de overleveringen van de baron.

“Voor mij is dat de spannende bevrijding uit het moeras,” zegt Michiel. “Al speel ik in die scène dan wel niet zelf de hoofdrol.” De Graaf slaat het vraaggesprek met genoegen gade. “Het is heel veel praten en uitleggen,” zegt hij. “Maar het mooie is: je ziet ze onder je ogen groeien.”

Met de première in het verschiet is het voor de twee baronnen een kwestie van het hoofd koel houden. “Ik kan maar beter aan iets

anders danken dan de première,” bekent Michiel. “Maar ach, het komt vooral aan op de teksten goed uit het hoofd te leren.” Ook Federik voelt het stilaan kriebelen in z’n buik: “Het komt nu allemaal wel heel dichtbij.”

Rabarber, ‘De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen’, maandag 26 december tot en met woensdag 4 januari 2017,Theater aan het Spui.

Meer informatie: www.rabarber.net

Ruim een jaar zijn ze weer terug in de theaters, Karel de Rooij en Peter de Jong, beter bekend als het muzikaal-komische duo Mini & Maxi. Bijzonder is dat ze bij elke voorstelling vijftig stoelen reserveren voor vluchtelingen.

“Dat wij weer samen kunnen en mogen spelen, is voor ons een geschenk. En daarom willen we anderen ook iets geven,” zegt De Rooij, die zich in het verleden al heeft ingezet om inburgeraars naar het theater te krijgen. “Ons programma is bij uitstek geschikt voor een breed publiek, omdat het vrijwel geen tekst bevat. Het is muzikaal variété dat iedereen kan begrijpen. We krijgen er ook goede en aandoenlijke reacties op.” De speciale gasten worden begeleid door leden van de Haagse rotaryclubs.

De Rooij en De Jong spelen hun show ‘Nu’ nog tot en met mei 2017. In januari trappen ze af in de Koninklijke Schouwburg. “Vorig jaar zijn we voorzichtig begonnen in Den Haag , eerst op de zondagmiddag. Het lukte nog, twaalf jaar nadat we door Peters nekhernia met Mini & Maxi moesten stoppen. En de belangstelling was groot, zodat we snel het land zijn ingegaan.

Natuurlijk, het tempo ligt minder hoog en we doen niet meer van die hele acrobatische dingen. We brengen een mix van oude en nieuwe dingen en toch ook een beetje tekst, in de vorm van scènes uit het stuk ‘Wachten op Godot’, dat we samen hebben gespeeld.”

Mini & Maxi, ‘Nu’, 6 en 7 januari, 20.15 uur, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: www.ks.nl

8 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Theater, Muziek & Evenementen Gegevens voor de UITagenda De brongegevens voor deze weekagenda zijn afkomstig van Den Haag Marketing. Vanwege de beperkte ruimte bevat de agenda een selectie van het totale culturele aanbod in de regio. Kijk voor het volledige programma en de omschrijvingen op www.denhaag.com Tips kunt u (uiterlijk een week van tevoren) uitsluitend mailen naar info@denhaag.com ter attentie van Arja Kalhorn en Rob Hogeslag.

vrijdag 23 december,

EBinnenstad Den Haag, gratis 19:00

23:00

23:00

23:30

23:30

23:30

23:59

Laaks Jeugdtheater - Hairspay | jeugd musical | Laaktheater, vanaf €6,00

10:00

10:00

10:00

11:00

12:00

12:00

Peuterdans | ballet jeugd | Dansen, springen en vrij bewegen voor de allerkleinsten. Doe gezellig mee!

De Nieuwe Regentes, vanaf €6,00 tot €7,00 Omniversum films | film jeugd | Prachtige films op een gigantisch koepelscherm.

Beeld en geluid in Omniversum zijn zo groot dat het theater op zijn grondvesten trilt.

Omniversum €10,75, Jeugd: €8,75 MegaStores December feestweek | workshop jeugd | Om een helpende hand te bieden, te inspireren en te entertainen, organiseert MegaStores Den Haag daarom van 10 tot en met 31 december gratis een aantal bijzondere activiteiten voor jong en oud.

MegaStores Den Haag, gratis TINK | festival | De Haagse binnenstad is in december (van 8 tot en met 24 december 2016) weer een lust voor het oog tijdens winterevent 'TINK amazing shop windows The Hague'. Winkeletalages worden tijdens het event omgetoverd tot ware kunstwerken.

Binnenstad Den Haag, gratis Willemsvaart - Royal Christmas Fair | rondleiding | Kom helemaal in kerstsfeer en vaar mee de speciale vaarten van de Willemsvaart. Onder het genot van warme chocolademelk of thee kun je tussen 12:00 uur en 21:00 uur meevaren.

Binnenstad Den Haag, vanaf €7,50 Royal Christmas Fair | markt | Koninklijke kerstmarkt in Den Haag! De Royal Christmas Fair brengt je met twinkelende lichtjes en bekende kerstliedjes in de ultieme kerstsfeer.

Lange Voorhout, gratis

13:00

Bites & Stories - Food Tour The Hague culinair | rondleiding wandeling | .

14:00

Rondleiding stadsboerderij UF002 De Schilde | culinair rondleiding | Tijdens een

19:30

Voorhout, vanaf €17,50 19:30

16:00

16:00

16:00

17:00

17:30

18:00

Ooievaart - Dickens' Kerst door de ogen van Van Gogh | rondleiding | In aanloop naar Kerst organiseert de Ooievaart in samenwerking met de Vincent van Gogh Experience Den Haag een vaararrangement.

Binnenstad Den Haag, vanaf €19,50 Magische Lichtjesmaand | jeugd | Madurodam brengt verwondering bij groot en klein door het park met meer dan 50.000 twinkelende lichtjes magisch te verlichten.

Madurodam, vanaf €10,00 Jazz ’n Jams | jazz | Jazz ’n Jams is great live jazz music with a jam session at Brasserie De Haagsche Zwaan, only five minutes from the Royal Conservatory Binnenstad Den Haag Extra koopavond | open dag |

ADO Den Haag (vrouwen) - Twente |

14:30

Laaks Jeugdtheater - Hairspay | jeugd musical | Deze kerst belanden we in de

sixties.

Laaktheater, vanaf €6,00 15:00

18:00

19:00

23:30

Miss Patsy Stonehenge - Divalicious December | rondleiding wandeling | ange Voorhout, vanaf €17,50 Extra koopavond | open dag | Binnenstad Den Haag, gratis Blues in Den Engel | jazz popmuziek | Live muziek in deze gezellige lunchkamer in het

23:30

23:30

waag samen een dansje om de feestdagen in te luiden.

Danzig Fiesta havana | dance | Op zaterdag is Havana een van de hotspots van Den Haag.

Havana, gratis Kerstavond met De Kraaien | popmuziek | Yes, De Kraaien komen jouw Kerstavond (24 dec) onveilig maken!

Paard van Troje, vanaf €15,00

Paardcafé - Allez! Allez! Presents

advertentie

zaterdag 24 december

sport | Vrouwenvoetbal Eredivisie Wedstrijd

20:00

20:00

20:00

20:15

van ADO Den Haag dames 1 tegen Twente.

ADO Kyocera voetbalstadion Disney's The Lion King | musical | AFAS Circustheater, van €29,00 tot €95,00 Jesus Christ Superstar | musical | World Forum Liptease kerstshow | popmuziek | Zoet en zuiver, maar ook pittig als een oogappeltje.

Stoer, stug en geolied als een V8 Blok.

Paard van Troje, vanaf €15,00

Erik van Muiswinkel & Justus van Oel - Erik en Justus vertellen een FILM |

09:00

10:00

10:00

komedie over vriendschap.

Theater de Veste, vanaf €21,50, Uitpas: vanaf €19,50 20:15

Holland Baroque - Christmas with Holland Baroque | klassieke muziek | Baroque presenteert een prachtig Brits kerstprogramma met muziek uit de zeventiende en achttiende eeuw, van Purcell tot Händel.

Nieuwe Kerk, vanaf €2

20:15

10:00

10:00

Op Sterk Water - Een wonderbaarlijke Kerst met Op Sterk Water | cabaret | Theater Diligentia

20:15

20:30

20:30

20:30

20:30

20:30

23:00

23:00

23:00

Het Nationale Toneel - Race | toneelstuk | Het debuut van Eric de Vroedt als artistiek leider bij het Nationale Toneel uit Den Haag: "Race" van David Mamet.

Koninklijke Schouwburg vanaf €7,50 tot €27,50, Uitpas: vanaf €7,50 tot €26,00, Jeugd: vanaf €13,25 tot €24,00 Bob Schwarze speelt Scrooge | toneelstuk | Bob Schwarze speelt weer de zuurpruim Scrooge uit Dickens’ beroemde 'A Christmas Carol'.

Theater Branoul, vanaf €20,00 Marcel Harteveld - De Sneeuwengel | cabaret | Hij droomt al zijn hele leven van één ding: een ontmoeting met een echte engel.

Theater PePijn, vanaf €14,50, Uitpas Blue J afscheidsconcert | popmuziek | De band Blue J stopt ermee! Oh wat jammer!!

Dus deze wordt hun laatste optreden.

Paard van Troje, gratis OhOhHaagse Hotspots | rondleiding wandeling dance | Wil je de echte hotspots van het Haagse uitgaansleven leren kennen, ga dan een keertje mee met met deze kroegentocht van OhOhDenHaag.

Binnenstad Den Haag, vanaf €18,50 Sappige, Haagse Zonden | rondleiding wandeling | Tijdens deze bijzondere 2 uur durende stadswandeling neemt stadsgids Patrick je vanaf het standbeeld van Haagse Harry aan de Grote Markt mee op een wandeling door het centrum van Den Haag.

Binnenstad Den Haag, vanaf €12,50 Kerst op de Antillen | dance | Voor iedereen die Kerst liever in zijn bikini op de Antillen viert.

Danzig @ Friday | dance | De beste start van je weekend begint bij Danzig, een van de populaire danscafés in Den Haag!

Danzig Nachtdienst | dance | Een feest van Delftse bodem die het ook in Den Haag goed doet.

Zaterdagse bloemen- en plantenmarkt | markt | Rond de Grote kerk worden verse bloemen, boeketten, plantjes voor in de tuin en op het balkon verkocht.

Binnenstad Den Haag

cabaret toneelstuk | Een diepzinnige

Binnenstad Den Haag, vanaf €50,00

tour bij UrbanFarmers leer je meer over het concept achter deze bijzondere stadsboerderij. vanaf €7,50 tot €30,00 Kerst in de Fahrenheitstraat | culinair jeugd | Leuke kerstactiviteiten in winkelgebied De Fahrenheit in Den Haag.

Fahrenheitstraat, gratis Bites & Stories - Wijntour | culinair rondleiding wandeling | De liefde van een stad gaat door de maag, vinden ze bij Bites & Stories.

Plein, vanaf €75,00

Miss Patsy Stonehenge - Divalicious December | rondleiding wandeling | Lange

De volgende editie van Nachtdienst heeft een line- up waar je gek van wordt.

Paard van Troje, vanaf €12,00 tot €15,00 Ladies Night | dance | Elke vrijdagavond is het Ladies Night in de Haagsche Kluis!

De Haagsche Kluis, gratis Millers Friday | dance | Elke vrijdag na een lange week studie en/ of werk kun je bij Millers je weekend aftrappen met een fijn feestje.

Millers, gratis Paardcafé: Smaakmakers | dance | Smaak is een keuze, en die wordt je niet graag opgelegd.

Paard van Troje, gratis Feestcafe Rootz | dance popmuziek | Het nieuwe club seizoen gaat beginnen en ook onze drukste avond van de week heeft een kleine make-over gekregen!

Rootz, gratis Fijn! | dance | Elke vrijdag lekker dansen, kletsen en genieten vlak bij de Grote Markt.

Club Seven, gratis Vrijdag in het Feest | dance | Elke vrijdag helpt het Feest van Sinterklaas je om het weekend goed te beginnen.

Het Feest van Sinterklaas, vanaf €1,00 tot €3,50

10:00

11:00

12:00

12:00

Rondleiding stadsboerderij UF002 De Schilde | culinair rondleiding | Tijdens een tour bij UrbanFarmers leer je meer over het concept achter deze bijzondere stadsboerderij.

UrbanFarmers, vanaf €7,50 tot €30,00 MegaStores December feestweek | workshop jeugd | Om een helpende hand te bieden organiseert MegaStores Den Haag van 10 tot en met 31 december gratis een aantal activiteiten voor jong en oud.

MegaStores Den Haag, gratis Omniversum films | film jeugd | Prachtige films op een gigantisch koepelscherm.

Omniversum, €10,75, Jeugd: €8,75

Vakantieactiviteiten Sea Life Scheveningen | jeugd | SEA LIFE Scheveningen organiseert in de vakantieperioden leuke, kinderactiviteiten die met een toegangskaartje gratis bijgewoond kunnen worden.

SEA LIFE Scheveningen, vanaf €10,75 Madurodam Winterweken | jeugd | Kom naar de Winterweken in Madurodam tijdens de kerstvakantie!

Madurodam, vanaf €12,50 TINK | festival | De Haagse binnenstad is in december (van 8 tot en met 24 december 2016) weer een lust voor het oog tijdens winterevent 'TINK amazing shop windows The Hague'.

Binnenstad Den Haag, gratis Kerst in de Fahrenheitstraat | culinair jeugd | Leuke kerstactiviteiten in winkelgebied De Fahrenheit in Den Haag.

Fahrenheitstraat, gratis

Bites & Stories - Food Tour The Hague culinair | rondleiding wandeling |

Vier Tweede Kerstdag in stijl!

Sjaak Bral, de meester van het actuele cabaret, verzorgt al twintig jaar non-stop zijn oudejaarsconference in de Nederlandse theaters. ‘Een oudejaarsconference is een fantastische happening.

Een afgebakende periode, een moment van bezinning, nog één keer omkijken naar wat er goed en slecht ging. Daar gaat een helende werking van uit’, aldus Sjaak. Het jaar 2016 – met een lach, een snik en een moraal.

SJAAK BRAL – Vaarwel 2016 Maandag 26 dec 2016 20:15 u. | www.rijswijkseschouwburg.nl

20:30

13:00

13:00

13:30

14:00

Frommermann - FrommerKerst | Nacht? Dacht het niet!

Nieuwe Kerk, vanaf €2

20:30

het Paardcafé.

Paard van Troje 23:59

Bob Schwarze speelt Scrooge | toneelstuk | Theater Branoul, vanaf €20,00

20:30

Marcel Harteveld - De Sneeuwengel | cabaret | Theater PePijn, vanaf €14,50,

23:59

Uitpas 20:30

Vivacious Tour of Sins | rondleiding wandeling |Binnenstad Den Haag, vanaf

€12,50 21:00

22:00

22:30

23:00

23:00

23:00

23:00

23:00

23:00

Zaterdag in het Feest | dance | Elke zaterdag is het groot feest! De resident DJ's draaien elke week de lekkerste topplaatjes.

Het Feest van Sinterklaas, vanaf €1,00 tot €3,50 Sexy Saturday | dance | Op Sexy Saturday staan de vaste huis-dj's op het programma.

Club Lustig

zondag 25 december

X-Mas Eve Pub Crawl | rondleiding wandeling dance | Kerst komt er weer aan en dit betekent dat het tijd is voor gezelligheid, leuke mensen, en goede feestjes! De kroegentocht start om 21:00 uur en zal eindigen in een bar om 05:00 uur!

Binnenstad Den Haag, vanaf €15,00

Koninklijke Schouwburg pakt uit! | popmuziek toneelstuk | In december presenteert de Koninklijke Schouwburg een programma op plekken in de binnenstad.

Binnenstad Den Haag, gratis Sappige, Haagse Zonden | rondleiding wandeling | Tijdens deze bijzondere 2 uur durende stadswandeling neemt stadsgids Patrick je vanaf het standbeeld van Haagse Harry aan de Grote Markt mee op een wandeling door het centrum van Den Haag.

Binnenstad Den Haag, vanaf €12,50 Kinderrondleiding Binnenhof | rondleiding jeugd | ProDemos organiseert elke zaterdag om 13.00 uur een rondleiding voor kinderen van 6 t/m 12 jaar.

ProDemos - Huis voor democratie en rechtsstaat, €5,00 Binnenhof-en centrumwandeling | wandeling | Tijdens deze wandeling maak je kennis met een van de oudste regeringscentra van Europa 'Het Binnenhof'.

VVV Den Haag, vanaf €9,95 Groot Kerstcircus Den Haag circus | jeugd musical | Malieveld, vanaf €19,00 tot €49,00, Jeugd: vanaf €15,00 tot €45,00

dance | Allez! Allez! is de donderdagnacht in

klassieke muziek popmuziek musical | Stille

Binnenstad Den Haag, vanaf €50,00 13:00

Seabiscuit & The Northern Dancer |

Statenkwartier.

Lunchkamer Den Engel, gratis

Kerstnachtdienst - Het gevoel van Kerst folklore | klassieke muziek | Een feestelijke viering. Met kerstliederen, een saxofoonkwartet, orgel, dans, verhaal en gesproken woord.

Grote Kerk, gratis 80s 90s X-mas Edition | dance | Vorig jaar hebben jullie je zo schandalig belachelijk gemaakt dat we deze kerstavond weer met liefde alles uit de kast trekken.

De Boterwaag Millers Saturday | dance | Op zaterdag is het fijn uitgaan bij Millers Den Haag!

Millers, gratis Meet the Streets | dance | Meet the Streets is back! Bigger and better! Bereid je voor op ons 10-jarig jubileum met een keiharde comeback!

Club Seven Haagse Kluis Saturdays | dance | Elke zaterdag kun je in De Haagsche Kluis genieten van gastoptredens en wil je nooit meer naar huis!

De Haagsche Kluis, gratis I Love Techno | dance | I Love Techno met de beste dj's.

Magistrat SaturdayZ | dance | Danzig noemt zichzelf 'het' gezelligste danscafé van Den Haag en omstreken.

Danzig Santa's Bday Bash | dance | De Kerstman is jarig en hij geeft een feest... in Danzig!

Kom ook en neem al je vrienden mee. En

10:00

10:00

12:00

12:00

13:00

13:00

14:00

Omniversum films | film jeugd | Prachtige films op een gigantisch koepelscherm.

Omniversum, €10,75, Jeugd: €8,75, Madurodam Winterweken | jeugd | Kom naar de Winterweken in Madurodam tijdens de kerstvakantie!

Madurodam, €12,50 Groot Kerstcircus Den Haag circus | jeugd musical | Groot Kerstcircus Den Haag behoort tot de oudste Kerst/Wintercircussen in Nederland.

Malieveld, vanaf €19,00 tot €49,00, Jeugd: vanaf €15,00 tot €45,00

Bites & Stories - Food Tour The Hague culinair | rondleiding wandeling | Bites & Stories neemt je tijdens de vier uur durende Food Tour The Hague mee langs een heerlijke mix van de Haagse hoogtepunten.

Binnenstad Den Haag, vanaf €50,00 Vivacious Tour of Sins | rondleiding wandeling | Tijdens deze bijzondere 2 uur durende Engelstalige stadswandeling neemt stadsgids Patrick je vanaf het standbeeld van Johan de Witt mee op een wandeling door het centrum van Den Haag.

Binnenstad Den Haag, vanaf €12,50 Disney's The Lion King | musical | Op een stralende dag komt Simba ter wereld. Vol trots tonen zijn ouders de leeuwenwelp als troonopvolger van koning Mufasa aan het uitgestrekte dierenrijk.

AFAS Circustheater, vanaf €29,00 tot €95,00 Het Nationale Toneel - Race | toneelstuk | Het debuut van Eric de Vroedt als artistiek leider bij het Nationale Toneel uit Den Haag: "Race" van David Mamet.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €7,50 tot €27,50, Uitpas: vanaf €7,50 tot €26,00, Jeugd: vanaf €13,25 tot €24,00

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

14:00

Residentie Orkest en De Dutch Don't Dance Division - Alice in Winter Wonderland | klassieke muziek ballet | Witte wervelstorm van muziek en dans.

Zuiderstrandtheater, vanaf €22,00 tot €29,00, Uitpas: vanaf €19,50 tot €26,50, Jeugd: vanaf €19,00

15:00

21:00

22:00

22:30

13:00

14:00

Combattimento & Wishful singing - Knisperende Kerst | klassieke muziek | De musici van Combattimento presenteren onverwoestbare klassiekers.

Nieuwe Kerk, vanaf €2 Gekke Geit jazz | jazz | Jazzartiesten uit binnen- en buitenland in de bar van Hostel The Hague. Na het concert is er een mogelijkheid tot jammen.

Hostel The Hague, gratis Havana Bachata & Havana Latino | dance jazz | Op deze avonden gaan jouw heupen vanzelf bewegen.

Havana, gratis The Rootz Sunday 'Open' Jam | dance | Elke zondag The Rootz Sunday 'Open' Jam. Rootz, gratis

14:00

14:30

15:00

maandag 26 december 10:00

10:00

10:00

10:00

Madurodam Winterweken | jeugd | Kom naar de Winterweken in Madurodam tijdens de kerstvakantie!

Madurodam, jeugd: €12,50

19:00

Vakantieactiviteiten Sea Life Scheveningen | jeugd | SEA LIFE

20:00

Scheveningen organiseert in de vakantieperioden leuke, kinderactiviteiten.

SEA LIFE Scheveningen, vanaf €10,75 Omniversum films | film jeugd | Prachtige films op een gigantisch koepelscherm.

Omniversum, €10,75, Jeugd: €8,75

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00

10:00

11:00

11:00

12:00

12:30

17:00

23:00

23:30

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, anaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00 Groot Kerstcircus Den Haag circus | jeugd musical | Malieveld, vanaf €19,00 tot €49,00, Jeugd: vanaf €15,00 tot €45,00

€49,00, Jeugd: vanaf €15,00 tot €45,00 12:30

10:00

13:00

Kerststallen-collectie broeder Frans Wils | open dag | Stadsklooster Den Haag,

13:00

De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen | jeugd musical

10:00

13:00

13:00

11:00

11:00

11:00

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00 Vreugdevuur Scheveningen | open dag festival | Scheveningen Bad, gratis

13:00

13:30

14:00

18:00

18:00

18:00

19:30

20:00

advertentie

20:00

20:15

20:30

Feestelijk nieuwjaarsconcert met Nederlands Kamerkoor o.l.v. Edo de Waart Wat gebeurt er als je een beroemde orkestdirigent voor 24 zangers zet? Dat ontdekt u in de serie ‘Big to Basics’ van het Nederlands Kamerkoor, met dit jaar dirigent Edo de Waart. Geniet van een feestelijk nieuwjaarsconcert in de sfeervolle ambiance van de Nieuwe Kerk.

20:30

21:00

Zaterdag 14 januari, 20.15 uur. Nieuwe Kerk, Den Haag www.zuiderstrandtheater.nl of 070 88 00 333

jeugd musical | Groot Kerstcircus Den Haag

behoort tot de oudste Kerst/Wintercircussen in Nederland. De show heeft een reputatie hoog te houden als het gaat om spectaculair circus.

Malieveld, vanaf €19,00 tot €49,00, Jeugd: vanaf €15,00 tot €45,00 12:30

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

advertentie

| Theater aan het Spui, vanaf €15,00, Jeugd: vanaf €10,00 Sappige, Haagse Zonden | rondleiding wandeling | Binnenstad Den Haag, vanaf €12,50

Pimp je pakkie in Tante Jookjes Superatelier | jeugd | Parkeer je ouders aan een tafeltje met koffie en de krant terwijl jij wonderen verricht achter de naaimachine!

De Boterwaag

Vakantieactiviteiten Sea Life Scheveningen | jeugd | SEA LIFE Scheveningen, Jeugd: vanaf €10,75, vanaf €14,75 Vredespaleis Rondleiding | rondleiding | Vredespaleis

23:00

uit je dak kan gaan!

Paard van Troje, vanaf €10,00 Dag van de popquiz | popmuziek | Traditioneel is tussen Kerst en oud & nieuw in de Zwarte Ruiter de Popquiz Marathon.

