Wat is Waardig Werk?

Waardig werk is een term die al vaak omschreven is. In de universele verklaring van de rechten van de mens bevat waardig werk vrije keuze, goede arbeidsvoorwaarden, sociale bescherming en gelijk loon voor gelijk werk.

Met de internationale arbeidsorganisatie komen daar onder meer zaken bij als sociale bescherming voor het hele gezin, perspectieven op persoonlijke ontwikkeling, vrijheid om zich te verenigen, gelijke kansen en gelijke behandeling voor mannen en vrouwen. Met Welzijnszorg hebben we, verder bouwend op die definities, een nieuwe omschrijving gezocht. Eén die vertrekt vanuit het perspectief van mensen in armoede.

Via de bevraging over waardig werk tijdens de signaaldagen met onze projecten kwamen enkele thema’s steeds terug. Mensen hebben een duidelijk beeld over wat waardig werk zou moeten zijn. Er zijn verschillende insteken. We hebben vanuit de mensen in armoede zelf een categorisering gemaakt.

1. Aangepast werk: Werk moet rekening houden met de talenten en mogelijkheden van mensen.

“Er is weinig aandacht voor talenten van mensen zelf. In een ideale samenleving kunnen alle mensen meewerken aan de bouw van een gebouw, aan schoonmaak, aan administratie. Maar mensen zitten vast nu in een specifieke job in een specifiek bedrijf.”

Getuigenis signaaldag

2. Doenbaar werk: Werk dat fysiek en mentaal draagbaar is en duurzaam. Het moet ook doenbaar zijn om er te geraken, om de job in je leven te integreren.

“Er zijn veel jobs, maar geen waardige jobs. Heel veel interim, met een belofte van vast werk maar dat niet krijgen, niet aangepast aan mobiliteit, gezondheid, met onmogelijke uren. Heel veel horeca, maar heel zwaar fysiek en qua uren. Jobs die wel waardig werk zijn, gaan naar sterke profielen. Mensen die de taal niet machtig zijn, komen hier niet voor in aanmerking.”

Getuigenis van Jo, basiswerker, op signaaldag

3. Zinvol werk: Werk waar je waardering krijgt, en waar je de kans krijgt om te groeien.

“Het werk moet een uitnodiging zijn voor de mens zelf. Het moet zinvol zijn: mensen moeten zich er kunnen ontwikkelen en er kunnen bijdragen aan de samenleving. Mensen moeten kunnen doen wat ze zelf willen.”

Getuigenis van B. op signaaldag

4. Beschermd werk: Je moet rechten kunnen opbouwen, een goed contract hebben en je door je werk beschermd kunnen voelen.

“Het komt erop neer: werken is je leven kunnen opbouwen, je kosten kunnen betalen, je goed voelen in je vel, erkenning krijgen, sociaal kunnen bijdragen … en dat start allemaal bij de kans krijgen.”

Getuigenis van N. op signaaldag

ALS JE WERKT ZOEKT, DAN VIND JE TOCH WERK?

Die uitspraak klinkt wel herkenbaar voor veel mensen. Maar onze campagne is er ook gekomen omdat deze zin niet klopt. Zoals met veel zaken, is de toegang tot jobs ongelijk verdeeld in de samenleving. Dat komt door verschillende zaken en door dit al te begrijpen, kunnen we de situatie voor veel mensen in armoede ook beter verstaan.

Er zijn schreefgegroeide verwachtingen waarbij jobs vaak op zoek gaan naar hoogopgeleiden terwijl er meer kortgeschoolden beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt. Daarnaast moet je ook werk vinden in je regio. Waar je woont kan ook bepalen of je werk vindt in de sector waar je aan de slag wil gaan. Mensen die beperkt zijn in hun mobiliteit kunnen minder ver weg gaan om te werken. Persoonlijke omstandigheden zoals gezondheid en familiesituatie zorgt ook voor extra drempels om werk te vinden. Flexibiliteit op je werk is vaak voorbehouden voor stabiele jobs voor hoogopgeleiden. Als je dan kijkt naar de effecten van armoede en hoe dit een impact heeft op elk levensdomein, zie je dat werk zoeken geen evidentie is.

Bepaalde groepen op de arbeidsmarkt, zoals niet-westerse migranten en mensen met een beperkt arbeidsverleden, ervaren discriminatie. Mensen die een tijdlang werkloos zijn geweest of een uitkering hebben ontvangen, hebben vaak een kleinere kans om terug te keren op de arbeidsmarkt. Ook leeftijd kan een beperkende factor zijn: zowel te jong als te oud worden door werkgevers vaak als minder aantrekkelijk beschouwd. “Als je werk zoekt, vind je werk” is te simplistisch en houdt geen rekening met de vele factoren die van invloed zijn op het vinden van een job.

KAN JE WEL IN ARMOEDE LEVEN

ALS JE EEN JOB HEBT?

Eén van de omschrijvingen van waardig werk is ‘beschermd werk’. Dit wil dus zeggen dat je niet af moet hangen van onregelmatige en korte contracten, dat je rechten opbouwt, en je dus beschermd voelt door je werk. Er zijn verschillende redenen waarom mensen, ondanks dat ze werken, toch in armoede leven.

Een van de belangrijkste oorzaken van werkende armoede is deeltijdse arbeid. Deeltijds werk is vaak onvrijwillig; veel mensen willen wel voltijds werken, maar vinden geen voltijdse baan. Vooral kortgeschoolden werken vaak in laagbetaalde sectoren, waar deeltijdse of tijdelijke contracten de norm zijn. Naast deeltijds werk zijn er ook andere vormen van atypisch werk die bijdragen aan werkende armoede. Flexibele contracten, zoals tijdelijke arbeidsovereenkomsten, uitzendwerk en platformwerk, nemen toe in België

Mensen die een tijdlang werkloos zijn geweest of een uitkering hebben ontvangen, hebben vaak een kleinere kans om terug te keren op de arbeidsmarkt.

Een ander belangrijk aspect is de rol van het gezinsinkomen. In een samenleving waar tweeverdieners de norm zijn, hebben éénverdieners het vaak moeilijk om met één inkomen rond te komen. Zelfs als het arbeidsinkomen op zichzelf niet extreem laag is, kan de druk op één persoon om het hele gezin te onderhouden, leiden tot armoede.

Mensen op de huidige arbeidsmarkt lopen vast op structurele problemen. De oplossing zit niet alleen bij de werkzoekende zelf, zoals het nu vaak wordt voorgelegd. De oplossing zit in een andere kijk naar onze arbeidsmarkt. Werk met de mensen die er zijn op de arbeidsmarkt. Werk op maat en op een zinvolle manier waarbij mensen zich beschermd voelen door te gaan werken.

De Waardig Werk Wafel

We roepen iedereen op om wafels te bakken en te verkopen. Door de laagdrempeligheid van de wafelbak hopen we mensen te motiveren om deel te nemen. Wie houdt er immers niet van een heerlijke wafel voor een goed doel? Bovendien versterkt deze actie het gemeenschapsgevoel en biedt het een mooie kans om het gesprek aan te gaan over onze kernwaarden, zoals waardig werk en sociale rechtvaardigheid.