Australia

2012-4-12

AGNIESZKA KRASNOPOLSKA

AUSTRALIA

Australia Australia to szósty pod względem wielko ści kraj świata, po ło żony na kontynencie australijskim będącym najmniejszym spośród wszystkich kontynentów. Jest to jeden z najbardziej p łaskich kontynentów ze średnią wysokością 292 m. Obszar pustynny zajmuje powierzchni ę wię kszą niż na jakimkolwiek innym kontynencie. Australia na powierzchni nie sąsiaduje z żadnym krajem, natomiast poprzez morza krajami sąsiadującymi z Australi ą na północy są: Indonezja, Timor Wschodni i Papua- Nowa Gwinea; na pó łnocnym wschodzie: Wyspy Salomona, Vanuatu oraz Nowa Kaledonia; na po łudniowym wschodzie: Nowa Zelandia. Australia jest jedynym pa ństwem, które jest równie ż kontynentem. Jej linia brzegowa liczy 33 500 km

Najwy ższy szczyt Australii to Góra Kościuszki odkryty i nazwany przez Paw ł a Edmunda Strzeleckiego wznosi się na wysoko ść 2228 m, co stanowi mniej niż połowę najwy ższego szczytu Europy: Mont Blanc.

Linia brzegowa Jest stosunkowo ma ło urozmaicona. Wybrze ża Australii są trudno dostępne, ma ło jest miejsc dogodnych do budowy portów. Na północy dominuj ą wybrze ża bagniste i poro śni ęte ro ślinno ści ą namorzynow ą. Australia leży w zasięgu trzech stref klimatycznych: podrównikowej , zwrotnikowej ,podzwrotnikowej.

Na kszta ł towanie się warunków klimatycznych Australii wywiera wp ływ położenie, zawartość lądu i nieznaczne urozmaicenie ukszta łtowania powierzchni, prądy morskie i uk ład sta łych ośrodków barycznych.

Położenie Australii na półkuli południowej warunkuje odmienny rozk ład pór roku ni ż na półkuli północnej. Stycze ń jest najcieplejszym miesi ącem w roku (najwy ższe średnie roczne temperatury), za ś lipiec posiada najni ższe średnie temperatury.

W porze letniej, od grudnia do marca, w wyniku silnego nagrzania l ądu i powietrza, północną część kontynentu obejmuje ni ż australijski. W związku z tym niżem nap ływaj ą tu z północnego zachodu wilgotne masy powietrza morskiego, jako monsun letni. Monsun ten powoduje wzrost zachmurzenia, opadów i nieznaczny spadek temperatury powietrza. W ten sposób w części północnej Australii nastaje pora deszczowa. W tym czasie południowa część lądu jest pod wp ływem wy żu południowoindyjskiego, rozci ągaj ącego się mi ędzy Afryk ą i Australi ą. Z wyż u tego do wnętrza lądu nap ływaj ą masy powietrza zwrotnikowokontynentalnego, w postaci pasatu po łudniowo-wschodniego, który swoją wilgoć pozostawia na wschodnich stokach gór. Na zachodzie kontynentu i we wnętrzu w tym czasie panuje susza.

W porze zimowej, która trwa od czerwca do wrze śnia, uk ład cyrkulacji powietrza przesuwa się na północ, a ca ły niemal kontynent australijski jest pod wp ływem wy żu australijskiego. Nad l ądem panuj ą wówczas zwrotnikowo- kontynentalne masy powietrza, z wyj ątkiem kra ńców południowych, które są w zasięgu wiatrów zachodnich, zwi ązanych z pasem wędruj ących niżów. Wiatry te przynosz ą opady atmosferyczne.

Równie ż stoki Wielkich Gór Wododzia łowych, gdzie w zimie nap ływa pasat południowo-wschodni, maj ą du że opady atmosferyczne.

Szata roślinna Australii jest zró żnicowana, ale w krajobrazie kraju dominuj ą formacje suchoroślowe, do których nale żą sawanny, półpustynie i obszary pustynne. Wilgotniejsze i przez to bujniejsze formacje roślinne skupiaj ą się na pó łnocnych kra ńcach kraju, w północno-wschodniej i wschodniej części, a tak że na Tasmanii. Tak że południowo- zachodni kraniec Australii pokryty jest bogat ą szat ą roślinną. Roślinność o swoistym składzie, cechuje się du żą liczb ą endemitów.