Verzamel je sterrenteam en laat Den Haag weten wie de baas is!

De Zwarte Ruiter, gratis Tequila Tuesdays | dance | Eigenlijk duurt het altijd veel te lang voordat het weer weekend is. Daarom kun je elke dinsdag

gratis

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00

22:00

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00

Madurodam Winterweken | jeugd | Kom naar de Winterweken in Madurodam tijdens de kerstvakantie!

Madurodam, Jeugd: €12,50

Groot Kerstcircus Den Haag | circus jeugd musical | Malieveld, vanaf €19,00 tot

14:30 10:00

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00

| Een jongetje vliegt op een kanonskogel de wereld rond.

Theater aan het Spui, vanaf €15,00, Jeugd: vanaf €10,00 Het Nationale Toneel - Race | toneelstuk | Het debuut van Eric de Vroedt als artistiek leider bij het Nationale Toneel uit Den Haag: "Race" van David Mamet.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €7,50 tot €27,50, Uitpas: vanaf €7,50 tot €26,00, Jeugd: vanaf €13,25 tot €24,00 Bob Schwarze speelt Scrooge | toneelstuk | Bob Schwarze speelt weer de zuurpruim Scrooge uit Dickens’ beroemde 'A Christmas Carol'.

Theater Branoul, vanaf €20,00 Laaks Jeugdtheater - Hairspay | jeugd musical | Deze kerst belanden we in de sixties.

Laaktheater, vanaf €6,00 Apollo Ensemble – Een Weense kerst | klassieke muziek | Dit jaar brengt het Apollo Ensemble een serie kerstconcerten met Weense muziek, samen met de Belgische sopraan Amaryllis Dieltiens.

Kloosterkerk, vanaf €22,50 Extra koopavond | open dag | Binnenstad Den Haag, gratis Wintervuurwerk | festival | Scheveningen Bad, gratis Jesus Christ Superstar | musical | World Forum District25 presents Steffi & Dexter | dance | Paard van Troje, vanaf €15,00 Paardcafé - DJ Cassus | dance popmuziek | DJ Cassus is een DJ die van zóveel verschillende genres houdt.

Paard van Troje, gratis

12:00

dinsdag 27 december

Rondleiding stadsboerderij UF002 De Schilde | culinair rondleiding | Tijdens een tour bij UrbanFarmers leer je meer over het concept achter deze stadsboerderij.

UrbanFarmers, vanaf €7,50 tot €30,00 Vreugdevuur Scheveningen | open dag festival | JScheveningen Bad, gratis

De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen | jeugd musical

9

Rondleiding stadsboerderij UF002 De Schilde |culinair rondleiding | Tijdens een tour bij UrbanFarmers leer je meer over het concept achter deze bijzondere stadsboerderij.

UrbanFarmers vanaf €7,50 tot €30,00 Hofjeswandeling Gilde Den Haag | rondleiding wandeling | Een gids van het Gilde Den Haag voert je langs de bekendste en mooiste hofjes van de stad.

VVV Den Haag, vanaf €4,00

Residentie Orkest en De Dutch Don't Dance Division - Alice in Winter Wonderland | klassieke muziek ballet | Witte wervelstorm van muziek en dans.

Zuiderstrandtheater, vanaf €22,00 tot €29,00, Uitpas: vanaf €19,50 tot €26,50, Jeugd: vanaf €19,00 Laaks Jeugdtheater - Hairspay | jeugd musical | Deze kerst belanden we in de sixties.

Laaktheater, vanaf €6,00 Extra koopavond | open dag | In de binnenstad van Den Haag zijn de meeste winkels van maandag tot en met zaterdag tot 20:00 uur geopend. Op zondag tot 18:00 uur.

Binnenstad Den Haag, gratis DeDansWerkPlaats | ballet jeugd | In DDWP krijgen jonge beginnende groepen de ruimte om zelf aan de eigen choreo te werken. theater De Vaillant H3C Spitsessie | dance popmuziek | Haags Hiphop Centrum, gratis

Een kerstige vakantie Ja, daar is hij dan! Het langverwachte Buitengewone Kerstvakantie-overzicht van 2016. Wat kan je doen in Scheveningen? Of valt er misschien iets te zien? Van vuurwerk tot schaatsen, of een ijskoude duik in de Noordzee, ga mee en kom ook ontspannen aan zee! Waar moet je zijn om dit overzicht te vinden? Op www.buitengewoonscheveningen.nl natuurlijk!

En wat kan je daar allemaal verwachten? Want zoals je begrijpt, kunnen we nog wel uren doorgaan over de leuke kerstmarkten, Madurodam, het Zuiderstrandtheater, de Nieuwjaarsduik, The Lion King in het Circustheater, het Kurhaus, alle leuke koffietentjes, open dag bij de Boekdrukkerij en… pfff, te veel om op te noemen. Dat kan je dus verwachten! Fijne kerstvakantie in Scheveningen toegewenst!

naar Millers om het weekend af te sluiten, of juist heel vroeg te beginnen.

Millers, gratis

13:00

woensdag 28 december 10:00

Cool Event Scheveningen | sport jeugd |

10:00

Madurodam Winterweken | jeugd | Kom naar de Winterweken in Madurodam tijdens de kerstvakantie!

Madurodam, €12,50

10:00

10:00

10:00

10:00

11:00

11:00

11:00

Vakantieactiviteiten Sea Life Scheveningen | jeugd | SEA LIFE Scheveningen, Jeugd: vanaf €10,75, vanaf €14,75 Vredespaleis Rondleiding | rondleiding | Ben je na een rondgang in het Visitors Centre nieuwsgierig geworden wat zich achter de façade van het Vredespaleis bevindt? Een gids vertelt je over het gebouw en de instellingen die erin gehuisvest zijn.

Vredespaleis Vreugdevuur Scheveningen | open dag festival | Jaarlijks van 26 t/m 31 december vindt er op het Noorderstrand de opbouw plaats van het Vreugdevuur. Dit is een traditie met als inzet om het hoogste vreugdevuur van Nederland te organiseren.

Scheveningen Bad, gratis

12:00

Onder het buro - Warme wiebel wintertenen | jeugd | Het is winter, BIBBER BIBBERRR! En ik? Ik BIBBER BIBBERR want buiten is het koud. Dus doe je jas aan, je sjaal om, pak je wanten, je muts en kom mee dan gaan we samen zingen!

Theater Dakota, vanaf €6,00 Groot Kerstcircus Den Haag circus |

Pimp je pakkie in Tante Jookjes Superatelier | jeugd | Parkeer je ouders aan een tafeltje met koffie en de krant terwijl jij wonderen verricht achter de naaimachine!

De Boterwaag

13:00

Kerststallen-collectie broeder Frans Wils | open dag | Stadsklooster Den Haag,

14:00

Residentie Orkest en De Dutch Don't Dance Division - Alice in Winter Wonderland | klassieke muziek ballet |

gratis

14:00

14:30

15:00

18:00

19:30

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00

11:00

13:00

Meneer Monster - Gruffalo kerstspecial | jeugd | Deze kerst komt Meneer Monster eenmalig terug met een speciale winter-editie van 'De Gruffalo'.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00 MegaStores December feestweek | workshop jeugd | MegaStores Den Haag, gratis Omniversum films | film jeugd | Omniversum, €10,75, Jeugd: €8,75,

De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen | jeugd musical | Een jongetje vliegt op een kanonskogel de wereld rond. Hij beweert de baron van Münchhausen te zijn.

Theater aan het Spui, vanaf €15,00, Jeugd: vanaf €10,00

Scheveningen Bad, vanaf €3,00

Residentie Orkest en De Dutch Don't Dance Division - Alice in Winter Wonderland | klassieke muziek ballet | Witte wervelstorm van muziek en dans.

Zuiderstrandtheater, vanaf €22,00 tot €29,00, Uitpas: vanaf €19,50 tot €26,50, Jeugd: vanaf €19,00 Disney's The Lion King | musical | Op een stralende dag komt Simba ter wereld. Vol trots tonen zijn ouders de leeuwenwelp als troonopvolger van koning Mufasa aan het uitgestrekte dierenrijk.

AFAS Circustheater, vanaf €29,00 tot €95,00 Jesus Christ Superstar | musical | Deze populaire Engelstalige rockopera met de herkenbare muziek van Andrew Lloyd Webber en teksten van Tim Rice vertelt de laatste week uit het leven van Jezus. Ted Neeley, de originele Jezus uit de gelijknamige film, zal deze rol weer op zich nemen.

World Forum Het Nationale Toneel - Race | toneelstuk | Het debuut van Eric de Vroedt als artistiek leider bij het Nationale Toneel uit Den Haag: "Race" van David Mamet.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €7,50 tot €27,50, Uitpas: vanaf €7,50 tot €26,00, Jeugd: vanaf €13,25 tot €24,00 De Grote Eindejaarsquiz 2016 | lezing | Grijp jouw beste kameraden bij elkaar en vorm jouw droomteam: de strijd der titanen gaat aanbreken bij de 'De Grote Eindejaarsquiz 2016'.

Theater de Veste Vivacious Tour of Sins | rondleiding wandeling | Binnenstad Den Haag, vanaf €12,50 4O-UP | dance | 40-UP is een dansfeest met opzwepende muziek en unieke videobeelden. Een feest waar je in een ongedwongen sfeer, samen met leeftijdsgenoten, heerlijk

Koninklijke Schouwburg, vanaf €12,50, Uitpas: vanaf €11,00, Jeugd: vanaf €8,00

20:00

20:00

20:15

Witte wervelstorm van muziek en dans.

Zuiderstrandtheater, vanaf €22,00 tot €29,00, Uitpas: vanaf €19,50 tot €26,50, Jeugd: vanaf €19,00 Kinderworkshops Beelden aan Zee | workshop jeugd | Museum Beelden aan Zee in Scheveningen organiseert leuke kinderworkshops tijdens de schoolvakanties.

Museum Beelden aan Zee, Jeugd: €6,00 Laaks Jeugdtheater - Hairspay | jeugd musical | Laaktheater, vanaf €6,00

Rondleiding stadsboerderij UF002 De Schilde | culinair rondleiding | UrbanFarmers, vanaf €7,50 tot €30,00 Extra koopavond | open dag | Binnenstad Den Haag, gratis

Residentie Orkest en De Dutch Don't Dance Division - Alice in Winter Wonderland | klassieke muziek ballet | Witte wervelstorm van muziek en dans.

Zuiderstrandtheater, vanaf €22,00 tot €29,00, Uitpas: vanaf €19,50 tot €26,50, Jeugd: vanaf €19,00 Jesus Christ Superstar | musical | World Forum Disney's The Lion King | musical | AFAS Circustheater, vanaf €29,00 tot €95,00 Het Nationale Toneel - Race | toneelstuk | Het debuut van Eric de Vroedt als artistiek leider bij het Nationale Toneel uit Den Haag: "Race" van David Mamet, een razendsnelle advocatenshow over racisme en leugens.

Koninklijke Schouwburg, vanaf €7,50 tot €27,50, Uitpas: vanaf €7,50 tot €26,00,

10 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Vervolg | Theater, Muziek & Evenementen 19:00

20:15

20:30

21:00

22:00

22:00

23:30

Jeugd: vanaf €13,25 tot €24,00 Sjaak Bral - Vaarwel 2016 | cabaret | Actuele grappen en sterke Haagse humor - Sjaak Bral verzorgt al twintig jaar oudejaarsconferences in de Nederlandse theaters.

Theater Diligentia, vanaf €22,50, Uitpas: vanaf €21,00 Sappige, Haagse Zonden | rondleiding wandeling | Tijdens deze bijzondere 2 uur durende stadswandeling neemt stadsgids Patrick je vanaf het standbeeld van Haagse Harry aan de Grote Markt mee op een historische wandeling door het oude centrum van Den Haag en hoor je allerlei smeuïge verhalen uit vergane tijd. Hoewel ‘vergaan’…?!

Binnenstad Den Haag, vanaf €12,50 Febbysessie | popmuziek | De klassieke jamsessie zoals die al bijna twintig jaar iedere woensdag in Musicon hoort te zijn.

Geleid door - wie anders? - Febby Tasiran himself.

Musicon, gratis Salsa in de Boterwaag | dance | Elke woensdagavond is het salsa dansen in de Boterwaag aan de Grote Markt! De muziek wordt verzorgd door verschillende vaste dj's.

De Boterwaag, gratis Club Fluff | dance | We gaan drie nachten lang extra lief voor elkaar zijn deze kerstvakantie. Welkom in Club Fluff, de heetste club in de donkere hoekjes tussen kerst en oud & nieuw.

Zèta Haags Horeca Fiesta | dance | Het weekend staat voor de deur, en wij horeca tijgers moeten weer aan de bak. Hoe heerlijk om dan op woensdag met heel horeca Den Haag gewoon even al je kruit te verschieten!

Rootz

12:30

13:00

13:00

MegaStores December feestweek |

13:00

10:00

10:00

10:00

11:00

11:00

12:00

Vakantieactiviteiten Sea Life Scheveningen | jeugd | SEA LIFE Scheveningen, jeugd: vanaf €10,75, vanaf €14,75 Madurodam Winterweken | jeugd | Kom naar de Winterweken in Madurodam tijdens de kerstvakantie!

Madurodam, €12,50 Vreugdevuur Scheveningen |" open dag festival | Scheveningen Bad, gratis Kinderrijk | jeugd | Iedere schoolvakantie zet ProDemos de deuren van Kinderrijk wagenwijd open.

ProDemos - Huis voor democratie en rechtsstaat, Jeugd: €7,00 Groot Kerstcircus Den Haag circus| jeugd musical | Malieveld, vanaf €19,00 tot €49,00, Jeugd: vanaf €15,00 tot €45,00

ADVERTENTIE

De toeristische en culturele portal van Den Haag, Scheveningen en Kijkduin bevat actuele informatie over kunst en cultuur, winkelen, restaurants en uitgaan, festivals en evenementen en strand.

20:00

21:00

Paardcafé: Droppings + Mantis + Gross | popmuziek | Droppings is een noiserock quartet. Mantis is een instrumentale post-noiserockband. Gross is een magistraal donkere hersenkronkel van Patrick Dubois & co die tevens ook allen gediplomeerd zijn in wat ze doen aan instellingen zoals PXL Music & de beruchte 'Barak'.

Paard van Troje, gratis Salsadansen in Musicon | dance | Deze gezellige en voor iedereen gratis toegankelijke Salsadansavond is inmiddels

Pimp je pakkie in Tante Jookjes Superatelier | jeugd | Parkeer je ouders aan

advertentie

De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen | jeugd kanonskogel de wereld rond. Hij beweert de baron van Münchhausen te zijn.

Theater aan het Spui, vanaf €15,00, Jeugd: vanaf €10,00

13:00

13:30

14:00

14:00

14:30

15:30

16:30

17:00

18:00

18:00

Kerststallen-collectie broeder Frans Wils | open dag | Beleef kerst met je hart in het hart van Den Haag en breng een bezoek aan de honderden kerststallen uit de hele wereld die te bewonderen zijn in het Stadsklooster. Op zoek naar inspiratie, rust en het kerstgevoel? Ervaar de sfeer en de rijke historie van het Stadsklooster.

Stadsklooster Den Haag, gratis Hofjeswandeling Gilde Den Haag | rondleiding wandeling | Een gids van het Gilde Den Haag voert je langs de bekendste en mooiste hofjes van de stad. Verborgen plekjes, vanaf de straat moeilijk te zien.

VVV Den Haag, vanaf €4,00 Kinderworkshops Beelden aan Zee | workshop jeugd | Museum Beelden aan Zee in Scheveningen organiseert leuke kinderworkshops tijdens de schoolvakanties.

Museum Beelden aan Zee, Jeugd: €6,00 Tg Graasland - Brrr! | jeugd | Een Eskimo, helemaal alleen op de poolcirkel. Zijn iglo als een koud huis vol warmte.

Theater Dakota De Geitenberg | jeugd | Fientje is het jongste geitje van de kudde van Juffrouw Ida. George de Wijze Bok wordt om raad gevraagd.

Kooman's Poppentheater, vanaf €9,00, Uitpas: vanaf €8,00 COCinema | film | Elke donderdagmiddag draait er om 15:30 uur een film in het COC Café. Toegang en popcorn zijn gratis.

COC Café, gratis Peace Palace by Night | rondleiding | redespaleis, vanaf €12,00 Jazz in Brasserie Mauritshuis | jazz | .

Mauritshuis, gratis Cooking Jazz | jazz | De donderdagavond bij Regentenkamer is altijd een feest.

Borreluur, Cookin’ jazz en aansluitend een top jazzband. Je bent welkom vanaf 18:00 uur in de gezellige en informele bar/ muziekclub. Gelijk een hapje eten kan ook.

Er wordt een heerlijke Indische maaltijd verzorgd (€10).

Regentenkamer, gratis Extra koopavond | open dag | Extra koopavonden. In de binnenstad van Den Haag zijn de meeste winkels van maandag tot en met zaterdag tot 20:00 uur geopend.

De ene keer uitbundig en extravert, dan weer ingetogen en gevoelig als een bloem die ontluikt op de eerste voorjaarsdag: dat is La Bloemen, misschien wel dé diva van Nederland. In haar lange carrière stond de bekende zangeres en cabaretière nog nooit met het Residentie Orkest op het podium. Dus beslist een uniek begin van het nieuwe jaar!

Nieuwjaarsconcert van Residentie Orkest, vrijdag 6 januari, 20.30 uur, Zuiderstrandtheater Kaarten via residentieorkest.nl l 070 88 00 333

20:00

20:00

20:00

20:00

20:15

20:30

Step Into it | dance | Elke laatste donderdag van de maand bundelen Styles en Pip Den Haag hun powers voor een jam sessie en gewoon een gezellige get together.

PIP Den Haag, gratis A Chorus Line | musical | Ze willen maar één ding: een rol. Alleen de volgspot biedt ontsnapping. Volg zeventien jonge toptalenten en hun strijd om een podiumplek.

Zuiderstrandtheater Jesus Christ Superstar | musical | World Forum Pip Cafe invites | dance | PIP nodigt elke maand een kunstenaar uit om een maand lang werk te exposeren in het PIP Café.

Hiervan vindt elke laatste donderdag van de maand de expositie-opening plaats gevolgd door een fijn feestje.

PIP Den Haag, gratis Het Nationale Toneel - Race | toneelstuk | Koninklijke Schouwburg, vanaf €7,50 tot €27,50, Uitpas: vanaf €7,50 tot €26,00, Jeugd: vanaf €13,25 tot €24,00 O'casey's Pub Quiz | popmuziek | Elke donderdag een traditionele pubquiz waar vele teams hun hersens kraken op alle mogelijke onderwerpen.

22:00

22:00 22:00 23:00 23:00

23:00

23:30 23:30

23:59

23:59

Appeltheater/ Appelstudio Duinstraat 6-8, 070-3502200 AFAS Circustheater Circusstraat 4 070-4167600 Branoul Maliestraat 12 070-3657285 Diamant Theater Diamanthorst 183 070-4066381 Diligentia Lange Voorhout 5 070-3610540 Het Veur Theater Damlaan 44 Leidschendam 070-3000013

Koninklijke Schouwburg Korte Voorhout 3 0900-3456789 Kooman’s Poppentheater Frankenstraat 66 070-3559305 Korzo Theater Prinsestraat 42 070-3637540 Nationale Toneel Gebouw Schouwburgstraat 8 0900-3456789 Nutshuis Riviervismarkt 5 070-3459090 Rijswijkse Schouwburg Gen. Spoorln. 10

Rijswijk, 070-3360336 Theater Dakota Zuidlarenstraat 57 070-3265509 Theater Merlijn Bilderdijkstraat 33 070-3450996 Theater Pepijn Nwe Schoolstr. 21-23 070-3610540 Laaktheater Ferrandweg 4 070-3933348 Theater De Vaillant Hobbemastraat 120 070-4452808 Theater in de Steeg Westeinde 165a 070-3648408 Theater Ludens burg. Feithplein 95

Voorburg 070-3871168 Theater aan het Spui Spui 187, 070-3465272 Zaal 3 De Constant Rebequeplein 20a 070-3656546 Theater De Nieuwe Regentes Weimarstraat 63 070-2119988 World Forum Convention Center Churchillplein 10 070-3066228 Zeeheldentheater Trompstraat 342 070-3992222 Zuiderstrandtheater Scheveningen Haven,

Exposities Atrium Den Haag 18/12/2016 tot 30/12/2016 City of Sounds – Slagwerk Den Haag |

De Mesdag Collectie 31/12/2013 tot 30/12/2020 Door de ogen van Vincent van Gogh | In deze kleine focuspresentatie worden schilderijen bijeengebracht waar Van Gogh destijds van onder de indruk was. Hierdoor wordt duidelijk dat Mesdag en Van Gogh veel gemeen hadden in hun waardering voor kunst.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Bij de Mesdags' thuis: Foto's van een kunstenaarsbestaan | In de presentatie 'Bij de Mesdags thuis' wordt in het voormalig woonhuis aan de hand van een twintigtal foto’s een intiem beeld gegeven van de manier waarop Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten hier zo’n honderd jaar geleden leefden en werkten.

31/12/2013 tot 30/12/2020 De Mesdag Collectie | I31/12/2013 tot 30/12/2020 Cromheecke tekent Daubigny. Een kunstenaarsleven verbeeld. | 31/12/2013 tot 30/12/2020 Mesdag en Mancini | .

Escher in het Paleis

Het nieuwe jaar ontluikt met Karin Bloemen

al meer dan tien jaar een begrip in Den Haag.

Musicon, gratis Sabbatical | dance | Geen betere manier om het nieuwe studiejaar in te luiden dan tijdens Sabbatical bij PIP Den Haag. Het moment om je plaats in de klassen hiërarchie op te eisen.

PIP Den Haag, gratis Club Fluff | dance | Zèta For d'Sier | dance | Zèta College Club | dance | Millers, gratis Studentenavond Haagsche Kluis | dance | De Haagsche Kluis, gratis Studentenavond Danzig | dance | Danzig, gratis Daghap | dance | Club Seven, gratis Paardcafé - Allez! Allez! Presents... | dance | Students Night Club Lustig | dance popmuziek | Elke donderdag is het Student Night bij Club Lustig.

Club Lustig Bang Bang | dance | Feestkanonnen aan, in samenwerking met de Rootz gaat Bang Bang de Haagse donderdagavond veroveren.

Rootz, gratis

INFORMATIE THEATERS

denhaag.com

19:30

20:30

musical | Een jongetje vliegt op een

workshop jeugd| Om een helpende hand te

bieden, te inspireren en te entertainen, organiseert MegaStores Den Haag daarom van 10 tot en met 31 december gratis een aantal bijzondere activiteiten voor jong en oud.

MegaStores Den Haag, gratis Omniversum films | film jeugd | Prachtige films op een gigantisch koepelscherm.

Beeld en geluid in Omniversum zijn zo groot dat het theater op zijn grondvesten trilt.

Omniversum, €10,75, Jeugd: €8,75

jongleurs, ijskoude durfals aan de trapeze, coole acrobaten, lieve dieren en spetterende live muziek.

Theater de Veste, vanaf €20,00, Jeugd: vanaf €17,00 Vivacious Tour of Sins | rondleiding wandeling | Binnenstad Den Haag, vanaf €12,50

O'Casey's Irish Pub & Restaurant, vanaf €5,00

een tafeltje met koffie en de krant terwijl jij wonderen verricht achter de naaimachine!

De Boterwaag

donderdag 29 december 10:00

Wintercircus Arlette Hanson - Koud Kunstje! | circus jeugd musical | Frisse

Op zondag tot 18:00 uur.

Binnenstad Den Haag, gratis Sjaak Bral - Vaarwel 2016 | cabaret | Actuele grappen en sterke Haagse humor - Sjaak Bral verzorgt al twintig jaar oudejaarsconferences in de Nederlandse theaters.

Theater Diligentia, vanaf €22,50, Uitpas: vanaf €21,00 Fris | dance | Op een frisse manier kennis maken met het "echte" uitgaansleven. Sinds 2007 organiseert FRIS dance avonden voor jongeren van 12 t/m 16 jaar.

