Stroom 20 by CAW Antwerpen

Driemaandelijks magazine van CAW Antwerpen editie okt-nov-dec 2019 V.U. Eva Mangelschots, Lange Lozanastraat 200, 2018 Antwerpen. P916172

STROOM

INHOUD LOREM ISPUM DOLOR SIC

Verbinding Matchmakers aan het werk. De kracht van de buddyâ&#x20AC;&#x2122;s van ArmenTeKort.

Het CAW-DNA: over de eenvoud, samenhang en profilering van het CAW

EDITO VOOR WE BEGINNEN

Verbinding

Inhoud EDITIE 21, HERFST 2019

48 uiteenlopende maar toch gelijkaardige betekenissen op synoniemen.net. Een containerbegrip waar iedereen mooi uitpakt tegenwoordig, maar dat vraagt om verdere verfijning om elkaar echt te verstaan. Als je het mij vraagt, dan sta ik voor deze vier: Schakel Het CAW is voor vele mensen en organisaties een schakel in een zoektocht naar meer welzijn. Maar ook als collega’s onder elkaar zijn we onmisbare schakels om onze opdracht zo goed mogelijk waar te maken. Elk vanuit zijn/haar expertise, elk vanuit zijn/haar kijk op de realiteit. Communicatie Een verbinding veronderstelt meer dan één deel. Het delen van kennis, het spreken met elkaar op alle mogelijke manieren. Face to face, via talloze mails, het intranet, Stroom!, een kort telefoontje of een chatbericht. De mogelijkheden lijken eindeloos en zowel naar cliënten, partners, medewerkers en de maatschappij toe hebben we als CAW de opdracht om hier nog beter in te worden. Gemeenschap Klein binnen groot. Een uitspraak van Jaap Peeters die me altijd bijblijft. Kunnen en mogen deel uitmaken van verschillende gemeenschappen als individu en/of als medewerker. Het is de sterkte van CAW’s in het algemeen en die van CAW Antwerpen in het bijzonder. Het betekent voor mij ook diversiteit in al zijn vormen omarmen als een verrijking. Het nieuwsgierig zijn naar wat in eerste opzicht misschien vreemd of onbekend lijkt. Overstapje Voor mij persoonlijk is verbinding in al zijn synoniemen dubbel zo boeiend als je in verbinding staat met jezelf. Weten waar je voor wil staan en durven voor deze keuzes uitkomen. Kiezen als winnen in plaats van verliezen. Het zou een mooiere wereld zijn mochten we ook dat elke dag kunnen waarmaken. En waar sta jij dan voor?

Dieter

Het DNA van het CAW Het verhaal dat ons bindt

CAW-PRAAT Wat doe je graag alleen ?

INHOUD EEN OVERZICHT

Buddyâ&#x20AC;&#x2122;s Een klik die kracht geeft

Dubbelgesprek Over organisatienetwerken en het belang van identiteit

Binnenkijken Het leven zoals het is bij Wijkteam en Mannenopvang Sint Andries

22 Koekje bij de koffie De troost voorbij

STEUN CAWANTWERPEN GIFTEN, LEGATEN EN SCHENKINGEN ZIJN ERG WELKOM! VANAF 40 EURO KRIJG JE EEN FISCAAL ATTEST. REK NR BE93 7775 9057 3967 (BIC: GKCCBEBB) UW STEUN IS NODIG EN MAAKT EEN VERSCHIL !

Colofon

Hoofdredactie Sofie Guns Redactieraad Christophe Bell, Atilla Erdem, Ilse Schoofs, Saar Serrien, Lies Uytterhoeven, Wilbert van Cromvoirt

Fotografie Atilla Erdem

Coverfoto Atilla Erdem

Illustratie Vraagetaan Wilbert van Cromvoirt

Drukkerij EPO

Vormgeving Wilbert van Cromvoirt Unagi

Reacties, in- of uitschrijvingen stroom@cawantwerpen.be

INFOGRAFIEK VERBINDING

5 kom-uit-je-bubbeltips In onze samenleving wordt lang niet altijd samen geleefd. We zoeken liefst gelijkgezinden op en informatie die onze ideëen bevestigen. Dat is niet noodzakelijk slecht. We hebben allemaal wel eens behoefte aan het comfort van de eigen bubbel. Het wordt een probleem wanneer de eigen bubbel leidt tot het ‘elkaar niet meer begrijpen’ en het een voedingsbodem wordt voor verdeeldheid en populisme. Verbeter de wereld, begin bij jezelf. We geven 5 tips om uit je eigen bubbel te komen.

Breek uit je routine

en Ga buit zitten

Doorbreek je vaste patronen. Dat geeft ruimte voor nieuwe perspectieven.

Zet regelmatig eens je tv en je smartphone af en zet je buiten aan je voordeur.

Serendipiteit Maak tijd om niets te moeten en heb daarbij de scherpzinnigheid om te vinden wat je niet zoekt. Leg af en toe je doelgerichtheid af en verwonder je over wat er op je pad komt.

Talk to strangers Op straat vind je altijd wel een aanleiding om iemand aan te spreken. Probeer het eens. Niet alleen blijken de meeste mensen heel aangenaam te zijn, ze hebben bovendien vaak een verhaal dat de moeite waard is.

Falcificeer Ga op zoek naar mensen en informatie die tegenspreken waar je in gelooft. Iedereen leeft in zijn eigen informatiebubbel doordat de media die we te zien krijgen gepersonaliseerd wordt op basis van onze voorkeuren. Dat verengt je wereldbeeld en zorgt voor minder tolerantie voor afwijkende meningen.

CAW PRAAT WE VROEGEN HET AAN JULLIE

Wat doe je graag alleen ?

LIES DEBOUVER

EDWIN LATRE

LATIFA AIT SERHANE

DORIEN VANLERBERGHE

NATALIE DE LEENHEER

Communicatie

Meten & Leren

Alert

Wijkteam Binnenstad

JAC

Alleen-zijn is één van mijn favoriete bezigheden. Mijn ultieme ervaring was een solo trektocht van negen dagen door Les Ecrins, in de Franse Alpen. De ruimte die je krijgt om voor even volledig op je eigen tempo te leven, enkel voor jezelf te zorgen en niets te moeten betekenen, is bevrijdend. Thuis zoek ik de alleen-momenten op in mijn hangmat of in bad. Regelmatig alleen-zijn zorgt ervoor dat ik intenser geniet van de momenten dat ik in verbinding ben met anderen. Ook één van mijn favoriete bezigheden trouwens.

