Jak wyjść z twarzą z RODO (Olga Skotnicka) - s

JAK WYJŚĆ Z TWARZĄ Z RODO hm. Olga Skotnicka

Przetwarzanie wizerunku w ZHP – RODO, dobra osobiste, prawa autorskie

Wizerunek to kwestia budząca wiele wątpliwości, nie tylko na gruncie prawa ochrony danych osobowych, ale także na podstawie innych przepisów. W dzisiejszych czasach jest to zagadnienie szczególnie istotne ze względu na wielość i łatwość dostępu do środków mogących posłużyć nam do wykonania zdjęcia. Wizerunek każdego z nas, w tym przede wszystkim naszych podopiecznych (zuchów, harcerzy) bezdyskusyjnie podlega ochronie. Niejednokrotnie można odnieść wrażenie, że zarówno nasze skojarzenia, jak i korzystanie z uprawnień, które posiadamy nie są dla nas zrozumiałe, co prowadzi do możliwych konsekwencji prawnych, jak i finansowych. Poniższa publikacja ma posłużyć druhnom i druhom, jako podpowiedź na co należy zwrócić uwagę, aby czynić to zgodnie z obowiązującymi regulacjami i jakie zagrożenia niosą niewłaściwe postępowania. Zasadą wyrażoną w prawie autorskim1, jak i RODO2, jest to, że osoba, której wizerunek zostaje utrwalony i rozpowszechniony, musi wyrazić na to zgodę. Taka zgoda może zostać udzielona w dowolnej formie, tj. ustnie, pisemnie, w sposób wyraźny albo dorozumiany. W przypadku przepisów RODO spotykanymi, możliwymi podstawami prawnymi przetwarzania danych osobowych w postaci wizerunku są również (oprócz zgody) - prawnie uzasadniony interes art. 6 ust. 1 lit. f) RODO, bądź w innych ściśle określonych przypadkach art. 6 ust. 1 lit. c) RODO. My jednak skupimy się na zgodzie. Udzielenie zgody nie może budzić wątpliwości. Również zakres zgody, czyli kontekst, sposób, miejsce, jak również częstotliwość rozpowszechnienia wizerunku powinny być łatwe do odczytania. Możemy śmiało potwierdzić, iż taką zgodę wyrażają nasi podopieczni, a w zasadzie częściej ich pełnoprawni opiekunowie/rodzice. W zgodzie, którą proponujemy, postulujemy dookreślenie miejsca publikacji (np. Facebook), określenie celu rozpowszechniania wizerunku (np. promocja i reklama), ale także wskazujemy podmiot, który do tego rozpowszechniania jest uprawniony. O tym więcej - za moment. Należy również przypomnieć, iż utrwalenie wizerunku obejmuje uchwycenie całości lub części sylwetki w jakikolwiek sposób – aparatem, kamerą, w taki sposób, że możliwa jest identyfikacja osoby. Ważne jest powyższe - czyli możliwość identyfikacji osoby. Rozpowszechnianie wizerunku oznacza wszelkie formy jego publicznego udostępniania, tj. ma do niego dostęp nieograniczony krąg odbiorców, tak jak w przypadku udostępniania w mediach społecznościowych, np. na Facebooku. Rozpowszechnianie wizerunku jest nieodzownym elementem funkcjonowania naszego stowarzyszenia. Przepisy przewidują zamknięty katalog wyjątków, w których nie trzeba uzyskiwać zgody na rozpowszechnienie wizerunku. I tak, pierwszy wyjątek to sytuacja, w której zapłacono wynagrodzenie za pozowanie. Drugi dotyczy rozpowszechniania wizerunku osoby powszechnie znanej, gdy wizerunek sporządzono w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych. Mówiąc o dwóch pierwszych przypadkach - w ZHP – takich sytuacji RACZEJ nie mamy. Trzeci wyjątek dotyczy rozpowszechnienia wizerunku osoby, która jedynie stanowiła szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Istotne w tym przypadku jest to, że wizerunek stanowi jedynie fragment większej całości, jak zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni, która do-

stępna jest dla szerokiego, nieokreślonego okręgu odbiorców, przestrzeni, która zawiera elementy przyrodnicze czy np. wydarzenia publicznego, kulturalnego itd. Ważnym jest również, że to wydarzenie czy miejsce jest elementem, który ma być kluczowym elementem obrazu, a nie wizerunki osób, które się na nim znalazły. I ta sytuacja może oczywiście mieć miejsce, choć analiza tego może stać się trudna.

Wróćmy do powyższego – czyli wskazania podmiotu, który do rozpowszechniania wizerunku jest uprawniony poprzez zgody, które pobieramy w ZHP od pełnoletnich jego członków oraz od rodziców/opiekunów prawnych tych, którym do pełnoletności jeszcze trochę brakuje. Podmiotem uprawnionym i występującym w zgodzie, jest hufiec, chorągiew lub Główna Kwatera. To bardzo ważne, abyśmy o tym pamiętali. Zauważalne są niestety praktyki niezgodne z obowiązującymi przepisami. Mowa tutaj o udostępnianiu wizerunku naszych drużyn/uczestników HAL/HAZ na swoim prywatnym Facebooku. Takie postępowanie może powodować skutki prawne zarówno dla instruktora/drużynowego, jak i dla hufca, chorągwi czy Głównej Kwatery. W razie naruszenia wizerunku, w tym zwłaszcza bezprawnego opublikowania zdjęcia na portalu społecznościowym, osobie uprawnionej (opiekunowi prawnemu/rodzicowi osoby uprawnionej) przysługuje szereg określonych roszczeń. Przede wszystkim osoba, której wizerunek rozpowszechniono, może domagać się zaniechania dalszego rozpowszechniania swojego wizerunku i natychmiastowego usunięcia z portalu swojego zdjęcia albo filmu ze swoim wizerunkiem. To oczywiście najłagodniejsze konsekwencje tego postępowania. Niezależnie od powyższego można domagać się: • naprawienia wyrządzonej szkody (jeśli rozpowszechnienie wizerunku spowodowało wyrządzenie jakiejś szkody); • zapłaty zadośćuczynienia/odszkodowania pieniężnego za naruszenie swojego dobra osobistego, względnie zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny; • zgłoszenie do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. O wysokości ewentualnego zadośćuczynienia zasądzanego przez sąd decyduje szereg różnego rodzaju okoliczności. Przeciętna wysokość kwot zadośćuczynienia, jakie bywają zasądzane za naruszenie wizerunku, wynosi od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. W szczególnych przypadkach można jednak liczyć na kwoty rzędu nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Decydując się na wykorzystanie wizerunku, powinniśmy więc każdorazowo przeanalizować kilka aspektów. Pierwszym z nich jest to, gdzie oraz w jaki sposób będziemy wykorzystywali wizerunek osób przedstawionych np. na fotografii – wewnątrz organizacji czy zewnętrznie (zgodnie z uzyskaną zgodą). Kolejną kwestią jest to, w jaki sposób przedstawiony jest wizerunek tych osób – indywidualnie wykadrowany czy jako zgromadzenie. Co najważniejsze, musimy pamiętać, że wizerunek podlega ochronie na gruncie przepisów o ochronie danych osobowych, kodeksu cywilnego oraz przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Decydując się na jego wykorzystanie, musimy mieć na uwadze wszystkie te wymienione akty prawne.

hm. Olga Skotnicka - Zastępczyni Inspektora Danych

Osobowych (ZIDO) Chorągwi Kujawsko-Pomorskiej ZHP,komendantka Hufca ZHP Pałuki. 1 Art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. 2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).