Paard van Troje, vanaf €8,00 tot €10,00 Disney's The Lion King | musical | AFAS Circustheater, vanaf €29,00 tot €95,00

Kranenburgweg 211, 070 880 0333

MUZIEKCENTRA Haags Pop Centrum Burg. Hovylaan 12 070-4400086 Lokaal Vredebreuk Papestraat 38 070-3656046 Koorenhuis Prinsegracht 27 070-3422722 Musicon Soestdijksekade 345 070-3686800 Muziekcafé De Paap Papestraat 32 070-3652002 Paard van Troje

Prinsegracht 12 070-3601838 Podium Vocale Ln v. Meerdervoort 32 070-3451423 Regentenkamer Noordwest Buitensingel 20, 070-3658612 SuperMarkt Grote Markt 25 070-3649549 ’t Syndicaat Nieuwe Molstraat 10 070-3600053

31/12/2013 tot 30/12/2020 Permanente tentoonstelling Escher in het Paleis | Een permanente tentoonstelling met 130 werken van de kunstenaar M.C. Escher.

14/11/2014 tot 30/12/2020 Verwondering, of hoe verveling een optische illusie wordt | Hoewel het werk van Maurits C. Escher wereldwijd bekend is, blijkt het toch mogelijk nieuwe feiten te ontdekken. In deze tentoostelling wordt een verband gelegd tussen het schoolgebouw en prenten die Escher dertig jaar later maakte.

Fotomuseum Den Haag 16/12/2016 tot 11/03/2017 Werner Bischof - Standpunten | De Zwitserse Magnumfotograaf Werner Bischof (1916-1954) werkte als fotojournalist voor tijdschriften als 'Life' en 'Picture Post'.

16/12/2016 tot 25/02/2017 Nacht ontwaakt | .

16/12/2016 tot 25/02/2017 Lara Gasparotto - Ask the Dusk |

GEM - Museum voor actuele kunst 16/12/2016 tot 08/04/2017 Sol LeWitt. A Tribute | Tien jaar na zijn dood eert het Gemeentemuseum Den Haag de Amerikaanse kunstenaar Sol LeWitt - pionier van de Minimal Art en de conceptuele kunst - met een tentoonstelling in het GEM met bijdragen internationaal toonaangevende kunstenaars: Jose Dávila, Susan Hefuna, Esther Tielemans en Rana Begum.

Galerie 1646 08/12/2016 tot 14/01/2017 Conglomerate - Oedipusmas Special | Een frisse energie, humor en generositeit karakteriseren het werk van Conglomerate en de manier waarop dit collectief werkt. Het collectief gebruikt de organisatorische structuur van een tv-zender en ziet het werk als een Gesamtkunstwerk, waarmee ze een platform bieden aan vele andere kunstenaars.

Galerij Prins Willem V 31/12/2013 tot 30/12/2020 Galerij Prins Willem V, een prinselijke verzameling | In de Galerij hangen circa 150 schilderijen.

Ze zijn voornamelijk van Hollandse en Vlaamse meesters zoals Steen, Potter, Van Mieris, Van Honthorst en Rubens.

Gemeentemuseum Den Haag 31/12/2013 tot 30/12/2020 Ontdek het moderne | Ontdek de persoonlijke kant van moderne kunst. Ervaar twijfels, worsteling, uitbundigheid, sensualiteit, zoeken naar utopie of spelen als een kind.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Mondriaan & De Stijl 31/12/2013 tot 30/12/2020

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Wonderkamers |01/01/2014 tot 31/12/2020 Het wonder van Delfts Blauw | 14/10/2016 tot 21/01/2017 Sculptuur in de 20e eeuw | .

14/10/2016 tot 21/01/2017 Tomas Rajlich. Verfstructuren | 04/11/2016 tot 11/02/2017 Alice Neel | 25/11/2016 tot 25/03/2017 Hubert de Givenchy - To Audrey with Love 02/12/2016 tot 04/03/2017 Rinus Van de Velde | Rinus Van de Velde maakt speciaal voor de Projectenzaal een volledig nieuwe installatie uit tekeningen en sculpturen tegen een schilderkunstige achtergrond.

Haags Historisch Museum 31/12/2013 tot 30/12/2020 Haags Historisch Museum |26/11/2015 tot 30/12/2020 Den Haag Vandaag, 1945 tot nu | 25/11/2016 tot 08/04/2017 Arm en Rijk / Rijk en Arm | Deze tentoonstelling neemt je mee in het verhaal van arm en rijk in Den Haag en laat je tegelijk een kijkje nemen in beide werelden. De nadruk van de tentoonstelling ligt op de 19e eeuw, met uitstapjes naar vroeger en later.

25/11/2016 tot 08/04/2017 Gezichten van de Gouden Eeuw. Portretten van Jan van Ravesteyn | .

Haagse Kunstkring 29/11/2016 tot 30/12/2016 WREPJF@HKK | Werk van vijf leden van de Haagse Kunstkring: Willem Moerenhout, schilderijen; Rineke Kop, schilderijen; Eric Vreedenburgh, architectuur; Jean Cloos, tekeningen; en Frans Velthuizen, tekeningen. Als gastexposant doet Peter Manders mee: van hem zijn schilderijen te zien. gratis 29/11/2016 tot 25/12/2016 Kunstenaarsgroep WREPJF | Werk van Willem Moerenhout, Rineke Kop, Eric Vreedenburgh, Peter Manders, Jean Cloos en Frans Velthuizen.

Humanity House 31/12/2015 tot 30/12/2016 Collateral. The human cost of explosive violence in Ukraine | Collateral vertelt door de lens van fotograaf Dirk-Jan Visser de individuele verhalen van Oekraïense burgers die tot nevenschade van explosieve wapens zijn verworden. Let op! Deze expositie wordt af en toe verwisseld voor een tijdelijke tentoonstelling.

Huygens' Hofwijck 31/12/2013 tot 30/12/2020 Christiaan onder de sterren | Op de zolderverdieping huist de permanente tentoonstelling Christiaan onder de sterren. Kinderen en volwassenen kunnen daar, net als Christiaan zelf ooit deed, gaan ontdekken en uitvinden. Hoe werkt zijn uitvinding van het slingeruurwerk precies? Hoe ontdekte Christiaan de ring rondom Saturnus? En hoe woonde en leefde Christiaan op Hofwijck?

31/12/2013 tot 30/12/2020 De Gouden Eeuw van Constantijn | Er wordt ingezoomd op Constantijn Huygens' band met de Oranjes, zijn boeiende privéleven, literatuur, muziek, architectuur en kunst.

12/12/2016 tot 13/01/2017 Kerst op Hofwijck: Een betoverende Kerst .

Kinderboekenmuseum 31/12/2013 tot 30/12/2020 Papiria | Help jij Inktvraat te verslaan? Uiteraard krijg je hulp van bekenden als Dolfje Weerwolfje, Minoes en Pippi Langkous.

03/10/2014 tot 30/12/2020 ABC met de dieren mee | 09/12/2016 tot 30/12/2020 Ik ben Kikker | Kikker en zijn vriendjes hebben een vast onderkomen in het Kinderboekenmuseum.

De tentoonstelling "Ik ben Kikker" nodigt de allerkleinsten uit tot spel en prikkelt hun fantasie.

zo bezoekers gelegenheid tot bladeren te geven. gratis 09/12/2016 tot 25/01/2017 2016 days of awesome photo books | De favoriete boeken van Peter van Beveren, Flip Bool, Christian Caujolle, Paul Kooiker, Suzanne Swarts en Reyn van der Lugt.

09/12/2016 tot 25/01/2017 FLIP Photobook Award | Deze prijs richt zich nu eens niet op het fotoboek zelf, maar op de manier waarop het wordt gepresenteerd.

Literatuurmuseum 04/04/2010 tot 30/12/2020 Het Pantheon | Nederlandse en Vlaamse schrijvers vanaf de middeleeuwen tot heden. Het Pantheon brengt alle hoogtepunten uit de Nederlandse literatuur in de meest brede zin bijeen.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Het stenen bruidsbed | 31/12/2013 tot 30/12/2020 Nationale Schrijversgalerij |

Livingstone Gallery 05/11/2016 tot 06/01/2017 Swap Berlin – The Hague | Roger Wardin & Nadja Schöllhammer, schilderijen, werk op papier.

05/11/2016 tot 06/01/2017 Klaas Gubbels - Aan Morandi | Schilderijen & beelden.

05/11/2016 tot 06/01/2017 Klaas Gubbels en Aan Morandi | Klaas Gubbels en Aan Morandi, nieuwe schilderijen en beelden.

05/11/2016 tot 06/01/2017 Swap Berlin – The Hague | Roger Wardin & Nadja Schöllhammer, schilderijen, werk op papier.

Loosduins Museum De Korenschuur 07/10/2016 tot 28/06/2017 Het oude centrum van Loosduinen | Er is helaas veel moois verloren gegaan van het oude centrum van Loosduinen: de gebouwen aan Het Kruispunt, de hofjes, en andere historische gebouwen.

Louis Couperus Museum 12/11/2016 tot 06/05/2017 Schilderen met woorden - Een nieuwe kijk op Couperus’ poëzie

Eerste kustbewoners | De opgraving op de VINEX-locatie Ypenburg, het zuidoostelijke stadsdeel van de gemeente Den Haag, is de belangrijkste informatiebron voor de expositie.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Al-Arab | Voorwerpen uit het heden en verleden van diverse Arabische landen geven een rijk beeld van een complexe wereld.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Leefruimte | 31/12/2013 tot 30/12/2020 Nederland waterland | n deze tentoonstelling draait alles om het Nederlandse waterbeheer.

Wat zijn de problemen, wat zijn de oplossingen en welke belangen spelen een rol?

31/12/2013 tot 30/12/2020

De iconen van National Geographic | Steve McCurry fotografeerde in 1984 in het vluchtelingenkamp Nasir Bagh in Pakistan een Afghaans meisje. Hij creëerde hiermee een prachtig portret dat wereldberoemd werd.

28/10/2016 tot 30/12/2019 One Planet | "One Planet" is een leuke, boeiende en leerzame tentoonstelling voor het hele gezin.

Aan de hand van interactieve games en multimedia geeft de permanente expositie spelenderwijs antwoord op de vraag, hoe we met elkaar de aarde leefbaar en gezond houden.

Museum Beelden aan Zee 17/03/2016 tot 04/02/2017

advertentie

Met de hele familie striptekenen in De Mesdag Collectie!

In het kader van de tentoonstelling Cromheecke tekent Daubigny. Een kunstenaarsleven verbeeld kunt u meedoen aan een workshop striptekenen voor beginners (jong en oud!) door striptekenaar Jeroen Funke, bekend van onder meer Victor & Vishnu.

De workshops vinden plaats in de kerst- en voorjaarsvakantie, nl. op 4 januari en 1 maart van 14 tot 16 uur. De kosten bedragen 2,50 euro voor bezoekers van de tentoonstelling.

Mauritshuis 28/09/2016 tot 04/02/2017 Hollandse genrestukken uit de Royal Collection | Vorstelijk bezoek uit Groot-Brittannië: in de winter van 2016 toont het Mauritshuis een selectie zeventiende-eeuwse Hollandse schilderijen uit de Engelse koninklijke verzamelingen.

Museon 24/02/2012 tot 30/12/2020 Satellieten - ver weg, toch dichtbij | De bezoeker wordt duidelijk gemaakt wat er bij komt kijken om satellieten in de lucht te kunnen houden. Ook wordt er aandacht besteed aan hun belangrijkste toepassingsgebieden.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Water, bron voor iedereen | 31/12/2013 tot 30/12/2020 Hoogland/Laagland | Geologische processen die zich aan het aardoppervlak afspelen, staan centraal in deze tentoonstelling.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Poolzaal | 31/12/2013 tot 30/12/2020 Geologie & Techniek | Geologische processen die zich afspelen in het inwendige van de aarde, komen hier aan bod.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Kind in oorlog 31/12/2013 tot 30/12/2020 ADVERTENTIE

31/08/2016 tot 07/01/2017

Museum voor Communicatie 31/12/2013 tot 30/12/2020 Briefgeheimen | 31/12/2013 tot 30/12/2020 STAR/RING | 31/12/2013 tot 30/12/2020 Alles werkt! Contact in de jaren '50 en '60 | Apparaten die in die tijd gebruikt werden om te communiceren, vormen een interactief onderdeel van de tentoonstelling.

Muzee Scheveningen

Nationaal Archief 08/09/2016 tot 07/01/2017 Onderweg - Met de fotograaf op reis |

Nest 12/11/2016 tot 21/01/2017 Games People Play | Acht kunstenaars en kunstenaarsduo’s onderzoeken de maatschappelijke functie van spel en spelregels.

Panorama Mesdag 31/12/2013 tot 30/12/2020 Panorama Mesdag | 12/10/2016 tot 25/03/2017 Kidd & the City - Urbanizing Landscapes | Indrukwekkende stadsgezichten van de Brits Amerikaanse kunstenaar Jeremy Kidd (Engeland, 1965).

Wilt u meedoen aan deze familieworkshop in De Mesdag Collectie? Via info@demesdagcollectie. nl kunt u zich aanmelden.

Het aantal plekken is beperkt, dus wees er op tijd bij! www.demesdagcollectie.nl

Vulkanen en aardbevingen | Geologische processen die zich afspelen in het inwendige van de aarde, komen hier aan bod.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Romeinen achter de duinen | Met enkele unieke vondsten uit de omgeving van Den Haag als uitgangspunt wordt een indruk gegeven van het leven van de Romeinen en van de oorspronkelijke bewoners van het kustgebied, de Cananefaten.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Klimaatstudio | 31/12/2013 tot 30/12/2020 Komen en gaan | Alles over vluchtelingen, emigratie, immigratie, gastarbeiders, asielzoekers in Nederland.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Recht & Vrede | Neem plaats op de tribune en kruip in de huid van de rechter. Welke straf moet hij geven? Maak kennis met Den Haag als internationale stad van recht en vrede.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Geluid, er is meer dan je hoort | In deze themazaal kom je van alles over geluid te weten, je kunt er naar hartenlust experimenteren met verrassende geluidseffecten, maar ook inzien hoe je de sterkte en de toonhoogte van geluid kunt bepalen.

31/12/2013 tot 30/12/2020 Jouw Wereld, Mijn Wereld | Het verhaal van de oerknal tot de mens als creatief wezen, van het eerste leven tot religieuze verscheidenheid.

01/05/2016 tot 04/03/2017 Illusions - magie of wetenschap? |

Museum de Gevangenpoort 31/12/2013 tot 30/12/2020 Museum de Gevangenpoort | .

02/12/2016 tot 30/03/2017 Muzee duikt in Depot | Met de tentoonstelling ‘Muzee duikt in Depot’ wil Muzee een aantal verborgen museumschatten uit het depot halen en op een verfrissende manier presenteren.

Parts Project 06/12/2016 tot 04/02/2017 Bodyscanning | 10/12/2016 tot 05/02/2017 Peter Bogers - Bodyscanning |

Pulchri Studio

Louwman Museum 31/12/2013 tot 30/12/2020 Louwman Museum |

11

Anish Kapoor - Mountain | 31/08/2016 tot 30/08/2017 Arne Quinze - Natural Chaos | Ongewone felgekleurde sculpturen.

12/10/2016 tot 04/03/2017 Picasso-tentoonstelling Beelden aan Zee | 30/10/2016 tot 11/02/2017 Hieke Luik - Opnieuw. Reset | Overzichtstentoonstelling.

31/10/2016 tot 11/02/2017 Frits van Hall - Gereserveerde gratie | .

Museum Bredius 02/12/2016 tot 04/03/2017 Linking Pieces | .

Museum Meermanno | Huis van het boek 31/10/2016 tot 07/01/2017 Charles Ricketts | Charles Ricketts (1866-1931), kunstenaar, kunstcriticus en kostuumontwerper voor toneel, richtte in 1896 een private press op, The Vale Press.

02/11/2016 tot 21/01/2017 Bookwork. Russische boekkunst van Nikonova en Segay | .

11/11/2016 tot 04/02/2017 Het sportboek. De mooiste sportverhalen |

Museum Voorlinden 10/09/2016 tot 07/01/2017 Ellsworth Kelly - Bloemlezing | 10/09/2016 tot 29/06/2017 Full Moon | .

19/11/2016 tot 14/01/2017 Mythen, fabels en verhalen | Beelden van Loek Bos

Regentenkamer 02/11/2016 tot 02/01/2017 Annemarie Terlage | Annemarie Terlage, schilderijen.

SEA LIFE Scheveningen 19/02/2016 tot 30/12/2016 Wow, wat een klauw! |

Stroom Den Haag 26/11/2016 tot 04/03/2017 Attempts to Read the World (Differently).

Three Exhibitions in Five Acts | Werk van Max de Waard, Monira Al Qadiri en Jean Katambayi Mukendi.

Van Kranendonk Gallery 04/11/2016 tot 13/01/2017 In het spoor van Lucebert | Foto's van Frédérique van Rijn.

Voorbehoud De agenda die wij wekelijks op deze pagina's afdrukken is niet compleet. Door het grote aanbod zijn we genoodzaakt een selectie te maken. Dat geldt voor de theateragenda en de expositieagenda.

De hoofdredactie

INFORMATIE

Koninklijke Bibliotheek 31/12/2013 tot 30/12/2020 Expositie Topstukken KB | Een nieuwe selectie topstukken uit de bijzondere collecties van de KB. Onder de stukken zijn een handschrift (ca. 1450) met een bijzondere miniatuur en een tekening van het Colosseum.

LhGWR 09/12/2016 tot 25/01/2017 Vincent van Baar - My name in 100 colophons |" In de tentoonstelling in het souterrain van LhGWR zijn ruim 130 titels in vitrines te zien. Op gezette tijden zullen wij de vitrines openen om

070 - 308 32 00 & WWW.HADI.NL

Atrium Spui 70, 070-3533629 De Mesdag Collectie Laan van Meerdervoort 7F 070-3621434 Escher in het Paleis Lange Voorhout 74 070-4277730 Fotomuseum Den Haag Stadhouderslaan 43 070-3381144 GEM Stadhouderslaan 43

070-3381133 Galerij Prins Willem V Buitenhof 33 070-3023456 Gemak Paviljoensgracht 20 070-3638968 Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41 070-3381111 Haags Historisch Museum Korte Vijverberg 7 070-3646940

Haagse Kunstkring Denneweg 64 070-3647585 Humanity House Prinsegracht 8 070-3100050 Kinderboekenmuseum Prins WillemAlexanderhof 5 070-3339666 Koninklijke Bibliotheek Prins WillemAlexanderhof 5

070-3140911 Letterkundig museum Prins WillemAlexanderhof 5 070-3339666 Louis Couperus Museum Javastraat 17 070-3640653 Louwman Museum Leidsestraatweg 57 070-3047373 Mauritshuis

Buitenhof 33 070-3023456 Museon Stadhouderslaan 37 070-3381338 Museum Meermanno Prinsessegracht 30 070-3462700 Museum de Gevangenpoort Buitenhof 33 070-3460861 Museum voor Communicatie

Zeestraat 82 070-3307500 Panorama Mesdag Zeestraat 65 070-3106665 Pulchri Studio Lange Voorhout 15 070-3461735 Stroom Den Haag Hogewal 1 070-3658985 Vonkel Assendelftstraat 19 070-4278084

12 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

kruiswoordpuzzel

sudoku

Horizontaal: 1 leerling 6 zeehond 12 Mexicaans pannenkoekje 13 vuurverschijnsel 14 koude lekkernij 16 foefje 18 blinde woede 19 knock-out 20 ďŹ le transfer protocol 22 vallei 24 laaghartig 25 snel 27 zoete tropische vrucht 29 riv. in Egypte 30 bevel 31 bevel 33 politieke partij 35 voorbij 37 bitterheid 38 onwerkelijk 39 body mass index 40 debet (afk.) 41 bouwland 42 wiel 44 landbouwwerktuig 45 woonboot 47 kledingstuk 50 dunne plank 52 ongebonden 54 chief

executive officer 56 zelfkant 58 in memoriam 59 handvat 61 vervelend persoon 64 regeringsreglement 65 ver (in samenst.)

66 Ierland 68 doen lijden 69 saus voor borrelhapjes.

Verticaal: 1 harkerig 2 eerste toon 3 aanwijzend vnw. 4 ongebleekt 5 heden 7 pl. in Drenthe 8 deel v.e. vuurwapen 9 kous 10 rooms-katholiek 11 eetbare peulvrucht 15 berooid 17 politieke partij 18 wier 19 lengtemaat 21 papa 23 voelspriet 24 pers. vnw. 26 postscriptum

27 verkoopplaats 28 gezongen toneelstuk 29 naamloze vennootschap 30 Gemeentelijke Geneeskundige Dienst 32 blauwwit metaal 34 pudding 36 Russische straaljager 41 eerste kwartier 43 deciliter 46 reeks 48 komisch nummer 49 kansspel 51 Algemeen Nederlands 52 zangvogel 53 strijdkreet 55 snaarinstrument 57 grauw 59 onderwereld 60 tovergodin 62 grasland 63 waterplant 65 voorzetsel 67 natrium.

colofon

Den Haag Centraal B.V. Juffrouw Idastraat 11 | 2513 BE Den Haag | 070-3644040 | www.denhaagcentraal.net

Hoofdredacteur Herman Rosenberg

Sportredactie Klaas-Jan Droppert (coĂśrdinator) Theo Bollerman (historie) Karl Flieger Bert Tielemans

Chef redactie Annerieke Simeone Eindredactie Herman Jansen Stadsredactie Kim Andriessen (coĂśrdinator) Mieke van Dixhoorn (politiek) Saskia Herberghs Margreet HoďŹ&#x201A;and Vera de Jonckheere Marc Konijn Loek Moor Alexander MĂźnninghoff Casper Postmaa Dick van Rietschoten Marloe van der Schrier Jan van der Ven Danny Verbaan Paul Waayers Adrie van der Wel Cultuurredactie Tommy van Avermaete Jan-Hendrik Bakker Egbert van Faassen Hester Heite Lisanne Hoogerwerf Bert Jansma Eric Korsten Hendrik van Leeuwen Olivier van Nooten Anneke Ruys Dimitri van der Werf

Rubrieken Corien Bakker (archeologie) Emilie Bolsius (medisch) Daphne Browne (culinair) Mira Feticu Wendy Hendriksen (tuin) Joke Korving Caroline Ludwig Raymond de Mooij (juridisch) Willem Post (internationaal) Ingrid Tieken (taal) Jimmy Tigges Michiel de Vlieger (culinair) Emmy van der Woude (onderwijs) Terugblik: redactie Haags Gemeentearchief Vormgeving Anneke de Zwaan Hans Fresen Fotografie Jurriaan Brobbel Eveline van Egdom Piet Gispen Mylène Siegers Thomas VahÊ en fotopersbureaus WFA en Hollandse Hoogte Columnisten Jan D. Swart Marcel Verreck AndrÊ Wetzel Hans Willink

oplossingen van vorige week

Uitgever RenĂŠ Wagemaker Advertentieverkoop Rogier Panis panis@denhaagcentraal.net mobiel: 06 24 62 65 01 Familieberichten Dit betreft geboorte-, huwelijks-, overlijdensberichten, in memoriams of dankbetuigingen.

Informeer naar onze tarieven bij de advertentieafdeling.

Correspondentie Âł Ă&#x2021; ´ Ă&#x192; Ă&#x2026; ´ Âż Ă&#x2026; º´ advertentie@denhaagcentraal.net 1 ´ Âł ° ² Ă&#x2026; º´ redactie@denhaagcentraal.net ½¡ ´ ž ´ ´ Âż info@denhaagcentraal.net Druk Rodi Rotatiedruk, Diemen

Abonnementsprijzen Jaar â&#x201A;Ź 99,Halfjaar â&#x201A;Ź 57,Kwartaal â&#x201A;Ź 32,25 Digitaal abonnement per jaar â&#x201A;Ź 69,50

M A J O T A U T E R N S T O M A P P L A G K E T O L O D P U P W U L K E E R E I N C A S L H A L S T R A

O R O I G E G E E N B I L T E G S O T A T

P K

N E

O P E V R E T E E L P K E U E I S T E C L

Word abonnee, lees DHC! Een abonnement kost â&#x201A;Ź 99,- per jaar, daarvoor krijgt u de krant op papier en digitaal voor smartphone, tablet of pc.

