Krant tegen Eenzaamheid by Hille Takken

GRATIS neem mee

www.eenzaam.nl • Eenmalige uitgave van Coalitie Erbij • Voorkom eenzaamheid, versterk je Sociaal Konvooi. Verlies elkaar niet uit het oog.

Doe mee aan de Week tegen Eenzaamheid donderdag 22 september t/m zaterdag 1 oktober 2011

Wat kun je doen

Een huwelijk is ook niet alles De visie van Grunberg pagina 3

“Voor echt contact is interesse over en weer nodig”

tegen eenzaamheid? Kijk voor tips pagina 9

Kamervoorzitter Gerdi Verbeet pagina 9

Wat is er te doen in de Week?

Wouter Bos over ‘lonely at the top’ Interview pagina 5

Een greep uit het programma pagina 12

“Let’s beat loneliness!”

Het kan ook jou overkomen

Daarom dus een Week tegen Eenzaamheid.Daarom een krant tegen eenzaamheid.

Dit jaar organiseert Coalitie Erbij voor de tweede keer een landelijke Week tegen Eenzaamheid. “Waar is dat dan weer goed voor?,” vraagt u zich misschien af, “eenzaamheid hoort bij het leven zoals water en lucht, daar doe je niks aan.”

Is dit dan een krant vol kommer en kwel? Welnee! Er staan vooral lichtvoetige, positieve en opbouwende berichten in.Bovendien vind je hier informatie over de activiteiten tijdens de komende Week tegen Eenzaamheid, eind september. Ik nodig u van harte uit de krant te lezen en onder de aandacht van anderen te brengen.

foto iStockphoto

Eenzaamheid is te allen tijde aanwezig in de wereld en zal nooit volledig uitgebannen kunnen worden, juist daarom is het belangrijk er goed bij stil te staan. Op de eerste plaats is eenzaamheid een risico voor iedereen en derhalve is het goed je daar bewust van te zijn en zo nodig maatregelen te nemen. Daarnaast komt eenzaamheid ook in jouw omgeving voor en als je er meer van af weet, is het makkelijker daar wat aan te doen.

georganiseerd. Het motto van dit jaar is: ‘Voorkom eenzaamheid, versterk je Sociaal Konvooi’, oftewel je vangnet. In deze krant lees je hoe dat kunt aanpakken. Ook nodigen we je uit: twitter mee, stuur een kaart, ga naar een symposium, organiseer een Langste Eettafel.

Mark de Koning

Coalitie Erbij bestaat uit twaalf grote maatschappelijke organisaties en achttien netwerkpartners. Deze organisaties willen zich niet neerleggen bij de grote individuele en maatschappelijke problemen rondom eenzaamheid. Om het taboe te doorbreken wordt de ‘Week tegen Eenzaamheid’

“Let’s beat loneliness!” zeggen de Britten. Laten we dat in Nederland ook doen. Arie Ouwerkerk Directeur Coalitie Erbij

1zaamheid =

... dat je je helemaal alleen voelt, zelfs als je dat niet bent. Ellen ten Damme zangeres en actrice

Eenzaamheid is even schadelijk als roken en andere feiten 30% van de volwassen Nederlanders voelt zich wel eens eenzaam, bij jongeren gaat het om 43%. Een mogelijke verklaring is dat jongvolwassenen eerder het taboe op eenzaamheid durven te doorbreken dan ouderen.

•

Een Brits onderzoek rekent af met de veronderstelling dat mensen het gelukkigst zijn in hun jonge jaren. Het geluk en optimisme neemt pas toe vanaf het 40ste levensjaar, met een piek wanneer de 80 wordt bereikt.

•

Eenzaamheid is even schadelijk als 15 sigaretten per dag roken of alcoholist zijn, en 2 keer zo schadelijk als overgewicht, zo is gebleken.

•

Onderzoek toont aan dat eenzame mensen minder lang leven. Eenzamen hebben een grotere kans op ziektes door stress en door een gebrek aan sociale controle.

•

Sociale banden met vrienden, familie, buren en collega’s verbeteren de kansen op een lang en gezond leven met 50%.

•

Eenzaamheid kan tot gameverslaving leiden, maar gameverslaving leidt ook tot een verdere toename van eenzaamheid.

•

Krant tegen Eenzaamheid

Coalitie Erbij

Samen maken we ,,Eenzaamheid kan een vuist negatieve implicaties hebben voor je gezondheid. Dat maakt dat ik echt gegrepen ben door het onderwerp.” Arie Ouwerkerk (50) is directeur van Coalitie Erbij, die is opgericht om een vuist te maken tegen eenzaamheid. Wat doet Coalitie Erbij? “De coalitie probeert eenzaamheid in Nederland te verminderen. Dat doet ze onder meer door een Week tegen Eenzaamheid te organiseren, dit jaar voor de tweede keer. We stimuleren goede samenwerking tussen de twaalf coalitiepartners in de strijd tegen eenzaamheid, vooral ook op lokaal niveau. Ook geven we voorlichting en informatie over de aanpak van eenzaamheid.” Wat is eenzaamheid? “Het gaat de coalitie vooral om het soort eenzaamheid waardoor mensen langdurig worden ontwricht in hun functioneren. Dat kunnen ook mensen zijn die ogenschijnlijk alles hebben en best veel mensen kennen. Eenzaamheid gaat om leegheid in

het bestaan, een pijnlijk gemis aan betekenisvolle contacten waardoor je je niet verbonden voelt met anderen. Het gaat om het verschil tussen de contacten die je hebt en die je zou willen hebben, en dat kan zowel gaan om het gemis aan kwaliteit als om het aantal contacten. Het is dus een subjectieve definitie.” Hoe ziet uw bijdrage eruit ? “Ik zorg dat de coalitie goed functioneert. Ik onderhoud de contacten met allerlei organisaties die eenzaamheid proberen terug te dringen, zoals zorgaanbieders, welzijnsorganisaties en fondsen. En natuurlijk ook met bedrijven, gemeenten en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ik geef voorlichting, ik leid soms conferenties in. Ik

foto H.P. van Veldhoven

1zaamheid =

sta journalisten te woord. Een leuke klus vind ik, die aansluit op eerdere ervaringen. Als directeur van Mezzo bijvoorbeeld, een landelijke organisatie rond mantelzorg en vrijwilligerszorg. Nog langer geleden deed ik de Sociale Academie en later een opleiding Beleid en Management.” Hoe blijft u gemotiveerd? “Eenzaamheid is een groot probleem omdat het veel mensen treft. Maar als ik zie wat de concrete gezondheidsgevolgen zijn, raak ik pas echt gemotiveerd om de strijd aan te gaan. Er zijn duidelijke relaties met bepaalde psychische stoornissen, zoals buitensporige angst, stress en depressie. Het gaat ook om lichamelijke ziektes, zoals hart- en longziektes en migraine. Ook het risico op een verslaving is groter als er niemand op je let.” Wat kun je doen als je merkt dat iemand eenzaam is? “Durf op iemand af te stappen. Wees niet betuttelend en wees zelf ook open over hoe je je voelt. Een ander voelt al vrij snel dat je handelt vanuit de motivatie om te willen helpen. Maar veel mensen willen niet hulpbehoevend zijn, dus zo’n opstelling nodigt niet uit tot meer contact. Let dus goed op de wederkerigheid van het contact. Stel jezelf ook kwetsbaar op.”

Roderick Vonhögen

In die periode ben ik erachter gekomen dat mensen je niet alleen op je uiterlijk of je ziekte beoordelen. Eenzaamheid speelt me nu geen parten. Ik kreeg als student een vriendin, met wie ik tegenwoordig gelukkig getrouwd ben.”

zwembad. Ik durfde met niemand te delen hoe naar ik me voelde. Uit schaamte ging ik ook niet naar de huisarts in mijn dorp. Toen ik op mijn achttiende op kamers in Amsterdam ging wonen, kreeg ik een andere huisarts, die ik wel om raad durfde te vragen. Door de medische behandeling ging het veel beter – ik groeide eroverheen. Ik heb nog wel littekens, maar het ergste is voorbij.

Wanneer was u zelf het meest eenzaam?

... een gemis aan wat ons mens maakt, namelijk vriendschap. mediapriester en RKK-presentator

,,Tussen mijn veertiende en mijn achttiende, toen ik een ernstige huidziekte had. Ik vermeed confrontaties – ik ging niet naar feestjes, en ik wilde al helemaal nooit mee naar het

www.eenzaam.nl • www.coalitieerbij.nl • Door Hille Takken

1zaamheid = ... de gedachte dat alle gedachten opgesloten zijn en verteren van eenzaamheid. Noraly Beyer

voormalig presentator van het NOS-journaal

Twaalf maatschappelijke organisaties en maatschappelijk betrokken ondernemingen hebben zich verenigd in Coalitie Erbij om eenzaamheid in Nederland te voorkomen en te beperken. De Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid wil: • de gemiddelde Nederlander bewuster maken van eenzaamheid en van de risico’s die mensen lopen om zelf ook te vereenzamen • de Nederlandse burger inspireren om zelf initiatieven te nemen om eenzaamheid te voorkomen en te verbeteren • bestaande projecten tegen eenzaamheid aanbieden aan een breed publiek • gezamenlijk nieuwe projecten starten • kennis ontwikkelen en uitwisselen • samen zoeken naar manieren om moeilijke doelgroepen te bereiken • overheid en bedrijfsleven aanzetten tot een actievere bestrijding van eenzaamheid •

RKK strijdt mee Omroep RKK is mediapartner van de Week tegen Eenzaamheid en besteedt in alle programma’s aandacht aan het thema. Presentator Wilfred Kemp reist het land door om te kijken bij opmerkelijke initiatieven en om bijzondere mensen te ontmoeten. Zijn videoverslagen komen dagelijks op www.eenzaam.nl. De RKK-programmering in de Week tegen Eenzaamheid: Zondag 18 september • Leo Fijen spreekt in het RKK Geloofsgesprek met diaken Ruud Wolthers, die met (ex-)gedetineerden werkt. Aansluitend een rechtstreekse Eucharistie- viering vanuit Hengelo vanaf 10.10 uur op Nederland 2. • Wilfred Kemp presenteert RKK Kruispunt TV om 23.00 uur op Nederland 2.