TEKST: SOFIE GUNS

Alleen zijn is voor mij geen schrikbeeld, realiseer ik mij en daar ben ik best dankbaar voor. Ik kan het alleen zijn koesteren wanneer ik ‘s nachts thuis ben, de andere gezinsleden al in bed liggen en buiten alles zich in duisternis hult. Die momenten geven mij de illusie dat de tijd even stilstaat. Dan ga ik al eens graag aan mijn bureau zitten om te lezen of schrijven. Dat zijn echt ‘mijn momenten’.

Als alleenstaande moeder (van twee tieners ondertussen) heb ik leren jongleren met mijn verschillende rollen en tijd. Naarmate de jaren vorderen, merk ik dat ik meer een huismus word. Ik geniet ervan om in alle stilte alleen thuis te zijn en een filmmarathon te houden. Anderzijds haal ik ook enorm veel energie uit afspreken met mensen die me dierbaar zijn.

Een moeilijke vraag voor iemand die zo graag onder de mensen is! Ik ben een bezige bij: ik geef les in improvisatietheater, werk als Cliniclown en volg ook regelmatig een clownscursus. Hierdoor geraak ik soms overprikkeld en dan heb ik behoefte aan alleen zijn. Dan kan ik genieten van een badje met kaarsjes en een muziekje of van een boek. Kleurboeken voor volwassenen kunnen me ook echt tot rust brengen. Evenals koken of zingen. Ik pruts af en toe wat op mijn ukulele en soms betrap ik mezelf er op dat er zich plots een kinderverhaal in mijn hoofd afspeelt. Wie weet komt de dag dat ik ze begin op te schrijven en er iets mee doe.

Hoewel ik door de band niet op zoek ga naar alleen zijn, kan ik het wel. Zo durf ik op mijn vrije vrijdag wel eens alleen een koffietje gaan drinken. Dat combineer ik dan met wat leesvoer of ‘mensen kijken’. Soms merk ik ook dat alleen zijn me kan helpen om me te focussen. Zo vind ik het fijn om op het einde van de dag alleen in den bureau nog wat zaken af te werken.‘s Avonds in de zetel naar tv kijken kan ik ook goed alleen, aangezien ik dan helemaal zelf kan beslissen naar wat ik kijk. Ik ben namelijk een fan van “verstand op nul”-series om de dag af te ronden.

BINNENWERELD HET DNA VAN HET CAW

CAW DNA WA DIS DA? Over eenvoud, samenhang en profilering TEKST: WILBERT VAN CROMVOIRT

DNA staat voor desoxyribonucleïnezuur. Wikipedia omschrijft het als “een biochemisch macromolecuul dat fungeert als belangrijkste drager van erfelijke informatie in alle bekende organismen.” Het is de basis van al het leven. Iedereen heeft een uniek DNA met al zijn of haar menselijke kenmerken. Ons lichaam heeft 40 miljard cellen met elk een eigen vorm en functie, maar in elke cel zit hetzelfde DNA dat de eigenschappen en erfelijkheden bevat.

“Laten we ons minder focussen op wat ons verschillend maakt, en meer op wat ons verbindt”

BINNENWERELD HET DNA VAN HET CAW

Wat is het DNA van een organisatie? Met wat voorstellingsvermogen en goede wil kan je het idee van DNA ook toepassen op organisaties. De verschillende medewerkers, teams of afdelingen zijn dan de cellen met elk hun eigen vorm en functie. In elke afzonderlijke cel is DNA aanwezig om ze de juiste eigenschappen te geven. Dankzij het DNA vormen de afzonderlijke cellen toch één geheel: een éénduidige organisatie, ongeacht de verschijningsvorm. Het organisatie-DNA bestaat uit een gedeelde overtuiging. Het is een verhaal of uitgangspunt waar alle cellen samen in geloven en aan werken. Elk op hun eigen manier. CAW DNA Eind 2018 maakten we met de communicatieverantwoordelijken van verschillende CAW’s een DNA oefening . Wat maakt een CAW tot een CAW en hoe passen al die verschillende deelwerkingen daarin? Er was indrukwekkend veel éénsgezindheid. Zoals vrijheid het kernidee is van Harley Davidson dat ze in alles uitstralen (de lonely rider die door de woestijn richting zonsondergang rijdt, de vleugels in hun logo, …) zo is verbinding het kernidee van het CAW. Het geloof dat je vanuit een goede verbinding met jezelf positieve verbindingen met anderen kan aangaan en je van daaruit beter kan connecteren met de samenleving Zo staat het er ook in onze missie: ‘want wie zich goed voelt, leeft beter samen’. We zijn generalisten die expert zijn in verbinding. We maken ons beschikbaar voor mensen die uitgesloten zijn of dreigen te worden en verbinden hen met een netwerk, andere organisaties en de ruimere samenleving. Ik weet dat het abstract klinkt en dat verbinding een woord is waar al veel claims op liggen, maar het past enorm goed bij wat al onze hulpverleners doen. Het brengt logica en eenvoud in ons complex en divers geheel. Keep it simple! CAW Antwerpen kampt met een complexiteitscomplex. Op de vraag wat CAW Antwerpen precies doet, kunnen veel collega’s alleen een zuchtend en stamelend “tis ingewikkeld” uitbrengen. Terwijl je even goed kan stellen: het CAW is heel eenvoudig. Ik doe een poging: “CAW Antwerpen gelooft dat mensen uitsluiten altijd negatief is. We willen zo veel mogelijk mensen aan boord van de samenleving houden. Dat is van groot belang voor die mensen zelf, maar zeker ook voor de samenleving. Onderzoek wijst uit dat kwalitatieve verbindingen met andere mensen ons gezond en gelukkig houden.

BINNENWERELD HET DNA VAN HET CAW

“Het organisatie-DNA bestaat uit een gedeelde overtuiging. Het is het verhaal waar alle cellen samen in geloven en aan werken.”

