montazer

‫ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ)ص(‪ ،‬ﺗﺮدﯾﺪ راه ﻧﻤﯿﯿﺎﺑﺪ؛ اﻣّﺎ ذﮐﺮ واژه »اوﻟﯿﺎی اﻣﻮر« و اﺟﻤﺎﻟﯽ ﮐﮫ در آن ﻧﮭﻔﺘﮫ‪،‬‬ ‫وی را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻗﺮآن ﻧﺎم آﻧﺎن را ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﺣﻖ ﺑﺎ ﺷﯿﻌﮫ اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﺮاد از »اوﻟﯿﺎی اﻣﻮر« اﻣﺎم ﻋﻠﯽ)ع( و اھﻞ ﺑﯿﺖاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا آﻧﺎن را ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻔﺮﻣﻮد؛ »ﻣﺎ ﺑﺎﻟَﮫُ ﻟﻢ‬ ‫ھْﻞَ ﺑَﯿْﺘﮫِ«؟‬ ‫ﯾُﺴَﻢﱢ ﻋَﻠﯿّﺎً و اَ‬ ‫اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع( در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ ﺳﺒﮏ ﺧﺎصّ ﻗﺮآن اﺷﺎره ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آﯾﮫ ﻧﻤﺎز ﻧﺎزل‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪا در آن ﺳﮫ رﮐﻌﺖ و ﭼﮭﺎر رﮐﻌﺖ را ﻧﺎم ﻧﺒﺮد ﺗﺎ آنﮐﮫ رﺳﻮل ﺧﺪا)ص( آن را ﺷﺮح داد‪ .‬آﯾﮫ‬ ‫زﮐﺎت ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﻧﺎم ﻧﺒﺮد ﮐﮫ ﺑﺎﯾﺪ از ﭼﮭﻞ درھﻢ ﯾﮏ درھﻢ داد ﺗﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا)ص( آن را ﺷﺮح‬ ‫داد و آﯾﮫ ﺣﺞ ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﻧﻔﺮﻣﻮد ﺑﮫ ﻣﺮدم ﮐﮫ ھﻔﺖ دور ﻃﻮاف ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ آنﮐﮫ رﺳﻮل ﺧﺪا)ص( آن را‬ ‫ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺗﻮﺿﯿﺢ‬ ‫اﻟﻠﱠﮫَ» وَ أَﻃِﯿﻌُﻮا اﻟﺮﱠﺳُﻮلَ وَ أُوﻟِﯽ اﻟْﺄَﻣْﺮِ ﻣِﻨْﮑُﻢْ « درﺑﺎره ﻋﻠﯽ و ﺣﺴﻦ و‬ ‫أَﻃِﯿﻌُﻮاداد‪.‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ‪ -‬ﻋﻠﯿﮭﻢ اﻟﺴﻼم ‪ -‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و رﺳﻮل ﺧﺪا)ص( درﺑﺎره ﻋﻠﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ھﺮ ﮐﮫ ﻣﻦ ﻣﻮﻻ و آﻗﺎی‬ ‫اوﯾﻢ‪ ،‬ﻋﻠﯽ)ع( ﻣﻮﻻ و آﻗﺎی او اﺳﺖ؛ و ﻓﺮﻣﻮد ﻣﻦ ﺑﮫ ﺷﻤﺎ وﺻﯿﺖ ﻣﯿﮑﻨﻢ درﺑﺎره ﮐﺘﺎب ﺧﺪا و ﺧﺎﻧﺪاﻧﻢ؛‬ ‫زﯾﺮا ﻣﻦ از ﺧﺪای ‪ -‬ﻋﺰوﺟﻞ ‪ -‬ﺧﻮاﺳﺘﮫام ﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﺟﺪاﯾﯽ ﻧﯿﻔﮑﻨﺪ ﺗﺎ آنھﺎ را ﮐﻨﺎر ﺣﻮض ﺑﮫ ﻣﻦ‬ ‫رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا اﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮا ﺑﺮآورد‪١«....‬‬ ‫از اﯾﻦ رواﯾﺖ در ﻣﯿﯿﺎﺑﯿﻢ وﻇﯿﻔﮫ ﺑﯿﺎن ﻣﺼﺪاقھﺎ و ﻣﻮارد و ﻧﯿﺰ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﺮدوش ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ)ص(‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺷﯿﻌﮫ را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺳﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ)ص( ﺗﺎﮐﯿﺪ ورزد؛ ﺑﺮ ﻋﺪم اﻣﮑﺎن اﮐﺘﻔﺎ ﺑﮫ‬ ‫ﻗﺮآن در ﺗﺸﺨﯿﺺ اﻣﻮر ﭘﺎی ﻓﺸﺎرد و ﺗﻼش ﺧﻠﻔﺎی ﺳﺪه ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ھﺠﺮی در ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﻧﮕﺎرش ﺳﻨﺖ‬ ‫رﺳﻮل اﷲ)ص( را اﺷﺘﺒﺎه ﻓﺎﺣﺶ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﮫ ﻣﯿﺪاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﺳﺮاﻧﺠﺎم در اواﺧﺮ دوران‬ ‫ﺑﻨﯽ اﻣﯿﮫ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪ و ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﺘﺐ رواﯾﺖ ﻧﺰد ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻗﮫھﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟّﮫ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﻃﺒﯽ‪ ،‬از ﻣﻔﺴﺮان ﺑﮫ ﻧﺎم اھﻞ ﺳﻨﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺪﻣﮫ ﺗﻔﺴﯿﺮش ﭼﻨﯿﻦ رواﯾﺖ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪:‬ﻋﻤﺮان ﺑﻦِ ﺣُﺼﯿﻦ ﺑﮫ‬ ‫ﻣﺮدی ﮐﮫ ﮔﻤﺎن ﻣﯿﮑﺮد ﮐﺘﺎب اﷲ ﺑﮫ ﺳﻨﺖ ﻧﯿﺎز ﻧﺪارد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ اﺣﻤﻘﯽ‪ ،‬آﯾﺎ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎز ﻇﮭﺮ را ﮐﮫ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﭼﮭﺎر رﮐﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺣﻤﺪ و ﺳﻮرهاش را آﺷﮑﺎر ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﻗﺮآن ﯾﺎﻓﺘﮫای؟ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﮫ‬ ‫ﻧﻤﺎز و زﮐﺎت و ﻣﺜﻞ آنھﺎ اﺷﺎره ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ اﯾﻦ ]اﻣﻮر[ را در ﻗﺮآن روﺷﻦ ﺷﺪه ﯾﺎﻓﺘﮫای؟ ھﻤﺎﻧﺎ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺧﺪا اﯾﻦ اﻣﻮر را ﻣﺒﮭﻢ ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪ .‬و ﺳﻨﺖ آن را ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪٢«.‬‬ ‫در ھﻤﺎن ﺗﻔﺴﯿﺮ از »ﻣﮑﺤﻮل«‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎی ﺑﻨﺎم و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اھﻞ ﺳﻨّﺖ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪:‬‬ ‫اَﺣْﻮَجُ اﻟِﯽَ اﻟﺴﱡﻨﺔِ ﻣِﻦَ اﻟﺴﱡﻨَﺔِ اِﻟﯽ اﻟﻘُﺮانِ«‪ .‬ﻗﺮآن ﺑﮫ ﺳﻨﺖ از ﺳﻨﺖ ﺑﮫ ﻗﺮآن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﻘُﺮآنُ »‬ ‫اﻟﺒﺘﮫ اﯾﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ اﻓﺮاط ﮔﻮﻧﮫ ﻣﻮر ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﯿﻌﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺎورھﺎی ﺷﯿﻌﮫ ﺳﻨّﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ و‬ ‫ﺣﺘّﯽ ﺻﺤﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت و ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﺧﻮد را از ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﻗﺮآن و اﺻﻮل ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ آن ﺑﮫ دﺳﺖ‬ ‫ﻣﯿﺂورد‪ .