Zaterdag 24 september • RKK Kruispunt Radio vanaf 14.00 uur op Radio 5. Zondag 25 september • Antoine Bodar brengt een speciale uitzending met klassieke klanken die troost bieden, getiteld Echo van Eenzaamheid. 09.00–10.00 uur op Radio 4. • Marathon-uitzending vanaf 11.00 uur De Zondag van Van Willigenburg, daarna RKK Platenparadijs en Katholiek Nederland Radio. Presentatoren Hans van Willigenburg, Tom Dirks en Roderick Vonhögen gaan drie uur lang op zoek naar eenzaamheid in onze samenleving. 11.00 tot 14.00 uur op Radio 5. Woensdag 5 oktober • Wat kunnen kerken doen tegen eenzaamheid? Presentator en podcastpriester Roderick Vonhögen blikt in Katholiek Nederland TV terug op de Week tegen Eenzaamheid 2011 om 17.05 uur op Nederland 2.

netwerkpartners

coalitieleden

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

De hele Week tegen Eenzaamheid doet de telefonische hulplijn van Sensoor ook dienst als eenzaamheidstelefoon. Wilt u contact? Bel dan Sensoor: 0900-0767 (5 cent/minuut) Colofon Krant tegen Eenzaamheid is een eenmalige uitgave van Coalitie Erbij in het kader van de Week tegen Eenzaamheid 2011.

Coalitie Erbij Maliebaan 71g, 3581 CG Utrecht 030-2307199 info@coalitieerbij.nl Websites: www.coalitieerbij.nl, www.eenzaam.nl Week tegen Eenzaamheid: week@coalitieerbij.nl

Redactie: Mariëtte Heres (hoofdredactie), Hille Takken Grafisch ontwerp: Rolf Hermsen (GITS ) [ www.gitsamsterdam.nl ] Aan deze krant werkten verder mee: Janneke Donkerlo, Ralph Levie, Arie Ouwerkerk, Jostein van Vliet, Trude Vredeveld Druk: Reclameland, Assen Distributie: leden en partners van Coalitie Erbij, Nestor/UnieKBO, ASA Uitzendbureau Uitvoerend projectbureau: Warner Strategy & Fundraising, Amsterdam, www.wsfr.nl

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Wat is het?

Wie, wat waar, waarom en hoe?

Arnon Grunberg Te veel mensen denken dat eenzaamheid volksvijand nummer 1 is en dat het geluk te vinden is in sociale interactie en diverse vormen van vriendschap, maar de eigen ondraaglijkheid kan misschien beter in eenzaamheid tegemoet worden getreden. En als de psychoanalyse een ding heeft aangetoond, dan is het dat je van je vrienden niet mag verwachten dat zij regelmatig en geconcentreerd naar je verhalen luisteren. Het ware luisteren laat je aan de professionals over. Een huisdier is een goedkoop alternatief mocht er alleen behoefte zijn aan een luiste-

foto Eva Pels

Eén op de drie Nederlanders voelt zich wel eens eenzaam. Eén op de tien geeft aan last te hebben van sterke eenzaamheid. Bij sommige mensen zijn deze gevoelens tijdelijk, anderen raken in een sociaal isolement.

Eenzaamheid kan grote gevolgen hebben. Mensen die vereenzamen, tonen vaak psychische klachten, zoals depressie en angst. Sociale contacten en netwerken spelen ook een centrale rol voor je zelfrespect. Zonder sociale contacten is het moeilijker om met problemen om te gaan. Maar ook lichamelijke klachten komen vaker voor bij eenzamen, zoals een verminderde weerstand en een verhoogde bloeddruk. Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem. Het treft veel Nederlanders direct in hun welzijn, zowel ouderen als jongeren. Eenzaamheid is een ingrijpend fenomeen: veel mensen hebben niemand waarop ze kunnen terugvallen of met wie ze iets kunnen delen. Vooral de individualisering heeft grote gevol-

gen voor de sociale leefwereld van mensen. De mens is steeds meer op zichzelf gericht, terwijl sociale verbanden van kerk, buurt, familie en werk aan betekenis hebben verloren. oorzaken Eenzaamheid kent vele oorzaken. Soms worden mensen eenzaam na een ingrijpende gebeurtenis, zoals een echtscheiding of het overlijden van een partner. Gezondheid is ook een belangrijke factor voor een goed sociaal leven. Niet alleen lichamelijke beperkingen kunnen iemand doen vereenzamen, de geestelijke gezondheid speelt ook mee. Het gaat lang niet altijd om heftige psychische afwijkingen. Soms gaat het simpelweg om persoonlijke eigenschappen. Sommige mensen ontbreekt het aan voldoende zelfvertrouwen of het vermogen om problemen op te lossen. Niet iedereen heeft de sociale vaardigheden om een bevredigend sociaal leven op te bouwen. Ook maatschappelijke factoren kunnen bijdragen aan vereenzaming: bijvoorbeeld een sterke daling van het inkomen, schuldenproblematiek of een ongewenste woonsituatie.

Sommige mensen leven van zo weinig geld dat een buskaartje al te zwaar op het budget drukt. Geen van deze factoren leidt per definitie tot eenzaamheid, maar ze vergroten wel het risico daarop. risicogroepen Eenzaamheid komt in alle lagen van de bevolking voor, maar in sommige groepen vaker dan in andere. Ruim veertig procent van de jongeren zegt zich eenzaam te voelen. Vooral eerstejaars studenten lopen het risico om te vereenzamen. Ook ouderen, alleenstaanden, chronisch zieken en gehandicapten lopen een verhoogd risico. Maar denk ook eens aan daken thuislozen, mantelzorgers, werkzoekenden en immigranten die nog niet zijn ingeburgerd. Nog minder bekend is misschien de eenzaamheid onder volwassenen van middelbare leeftijd, die hun partner hebben verloren door echtscheiding of overlijden, die te maken hebben met werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of met problemen in de opvoeding van de kinderen.

Vrouw (21) • Plek: middelbare school • Leeftijd: 17

Eerste kerstdag, alleen doorgebracht, althans de middag en de avond. Kinderen naar hun vader. Wat mij opviel was dat ik de neiging had om naar de buitenwereld te liegen dat ik wel wat leuks had. Het gekke was dat ik mij eigenlijk niet eenzaam of alleen voelde, maar meer bang was dat de buitenwereld dat vond of dat de buitenwereld mij suf en oninteressant vond. Vrouw (42) • Plek: thuis op de bank tijdens Kerst 2010

Ik was de enige die goed kon leren in een klas met buitenspeeljongens, en werd door een aantal van hen ook actief gepest. Op het moment zelf realiseerde ik het me niet eens, maar achteraf denk ik dat het de meest eenzame momenten in mijn leven is geweest. Het was een verademing om van de basisschool af te mogen en in een wereld van de middelbare school terecht te komen waar wel lotgenoten of soortgenoten te vinden waren. Man (41) • Plek: basisschool

Deze en andere situaties van eenzaamheid zijn te vinden op www.situatiesvaneenzaamheid.nl van Madelinde Hageman.

1zaamheid =

Bij Sensoor kan ik mijn verhaal kwijt

In wezen zijn we allemaal alleen, maar de weg van ons leven leggen we samen af. Juist dat bindt ons. Het enige dat we hebben, is elkaar.’ Lies Visschedijk

actrice in onder meer Gooische Vrouwen

Soms is het fijn om met iemand te kunnen praten. Om je verhaal kwijt te kunnen, samen oplossingen voor een probleem te bedenken of alleen maar even contact te hebben. Een goed opgeleide vrijwilliger heeft dag en nacht echte aandacht voor jou.

SENSOOR0002-ad154x150mm_FC.indd 1

Op de middelbare school werd ik vreemd gevonden, omdat ik naar de kunstacademie wilde. Mijn school was nogal economisch en bedrijfskundig ingesteld en iets met kunst doen was dus eigenlijk een soort taboe. Ik ging me anders kleden om toch op een bepaalde manier mijn creativiteit kwijt te kunnen en ik werd hierdoor buitengesloten.

• Door Hille Takken

chat.sensoor.nl 0900-0767

rend oor en meestal is dat, op seks na, de belangrijkste behoefte. Zeker, er bestaat een alles verterende eenzaamheid. Wat men niet moet vergeten is dat deze ook gestalte kan krijgen in een vaste relatie of een huwelijk met bijbehorend gezin. Het huwelijk is, naast een economische eenheid, vooral bedoeld om de zoektocht naar seks praktisch, dat wil zeggen binnenshuis, te houden. De eenzame mag zich echter troosten met het feit dat zelfs de getrouwde medemens soms de deur uitmoet voor seks.