‘Mensen die geïsoleerder leven dan ze zelf zouden willen, vinden zichzelf minder gelukkig, hebben een zwakkere gezondheid en sterven jonger1’. Maar ook voor de samenleving is uitsluiting negatief. ‘Hoe minder mensen uitgesloten raken, hoe aangenamer, veiliger, gezonder en rijker de samenleving2’. Het is voor een betere wereld dat we het doen. Omdat uitsluiting vele vormen kan aannemen, is het CAW ook veelzijdig in haar activiteiten. Of het nu gaat over sociale rechten, relaties, wonen, gezondheid, schulden, volwassen worden, migratie, administratie, ... CAW Antwerpen is op al die domeinen actief. Die veelzijdigheid is nodig om antwoord te kunnen bieden aan de complexiteit van de situaties die zich aandienen.” Identiteit en profilering Als CAW cultiveren we onze complexiteit al te graag. We focussen dan op alle verschillende werkvormen en werkcontexten, onze verschillende doelgroepen, subsidiebronnen en ingewikkelde samenwerkingsverbanden. We krijgen het dan vaak zelf niet uitgelegd, laat staan dat de buitenwereld het begrijpt. Terwijl het in deze tijden net zó belangrijk is dat je als organisatie een duidelijke identiteit hebt en deze helder profileert. Hoe we als organisatie naar buiten komen is belangrijker dan ooit. Niet alleen omdat we in een context van vermarkting,

commercialisering en vermaatschappelijking van zorg zitten. Een heldere identiteit creëert ook maatschappelijk draagvlak en fierheid. Dankzij die helderheid kunnen we onze aanwezigheid in het publieke debat vergroten want onze boodschap mag wel wat meer geluid krijgen in deze gepolariseerde tijden.Het maakt het aanwerven van nieuwe medewerkers gemakkelijker, geeft richting aan strategische keuzes en vergroot de interne samenhang van onze organisatie. Om het concreet te maken, hebben we het CAW DNA nodig om tot éénduidige en krachtige (kern)boodschappen te komen en tot visuele eenheid. Maar wat minstens even belangrijk is: het verandert de manier waarop mensen over onze organisatie praten en denken. Organisaties bestaan niet fysiek. Het zijn mentale constructies. Je kan een organisatie dus veranderen door er anders over te denken en er anders over te praten. Mijn suggestie is dat we minder focussen op de complexiteit van ons aanbod en meer op de eenvoud van onze maatschappelijke functie. Minder op de verschillende cellen en meer op ons DNA. Minder op wat ons verschillend maakt van elkaar en meer op wat ons verbindt. Laat dit een oproep zijn om samen een herkenbaar verhaal te schrijven en het ook samen uit te dragen. Robert Waldinger, “What makes a good life? Lessons from the longest studdy on happiness,” ted.com, november 2005. [Online]. Beschikbaar: https://www.ted.com/talks/ robert_waldinger_what_makes_a_good_life_lessons_from_the_longest_study_on_happiness. [Geraadpleegd op 22 oktober 2018]. 2 Wilkinson, R. & Pickett, K. (2009). The Spirit Level – Why More Equal Societies Almost Always Do Better. UK: Uitgeverij Allen Lane. 1

GLUREN BIJ DE BUREN DE BUDDY’S VAN ARMEN TEKORT

Matchmakers aan het werk TEKST: SOFIE GUNS • BEELD: ATILLA ERDEM

ArmenTeKort bindt de strijd aan met langdurige armoede via een empowerende aanpak. De organisatie koppelt buddy’s aan een stadgenoot in kansarmoede. Het doel? Mensen in hun kracht zetten en zo opnieuw verbinden met de samenleving.

GLUREN BIJ DE BUREN DE BUDDY’S VAN ARMENTEKORT

Geef geen rotte frank aan kansarmen! De kans is groot dat je deze slogan de afgelopen maanden tegen kwam op straat of op sociale media. Met deze boude uitspraak vestigt ArmenTeKort (ATK) de aandacht op haar buddywerking waarbij vrijwilligers als buddy worden gekoppeld aan een kansarme stadsgenoot. De boodschap achter de slogan? Mensen in armoede verdienen meer aandacht en respect van ons allemaal. Langdurige armoede verlaagt vaak je zelfbeeld. Je merkt minder snel mogelijkheden op en je veerkracht krijgt een deuk. Er is dan ook meer nodig dan praktische oplossingen om het tij te keren. Buddy’s ontdekken mee talenten en het eigen netwerk van mensen in kansarmoede. Zo krijgen ze zelf de kracht om hun leven terug in handen te nemen. ArmenTeKort ziet het buddyproject als een belangrijke aanvulling op de hulpverlening om langdurige armoede aan te pakken. En de vzw heeft een ambitieus doel: tegen 2023 wil ze 5.000 Antwerpse buddyduo’s vormen. Benieuwd naar de ervaring van een buddyduo, spreek ik af met Ness en John. Plaats van afspraak is Grand Café Capital in het Stadspark. Toevallig ook de plek waar deze twee buddy’s elkaar drie maanden geleden voor het eerst ontmoetten. Dat het boenk erop was tijdens die eerste afspraak en er onmiddellijk een klik was, blijkt maanden later des te meer als ze voor me zitten. “John’s antwoord blies me compleet van mijn sokken.” Ness is 27 en heeft er een zware periode op zitten. Hij werkte vroeger als elektricien en elektromechanicus, maar kwam terecht in een neerwaartse spiraal. Zijn drugsgebruik ontspoorde en hij belandde op straat. Slapen deed hij vaak op begraafplaatsen omdat hij daar met rust werd gelaten.