Een nieuwe jaarabonnee krijgt de krant 8 weken gratis en ontvangt een restaurantcheque van â&#x201A;Ź 35,- of een waardebon van â&#x201A;Ź 100,- te besteden bij kunstuitleen Heden. Wilt u eerst nader kennismaken, neem dan een proefabonnement van â&#x201A;Ź 10,- voor 10 weken. Vul onderstaande antwoordstrook in en stuur deze naar: Den Haag Centraal, Antwoordnummer 24665, 2490 WB Den Haag. Postzegel niet nodig.

â&#x2013;Ą Ja, ik neem een jaarabonnement op Den Haag Centraal en betaal slechts â&#x201A;Ź 99,- voor 14 maanden en ontvang tevens de cadeaucheque. * â&#x2013;Ą Kunst â&#x2013;Ą Diner â&#x2013;Ą Ja, ik neem een proefabonnement van â&#x201A;Ź 10 voor 10 nummers.* â&#x2013;Ą Dhr â&#x2013;Ą Mevr Voorletter(s) en achternaam: Telefoon:

E-mailadres:

Adres:

Huisnummer:

Postcode:

Plaats:

IBAN/Bankrekeningnr:

Handtekening:

Heeft u alles goed ingevuld? Alleen dan kunnen wij uw aanvraag verwerken.

*Aanbod is uitsluitend geldig bij automatische incasso.

ABONNEMENTENSERVICE Voor opgave abonnementen, verhuizingen, bezorging en wijzigingen:

Bel 0172-476085 (ma t/m vr: 9 â&#x20AC;&#x201C; 17 u), of per e-mail: abonnementen@denhaagcentraal.net.

WWW.FACEBOOK.COM/DENHAAGCENTRAAL

abonnement

*Bij betaling met acceptgiro worden â&#x201A;Ź 2,50 administratiekosten in rekening gebracht.

@DENHAAGCENTRAAL

E N E N T O N S E U G D E R E I K G L A S Z A S E O R G E L E N A S I S K E G E R K T E M O E N I E N T

Voor opzeggingen (uitsluitend schriftelijk, uiterlijk 4 weken voor einde abonnementsperiode).

Kerst 2016

donderdag 22 december 2016 nummer 498

2/3 5 11 12/13 14/15 17 20/21 Jeltje van Nieuwenhoven: ‘Burgemeester van Den Haag… alles uit je handen laten vallen’ pag 2/3 | Miljonairsdiner Staatsloterij: ‘Hoeveel heb jij gewonnen?’ pag 5 | Het doorzettingsvermogen van snowboardster Renske van Beek pag 11 | De Witte laat tradities langzaam los pag 12/13 | Kees ’t Hart dicht bij graf van eenzamen pag 14/15 | SSOS Escamp schiet armste wijk te hulp pag 17 | David Geysen: ‘Toch hoop op nieuwe dingen’ pag 20/21

Jeltje van Nieuwenhoven,‘the Grand Lady ’ van de

‘Het is prettig als Nee, het is niet raar dat de eerste vrouwelijke Kamervoorzitter van Nederland nu raadslid is. Nee, burgemeester worden is niets voor haar.

Ja, ze is een romanticus. Ja, ze heeft af en toe een ‘seniorenmomentje’.

Maar nee, dit is (nog) geen afscheidsinterview.

Door Mieke van Dixhoorn

A

‘Wat een idióót!

Moet ik daar nu naar luisteren?’

an de muur bij politica Jeltje van Nieuwenhoven (73) thuis hangt standaard de jaarkalender van Elvis Presley. PvdA-medewerker Wouter Booij vertelt: “Toen Jeltje er achter kwam dat mijn vriend Niek ook heel erg fan is, heeft ze allemaal oude kalenders aan mij meegegeven. Nu hebben we thuis een Elvis-muur!” Van Nieuwenhoven is al jaren fan. Ook gitarist Eric Clapton, moderne jazz à la Micha Mengelberg en singersongwriters als Randy Newman zijn favoriet.

“Maar mijn begrafenismuziek is Meat Loaf, ‘Paradise by the dashboard light’. Op een punt in je leven begint iemand in een groep vaak over: wat voor muziek wil jij? Iedereen put zich dan uit in het Requiem van Mozart, of van iemand anders.

Dan kom ik ineens met Meat Loaf.” Van Nieuwenhoven glundert. “Dat lijkt me zó leuk! Ik zie het helemaal voor me, dat mensen zo zitten van: ‘Oh god, hoe moet ik nu mijn benen stilhouden?!’”

“Veel mensen vonden het raar dat ik weer raadslid wilde worden,” vertelt de politica aan haar eettafel op vierhoog in het oude centrum van Den Haag.

De eerste vrouwelijke voorzitter van de Tweede Kamer, partijleider, wat wilde ze nog meer? “Maar ik was nog niet klaar. Wat moet ik dan? Thuis een boekje lezen?... Al is dat natuurlijk het ultieme leven.” Ze kijkt lachend om naar haar boekenkasten.

Maar ‘achter de geraniums gaan zitten is niets voor Jeltje’, zeggen de mensen om haar heen.

In het werk is ze wel rustiger geworden. Geduldiger. “Op mijn 37ste werd ik Kamerlid. Als je de wereld wil veranderen, ben je zo ongeduldig. Dat andere mensen nog niet zover zijn, dat is verschrikkelijk!” Toch kan Van Nieuwenhoven nog steeds na een debat ‘tierend’ de fractiekamer van de PvdA binnenkomen. “Wat een idióót! Moet ik daar nu naar luisteren?”, roept ze dan. Meestal omdat een collega-raadslid ‘onzin’ heeft verkondigd. Want als er íéts is waar Jeltje van Nieuwenhoven niet tegen kan, zijn het mensen die niet goed voorbereid zijn, mensen die onzin zitten te vertellen, of achterbaks zijn.

Vriendin “Jeltje is heel benaderbaar,” vertellen Marijke, Joke en Greet uit Moerwijk in het buurthuis waar Van Nieuwenhoven vaak gaat koffiedrinken. “Als er zo’n politicus binnenkomt in pak die een verhaal komt vertellen, is er toch een afstand. Bij Jeltje heb je het gevoel dat de buurvrouw of je vriendin binnenkomt.” Ingeborg Been, die zich inzet voor het behoud van de Bethelkerk, zegt: “Ik waardeerde heel erg dat Jeltje het hele plaatje zag. Ze kan alles goed uitleggen, maakt het scherp en windt er geen doekjes om. We mochten ook altijd langskomen. Een bloednuchtere vrouwwaar je erg mee kan lachen.”

Luisteren kan ze goed. “Met mensen praten en bij hen ophalen wat er speelt, is je taak als volksvertegenwoordiger, dat ligt mij ook beter dan besturen.”

Burgers betrekken bij de stad vindt Van Nieuwenhoven een van de leukste en belangrijkste dingen.

Bijvoorbeeld bij het vaststellen van bestemmings-

2

plannen. “Als jouw straat verbouwd wordt, heb je daar een mening over. Juridisch heet dat een zienswijze. Maar als gemeente kan je ook gewoon vragen om een brief met een mening. Hoe je het later zelf noemt, maakt niet uit. Een woord als zienswijze schrikt mensen af.”

De nieuwste ICT-snufjes hebben geen geheimen voor de politica. “Jeltje wil bij zijn. Ze vindt het heel leuk om met jonge mensen bezig te zijn,” vertelt voormalig PvdA-Kamerlid en vriendin Marjet van Zuijlen. “Ik heb haar weleens mijn tweede moeder genoemd.” Ook Wouter Booij ziet in de PvdA-politica een voorbeeld. “Vanaf dag één keek ik tegen haar op, dat is niet meer weggegaan. Voor Jeltje ga je lopen.” Haar rol als meest ervaren politicus in de Haagse gemeenteraad, nu al zes jaar, neemt Van Nieuwenhoven graag op zich. Advies? Geen probleem. Maar, zeggen de meesten, vergis je niet: bij Jeltje van Nieuwenhoven is het altijd oppassen geblazen. Zelf zegt ze: “Ik vergeef heel veel, maar ik vergeet helemaal niets. Als je mij ooit een keer beledigd hebt, raak je dat nooit meer kwijt.” CDAraadslid Michel Rogier kan goed met Van Nieuwenhoven opschieten en maakt graag gebruik van haar ervaring. “Maar,” – hij knipt snel achter elkaar met z’n vingers en lacht – “ze heeft je zo politiek te pakken. Eén of twee woordjes is genoeg.”

Jeltje-effect “Haar ambitie steekt ze niet onder stoelen of banken,” vertelt PvdA-coryfee Koen Baart. “Eigenlijk is de regel in de politiek: als je een positie ambieert, zeg het dan vooral niet. Maar Jeltje zei gewoon: ‘Ik wil wel Kamervoorzitter worden’.” Zo gezegd, zo gedaan. In het befaamde Pim Fortuyn-jaar, 2002, werd op de verkiezingsuitslagenavond duidelijk dat PvdAleider Ad Melkert zou aftreden. Baart: “De fractie moest bij elkaar komen en Ad was er niet meer.

Iemand moest verantwoordelijkheid nemen. Jeltje nam toen als een van de eersten het woord met haar mooie, Friese accent: ‘Na één komt twee. En dat ben ik’.” Baart lacht. “Jeltjes optreden is soms meer duidelijk dan beleefd, maar ze kan wel mensen samenbrengen, zelfs in de Spuiforumcrisis.”

In 2010 kwam Van Nieuwenhoven de lokale politiek van Den Haag binnen, het eerste jaar dat de PVV meedeed met de verkiezingen. En ze wilde meteen ook wel lijsttrekker worden. “Je kon echt wel spreken van een Jeltje-effect,” vertelt vriendin Van Zuijlen. Bij debatten tussen haar en Marnix Norder, toenmalig wethouder voor de lokale afdeling, puilden de zalen uit. Peter Bos, inmiddels HSP-fractievoorzitter: “Jeltje werd met haar sociale en benaderbare stijl het tegenwicht voor de harde, regenteske stijl van Noordanus en Norder.” De lijsttrekkersverkiezing won Van Nieuwenhoven ‘op haar sokken’. De PvdA werd de grootste, Van Nieuwenhoven werd fractievoorzitter.

Waarom werd ze geen burgemeester? “Ik ben weleens gevraagd toen ik nog Kamerlid was – voor een andere stad. Maar als je alleen bent, zoals ik, weet ik niet of je zo’n functie echt moet willen. In je eentje in een nieuwe stad, je kent er niemand. Als

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

‘Bij Meat Loaf kan je je benen niet stilhouden’ je een partner hebt, doet die ook boodschappen, die gaat ook werken. Dan heb je een dubbel netwerk.

Niet dat mensen die alleen zijn geen burgemeester kunnen worden, maar voor mij was het een reden om niet te solliciteren. Maar burgemeester van Den Haag… alles uit je handen laten vallen.”

Praktisch iedereen die Jeltje omschrijft, komt met ‘een politiek dier’. Van Nieuwenhoven: “Dat moet ik ook maar eens bevestigen. Maar ik weet niet zo goed wat dat dan precies is. Zijn er geen andere dingen die ik belangrijk vind? Ik doe niet alleen maar aan politiek.” Jonge Jeltje wist het in ieder geval zeker: “Zodra ik wist wat het woord bibliotheek betekende, wilde ik er wonen. Mijn vader en ik lazen allebei veel. Soms bedachten we samen hoe een boek verderging als het een open einde had.” Geen wonder dat ze na haar mulo de bibliothecaressenopleiding ging doen. “Op dit moment lees ik veel politieke biografieën, en veel boeken over kunst.” Maar Van Nieuwenhoven haalt haar neus niet op voor een ‘lekker romantisch’ boek.

“Het is gewoon prettig als ze elkaar krijgen.” In bed leest ze thrillers op haar iPad. “Vroeger deed mijn man (Volkskrant-journalist Bob Groen, red.) het licht uit. Maar hij leeft niet meer. Dus nu stel ik mijn iPad zo in dat hij uitgaat als ik vijf minuten geen bladzijde omsla. Geweldige uitvinding. Ja, ik val in slaap bij thrillers.”

‘Gejaagd door de Wind’ heeft Van Nieuwenhoven het meest gelezen. “En dat loopt niet eens goed af!

Tomorrow is another day…” En dit boek is extra speciaal: “Toen ik 45 was, overleed mijn man en kon ik niet meer lezen. Halverwege een artikel wist ik niet meer waar het over ging. Ik baalde zo! Toen ik dat vertelde aan een goede vriend van Bob, zei hij: ‘Pak je meisjesboek.’ Iets dat ik al vaak gelezen had: ‘Gejaagd door de wind’. Dat hielp.”

Keukentafel Van Nieuwenhoven werd in 1943 geboren in Noordwolde in Friesland. Ze was een nakomeling, haar broer is twaalf jaar ouder. “We waren absoluut niet rijk, maar ik heb nooit honger gehad. Mijn eerste broekpak was gemaakt uit een oud pak van mijn vader. Toen ik een jaar of twaalf was, kwam dat in de mode. Ik herinner me het nog altijd: een bruin fluwelen kraag.” Ze glimlacht: “Daar was ik juist trots op!”

Aan de keukentafel werd niet echt over politiek gepraat. “We lazen wel de VARA-gids, en we hadden een abonnement van de Arbeiderspers. Mijn ouders stemden wel op de PvdA.” Zo herinnert ze zich de verkiezingsperiode rond haar achttiende. “We hadden net televisie en Den Uyl was erop, hij was minister van Economische Zaken. Ik luisterde ernaar en dacht: nou, wat een gezeur! Dat kan ik eigenlijk niet zeggen natuurlijk, Den Uyl is heilig intussen.

Haagse politiek:

ze elkaar krijgen’ Maar ik zei tegen mijn moeder: zet maar uit, hoor!”

Van Nieuwenhoven zet een strenge toon op als ze haar moeder nadoet: “Dat is meneer Den Uyl. Die is doctorandus. Die is minister van Economische Zaken, daar moet je maar eens naar luisteren!”

Lid van de Partij van de Arbeid werd Van Nieuwenhoven op haar 27ste in Utrecht, geïnspireerd door een goede onderwijswethouder. Haar eerste politieke functie kreeg zij pas jaren later: afdelingsbestuurder in Vinkeveen. “Ik ging toevallig naar een vergadering waar het bestuur gekozen werd. En er waren eigenlijk maar twee nieuwe mensen. Alle anderen hadden al in het bestuur gezeten, of wilden niet.” Later werd ze daar ook in de gemeenteraad gekozen om een paar maanden later wethouder te worden. “Ik was ook heel actief voor de Rooie Vrouwen, de vrouwenorganisatie van de PvdA. Eigenlijk waren zij het die zeiden: ‘Waarom word jij eigenlijk geen Kamerlid?’ Dat was toen ik in Amsterdam woonde, na mijn scheiding.” Koen Baart: “Jeltje kwam op de golven van de emancipatie de Kamer in.” Zijzelf: “Dat klopt wel.”

‘Dat is meneer Den Uyl, daar moet je maar eens naar luisteren!’

Carrière maken hoeft nu niet meer. Het fractievoorzitterschap is overgedragen aan de jonge Martijn Balster, maar Jeltje van Nieuwenhoven is volgens medewerker Booij nog altijd ‘the Grand Lady’ van de gemeenteraad. HSP’er Bos: “Wat ze zegt, snijdt altijd hout.” Ze leest alle stukken, kent het klappen van de zweep en is niet op haar mondje gevallen. Rogier: “Ze is sluw, maar ze zegt waar het op staat. Jeltje doet mij altijd denken aan mijn stiefmoeder. Met haar kon ik vreselijk lachen, maar ze kon ook heel serieus zeggen: ‘Zeg Mies, we moeten even babbelen’.” Wethouder Joris Wijsmuller (HSP) wenst nog wel een paar Jeltjes in de raad – ‘een veelkoppig monster’ waar veel raadsleden alleen bezig zijn met ‘scoren’. Van Nieuwenhoven snapt het wel. “Terwijl hij het vaak erg lastig heeft met mij! Maar je moet wel met elkaar praten.”

De leeftijd begint bij Van Nieuwenhoven te tellen, maar stoppen is nog niet aan de orde. Toch schrikken mensen om haar heen: ‘Het is toch geen afscheidsinterview?’, vragen ze. De politica verslikt zich bijna in de thee. “Dat hoop ik toch niet! Wat was jouw opdracht?” Vriendin Marjet hoopt dat Jeltje nog tot haar 87ste door kan. Daar denkt ze zelf anders over: “Ik ben sterk van plan om deze periode uit te zitten, maar daarna hou ik ermee op. Dat beloof ik plechtig.”

Jeltje van Nieuwenhoven (73): ‘Zodra ik wist wat het woord bibliotheek betekende, wilde ik er wonen.’ | Foto: Eveline van Egdom

‘Ik vergeef heel veel, maar ik vergeet helemaal niets’

3

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Twee Haagse fietsgekken openden dit voorjaar een unieke fietsenwinkel aan de Valeriusstraat.

Er zijn prachtige recreatiefietsen, vakantiefietsen, racefietsen, mountainbikes en sportieve e-bikes te vinden.

Van Loon en Struijk Berend van Loon en Hans Struijk (oprichter en voormalig eigenaar van Hans Struijk Fietsen red.) kennen elkaar meer dan 25 jaar en zijn duidelijk geen onbekenden in de fietssector. Struijk: ‘Berend trad begin jaren 90 bij mij in dienst. Al snel viel hij op door zijn bijzondere knowhow op fiets technisch gebied. Bovendien bleek hij een echte klantenverwenner. Hij bracht het tot co-bedrijfsleider van onze grootste vestiging. Bovenal was en is Berend de Willy Wortel op fietsgebied. Fiets gerelateerde problemen kent hij niet want die zet hij om naar oplossingen.

Daarnaast is hij altijd op de hoogte van technische noviteiten Wereldwijd op fietsgebied.’

Na de verkoop in 2009 van het fietsbedrijf van Struijk bleven ze elkaar ontmoeten. Het gemeenschappelijk fietsbloed hield hen samen. Het leidde tot de overname van het gerenommeerde Snel Fietsen in Utrecht en vervolgens tot de opening van de geheel nieuwe Snel vestiging aan de Valeriustraat te Den Haag. Berend van Loon als operationeel frontman, Hans Struijk op de achtergrond.

Snel Fietsen is al decennia lang een begrip in Utrecht. Vrijwel iedereen in de omgeving kent die fietsenwinkel wel.

Maar ook voor de vele liefhebbers van reis- en vakantiefietsen in heel Nederland is Snel geen onbekende. Snel staat bekend om kwaliteit. Door het ANWB magazine Op Pad is een Snel fiets tot twee maal toe uitgeroepen tot “Fiets van het Jaar”. Bovendien één keer tot beste vakantiefiets op landelijk niveau. Op de FietsVakantiebeurs zijn Snel fietsen tot drie maal toe als winnaar uit de publiekstest gerold. Van Loon: ‘Al die waarderingen zeggen natuurlijk genoeg over de kwaliteit van het merk. De echte liefhebber selecteert daarop, wil geen gedoe onderweg maar een echt goede fiets die goed rijdt én goed zit. Daar staan wij borg voor.’

Elke Snel fiets is eigenlijk uniek.

Die wordt namelijk helemaal naar wens en behoefte samengesteld. Met volle aandacht voor de toekomstig eigenaar. Wat wil die, wat is het beoogde gebruiksdoel en wat zijn de te verwachten gebruiksomstandigheden. Dat is waar het om draait, daar wordt bij Snel naar geluisterd. En zo ontstaat jouw/uw unieke Snel fiets en die heb je al vanaf € 1.799,-.

Hans Struijk en Berend van Loon

Daarbij komt dat men bij de meeste merken kan kiezen uit slechts één kleur.

Een Snel fiets kies je in de door jou/u gewenste kleur. Uit alle kleuren van het RAL kleurenpalet. Zonder meerprijs!

Wat vinden we nog meer in de Valeriusstraat?

Berend van Loon: ‘Naast onze eigen Snel fietsen de schitterende collectie van Cannondale. Daarvan zijn wij exclusief verkoop- en servicepunt voor Den Haag.

Verder de bloedmooie Van Nicholas

collectie met full titanium frames. Ook exclusief voor Den Haag en regio bij Snel te vinden. De modellenrange van Cube maakt ons fietsaanbod compleet.

Daarmee hebben we voor elk wat wils én vanaf een budget van € 699,- een fiets in huis. Een eigentijdse onderscheidende fietsenwinkel is natuurlijk niet compleet zonder een mooi aanbod van functionele fietskleding en een breed scala aan onmisbare materialen en fijne spulletjes voor de fiets.

Kom dus snel naar Snel aan de Valeriusstraat 77-79 Den Haag of kijk op www.snelfietsen.nl

Haagse Hans won de Staatsloterij:

‘Geld moet je niet gelukkig maar rijk maken’ Hans was een hardwerkende horecaman met een hernia toen hij van de ene op andere dag samen met zijn vrouw 2,5 miljoen euro won. Sindsdien geeft de Hagenaar nog meer uit dan hij al deed. ‘We hebben ons voorgenomen elk jaar een mooie reis te maken.’

Door Annerieke Simeone

“

H

et eerste wat ik kocht toen ik de Staatsloterij won, was een mooie BMW, een jongensdroom. En dit.”

Hij trekt aan de mouw van zijn jasje en rammelt met zijn pols. “Een Rolex.” Dan zakt hij even onderuit in de hoekbank van restaurant Dendy en neemt een slok van zijn glas Chardonnay. Alsof de alcohol hem triggert. “Oh ja, ik probeer een wijncollectie aan te leggen. Weet je, mijn vrouw en ik hebben de eerste maand elke dag ‘gefeliciteerd’ tegen elkaar gezegd.” Hans (niet zijn echte naam) schatert het uit. Soms buldert hij zo hard tijdens het gesprek dat zijn haarbos ervan schudt. Het leven gaat de Haagse horecaman goed af sinds hij in 2014 samen met zijn vrouw en twee vrienden vijf miljoen euro won. Maar in het begin voelde hij zich toch niet zo lekker.

“Drie jaar lang kochten we met z’n vieren elke maand een straatje ‘een vijfde’-staatsloten bij dezelfde winkel aan het Valkenbosplein. “We zijn die dag speciaal omgereden om de loten te halen. Best wel bizar. Na de trekking kwam mijn vriend langs. ‘We moeten de lootjes nog even checken,’ zei hij. Terwijl ik met de loten in mijn handen zat, las hij de laatste twee cijfers op. Bij één lot was het raak. We hadden ook alle vijf de cijfers goed. Nou, dacht ik, dat is mooi. Eenentwintig euro terugverdiend. Maar toen zagen we dat de letters klopten. ‘Hè?’, zei ik, hoe kan dat nou?’ Die vriend geloofde het eerst niet, die dacht dat ik een geintje met hem uithaalde. Maar het stond er echt. We hadden vijf miljoen euro gewonnen. Ieder 1,25 miljoen.”

Kater Na het besef reageerde de vriend helemaal lyrisch, maar met Hans deed het iets anders.

“Alsof ik een slechte kater had. Ik was wel blij, maar ik voelde me echt niet lekker de eerste uren. Mijn maag was van slag. Het was heel apart.” ’s Avonds, toen het nieuws was ingedaald, haalde Hans een fles Dom Pérignon tevoorschijn. “Toen mijn vrouw thuiskwam, stond ik ermee te zwaaien. ‘We hebben de Staatsloterij gewonnen,’ schreeuwde ik. Helemaal door het dolle heen natuurlijk.

Zij geloofde me eerst niet. ‘Doe normaal,’ zei ze. Totdat ik het lot liet zien.”