Situaties van eenzaamheid

foto Dinand van der Wal

Eenzaamheid kan omschreven worden als een onplezierig gemis aan goede sociale relaties. Als mensen minder contacten hebben dan ze zouden willen, noem je dat sociale eenzaamheid. Emotionele eenzaamheid gaat om het verlangen naar kwalitatief betere contacten. Deze twee vormen van eenzaamheid komen vaak ook tegelijk voor.

Krant tegen Eenzaamheid

(5ct/min) 22-06-11 15:22

Krant tegen Eenzaamheid

Vrijwilligers

Samen tegen eenzaamheid

Geven zonder iets terug te vragen Nederlanders doen graag iets voor een ander. Meer dan 5 miljoen volwassenen doen een vorm van vrijwilligerswerk. In het Europees jaar van het vrijwilligerswerk besteedt ook Coalitie Erbij extra aandacht aan deze helden. De lidorganisaties van Coalitie Erbij hebben samen ruim 400.000 vrijwilligers. Daar kunnen we de vrijwilligers van het groeiend aantal netwerkpartners nog eens bij op tellen. Ze gaan langs op de koffie, organiseren uitjes en bemensen telefonische hulplijnen. Veel van hen komen ook mensen tegen die zich eenzaam voelen of sociaal geïsoleerd zijn. Vrijwilligers zijn daarom belangrijk voor de eenzaamheidsbestrijding en de sociale cohesie in Nederland. Zij hebben meer tijd dan formele hulpverleners en er is meer contact op een gelijkwaardig niveau. Voor mensen die moeilijk het huis uitkomen, zijn de wekelijkse contacten een lijntje met de buitenwereld. Met een luisterend oor en het tonen van oprechte belangstelling kan een vrijwilliger veel betekenen voor iemand die zich eenzaam voelt. En het werkt soms ook andersom: vrijwilligerswerk kan een manier zijn om eenzaamheid te voorkomen. Staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten stelde op de opening van het Europees jaar van het vrijwilligerswerk dat ze vrijwilligerswerk wil opwaarderen. De Staatssecretaris ziet dat vrijwilligers in onze materiële maatschappij kijken naar datgene wat kwetsbaar is. “Waarin het geven zonder iets terug te vragen, het zoeken in de eigen kracht, een bron is die ik graag wil stimuleren. Zodat we die met z’n allen veel meer gebruiken.” Coalitie Erbij organiseert speciaal voor vrijwilligers lokale bijeenkomsten in het hele land onder de titel “Samen tegen eenzaamheid”. Het motto van de week staat centraal: Voorkom eenzaamheid, versterk je Sociaal Konvooi. In de bijeenkomsten worden daarom de volgende vragen beantwoord: hoe signaleer je, voorkom je en bestrijd je eenzaamheid? Elk samenzijn wordt door een lokale afdeling van één van de coalitiepartners georganiseerd en vindt onder andere plaats in Resto VanHarte en bij het Leger des Heils. De middag en avond bestaan ondermeer uit een verdiepende presentatie en een interactieve training, waarin concrete handvaten worden geboden. Om nu een keer de vrijwilliger in het zonnetje te zetten, krijgen alle deelnemers een gratis lunch of diner. Kijk op de achterkant van deze krant voor de data en lokaties van de verschillende bijeenkomsten en geef je op via www.eenzaam.nl. De bijeenkomsten zijn gratis.

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Van mens tot mens Enkele leden van Coalitie Erbij werken met vrijwilligers. Zij vervullen een heldenrol in het voorkomen en bestrijden van eenzaamheid. Drie van hen vertellen over hun inzet. “Een beeldschermpje erbij is voor mij zo’n kleine moeite” Alex Timmer (31) uit Arnhem werkt in de avonduren als Humanitas vrijwilliger bij het chatproject luisterendoog.nl, voor een chat van mens tot mens. “Vier avonden per maand besteed ik aan chatsessies met mensen die iets kwijt willen waarover ze in hun eigen omgeving niet durven te praten. Daar is veel behoefte aan, het aantal sessies groeit hard. Ik doe mijn vrijwilligerswerk gewoon vanuit huis. Overdag run ik een bedrijf in acquisitiecoaching. De chatonderwerpen variëren van luchtig tot zwaar, zoals suïcidale neigingen en misbruik. “Chatten kan anoniem. – dat maakt dit project heel laagdrempelig. Sommige chatters zijn psychiatrische patiënten die mij dingen vertellen die ze niet aan hun psychiater durven te vertellen. Want die psychiater is echt en de chatbox is ‘maar een schermpje’. Maar dan hebben ze toch maar mooi een begin gemaakt. Een chatsessie kan een eerste opstapje zijn om meer of andere contacten aan te gaan. “Ik doe dit werk omdat ik zelf een nogal hobbelig leven heb gehad. Ik heb ADHD maar dat werd als kind nooit herkend. Ik stond in mijn dorp te boek als rotjoch en viel vaak buiten de groep. Wat was het fijn geweest als ik toen anoniem met iemand van gedachten had kunnen wisselen!

“Op een chatbox mis je misschien een tone of voice, maar voor mij werkt het juist goed. Computers zijn mij vertrouwd – al vanaf mijn achtste heb ik altijd veel beeldschermpjes open staan. Eentje erbij is voor mij zo’n kleine moeite, terwijl een chatsessie voor de ander heel veel impact kan hebben. Dat is mooi.”

Jaap met zijn vriendin Jos, die hij drie jaar geleden bij Sensoor heeft ontmoet.

“Mijn beste luistertip: luister met al je aandacht ” Als vrijwilliger bij Sensoor biedt Jaap de Vos (59) al 12,5 jaar een luisterend oor aan bellers die behoefte hebben aan een anoniem en vertrouwelijk gesprek. “Door mijn handicap – ik kan nauwelijks lopen – heb ik geen vaste baan. Ik heb daardoor veel tijd voor vrijwilligerswerk. In een pand van Sensoor luister ik naar mensen die ons bellen. Soms werk ik ’s nachts. Als het een zware dienst is geweest, is er gelegenheid om bij je opvolger stoom af te blazen. Het vertrouwen onderling is groot – dat is mooi. Kandi-

Mensen onder elkaar

,,Na een Zonnebloemvakantie nemen ouderen vaak huilend afscheid”

Ieder mens is de moeite waard daarom zet De Regenboog Groep zich in voor mensen met sociale problemen, voor daken thuislozen, druggebruikers en voor mensen met psychiatrische klachten. Betrokkenheid bij deze groep is hetgeen onze vrijwilligers en medewerkers bindt. Met hulp van buddy’s en maatjes vechten wij tegen eenzaamheid en ondersteunen wij een actieve deelname aan de maatschappij. De Regenboog Groep helpt al 35 jaar kwetsbare mensen zelf vorm en inhoud aan hun bestaan te geven en zich te ontwikkelen.

Loes van der Lubbe (55) uit De Steeg (Gelderland) is een van de 40.000 vrijwilligers van Zonnebloem, een organisatie die huisbezoeken, activiteiten en vakanties organiseert voor mensen die door een fysieke beperking zoals ziekte, handicap of gevorderde leeftijd in een isolement dreigen te raken.

We runnen inloophuizen en gebruikersruimtes. In inloophuizen kunnen mensen tot rust komen en sociale contacten opdoen. In gebruikersruimtes kan een selecte groep zwaar verslaafden hun zelf meegenomen drugs gebruiken. We bieden ook activering- en werkprojecten voor structuur, stabiliteit en uitzicht op werk. Vrijwilligers bieden via veel verschillende projecten emotionele en praktische ondersteuning aan kwetsbaren in Amsterdam. Maar ook internationaal werkt De Regenboog Groep aan bestrijding van eenzaamheid. De ruim 35 jaar kennis en ervaring met het activeren en weerbaar maken van kwetsbare groepen wordt overgedragen in het Europese project Correlation.

Steun ons en stort uw gift op ING 8081 tnv De Regenboog Groep www.deregenboog.org

Wij geloven in de buurt

U ook?

Wij geloven in de buurt. Onder dit motto bindt het Leger des Heils de strijd aan tegen eenzaamheid. Want de oplossing tegen eenzaamheid is dichtbij. Met ruim 300 vestigingen is het Leger des Heils bij veel mensen in de buurt. Strijd met ons mee en meld je aan als vrijwilliger of collectant.

www.wijgelovenindebuurt.nl

daat-vrijwilligers worden serieus geselecteerd voordat ze een basistraining krijgen. Ook komen we geregeld bij elkaar om zorgen, inspiratie of twijfels met elkaar te delen. “Eenzaamheid is een terugkerend item in de telefoongesprekken. Zo belde er laatst een weduwe die haar man al jaren geleden had verloren. Ze merkte dat anderen er moeite mee kregen dat ze steeds weer over hem begon. Ze zei: ‘Maar ja logisch, onze generatie heeft ook niet geleerd om vrijuit over gevoelens te praten. Ik hoop dat u dat wel doet!’ Dat vond ik zo warm. ,,Mijn beste luistertip: luister met al je aandacht. Ik probeer me ook altijd even in die ander te verplaatsen. Ik zou niet per se willen dat die ander het met mij eens is, maar ik zou wel willen dat iemand mij zijn volle aandacht schenkt.” “Naast mijn werk voor Sensoor, ga ik op bezoek in verpleeghuizen. Ik spreek teksten in voor blinden en slechtzienden en ik zing liedjes van de oude stempel voor dementerende bejaarden. Je ziet gebeuren dat je na zo’n liedje een beetje contact kunt krijgen. Daar krijg ik veel energie van, een win-win situatie dus. Echt een rijkdom – ik hou van mensen!”

