29
Nationaal Modelspoor Museum Sneek
“Elk stuk in onze collectie is bijzonder” De 64-jarige Tjeerd Cramer, van oorsprong afkomstig uit Hilversum, is manager van het Nationaal Modelspoor Museum, dat sinds 2005 gevestigd is in het gerestaureerde NS Station aan de Stationsstraat in Sneek. Het Nationaal Modelspoormuseum is uniek in Nederland en mag op basis daarvan het voorvoegsel Nationaal hanteren. Tjeerd Cramer is dertig jaar in de theaterwereld werkzaam geweest en heeft alle facetten van dit wereldje beleefd. Met de transformatie van Amicitia tot Cinesneek, kwam er een eind aan het theater in de binnenstad van Sneek en daarmee bereikte Cramer een punt waarmee hij een dertigjarige theatercarrière afsloot. Hij werd manager van het Modelspoor Museum.
gebouwd, met een knipoog naar de Schweizerische Bundesbahnen. Op de benedenverdieping staan verder twee demonstratiebanen van de fabrikanten Märklin (uit de jaren 60) en Fleischmann (uit de jaren 80).
Geschiedenis van het museum
Bezoekers
Het museum is ontstaan uit de volledig uit de hand gelopen verzamelwoede van de Sneker antiquair en taxateur Piet Scheltema. Deze raakte door een aantal publicaties geïnteresseerd in modeltreinen en werd een bekende verschijning op beurzen en veilingen. Omdat steeds meer modelspoorfabrikanten de Nederlandse markt ontdekten, nam de verzameling een enorme omvang aan. Scheltema haalde daarmee zelfs het Guinness Book of Records. Zijn modellen zijn beschreven in een losbladig boekwerk over de Nederlandse modeltreinen, dat hij in eigen beheer heeft uitgegeven. Aanvankelijk stond de collectie op zijn zolder, maar al snel wilde hij ook anderen van zijn collectie laten genieten door een museum te openen. Het eerste museum opende hij zelf in 1984 aan de Gedempte Neltjeshaven. In 1987 werd het museum verplaatst naar het Kleinzand. Het museum was toen nog alleen in de zomer geopend. Begin 1989 overleed de Sneker ‘treintjesgek’, waarna de
Op de tussenvloer staat de door de bekende modelbouwer Joop Bolland gebouwde baan “Van Ubrieken naar Uralbach”.
collectie verschillende jaren bij de familie opgeslagen heeft gelegen. Op 27 april 1993 kochten Sneker zakenlieden de collectie van de familie. Momenteel is de modeltreinencollectie van Scheltema eigendom de onafhankelijke “Stichting Collectie Scheltema”. In 1994 is het museum geopend aan de Kerkgracht, in een kelder onder de openbare bibliotheek. In de jaren daarna heeft het nog vele collecties en modelbanen te leen of geschonken gekregen. Het toenmalige bestuur heeft in 2002 een beleidsplan opgesteld, dat voorzag in een grotere en meer representatieve locatie in Sneek, met een professionele museale inrichting, interactieve tentoonstellingen, wisselcollecties en een thematische indeling. Begin 2005 kon, in het gerestaureerde station van Sneek, het nieuwe Nationaal Modelspoor Museum worden geopend. Op ruim 550 m2 is een interactieve speelse belevingswereld ontstaan. In het eerste jaar in de nieuwe locatie telde het museum ruim 25.000 bezoekers.
Scheltema tentoonstelling De basis van het Nationaal Modelspoor Museum is de 1500 stuks tellende Scheltema tentoonstelling. In deze tentoonstelling is alleen materiaal te zien dat op Nederlands spoor heeft gereden. Hierin staat, van de eerste locomotief De Arend uit 1839, tot de Spurt van Arriva uit 2008, een overzicht van de geschiedenis van de spoorwegen in Nederland. “We gaan daarbij niet uit van merken, maar van compleetheid” vertelt de Tjeerd Cramer. “Komen we dus van een locomotief een mooier exemplaar tegen dan wij in het museum hebben, dan kopen we die, mits de financiën het toelaten natuurlijk”.
verzamelaar van treinen, die hij in zijn tuin liet rijden. Hij is enkele malen anoniem in het Modelspoormuseum geweest op zoek naar een goede plaats voor zijn verzameling”. “Na zijn overlijden kregen wij de vraag van de executeur testamentair of de Baantjer baan ook iets voor ons was. Een van de voorwaarden was dat er van zijn verzameling minimaal twee rijdende banen zouden worden gemaakt. De Baantjer collectie werd vergezeld door een fonds, waar een deel van de royalties van zijn boeken in was gestort en waarmee wij de werkzaamheden aan de te bouwen banen kunnen bekostigen, dit binnen een bepaalde bandbreedte”.
Bijzondere banen “Eigenlijk moeten we vooropstellen dat elk stuk in ons museum bijzonder is, maar dat gezegd hebbende zijn er toch wel een paar bijzondere banen die tot de verbeelding spreken. De Baantjer collectie is daar een van. Baantjer was een verwoed
“Daarnaast laten we een aantal hele mooie bruiklenen zien van mensen die fantastisch mooi materiaal zelf hebben gemaakt”. In het hart van het museum is door de modelbouwers van het museum de zogenaamde Snitser Berg Baan
Het Modelspoor Museum heeft een pool van vijftig vrijwilligers, die uiteenlopende werkzaamheden verrichten. Van kassawerk tot timmerwerkzaamheden. Dat gebeurt zo veel mogelijk in wisseldiensten om op die manier niet een te zware wissel te trekken op de vrijwilligers. Op jaarbasis mag het museum jaarlijks tussen de 13.000 en 14.000 bezoekers verwelkomen (met een stijgende lijn), waarbij Cramer onderscheid maakt in drie categorieën. Ten eerste de echte fijnproevers, die zelfs de klinknagels in een model tellen. Daarnaast ouders met kinderen. Terwijl de ouders hun ogen uitkijken, verdwijnen de kinderen vrijwel meteen naar de rijdende banen waar ze zelf op de knopjes mogen drukken en de treinen in werking stellen. En de derde categorie betreft de notoire museumbezoeker die een bezoek vaak combineert met een dagje uit. Uitgebreide info op: www.modelspoormuseum.nl