Na een weekend vol champagne (‘alle flessen die we in huis hadden, zijn erdoorheen gegaan’) zaten de vier winaars maandagochtend bij de Staatsloterij aan de Paleisstraat. Ze werden ontvangen in een speciale miljonairskamer. “Willen jullie een glaasje champagne?, vroegen ze ons. Nou, wij hadden al zoveel bubbels op dat we het er helemaal zuur van hadden gekregen. ‘Mag het ook een biertje zijn?’, zeiden we toen. Daar moesten ze erg om lachen. Dat hadden ze nog nooit meegemaakt.” Na wat financieel

De kerstboom past net in Hans’ nieuwe BMW. | Foto: Eveline van Egdom

advies stonden de twee stellen weer buiten.

“We konden altijd bellen als we nog iets wilden weten.”

De laatste keer dat ze weer wat van de Staatsloterij hoorden, was toen de uitnodiging voor het miljonairsdiner op de deurmat viel. In Catch, het visrestaurant van familie Simonis, zaten alle winnaars van dat jaar, zo’n vijfentwintig man, aan een grote tafel. Hans: “Nadat je wat ditjes en datjes hebt besproken, komt toch de vraag: ‘Hoeveel heb jij gewonnen?’ De meesten hadden net als wij een paar miljoen euro gewonnen, maar er waren er ook die twintig miljoen op de bankrekening hadden staan. Overigens was bijna iedereen nog gewoon aan het werk. Vond ik wel een verstandige keuze.”

Noordeinde Ook Hans is weer gewoon aan de slag gegaan.

Nog steeds iets met horeca, maar niet meer een eigen zaak zoals vroeger. “Ik was net geopereerd aan mijn hernia, dus ik dacht: da’s mooi, we gaan de zaak verkopen. Mijn vrouw wilde dat in eerste instantie niet, die moest nog wennen aan het idee. Maar ja, we moes-

ten toch iets met die centen doen, want geld op de bank laten staan, is niet lucratief. Dan kun je het beter investeren in stenen.” Hans en zijn vrouw bekeken vijfentwintig panden in Den Haag en lieten vier daarvan opknappen. Die verhuren ze nu. “In onze huizen zit het meeste van ons geld. Stel dat iemand mij wil ontvoeren, dan heeft mijn vrouw toch een probleem, want we hebben geen cashflow. We leven van de huuropbrengsten.”

Kuuroord Nog elke dag geniet hij met volle teugen van het leven. “Ik zei vroeger al: ‘Geld moet je niet gelukkig maar rijk maken.’ Rijk aan ervaring, snap je. Met mijn vrouw ben ik een halfjaar gaan reizen. Eerst naar Zwitserland, waar we in een gigantisch mooi kuuroord sliepen, daarna een halfjaar naar Azië. Ergens onderweg zijn we getrouwd. We hebben ons voorgenomen om elk jaar een mooie reis te maken.”

Inmiddels is de miljonair toe aan een tweede glas Chardonnay. Als de ober de wijn op tafel zet, vertelt hij: “Ik was altijd al een stevige uitgever. ‘Hans is niet veranderd,’ zeggen mijn vrienden. “Alleen kan ik nu meer spen-

deren.” Zijn haarbos schudt weer heen en weer. Hij vertelt hoe hij de ene na de andere dure kledingzaak op het Noordeinde uitprobeerde. “Ik zal je eerlijk zeggen: ik vind er geen reet aan. Die mensen zijn gewoon niet aardig. Als je een oud kloffie aan hebt, word je toch anders behandeld. Ik winkel liever bij de Bijenkorf. Dat is trouwens wel een leuk verhaal. Twee weken nadat we de jackpot hadden gewonnen, liepen we daar rond. ‘Kom schat, we gaan even shoppen,’ zei ik. Mijn vrouw en mijn moeder waren mee. ‘Ja,’ zei mijn vrouw, ‘maar laten we eerst nog even een wijntje drinken.’ Ik dacht: een wijntje drinken? Ik wil shoppen! Dus ben ik als eerste naar boven gelopen en ben helemaal losgegaan op de Boss-afdeling. Ik had al voor vierduizend euro ingekocht toen ik mijn vrouw en moeder met allemaal tassen op me af zag komen. Het personeel blijkbaar ook.

Een meisje stapte op ons af en zei: ‘Loopt u maar even met mij mee.’ Blijkt dat ze daar een speciale, grote kleedkamer hebben met een wijnkastje gevuld met champagne. Ja, altijd weer champagne. Nooit geweten dat de Bijenkorf dat had. Speciaal voor mensen met centen.”

‘Stel dat iemand mij wil ontvoeren, dan heeft mijn vrouw toch een probleem, want we hebben geen cashflow’

5

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

K   

JURA E80: Cappuccino, Flat White & Latte Macchiato met één druk op de knop!

E80: Nú met GRATIS Glazen melkhouder + 2 Latte Macchiato glazen Tij del

ijke ac

tie zolang de voorraad

E80 Piano Black

kt! stre

€ 1.149,-

Wereldprimeur: P.E.P.® Perfecte espresso dankzij het Pulserend Extractieproces De nieuwe E-serie van JURA betekent in ieder opzicht een revolutie voor koffiegenot. Het bereidingsproces voor espresso is volledig geperfectioneerd. Een wereldprimeur, het Pulserend Extractieproces (Pulse Extraction Process, P.E.P.®), optimaliseert de extractietijd en garandeert ook bij korte koffiespecialiteiten een maximum aan aroma. Aan de voorzijde gepositioneerde toetsen en een moderne TFT-display maken de bediening uitermate eenvoudig. Voor maximale hygiëne zorgen de geïntegreerde onderhoudsprogramma’s en de nieuwe, vervangbare melkuitloop. JURA - If you love coffee!

Geautoriseerd JURA-dealer:

Exclusief in Den Haag

Prachtig wild afkomstig van de Hoge Veluwe. Hertenvlees of wild zwijn, groot of klein, vers voor u afgesneden. Verder, huisgemaakte wildpaté, en wildragout.

Nationaal kampioen runder rib-eye rollade: rib-eye gedroogde tomaat, bosui, walnoot, ganzenvet, dragon

Heerlijke braadstukken van ons Livarvarken.

Italiaanse Porchetta, Virginia-ham met honing en whisky, fricandeau, rollade, schouder voor pulled pork, Livar -rack

Bijzonder smaakvolle kalfs rib--eye rollade : kalfs rib-eye, walnootolie, tomatentapenade, pancetta, salie

Stijlslagerij Englebert – Goudsbloemlaan 83 – 2565 CP – Den Haag. –Tel. 070-3606811 info@stijlslagerij.nl – www.stijlslagerij.nl

| Illustratie: Eveline van Egdom

Zelfgemaakte gnocchi, ‘need I say more? ’ Politiek verslaggever Mieke van Dixhoorn verhuisde voor haar nieuwe baan naar Den Haag. Al haar vrienden achterlatend in Amsterdam. Een eetclub bracht uitkomst.

S

hit, mijn keuken is te klein.

De appelbosbescrumble staat op een bijzettafeltje voor de wasmachine en de ingredienten voor het hoofdgerecht balanceren op een van de klapstoeltjes aan de al gedekte tafel. Gelukkig heb ik gisteren al de courgettesoep gemaakt en de bijbehorende afwas gedaan.

De soep – goed gelukt, al zeg ik het zelf – staat op een klein pitje op te warmen terwijl ik de laatste hand leg aan een salade. De dressing is wat zuur. Gisteren bij de HEMA nog twee kommetjes op de kop getikt zodat ik er precies zes heb.

Belangrijk, want dan heeft elke dame in de eetclub er een. Zodra ze binnen zijn, is er één ding duidelijk: aan wijn geen gebrek.

Vorig jaar vond ik mezelf in een nieuwe stad, met een geweldige nieuwe baan, maar met vriend en het grootste deel van mijn vriendinnen op ruim een uur treinen. Waar zou ik de Haagse aansluiting vinden? Buren?

Het café om de hoek? Bij een sportclubje gaan? Tja, de dansles bestaat vooral uit moeders die elkaar kennen van het schoolplein. Een vriendin die

zelf net was verhuisd, wees me op het web: ‘Kijk eens op eetclub.nl,’ zei ze.

Veganistisch, 50+, alleenstaande moeders met tieners, studenten – geen van de oproepjes trok me, dus restte mij de stoute schoenen aantrekken. Waarom niet? Al na een paar weken had ik een clubje bij elkaar en volgens de internetontmoetingsregels spraken we af in een restaurant.

Om verschillende redenen zaten we allemaal in hetzelfde schuitje. Gaan samenwonen in Den Haag, maar alle mensen hier zijn ‘zijn’ vrienden. Jaren in het buitenland gewoond, nu richting Den Haag voor een baan die het toch niet bleek te zijn. Na een gezellige voorstelavond besloten we het erop te wagen: laat het koken maar beginnen.

Spontaan Zodra mensen bij je thuiskomen, zien ze een andere kant van je. Wat staat er in de boekenkast, wie is dat op die foto, waar heeft ze dat kleurige schilderij vandaan? Bij Yvonne, die net binnenkomt, was het zoals we wel verwachtten erg netjes. Een fotoshoot à la ‘kies een woonmagazine’ waardig.

De twist: alles is afkomstig uit kring-

7

loopwinkels. Ze kwam in Den Haag wonen nadat ze een burn-out had gekregen van haar drukke baan in Amsterdam. De eetclub is één manier om weer rustig iets op te bouwen. Bij Sandra thuis is de boel juist eclectisch. Zij is het zenuwachtigst van ons allemaal in de keuken, maar nam toch de eerste

Na een gezellige voorstelavond besloten we het erop te wagen: laat het koken maar beginnen kookbeurt. Haar ovendeur heeft het geweten. Lisa woont zelfs nog krapper dan ik. Bij haar moet het eten soms van de vensterbank komen – maar als voormalig sterrenrestaurantmedewerker heeft ze wel een ‘edge’. Zelfge-

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

maakte gnocchi. ‘Need I say more?’

De samenstelling van de eetclub verandert af en toe. Zo wees Eef ons na twee keer af, omdat zij ‘zoals je dat in de datingwereld zou zeggen de klik niet voelde’ en sloot Laura zich aan na een spontane koffie en nadat ze gecheckt had of de pasta verplicht zelfgemaakt moest worden. In het nieuwe jaar zijn we van plan ook eens te gaan ‘eten in het donker’ en Laura heeft ons de ‘beste chocoladetaart van de wereld’ beloofd.

Van Lisa heb ik geleerd om zelf dumplings te maken, een van mijn absolute favorieten. Binnenkort gaan we samen op loempiacursus. In restaurants bestellen we in overleg – opdat we maar zo veel mogelijk kunnen proeven. Haar durf ik zeker een vriendin te noemen, al is het maar vanwege het voorstel om te gaan discobowlen.

Met Sandra ging ik al naar een festival en met Laura drink ik vaak ‘spontane koffie’. Ze woont zo lekker dichtbij.

Met z’n allen leren we de stad steeds beter kennen. Foutfietsen gebeurt steeds minder vaak. Wat mij betreft, is mijn digitaal gestarte eetclub een succes. Een aanrader. En trouwens, de courgettesoep en zelfs de zure dressing waren dat ook. Proost!

Wijnfilosoof Ofran

‘Ik heb

Door Annerieke Simeone

Z

‘Je kunt van Afghanistan geen Nederland maken’. | Foto: Eveline van Egdom

8

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

oals wel vaker schoot hij wakker uit een nachtmerrie. Deze keer hadden tientallen katten het voorzien op Socrates, zijn witte Perzische kater. Hij zag hoe ze hem aan flarden scheurden. In allerijl trok hij zijn kleren aan en fietste van zijn huis aan de Suezkade naar zijn winkel De Wijnfilosoof in de Papestraat. Het was drie uur ’s nachts. Toen hij door de ruit keek, zag hij Socrates veilig in zijn mandje slapen. Gelukkig, dacht hij, en fietste weer naar huis. Sommige mensen zouden zo’n reactie behoorlijk vreemd vinden, maar voor politicus in spe Ofran Badakhshani (1982), die opgroeide in het onveilige Afghanistan, zijn weinig dingen meer gek.

Te midden van honderden flessen wijn en op elkaar gestapelde boeken aait hij de langharige kat. In het Perzisch fluistert hij hem woordjes toe. “Wil je wat drinken?”, vraagt hij, de trap aflopend van zijn pas verbouwde wijnwinkel. Uit de kelder, waar hij regelmatig filosofische debatten houdt, komt de geur van koffie, voor wijn is het blijkbaar nog te vroeg. Hij nestelt zich in een naar boven gebrachte stoel.

“Dus je wilt weten hoe het leven daar was. Voor of na de Moedjahedien?”

De Moedjahedien ofwel islamitische vrijheidsstrijders brachten onheil naar zijn land. Al was het daar altijd wel onrustig. “Eind jaren zeventig, tijdens de Afghaanse Oorlog, had je grof gezegd twee politieke stromingen: links, de communisten, en rechts, de Moedjahedien. Toen in 1992 de communisten werden verslagen, zijn veel mensen vermoord. In mijn familie zaten zowel aanhangers van het communisme als van de islam. Voor beide groepen reden om je op te laten pakken of te martelen.” Zijn vader, een hooggeplaatste militair en lid van de Revolutionaire Arbeiderspartij, ontkwam daar ook niet aan. “Voor onze neus braken ze een voor een zijn vingers. Ze zeiden: geef ons je munitie, maar dat hadden we helemaal niet.” De volgende dag kwamen ze terug en braken ze zijn andere hand. De nachtmerries kwamen al eerder, toen Ofran Badakhshani als peuter zag hoe zijn ooms op hun terras werden vermoord. “Mijn oma vertelde dat als ik iemand met een baard zag, ik meteen begon te trillen.”

Badakhshani wil de nieuwe premier van Afghanistan worden

alle vertrouwen dat het goed komt’ Ofran Badakhshani zag in Afghanistan zijn ooms vermoord worden. Zijn bezorgde ouders gaven hem op zijn twaalfde mee aan smokkelaars. Hij eindigde in Den Haag, studeerde filosofie, schrijft boeken, heeft een eigen onderneming en is lid van de VVD. Ondanks alle negatieve ervaringen en oorlogen gelooft hij in een democratisch Afghanistan.

‘Voor onze neus braken ze een voor een mijn vaders vingers’ Hij wil niet alleen maar verdrietige verhalen vertellen, want er zijn ook mooie herinneringen. Aan de gezellige, koude wintermaanden wanneer het hele dorp rond middernacht rondom het knisperende vuur zat, terwijl ouderen verhalen vertelden. En aan de prachtig versierde tempels met lapis lazuli, de intens blauwe edelsteen die daar gewonnen werd. Zijn dorp Badachsjan, in het noordoosten van Afghanistan, was volgens Badakhshani een mystiek gebied. “Mensen verdiepten zich in filosofie, sterrenkunde en poëzie. Bijna iedereen dichtte. Als kind werd je aangemoedigd om zo veel mogelijk verhalen uit je hoofd te leren.”

Het moet een moeilijke beslissing zijn geweest voor zijn ouders om de destijds 12-jarige Ofran aan smokkelaars mee te geven. “Het was niet anders. Ik kon in het leger worden geplaatst, er was geen toekomst. Mijn ouders hadden bedacht dat ik in Engeland terechtkon, omdat daar wat familie woonde.” In 1997 werd hij overgedragen aan een groep mensen. “Daarna ben ik drie keer van groep gewisseld. Het was vreselijk eng. Ik keek altijd of ik in de buurt van een familie kon slapen.

Niet in de buurt van vreemde mannen.” Hij verliet Afghanistan en reisde verder. Te voet, met vrachtwagens, in auto’s. “Ik had geen idee waar ik was toen we het vliegtuig namen. Nu is alles goed beveiligd, maar destijds waren er waarschijnlijk nog afspraken te maken op het vliegveld. Ik kon zo door al die poortjes heen lopen.”

Hij kwam niet aan in Londen, maar op Schiphol.

Daar werd hij achtergelaten en zat twee dagen bijna onafgebroken op een bankje. Niemand die hem opmerkte. “Naar de politie lopen was geen optie. Ik had maar één boodschap meegekregen van thuis: ‘Als die je zien: run for your life’.” Maar toen hij begon te trillen van de honger stapte de jongen toch naar een agent. “In het Engels zei ik: ‘Ik ben een vluchteling uit Afghanistan.’ De man stelde me vragen, maar ik bleef die ene zin herhalen. Ze haalden een Iraanse politieman erbij, een reus van een vent, die Perzisch met mij kon praten.

Hij was zo groot dat hij op z’n knieën moest zitten om met mij te kunnen praten. Ik moest huilen. ‘Alles komt goed,’ zei hij. Hij gaf me zijn boterham met kaas en een beker melk.” Daarna begon zijn nieuwe leven, eerst in opvangcentra, later in Amsterdam waar hij als minderjarige begeleid ging wonen. Zijn ouders sprak hij pas tien jaar later. Badakhshani: “We hadden nog geen internet of mobieltjes. Toen ik mijn moeder voor het

eerst sprak, kon ze alleen maar huilen. Ik wist ook niets uit te brengen. Ik kon alleen maar ‘moeder’ zeggen.”

Spruitjes Zijn boodschappen staan nog onuitgepakt op de toonbank. Er steken spruitjes, een pak melk en sinaasappelen uit de tas. “Goed geïntegreerd ben ik, hè,” giechelt hij. Voor de foto heeft Badakhshani zijn ‘Jort Kelderoutfit’ (overhemd met bretels) een keertje in de kast laten hangen. Vandaag heeft hij zich een coltrui met jasje aangemeten. En hij is naar de kapper geweest. Een selfmade man, dat is hij. Ofran Badakhshani studeerde filosofie, schrijft boeken, heeft een eigen onderneming en is sinds een jaar lid van de VVD. Op z’n minst een solide cv. Maar om nou te zeggen dat het hem hier nou makkelijk is afgegaan. “Mensen kijken naar het uiterlijk; ze horen een accent en zien een niet-westers iemand. En dan heb ik ook nog eens een onuitspreekbare achternaam.” Je blijft een vreemdeling. Al ziet hij dat zelf niet zo. “Als ze me vragen waar ik vandaan kom, zeg ik: uit Amsterdam. Niet om ze te pesten, maar zo is het toch?” Als ze daarna vragen naar zijn afkomst, antwoordt hij: ‘Oh, zeg dat dan.’ “Weet je, sommige mensen die hier wonen, voelen zich vaak beter dan ik.

Dan zeg ik: ‘Waarom dan? Omdat je hier geboren bent, vanwege je sociale betrokkenheid, je culturele bijdrage, de belastingcenten die je betaalt? Wat maakt jou meer Nederlander dan ik? Als je dat soort ideeën hebt, heb je de samenleving weinig te geven’.”

Na 11 september 2001 zijn de verschillen tussen autochtoon en allochtoon groter geworden, vindt hij. “In die tijd was ik hier in Den Haag op zoek naar een huis.

Ik belde op, huis al vergeven. Ik laat mijn Nederlandse vriend vijf minuten later bellen, huis gewoon nog te bezichtigen. Wil ik in Rijswijk wonen, dan is het geen probleem, de Schilderswijk ook niet. Maar hier in het centrum of in andere delen van Den Haag is dat erg lastig. Ik lig er niet wakker van, maar ik merk het wel. Net zoals bij het uitgaan. Laatst werd ik geweigerd in een disco op het Plein. Zeggen ze: alleen vaste klanten. Dan denk ik: what the hell, hebben jullie een boekhouding dan? Maar verder lach ik erom. Ik verdoe mijn tijd niet met dat soort mensen.”

Filosoof Hij denkt liever na over wat hij kan betekenen voor de maatschappij, hier en in zijn geboorteland. Al een tijdje is hij lid van de VVD. In beginsel vindt hij zichzelf een liberaal. Persoonlijke autonomie, bewegingsvrijheid van het individu en zelf verantwoordelijkheid nemen, daar gelooft hij in. Hij schreef zich in als lid voor de gemeenteraad, maar kwam niet in aanmerking. “Ze zeiden: ‘Je woont nu een jaar in Den Haag, dan heb je nog geen echte visie voor de stad kunnen ontwikkelen.’ Dat vind ik wel terecht. Nu kijk ik hoe ik de VVD tijdens de komende verkiezingen op een andere manier kan ondersteunen.”

Van partijen als DENK en de PVV moet hij niets hebben. Hij lacht hardop. “Waarom zou ik me aansluiten bij die twee? Ik ben tegen alle reactionaire bewegingen, tegen alle ‘one issue’-partijen. Ze klagen, maar hebben geen oplossingen, geen langetermijnvisie. Ik zie ze als tijdelijke bewegingen, ze komen en ze gaan.”

Twee weken geleden vloog hij op uitnodiging van de universiteit Strategic Studies in Teheran naar Iran. “Ik werd daar gepresenteerd als kritisch denker en filosoof.

Samen met anderen boog ik me over het vraagstuk: hoe verbeteren we de academische, culturele en politieke relaties tussen deze twee landen?” Dan, uit het niets.

“Ooit wil ik premier van Afghanistan worden.” Hij kijkt er serieus bij. “Ik meen het.” Nu al schrijft hij voor Afghaanse kranten en tijdschriften. Hij heeft zes boeken gepubliceerd, van poëzie tot verhalen. Soms doet hij mee aan debatten. “Op dit moment is de mate van vrijheid van meningsuiting in Afghanistan in vergelijking met omringende landen ongeëvenaard. Je kan van alles roepen. Volgens mij ben je nu beter af in Afghanistan dan in Turkije. Maar mijn Afghaanse regering en establishment zitten natuurlijk niet op mij te wachten.” Met een glimlach: “In hun ogen ben ik een verwesterd en verwend kind.”

‘In hun ogen ben ik een verwesterd en verwend kind’ Het houdt hem geenszins tegen. Met een grote groep andersdenkenden bouwt hij langzaam aan een nieuwe beweging in Afghanistan. Met schrijvers, dichters, journalisten en televisiemakers. “Uiteindelijk moet het een nieuwe politieke partij worden, maar we zijn nu nog te onervaren, daarom ben ik ook lid geworden van een politieke partij. Eerst kennis opdoen.” Mocht het ooit zover komen dat hij premier wordt, dan moet het presidentiële systeem op de schop. “Daar ligt te veel macht.

Ik zou een parlementaire democratie willen, net als hier.” Zijn partij, liberaal en licht seculair, zou volgens hem zorgen voor meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen, betere sociale voorzieningen en toegang tot onderwijs. “Er is nog veel analfabetisme. Maar je kunt er geen Nederland van maken. Onderwerpen als abortus of euthanasie, dat is echt een brug te ver. Daar hebben we hier ook jarenlang voor moeten vechten.

Je moet Afghanistan zien als een muziekinstrument.

Eerst tunen en dan fine tunen. Wellicht komt er ooit weer een verlicht tijdperk, zoals vroeger. We hebben een Perzische uitdrukking: ‘Waar ooit water heeft gevloeid, zal water weer vloeien.’ Ik heb alle vertrouwen dat het goed komt. Ik denk dat ik dat nog zal meemaken.”

Met een grote groep andersdenkenden bouwt Ofran Badakhshani langzaam aan een nieuwe beweging in Afghanistan

9

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Vanaf 15 december t/m 1 januari 2017 serveren wij een speciaal kerst- en eindejaarsmenu

à€

32,50

Ceviche van pieterman, avocado, waterkers.

Extra gerecht à € 12,50, gebakken coquilles, witlof, kerrie-beurre blanc en appel.

Geroosterde zeebrasem, hachee van kreeftenbouillon en gamba’s, groene asperges, radicchio, aardappel/knolselderijpuree.

p a rk

duyngheest U N I E K E

V E R G A D E R -

E N

T R A I N I N G S L O C A T I E

Doyenné de Comice, Suzettesaus, gegratineerde sabayon, tuille, mandarijnensorbet.

Tijdens de feestdagen kunt u ook à la carte eten.

De Weduwe staat weer op de kaart met eten waar je blij van wordt.

