21
II Bronnen voor vernieuwing We hebben een hele weg te gaan om de hoopvolle vernieuwingsbewegingen tot wasdom te laten komen. Welke bagage en inspiratie houden ons op koers?
1. Samenwerking en co-creatie Nederlanders zijn altijd polderaars geweest. Ze moesten wel. Nederland is immers een deltagebied. De polders, steden, havens en kades in de delta zijn afgedwongen op de realiteit van de natuur en de geografie. De inwoners moesten samenwerken om zich te beschermen tegen de gevaren van het water. Zij aan zij. Heer en boer, arme sloeber en rijkaard, koopman en dominee, stedeling en dorpeling. Elkaar uitsluiten, kleineren of elkaar het licht in de ogen niet gunnen, is niet alleen asociaal, het is ook heel dom als je met elkaar moet zien te overleven. De steden, kades en havens groeiden de afgelopen eeuwen uit tot plaatsen voor ontmoeting en handel en soms ook tot vluchtplaats. Nederland werd de marktplaats voor goederen en specerijen, een hub voor kunstenaars en filosofen en een haven voor politieke en godsdienstige vluchtelingen. Samenwerken is nog steeds het geheim achter het succes van Nederland. Delta’s en polders overleven niet door orders en polariseren, maar dankzij molens en dijken. Wie heeft er ooit op zijn werk, thuis of in de vriendenkring beleefd dat polarisatie, uitsluiting, verkettering of een bevelscultuur werken? Wat wél werkt, is de gunfactor, de ander een kans geven. Meedoen, de handen uit de mouwen steken, de handen ineenslaan, afstemmen en overleggen.
2. Scheppingsdrang en talentbevordering Kenmerkend voor Nederland door de eeuwen heen zijn ondernemingszin, nieuwsgierigheid en innovatiekracht. Technologische, sociale, culturele en economische vernieuwing gaan altijd hand in hand. Misschien heeft ook dat wel te maken met het delta-karakter van ons land. De zee is hier immers niet alleen bedreigend, maar biedt ook kansen: ze voorziet handelaren en vissers van een inkomen en nodigt uit tot het ontdekken van nieuwe markten en afzetgebieden. Een modern deltaland is mainport en brainport ineen. Zo ligt ons land in het hart van Europa. In de uiteenlopende regio’s van Nederland is daarom altijd plek voor pioniers in kennis en kunst, voor mensen met talent en goede ideeën en voor iedereen die het goede leven zoekt.