refleksje
(Re)konstruowanie edukacji Teoria i praktyka pedagogiki konstruktywistycznej Mieczysław Gałaś, doktor nauk pedagogicznych, emerytowany nauczyciel akademicki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
Teoria nie poparta praktyką jest bezużyteczna, praktyka zaś nie znajdująca oparcia w teorii – jałowa. Gerald L. Gutek
listopad/grudzień 2016 nr 6
W tekście tym skoncentrowałem uwagę na syntetycznym opisie istotnych założeń przyjmowanych w konstruktywistycznej koncepcji pedagogicznej, kwestionującej oświeceniowy wzorzec wiedzy i poznania rzeczywistości. Koncepcja ta, jako jedna z wielu możliwych doktryn pedagogicznych, ma interdyscyplinarny charakter, zyskuje coraz więcej zwolenników i ukazuje interesujące – jak się wydaje – spojrzenie na przebieg procesów edukacyjnych oraz oczekiwane szanse przezwyciężania kryzysu w edukacji szkolnej. Poniższe rozważania mają głównie charakter rekonstrukcyjny i systematyzujący.
8
Wstęp W perspektywie historycznego rozwoju myśli i praktyki pedagogicznej możemy dostrzec bogactwo idei, teoretycznych uzasadnień i praktycznych rozwiązań w zakresie edukacji. Korzystanie z tego dorobku wzbogaca naszą wiedzę pedagogiczną i może być inspirujące w kształtowaniu krytycznej refleksji oraz unikaniu popełniania wcześniejszych błędów. Jednak dotychczasowa wiedza pedagogiczna nie zawsze okazuje się wystarczająca do rozwiązywania problemów, z którymi przychodzi nam się zmagać w warunkach radykalnych zmian politycznych i społeczno-kulturowych. W licznych debatach i sporach edukacyjnych wyrażane jest dziś przekonanie, że dotychczasowy, dominujący, tradycyjny i konformistyczny,
oparty na porządku i dyscyplinie system edukacji szkolnej nie odpowiada aktualnym oczekiwaniom społecznym, zgodnym z duchem czasu. Szansy sprostania wyzwaniom, przed którymi staje współczesna edukacja – mająca zapewnić integralny i twórczy rozwój młodego pokolenia, wychowawcy poszukują w alternatywnych teoriach i praktykach pedagogicznych – rozwijających się ekspansywnie w ostatnich dziesięcioleciach XX wieku1. Znaczna różnorodność założeń filozoficznych i doktryn ideologicznych, stanowiących podstawę koncepcji edukacyjnych w pedagogice alternatywnej, otwiera nas na nowe idee i doświadczenia oraz zakłada wybór między różnymi opcjami kształcenia i wychowania. Dokonywanie wyborów, szczególnie przez wychowawców