4. Wyniki badań
W tabelarycznym zestawieniu kategorii odpowiedzi można wyróżnić dwie podgrupy tych istotnych. Pierwsza z nich to odpowiedzi najczęściej podawane, których liczebność przekracza sumę średniej i jednego odchylenia standardowego dla tabeli. Są to odpowiedzi, takie jak: ‘tradycja’ i ‘wysoki poziom’, a podsumowane razem są wypowiadane przez 32,9% respondentów. Kolejne odpowiedzi, których częstość sytuuje się w zakresie pomiędzy średnią dla tabeli a wartością jednego odchylenia standardowego (79,4+ 73,1=152,5): ‘znany, renoma i prestiż, stary/najstarszy, kadra, kierunki’, zsumowane razem stanowią 30% całości. W powyższych podliczeniach celowo pominięto kategorie, takie jak: ‘nie wiem’, brak odpowiedzi czy ‘inne’, by skoncentrować się tylko na znanych cechach uniwersytetów. Gdyby jednak przeprowadzić analizę, uwzględniając także kategorie wskazujące liczbę braków odpowiedzi, to właśnie ta grupa byłaby najliczniejsza. Tak więc w zależności od wyboru perspektywy można na pytanie o wyróżniki najlepszych polskich uniwersytetów odpowiedzieć dwojako. Albo twierdząco, wymieniając na pierwszym miejscu tradycję i wysoki poziom, albo w pewnym sensie negatywnie, wskazując na to, że najliczniejsza grupa badanych takich wyróżników po prostu nie podaje, częściowo z powodu braku wiedzy o tym, jakie są najlepsze uniwersytety (189 osób), częściowo zaś nie umiejąc uzasadnić wcześniejszych swoich wskazań na najlepsze polskie uniwersytety (275). Sytuacja ta wskazuje na dwie dość istotne kwestie. Pierwsza z nich jest natury metodologicznej – to potwierdzenie właściwej konstrukcji pytania złożonego, w którym to najpierw pytano o znane uniwersytety, a dopiero potem o uzasadnienie. Druga z kolei ma charakter merytoryczny i wskazuje skalę zjawiska zarówno braku wiedzy o najlepszych, wyróżniających się uniwersytetach, jaki i, co ważniejsze, braku uzasadnień tego, dlaczego ten, a nie inny uniwersytet jest lepszy. Prawdopodobnie więc część wyrażonych przez badanych odpowiedzi, wskazujących na te najlepsze uniwersytety ma charakter dość fasadowy, niepoparty wiedzą mogącą te przekonania długofalowo obronić i podtrzymać, co wykazano powyżej. W porównaniu odpowiedzi na to pytanie z odpowiedziami na wcześniejsze pytania o cechy aktualne i pożądane można zauważyć, że: a) cechy typowych uniwersytetów i najlepszych pokrywają się w zakresach takich jak: tradycja, wysoki poziom i najlepszy/dobrze kształci, renoma i prestiż, dobra kadra, znany, najstarszy; b) różnią się nieco: dostępnością (typowe są bardziej dostępne) i kierunkami (wymienianymi częściej w kontekście najlepszych uniwersytetów), wiedzą (wymienianą w kontekście typowych);
120