Het beeld dat hij schetst van zijn leven toen, valt moeilijk te rijmen met de jonge gast die nu voor mij zit: hipster look, longboard onder de arm en één en al enthousiasme. “Door mijn opvoeding kreeg ik enkele jaren geleden problemen met relaties, zowel met vrienden als met vriendinnen. Ik raakte sociaal geïsoleerd, drugs namen de overhand en zo belandde ik uiteindelijk op straat. Toen ik op mijn dieptepunt zat en totaal wanhopig was, heb ik hulp gezocht bij het OCMW. Zo vond ik een plek bij het CAW in de Plataan (opvang voor dak- en thuisloze mannen). Na 3 maanden daar was de kat nog steeds mijn enige vriend. De begeleiding raadde me het buddyprogramma van ArmenTeKort aan. Ik heb me daar voor open gesteld ook al

GLUREN BIJ DE BUREN DE BUDDY’S VAN ARMENTEKORT

geloofde ik er niet echt in. Ik was wanhopig, maar ik zag wel in dat sociaal contact één van de vereisten is voor een gezond en gelukkig leven. Ik ben heel blij dat ik die stap gezet heb. De band met John is mijn eerste vriendschap na jaren sociale isolatie.“ “In ons eerste gesprek zocht ik naar raakvlakken”, gaat Ness verder.”Ik vertelde dat ik vaak overspoeld word door emoties en dan moeilijk rustig kan blijven. John blies me compleet van mijn sokken met zijn antwoord.Hij legde uit dat je meer zuurstof binnenkrijgt als je je ademhaling vertraagt. Daardoor krijg je meer rust in het emotionele hersengebied en kan je makkelijker reflecteren over de gevoelens die een bepaalde situatie gecreëerd heeft. Met dat advies ben ik naar huis gegaan, ik heb het toegepast en ben als een ander mens naar John teruggekeerd. Daar ben ik hem nog altijd dankbaar voor. Dat is de basis geweest waarom het met mij momenteel wel ok gaat. “ “Ik heb het dopje van het flesje gehaald. Meer heb ik niet gedaan. “ Dat John heel wat nuttige bagage meebrengt aan de tafel is duidelijk. Als trainer werkt hij voornamelijk aan zelfbeeld en zelfvertrouwen. Mensen in hun kracht zetten is zijn passie en het bracht hem 4 jaar geleden in contact met ATK. Daar is hij intussen coördinator van de opleidingen. Zelf buddy worden was maar een kwestie van tijd. “De klik met Ness was er onmiddellijk bij onze eerste ontmoeting en het blijft klikken. We spreken over vanalles, dat gaat automatisch. Ik ben sterk geïnteresseerd in het gedrag van mensen: waarom doen ze wat ze doen. Dat houdt Ness ook bezig en daar kunnen we uren over doorgaan. Het geeft ons beide nieuwe inzichten en we lachen ook heel wat af. Ja, wij zijn echt goed gematcht ! “ Dat blijkt geen toeval, ATK besteedt veel zorg aan de matching en er wordt gekeken naar gezamenlijke interesses. Sinds hun eerste ontmoeting trekken de buddy’s wekelijks samen op. Ness ontpopt zich tot een ideale stadsgids voor John die in Dendermonde woont en Antwerpen nog niet zo goed kent. Samen gingen ze al op ontdekking in de Joodse buurt, de Permeke bibliotheek, de Chinese wijk, … “Dankzij Ness heb ik ook een oude droom nieuw leven in geblazen. Ik deed vroeger aan gevechtssport en nu doen we samen Aikido”. “En hij doet dat kei goed”, valt Ness enthousiast in. Dankzij de steun en het vertrouwen van John, bekijkt Ness nu of hij een studie kan volgen aan de universiteit van Leuven. John glundert: “Ik heb enorm veel respect voor die gast omdat ik zijn kracht zie. Hij heeft moeite om het te geloven, maar het is echt zo. Ik zie hem groeien en dat geeft mij energie.” John pakt het flesje spuitwater dat op tafel staat: “Ik heb het dopje van het flesje gehaald. Meer heb ik niet gedaan. Alles zit al in hemzelf.”

Ik heb enorm veel respect voor die gast omdat ik zijn kracht zie. Ik zie hem groeien en dat geeft mij energie. “Mijn wereld was de afgelopen jaren erg klein geworden. Nu durf ik die deur terug openzetten.” “Ik ben echt dankbaar voor deze band die mij zelfvertrouwen geeft. Ik ben bijna 3 maanden clean sinds ik John heb leren kennen. Ik heb het contact hersteld met vrienden van vroeger waar ik gezonde relaties mee kan opbouwen. Ik ben zelf altijd heel slecht geweest in het onderhouden van vriendschappen. Dat John moeite en tijd steekt in mij, helpt mij daarin te veranderen.” “Het voelt niet als moeite of tijd”, zegt John. “Integendeel, ik krijg enorm veel energie van onze contacten. Ik denk ook dat het zo werkt: hoe meer je geeft, hoe meer je terugkrijgt. Het buddyschap is een verrijking voor mij, het heeft mijn visie op de wereld nog verbreed. Het zorgt er ook voor dat ik mijn eigen problemen anders bekijk en meer relativeer. Ik ben samen met Ness mee geweest naar de NA (Narcotics Anonymous). Als ik de verhalen daar hoor, realiseer ik me des te meer dat ik mezelf gelukkig mag prijzen. “ “Zonder John was ik nooit naar de NA gegaan. Hij heeft me daar niet naartoe geleid, dat is ook niet de bedoeling van een buddy, maar dankzij mijn nieuwe zelfvertrouwen kon ik die stap zetten. Wat John me leerde over het effect van mijn ademhaling was een openbaring. Door die ervaring wilde ik zelf naar de NA gaan en durfde ik me daar ook kwetsbaar opstellen. En dat heeft me enorm geholpen. Mijn wereld was de afgelopen jaren erg klein geworden. Ik kon of wilde niet verder kijken uit schrik voor wat ik zou voelen of doen. Nu durf ik die deur terug openzetten. Toen ik gisteren van mijn NA meeting terugliep door het park, zag ik spelende kinderen en ik vertraagde. Ik nam een moment om vanop afstand te kijken naar mijn positie en mij te realiseren: mijn leven is nu 100 keer beter dan het ooit is geweest. Of er ook al moeilijke momenten geweest zijn? “Niet echt. Ik durf al wel eens een afspraak missen maar daar krijg ik dan veel begrip voor van John. “ John beaamt. “Mijn instelling is dat als dat gebeurt, hij daar een goede reden voor heeft. Hij is verstandig genoeg. Ik moet mij daar geen zorgen over maken, ik heb het volste vertrouwen. Ness straalt: “Als John in mij gelooft, dan zit er misschien wel iets in.” Zelf buddy worden ? ArmenTeKort ontvangt je met open armen: www.armentekort.be