Wnętrze kontynentu zajmuj ą pustynie piaszczyste cechuj ące bardzo skąpą roślinnością. W wielu miejscach dominuj ącym elementem krajobrazu są półpustynie ze słonoroślami i kolczastymi krzewinkami, np.: kar łowate akacje, eukaliptusy, kazuaryny, łobody, tworz ące tzw. skrub. Pustynie i półpustynie granicz ą, zw łaszcza od pó łnocy, ze stepami twardolistnych traw. Na północy stepy przechodz ą w sawanny, a następnie, gdzie klimat jest wilgotniejszy – w lasy monsunowe. Wybrze ża

południowo- wschodnie i południowo-zachodnie porastaj ą lasy wawrzynolistne i zimozielone zaro śla.

Odrębna jest roślinność wschodniej części Australii gdzie na obszarach o dużych opadach rosną wiecznie zielone lasy podrównikowe.

Charakterystyczne dla tego regionu są: figowce, palmy, pandany, liany i epifity. Na wybrze żach północnych rosn ą namorzyny. W Wielkich Górach Wododzia łowych występuj ą lasy wiecznie zielone typu podzwrotnikowego i umiarkowanego z udzia łem buka po łudniowego i drzew iglastych, na najwy ższych wzniesieniach Alp Australijskich porasta roślinność alpejska. Górna granica drzew w Alpach Australijskich przebiega na wysokości 1 700-1 950 m n.p.m., natomiast na Tasmanii jest to wysokości 1100 m n.p.m.Tasma ńskie góry porastaj ą eukaliptusowe lasy, gdzie ro śnie Eucalyptus regans. Wy ższe partie gór porastają niskie odmiany eukaliptusów i drzew iglastych takich jak Arthrotaxis. Poza drzewami występuj ą tak że zbiorowiska krzewiaste i rośliny poduszkowe.Wzd łu ż wschodniego i pó łnocno-wschodniego wybrzeża stanu Queensland, w p łytkich pacyficznych wodach morza Koralowego, znajduje się najwspanialsza osobliwo ść przyrodnicza Australii: Wielka Rafa Koralowa – Great Barrier Reef, którą Australijczycy określaj ą jako "najwi ększą żyjącą istot ę na ziemi"

Obszar Australii i Tasmanii tworzy pod wzgl ędem zoogeograficznym należy do krainy australijskiej, cechuj ącej się unikaln ą i swoist ą faun ą.

Fauna ta wytworzy ła się wskutek wczesnego (od pocz ątku trzeciorz ędu) odizolowania Australii od innych kontynentów. Fauna kr ęgowców jest stosunkowo uboga, np. ssaki łożyskowe są reprezentowane przez nietoperze, psa dingo i nieliczne gryzonie (z endemicznym gatunkiem bobroszczura). Bardzo liczne natomiast są torbacze, które są silnie zróżnicowane i są to z regu ły gatunki endemiczne (np. kangury, koala, kret workowaty, wymar ł y dzi ś wilk workowaty, wombaty. Endemiczne są tak że stekowce do których nale żą dziobaki. Świat ptaków bardzo bogaty.

W Australii żyją takie gatunki jak: emu, kazuary, lirogony, altanniki, papugi i ptaki rajskie. Spośród gadów m.in. wyst ępuj ą w ęże i krokodyle gdzie te ostatnie żyją na północny, charakterystyczny jest np. krokodyl różańcowy. Do jaszczurek nale żą m.in. agamy i scynki. Do w ęży nale żą liczne gatunki pytonów i wiele gatunków w ęży jadowitych do których należą przede wszystkich zdradnicowate. W ichtiofaunie osobliwo ści ą jest endemiczny rogoząb. W wodach okalaj ących szczególnie wschodnie i północne wybrze że zamieszkuj ą rekiny. Bezkr ęgowce reprezentowane są przez różne gatunki motyli, w tym wiele endemitów. Liczne są tak że pają ki, gdzie charakterystyczny jest paj ąk atraks i inne .

Aborygeni są to rdzenni mieszka ńcy Australii.Przybyli tam oko ło 40-65 tys. lat temu prawdopodobnie z południowo-wschodniej Azji, przez pomost wyspowy dzisiejszej Indonezji i wysp ę Now ą Gwine ę. Prowadzili koczowniczy tryb życia. Byli uzale żnieni od otaczaj ącego ich środowiska i bardzo z nim zwi ązani. Do ich podstawowych zaj ęć nale ża ły: łowiectwo i zbieractwo, a w rejonach nadbrze żnych tak że rybo łówstwo.Obecnie Aborygeni zamieszkuj ą głównie słabo zaludnione i nieurodzajne obszary

Australii Zachodniej, Queenslandu i Terytorium Pó łnocnego. Liczna populacja Aborygenów zamieszkuje tak że slumsy w wielkich australijskich miastach.