CZĘŚĆ II. FUNKCJONOWANIE DRUŻYNY W drużynie harcerskiej praca systemem zastępowym jest szczególnie istotna. To właśnie młodzież w tym wieku najchętniej bawi się i pracuje w małych grupach.
Kurs zastępowych może zakończyć się nadaniem jego uczestnikom patentu zastępowego, który potwierdza przygotowanie właściciela do prowadzenia zastępu harcerskiego.
Zastępowy może wybrać sobie spośród członków zastępu podzastępowego, który razem z nim będzie dbał o wywiązywanie się z obowiązków wynikających z prowadzenia zastępu. Ważna jest stała praca drużynowego z zastępowymi. To ona warunkuje powodzenie pracy całej drużyny. Sposób pracy z zastępowymi zależy od tego, jak duże doświadczenie mają i jak dojrzałe są ich zastępy. Najczęściej występujące w drużynach sposoby pracy z zastępowymi zostały omówione w dalszej części tego rozdziału.
KURS ZASTĘPOWYCH
Takie kursy organizują zwykle szczepy lub namiestnictwa. Ich uczestnicy poznają wtedy innych zastępowych (lub kandydatów na tę funkcję), którzy pracują w tym samym środowisku. Dzięki temu poszerzają krąg harcerskich znajomych i zyskują możliwość wymiany pomysłów i doświadczeń. W harcerstwie podstawą uczenia się jest doświadczenie. Zatem zajęcia na kursie zastępowych nie powinny mieć formy wykładów. Niech będzie to czysto praktyczne szkolenie, którego uczestnicy staną przed zadaniami, które pozwolą im zdobyć potrzebną wiedzę. Najlepiej zorganizować kurs zastępowych w formie pracy zastępu. To zapewni uczestnikom zdobycie doświadczeń nieujętych w treści szkolenia i pozwoli uzyskać ducha zastępu. W programie kursu zastępowych powinny się znaleźć: Podstawy systemu zastępowego. To część, w której trzeba przedstawić uczestnikom ideę pracy w małych grupach. Powinni dowiedzieć się, dlaczego taki system pracy przynosi korzyści, a także poznać genezę systemu zastępowego w skautingu i harcerstwie. Prawa i obowiązki zastępowego. Ważne, aby uczestnicy kursu poznawali obowiązki w praktyce już w trakcie kursu, odpowiadając za wybrane jego elementy. Zbiórka zastępu – przygotowanie i przebieg. Do obowiązków zastępowego należy prowadzenie zbiórek zastępu. Na kursie musi poznać zasady dobrej zbiórki i przećwiczyć różne jej rodzaje (prowadzone przez kursantów zbiórki mogą dotyczyć np. technik harcerskich). Zdobywanie stopni i sprawności. Uczestnicy kursu realizują w trakcie zajęć zadania na zdobywane przez siebie stopnie oraz wybrane sprawności. Powinni też dowiedzieć się, jak organizuje się zdobywanie stopni i sprawności w drużynie. W przyszłości mają przecież dbać o ich regularne zdobywanie w swoich zastępach. Zadania zespołowe zastępu. Przyszli zastępowi powinni w praktyce nauczyć się planowania zadań, rozdzielania obowiązków i rozliczania z ich wykonania. Program zamierzeń zastępu. Zastępowy musi umieć pokierować przygotowaniem programu pracy zastępu (na miesiąc, kwartał, półrocze – w zależności od tego, jakiego programu będzie wymagał od niego drużynowy).
50