FOTOPAGINA 5 JAAR CAW IN ENKELE BEELDEN

Poëzie Zoals je tegen een ziek dochtertje zegt: mijn miniatuurmensje, mijn zelfgemaaktverdrietje, en het helpt niet; zoals je een hand op haar hete voorhoofdje legt, zo dun als sneeuw gaat liggen, en het helpt niet: zo helpt poëzie Herman De Coninck

BEELD: ATILLA ERDEM

IN GESPREK SAMENWERKINGSVERBANDEN ONDER DE LOEP

AN-ROSE VANDEWINCKELE

AN-ROSE IS SINDS JANUARI 2019 DE NIEUWE INHOUDELIJK DIRECTEUR VAN CAW ANTWERPEN. ZE WERKTE EERDER BIJ DE SLEUTEL EN PAYOKE EN WAS DIRECTEUR VAN KIDS, DE BOUWERIJ EN LEVANTO.

ROB DE WINTER

ROB HEEFT 25 JAAR DIENST IN HET CAW OP ZIJN PALMARES STAAN. NA EEN LANGE COÖRDINATIEPERIODE IN WOONBEGELEIDING DEURNE, WERD HIJ IN 2008 COÖRDINATOR VAN WOONBEGELEIDING LINKEROEVER. DAAR MAAKTE HIJ MEE DE OVERGANG NAAR WIJKTEAM LINKEROEVER. SINDS MAART 2019 IS HIJ COÖRDINATOR VAN ALERT.

IN GESPREK SAMENWERKINGSVERBANDEN ONDER DE LOEP

Over specialisten en generalisten De uitdagingen van organisatienetwerken Als je een probleem alleen kan oplossen of een risico zelf kan vermijden, doe het dan alleen. Dat horen we van experten in de organisatiesociologie1. Een netwerk van organisaties opzetten is namelijk niet evident. Het vraagt veel investeringen en inzet. TEKST: ILSE SCHOOFS EN CHRISTOPHE BELL • BEELD: ATILLA ERDEM

In deze complexe samenleving zijn sociale problemen of risico’s echter vaak te ingewikkeld en niet te vatten in één specialisme. Als sterke eerstelijnspartner zijn we vandaag dan ook betrokken in tal van organisatienetwerken en samenwerkingsverbanden. En die leveren op! Stroom bracht nieuwbakken inhoudelijk directeur An-Rose Vandewinckele en CAW-oudgediende Rob Dewinter samen. Voor een gesprek over het verleden en de toekomst. Over netwerken en de kansen en moeilijkheden die dat meebrengt. Over verbinding en identiteit. Rob, als doorwinterde CAW’er kan jij als geen ander de vergelijking maken tussen vroeger en nu… Rob: Dat klopt. We maakten met het CAW al verschillende fusies door. Vroeger waren er allemaal kleine CAW’s en kleinere organisaties. We deden vaak hetzelfde, binnen onze eigen sector, maar naast elkaar. Elke sector had zijn eigen manier om hetzelfde te doen als de anderen. Buiten een aantal persoonlijke contacten was er weinig samenwerking. Vandaag kijken we veel meer over de brug naar elkaar. Als voorbeeld geldt mijn eigen deelwerking Alert, een samenwerking van het CAW met de drughulpverleners van Adic, gehandicaptenzorgers Ondo en Mobilant en vzw De Vliering /SseGA (psychiatrische zorg, nvdr). Dit soort van samenwerking is mogelijk geworden doordat we naar één sterk stedelijk CAW zijn geëvolueerd. Welke rol kan het CAW hierin spelen? An-Rose: Het besef is doorgedrongen dat we niet ver komen als we niet samenwerken. De vragen van de cliënt hebben met verschillende expertisedomeinen te maken. Administratie, psychiatrie, gezondheid, verslaving, arbeid… noem maar op. Daarom is een meer holistische visie nodig, waarbij de expertises van de verschillende hulpverleningsorganisaties samengebracht worden. Cambré, B.,& Kenis,P. (2019), Organisatienetwerken, de organisatievorm van de toekomst, Pelckmans uitgeverij. 1

Als CAW kunnen we bij uitstek een verbindende rol spelen in het wegnemen van de schotten tussen de sectoren. Omdat we zelf niet inspelen op één specialisme. We focussen niet louter op de psychiatrische, medische of administratieve problematiek, maar bekijken het totaalbeeld. We trachten zeer dicht te staan bij de mensen om wie het gaat. We komen bij de mensen thuis en kennen hun leefwereld. We zijn met heel veel dingen bezig. We kennen zeer diverse problematieken en invalshoeken. In feite zijn we den Inno van welzijn. (lacht) We zijn de neutrale partij die anderen kan uitnodigen om samen te werken. Rob: Het CAW is altijd een organisatie van generalisten geweest. We zijn van alle markten thuis. In onze samenwerkingen krijgen we te maken met organisaties die van oudsher een sterker, meer uitgesproken profiel hebben. Dat heeft als gevolg dat het soms zoeken is: waar staat dat CAW precies voor? De mensen met wie we samenwerken, uit de psychiatrie en de drughulp bijvoorbeeld, worden experten genoemd. En wij dan?

“We zijn den Inno van Welzijn.”

