burundi
lijkheden zijn, is een belangrijke eerste stap.’ Dan staat er plots een luid schreeuwende vrouw met vier kinderen tussen de aanwezigen. Ze gebaart naar de lucht en kijkt verschrikt om zich heen. Een dronken man volgt haar en stamelt: ‘I’ll kill you, woman!’ Zijn wij nou getuige van een echtelijke ruzie? Als de mannelijke acteur heen en weer zwalkt, schatert het publiek het uit en blijkt het gelukkig een toneelstuk. Het is het verhaal van een vrouw die na haar zevende kind een pauze wil en bij de dokter een implantaat heeft genomen om haar eisprong te verhinderen. De gezondheidswerker van het project sust de gespeelde ruzie, waarna hij het publiek uitlegt over geboortebeperking. Hij deelt voorbehoedsmiddelen uit en laat zien hoe je ze gebruikt. Wanneer hij toont hoe je een condoom omdoet, giechelen de mannen als kleine meisjes. ‘Zoals je ziet is het condoom nog niet erg gebruikelijk’, zegt Batungwanayo.
Voorlichting over seksuele gezondheid: een mobiele bioscoop vertoont een soap.
Na eenzelfde ritueel bij de vrouwen, gaan we naar de laatste focusgroep: de jongeren. ‘Het is belangrijk aan te sluiten bij de doelgroep’, zegt Batungwanayo. ‘Daarom vertellen wij het verhaal aan de hand van een soapserie.’ In het dorp staat de gemeenschap in een kring om een busje met daarop een groot televisiescherm. ‘Onze mobiele bioscoop’, wijst een gezondheidswerker trots. De soap, over een meisje dat in de prostitutie belandt en zwanger wordt, is de inleiding tot een interactieve voorlichting waarbij men prijzen kan winnen door een vraag over seksuele gezondheid goed te beantwoorden. ‘Je kunt op verschillende manieren voorlichten’, legt Batungwanayo uit. ‘Een presentatie geven en hopen dat mensen het onthouden, of het verhaal interactief maken en mensen persoonlijk betrekken. Wij geloven dat bij die laatste manier de boodschap het beste blijft hangen en mensen ownership krijgen over het programma. Je kunt alleen iets veranderen als mensen het zelf willen.’
Resultaten met een prijskaartje Dat jongeren een belangrijke doelgroep zijn voor projecten over geboortebeperking erkent ook Cordaid, de andere grote Nederlandse speler op het gebied van gezondheidszorg in Burundi. Zo is begin dit jaar het next generation SRGR-programma van start gegaan, waarin wordt samengewerkt met middelbare scholen, zorginstellingen en community health workers. Een
43
De Republiek Burundi Hoofdstad: Bujumbura Nationale taal: Kirundi, Frans Landoppervlakte: 27.834 km2 Aantal inwoners: 8.749.000 Personen per km²: 391,2 Bevolkingsgroei: 2,4% per jaar Bevolking beneden de armoedegrens: 68%
belangrijk onderdeel van de Cordaid-gezondheidsprogramma’s in de regio is de resultaatgerichte financiering (performance based financing, PBF). Deze innovatieve strategie gaat uit van marktgericht denken waarbij zorgcentra en de gezondheidswerkers worden betaald op basis van hun prestatie, ook wel cash on aid genoemd. Naast de reguliere financiering van de overheid, ontvangen ziekenhuizen ‘een extraatje’ als ze aan de voorafgestelde voorwaarden voldoen. Voor bijvoorbeeld elke veilige bevalling of elk gevaccineerd kind, krijgen ze een bepaald bedrag. Dit zou het ziekenhuispersoneel een extra stimulans geven, waardoor het harder gaat werken en de kwaliteit van de gezondheidszorg verbetert. Vijf jaar na het pilotproject heeft de Burundese overheid in 2011 de strategie aangenomen als nationaal beleid. Samen met Cordaids partnerorganisatie IADH vertrekken we naar de provincie Nyanza in het zuidwesten van Burundi. Madame Marianne Barutwamayo, algemeen directeur van IADH, vertelt dat wij vandaag een ziekenhuis bezoeken dat Cordaid samen met de gemeenschap in 2008 heeft opgezet en dat een goed voorbeeld is van hoe PBF in zijn werk gaat. Maar als wij aankomen roept zij verschrikt: ‘Oh no! Wat is hier gebeurd?’ Madame Barutwamayo wijst naar de kapotte ramen. ‘Je had moeten zien hoe het er eerst uitzag, zo mooi. En kijk nu eens.’ Wij ontmoeten de ziekenhuisdirecteur, dr. Juvénal Miyomgabo. ‘PBF is goed voor onze motivatie’, zegt hij, terwijl hij ons onderuitgezakt in zijn stoel met zijn ene luie oog verveeld aankijkt. ‘Ik weet niet precies waar het geld vandaan komt, maar ik vind het prima.’ Halverwege de rondleiding neemt Madame Barutwamayo het initiatief over. ‘Kijk eens hoe vies het is’, wijst ze naar een verloskamer. ‘Hebben de zwangere vrouwen geen muskietennetten?’ vraagt ze de directeur streng. Hoofdschuddend loopt ze naar buiten. ‘Ik ga hier werk van maken!’ roept ze na. In de auto op weg naar het tweede ziekenhuis is ze nog steeds ontzet. ‘Je bouwt zoiets moois op, samen met de gemeenschap, en dan komt er zo’n directeur en verslonst het allemaal. Het is goed dat we niet hadden gewaarschuwd dat we kwamen, want nu konden ze niet snel schoonmaken en dingen mooier maken dan ze zijn. We hebben gezien hoe het er echt aan toegaat.’ Het tweede ziekenhuis is een wereld van verschil. De geur van schone vloeren en lakens komt ons tegemoet, en het personeel is vriendelijk. ‘Wat een leuke verassing dat jullie zijn gekomen’, zegt de vrouwelijke directeur. In haar kantoor pakt ze meteen een aantal mappen met de resultaten van de afgelopen jaren. ‘Wij gebruiken het extra geld voor het kopen van medicijnen en het repareren van onze instrumenten. Ook krijgen de dokters en