6
Zbiórka 1. Młode oddziały ZUCHOWE ZNAKI, ZWYCZAJE, OBRZĘDY I TAJEMNICE Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki zgodnie z tradycją gromady.
GAWĘDA Opowiadamy zuchom o zawiszakach: Niemieccy okupanci zabronili organizowania zbiórek zuchów i harcerzy, chodzenia w zuchowych i harcerskich mundurach. Związek Harcerstwa Polskiego działał więc tajnie, pod nazwą Szare Szeregi. W podziemnej organizacji utworzono drużyny „Zawiszy” – najmłodszych harcerzy, chłopców w wieku 12–15 lat. Dlaczego najmłodsi harcerze w czasie wojny przyjęli za patrona Zawiszę Czarnego? Postać słynnego rycerza służyła kształtowaniu charakterów. Prawość, szlachetność, prawdomówność, odwaga i siła były cechami, które najbardziej imponowały zawiszakom. Podczas zbiórek zawiszacy uczyli się samarytanki, terenoznawstwa, obozownictwa. Ćwiczyli spostrzegawczość i sprawność fizyczną. Poznawali zasady konspiracji, aby nie dać się złapać Niemcom. Zorganizowani w zastępy i drużyny, zdobywali harcerską wiedzę i umiejętności, w tajemnicy przed Niemcami urządzali nawet obozy harcerskie. Odbywali również szkolenie przygotowujące do udziału w powstaniu przeciwko okupantowi.
Wyjaśniamy zuchom, jakie zadania realizowali zawiszacy: na „dziś” (służba w swojej tajnej drużynie, dobra nauka), na „jutro” (przewidywany czas jawnego oporu, czyli zbrojne powstanie – praca w służbach pomocniczych, m.in. przenoszenie meldunków), na „pojutrze” (praca dla odbudowy kraju po wojnie). Wszystkie swoje zadania zawiszacy starali się wypełniać jak najlepiej. Ich podstawowym, codziennym obowiązkiem była nauka. W Warszawie Niemcy pozwolili dzieciom uczyć się w szkołach powszechnych (podstawowych), ale polską literaturę, historię i geografię Polski mogły one poznawać tylko na tajnych kompletach. Zeszyty zawiszacy nosili w teczkach, które nazywali knypami. Co to jest knypa, wyjaśnił w swojej książce dawny zawiszak Jerzy Kasprzak „Albatros”: W drodze na konspiracyjne lekcje zawiszacy, żeby mieć wolne ręce, chowali książki i zeszyty pod bluzę – czyli „za pazuchę”. Najlepiej w sztywnych, tekturowych okładkach związanych sznurkami. Były to tzw. knypy – czyli zawiszackie teczki. A czemu nie nosili tych teczek w rękach, przecież były dość niepozorne? Głównie dla tego, że starali się być zawsze gotowi do działania – rozbijania szyb u fotografów, którzy wystawiali niemieckie zdjęcia, pomocy innym mieszkańcom, a czasem roznoszenia gazet. J. Kasprzak, J. Błażejczyk, Knypa zawiszaka, Warszawa 2009
Świadectwo szkoły powszechnej z lat okupacji niemieckiej, HWM
Uwaga. Przekazywane wiadomości musimy dostosować do wieku zuchów i posiadanej przez nie wiedzy dotyczącej drugiej wojny światowej i okupacji. Po gawędzie powinniśmy się też upewnić, że zuchy zrozumiały występujące w niej słowa. W razie potrzeby udzielamy dodatkowych wyjaśnień.
KRĄG RADY Zuchy postanawiają, że chcą stać się takie, jak chłopcy z „Zawiszy”. Podobnie jak oni, nie będą używać na zbiórkach swoich imion i nazwisk, lecz obiorą sobie pseudonimy. Każdy zuch wymyśla swój pseudonim.
GRY I ĆWICZENIA Zuchy ćwiczą swoje zmysły i umiejętności potrzebne zawiszakom. Ćwiczenia najlepiej wykonywać na dworze, ale przy niesprzyjających warunkach atmosferycznych można je przeprowadzić w zuchówce lub na szkolnym korytarzu: Celność. Jeśli wykonujemy ćwiczenie w pomieszczeniu, wystarczy postawić miskę i w odległości kroku od niej narysować kredą na podłodze okrąg (na