IN GESPREK SAMENWERKINGSVERBANDEN ONDER DE LOEP

Wie de vraag stelt, beantwoordt ze! Rob: (lacht) Het is zeker niet zo dat we helemaal géén expertise hebben! We zijn bijvoorbeeld heel goed met sociale administratie en de rechten van cliënten. Wie uit zijn huis wordt gezet, kan met zijn vragen minder makkelijk terecht bij psychiatrie of drughulp. Dan wordt het CAW erbij gehaald! Is de CAW identiteit voldoende duidelijk? An-Rose: het CAW is een groot huis met veel kamers. Na een half jaar intensief op bezoek gaan bij al onze teams en afdelingen, ben ik nóg niet overal geweest… Maar ik ben bijna helemaal rond! (lacht) En ik heb ondervonden dat het helemaal klopt wat Rob zegt: we vinden het moeilijk te verwoorden wie we zijn en waar we net voor staan. Onze holistische aanpak is inderdaad onze sterkte, maar tegelijk is het moeilijker om zonder een duidelijk afgelijnde expertise onze identiteit op organisatieniveau vast te pakken. De verschillende fusies, gecombineerd met het verhaal van de vermarkting van de laatste 5 jaar zorgde voor erg veel onzekerheid: projecten werden in vraag gesteld, nieuwe projecten opgestart. Er is heel wat energie en tijd verloren gegaan. Mijn analyse is dat het creëren van die nieuwe identiteit op het niveau van CAW Antwerpen vertraging heeft opgelopen. Het is belangrijk om daar de volgende jaren werk van te maken. We moeten meer uitdragen waar we voor staan. Dat geeft kleur en richting aan medewerkers. (nvdr: In deze Stroom voegen we alvast de daad bij het woord. In het artikel op pag 6 vatten we het DNA van het CAW in 1 woord) Alert doet sinds twee jaar aan woonbegeleiding in heel Antwerpen. Hoe verloopt de samenwerking in zo’n nieuw, intersectoraal team? Rob: Het grootste gevaar bestaat er in dat er meer óver mensen gepraat wordt, dan mét mensen. Op teamniveau is dit zeker een boeiend proces. Niemand heeft een blauwdruk over hoe je ‘goed samenwerkt’, dus het blijft een zoektocht! Een constante communicatie tussen de partners is eigen aan zo’n organisatienetwerk, maar het mag in geen geval de overhand nemen. Dat is een kwestie van hygiënisch omgaan met tijd. Daarnaast moeten we ook oppassen voor een overmaat aan afspraken en regels. Om een voorbeeld te geven: vroeger begeleidden de wijkteams ook mensen met een persoonlijkheidsstoornis. Vandaag verwijzen we hen al sneller door naar andere organisaties, maar dat mag niet betekenen dat we niet meer ingaan op hun vragen waarvoor we wél een aanbod in huis hebben. Dat is het gevolg van de modus operandi van andere organisaties. Samenwerken houdt ook in dat je organisatieculturen moet zien te rijmen. Dat klinkt alsof het vroeger beter was… Rob: Nee! Integendeel! Frictie is niet noodzakelijk iets slechts. Het zorgt er voor dat je snel kan handelen. Wanneer een vraag komt van een cliënt van een andere sector, kunnen we meteen samen rond de tafel gaan zitten en blijkt soms al snel dat enkele voor ons evidente ideeën of oplossingen nog niet

“Een samenwerking mag geen steen om de nek zijn. Integendeel, ze moet energie géven. ” zijn aangereikt. Dankzij samenwerkingen komen alle sectoren ook dichter bij hun cliënten te staan en kunnen ze sterker wegen op het beleid. Zo is betaalbaar wonen bijvoorbeeld een problematiek die het CAW al jaren aankaart. Sinds de vermaatschappelijking van de zorg in de psychiatrie komt dat daar nu ook op de agenda. We móeten verbinden. Het verbaast me dat het zo lang geduurd heeft. An-Rose: Dit is het tijdperk van de burgerinitiatieven. De vermaatschappelijking van de zorg is een vergelijkbaar fenomeen. Alles wordt opnieuw tot op het niveau van de burger gebracht. Net daar waar het CAW zo sterk staat… Rob: We staan zeker sterk, maar we moeten dat ook consolideren. We moeten ons verhaal op een overtuigende manier vertellen. Dat gebeurt naar mijn gevoel nog te weinig. We hebben er moeite mee het totaalbeeld te laten zien. Het verhaal áchter de cijfers… Al realiseer ik mij dat we niet met de meest sexy doelgroepen werken. Het is een moeilijk aanwijsbare doelgroep. Ik merk dat andere, meer gespecialiseerde sectoren zoals bijvoorbeeld de psychiatrie of zorg voor personen met een handicap veel gemakkelijker naar buiten komen met hun verhaal.

IN GESPREK SAMENWERKINGSVERBANDEN ONDER DE LOEP

An-Rose: Een psychiater heeft in de samenleving meer aanzien dan een wijkwerker… Rob: Inderdaad. Nochtans zijn de positieve effecten van bijvoorbeeld de wijkteams of langdurige woonbegeleiding onmiskenbaar. We leggen te weinig uit wat we doen. Niet onbegrijpelijk dat de stad op een bepaald moment de regie in handen wilde nemen. Moet het CAW betere resultaten voorleggen? An-Rose: Dat geloof ik niet. Het gaat er inderdaad om hoe je het verhaal vertelt. Die verhalen vertellen is ook resultaten voorleggen. Het gaat erom de cijfers goed te gebruiken. In onze dienst Meten en Leren zit bijvoorbeeld erg veel waardevolle data. De dienst bestaat nu vier jaar en is sindsdien enkel maar groter geworden. In de komende jaren zullen we erop blijven inzetten zo productief en constructief mogelijk met die data aan de slag te gaan. Het is de basis van het verhaal dat we willen vertellen. Rob: Klopt. In die zin is het stroomlijnen van de communicatiedienst trouwens ook een heel goede zaak. An-Rose: Het CAW mag gerust wat meer zijn klauwen laten zien, bijvoorbeeld door meer deel te nemen aan het publieke debat. We moeten af van onze beschroomdheid. Hoe komt het dat we beschroomd zijn? An-Rose: Dat zit voor een deel in het DNA van een sociale organisatie. We willen de cliënten in hun waarde laten. Dus we gooien hun verhaal niet zomaar op straat. Al heeft het allicht ook te maken met het ontbreken van dat sterke profiel zoals bijvoorbeeld de psychiatrie dat heeft. Ik vind dat we

