6 minute read
Op zoek naar de Maleisische tijger
Tekst: Jaap Backx, beeld: Emmanuel Rondeau
Waarom deze foto van een Maleisische tijger van levensbelang is
November 2023. Een tijger kijkt recht in de camera terwijl hij over dorre bladeren en dikke boomwortels in Belum-Temengor stapt. Op de achtergrond steekt het Maleisische regenwoud scherp af tegen zijn gestreepte vacht. Het is niet zomaar een foto, maar een verhaal over hoop en vrees. Je zou hem zelfs kunnen zien als een teken van de natuur. Alsof de tijger zegt: hallo, ik ben er nog.
Een klein half jaar voordat de tijgerfoto de wereld rondgaat, trekken een Maleisisch antistroperijteam en de Franse natuurfotograaf en filmmaker Emmanuel Rondeau door het dichte, vochtige regenwoud van Royal Belum State Park – het op een na grootste beschermde gebied op het Maleisisch schiereiland. Hun missie: acht speciaal voor deze expeditie ontworpen wildcamera’s plaatsen. Die gaan hopelijk een glimp opvangen van de unieke dieren in Belum-Temengor (zie kader ‘130 miljoen jaar oud regenwoud’). Daarvoor moet het team in de ondoordringbare jungle op zoek naar toegankelijke plekken waar veel wildlife langskomt.
Dagenlang lopen en klimmen Rondeau en de rangers vele kilometers met 150 kilo aan apparatuur op hun rug. Een camera installeren is een precies proces met telkens nieuwe uitdagingen, maar het lukt. Na een uur testen wikkelen ze bladeren en camouflage strategisch rondom de apparatuur. Alles is onzichtbaar en het team laat geen spoor achter. Dit is misschien wel de laatste kans om een foto van de zeldzame wilde Maleisische tijger te maken. De uitkomst is onzeker, want de laatste nog levende tijgers lopen rond in tienduizenden vierkante kilometers dicht regenwoud.
Kat in het nauw
De recente geschiedenis van tijgers in Zuidoost-Azië is geen vrolijk verhaal. In Cambodja, Laos en Vietnam zijn ze uitgestorven en in Maleisië hangt hun lot aan een zijden draad. Naar schatting zijn er minder dan 150 wilde tijgers over. In 2010 kende Royal Belum State Park nog de hoogste dichtheid aan tijgers in Maleisië, maar stroperij en verlies van leefgebied veroorzaakten een afname van 50 tot 60 procent en brachten het dier aan de rand van uitsterven.
Vooral strikken zijn dodelijk. Stropers gebruiken deze simpele vallen, vaak gemaakt van staaldraad of -kabel, om wilde dieren te vangen voor vlees. In stedelijke gebieden wordt bushmeat namelijk beschouwd als delicatesse. De valstrikken doden compleet willekeurig en hoewel tijgers vaak niet het doelwit zijn, lopen ze er per ongeluk in om een gruwelijke dood te sterven.
Stropers en stroppen
Om de crisis te keren, ontwikkelde WWF samen met de Maleisische overheid een strijdplan. Daarin is een hoofdrol weggelegd voor de Orang Asli-gemeenschap, de oorspronkelijke bewoners van Maleisië. Sinds 2018 vormen zij het hart van een succesvolle antistroperijmissie: Project Stampede. ‘De Orang Asli wonen al generaties in bossen van Belum-Temengor en zijn diep verbonden met hun geboortegrond’, zegt WWF-veldbioloog Muhamad Afif Wafi Bin Mohamad (Wafiy), die zelf regelmatig deelneemt aan expedities. ‘Hun grootouders en ouders geven unieke kennis door van het woud en de survival skills van de Orang Asli zijn daardoor onovertroffen. Door deze samenwerking kunnen we lokale mensen trainen in modern natuurbeheer en zij leren ons alles over het bos en hoe we stropers voor kunnen blijven.’
Gevaarlijk werk
Op dit moment zijn er meer dan honderd patrouilleteams met rangers uit de Orang Asli-gemeenschap. Ze doorkruisen de bossen van Belum-Temengor om strikken te verwijderen, wildcamera’s te plaatsen, gegevens te verzamelen over stroperij en stropers af te schrikken. De patrouilles duren een tot twee weken, waarbij teams met zware rugzakken door de jungle trekken, rivieren oversteken en in hangmatten slapen te midden van hongerige bloedzuigers. Maar niet alleen de omstandigheden vormen een risico voor de rangers. ‘Toen ik met dit werk begon, maakte mijn familie zich zorgen’, zegt Merapi Mat Razi, senior-lid van de antistroperijteams. ‘De stropers kwamen te weten wat ik deed en op een dag greep een van hen mijn shirt en fluisterde een dreigement in mijn oor. Het is gevaarlijk werk, maar ik moet doorgaan. Het voelt als mijn plicht, want ik hou zielsveel van dit bos en mijn gemeenschap is ervan afhankelijk.’
Gelukkig heeft het gevaarlijke werk van Merapi en zijn collega’s resultaat. ‘De rangers halen zakken vol strikken uit het bos’, vertelt Wafiy. ‘Een keer verwijderde Merapi’s team in een paar dagen meer dan honderd vallen uit één stuk jungle. Sinds de Orang Asli de bossen beschermen, is het aantal actieve valstrikken in Belum-Temengor met 98 procent verminderd. Ook heeft informatie die ze verzamelen over stroperij-activiteiten geleid tot meerdere arrestaties.’
130 miljoen jaar oud regenwoud
Het 130 miljoen jaar oude Belum-Temengor is het op een na grootste aaneengesloten boslandschap van Maleisië. Het totale woud beslaat ongeveer 3400 vierkante kilometer en is daarmee ongeveer net zo groot als de provincie Friesland. Met Royal Belum State Park en Temengor Forest Reserve kent Belum-Temengor twee beschermde natuurgebieden. Naast tijgers en Aziatische olifanten, vind je er honingberen, zwarte panters, de bedreigde Maleise tapir en schuwe nevelpanter. De Orang Asli zijn de enige mensen die in Belum-Temengor mogen wonen.
Meer dan een foto
In november 2023 is het eindelijk zover. Op de geheugenkaart van een van de wildcamera’s staat het beeld waarop iedereen hoopte: een wilde tijger in Royal Belum State Park. Het dier staat symbool voor de jarenlange inspanningen van natuurbeschermers om de tijger in Maleisië tegen uitsterven te beschermen.
‘De camera’s documenteren wat er op het spel staat als stroperij, ontbossing en conflicten tussen mens en natuur niet worden aangepakt’, zegt fotograaf Emmanuel Rondeau. ‘We bevinden ons op een kruispunt. Deze foto kan de allerlaatste foto van een wilde tijger zijn of het is de foto die de comeback van de tijger in Maleisië markeert.’
Ook voor WWF-veldbioloog Wafiy is de afbeelding belangrijk. ‘Niet per se vanuit wetenschappelijk oogpunt, maar wel voor de publieke opinie. Dit is een van de meest majestueuze dieren op de planeet en door deze foto kan iedereen zien dat dit wilde wezen in deze bossen leeft. Hopelijk onderstreept het onze boodschap hoe belangrijk het is om hem nog beter te beschermen. Tijgers zijn een paraplusoort voor Belum-Temengor. Als zij verdwijnen, stort alles in. Als we ze redden, kunnen we alles redden.’