De keuken is doorlopend geopend van 12.00 tot 22.00 uur (31 december tot 20.00 uur)

Waalsdorperlaan 40 2244 BN Wassenaar T 070 888 08 87 office@parkduyngheest.nl www.parkduyngheest.nl

Vrij gelegen tussen Den Haag en Wassenaar vergadering

cursus

training

teambuilding

lezingen

Op 30 en 31 december serveren wij een gezellige oliebollenlunch à € 32,50 bestaande uit het 3-gangen eindejaarsmenu met oliebollen en bubbels om met u te proosten op een voorspoedig 2017.

Openingstijden DI - ZO van 12 tot 22 uur | Gratis parkeren Treilerdwarsweg 2 | 2583 DA Den Haag | 070-3225881

Eindejaars Maandag 26 t/m zaterdag 31 december

2e kerstdag geopend Wij wensen u prettige feestdagen en veel plezier van uw aankoop!

Korting is geldig op uw aankopen vanaf F 1.000,-.

M.u.v. enkele merken en niet in combinatie met andere acties.

www.hulshoffwonen.nl

Amsterdam Villa Arena Den Haag Spui gratis parkeren Leiderdorp Wooon gratis parkeren Rotterdam Alexandrium III

De wederopstanding van snowboardster Renske van Beek

‘Ik ben bezig met de beklimming van mijn Mount Everest’ De wereld kent doorzetters, enorme doorzetters en doorzetters tot de tiende macht. Tot die laatste categorie behoort Renske van Beek. Als kind kreeg ze een herseninfarct, ze moest twee jaar revalideren, werd daarna aangereden door een vrachtauto, waarna een nieuwe, zware revalidatie begon. Nu is ze een van de beste snowboardsters van Nederland.

Door Klaas-Jan Dropper t

S

neeuw. Het is niet zelden een doel in het leven van Renske van Beek (27) geweest. Een baken van hoop in het verleden, een missie in het heden. “Ik heb lang naar deze winter uitgekeken. De hele zomer heb ik getraind. Gesurft, op een longboard gestaan.

Ja, gewoon in de Frederikstraat waar ik woon. Over de obstakels zoals verkeersdrempels die in het snowboarden ook wel rollers worden genoemd. Goede training, want de bewegingen zijn hetzelfde.”

Wintersport stond in het gezin – Renske heeft twee broers en een zus – altijd centraal. Vanaf haar vijfde bond ze de ski’s onder.

Tot haar negende. Een jaar later sloeg het noodlot toe. Renske kreeg een herseninfarct, waardoor haar linkerarm en linkerbeen verlamd zijn. Ze belandde in een rolstoel. “Een bloedpropje was naar mijn hersenen geschoten, waardoor mijn rechterhersenhelft werd afgesloten, ook wel CVA genoemd. In mijn familie komt de erfelijke vaatziekte RenduOsler-Weber voor. Ik had een gevaarlijke vaatkluwen in mijn longen en deze moest gedicht worden om complicaties te voorkomen.

Toen ben ik geëmboliseerd en hierna is er een bloedpropje ontstaan. Wat mij is overkomen, gebeurt bij één op de zoveel duizend. Ik heb gewoon pech gehad. Heel lang ben ik erg boos geweest: ‘Waarom ik?’ Maar uiteindelijk heb ik het geaccepteerd.”

Twee jaar revalidatie volgde. Door de verlamming kon ze niet meer skiën, maar snowboarden ging nog wel. “Op de wintersportvakantie wilde ik er weer bij zijn. En dan niet beginnen in een klasje, maar gewoon met de familie de helling af. Dus ik heb toen zelf enorm veel geoefend op De Uithof. Net zolang tot ik het kon.”

Een eerste overwinning op de voorzienigheid was geboekt. En je zou zeggen dat de Haagse haar portie tegenslag wel had gehad.

Maar het lot besloot anders. Op haar vijftiende werd ze aangereden door een vrachtauto, die haar bij het afslaan over het hoofd zag. “Mijn bovenbeen was gebroken en mijn kniebanden waren afgescheurd. Weer anderhalf jaar revalidatie.”

Bibian Mentel Haar leven kreeg een totaal andere wending na een ontmoeting met Bibian Mentel, misschien wel de bekendste paralympische wintersporter van Nederland. Mentel, die een onderbeen moet missen vanwege botkanker, gaf een lezing in het Sophia Revalidatie Centrum. “Ik was uitgenodigd en Bibian vertelde over haar topsportervaringen. Dat was zo’n inspirerend verhaal. Ze vertelde over de dingen die ik ook wilde, dat was zo cool! Na afloop ben ik naar haar toe gegaan en heb ik geroepen: ‘Hé Bibian ik kan ook snowboarden.’

Ze nodigde me uit voor een zondagochtendtraining met het Team Mentality. Vervolgens kwam er een uitnodiging van de Nederlandse Ski Vereniging voor een trainingskamp. Ik dacht: dit is mijn kans. Het trainingskamp opende mijn ogen. Ik was helemaal gesloopt.

Op dat moment wist ik dat ik er veel meer voor moest gaan doen.”

Het harde trainen betaalde zich uit, want ze haalde het beloftenteam van de Nederlandse Ski Vereniging en vorig jaar deed ze voor het eerst in wedstrijden mee aan de boardercross (met twee tegelijk het afdalingsparcours af) en de banked slalom (reuzenslalom of gewone slalom, afhankelijk van de afstand tussen de poortjes). “De eerste keer dat ik boven op de berg stond, moest ik wel even slikken. Waarom doe ik dit? Ik had toch ook lekker op de bank kunnen blijven zitten?

Maar na de eerste run wilde ik alleen maar meer. Sneller en beter worden.”

En progressie maakte ze, want Van Beek werd aan het eind van het seizoen Nederlands kampioen van de parasnowboarders en zelfs achtste bij de valide snowboarders.

Paralympische Spelen Dit seizoen heeft ze nog harder getraind en wil ze goede uitslagen neerzetten zodat ze naar het A-team van de Nederlandse Ski Vereniging kan doorschuiven. En er is nóg een doel. “De Paralympische Spelen halen.

Dat gaat lukken, wat er ook gebeurt. Zijn het niet die over ruim een jaar, dan zijn het wel de volgende. Geen twijfel mogelijk. Voor mijn gevoel ben ik bezig met de beklimming van de Mount Everest. Vorig jaar zat ik in het basiskamp, nu ben ik op een derde van de reis. Maar de top is nog mistig, ik heb nog een lange weg te gaan.”

Maar ook die top wordt voor Renske van Beek op een dag wel zichtbaar. Op wilskracht gaat dat lukken, zoals haar al veel is gelukt.

“Ja, ik ben een doorzetter. ‘Het gaat lukken, wat er ook gebeurt’, dat idee. Maar het is geen obsessie, want er zijn genoeg andere dingen in het leven. Ik heb wel geleerd: je kan het als je het echt wilt. En als het vandaag niet lukt, dan probeer ik het morgen opnieuw en gaat het vast wel beter. Dat is mijn kracht. Een rolmodel? Misschien wel, want het is toch een supermooi verhaal. En als ik mensen kan helpen met mijn verhaal, dan zou ik dat geweldig vinden. Maar mijn verhaal is nog niet af.

Ik wil nog een paar titels winnen en naar de Paralympische Spelen. En rolmodel zijn... ik denk dat het iets is waarin je vanzelf groeit.”

Op weg naar het grote doel, de Paralympische Spelen, kan ze ook van de kleine dingen genieten. “Van wintersport met de familie.

Dat is alweer een tijdje geleden dat we dat gedaan hebben. Dat zou ik gaaf vinden. Vroeger skiede ik altijd achteraan, nu kan ik niet wachten om iedereen voorbij te zoeven en hen in verbazing achter te laten.”

Renske van Beek: ‘De Paralympische Spelen halen gaat lukken’. | Foto: Eveline van Egdom

‘Mijn bovenbeen was gebroken en mijn kniebanden waren afgescheurd. Weer anderhalf jaar revalidatie’

11

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Nieuwe of Littéraire Sociëteit blijkt nóg ouder: uit

‘ Tradities zijn op een leidraad, maa Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren gaf onlangs – sprekend over het old boys network, dat volgens haar de Haagse politiek nog steeds domineert – de volgende omschrijving van Sociëteit De Witte, gelegen aan hetzelfde Plein als de Tweede Kamer: ‘Een chique club waarvan je denkt: volgens mij zit daar de echte regering.’ Integendeel, meent voorzitter Max Keulaerds. “De doelstelling is gezellig verkeer en geoorloofde uithuizigheid.” Maar het is allang geen klassieke herensociëteit meer. Welkom in de wereld van De Witte!

Door Alexander Münninghoff

M

r. Max Keulaerds, voorzitter van wat officieel heet de ‘Nieuwe of Littéraire Societeit De Witte’, moet hartelijk lachen om de suggestie van Marianne Thieme (Partij voor de Dieren) dat de echte regering in De Witte zit. Om vervolgens meteen tot de kern te komen: “Onze leden, waar overigens best wel wat politici bij zitten, komen hier niet om te netwerken of te lobbyen. Dat wil zeggen: het mag natuurlijk wel, maar wij lopen hier niet onmiddellijk met onze visitekaartjes te zwaaien. Het gaat bij ons in de eerste plaats om het individu. We zijn een societas in de oorspronkelijke zin van het woord: een gemeenschap, waarbinnen je met elkaar verkeert op voet van gelijkwaardigheid. In de negentiende eeuw werd over De Witte al gezegd: doelstelling is gezellig verkeer en geoorloofde uithuizigheid. En wellevendheid is daarbij een voorwaarde en dat is in deze tijd van polarisatie voor veel mensen aantrekkelijk.”

Met zijn ruim 3200 leden, van wie ongeveer een kwart vrouwelijk, lijkt De Witte deze observatie van haar voorzitter te onderstrepen: het is de grootste sociëteit van het land, het jongste lid is 26 en in dit kalenderjaar kreeg men er 120 leden bij, van wie er dertig onder de fictieve jong/oud-grens van 45 jaar verkeren. Waarmee De Witte ook afstand lijkt te hebben genomen van het aloude etiket van klassieke herensociëteit met voornamelijk negentigplussers die gezellig in hun lederen clubfauteuil bij hun glaasje port in slaap sukkelen.

Keulaerds: “Dat beeld is echt achterhaald. De gang van zaken bij ons is al jarenlang sterk gedynamiseerd. Wij kennen bijvoorbeeld het fenomeen van de Tafels die op gezette tijden tal van thema’s behandelen, van literatuur tot film of politieke stromingen. Deze maand december bijvoorbeeld hebben we bijeenkomsten van de Historische Tafel, de Franse Tafel, de Koninkrijkstafel en de Internationale Tafel. Maar daarnaast staat het de leden vrij om zelf een Tafel op te richten rond een willekeurig onderwerp. Dat hoeft ook niet bij het bestuur gemeld te worden, het is puur eigen, vrij initiatief en het kan over van alles gaan. Of mensen uit een beroepsgroep of een specifieke vrijetijdsbesteding bij elkaar brengen: een Golftafel, een Apothekerstafel. We hebben inmid-

12

dels ruim tweehonderd van zulke Tafels en het concept slaat geweldig aan. Dat zie je ook op onze topdagen, als we hier ruim achthonderd couverts opdienen. Want ja, een lunch of een diner hoort er natuurlijk wel bij.”

Beschaafd En dan is het zonder meer prettig om, terwijl de verruwing in de openbare ruimte toeneemt, een plek te weten waar traditie en decorum een zinvolle, beschaafde gedachte-uitwisseling in een vriendschappelijke sfeer lijken te garanderen.

Ook de jongere generatie ambtenaren, academici, bedrijfsmanagers, vrije beroepers, ondernemers

‘De gang van zaken bij ons is al jarenlang sterk gedynamiseerd. Wij kennen bijvoorbeeld het fenomeen van de Tafels die op gezette tijden tal van thema’s behandelen’ en militairen, om enkele belangrijke groeperingen uit het ledenbestand te noemen, blijkt hier, gezien de nieuwe aanwas, gevoelig voor. “Maar let wel: tradities zijn op De Witte een leidraad, maar geen cipier,” zegt Keulaerds. “We hebben nog steeds een kledingvoorschrift dat jasje-dasje inhoudt, en spijkerbroeken en dergelijke zijn niet toegestaan. Maar een recente enquête onder de leden wees uit, dat ongeveer de helft het principe ‘das mag, maar hoeft niet’ huldigt. Niet zo lang geleden waren vermoedelijk veel meer leden vóór handhaving van de oude regel. Dus daar zit een duidelijke kentering in.”

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Keulaerds wijst daarbij op een gebrandschilderd raam met de tekst ‘Ne Jupiter quidem omnibus’.

“Zelfs Jupiter kan niet iedereen tevreden stellen,” vertaalt de voorzitter correct. “In Amsterdam, bij onze zustervereniging De Koninklijke Industrieele Groote Club, is onlangs ingevoerd dat je de gehele vrijdag en op andere dagen tot 17.00 uur zonder das mag komen. Ik denk niet dat wij iets dergelijks als bestuur zouden invoeren, want dat zou een bepaling van bovenaf zijn, terwijl wij juist vinden dat iets dergelijks van de leden zelf moet komen. De tijd zal leren hoe het verdergaat.”

Datzelfde geldt, zegt Keulaerds desgevraagd, voor hoofddoekjes bij vrouwelijke leden: “Dat is geen thema, daar hebben wij geen standpunt over. Een vrouw met een hoofddoek kan buitengewoon elegant zijn, dat bent u zeker met me eens. Alle ambassadeurs hier in Den Haag zijn standaard lid bij ons, en ze maken daar goed gebruik van, ook vertegenwoordigers van islamitische landen. Zo zijn er veel leden met een buitenlandse achtergrond. Ik geef zelf af en toe college op de Haagse Hogeschool en daar studeren veel allochtonen. Ik weet zeker: die generatie gaat zich verheffen, gaat volop meedraaien in onze samenleving, en heus, die wordt later lid bij ons.”

Om lid van De Witte te worden, moet je worden uitgenodigd en voorgedragen. De ballotagecommissie, die uiteindelijk over de toelating van een kandidaat-lid moet beslissen, neemt daar ruim de tijd voor (ongeveer één jaar), maar komt in vrijwel alle gevallen tot een positief besluit.

Het aantal deballotages is, zegt Keulaerds, per jaar minder dan de vingers van één hand.

Oprichting in koffiehuis Een recente ontdekking leert, dat de sociëteit nog veel ouder is dan de 215 jaar die volgend jaar aanvankelijk als 43ste lustrum was gepland. “Het blijkt namelijk dat al op 1 september 1782 in het koffiehuis van Van Os een mannensociëteit is opgericht. Dat was onze voorloper,” stelt Keulaerds, “maar tijdens de chaotische Bataafse Republiek vond in 1798 een staatsgreep plaats en kwamen er allerlei stringente bepalingen die een vrije discussie verboden. Zodat in dat jaar de zaak van Van Os op het Plein gesloten werd, tot 1802, de datum die wij als stichtingsjaar aanhielden. Maar het is dus

1782

De Witte r geen cipier ’

Mr. Max Keulaerds: ‘We hebben nog steeds een kledingvoorschrift dat jasje-dasje inhoudt, en spijkerbroeken en dergelijke zijn niet toegestaan’. | Foto: Eveline van Egdom

een voortzetting geweest na vier jaar onderbreking, te vergelijken met wat er tussen 1941 en 1945 gebeurde onder de Duitse bezetting, toen De Witte onder de benaming ‘Kasino’ een soort onderkomen werd voor de staf van Seyss-Inquart, die hier tegenover zijn kantoor had. Toevallig ook een gedwongen stop van vier jaar, maar die rekenen we natuurlijk mee in het totale bestaan van de sociëteit, zodat we alles bij elkaar genomen 235 jaar bestaan en dus straks, zo heeft het bestuur besloten, ons 47ste lustrum gaan vieren.”

Onlangs kreeg Victor Moussault, de per 1 januari a.s. vertrekkend zakelijk directeur van het Mauritshuis, tijdens een diner op De Witte lof toegezwaaid. Dit markeerde de afronding van een even ambitieus als geslaagd project waarbij het museum en de sociëteit door een onderaardse foyer met elkaar verbonden werden en een contract voor zestig jaar partnership tekenden. “En ik denk dat het een lang en gelukkig huwelijk zal worden,” zegt Max Keulaerds, “want wij doen met onze moderne keuken met alle plezier ook de banque-

ting voor hen, terwijl zij met hun presentaties goed bij ons terechtkunnen.”

De ruim veertig personeelsleden van de sociëteit gaan drukke tijden tegemoet. December is nu eenmaal de tijd van grote samenkomsten en daar is De Witte geen uitzondering op. Het kerstdiner is al tijden volgeboekt. Voorzitter Keulaerds: “En dat gaat natuurlijk in black tie, met de dames in avondjurk. Bepaalde tradities zijn nu eenmaal minder veranderlijk dan andere.”

‘Die generatie allochtonen gaat zich verheffen, gaat volop meedraaien in onze samenleving, en heus, die wordt later lid bij ons’

13

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Sneeuw De Haagse auteur Kees ’t Hart (1944) staat soms als dichter aan het graf van eenzamen die zijn gestorven zonder dat nabestaanden achterhaald konden worden. Die ervaringen inspireerden hem tot het schrijven van het kerstverhaal ‘Sneeuw’.

B

egin december breng ik mijn auto naar de garage in Ypenburg voor een APK-keuring. Het is al vrij donker, er valt zowaar lichte sneeuw, of vergis ik me? Ik kan op de uitslag van de keuring wachten. Ik zit aan een tafel in de wachtruimte en blader door een glossy autoblad. Er verschijnt een jongeman, een jaar of twintig, spits gezicht, donker haar. Hij heeft een overall aan. Ik ken hem, hoe heet hij ook alweer?

Anis. Het is Anis. Ook hij herkent me. Ik sta op, we geven elkaar een hand.

“Wat doe jij hier?”, zeg ik.

Domste vraag aller tijden. Zulk soort dingen zeg ik de hele dag: wat doe jij hier. Hij glimlacht er wat om.

“Ik werk hier,” zegt hij.

Hij vertelt dat hij hier als stagiair kwam en na de stageperiode werd aangenomen.

“Fantastisch,” zeg ik.

Hij glimlacht weer. We staan even zwijgend bij elkaar, ik wil nog iets aan hem vragen, maar ik durf niet. Dan zegt hij dat de keuring achter de rug is, de auto is goedgekeurd, maar ik moet nog wachten op de controledienst. Iedere APKaanvraag moet centraal worden goedgekeurd, er kan een controle worden uitgevoerd. Het is een formaliteit, maar toch.

“Ik roep u wel,” zegt hij.

– Ik doe in Den Haag als dichter mee met de Stichting De Eenzame Uitvaart. Wanneer er iemand overlijdt en er zijn geen familieleden of kennissen die zich over de begrafenis of crematie ontfermen, dan wordt een dichter ingeschakeld, zodat er tenminste enig ceremonieel is. Hij schrijft een gedicht voor de overledene en draagt het voor bij de uitvaart. Merkwaardige bijeenkomsten zijn het. In de aula van de begraafplaats is niemand, behalve de begrafenisondernemer van dienst, de contactpersoon van de gemeente (dat is Henk van Zuiden) plus de dichter. En die laatste leest zijn (of haar) gedicht voor. Daarna met z’n allen (drie man) achter de kist (met dragers) naar de laatste rustplaats, of de crematie meemaken. Na afloop een kopje koffie. Tot de volgende keer.

Het gebeurt niet vaak, meestal weet de gemeente uiteindelijk toch nabestaanden op te sporen. In Den Haag doen vijf dichters mee, in eigen kring hebben we het erover dat wij tot de ‘Poule des Doods’ behoren. Hoe ging het met jouw dooie, zeggen we ook wel tegen elkaar, zo gaat dat. Het werkt als volgt. Henk van Zuiden (ook dichter!) treedt op als contactpersoon van

14

de gemeente. Hij belt op als er weer een eenzame dode is. Geeft wat achtergronden, voor zover die bekend zijn, vertelt waar de dode woonde en dat is het dan. Meestal is er een dag of drie de tijd om een gedicht te schrijven, uitstellen is er niet bij.

En daar zit je dan achter je computer. Wat zal ik

Een grote familie zat en stond me aan te staren in een kamer met parafernalia uit, ja, waaruit? Marokko?

Algiers?

schrijven? Op zich is dit voor iedere schrijver uiteraard de allesbeslissende vraag, maar nu komt het wel erg rauw op je dak. Ik fiets altijd, de anderen doen dit ook, langs het huis van de gestorvene en bel aan bij de buren. Rare gesprekken.

“Goedemorgen, ik ben Kees ’t Hart. Kortgeleden is uw buurvrouw/man overleden. Hij wordt dinsdagochtend om negen uur (altijd vroeg!) gecremeerd/begraven op begraafplaats Oud Eik en Duinen (of ergens anders). Hij heeft geen nabestaanden. Ik ben dichter en ik schrijf een gedicht voor de overledene dat ik bij de begrafenis zal voorlezen. Dit is een initiatief van de Stichting De Eenzame Uitvaart dat de gemeente Den Haag heeft overgenomen. Zou u mij wat inlichtingen over de gestorvene kunnen geven? Hoe was hij/ zij? Kende u hem/haar?’

Zo’n tekst dus, ik ken hem langzamerhand uit mijn hoofd. Ik voel me er altijd bij als iemand die een abonnement op Ziggo of KPN aan de man probeert te brengen. Soms krijg ik niet eens de kans de tekst helemaal uit te spreken. Dan gaat de deur direct dicht. Of iemand luistert wel, maar zegt: “Ik kende hem/haar niet en ik heb geen tijd.” Maar soms gaat de deur verder open en mag je als dichter binnenkomen. Ik heb redelijk vaak een kopje thee of koffie gedronken met buurmannen en buurvrouwen. Meestal moest ik het

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

nog een keer uitleggen, want het blijft een merkwaardig verhaal. Mensen zijn niet gewend aan mooie initiatieven van de gemeente, ze geloven het eerst niet. Dus u gaat een gedicht schrijven?

Ja. En dan voorlezen? Ja. Zo leerde ik Anis kennen. Niet alleen Anis, de hele familie van Anis.

Het moet hier maar eens verteld worden. Wanneer? Vijf jaar geleden? Zes jaar? Er was toen nog een min of meer strenge winter. Geloof het of niet. Met sneeuw.

– Er was een oude man overleden, in de buurt van het Lorentzplein, ik belde aan bij de buren. Een jongen deed open, Anis dus, een stuk jonger dan nu, hij zat nog op school, en ik draaide mijn lesje af. Van boven werd iets in het Arabisch geroepen.

Hij schreeuwde iets terug.

“Ja, Opa is dood,” zei hij, “wij noemden hem Opa.” “Weet u nog meer over hem?”

Weer geroep van boven. Er kwam een vrouw naar beneden. Jaar of vijftig. Lange rok, zwart haar. Anis, die voor mij toen nog geen Anis heette, praatte druk tegen haar. Ze luisterde, ze keek naar me.

“Komt u maar even mee,” zei ze. In goed Nederlands. Waarom dacht ik dit erbij en schrijf ik het nu op?

Ze liepen voor me uit de trap op en boven belandde ik in een wereld waar ik nog nooit in beland was. Je kunt alles lezen over allochtonen, medemensen, Marokkanen, nieuwe Nederlanders, of hoe je ze wilt noemen, maar als je van niks weet, als je alles alleen van horen zeggen, of van lezen weet, dan weet je niks. Als je thuis blijft zitten, weet je niks. Een grote familie zat en stond me aan te staren in een kamer die geheel behangen was met parafernalia uit, ja, waaruit?

Marokko? Algiers? Daartussenin ook posters van Michael Schumacher, Ali B en zelfs Pat Boone en Grace Kelly. Kasten vol vaasjes, boeken (ja, boeken!), kussentjes, stoelen, spiegels, stoelen, een bank, tapijten, een tafel, een televisie en daartussen de familie. Nog steeds weet ik niet precies wie het waren. Ik heb maar twee van hen beter leren kennen. Twee grootmoeders zag ik (of drie?), een grootvader, of waren het overgrootouders, twee vrouwen van middelbare leeftijd, een dochter van een jaar of achttien, geen hoofddoeken, hoofddoeken alleen buiten, Anis dus, twee kleine jongens, een meisje. Heb ik iemand overgeslagen? Ik moest aan tafel komen zitten.