Een kijkje in de keuken van het Leger des Heils

•

Het Leger des Heils opent haar deuren voor vrijwilligers in de Week tegen Eenzaamheid. Een aantal vrijwilligersbijeenkomsten zal plaats vinden in de vestigingen van het Leger des Heils. Zij zullen ook maaltijden voor de deelnemers verzorgen. Dat is dus een mooie gelegenheid om eens een kijkje te nemen en kennis te maken.

•

“Vaak vinden mensen het moeilijk om toe te geven dat ze in een isolement dreigen te komen. Maar horen ze van andere ouderen hoe leuk zij het hebben gehad tijdens een Zonnebloem-uitje, dan willen ze een volgende keer toch wel mee. “Ik vind De Zonnebloem een superclub. Na een Zonnebloemvakantie nemen ouderen vaak huilend afscheid. Het contact dat je in die week met elkaar hebt, is zo intensief. Voor iedere rolstoelgebruiker is er een vrijwilliger. “De huisbezoeken zijn het belangrijkste van wat ik doe. Het gaat om luisteren en er zijn. Vaak zijn het boeiende gesprekken, over wat mensen vroeger hebben meegemaakt bijvoorbeeld. Soms vertellen ze je iets dat ze liever niet met hun kinderen bespreken. “Ik ga misschien eens in de vier, vijf weken op bezoek. Ik zou vaker willen gaan, maar heb ook nog andere verplichtingen. Sinds de komst van mijn kinderen heb ik geen betaald werk. Als vrijwilliger ben ik des te actiever. Ik doe ook bestuurlijk werk en ik pas vaak op mijn kleinkinderen. Eenzaam ben ik niet. Ik heb me wel eens alleen gevoeld, na het verlies van mijn vader. Ook al had ik nog zoveel lieve mensen om me heen, het voelde alsof ik alleen gelaten was.”

• door Hille Takken

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Hoe geef je het leven zin? RKK-presentator Wilfred Kemp gaat de

strijd tegen eenzaamheid aan. Het thema raakt aan zingevingsvragen die hem als theoloog bijzonder boeien. den gaan sterven. Sommigen kwamen een week lang de deur niet uit, zo bang waren ze om een telefoontje te missen. Heel schrijnend. Ik maakte ook mee dat mensen die God hun leven lang als metgezel hebben ervaren, na een groot verlies ineens niet meer op Hem durfden te vertrouwen. Zo kreeg hun eenzaamheid nog een extra dimensie.

foto Daniel Ashes

“In onze samenleving zit een vreemde paradox: aan de ene kant willen we autonoom en zelfstandig zijn. Aan de andere kant willen we graag erbij horen. Soms snijden we onze familiebanden af om ons vrijer te kunnen ontwikkelen. Dat heeft een prijs. Misschien kom je er te laat achter dat je daardoor alleen achterblijft.

“De Bijbel is een dik boek met antwoorden, maar we vergeten wel eens wat de vragen eigenlijk waren: Wat is de zin van het leven als ik alleen ben, als er niemand is die om mij geeft? De grote godsdiensten – Christendom, Islam en Jodendom – stellen dat het duurzame geluk te vinden is in verbinding met anderen. “Zelf ben ik in de gelukkige omstandigheid dat ik me eigenlijk nooit fundamenteel eenzaam heb gevoeld. Mijn ouders leven nog en ik ben al dertig jaar samen met mijn vriend. Natuurlijk ken ook ik ongelukkige momenten. Maar ik heb nooit existentiële eenzaamheid ervaren, het gevoel door God en iedereen verlaten te zijn. “Ik heb wel eenzaamheid gezien. Als pastoraal werker zorgde ik in De Bilt onder meer voor het geestelijk welzijn van zieken en mensen die zou-

“Voor mijzelf geldt dat niet. Ik ben opgegroeid in Montfoort. Als twintiger wist ik dat mijn homoseksualiteit een schok voor mijn ouders zou zijn. Ik had dat ingecalculeerd en gaf ze tijd om eraan te wennen. Dat heeft geholpen. Na een maand of drie was de sfeer als vanouds. “Mijn tips tegen eenzaamheid? Bel eens mensen met wie je lang geleden bevriend was. Nodig hen uit voor een lunch. Zet je gêne opzij – vaak wordt zo’n initiatief gewaardeerd. Kijk maar naar het succes van schoolbank.nl. Accepteer dat mensen veranderen. Soms moet je ergens overheen stappen. Misschien heb je alle reden om boos te zijn, maar als je op je strepen gaat staan, kom je niet verder. Je moet af en toe kunnen slikken.”

• door Hille Takken Wilfred Kemp presenteert: RKK Kruispunt TV, zondag 18 september om 23.00 uur op Nederland 2; RKK Kruispunt Radio, zaterdag 24 september vanaf 14.00 uur op Radio 5.

1 OKTOBER: DAG VAN DE OUDEREN

Krant tegen Eenzaamheid

Interviews

Vriendschap en eenzaamheid aan de top Na een succesvolle politieke carrière, werkt

voormalig partijleider, vicepremier en Minister van Financiën Wouter Bos nu bij de internationale accountants- en adviesorganisatie KPMG. Bos’ eenzaamste moment: “Elke verkiezing die ik verloor.” Iedereen kent de uitdrukking ‘Het is eenzaam aan de top’. Bent u het hiermee eens? Ik ben de uitdrukking wel gaan begrijpen. Als je ergens de leiding over hebt in zware tijden, vang je veel klappen op. Lang niet iedereen blijft om je heen staan als het moeilijk wordt. Maar daar staan gelukkig ook veel mooie momenten tegenover. Wat was uw eenzaamste moment in uw carrière? Elke verkiezing die ik verloor. Er drukt op zo’n moment toch een grote verantwoordelijkheid op je, ook voor andere mensen, die door de nederlaag ook hun dromen in rook zien opgaan. Heeft u echte vrienden gemaakt in de politiek? Ja. Ik weet nog dat men mij waarschuwde, voordat ik de politiek in ging, dat je in de politiek geen vrienden maakt. Nou, ik wel. Veel meer dan in mijn leven voor de politiek. Je maakt ook zo veel met elkaar mee, dat schept een band, hoor. Wanneer noemt u iemand een echte vriend? Als je je kwetsbaar durft te tonen. Heeft u het idee dat mensen op de werkvloer de echte Wouter Bos leren kennen? Ik denk dat toen ik minister was, het vooral mijn secretaresses en chauffeurs en misschien ook mijn voorlichters waren die de ware Wouter Bos het meest gezien hebben. Gewoon omdat ze het meeste bij me in de buurt waren, ook op de momenten dat ik het even niet zag zitten.

De grootse seniorenorganisatie van Nederland, de Unie KBO, deelt op 1 oktober op verschillende plaatsen in Nederland KLEIN GELUK uit. Maak een dierbare oudere blij en maak zelf ook kennis met het klein geluk. Het klein geluk verspreidt zich razendsnel. Op 1 oktober wordt het klein geluk uitgedeeld in onder andere Amstelveen, Bloemendaal, Den Helder, Venray, Heino, Almelo, Gouda, Utrecht-centrum, Emmeloord en Haarlem. Bezoek ook de website van de Unie KBO voor klein geluk bij u in de buurt. Kijk op www.kbo.nl of bel voor meer informatie telefoonnummer 073-6123475.

GEEF KLEIN GELUK DOOR

Hoe is het nu om minder in de spotlight te staan? Het is heerlijk. Helemaal anoniem wordt het natuurlijk nooit, maar niet alles wat je zegt en doet ligt meer onder het vergrootglas. Dat geeft rust. U bent sectorleider Healthcare bij KPMG en houdt zich dus grotendeels bezig met de gezondheidszorg. Eenzaamheid is een groot risico voor de gezondheid, maar er is lang niet zoveel aandacht voor als voor de schade van roken, alcohol of overgewicht. Waardoor komt dat volgens u? Het is niet altijd zichtbaar en mensen die er last van hebben praten er ook niet vaak over. Daar komt bij dat ook de bestrijding nog eens moeilijk is, die is veel meer afhankelijk van de relaties tussen mensen dan van (overheids)beleid. U gaf aan te stoppen met de politiek om ondermeer meer tijd te kunnen besteden aan uw gezin. Hoe moeilijk is het om een functie als fractievoorzitter of minister te combineren met een sociaal leven? Ik denk dat mensen niet beseffen hoe zwaar de politiek kan zijn. Tuurlijk,

er zijn er ook die de kantjes er van af lopen, maar als je in crisistijden partijleider, vicepremier en Minister van Financiën bent, dan is het af en toe heel zwaar. Natuurlijk betaal je dan een prijs met je gezinsleven. Gaat dat in uw huidige functie beter? Ja, dat gaat gelukkig nu veel beter. Ik heb drie heel kleine kinderen waar ik meer van wilde zien en meemaken en in mijn huidige baan werk ik vier dagen per week. Het is mooi dat dat bij KPMG kan op dit niveau. Het zijn weliswaar vier lange dagen, maar toch!