onterecht beschroomd zijn. We hebben het recht om vanuit onze ervaring en expertise niet louter reactief, maar ook proactief te zijn. Ik geloof dat een kritische blik altijd nuttig is. Zelfs naar de stad toe. Af en toe mag je met de vuist op tafel slaan. Maar je moet het ook dúrven… Rob: De kern van een goede samenwerking is vertrouwen en flexibiliteit. Zowel naar de intersectorale partners als naar opdrachtgevers toe. Het is niet onlogisch dat de stad Antwerpen bijvoorbeeld graag de regie behoudt – we werken immers met belastinggeld – maar het moet werkbaar blijven voor de medewerkers. We worden graag uitgedaagd en willen verantwoording afleggen, maar tegelijk moeten we als mensen-op-de-vloer de flexibiliteit kunnen behouden die nodig is om ons werk naar behoren uit te voeren. Een gemeenschappelijk doel en een basis van vertrouwen, dat creëert de flexibiliteit die essentieel is voor een goede werking. An-Rose: Een samenwerking mag inderdaad geen steen om de nek zijn. Integendeel, ze moet energie géven. Ze moet te allen tijden in functie zijn van de cliënt. Ik zie het CAW evolueren naar een archipelvormige organisatie. De deelwerkingen zijn eilanden die naar buiten toe hun geheel eigen samenwerkingsverbanden hebben, maar tegelijk hun identiteit en gemeenschappelijk doel verkrijgen vanuit hun verbinding met de overkoepelende organisatie. Ik denk dat de tijden waarin een organisatie alles op een rigide, eigen manier doet, voorgoed voorbij is. De archipel is het nieuwe organisatiemodel.

ACHTER DE GEVEL BINNENKIJKEN IN DE PREKERSTRAAT 41

Het leven zoals het isâ&#x20AC;¦ wijkteam en mannenopvang Sint-Andries

ACHTER DE GEVEL BINNENKIJKEN IN DE PREKERSTRAAT 41

Op de heetste dag van het jaar rijd ik op een Velo-fietsje richting Sint-Andries. Ik had graag uitgekeken naar een airco-gekoeld CAW-gebouw, maar die zijn dun gezaaid. Aan de telefoon polste teamverantcoördinator Patrick Buys al voorzichtig: “Is het de bedoeling dat de ruimtes fotogeniek zijn? Er staan nog wat verhuis- en opfriswerken op het programma”. Maar in mijn ogen is dat juist zo tekenend voor CAW-werkingen: voortdurend in beweging… TEKST: LIES UYTTERHOEVEN • BEELD: ATILLA ERDEM

De deur van nr 41 geeft toegang tot drie huizen en 2 werkingen: de mannenopvang en het wijkteam Sint Andries. Dat betekent een wirwar aan gangen, trappen en ruimtes. Het gebouw heeft kamers en studio’s voor dakloze mannen. Er is een gemeenschappelijke binnenkoer en een zit- en eetruimte met keuken. Een andere gang leidt naar de bureau’s en naar een nu nog lege ruimte die dienst zal doen als onthaalruimte voor het wijkteam. In het opvangcentrum worden mannen die op straat leefden, begeleid naar (opnieuw) een zelfstandig leven. “Dit is wat men noemt een integrale begeleiding: we stellen administratieve zaken op orde (inkomen, adres, mutualiteit), starten budgetbeheer en bekijken dan op alle levensdomeinen wat iemand nodig heeft om terug de stap te zetten naar zelfstandigheid”, licht Patrick toe. “We werken volledig op maat. Telkens opnieuw bekijken we wat iemand nodig heeft om de weg naar zelfstandigheid te vinden. We laten dat zo veel mogelijk aan de persoon zelf over. Hoe meer ze zelf in handen kunnen nemen, hoe beter. We zeggen bijvoorbeeld dat iemand naar de dienst bevolking moet gaan om iets in orde te brengen. We leggen indien nodig herhaaldelijk uit waar dat is en hoe dat werkt. Enkel als het écht niet lukt, gaan we mee.” In een wijkteam kunnen mensen uit de buurt (regio binnenstad) laagdrempelig terecht met al hun welzijnsvragen en eventueel voor een begeleiding.

Drie huizen met elkaar verbinden én er een uitgebreide werking installeren laat zijn sporen na in het gebouw.

ACHTER DE GEVEL BINNENKIJKEN IN DE PREKERSTRAAT 41

Ze werken samen vanuit de overtuiging zo weinig mogelijk gaten in het opvangnet toe te laten.

Zoals ik het hier schrijf lijkt het allemaal evident. Maar tijdens het gesprek begint me al snel te dagen dat deze manier van werken helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Er bestaat geen gegarandeerd succesrecept voor opvang. Het is steeds zoeken naar een evenwicht tussen individuele begeleiding op maat van de cliënt en groepswerk. De individuele focus die ikzelf zo evident vind, was vroeger minder aanwezig. Toen lag het zwaartepunt van de begeleiding bij wijze van spreken in de gezamenlijke momenten aan tafel. Tot enkele jaren geleden werkte hier nog een fulltime kok. Voetjes onder tafel en eten wat de pot schaft! Er was toen een groot samenhorigheidsgevoel. Nu is er meer behoefte aan op eigen benen staan. De mannen koken zelf en leren van elkaar. Het doorschuifmodel - van kamer naar studio naar alleen wonen - verdween wat meer naar de achtergrond en de problematieken van de mannen zijn complexer geworden. De hulpvragen veranderen, dus past het CAW zich aan. Maar een huis is minder flexibel dan onze collega’s van Sint-Andries. Drie huizen met elkaar verbinden én er een uitgebreide werking installeren die mee evolueert met de tijd laat zijn sporen na! Het is niet eenvoudig om als buitenstaander je weg te vinden in dit doolhof. Het wijkteam en de mannenopvang delen dezelfde locatie, maar hebben een heel verschillend publiek. Waar het wijkteam zich vooral richt op buurtbewoners, vangt het opvangcentrum mensen uit heel ons werkingsgebied op. Voor Patrick is dat een evidente keuze: “Het wijkteam maakt gebruik van het netwerk en de herkenbaarheid van het opvangcentrum. Samen streven we er naar zo weinig mogelijk gaten in het opvangnet te laten vallen”. Ze gaan hier de zoektocht en uitdaging graag aan om beide werkingen met elkaar te verbinden. Niets vertelt beter wat een werking inhoudt, dan het verhaal van één van de bewoners. Waar – met vallen en opstaan uiteraard – voor alle mannen een plekje wordt gevonden om alleen te wonen, is er één man die hier al veel langer verblijft dan eigenlijk wordt voorzien. Hij paste in geen enkele voorziening, viel echt overal tussen de mazen van het net. Uiteindelijk vonden ze tóch een oplossing op zijn maat. Vandaag is er een afscheidsmoment gepland voor hem. Tussen de regels door begrijp ik hoe groot deze overwinning is.

