Interview met Filip Zwerts, ervaringsdeskundige/ ambassadeur bij GTB

Eén van de drie recepten voor waardig werk is bemiddelaars inzetten als ambassadeurs voor werkzoekenden. Hierover gingen we in gesprek met Filip Zwerts, tewerkgesteld als ervaringsdeskundige/ambassadeur bij GTB.

Filip vertel eens, wat doe jij precies?

Ik ben ervaringswerker om als een soort vertaler tussen de ‘klant’, dat is hier bij ons de werkzoekende, en de bemiddelaars bij GTB te werken. Uiteraard doen de bemiddelaars hun job heel goed, daar ga ik niks over zeggen. Aan de hand van wat ik meegemaakt heb, probeer ik uit te leggen hoe ze het nòg beter kunnen doen. Ik ga ervan uit dat iedereen die werk zoekt echt wil werken en ook talenten heeft.

Het tweede recept is een een bemiddelaar als ambassadeur inzetten. Moet er dan bemiddeld worden?

Bij mijn eerste contact met GTB hoorde ik aan de telefoon dat ze me een uitnodiging gingen sturen. Ik denk dan aan een mooi kaartje met ballonnetjes op, en het woord ‘uitnodiging’ erop. Dus ik keek wel uit naar die uitnodiging. Maar toen die in de bus stak, bleek dat een brief te zijn met heel wat dwingende woorden en onderaan een vet gedrukte tekst: ‘Als je niet aanwezig bent op de afspraak, kun je je uitkering kwijt raken.’ En dan ook nog uitleg over alle papieren enzo die ik moest meebrengen. En dan ‘mocht’ ik drie dagen later op gesprek gaan. Toen heb ik dus drie dagen en drie nachten liggen piekeren en speculeren over dat gesprek. En toen kwam ik daar aan, en kreeg ik een heel verhaal over me heen, er werd heel veel voorgesteld, heel veel gezegd. Eerlijk gezegd, ik begreep er geen jota van. Maar ik zei wel overal ‘ja’ op, om zeker niet in de problemen te komen en zo vlug mogelijk van het gesprek af te zijn.

Met als resultaat natuurlijk dat ik bij het tweede gesprek merkte dat de bemiddelaar heel goed zijn werk gedaan had, en alles waar ik ‘ja’ op gezegd had perfect voorbereid had. Om dan tot de conclusie te komen dat dat toch niet was waar ik aan gedacht had. Natuurlijk loopt op die manier de samenwerking al van bij het begin helemaal mis.

Door zo’n verhalen te brengen, probeer ik een beetje te bemiddelen tussen de werkzoekenden en GTB. Zo leer ik het team dat teveel en te snel informatie geven, niet goed is. Het eerste gesprek moet eigenlijk echt kennismaking zijn, het verhaal van de werkzoekende horen, er achter komen wat zijn of haar talenten zijn.

Jij bent zo’n een bemiddelaar – wat doe je dan voor de werkzoekende? Behalve het team coachen, voer ik ook gesprekken met de werkzoekenden om te achterhalen waar het hapert, waarom de relatie met de bemiddelaar niet goed zit. Dan sturen ze me naar klanten die nooit op tijd zijn bijvoorbeeld. En dan vertel ik waarom ik vroeger ook nooit op tijd was. Door medicatiegebruik (slaapmiddelen), een verslavingsproblematiek of gepieker ’s nachts, raakte ik niet op tijd op. Bovendien was ik angstig om onder de mensen

“Mensen die een tijdlang werkloos zijn geweest of een uitkering hebben ontvangen, hebben vaak een kleinere kans om terug te keren op de arbeidsmarkt.” te komen. En ik moest met de bus naar de stad, en als je om 9u ergens moet zijn, dan moet je de bus vol uitgelaten schoolkinderen op. Goed dat die zo luidruchtig en uitgelaten zijn, maar ik kon dat niet altijd aan, en dan stapte ik ergens onderweg in ‘the middle of nowhere’ af. En zo kwam ik te laat, of niet op mijn bestemming. Als mijn bemiddelaar me dan belde, dan durfde ik al niet opnemen, want dat weet je dat je je gaat moeten verantwoorden. En terugbellen was ook een grote drempel.

En zo vertel ik nu verhalen, om uit te leggen waarom mensen niet onwillig zijn als ze niet op hun afspraken komen, maar het gewoon heel moeilijk hebben. Hoe kunnen we dat oplossen? Heel simpel. Geef die persoon een afspraak in de namiddag, dan is hij wakker en kan hij op tijd zijn.

Vergeet ook niet dat mensen die niet werken, niet per se de hele dag tijd hebben. Overleven in armoede vraagt heel veel tijd en energie, ze zijn voortdurend problemen aan het oplossen. Waarom komt een alleenstaande moeder niet werken om 8u ‘s morgens? Dat is nogal simpel, ze moet dan de kinderen om 6u ’s morgens met de bus naar de opvang brengen. Dus dan kun je die beter om 10u laten beginnen, of een crèche aan het werk voorzien bijvoorbeeld. Werken loont niet altijd financieel, als je zorg en poetshulp en kinderopvang moet inkopen, dan hou je niet altijd veel over.

Spreek je ook uit eigen ervaring?