• door Mariëtte Heres

“Samen lachen vind ik heel waardevol” Hans van

Willigenburg, radio- en televisiepresentator, zal niet snel zelf om aandacht vragen. “Als kind was ik eigenlijk best eenzaam, maar dat deed ik mezelf aan.” “Later heb ik op reünies van de lagere school wel gehoord dat ex-klasgenoten verbijsterd waren dat ik op radio en televisie zo makkelijk praatte, terwijl ik als kind zo weinig zei. Ik kom uit een warm gezin, dus daar lag het niet aan. Maar het was niet de vrolijkste tijd. Mijn ouders moesten keihard werken voor de kost en mijn moeder herstelde van moeilijke oorlogsjaren. Ik praatte wel, maar niet over mezelf. Wat had ik nu helemaal voor problemen? “Mijn vrienden zijn belangrijk voor me. Ik heb eens een kort geding moeten voeren tegen een werkgever die me schandelijk had behandeld. Ik had daar niet zoveel mensen in betrokken. Maar op de dag van het kort geding zaten drie van mijn dierbaarste vrienden op de publieke tribune. Dat deed me zo goed.

“Toen mijn moeder overleed, had ik mijn collega’s van Koffietijd geen kaart gestuurd omdat zij haar niet persoonlijk kenden. Ik wilde niet dat zij zich verplicht zouden voelen om te komen. Op het nippertje - vlak na de uitzending - verschenen ze met zijn tienen op de crematie. Echt ontroerend. In de loop der jaren hadden we een band opgebouwd, waren we bijna familie geworden. “Ik zal niet snel zelf om aandacht vragen. Ik ben ook best graag alleen. Ik kies er vaak voor om de avond alleen door te brengen. Soms nemen goede vrienden mij kwalijk dat ze pas achteraf van mij horen dat er iets ergs aan de hand was. Maar ik houd niet van zware gesprekken als die over mijzelf gaan. Ik denk al gauw: ´een ander kan me eigenlijk niet helpen.´ Ik heb mijn vrienden wel nodig voor leuke dingen. Ik vind samen lachen heel waardevol, dat doe je niet gauw in je eentje. “Ik heb lang samengewoond, maar heb nooit kinderen gekregen. Dat vind ik een gemis, maar het is er niet van gekomen. Ik heb heel lang van het ene werk naar het andere gerend – dat vond ik ook heel leuk. Nu heb ik dus ook geen kleinkinderen, en de gezelligheid die daarbij hoort. Ik lijd er niet onder, toch vind ik dat wel jammer. Maar ik heb de leukste hond van de wereld. Mijn teckel Sinatra gaat bijna overal mee naartoe.”

• door Hille Takken

www.kbo.nl

Op zondag 25 september brengt RKK een marathonuitzending over de Week tegen Eenzaamheid. Vanaf 11.00 tot 14.00 uur op Radio 5. Presentatie: Hans van Willigenburg, Tom Dirks en Roderick Vonhögen.

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Activiteiten

Ouderwets kaartje Het lijkt in deze tijd, met een overvloed aan nieuwe media, bijna ouderwets om nog gewoon een ansichtkaart te versturen. Maar net zoals de papieren krant en het echte boek prima stand houden tegenover de digitale concurrentie gelooft Coalitie Erbij dat de ansichtkaart een ideaal medium blijft voor contact en een persoonlijke boodschap. Iedereen vindt het tenslotte leuk om onverwacht een kaart te ontvangen met daarop een boodschap van een bekende. En het sturen van een kaartje is gewoon een

2 ansichtkaarten DEF.indd 1

simpele manier om contact te leggen en dat is precies waar het om gaat in de ‘Week tegen Eenzaamheid’. L aat mensen weten dat ze belangrijk voor je zijn Het thema dit jaar ’ Voorkom Eenzaamheid: versterk je sociaal konvooi’ roept iedereen op te investeren in zijn of haar sociale contacten. Het sturen van een ansichtkaart is zo’n investering. Even laten weten dat je aan mensen denkt en dat ze belangrijk voor je zijn. Even weer contact leggen met degene die je weinig ziet

of waarmee het contact een beetje verwaterd is. Bij dit artikel zijn de twee kaarten afgebeeld die de Coalitie Erbij dit jaar heeft laten ontwerpen door Rolf Hermsen en die in een hoge oplage gratis verspreid zullen worden. De kaarten worden eveneens digitaal aangeboden en kunnen via e-mail verstuurd worden. Zwerm en groet De indrukwekkende beelden van zwermen spreeuwen staan symbool voor het sociaal konvooi. Ze blijven

Sociaal Kon Voorkom een

zaamheid,

versterk je

Ook al hebben we elkaar even niet gezien: je was ui t het oog, maar niet uit het hart. Ik hoop dat alles go ed gaat met je en laten we snel we er afspreken. Ik bel je... Marijke

een kaart aan M ar goede vriendin va ian, n de middelbare school van Marijke va n Ec directrice van Ve k, reniging de Zonn ebloem

oog.

De ansichtkaartenactie is net als vorig jaar weer een belangrijk onderdeel van de Week tegen Eenzaamheid. Driehonderdduizend speciaal ontworpen ansichtkaarten worden verspreid met de oproep een kaartje te sturen om contacten aan te halen of te versterken.

vooi.

Ook een ansichtkaart is heel veel waard

ar niet uit het

Krant tegen Eenzaamheid

Verlies elka

ww w.e enz

2 ansichtka

aam .nl

arten DEF.in

dd 4

Verstuur ook een digitale kaart via www.eenzaam.nl samen en verliezen elkaar geen moment uit het oog. Op de andere kaart handen die een straatgroet uitbeelden. De begroeting maakt duidelijk hoe dichtbij iemand staat en daarmee ook hoe belangrijk diegene is. Er is een wereld van verschil tussen een formele handdruk en, wat wel genoemd wordt, een ‘homie handshake’. Het woord ‘homie’ stamt uit de Amerikaanse straattaal en is waarschijnlijk een afkorting van het woord ‘homefriend’, een goede vriend die thuis is achtergebleven. Vrij vertaald is dat een goede vriend op afstand, precies degene die we nodig eens een kaart moeten sturen.

01-07-2011

12:09:51

Coalitie Erbij hoopt dat de kaarten evenals vorig jaar veel mensen zullen inspireren om contacten in de eigen kring aan te halen. We zijn ervan overtuigd dat een simpele ansichtkaart, naast de talloze andere mogelijkheden voor contact, een belangrijk en sympathiek middel is en blijft om het sociaal konvooi te versterken.

• door Ralph Levie Ansichtkaarten kunnen per 50 stuks worden besteld via www.eenzaam.nl (50 kaarten kosten € 7,50 inclusief porto).

03-06-2011 15:15:29

Symposium opent de Week

“Eenzaamheid onder jongeren. Kan ICT er wat aan doen?” Op donderdagmiddag 22 september 2011 organiseert het KPN Mooiste Contact Fonds in samenwerking met Coalitie Erbij een symposium over eenzaamheid onder jongeren. Het symposium opent de Week tegen Eenzaamheid. Het symposium is gericht op eenzaamheid onder jongeren tussen 12 en 18 jaar. Het doel is om tot nieuwe inzichten te komen over de oplossingen die ICT kan bieden. Op het programma staat een presentatie van het onderzoek “Hoe groot is eenzaamheid onder jongeren?” door Theo van Tilburg (VU). Verder een overzicht van bestaande ICT oplossingen en effecten door Frank Schalken (e-Hulp.nl)

en een paneldiscussie tussen experts, onderzoekers en publiek. Ook vindt deze middag de prijsuitreiking plaats van de ideeënwedstrijd Battle of Concepts. De winnaars presenteren dan hun concepten. Het symposium is bedoeld voor mensen die in hun werk betrokken zijn bij eenzaamheid en/of jongeren: beleidsmakers en professionals in de zorg en het onderwijs. Deelname is gratis. Aanmelden kan op www.mooistecontactfonds.nl. De laatste jaren zijn er geweldige digitale tools bijgekomen om contact te leggen. Dat stelt Roderick Vonhögen, mediadeskundige en presentator van het RKK-programma Katholiek Nederland. “Het gevaar bestaat dat jongeren zich te snel blootgeven. Paus Benedictus roept jongeren op om vooral zichzelf te zijn op internet. Maar ja, ook in het gewone sociale verkeer laten jongeren vaak alleen hun buitenkant zien.”

r a a tas n i m n o a K um ag D H j i e d ichtb 5 september D 24 of 2 e buurt d 3, 0p 2 bij u in

Humanitas maakt mensen sterker. Wilt u weten hoe of zelf bijdragen? Kom kennismaken met onze vrijwilligers en hun projecten. Kijk voor activiteiten op www.dichtbijdag.nl

1zaamheid =

... als je het gevoel hebt dat er niemand is tegen wie je kunt zeggen dat je je alleen voelt. Margôt Ros

van de komische televisieserie Toren C

Ard test je twitternetwerk Gebruik jij ook Twitter om contact te leggen? Hoeveel aandacht geef jij dan aan je contacten? En hoeveel aandacht krijg je van hen? In de door Sensoor en Coalitie Erbij ontwikkelde app op Twitter leidt het vogeltje Ard je door je eigen sociale netwerk, en prikkelt hij je om aandacht te geven aan je vrienden, kennissen en contacten.

Op deze manier helpt hij je om je sociaal konvooi op te bouwen en te onderhouden. Daarna verwijst hij je door naar interessante informatie over Sensoor en de Week tegen Eenzaamheid. Zoek Ard op via #ardvooraandacht Deze app is vanaf 1 september online. Twitter over deze applicatie met #eenzaam. De tien origineelste tweets worden beloond met twee gratis vrijkaartjes voor de prachtige speelfilm Lotus.