‬ﺳﻨﺪ ﺣﺠﯿﺖ و اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻗﺮآن اﺳﺖ؛ وﻟﯽ ﺑﮫ ھﺮ ﺣﺎل ﻓﮭﻢ ﺻﺤﯿﺢ ﻣﻌﺎرف و وﻇﺎﯾﻒ دﯾﻨﯽ‬ ‫ﺑﯽ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﮫ ﺳﻨﺖ ﻧﺒﻮی)ص( و رواﯾﺎت اھﻞ ﺑﯿﺖ)ع( ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦﺟﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﯽ دﯾﮕﺮ رخ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل اﮐﺮم)ص( اﯾﻦ ﻣﻌﺎرف و اﺣﮑﺎم ﺟﺰﺋﯽ و ﺗﻔﺴﯿﺮی را‬ ‫از ﮐﺠﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﯿﺂورد؟ از آﯾﺎت ﻗﺮآن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﺸﻮد ﮐﮫ ﺟﻤﻊ و ﻗﺮاﺋﺖ آﯾﺎت ﻗﺮآن و ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎن ﻣﺮاد‬ ‫ﻓَﺈِذا ﻗَﺮَأْﻧﺎهُ‬ ‫ﻋَﻠَﯿْﻨﺎ ﺟَﻤْﻌَﮫُ وَ ﻗُﺮْآﻧَﮫُ *‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬‬ ‫و ﻣﻘﺎﺻﺪ و ﺷﺮح و ﺗﺒﯿﯿﻦ آﯾﺎت از ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺧﺪای ﻣﺘﻌﺎلإِنﱠ‬ ‫ﻗُﺮْآﻧَﮫُ*إِنﱠ ﻋَﻠَﯿْﻨﺎ ﺑَﯿﺎﻧَﮫُ ‪٣‬؛ ﺟﻤﻊ ﻗﺮآن ‪ -‬ﮐﻠﻤﺎت در آﯾﺎت‪ ،‬آﯾﺎت در ﺳﻮرهھﺎ و‪ - ...‬و ﻗﺮاﺋﺖ‬ ‫ﻓَﺎﺗﱠﺒِﻊْ ﺛُﻢﱠ‬ ‫ﻗﺮآن ﺑﺮ ﻋﮭﺪه ﻣﺎ اﺳﺖ و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﮫ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻗﺮآن را ﺧﻮاﻧﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ]ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ)ص([ ھﻢ ﭘﯿﺮوی ﮐﻦ و‬ ‫ﻗﺮآن را ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﺨﻮان‪ - .‬ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺑﻌﺪ »ﺑﯿﺎن« ﻗﺮآن اﺳﺖ ﮐﮫ آن ھﻢ وﻇﯿﻔﮫ ﻣﺎ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺎن و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﻘﺎﺻﺪ آﯾﺎت ھﻢ از ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﮫ وﺣﯽ دﯾﮕﺮی ﺟﺰ وﺣﯽ‬ ‫ﻗﺮآﻧﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﮐﺮم)ص( ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﺑﺎ دو وﺣﯽ روﺑﮫرو ھﺴﺘﯿﻢ‪» :‬وﺣﯽ ﻗﺮآﻧﯽ«‬ ‫و »وﺣﯽ ﺗﺒﯿﯿﻨﯽ«‪ .‬در وﺣﯽ ﻗﺮآﻧﯽ ﻟﻔﻆ و ﻣﻌﻨﺎ ھﺮ دو از ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺧﺪا اﺳﺖ؛ اﻣّﺎ در وﺣﯽ ﺗﺒﯿﯿﻨﯽ ﻣﻌﻨﺎ از‬ ‫ﺧﺪا و ﻟﻔﻆ از ﺳﻮی رﺳﻮل ﺧﺪا)ص( اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎت ‪ ٤٣‬و ‪ ٤٤‬ﺳﻮره ﻧﺤﻞ ﺑﮫ اﯾﻦ دو ﮔﻮﻧﮫ وﺣﯽ اﺷﺎره‬ ‫ﻧُﺰﱢلَوَ ﻟَﻌَﻠﱠﮭُﻢْ ﯾَﺘَﻔَﮑﱠﺮُونَ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ »ذﮐﺮ« را ﻧﺎزل‬ ‫إِﻟَﯿْﮭِﻢْ‬ ‫إِﻟَﯿْﮏَ اﻟﺬﱢﮐْﺮَ ﻟِﺘُﺒَﯿﱢﻦَ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﯿﮑﻨﺪ‪» :‬‬ ‫وَ أَﻧْﺰَﻟْﻨﺎ‬