Zeker, ik ben heel wat jaren klant geweest bij GTB, een jaar of 15 denk ik. Ik zat met een combinatie van zaken, burnout, verslavingsproblematiek... op een gegeven moment gaven ze me de stempel ‘niet toeleidbaar voor de arbeidsmarkt’. En dan mocht ik twee jaar thuis in de zetel gaan zitten. Vooraf dacht ik ‘dan laten ze me met rust’ maar eigenlijk was dat helemaal niet fijn, ze zeggen dan echt dat je niks kunt. En daar twee jaar in de zetel liggen piekeren, dat doet helemaal geen goed, op geen enkel vlak, ook niet voor je omgeving. Ik zat een beetje in zak en as. En na die twee jaar ging ik terug op gesprek en kreeg ik eigenlijk opnieuw dezelfde stempel, mocht ik weer twee jaar thuis blijven. Maar toen dacht ik ‘dat gaan we niet meer doen. Ik ga iets anders proberen te doen.’ En toen ben ik me gaan inzetten als vrijwilliger.

Hoe heb jij je hoofd weer boven water gekregen? Was dat dan ook met een bemiddelaar?

Ik ben vrijwilligerswerk gaan doen, iets waar ik een paar jaren daarvoor nog van gezegd had ‘gratis werken?

Ik dacht het niet’. Wat ik ook wel een normale reactie vind. Maar nu dacht ik toch ‘Filip, nu ga je ervoor. Het moet maar even stoppen met dat gesukkel van links naar rechts’. Maar dat is dan ook een hele moeilijke, want je hebt al veel gehoord dat je eigenlijk niets meer kunt, en de jobs die ze je voorstellen, ja, die kan je ook inderdaad niet. Maar nu dacht ik, ik ga zelf eens uitzoeken wat ik kan en wat ik niet kan. En dan vond ik vrijwilligerswerk eigenlijk wel plots een heel tof idee, want daar kon ik uitproberen wat ik maar wilde zonder dat dat er echt consequenties aanhingen. merkte dat mensen je anders bekijken als je een echte job doet. Je hoort weer bij de maatschappij. Ik werd plotseling serieuzer genomen.”

Eigenlijk vertel ik dat verhaal graag om mensen te laten zien dat je via vrijwilligerswerk wel aan een hele mooie job kunt geraken.

En dan ben ik mijn eigen organisatie begonnen, een soort weggeefwinkel in de garage, waar mensen die het minder goed hadden voor een lage prijs dingen konden kopen die anderen weggaven. En dat werd ook een plekje waar de mensen een tasje koffie kwamen drinken op zondag. Dat ging redelijk goed.

Ik heb daar een beetje afstand van moeten nemen omdat ik heel veel ander werk heb nu. Wat me zeker geholpen heeft om aan het werk te geraken is, is dat ik dan ook eerlijk kon zeggen tegen mijn bemiddelaars ‘kijk, daar ben ik mee bezig’.

Ik was bezig op mijn eigen tempo en ik moest niet vroeg open doen. Dat heeft me sterker gemaakt, en het deed deugd dat anderen er iets aan hadden. Het gaf voldoening. Ik voelde me weer iets waard. Ik vertelde die verhalen ook tegen mijn bemiddelaars en toevallig was men bij GTB aan het denken over het opstarten van een werking met ervaringsdeskundigen over werk.

Dat was blijkbaar nog een beetje nieuw enkele jaren geleden en ik heb die job dan aanvaard op voorwaarde dat het eerst mocht doen als vrijwilliger.

Overal mijn verhaal gaan vertellen, wat mij geholpen had, gaan vertellen hoe belangrijk het is om te kijken naar wat iemand wél nog kan. Na een half jaar heb ik dan een halftijds contract ondertekend, en opens voelde ik me meer geremd, meer verplicht. Maar dat ging voorbij en ik merkte dat mensen je anders bekijken als je een echte job doet. Je hoort weer bij de maatschappij. Ik werd plotseling serieuzer genomen. Sindsdien is de relatie met de kinderen en kleinkinderen ook veel beter geworden, daar ben ik ook heel blij om.

Staan werkgevers eigenlijk wel open voor dat soort actieve bemiddeling of bots je vaak op een muur?

Ik vergelijk de arbeidsmarkt met een visvijver. De bemiddelaars zijn heel bedreven om de juiste vissen uit de vijver te halen. Ze weten welke woorden bij welke vis passen. Dus zo heeft men eigenlijk die zeer ervaren vissers die heel goed hun werk doen.

Want ik ga ervan uit dat iedereen heel goed zijn werk doet.

Maar, ik hoor overal dat de vijver is leeggevist. Er zijn geen vissen meer op de arbeidsmarkt te brengen. Toevallig zijn er wel konijnen en vogels. Ik was bijvoorbeeld zo’n konijn. En de bemiddelaars die trekken met hun vislijn en een wormpje het bos in om konijnen te vangen, maar dat werkt uiteraard niet. Nu mag ik tegen de bemiddelaars zeggen: ‘doe maar een worteltje voor die konijnen, in plaats van een wormpje’ en tegen de konijnen mag ik zeggen: ‘je mag die wortel gerust aannemen, het kan geen kwaad’.

De situatie is zo scheefgegroeid dat iedereen vind dat ze de konijnen eigenlijk in het water moeten gooien en leren zwemmen. Maar een konijn kan niet zwemmen, dus er moet iets veranderen. De vissen zijn op en men wilt de konijnen en de vogels in de vijver gooien. Er gaat een heel nieuw systeem moeten komen. Dat klinkt zo groots, maar het is echt zo: als de konijnen en vogels zich wèl kunnen goed voelen, en die dingen kunnen doen waar zij goed in zijn, dan gaan mensen zich beter voelen én meer bijdragen. We moeten een werkvloer maken die bij de mensen past, zonder dat ze aan hun eigenwaarde moeten inboeten.

Filip, we kunnen nog uren luisteren naar al jouw verhalen, ze zijn echt geweldig! Heel hartelijk dank voor dit gesprek, en tot gauw.