พัฒนาการของบรรจุภัณฑ์

ำ กเบา อีกทั้งมีความแข็งแรงทนต่อการซึมผ่านของอากาศ - อะลูมิเนียม มักจะใช้ในรู ปเปลวอะลูมิเนียมหรื อกระป๋ อง มีน้าหนั ก๊าซ แสง และกลิ่นรสได้ดี ในรู ปของเปลวอะลูมิเนียมมักใช้เคลือบกับวัสดุอื่นซึ่ งให้ภาพลักษณ์ที่ดี เนื่องจากความเงาวับ ของอะลูมิเนียมและเป็ นตัวเหนี่ยวนำาความเย็นได้ดี 1.5 วิทยาการบรรจุภณั ฑ์ ในอดีตกาลผูป้ ระกอบการอุตสาหกรรมอาหารมักจะคิดว่าบรรจุภณั ฑ์เป็ นค่าใช้จ่าย ที่ไม่น่าจะเสี ย ดังนั้นการเลือกใช้บรรจุ ำ นเกณฑ์ตราบจนกระทัง่ ช่องทางการจัดจำาหน่ายในบ้านเราค่อยๆ เปลี่ยนโฉมมาเป็ นร้านค้า ภัณฑ์จึงมักจะเลือกราคาต่าเป็ แบบช่วยเหลือตนเอง เริ่ มจากซุปเปอร์มาร์เก็ตกลายเป็ นไฮเปอร์มาร์เก็ตในปัจจุบนั บรรจุภณั ฑ์ไม่ได้ทาำ หน้าที่เพียงห่อหุม้ สิ นค้าไว้เท่านั้น แต่ตอ้ งช่วยตะโกนบอกด้วยคำาบรรยายบนบรรจุภณั ฑ์ ณ จุดขาย ผูป้ ระกอบการจึงเริ ่ มตระหนักถึงความ สำาคัญของบรรจุภณั ฑ์ กอปรกับการเริ่ มมีหลักสู ตรทางด้านบรรจุภณั ฑ์ในระดับมหาวิทยาลัยและ อาชีวศึกษา ทำาให้บรรจุ ภัณฑ์ศาสตร์เริ่ มจะได้รับการยอมรับจากผูป้ ระกอบการมากขึ้นเรื่ อยๆ เทคโนโลยี ทางด้านบรรจุภณั ฑ์ประกอบด้วยศาสตร์และศิลป์ ในหลายๆ สาขา เริ ่ มจากวิทยาศาสตร์ วิศวกรรม วัสดุศาสตร์ การตลาด จิตวิทยา และการออกแบบ ความรู้ต่างๆ ในหลากหลายสาขาเหล่านี้ เปรี ยบเสมือนยาหม้อปรุ งขึ้นมาเพื่อพัฒนา วิทยาการ บรรจุภณั ฑ์อนั ประกอบด้วย การบรรจุใส่ การเก็บคงคลัง การจัดส่ ง การจัดจำาหน่ายด้วยบรรจุภณั ฑ์หลายประเภท และหลายขนาด ด้วยจุดประสงค์ที่จะตอบสนองความต้องการของผูบ้ ริ โภคเพื่อสร้างความประทับใจ ให้กลับมาซื ้ อใหม่ จากการที่วิทยาการบรรจุ ภัณฑ์ประกอบด้วยหลายๆ สาขาดังกล่าวมานี้ บุคลากรที่เข้ามารับผิดชอบงานทางด้านบรรจุภณั ฑ์ จึงอาจมีความรู้พ้ืนฐานต่าง สาขาขึ้นอยูก่ บั ขอบเขตของงานบรรจุภณั ฑ์ที่รับผิดชอบ สำาหรับนักศึกษาตามระบบทางด้าน วิทยาการบรรจุภณั ฑ์สามารถแบ่งได้เป็ น 2 สาขา คือ สาขาทางด้านเทคโนโลยี พื้นฐานความรู้ควรจะครอบคลุมถึงวิชาความรู้ทางด้านเคมี ฟิ สิกส์ จุลชีววิทยา คณิ ตศาสตร์ กลศาสตร์ และอิเล็คทรอนิคส์ ความรู้ต่างๆ เหล่านี้ มีความจำาเป็ นต่อการแก้ปัญหาทางด้านบรรจุภณั ฑ์ สาขา ทางศิลปะ จำาเป็ นต้องมีความรู้ทางด้านออกแบบกราฟฟิ กในเชิงพาณิชย์ (พาณิ ชย์ศิลป์ ) การตลาด จิตวิทยา และการ โฆษณา ความรู้พ้ืนฐานนี้มีบทบาทต่อการส่ งเสริ มการขายของบรรจุภณั ฑ์ ใน ประเทศไทยเริ่ มมีการเปิ ดหลักสู ตรความรู้ระดับปริ ญญาตรี ทางด้านนี้ มาประมาณ 10 ปี โดยภาควิชาเริ่ มแรกคือ ภาควิชา เทคโนโลยีการบรรจุ อยูภ่ ายใต้คณะอุตสาหกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยของรัฐอื่นๆ ที่มีการ เปิ ดสอนวิทยาการบรรจุภณั ฑ์ในระดับปริ ญญาตรี ได้แก่ มหาวิทยาลัยสงขลา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และในอนาคตอันใกล้ นี้คงเป็ นมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี ส่วนมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์กม็ ีโครงการขยายระดับการศึกษาสู งถึงขั้นปริ ญญา โท ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า สถาบันการ ศึกษาดังกล่าวเหล่านี้ มักจะเน้นทางด้านเทคโนโลยี ส่วนทางด้านศิลปะนั้นยังไม่มีสถาบันการศึกษาใดๆ เปิ ด สอนวิชาทางด้านการออกแบบกราฟฟิ กโดยเฉพาะ การสอนการออกแบบบรรจุภณั ฑ์ทางกราฟฟิ กมักจะสอนเพียงแต่ระดับ วิชา (Course) เช่น วิชาการออกแบบบรรจุภณั ฑ์ ภาควิชาออกแบบอุตสาหกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย เป็ นต้น นอก เหนือจากการศึกษาตามระบบแล้ว ยังมีการจัดการศึกษาต่อเนื่อง การสัมมนาและการฝึ กอบรม ซึ่งมีการจัดอยูต่ ลอดปี โดยมหาวิทยาลัยต่างๆ ดังกล่าวมาแล้ว ยังมีการจัดการโดยองค์กรต่างๆ เช่น สมาคมการบรรจุภณั ฑ์ไทย ศูนย์บรรจุหีบห่อ ไทย กรมส่ งเสริ มอุตสาหกรรม กรมส่ งเสริ มการส่ งออก รายละเอียดได้รวบรวมไว้ในบทที่ 9 สำาหรับการศึกษาต่อเนื่องทางไปรษณี ย ์ สถาบันที่มีชื่อเสี ยงและมีมานานที่สุด ได้แก่ Pira International ของประเทศอังกฤษ (e-mail : publications@pira.co.uk) และยังมีของสถาบันบรรจุภณั ฑ์ Institute of Packaging (e-mail : trining@iop.co.uk)