Hoe ziet uw dag eruit als 75-jarige? bezoek. Het Nationaal Ouderenfonds, een goed doel voor kwetsbare ouderen in Nederland, is er voor deze ouderen. Met laagdrempelige activiteiten zorgt het Ouderenfonds dat ouderen zichzelf weer beter kunnen redden en meer sociale contacten opdoen. Heeft u weleens nagedacht over uw leven als u ouder bent? Veel vrije tijd, er op uit met dierbaren en een goede gezondheid is natuurlijk het ideaalplaatje. Toch wordt het voor een aanzienlijke groep ouderen heel anders. Zij vereenzamen, bijvoorbeeld door het overlijden van vrienden en familie, een beperkt budget en lichamelijke beperkingen. Eenzaamheid is een groeiend probleem in Nederland. Eén miljoen ouderen voelt zich regelmatig eenzaam en meer dan 200.000 ouderen zijn extreem eenzaam, zij krijgen slechts eens per maand

Zeer belangrijk hierbij is de BoodschappenPlusBus. Met zo’n 50 busjes door heel Nederland kunnen jaarlijks 43.000 ouderen gezamenlijk boodschappen doen of een uitstapje maken. Ze gaan altijd met ouderen op stap uit hun eigen regioen zien elkaar ook regelmatig op andere momenten. Uit de vele reacties blijkt hoe blij ouderen hiermee zijn. “Het is het enige wat ik heb. Er zijn hele dagen dat ik hier alleen in huis zit en niemand zie. Dus ik ben gek op dat busje!” Een mevrouw uit Utrecht over de BoodschappenPlusBus.

Meer informatie of wilt u helpen? Kijk op www.ouderenfonds.nl

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

D e

L a n gste

Activiteiten

E etta f el

va n

Samen eten verbindt

Coalitie Erbij roept iedereen op zoveel mogelijk vrienden, familie en buren uit te nodigen voor een gezamenlijke maaltijd. De eettafel kan bij iemand thuis georganiseerd worden, maar ook op verenigingen, in een buurthuis of op het werk. Zo leren mensen elkaar beter kennen en versterkt iedereen zijn eigen sociale kring, oftewel het So-

ciaal Konvooi. Veel coalitieleden en partners van Coalitie Erbij organiseren ook eettafels. Hoe meer mensen eettafels opzetten en aanmelden, hoe langer de Langste Eettafel van Nederland wordt. Het lijkt alsof je alleen met je eigen gezelschap zit te eten, maar virtueel is te volgen met hoeveel mensen in heel Nederland je eigenlijk aan tafel zit.

foto Bob Bronshoff

1zaamheid = om als Bekende Nederlander jaar in jaar uit vijf tot twaalf keer per week gevraagd te worden om iets te doen voor een of ander probleem of goed doel of wat dan ook. Youp van ’t Hek

Nederla n d

“Alleen eten is erg ongezellig” Het idee van de Langste Eettafel is niet nieuw, maar voor de Week tegen Eenzaamheid uitvergroot en door Coalitie Erbij in een nieuw jasje gestoken. Resto VanHarte organiseert lokaal Langste Eettafels voor 650 eters. Een gesprek met oprichter en directeur Fred Beekers over contact maken door samen te eten.

foto Vincent van den Hoogen

Coalitie Erbij zet op 24 september de Langste Eettafel van Nederland op. Iedereen kan zich bij deze activiteit aansluiten door zelf ook een eettafel op te zetten. Door de lengte van de eettafel door te geven op onze website www.eenzaam.nl, kunnen we samen de Langste Eettafel van Nederland vormen. Het streven is dat alle tafellengtes opgeteld minimaal 25 kilometers tellen.

Krant tegen Eenzaamheid

Wil je meedoen? Stap 1: Stel een lokatie vast, bijvoorbeeld bij je thuis, op je werk, in het buurthuis of gewoon buiten op straat. Stap 2: Meld je aan op www.eenzaam.nl. Stap 3: Print een placemat uit van de Langste Eettafel, om je tafel feestelijker te maken en laat zo zien dat je mee doet. Stap 4: Laat op zaterdag 24 september weten via onze website hoeveel gasten je aan tafel hebt en check gelijk hoe lang de Langste Eettafel van Nederland al is.

Waarom bindt eten? Heb je wel eens alleen gegeten? Dat is erg ongezellig. Eten is een moment van rust, het is leuk om elkaar te vertellen wat je de dag gedaan hebt. Heel veel mensen hebben dat niet. Te veel mensen zitten in een sociaal isolement. Samen eten geeft mensen gelegenheid om contact te maken. Bij Resto VanHarte staat de gastvrijheid voorop. We bieden gezelligheid, contact en natuurlijk lekker eten. Ik heb een dame ontmoet in Leeuwarden. Ze was gescheiden en zat echt in de puree. Ze hoorde van ons initiatief en is mee gaan eten. Ze bouwde echt een netwerk op.

uitdaagt om nieuwe bedrijfsconcepten te formuleren om jongeren met ICT aan elkaar te verbinden. Het Fonds geeft langdurig zieke kinderen een laptop met webcam. In de klas komt op hun eigen plek een beeldscherm te staan waarop het kind te zien is. Bovenop zit een cameraatje dat het zieke kind vanuit het ziekenhuis kan sturen. KPN-manager Sven Drillenburg Lelijveld: “Zo kan het kind op het bord kijken, spieken of naar het leukste meisje van de klas gluren. Zo nodig gaat de stoel mee van lokaal naar lokaal. Klasgenoten kunnen hun tekeningen laten zien, een praatje maken of een spelletje doen. Voor de groep voelt het alsof het kind weer even terug is in de klas. Het zieke kind kan een deel van de lessen volgen, voelt zich minder alleen en doorstaat de ziekte beter.”

Zo’n vierhonderd KPN-vrijwilligers reiken stoelen uit en ruimen eventuele problemen uit de weg. Drillenburg Lelijveld: “Vrijwel allemaal vinden zij het dankbaar werk. Voor kinderen die door ziekte maandenlang niet naar school ‘KPN verbindt mensen’ komt in dit project heel nadrukkelijk kunnen, is het heel fijn als ze weer even met hun klasgeno- naar voren.” Het project is begonnen in 2008 en slaat enorm ten kunnen meedoen. Het project KlasseContact maakt dat aan. Op de wachtlijst staan tienduizend kinderen, maar die kan KPN niet allemaal helpen. Er zijn nu 260 chatstoelen in mogelijk met chatstoelen. Het project maakt deel uit van omloop, en er komen er tweehonderd per jaar bij. Drillenburg het KPN Mooiste Contact Fonds. Dit fonds organiseert het Lelijveld: “De kosten hebben we al gehalveerd – nu is het symposium waarmee de Week tegen Eenzaamheid opent en sponsort Battle of Concepts, de wedstrijd die studenten zaak om meer partners te vinden die willen meebetalen.”

Aan tafel met je buren Resto VanHarte zet buurtrestaurants op, Resto’s, waar wijkgenoten elkaar kunnen ontmoeten. Vaak eten de wijkagent, de imam of de sociaal raadsman mee en vertellen over hun werk in de wijk. Daarnaast zijn er thema-avonden die georganiseerd worden met wijkbewoners en wijkorganisaties, zoals de viering van de Dag van de Vrouw, het offerfeest

en Sinterklaas. Ook is er hulp bij financiële administratie. Bij Resto VanHarte leert u nieuwe mensen kennen. Resto VanHarte brengt vrolijkheid en dynamiek in de wijk. Kom mee eten Resto VanHarte is inmiddels gevestigd in 27 steden. Kijk of uw stad daar ook bij zit, op www. restovanharte.nl. Om te reserveren belt u het gratis telefoonnummer 0800-0151 op maandag t/m vrijdag tussen 09.00 en 12.30 uur. Reserveren kan vanaf tien dagen van tevoren. Een 3-gangenmaaltijd kost € 6,-, met Stadspas € 3,-. Kinderen tot 12 jaar betalen de helft. Resto VanHarte houdt rekening met vegetariërs en halal-wensen.

Bezoek Resto VanHarte bij u in de wijk en kom mee eten!

• door Mariëtte Heres

Denktank Battle of Concepts daagt studenten uit om te bedenken hoe ICT kan worden ingezet om gevoelens van eenzaamheid onder jongeren te bestrijden. Medewerker Eveline Verbunt (26) vertelt:

initiatieven waarbij ICT wordt ingezet om jongeren aan elkaar te verbinden. De initiatieven moeten kunnen worden gerealiseerd door bedrijven. CMOnet biedt aan te helpen om de ingezonden ideeën ook daadwerkelijk te realiseren. Deze Battle wordt gefinancierd door Coalitie Erbij en het KPN Mooiste Contact Fonds.”

Wat doet Battle of Concepts? “Wij zijn een online denktank waar bedrijven of organisaties lastige vraagstukken kunnen neerleggen waarover studenten en young professionals kunnen meedenken. Het kan gaan om productvernieuwing, maar ook om bijvoorbeeld gebiedsontwikkeling of maatschappelijke vraagstukken.” En nu is er dus een Battle of Concepts tegen Eenzaamheid? “Ja, in opdracht van Coalitie Erbij vragen we studenten om nieuwe manieren te bedenken om jongeren tussen de 12 en 24 jaar een helpende hand te reiken. Het moet gaan om

Wat kunnen deelnemende jongeren winnen? “De beste inzender krijgt 1500 euro. Het totale prijzengeld is 5000 euro. De twintig beste inzenders krijgen allemaal een percentage daarvan, omdat het ons juist gaat om de combinatie van ideeën.”