Schudde handen (ja, ook met de vrouwen). En weer vertelde ik mijn verhaal. Druk door elkaar gepraat in het Arabisch. Anis voerde steeds het

woord. Vooral grootvader sprak met hem, keek af en toe naar me. De twee kleinzoontjes hadden vaak bij de overleden man gespeeld, hij had een grote speelgoedautootjesverzameling. Hij was aardig. Hoe zag hij eruit? Ze beschreven hem. Ze kregen er koekjes. Opa groette de familie op straat.

Ik kreeg koffie. Nog een koffie. Praten, praten, praten. Anis bracht me naar de deur.

“Wanneer wordt hij begraven?”

“Woensdag negen uur. Ockenburgh.”

– Woensdag was Anis tot mijn verbazing bij de begrafenis aanwezig, hij was er eerder dan ik, ik was er om kwart voor negen, hij zat al in de wachtkamer van de aula. Toen het achter de rug was, liepen we samen op, nee, ik mocht hem niet naar huis brengen, hij ging met de bus terug. We namen afscheid, ik wilde doorlopen naar mijn auto, hij hield me staande. Hij vroeg of ik nader kennis wilde maken met zijn grootvader, ik had hem bij hem thuis ontmoet. Die oude man. Ja, ik wist het nog. Hij wilde met me over poëzie praten.

“U bent toch dichter?”

“Ja, ik ben dichter.”

Hij gaf me een adres op, vlak bij hun huis, een soort ontmoetingscentrum, iedereen zou me dankbaar zijn als ik kwam, de hele familie, maar zijn grootvader helemaal. Hij drong aan, ja, hij zou er zelf ook bij zijn, grootvader sprak slecht Nederlands, alles zou goed komen, het was belangrijk.

Echt belangrijk. Dat begreep ik toch wel? Hij pakte me bij mijn jas. Ik beloofde te gaan en ik ging.

We zwegen af en toe minutenlang. Maar dan begonnen we weer.

Dichter na dichter passeerde de revue.

Het was geen ontmoetingscentrum maar een koffiehuis, waar mannen bij elkaar komen om naar de televisie te kijken, te kaarten en bordspelletjes te spelen. Anis en zijn grootvader waren er al. Als ik wilde kon ik bier krijgen, maar ik wilde niet. Ik heb de grootvader drie keer ontmoet, Anis was er twee keer bij. We praatten over poëzie, ik bedoel zijn grootvader en ik, hij heette Azenzer. Eerst moest ik een paar misverstanden uit de weg zien te ruimen, of het helemaal gelukt is weet ik niet. Hij was ervan overtuigd dat ik een

| Illustratie: Diederik Gerlach

groot Nederlands dichter ben, anders zou ik niet namens de staat tot de doden mogen spreken. Hij vond het bovendien indrukwekkend dat alle doden in Nederland aan hun graf werden vereerd met een gedicht van de allerbeste dichters van het land. In Marokko bestond dat niet, zeker niet in het zuiden, waar hij vandaan kwam. We praatten via Anis. Ik las gedichten voor, niet alleen van mezelf, maar onder anderen van Arjen Duinker, Lucebert en Toon Tellegen. Ook het gedicht dat ik voor Opa had geschreven. Anis vertaalde de gedichten ter plekke. Langzaam, af en toe peinsde hij even.

Azenzer zei zijn favoriete gedichten uit zijn hoofd op. Kende ik Mohamed Chacha niet? Anis vertaalde. En de dichter Ali Ahmad Sa’id? Kende ik hem niet? Iedereen kent hem, zei hij. Hij noemt zichzelf Adonis, hij komt uit Syrië. Anis bracht de tweede keer een paar vertalingen voor me mee.

Jij liet een roos achter in mijn lichaam, dauw, een woud van kleuren, denk je dat mijn morgen alles zal verlichten, of dat mijn gisteren het licht wegneemt?

Is er een tweede roos in mijn aders?

Soms declameerde hij gedichten, zonder dat Anis ze vertaalde. We zwegen af en toe minutenlang. Maar dan begonnen we weer. Dichter na dichter passeerde de revue. De derde keer was Anis er niet bij, hij had school. Hij liet zich in een briefje uitvoerig verontschuldigen. We zaten rustig bij el-

‘U bent toch dichter?’

15

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

kaar, Azenzer dronk thee, ik koffie. Hij las een lang gedicht voor, van wie weet ik niet, hij noemde de naam en wees op het papier. Daarna las ik de eerste acht bladzijden van ‘Mei’ van Gorter voor.

Ik vergezelde hem naar huis, het was glad op straat en het sneeuwde. Hij stond stil en liet de sneeuw op zijn hoofd neerdalen.

“Sneeuw,” zei hij.

Bij de deur gaven we elkaar een hand.

–

Anis komt weer de wachtruimte in.

“Het is in orde,” zegt hij.

We lopen samen naar de balie waar ik moet afrekenen.

Hij wil de werkruimte van de garage inlopen, maar ik hou hem tegen.

“Woon je nog thuis?”

“Nee,” zegt hij, “ik ben getrouwd, ik woon hier vlakbij.”

Hij wijst in de verte.

Dan stel ik de vraag waar ik me de hele tijd op heb voorbereid.

“Leeft je grootvader nog? Zou je hem mijn hartelijke groeten willen overbrengen?”

Ik kan deze zin blijkbaar alleen maar zo, zo belachelijk formeel uit mijn mond krijgen. Hij glimlacht, kijkt me aan.

“Hij is twee jaar geleden overleden,” zegt hij.

ACTIES wenst u

GELDIG VAN 14 T/M 31 DECEMBER 2016

SPARKLING / CHAMPAGNE Champagne Testulat Cuvée Reservé van 32,50 voor € 27,50 Epernay / Frankrijk Delicate, mooie frisse Champagne, gemaakt van 70% Pinot Noir en 30% Chardonnay.

Champagne Perrier-Jouët Grand Brut van 41,75 voor € 32,50 Epernay / Frankrijk Verfijnde Champagne met smaken van exotisch fruit, honing en florale accenten.

Willm Crémant d’Alsace Brut van 14,95 voor € 9,98 Alsace / Frankrijk Cava Torreblanca Brut Rosat van 15,15 voor € 9,95 Prosecco Spumante D.O.C.G extra dry San Giuseppe van 14,95 voor € 9,95 Conegliano Valdobbiadene / Italië

GEDISTILLEERD Ketel 1 Jonge Jenever Famous Grouse Jameson Irish Blended Whiskey Rum Bacardi Blanco Rum Havana Club Añejo Especial Vodka Smirnoff Vodka Absolut Facet OP=OP!!

Malibu Coconut Disaronno Originale Bailey’s Original Irish Cream Bailey’s Chocolate de Luxe Cointreau Drambuie

1 liter

14,60 voor

1 liter

22,95 voor

1 liter

27,95 voor

1 liter

21,95 voor

1 liter

24,95 voor

1 liter

17,95 voor

0,7 liter 18,95 voor 1 liter

18,90 voor

0,7 liter 17,45 voor 0,7 liter 15,95 voor 0,5 liter 17,95 voor 0,7 liter 22,55 voor 0,7 liter 25,95 voor

€ 12,95 € 17,50 €19,95 € 17,50 € 19,98 € 14,95 € 15,75 € 15,95 € 13,95 € 12,50 € 14,50 € 17,50 € 19,95

€ 32,50

RODE WIJNEN Les Vigneaux Cabernet Sauvignon 5,45 doos à 6 flessen € 25,00 Vin de Pays / Frankrijk Château Malbat van 9,80 voor € 6,95 Bordeaux Supérieur / Frankrijk Mooie volle rode wijn met veel smaken van rijp rood fruit en kruiden (kaneel).

Monte Real Reserva 2010 3 flessen in originele houten kist nu voor € 32,50 Rioja / Spanje Mooie klassieke Rioja, 24 maanden houtgerijpt met zijdezachte smaken van rood fruit.

Maison Saint-Julien 2007 van 28,50 voor € 19,50 Bordeaux / Frankrijk Zachte Bordeaux, mooi donker fruit (bramen en zwarte bessen), ronde tannines.

Maison Pauillac 2010 van 28,50 voor € 19,50 Bordeaux / Frankrijk Poggio Barolo Le Coste D.O.C.G. 2012 van 31,85 voor € 24,50 Piëmonte / Italië Krachtige robuuste wijn, een echte Italiaanse klassieker!

PORT/ DESSERTWIJNEN

fijne feestdagen

Port Quinta de Marrocos Colheita 2000 van 42,50 voor € 35,00 Douro / Portugal Port Quinta de Ventozelo Vintage 2005 van 46,40 voor € 29,98 Douro / Portugal Rijke, krachtige Port, zijdezachte tannines, volle fruitige afdronk.

Vin Santo Castello d’Albola del Chianti Classico van 47,20 voor € 29,95 Toscane / Italië Mooie complexe dessertwijn, met smaken van gedroogd fruit, honing en geroosterde amandelen.

SPECIALE AANBIEDINGEN RUM MATUSALEM GRAN RESERVA 15 YEARS 0,7 LITER € 25,00 van 34,25 voor Zacht, 15 jaar gerijpt, iets zoetige afdronk.

COGNAC DELAMAIN X.O. CHRISTMAS EDITION 0,5 LITER € 44,50 van 56,50 voor Zacht, 20 jaar oud, uit de Grande Champagne regio.

1 LITER TALISKER 10 YEARS SINGLE MALT/SKYE € 44,95 van 56,40 voor TOMINTOUL 16 YEARS SINGLE MALT / SPEYSIDE 1 LITER € 49,50 van 56,95 voor Zacht, nootachtige smaken, complexe kruidige afdronk.

1 LITER ISLE OF JURA 10 YEARS SINGLE MALT / JURA € 32,50 van 40,95 voor Zacht, smaken van zoete peertjes, honingtonen en karamel.

WITTE WIJNEN Château Malbat Blanc L’Authentique van 8,45 voor € 6,95 Bordeaux / Frankrijk Combinatie van Sauvignon Blanc en Semillon druiven. Fris en bloemig.

Viognier Brotte van 8,50 voor € 6,95 Rhône / Frankrijk Maior de Mendoza Albariño van 13,45 voor € 9,98 Rias Baixas / Spanje Zeer geconcentreerde smaken: ziltig, citrus, abrikozen, appels, kruiden.

Rijke haast honingzoete afdronk.

Chablis Domaine Jean-Pierre Ellevin van 17,50 voor € 14,50 Bourgogne / Frankrijk Pouilly-Fuissé 2010 Cuvée Françoise Poisard nu slechts € 29,50 Bourgogne / Frankrijk 100% Chardonnay druiven. Rijke, mollige witte wijn. Rijk aan aroma’s van noten en amandelen. OP=OP!

SPECIALE ACTIE Rode Top Bourgognewijnen nu met een korting van € 20,00 ! per fles, keuze uit: Savigny-les-Beaune 2009 / Cuvée Arthur Girard Savigny-les-Beaune 2009 / Cuvée Fouquerand Beaune Premier Cru 2009 / Cuvée Clos des Avaux Santenay 2010 / Cuvée Christine Friedberg

DEN HAAG Prinsestraat 57 070 364 29 25

*

VOORHOUT

* NOORDWIJK * OEGSTGEEST Jacoba van Beierenhof 28 Maarten Kruytstraat 24 Lange Voort 19 0252 225 740

071 361 21 82

071 301 55 83

Voor de extra openingstijden van onze winkels, zie onze website

www.drinkland.nl

Herschel van der Padt: ‘Zolang ik nog adem, ga ik door met dit werk’. | Foto: Eveline van Egdom

Constante kerstgedachte in Den Haag Zuidwest

‘Loop maar door, zeg je niet.

Dat is onmenselijk!

In Den Haag Zuidwest leeft ruwweg één kwart van de bewoners op of soms onder de armoedegrens. Gevolg: huurachterstanden, schulden, huisuitzettingen, illegale onderhuur, (v)echtscheidingen en ondervoeding. Voor veel bewoners daar is het dus overleven geblazen. Is er dan helemaal niks positiefs te melden? Toch wel: SSOS Escamp schiet te hulp.

Door Paul Waayers

V

oor veel mensen in Den Haag Zuidwest is de Stichting Samenlevingsopbouw Solidair Escamp aan het Sterrenoord de aller-allerlaatste reddingsboei tegen verdergaande rampspoed.

Op jaarbasis trekt SSOS zo’n 130 gezinnen voor de poorten van de financiële en maatschappelijke hel weg. En dat aantal stijgt nog steeds gestaag. Oprichter is oerHagenees Herschel van der Padt (71). Zijn team bestaat uit zeventien hondstrouwe vrijwilligers, want vrijwillig betekent niet vrijblijvend, aldus Van der Padt. Het budget waarop zijn SSOS Escamp draait, is drie keer niks.

Maar als je dat aanlengt met tomeloze inzet, blijkt er toch nog veel mogelijk.

Van der Padt: “Tijdens de wederopbouw werkte mijn vader als betonvlechter mee aan de bouw van deze wijk. In de wederopbouwjaren vijftig was Den Haag Zuidwest de belofte voor de toekomst: licht, luchtig en veel groen. Nu is het de armste wijk van Nederland. Armer dan de Schilderswijk. Kijk, in de Schilderswijk helpen de Marokkanen als groep elkaar onderling een beetje. Bij de Turken idem dito. Maar in deze wijk, waar bij mijn weten zo’n 260 (!) nationaliteiten wonen, is die samenhang er niet, vanwege die versplinterde bevolkingssamenstelling.

Dus die mensen staan er allemaal in hun

eentje voor. En dat maakt extra kwetsbaar. Vandaar de naam Stichting Samenlevingsopbouw Solidair, begrijp je?”

Leuke jeugd SSOS Escamp is de verzamelnaam voor een verscheidenheid aan maatschappelijke activiteiten. Zo is er de weggeefwinkel op de hoek Het Oord/Sterrenoord.

Mensen die geen geld hebben, kunnen niks betalen en dus ontbreekt in deze winkel een kassa. Zo simpel is het. En er is het maatschappelijk spreekuur waar mensen worden geholpen met het leggen van contacten met de diverse instanties.

Tijdens zo’n intake blijkt vaak iets anders: mensen hebben soms drie dagen niet meer gegeten…

Van der Padt: “Een schande! Dat ouderen niet te eten hebben is al erg, maar ik vind het met name voor die kinderen nog erger. Die zijn nota bene nog in de groei.

‘Dat ouderen niet te eten hebben is al erg, maar ik vind het met name voor die kinderen nog erger’

17

En bovendien, je hebt maar één keer een jeugd. Mag die jeugd dan een beetje leuk en ontspannen zijn? Want je vergeet het natuurlijk nooit meer dat mamma in de steek is gelaten en met jou en je broertjes of zusjes achterbleef, de huur niet meer kon betalen, deurwaarders over de vloer, enzovoort.”

Wat die jongste kids betreft: op 5 december werd er door SSOS Escamp een geluksmomentje toegevoegd aan hun vaak vale bestaan. In een leegstaand pandje had de Sint een lading pakketjes achtergelaten. Rond de klok van 17.00 uur stuiterde het overactieve jonge volkje met hun kersverse cadeaus dit pandje weer uit, met die veerkrachtige, energieke blijdschap in de ogen waarop juist zij, ondanks alles, een patent lijken te hebben.

‘Dat mag niet’ Wat Herschel van der Padt zoal aan de maatschappelijke rafelranden meemaakt, is schrijnend, soms stuitend, maar af en toe ook hartverwarmend en leuk.

Zo is er alle medewerking van de Jumbofilialen aan De Stede en het Alphons Diepenbrockhof. En bij veel tuinders wordt Van der Padts bestelbusje steevast volgeladen met komkommers, tomaten, paprika’s enzovoort. In het kantoortje van Van der Padt staat een wandmeubel waarvan de planken vervaarlijk doorbuigen onder de vele pakken hagelslag,

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

bakmeel, vruchtensap, zoutjes en potten pindakaas. Allemaal verzameld voor de voedselpakketten. In het kantoortje staan ook wat bedden. Van der Padt: “Soms staan gezinnen letterlijk op straat.

En als je het koud hebt, en je hebt niet te vreten maar wel twee kindertjes, dan ga ik niet zeggen van: ‘Loop maar door.’ Dan kan niet! Dat mag niet! Dat is onmenselijk! Punt uit! En dan overnachten ze in dit kantoortje als overbrugging naar het Leger des Heils of een andere instantie die we voor ze gaan regelen. Het is dan even niet anders.”

Als de gevestigde orde ter sprake komt bij SP’er Van der Padt, schieten zijn emoties in de turbostand, om vervolgens in het hoogste toerental verder te razen, met zo hier en daar knetterende krachttermen. Deze betrokkenheid is hét handelsmerk van de Hagenees, die stelt: “Zolang ik nog adem, ga ik op zeker met dit werk door. Absoluut!”

Blijft er nog één vraag over: zijn we nog wat vergeten?

Van der Padt: “Wat dacht je zelf? Ons IBAN-nummer natuurlijk! Want wij moeten hier de kerstgedachte het hele jaar door in stand houden!”

Financiële steun geven kan via IBAN-nummer NL87 ABNA 0447 1704 49 t.n.v. penningmeester Stichting Solidair te Den Haag. Meer informatie: www.ssos.nl

December Feestweken 10 t/m 31 december 2016 Mega veel feestelijke activiteiten in MegaStores

X-Mas Kids Experience Wooninspiratie Safari

foto Op de ter Win in de erland d n o W booth Photo Wensboom

Cadeauinpakservice

Maak kans op 250 euro shoptegoed

De knusse decembermaand is weer begonnen!

MegaStores organiseert van 10 t/m 31 december mega veel gratis feestelijke activiteiten voor jong en oud.

Kom gezellig langs, shop je kerstcadeautjes bij MegaStores en maak kans op mooie prijzen!

Meer informatie Voor meer informatie over de activiteiten, openingstijden en winkels in MegaStores, ga naar www.megastores.nl.

Volg ons via www.facebook.com/megastores070 www.instagram.com/megastores070 www.twitter.com/megastores070

Straatpastoraat wint ver trouwen van daklozen

‘Volgende maand ga ik naar Jamaica, mag ik nu dan misschien nog een shaggie?

Straatpastor Klaas Koffeman gaat elke dag de straat op. Om met daklozen te praten, hun vertrouwen te winnen en hen, wanneer ze dat willen, te helpen uit hun situatie te komen. “In december zien mensen het soms wat minder zitten. Donkere dagen en somber weer.”

Door Marloe van der Schrier

B

ij het Stadsklooster komt een busje aanrijden, tot de nok gevuld met ruim tweehonderd plastic boodschappentassen.

Het zijn de kerstpakketten voor de daklozen, met attributen als een sjaal, een muts en tandpasta. De chauffeur geeft een klein plastic tasje aan straatpastor Klaas Koffeman. “We hebben nog wat shag over, dus misschien zijn we in sommige tassen een pakje vergeten.”

“Als de shag er niet in zit, is dat een heikel punt,” zegt Koffeman. “Negentig procent van de daklozen rookt.”

Hij en zijn collega Mariëtte Brekelmans hebben daarom ook altijd een pakje bij zich. Niet omdat ze zelf weleens een shaggie draaien, maar omdat het helpt een praatje te maken.

Buiten geeft hij de chauffeur opdracht te claxonneren en even later stroomt groep zeven van de naastgelegen Carolusschool naar buiten om de tassen naar de St. Jozefkapel te brengen.

Als de klus is geklaard, legt de meester in de kapel uit over het christelijk geloof. Koffeman springt in waar nodig. In dezelfde kapel ontvangt het straatpastoraat elke vrijdagmiddag zo’n veertig daklozen voor een dienst, bij de daaropvolgende maaltijd schuiven gemiddeld nog eens tachtig extra mensen aan.

Praatje Stichting Straatpastoraat wil er graag zijn voor daklozen, met een wekelijkse maaltijd, de kerstpakketten, een kerkelijke dienst, maar ook door vertrouwen en een praatje te bieden. “De kerstperiode is voor ons iets drukker,” zegt Koffeman. In de weken voor de kerst organiseert het pastoraat een ‘Adventsproject’.

De kapel wordt omgetoverd tot herberg en de maaltijden worden rijker aangekleed. “In december zien mensen het soms wat minder zitten. Donkere dagen en somber weer,” merkt Koffeman.

In het Aandachtscentrum in de Schoolstraat zitten een stuk of tien mensen koffie te drinken, het is een inloopcentrum voor dak-, thuis- en werklozen. “Je wilde met me praten,” zegt Koffeman als hij zit en iedereen gegroet heeft. Alex schoot hem bij de ingang al aan en praat zachtjes. “Volgende week bellen we elkaar nog wel even,” zegt hij.

Ze hebben elkaar de laatste tijd weinig gesproken, maar er was een tijd dat hij Klaas Koffeman vaak belde. “Als ik iets heb, staat hij altijd voor me klaar,” verklaart hij.

De meeste daklozen hebben zijn nummer, vertelt Koffeman. Ze kunnen hem bellen als er iets is, als ze hulp nodig hebben. Met dit soort bezoekjes aan het Aandachtscentrum, zijn spreekuur

Straatpastor Klaas Koffeman bij de kerstpakketten. | Foto: Eveline van Egdom

in het Leger des Heils en Reakt hoopt hij vertrouwdheid te creëren, soms komen er individuele afspraken uit voort. Bij het restaurant van de HEMA bijvoorbeeld. Neutraal terrein, je kunt er eten en drinken wanneer en wat je wilt en je zit redelijk afgezonderd en privé.

En soms gaat hij mee naar officiële afspraken. Zoals later deze week, dan gaat hij mee naar het Daklozenloket met een dakloze die daar erg tegen opziet. “We hebben goed contact met de officiële organisaties, en in het geval van een crisissituatie kunnen we daar goed mee opschieten. Maar we proberen ook een gezonde afstand te bewaren. We staan daar los van, juist ook omdat veel daklozen niet dol zijn op regels en instanties en ze ons wél vertrouwen.”

Als Koffeman door de stad loopt, zegt hij steeds mensen gedag. Vooral in de Wagenstraat, waar zowel het Leger des Heils als Reakt gevestigd is, blijkt hij veel passanten te kennen. “Hè Klaas,” zegt een man. “Hoe gaat het?,” reageert Koffeman. Niet zo goed, blijkt. Z’n werk wordt minder en minder, hij heeft geen huis meer en logeert bij vrienden.

“Sinds november werk ik eigenlijk niet meer,” bekent hij daarna. Koffeman

19

‘Ik denk dat het beter is als mensen, ondanks alles, hun woonplek behouden’ licht later toe: “Het gebeurt vaak dat mensen hun baan verliezen, verslaafd zijn en hun huur opzeggen om weer een paar honderd euro extra in de maand te hebben. Maar ik denk dat het beter is als mensen, ondanks alles, hun woonplek behouden.”

Soepbus “Hier heb ik een enkele keer een goed gesprek, maar meestal is het vooral onderhoudswerk met wat korte gesprekjes,” zegt Koffeman als hij ’s avonds naar de Soepbus loopt. “Mensen weten dat ze me hier kunnen vinden als ze een afspraak willen maken.” Hij knikt naar een man die net een dekentje krijgt.

“Vorige week vertelde hij me dat zijn zoon in het ziekenhuis lag, zo vraag ik even hoe het gaat.” Een vrouw op een

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

fiets komt naar hem toe, ze groeten elkaar. Zij wrijft met haar vingers over elkaar. Of ze een shaggie mag rollen.

Koffeman knikt en pakt het pakje uit z’n jaszak.

“Klaas, hoe gaat het met Mariëtte?”, vraagt een man naast de bus. De meesten hebben wel gehoord dat zijn collegastraatpastor deze week thuiszit met een longontsteking. “Het is toch ook wat.

Wij leven op straat en zij wordt ziek.”

