Cele zajęć Uczeń: 1) Opisuje podstawowe elementy budowy rośliny: korzeń, łodygę, liść, kwiat, owoc na przykładzie rośliny zielnej, drzewa i krzewu. 2) Wyróżnia elementy budowy morfologicznej rośliny okrytonasiennej na przykładzie rośliny zielnej (mniszek pospolity), drzewa i krzewu oraz przedstawia ich funkcje. 3) Rozpoznaje nazwę drzewa (np. obserwując liście). 4) Przeprowadza, według instrukcji, obserwację makroskopową roślin, wypełnia karty pracy. 5) Dokonuje obserwacji makroskopowej rośliny zielnej w określonym stadium rozwojowym i wykonuje rysunek. 6) Klasyfikuje roślinę do grupy organizmów samożywnych, podaje wpływ czynników środowiskowych na wzrost i rozwój roślin. 7) Charakteryzuje wybraną populację roślin i podaje jej liczebność, zagęszczenie, rozmieszczenie. 8) Przeprowadza obserwację przyrodniczą, przedstawia wnioski. 9) Zachowuje podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas wykonywania obserwacji. 10) Pracuje odpowiedzialnie w grupie, przekonany o znaczeniu dokładności podczas wykonywania obserwacji. 11) Pozostaje obserwatorem przyrody.
• • • • •
Środki dydaktyczne: linijka, ołówek, karta pracy, literatura popularno-naukowa, lupa.
Przebieg zajęć Etap wstępny: 1) Organizacja zajęć, sprawdzenie obecności, przedstawienie zasad BHP. 2) Podanie tematu zajęć. 3) Podział uczniów na zespoły 5–osobowe. 4) Rozdanie kart pracy 1–3. Realizacja: 1) Wykonanie obserwacji makroskopowej elementów morfologicznych rośliny zielnej na przykładzie mniszka pospolitego i podanie części rośliny. 2) Wykonanie rysunku liści, dokonanie pomiarów długości i szerokości liścia, wskazanie cech charakterystycznych (wypełnienie karty pracy 1). 3) Przedstawienie funkcji obserwowanych elementów budowy zewnętrznej na przykładzie mniszka pospolitego. 4) Rozpoznawanie nazw drzew rosnących w mieście na podstawie wielkości i rodzaju liści (wypełnienie karty pracy 2), charakterystyka drzew (wypełnienie karty pracy 3). 5) Określanie przez uczniów cech populacji roślin (liczebność, zagęszczenie, rozmieszczenie). 6) Wskazanie czynników środowiskowych wpływających na występowanie organizmów (temperatura, nasłonecznienie, siła wiatru, opady). Podsumowanie: 1) Omówienie przez uczniów wypełnionych kart pracy. 2) Przedstawienie wniosków dotyczących przeprowadzonych obserwacji makroskopowych. 3) Podsumowanie realizacji zajęć, uwagi uczniów i nauczyciela (wypełnienie arkusza ewaluacji zajęć). 4) Podanie treści zadania domowego. Zadanie domowe Przedstaw znaczenie przyrodnicze i gospodarcze roślin zielnych i drzew. Sporządź tabelę z następującymi kolumnami: znaczenie przyrodnicze roślin zielnych, znaczenie przyrodnicze drzew, znaczenie gospodarcze roślin zielnych, znaczenie gospodarcze drzew.
lipiec/sierpień 2012 • nr 4
Treści wynikające z podstawy programowej Uczeń: 1) Wymienia czynniki niezbędne do życia dla organizmów samożywnych i cudzożywnych; ocenia, czy dany organizm jest samożywny czy cudzożywny. 2) Obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne roślin lądowych (nagozalążkowych i okrytozalążkowych), wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do wymienionych wyżej grup oraz identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela jednej z nich na podstawie obecności tych cech. 3) Przedstawia czynniki środowiska niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów w środowisku lądowym i wodnym. 4) Identyfikuje na schemacie (fotografii, rysunku lub na podstawie opisu) i opisuje organy rośliny okrytonasiennej (korzeń, pęd, łodygę, liść, kwiat, owoc) oraz przedstawia ich funkcje.
• • • •
Techniki i metody pracy: pogadanka, pokaz, praca z przewodnikami, obserwacja makroskopowa.
REFLEKSJE
Scenariusz lekcji biologii Temat: Rozpoznajemy i obserwujemy gatunki roślin. Klasa: pierwsza szkoły gimnazjalnej. Przedmiot: biologia. Dział tematyczny: świat roślin. Miejsce: miasto (osiedle, najbliższa okolica szkoły). Czas trwania: 1 godzina lekcyjna.
29