Bij Resto VanHarte is iedereen welkom! Zes uur, etenstijd. Gezellig met z’n allen aan tafel en met een bord lekker eten de dag doornemen en naar elkaars verhalen luisteren. Zo gaat dat in de Resto’s van Resto VanHarte. Bij Resto VanHarte staan lekkere, goedkope maaltijden op de kaart en iedereen is van harte welkom!

Jullie zijn ook met het idee gekomen van de Langste Eettafel van Nederland, hoe dat zo? We bedachten dat het leuk zou zijn om in de zomer ditzelfde idee groter aan te pakken. En het is een groot succes geworden. We eten bij de Langste Eettafel met 650 mensen gezamenlijk aan tafel en nodigen ook hier al die belangrijke mensen met spilfuncties uit. We noemen het de tafel van de toekomst, met alle culturen, nationaliteiten en religies eromheen. We willen een verenigd Nederland, waarin we onbekendheid en onbegrip overbruggen.

Een ideeënwedstrijd over hoe ICT jongeren kan verbinden

Stap 5: Deel je ervaringen en foto’s van jouw eettafel op onze website. De mooiste inzendingen maken kans op een gezelschapsspel.

cabaretier

KlasseContact brengt zieke kinderen in de klas

Jullie willen de leefbaarheid in de wijk vergroten, hoe? Nederland is veranderd. Er zijn nu bijvoorbeeld meer culturen en religies. De eettafel verbindt generaties, nationaliteiten, culturen en religies. We willen dat het samen eten de verbintenis met de samenleving vergroot. We nodigen daarom ook mensen uit die in de wijk spilfuncties vervullen. Zo komen de wijkagent, de verpleegkundige, de imam, iemand van de thuiszorg of de bibliotheek bij ons langs. Deze mensen vertellen wat ze doen in de wijk, zodat iedereen ze leert kennen. Dat geeft een gevoel van wijkverbondenheid.

Wij adviseren en trainen gemeenten en organisaties bij de aanpak van maatschappelijke vraagstukken, zijn schakel tussen praktijk en beleid en spil in vele netwerken. Als partner in Coalitie Erbij doen wij actief mee met de Week tegen de Eenzaamheid. Wij organiseren debatten en bijeenkomsten, hebben zitting in de jury van Battle of Concepts en helpen mee de beste ideeën in praktijk te brengen. Zo werken wij aan praktische oplossingen voor sociale problemen. Meer informatie: www.cmonet.nl

De Centra voor Maatschappelijke Ontwikkeling (CMO’s ) zijn sociaal expert en hebben veel regionale en sociale kennis in huis die zij graag met u delen. CMO’s werken not-for-proﬁt en dichtbij de praktijk - in de regio.

Wie doen er mee? “Alle jongeren tot en met 30 jaar die studeren of afgestudeerd zijn aan een HBO-instelling of een universiteit mogen zich inschrijven. In ons bestand staan tienduizend jongeren.” Waarom doen jongeren mee? “In de praktijk gaat het vaak om ambitieuze derde- en vierdejaars studenten die zich graag willen profileren bij bedrijven. Natuurlijk is het geld mooi mee genomen, maar jongeren doen het ook omdat ze het leuk, leerzaam of verslavend vinden. Studenten kunnen punten verdienen voor een ranking op onze site en soms ook studiepunten. Iedereen krijgt persoonlijk feedback op zijn of haar idee.” Wanneer weten we wat het beste idee is? “Begin augustus wordt de winnaar online bekend gemaakt. De prijsuitreiking vindt plaats op het KPN symposium over ICT en Eenzaamheid op 22 september.” Ben je zelf wel eens eenzaam? “Die vraag hebben we onszelf wel gesteld tijdens de brainstorm. Maar nee, eigenlijk niet. Ik ben gezegend met lieve vrienden en een warme familiekring. Maar ieder leven kent wel moeilijke momenten. Bijvoorbeeld als je relatie uit gaat of een dierbare ernstig ziek wordt. Dus ik kan me er wel iets bij voorstellen.” www.battleofconcepts.nl www.cmonet.nl

• door Hille Takken

Krant tegen Eenzaamheid

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Sociaal Konvooi

Mijn vangnet

Uithuilen op de schouder van een vriend, goede gesprekken met een vriendin, even een praatje maken met je broer: voor de meeste mensen is intiem contact een eerste levensbehoefte. Vooral op de momenten dat het even niet lekker gaat, zijn vrienden en familieleden een vangnet. Negen mensen over hun Sociaal Konvooi, hun vangnet. • door Janneke Donkerlo Joke Rumke (87)

Hassan Hemdani (50) “Ik heb twee lieve kinderen die me vaak opzoeken”

Ik woon al vijf jaar in een verpleegtehuis. Vorig jaar is mijn echtgenoot overleden. Hij woonde nog zelfstandig. Elke dag kwam hij me trouw opzoeken, een lieve en gezellige man. In het verpleeghuis zat ik als het ware in de wachtkamer: ik wachtte elke dag tot hij kwam. En nu is hij weg, voorgoed, en ben ik voor mijn gevoel helemaal alleen. Gelukkig heb ik twee lieve kinderen die me vaak opzoeken. En ook mijn derde ‘kind’, een vrouw voor wie ik altijd als een moeder ben geweest, komt elke week. Zij is mij nu dierbaarder dan ooit.

“Over problemen praat ik niet zo gauw”

“Ik mis mijn ouders erg, ook al bellen we elke dag” De belangrijkste mensen in mijn leven zijn mijn familieleden. Mijn vader is niet alleen mijn vader maar ook mijn beste vriend en adviseur. Helaas wonen mijn ouders in Marokko. Ik mis ze erg, ook al bellen we elke dag. In Nederland zie ik mijn zuster en neven regelmatig. Andere vrienden heb ik niet, daar heb ik geen tijd voor; ik heb twee schoonmaakbanen, het leven is duur. Na mijn werk ga ik sporten en ben ik bij mijn vrouw. Soms voel ik me eenzaam, omdat mijn vrouw en ik elkaar niet altijd goed begrijpen. Gelukkig kan ik daar goed met mijn zuster over praten.

Als projectontwikkelaar kom ik veel mensen tegen met wie ik leuk contact heb. Je zegt: kom eens langs, je kletst wat met elkaar. Over problemen praat ik niet zo gauw, ik ben erg van de zelfredzaamheid. Maar toen mijn vrouw na de geboorte van onze tweede ernstig ziek werd, was ik wel blij dat ik bij familie en vrienden mijn ei kwijt kon en mijn emoties kon delen. Die vrienden ken ik nog van school en studie. Ze wonen op afstand, maar als er wat is bellen we elkaar. De diepgang die ik bij hen ervaar, is echt uitzonderlijk.

Eigen kinderen heb ik helaas nooit gehad en vorig jaar is mijn man - na een lang ziekbed - overleden. Sindsdien zijn er veel kinderen in mijn leven: ik lees voor op een kinderdagverblijf, ik heb drie oppasadressen en voor de kleinkinderen van een vriendin ben ik oma Mie. Oorspronkelijk waren mijn broers en zussen alles voor mij, maar voor hen ben ik altijd de oudste zus gebleven die geen hulp nodig heeft. Met vriendinnen kan ik lachen, maar ook huilen. Regelmatig ontmoet ik trouwens nog leuke nieuwe mensen. Ik ben zelfs weer aan het daten. Kortom, ik voel mij vitaler dan ooit.

Buurtbewoner Frits (83) gaat wekelijks een potje schaken in het Huis van de Buurt in een zorgcentrum in Amsterdam. Hij zit nu ook in de vrijwilligerscommissie. Sinds kort gaat de Somalische alleenstaande Hasna naar de ontmoetingsgroep voor moeders met baby’s in een buurthuis in het Utrechtse Overvecht. En Yassine werd aangesproken door de straathoekwerker en organiseert nu zelf met jongeren een huiswerkklas en sportactiviteiten in de buurt. mensen vroegtijdig signaleert en helpt, voorkomt dat vereenzaming, en dure zorgkosten.

Welzijnsorganisaties organiseren voor ouderen en jongeren activiteiOuderenadviseurs en maatschappe- ten om een sociaal netwerk op te lijk werkers gaan letterlijk de deuren bouwen. Met vrijwilligers en een langs. Om in gesprek te komen met goed gesprek of door bijvoorbeeld sporten beweegactiviteiten. mensen die sociaal vast dreigen te lopen. Soms sluipt eenzaamheid Welzijnsorganisaties zijn ingebed erin omdat je vrouw net is overlein de buurt en ontwikkelen steeds den. Beginnende dementie kan je nieuwe diensten als de buurt aan huis gekluisterd houden. En daarom vraagt. Ze werken samen eenzaamheid is een valkuil voor met scholen, sportclubs, gemeentemigranten en jonge ouders die lijke instanties, woningcorporaties, worstelen met opvoedproblemen. politie, huisartsen en thuiszorg, Als een maatschappelijk werker GGD en GGZ. samen met vrijwilligers deze

Welzijn werkt preventief

‘Voorkom eenzaamheid, versterk je Sociaal Konvooi’ FORUM, Instituut voor Multiculturele Vraagstukken vervult als netwerkpartner van de Coalitie ErbijJ een actieve rol in het bespreekbaar maken van eenzaamheid. Daarom organiseert FORUM een landelijke bijeenkomst in Den Haag op 26 september en een lokale bijeenkomst in Amsterdam op donderdag 29 september. FORUM besteedt in de beide bijeenkomsten aandacht aan het zichtbaar maken van de beleving, denkbeelden en ervaringen van senioren rondom hun sociale contacten in relatie tot eenzaamheid. Uit eerdere FORUM bijeenkomsten blijkt dat (niet westerse) senioren behoefte hebben aan fysieke en digitale ontmoeting met zowel andere senioren als jongeren. Tijdens de bijeenkomst vinden twee ontmoetingsronden plaats. Senioren, jongeren en de aanwezige professio-

Jan Hoogakker (52)

nals gaan met elkaar in gesprek gaan over hoe je de fysieke ontmoeting en digitale ontmoeting tussen senioren onderling en tussen senioren en jongeren kan stimuleren. Om daar nog extra invulling aan te geven worden de aanwezigen uitgenodigd om met de landelijke en lokale politiek in gesprek te gaan. De positie van met name migrantensenioren is nog onderbelicht en hierover wordt nog weinig gesproken. FORUM werkt om die reden aan een publicatie en draagt bij aan de Week tegen Eenzaamheid. Voor deze bijeenkomsten worden senioren, jongeren, landelijke en lokale politiek, vrijwilligersorganisaties en maatschappelijke instellingen uitgenodigd. U kunt zich aanmelden via onze website www.forum.nl/agenda.