“Het Kessler-hoestje?,” vraagt een ander gekscherend. Als er één dakloze aan het hoesten is, gaan ze allemaal in de nachtopvang. Slecht geventileerde slaapruimtes, vindt een man. “Als ik moet kiezen, slaap ik liever buiten dan in de nachtopvang,” zegt een ander verongelijkt. Hij neemt slurpend een slok van zijn koffie. “Ik heb een plek twee verdiepingen onder de grond, windstil, niet zo koud, en als ik goed stil lig, gaat zelfs het automatische licht uit. Ik heb met de eigenaar afgesproken dat ik er mag slapen, als ik ’s ochtends om half zeven maar weg ben.” Hij loopt naar Koffeman: “Hé. Ik ben aan het sparen voor een vliegticket. Volgende maand ga ik naar Jamaica, mag ik nu dan misschien nog een shaggie?”

David Geysen over einde De App

Kerst column

‘Ik heb geh we moest

‘The greatness of The Hague’

I

k heb wel wat met die zo donkere maand december. Het licht, dat typische Haagse licht, valt nu wat minder scherp op onze stad. Het zijn de dagen dat je je wat meer kunt verstoppen. Even in alle rust in gesprek met jezelf.

Welnu, wat bracht dit jaar?, vraag ik me met u af.

Als typische jarenzestig-zeventigjongen kies ik als vanzelf voor de morele insteek. Ik word daar weleens moe van, maar het moet. En ja hoor, daar komen de beelden al: de ruïnes van Aleppo, dode vluchtelingen op de stranden van de Middellandse Zee, aanslagen in steden als Nice en Orlando. De totale ontreddering!

Maar natuurlijk, er is ook altijd dat andere verhaal. Mijn ratio als ook wel weer nuchtere Nederlander zegt mij dat er logischerwijs geen alternatief is voor hoop. En die kun je beslist vinden in onze eigen stad. Daar zit ‘the greatness of The Hague’. Ik ben me ervan bewust dat het wellicht wat zweverig bij u overkomt, maar volgens mij is het echt zo. Den Haag is de stad van de hoop. Hier kun je moed verzamelen. Als je je wanhopig voelt over al die oorlogsmisdaden waar ook ter wereld, dan hebben wij sinds kort binnen onze stadsgrenzen voor het eerst in miljoenen jaren een Internationaal Strafhof dat oorlogsmisdadigers berecht en bestraft. Natuurlijk zijn er landen met bevlekte politieke leiders die dat allemaal niet bevalt. Hun kritiek op het Strafhof doet niets af aan de onbedwingbare vooruitgang die we de laatste zeventig jaar gezien hebben.

Talloze drama’s, tragedies en kluchten hebben ze gebracht in hun eigen theateroase aan de Duinstraat in Scheveningen. Maar het is voorbij met De Appel. Wat rest is stilte, na 45 jaar rumoer. Acteur en regisseur David Geysen blikt terug, maar ook vooruit.

Door Herman Rosenberg

D

Binnen hield de president van het Internationaal Gerechtshof, Ronny Abraham, een gloedvol betoog over het belang van zijn hof, de belangrijkste rechtbank in de wereld. Zijn gehoor bestond uit 130 studenten van de Worldclass The Hague. Dat zijn studenten afkomstig uit Den Haag en de hele wereld. Wat kan zo’n hof eigenlijk uitrichten in een wereld met zoveel onrecht?, zo luidde hun kernvraag. Abraham legde uit dat het Hof het nog nooit zo druk heeft gehad. Er zijn dit jaar maar liefst twaalf belangrijke zaken waar het hof zich mee bezighoudt. Neem het conflict over een grensrivier, en dus de watervoorziening, tussen Bolivia en Chili. Dat kan eventueel tot een gewapend conflict leiden, maar de recente geschiedenis van het Hof laat zien dat verreweg de meeste geschillen achter de zware deuren van het Vredespaleis vreedzaam beslecht zijn.

e foyer met de grote bar in het midden is leeg. Waar ooit het publiek enthousiast samendromde om even op adem te komen na alweer een overdonderende scène uit een klassieke of andere oudheid, is het nu stil. ‘Wat rest is stilte,’ zei Hamlet hier nog maar een paar dagen geleden. Hoe toepasselijk. Want die andere beroemde zin uit het stuk – ‘Zijn of niet zijn? Dat is de vraag’ – was door B en W en de gemeenteraad al eerder beantwoord. Geen subsidie meer. Niet minder geld, nee, geen cent meer. Er mag dan geen doek zijn in de grote zaal, het is toch gevallen.

Maar Toneelgroep De Appel maakte van zijn zwanenzang een zegezang. ‘Hamlet’ was een slotakkoord, gezongen met opgeheven hoofd. “Ik ben ontroerd, nog steeds. En ik ben trots op het gezelschap,” zegt David Geysen (Antwerpen, 1975) die het stuk bewerkte en regisseerde, en ook nog eens zelf de titelrol voor zijn rekening nam. We spreken hem in de hol klinkende foyer boven een bekertje koffie, de automaat is nog niet weggehaald.

Nog net niet.

En dan is er taal, zijn er woorden, emoties.

De milde stem geeft heel in de verte nog een zweem van Vlaanderen prijs. “We moesten afsluiten met een stuk dat uit het hart van het gezelschap kwam. Het is in 29 dagen gemaakt. Onder hoge druk. En dat terwijl iedereen eigenlijk op was van de spanning en de teleurstelling. We voelden ons uitgehold.

Maar dat stuk gaf nieuwe kracht. Nog één keer zouden we spelen met volle overgave.

En toen gebeurde wat er zo vaak is gebeurd.

Het publiek stroomde toe. Avond aan avond 410 mensen in de zaal; meer mocht niet van de brandweer. We hebben extra voorstellingen gespeeld en alles was gewoon ontzettend uitverkocht. Dat was mooi, maar ook tragisch natuurlijk. Dat we dit moeten opgeven! Deze groep, dit gebouw. Zo’n ‘Hamlet’ als wij hebben gedaan, kan niet in de schouwburg of waar dan ook in Den Haag.

Dat kan alleen hier, kón alleen hier.”

Helaas besteden de media aan dit soort successen veel minder aandacht. Ik doe dit nu wel even zo op het eind van december. Als inwoner van Den Haag ben ik trots op mijn stad. Maar eigenlijk zou ieder weldenkend mens in de wereld zich een beetje Hagenaar moeten voelen. Ja, ja, ik weet het. Er valt nog zo veel te doen om onrecht te bestrijden. Een loodzware morele verplichting rust op ons allen. Maar met de geur van de eerste oliebollen in de neus en de nieuwjaarschampagne binnen handbereik mogen we ook wel even, heel even, een warm gevoel krijgen bij wat er wel goed gaat. Op naar 2017. Hopelijk nog meer een ‘Haags’ jaar.

Figuranten Het afgelopen jaar ontrolde zich een drama waarin ze zelf slechts figuranten waren, passanten zonder stem. Geysen zegt nu vooral vooruit te willen kijken. Maar hij ontkomt niet aan enige reflectie, en zelfreflectie, nu 2016 zich ten einde spoedt. “Tja, hoe heeft het kunnen gebeuren? Je komt er nooit echt

Op CNN zag ik onlangs de laatste nog levende aanklager van de Processen van Neurenberg, de 96-jarige, uiterst kwieke Benjamin Ferencz uit New York.

Wat hij vond van de kritiek op het Strafhof? Die wuifde hij meteen weg in het gesprek met journaliste Christiane Amanpour. “Toen ik met het Amerikaanse leger destijds het concentratiekamp Dachau binnentrok, was dat een hel van rechteloosheid. Nooit had ik toen kunnen bedenken dat er ook echt een wereldtribunaal zou komen. En natuurlijk zijn er geboorteweeën.” Ferenc is de geestelijk vader van het Strafhof, ijverde er al tientallen jaren geleden voor en ontving voor zijn verdiensten de prestigieuze Erasmusprijs. Mooie man, die meneer Ferencz. Ik heb hem een paar keer op een conferentie in Washington meegemaakt. Wat een dynamiek, wat een optimist na alles wat hij heeft gemaakt met betrekking tot de Holocaust.

Van Internationaal Strafhof naar Internationaal Gerechtshof is in wezen een kleine stap. Een paar weken geleden liep ik op een avond door de donkere tuin van het Vredespaleis. Maar … de lichtjes brandden in de reuzenkerstboom.

Als vlammetjes in de duisternis. Een mooie symboliek. Nu en toen. Meer dan honderd jaar geleden waren er aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog veel spanningen tussen de Europese landen. Legers werden gemobiliseerd, defensie-uitgaven gingen omhoog. Het was de tijd van de gewapende vrede. Maar juist in onze stad waren er allerlei bijeenkomsten over de vrede. Idealisten die daarvoor streden in de talrijke politieke salons van Den Haag. En de schatrijke vredesactivist Andrew Carnegie doneerde het geld voor een ‘Tempel van de Vrede’ die de wereld moest verlichten. De toekomst zou volgens hem bewijzen dat de bouw van het Vredespaleis een van de belangrijkste daden in de wereldgeschiedenis is. Helaas zou toch de Eerste Wereldoorlog uitbreken. Maar nog steeds is er zoveel jaren later de hoop dat het licht van het paleis niet dooft.

Willem Post Amerika-deskundige

20

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

achter. Het blijft vaag en ongrijpbaar. Het lijkt wel alsof de gemeente ons nu toch echt kwijt wilde. We zijn al drie keer eerder in gevaar geweest. Telkens lukte het op het nippertje om te overleven. Maar nu was het kennelijk op. Het adviesrapport van de Commissie Weeda (adviescommissie van de gemeente, red.) was zó extreem negatief. Daarom blijft bij mij het gevoel hangen dat we weg móésten. De gemeente wilde die 2 miljoen euro van ons gewoon aan andere dingen besteden.”

Of dat nu waar is of niet, feit blijft dat er in die commissie op z’n minst de schijn van vooringenomenheid is gewekt. Er was één commissielid met deskundigheid op theatergebied. Dat was Rob Ligthert. Laat nu net deze theatermaker twee jaar eerder zonder succes hebben gesolliciteerd naar de positie van artistiek leider van, jawel, De Appel.

Alleen daarom al, vinden het gezelschap en vele anderen, hadden B en W en de gemeenteraad het advies over De Appel nooit mogen

‘Telkens lukte het op het nippertje om te overleven, maar nu was het kennelijk op’ accepteren. “Een malafide advies,” zei oudminister en Appel-fan Jan Pronk zondag zelfs bij de allerlaatste voorstelling.

Zelf ook kandidaat Geysen was zelf óók kandidaat voor de opvolging van Aus Greidanus sr. “Ik zeg niet dat ík het gezelschap had kunnen redden. Ik zeg wel dat ik de steun had van de ploeg. En dat het voor mij ook kwam als logische stap. Ik kwam hier in 1999 als stagiair binnen. Stond ik als broekie naast kanonnen als Sacha Bulthuis en Carol Linssen. Ik heb in alle grote producties meegespeeld. Later ben ik ook gaan regisseren. Eerst klein in de Appelloods met bijvoorbeeld ‘Messen in hennen’, daarna groter met stukken als ‘Volle maan’ en ‘Bacchanten’. Ik ken het gezelschap en ken het gebouw. Ik weet wat hier kan en niet kan.

Arie de Mol had die voordelen allemaal niet.”

pel en nieuw begin

uild, maar en verder ’

David Geysen gaat op in het decor van ‘Hamlet’, de voorstelling waarmee er na 45 jaar een einde kwam aan het bestaan van Toneelgroep De Appel. | Foto: Eveline van Egdom

Maar de sollicitatiecommissie en de raad van toezicht gaven de voorkeur aan De Mol, afkomstig van Toneelgroep Maastricht. Hij slaagde er uiteindelijk niet in zich als leider waar te maken. Maar ook niet als theatermaker, vonden de theatercritici. Geysen, terughoudend: “Ik zeg alleen dat we gewoon niet bij elkaar pasten. En dat onze raad van toezicht en de sollicitatiecommissie dat ook hadden kunnen weten. De Mol had één keer, als scholier, een stuk van De Appel gezien, ‘De Storm’ in 1976! Elders kan dat misschien, maar De Appel is als groep zó specifiek en het gebouw hoort zó erg bij ons, dat je hier eigenlijk niet iemand van buiten zomaar kunt neerzetten. Aus kwam ook voort uit het ge-

zelschap. Ik zeg er wel bij: dit is míjn kant van het verhaal. Arie denkt er natuurlijk anders over. Hij maakt óns verwijten.”

Weggestuurd Na het vernietigende advies, dat in mei werd overgenomen door B en W, was de positie van De Mol onhoudbaar geworden. In de zomer vertrok hij met stille trom. Maar het maakte allemaal al niets meer uit. “B en W hadden nu eenmaal besloten,” vervolgt Geysen. “Wat daarna kwam, het plan voor de doorstart, was goedbedoeld, maar in feite niet haalbaar. De financiële onderbouwing klopte niet. Het geld is gewoon op. Dan doorgaan met een meer dan gehalveerde subsidie kan niet. Het ver-

baast me niet dat wethouder Joris Wijsmuller hier niet aan wilde en de raad ook niet. Wat niet wegneemt dat het een drama was. Er is gehuild, ík heb gehuild. Maar alles is eindig, dus ook De Appel.”

En nu, nu de lichten zijn gedoofd, het laatste lange applaus is verstomd en van de bravo’s zelfs geen vage echo meer te horen is, wat nu? Geysen hoopt dat hij door kan gaan met een klein initiatief van hem en Carl Beukman, die bij De Appel verantwoordelijk was voor de muziek: ‘theaterlabel’ Dégradé. “De Appel is weg. Wat overblijft is een moloch, Het Nationale Theater, bestaande uit het Nationale Toneel, NTjong, de Koninklijke Schouwburg en Theater aan het Spui. Eén zo’n gigant is

niet goed. Daarom hoop ik dat er ruimte komt voor nieuwe dingen, zoals Dégradé. We zijn geen gezelschap. Voor elk stuk wordt een cast samengesteld. Recent hebben we ‘Polonium 210’ gespeeld in Zaal 3, een stuk dat gaat over de moord in opdracht van het Kremlin op Alexander Litvinenko. Ik wil nog iets met Stalin gaan doen.”

Toch geluid nu vanuit de grote zaal. Troosteloze klanken van metaal op metaal. De tribune wordt gedemonteerd. Geysen: “Verkocht aan Zaal 3 op het De Constant Rebecqueplein.

Alles gaat weg, het licht, de installaties, de kostuums. Het lijkt wel een begrafenis. Het is alsof je het huis van je overleden ouders aan het leeghalen bent.”

‘Ik hoop dat er ruimte komt voor nieuwe dingen, zoals Dégradé’

21

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

De drie neuzen uit

Schrijven is een grote passie van Raymond de Mooij.

De medegrondlegger van GMW advocaten heeft niet alleen een trouwe klantenkring opgebouwd, maar ook een trouwe lezersschare. Onze columnist schreef speciaal voor deze bijlage een kerstvertelling over een man die wil weten wie zijn vader is.

“

M

ijn vader is samen met mijn broer eigenaar van drie discotheken en zeven restaurants.

Verder hebben zij een nachtclub in Marbella.” De gezette man die tegenover mij zat, was halverwege de veertig. Zijn sluike zwarte haar droeg hij in een paardenstaart. JohanVerhoek had een opvallend grote neus. “U zult me misschien niet geloven, maar vorige jaar voelde ik opeens de behoefte om mijn vader, Andrei Kilkovac, te leren kennen. Al had ik de man nog nooit gezien of gesproken. Ik heb hem via internet getraceerd.” Mijn cliënt had telefonisch contact gezocht met zijn verwekker, maar die had niet erg enthousiast gereageerd. “Hij wil me niet ontmoeten en niets met me te maken hebben,” vertelde Johan Verhoek mij aangeslagen. “Hij denkt dat het mij om zijn erfenis gaat, maar dat is onzin. Ik wil gewoon weten wie mijn vader is, dat is alles.” Ik wees mijn cliënt op de juridische mogelijkheden. Hij kon de rechter verzoeken vast te stellen dat Andrei Kilkovac zijn vader was. Maar dat was geen makkelijke route. Mijn cliënt vroeg mij desalniettemin juridische stappen te nemen. Op een door mij gezonden brief reageerde de heer Kilkovac als door een adder gebeten. In een handgeschreven reactie meldde hij: ‘Ik weet niet wat voor koekenbakker jij bent, maar ik ben niet de vader van die knul en dat ga ik niet worden ook.’

De volgende avond ging de bel in huize Verhoek. Anja, de vrouw van Johan Verhoek, had de deur opengedaan en was vervolgens bijna flauwgevallen.

Op de drempel stond een kerel die werkelijk als twee druppels water op haar echtgenoot leek. Lang zwart haar, een forse bouw en een enorme neus. De man was nors en onvriendelijk ge-

weest. Hij had zich niet voorgesteld maar alleen gezegd dat hij Johan wilde spreken. In de deuropening van de woning in de Haagse Schilderswijk keken Johan Verhoek en Dragan Kilkovac elkaar voor het eerst in de ogen. “Ik hoor van pa dat je zegt dat jij zijn zoon bent,” had de bezoeker gesnauwd, “maar dat is onmogelijk. Ik ben zijn enige kind.

‘Denk eraan, laat ons met rust. Met goudzoekers loopt het meestal slecht af’ En zijn enige erfgenaam.” Dragan Kilkovac had een dreigende toon aangeslagen. “Denk eraan, laat ons met rust. Met goudzoekers loopt het meestal slecht af.” Voordat Johan Verhoek had kunnen reageren, was zijn evenbeeld in de donkere nacht verdwenen.

De ontmoeting met Dragan Kilkovac had Johan Verhoek niet van gedachten doen veranderen, integendeel. “Je moet wel heel kippig zijn om niet te zien dat die jongen en ik familie van elkaar zijn. Kunnen we mooi gebruiken in de rechtszaak.”

Namens Johan Verhoek maakte ik een gerechtelijke procedure aanhangig. In het kader van de vaststelling vaderschap verzocht ik de rechter om een DNA-onderzoek te bevelen. Advocaat mr. Kriechel schreef een uitgebreid verweer ten behoeve van Andrei Kilkovac. Er zou geen enkel bewijs voorhanden zijn dat zijn cliënt de vader van Johan Verhoek was. ‘Om die reden is een DNA-onderzoek ook niet opportuun.

22

Het zou een onrechtmatige inmenging in het privéleven van cliënt betekenen.’

De rechtbank ging een eind mee in die redenering. Mijn cliënt werd opgedragen om aannemelijk te maken dat Andrei Kilkovac zijn vader was. “Een eitje,” was de reactie van Verhoek, “ik roep mijn halfbroer op om te verschijnen. De rechter zal meteen zien hoe het zit. Als Dragan een kind is van Andrei Kilkovac, dan ben ik het ook. Maar eerst moeten mijn moeder en tante hun verhaal vertellen.”

Eind vorig jaar verschenen de beide dames als getuigen voor de rechter-commissaris. Moeder Carla Verhoek was een hoog geblondeerde vrouw van 64 jaar. Zij was niet verlegen. “Ik heb het van 1964 tot en met 1968 drie keer per week gedaan met Andrei Kilkovac, edelachtbare, en niet met tegenzin.”

De rechter-commissaris: “En uit die relatie is Johan Verhoek geboren, mevrouw?” Carla Verhoek knikte. “Ja, en dat ken je zien ook. Hij lijkt niet een beetje op die Joegoslavische glibber.”

Om haar betoog kracht bij te zetten overhandigde moeder Verhoek de rechter een aantal oude liefdesbrieven van de hand van Kilkovac. “Ja, onze Andrei kon mooie verhalen schrijven en heel romantisch doen. Met rode rozen en gouwe ringetjes. Maar van de ene op de andere dag was hij hem gesmeerd. Lag ie op Nellie van der Kroft, de dochter van de poelier.” De zus van Carla Verhoek bevestigde onder ede de liefdesrelatie met Andrei Kilkovac. “Ik ken u details vertellen, want mijn kamer was naast die van mijn zus.”

De rechtbank gelastte twee maanden later een comparitie van partijen. Johan Verhoek was zenuwachtig voor de zitting. Voor het eerst zou hij zijn vader zien. Andrei Kilkovac maakte zijn op-

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

| Illustratie: Eveline van Egdom

‘Ik heb het drie keer per week gedaan met Andrei Kilkovac, edelachtbare, en niet met tegenzin’ wachting. De gelijkenis tussen de heren was opvallend. Ook deze Kilkovac was een zware man, met lang zwart haar. En een opvallend grote neus.

Dit ontging de rechter uiteraard niet.

“Meneer Kilkovac, ik zie de nodige uiterlijke overeenkomsten tussen u en de heer Verhoek,” begon hij. Advocaat

het Oosten

mr. Kriechel sprong op. “Er zijn duizenden, zo niet honderdduizenden, dikke mannen met lang haar en een grote neus. Dat zegt niets!” De rechter bleef koel.

“Toch wel iets. Samen met de verklaringen van de dames Verhoek en de overhandigde liefdesbrieven voldoende om een DNA-onderzoek te bevelen.” Andrei Kilkovac mengde zich in de strijd. ”Daaraan zal ik niet meewerken,” zei hij met een hoge, hese stem. “Die jongen is alleen uit op mijn erfenis. Dat kan een kind toch zien?”

In maart 2015 nam de rechtbank een beslissing. “Nu gedaagde weigert medewerking te verlenen aan een DNA-onderzoek zal de rechtbank hieraan de conclusie verbinden die haar geraden voorkomt.” De vorderingen van Johan Verhoek werden toegewezen. Hij had nu een juridische vader: Andrei Kilkovac.

De eerste ontmoeting tussen vader en zoon had dus in de rechtszaal plaatsgevonden en de sfeer was niet bepaald goed geweest. Johan Verhoek was dan ook verbaasd toen hij een paar maanden na de zitting een

telefoontje van zijn vader kreeg. Of hij zin had om een kop koffie met hem te drinken. Er werd afgesproken in een van de restaurants van de familie. Ook Dragan Kilkovac schoof aan. Aanvankelijk namen de drie heren een afwachtende houding aan. Maar naarmate de middag vorderde, veranderde de stemming. De verhalen werden steeds uitbundiger, er werd gelachen en gedronken. Toen de avond viel, hadden de mannen het idee dat zij elkaar al jaren kenden.

In de periode erna kwamen de gezinnen van Johan en Dragan steeds vaker bij elkaar over de vloer. De kinderen raakten bevriend. Als snel werd Johan Verhoek betrokken bij de familiezaken en kreeg de leiding over een van de restaurants.

Vorig jaar werden de beide gezinnen door vader Andrei Kilkovac en zijn nieuwste vriendin Radja uitgenodigd om Kerstmis bij hen te komen vieren. In de spierwitte villa in Wassenaar was niets aan het toeval overgelaten. Het door de familie Kilkovac ingehuurde cateringbedrijf had overuren gedraaid. Het resultaat was ernaar. Naast de reusachtige kerstboom in de

woonkamer was de tafel ingedekt. Zilveren schalen met allerlei heerlijke gerechten werden binnengebracht door in kersttenue uitgedoste serveersters. Andrei Kilkovac stond naast de imposante open haard, bruin verbrand door een recent bezoek aan Marbella.

De man tikte tegen zijn champagneglas. Met zijn karakteristieke hese stem memoreerde Kilkovac de eerste kerstviering in de nieuwe familiesamenstelling.

“Welkom Johan en Anja! Door een rechtszaak die ik niet wilde, heb ik er familie bij gekregen en ben ik de gelukkigste man op aarde. Hoe bijzonder kan het leven lopen.” Even leek de pater familias overmand door emoties, maar dat was maar schijn. “Toch zou ik mijn zoons Dragan en Johan, en hun vrouwen en kinderen willen waarschuwen. Vele varkens maken de spoeling dun, zeggen ze hier in Nederland. Houd dus de uitkomst van de rechtszaak binnenskamers. Want ik heb begrepen dat er in Zuid-Spanje nog drie jongemannen rondlopen met verdacht grote neuzen.”

Deze kerstvertelling is gebaseerd op een waargebeurd verhaal.

‘Hoe bijzonder kan het leven lopen’

23

| Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

foto: Roy Beusker