3 Uzasadnienie 1. Założenia ogólne proponowanego modelu Proponowany model dekryminalizacji posiadania na własny użytek środków odurzających, zwłaszcza Cannabis, jest odpowiedzią na istniejące potrzeby społeczne w zakresie przeciwdziałania narkomanii. Pomijając rozterki światopoglądowe różnych środowisk, które nie będąc poparte żadną merytoryczną argumentacją, nie powinny stanowić czynnika decyzyjnego – należy zdać sobie sprawę, że tylko uwzględnienie INTERESÓW osób zażywających środki odurzające, daje szanse na realne oddziaływanie na te osoby przyjętych regulacji. W przeciwnym wypadku, jeżeli przepisy nadal będą pozwalały organom państwa na uznaniowe stosowanie wobec konsumentów sankcji karnych, osoby te nadal będą uważały państwo za osobistego wroga, którego wysłannikiem jest policjant, prokurator, sędzia. I najpiękniejsze deklaracje polityczne nic tu nie zmienią. Dotyczy to zwłaszcza konsumentów Cannabis, najmniej szkodliwej, kulturowo zintegrowanej używki, której konsumpcja nie stwarza większego zagrożenia uzależnieniem dla jednostki i narkomanią dla społeczeństwa, niż konsumpcja tytoniu, czy alkoholu2. Stąd przewidziany w projekcie złagodzony reżim prawny i wyższy limit dopuszczalnej ilości, której posiadanie na własny użytek pozostaje poza zainteresowaniem państwa (do 30 gramów suszu lub żywicy oraz depenalizacja domowej uprawy). Projekt przewiduje dekryminalizację posiadania na własny użytek środków odurzających w ilości wystarczających na zaspokojenie własnych potrzeb konsumpcyjnych osoby zażywającej. Przypadki posiadania nieco większych ilości są traktowane jako wykroczenia, a dopiero powyżej pewnej granicy (powyżej 3 gramów, z wyłączeniem Cannabis) ustawa uznaje posiadanie za przestępstwo. Wprawdzie niemożliwość zweryfikowania przeznaczenia posiadanej substancji w momencie zatrzymania sprawcy może budzić wątpliwości, jednak ustawowa rezygnacja ze ścigania „drobnicy” poprzez stworzenie domniemania, że narkotyki w takich ilościach posiadane są na własny użytek, pozwala uniknąć angażowania aparatu państwa tam, gdzie koszty interwencji aparatu państwowego w żaden sposób nie przekładają się na wzrost poziomu ochrony zdrowia publicznego, tj. w sytuacjach, w których kara, wymierzona sprawcy zastępczo za samo posiadanie, nie jest w stanie ani poważnie zakłócić nielegalnej podaży na określonym obszarze, ani nawet oddziaływać prewencyjnie na sprawcę, czy na inne osoby, których regulacja dotyczy. Obowiązująca od blisko 10 lat regulacja nie sprawdza się w praktyce, jest krzywdząca dla osób używających z różnych prywatnych powodów zabronionych substancji. Obecna praktyka stosowania art. 62 jest wreszcie zbyt kosztowna dla budżetu państwa, ponieważ wymaga finansowania całych postępowań, które rocznie kosztują budżet państwa kilkadziesiąt milionów złotych, i na dodatek do niczego konstruktywnego nie prowadzą. Potrzeba uspokojenia kolektywnych emocji wynikających ze społecznej fobii rozpętanej wokół narkotyków, a szczególnie marihuany, nigdy nie powinna być przesłanką kryminalizacji określonej kategorii ludzi, gdyż jest to dyskryminacja zabroniona przez art. 32 Konstytucji. Z uwagi na wysoką skalę zagrożenia zdrowia publicznego problemem narkomanii i towarzyszącymi jej rozmaitymi przejawami patologii społecznej (w tym patologicznej praktyki karania osób posiadających niewielkie ilości3), należy niezwłocznie wyeliminować z systemu prawa możliwość karania za posiadanie narkotyków w granicach własnego użytku, i zastąpić to PAJACOWANIE rozwiązaniem opartym na redukcji szkód, z ustawowymi gwarancjami ochrony godności i wolności osób używających narkotyków. Projekt jest zgodny z prawem UE. Czyny popełniane w celu konsumpcji własnej w sposób określony w prawie krajowym nie są przedmiotem regulacji wspólnotowych. Prawodawstwo UE nie formułuje żadnych obowiązków dla państw członkowskich w zakresie ścigania konsumpcji środków odurzających. Najlepszym przykładem są przepisy wprowadzone w tym roku w Republice Czeskiej.
2
Por. Anthony JC, Warner LA, Kessler RC. Comparative epidemiology of dependence on tobacco, alcohol, controlled substances, and inhalants: Basic findings from the National Comorbidity Survey. Experimental and Clinical Psychopharmacology, 1994; 2: 244-68. Zob. w szczególności: Henk Rigter and Margriet van Laar: EPIDEMIOLOGICAL ASPECTS OF CANNABIS USE [w:] CANNABIS 2002 REPORT; Technical Report of the International Scientific Conference, Brussels, Belgium, 25/2/2002 s. 11. 3 Por. M. Klinowski: Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii a konstytucyjna zasada proporcjonalności, Prokuratura i Prawo 2/2009.