ACHTER DE GEVEL BINNENKIJKEN IN DE PREKERSTRAAT 41

KOEKJE BIJ DE KOFFIE HOE HET CAW HET VERSCHIL MAAKT

Praten zonder troost Gespreksgroep rouwen na zelfdoding Zaterdag 22 juni, Centrum voor Levens- en Gezinsvragen Mortsel, de laatste bijeenkomst van de gespreksgroep rouwen na zelfdoding. Deze gespreksgroep staat open voor mensen die een veilige plek zoeken om te praten over de zelfdoding van een partner, ouder, kind, broer, zus, … . De groep wordt begeleid door twee medewerkers van CAW Antwerpen en telt 12 sessies. TEKST EN BEELD: SAAR SERRIEN

Ik heb de eer om 3 straffe dames te ontmoeten. Pascale is verpleegkundige en geeft les. Haar zoon heeft zelfmoord gepleegd. Lut is huismoeder en verloor haar dochter 2 jaar geleden aan zelfdoding. Inge is opvoedster en verloor haar vader aan zelfdoding. De lotgenotengroep wordt begeleid door Kim en Stan. Naast twee begeleiders hebben ze ook een mascotte: Rudy het rendier. Rudy staat voor spreken uit het hart en luisteren zonder oordeel. In het begin van elke sessie wordt een tekst of gedicht voorgelezen en een kaars aangestoken. Daarna wordt Rudy doorgegeven en komt iedereen aan het woord. De groep is geen therapie maar leunt er dichtbij aan. Stan is zenboeddhist. De existentiële insteek, het gedachtegoed van het Boeddhisme wordt impliciet gebruikt. De dames vertellen me hoe ze hun kwetsbare kant hebben leren kennen en laten zien. “In het begin zijn er veel tranen gevloeid, zeker twee dozen zakdoeken per bijeenkomst. We hebben geleerd dat er geen handleiding bestaat voor verdriet en verwerking van verlies. Iedereen beleeft dit op een andere manier. Maar er zijn toch veel raakpunten: de leegte, de reacties van de buitenwereld, het besef dat je het toch alleen zal moeten verwerken.” “De groep voelt ondertussen als thuiskomen. Het was bij momenten heel heftig, maar het is fijn om te kunnen wenen zonder getroost te worden. We kunnen op hetzelfde niveau praten, tot in de kern waar het pijn doet. Het luisterende oor zonder dat je het gevoel hebt dat je aan het zagen bent. Dat lucht op.”

Van Stan en Kim hebben ze ook schema’s en inzichten meegekregen om de dingen in een kader te zien en anders te bekijken. Pascale vertelt dat ze veel zachter en opener geworden is. Haar man is erg gesloten dus probeert ze thuis dingen in te brengen die ze in de groep geleerd heeft. Ook voor Lut is het rustiger geworden, zowel voor zichzelf als voor haar man. Ze heeft zichzelf beter leren kennen en geleerd om grenzen af te bakenen. Inge heeft geleerd om gevoelens te leren zien en benoemen, het was een opluchting om er vrij over te kunnen babbelen. “In het begin dachten we soms, wat zitten we hier te doen ? Maar lotgenoten ontmoeten blijkt heel waardevol. Het leren erkennen van je eigen lijden en er kunnen zijn voor een ander werkt enorm verbindend.” De sessie eindigt met een tekst over niet opgeven, over dansen en zingen, over kracht en over blijven verbinden. Succes dames, jullie zijn goed bezig.

KOEKJE BIJ DE KOFFIE HOE HET CAW HET VERSCHIL MAAKT

“Het was bij momenten heel heftig, maar het is fijn om te kunnen wenen zonder getroost te worden.“

VRAAGETAAN MAURO PAWLOWSKI

Mauro Pawlowski Ex-dEUS en Evil Superstars. Ook gekend als Maurits Pauwels, als frontman van Gruppo di Pawlowksi en van Mauro & The Grooms. Maar naar eigen zeggen houdt hij het graag simpel. 1. Wanneer laat je je leiden door je intuïtie? Zeer geregeld. Waar het verstand eindigt, daar wordt het pas interessant.

9. Wat is je favoriete geur ? Autogarages op een regenachtige dag in de buurt van een naaldbos.

2. Waaruit put je troost ? Kunst in al zijn vormen. Humor. Naasten.

10. Welk kunstwerk heeft je geraakt ? Agnes Martin: ‘Friendship’

3. Noem één ding dat de kwaliteit van je leven zou verbeteren. Meer geld. Maar ook niet tè veel.

11. Welk boek heeft je het meest beïnvloed? Morton Feldman Says: Selected Interviews and Lectures 1964-1987.

4. Met wie wil je het liefst eens op cafe gaan ? Een 100-jarige aristocratische vrouw met een kwade dronk.

12. Hoe kom je tot rust ? Luisteren naar vette riffs op hoog volume met een pint bier erbij.

5. Welke waarheid had je liever nooit gehoord ? Dat de waarheid pas na het einde van een mensenleven geopenbaard wordt, of zoiets. Misschien maar goed ook. 6. Kijk je vaak achterom ? Het verleden is er nu eenmaal, iedere seconde van het heden. Dus kan men er beter goed gebruik van maken, denk ik dan. 7. Wat is je slechtste gewoonte? Ik ontwijk bewust veel mensen. En ben trouwens niet van plan daarin te veranderen. Sorry! 8. Wat is de belangrijkste les die het leven je heeft geleerd ? Iedereen is alleen en uiteindelijk machteloos. Goddelijke liefde – wat dat ook mag betekenen – is een feit. Het is hier één absoluut prachtige, perfecte gruwel, gesitueerd in een oneindige gevangenis. Daar applaudisseer ik voor.

13. Van welk lied word je altijd vrolijk ? Electric Light Orchestra: Mr. Blue Sky 14. Wanneer heb je nog eens uitbundig gejuicht en waarom? Ik ben een fervente juicher. Onlangs nog Hall & Oates live gezien en toen heb ik na zowat elk nummer hard geroepen met handen in de lucht.

15. Met wie zou je willen ruilen voor één dag ? De baardtrap (Houbaropsis bengalensis), een zeldzame vogel.