Nadia Bedeker (20)

“Zonder vrienden kan ik niet”

“Een van mijn vriendinnen zie ik als mijn zusje”

Annemiek Lakeman (61) “Met vriendinnen kan ik lachen, maar ook huilen”

Welzijn en eigen kracht samen!

Eenzaamheid is er in alle soorten en maten en overal, maar de oplossingen liggen vaak vlakbij! Welzijnsorganisaties werken daaraan. Samen met bewoners.

Mark Arling (36)

Eenzaamheid vanuit een sociaal en cultureel perspectief

Sinds kort weet ik dat ik uitgezaaide longkanker heb. Met familie heb ik wel contact, maar mijn eerstelijns vangnet bestaat toch vooral uit een gevarieerde groep vrienden en vriendinnen. Als ik het ziekenhuis in of uit moet, gaat er steeds iemand met me mee. De meeste mensen die ik ken, woonden jarenlang bij mij in dezelfde buurt. En omdat ik nooit heb samengewoond, heb ik altijd veel tijd gehad voor vriendschappen. Een deel van de tijd ben ik graag alleen, maar zonder vrienden kan ik niet. We zijn er altijd voor elkaar, in goede en slechte tijden.

Ik woon met mijn moeder en mijn broertje, maar mijn vriendinnen zie ik tien keer vaker. Dat komt, mijn moeder werkt overdag en ik werk ‘s avonds in de horeca. Met een aantal collega’s ben ik inmiddels goed bevriend. We zien elkaar ook buiten het werk; lekker chillen in het park, praten over vriendjes. Eén vriendin ken ik al heel lang, vanaf mijn geboorte. Onze moeders waren tegelijkertijd in verwachting. Ik zie haar als mijn zusje. Op een avond belde ze in paniek, haar broer werd vermist. Ik ben meteen naar haar toegegaan en was drie weken lang elke dag bij haar.

Johan Visser (45)

Charles Smulders (75)

“Die erkenning deed me echt goed”

“Een van mijn twee jeugdvrienden is aan het dementeren”

Anne Koolschijn (35) “Mijn telefoonrekening is altijd veel te hoog”

Vriendinnen zijn heel belangrijk voor mij, ik kan me het leven niet voorstellen zonder hen. Eentje ken ik nog van de kleuterschool, anderen vanaf mijn 15e/16e. Vroeger gingen we veel uit, met kinderen is dat nu minder. We bellen nog steeds zowat dagelijks, of in ieder geval een paar keer per week. Mijn telefoonrekening is daardoor altijd veel te hoog. Nu ik tijdelijk niet werk, ga ik wel vaker met mijn baby bij mijn vriendinnen thuis op bezoek. Ook mijn zus zie ik regelmatig. En in het dagelijks leven is mijn man natuurlijk ook erg belangrijk. Grote problemen heb ik gelukkig nooit gehad.

Toen ik een tijdje terug in het ziekenhuis lag, kwam ik erachter wie mijn echte vrienden zijn. Mensen voor wie ik vaak klaar stond, hebben niets van zich laten horen. Dat was behoorlijk confronterend. Het hebben van een hondje helpt bij het maken van nieuwe vrienden. Maar ik ben nu wel voorzichtiger geworden. Op mijn werk geef ik mezelf nog wel voor honderd procent. Ik ben zelfstandig meubelen interieurschilder, klanten kunnen altijd van mij op aan. Toen ik laatst jarig was, kreeg ik van een klant een bos bloemen en er was een grote taart. Die erkenning deed me echt goed.

Ik heb een zware tijd achter de rug. Mijn vrouw is twee jaar geleden overleden. Ze was dement, de aftakeling duurde tien jaar. In die tijd had ik veel steun aan mijn vier kinderen, verschillende kennissen en twee trouwe jeugdvrienden van de lagere school. Een van die twee is nu ook aan het dementeren, maar de andere vriend en ik zoeken hem trouw elke week op in het verpleegtehuis. Verder ben ik voorzitter van de vereniging van eigenaren van het pand waar ik woon. Met de buren heb ik goed contact, eentje helpt mij soms met de computer. Met mijn nieuwe vriendin ga ik graag naar filmfestivals.

1zaamheid = foto Joop van Reeken

Eenzaamheid leert bidden. Antoine Bodar priester

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Krant tegen Eenzaamheid

Voorkom eenzaamheid

“Vriendschappen zijn Een gesprek met belangrijk” Gerdi Verbeet (1951),

Steun van je

Sociaal Konvooi

voorzitter van de Tweede Kamer, over manieren om eenzaamheid te voorkomen. “Met een drukke baan is het belangrijk om vriendschappen op peil te houden. ‘Het wordt nu tijd dat jij mij weer eens belt’, gaf een vriendin een keer aan. Je moet vrienden hebben die zo eerlijk tegen je durven zijn. Ik heb zelf ook gevraagd: ‘Als ik niet vaak genoeg met jou contact opneem, trek dan maar aan mijn jas.’ Ik wil dat mijn vriendennetwerk goed blijft, want aan dit werk komt ook een eind. We moeten gedurende de drukke tijd in ons leven onze vrienden en familie niet verwaarlozen. Dat zijn de mensen waar we op terugvallen. “Veel van je warme, hechte relaties bouw je eigenlijk al vroeg op. Ik vind het fijn dat ik een vriendin heb die mijn kinderen ook al kende toen ze klein waren. De vriendschappen die lang duren, die kunnen een stootje hebben. Maar je moet ze wel onderhouden en dat vraagt aandacht. En ik wil ook nog een goede dochter en een goede oma zijn. Ik wil niet dat mijn kleinkinderen ineens 18 zijn, terwijl ik ze amper heb gezien.

foto Eric van Nieuwland

‘Het is vreselijk om het gevoel te hebben dat je niet meer de moeite waard bent.’ “Het grootste probleem van oudere mensen is eenzaamheid. Velen onder hen hebben geen kring waar ze op kunnen terugvallen. Het is vreselijk om het gevoel te hebben dat je niet meer de moeite waard bent en niet meer gezien wordt. Het is eenzaam als je het gevoel hebt dat er geen belangstelling meer voor je is. Maar het blijft wel een wisselwerking: je moet ook interesse in anderen tonen en het initiatief nemen. “Voor echt contact is interesse over en weer nodig. Sommige mensen willen vooral over zichzelf praten en zijn hun sociale vaardigheden verleerd. Als een eenzame bezoek krijgt, is het niet handig als de bezoeker alleen maar te horen krijgt dat er nooit iemand komt. Dat geldt overigens lang niet voor alle oudere mensen. Ik vind het altijd een feest om bij mijn moeder op bezoek te gaan. Zij heeft Alzheimer en zit in een verzorgingshuis. Het is haar kracht dat mensen bij

‘Mensen gaan niet dood van de vieze ramen.’ “Mijn vader liet altijd alle sociale contacten over aan mijn moeder. Hij belde nooit vrienden en nam geen initiatief. Hij is twaalf jaar geleden overleden, maar ik denk dat hij het heel moeilijk

... dat er bijvoorbeeld... helemaal niemand is... Terwijl je daar wel keiveel behoefte aan hebt. Hans Teeuwen

(uit Hard en Zielig)

5 Ken je heel veel mensen,

maar je vermoedt dat er niemand voor je klaar staat als je het echt nodig hebt? Eenzaamheid kun je voorkomen, door te investeren in je sociale vangnet. In wie zou jij willen investeren? Wat brengt jullie dichter bij elkaar?

5 Soms neemt de kwaliteit van je con-

tacten enorm toe als je echt even de tijd neemt voor iemand. Word je gebeld, zet de televisie dan uit. En laat je telefoon eens thuis als je afspreekt. Plan je weekeinden minder vol. Less is more!

5 Maken ruzie en onbegrip meer kapot Samen sterk tegen eenzaamheid ouderen!

Feiten over eenzaamheid onder ouderen: • In Nederland voelt een miljoen ouderen zich vaak eenzaam, waarvan 200.000 zelfs extreem eenzaam. Zij krijgen slechts eens in de vier weken bezoek. • In zorginstellingen krijgen meer dan 10.000 ouderen nooit bezoek. • Zelf actief blijven of deelnemen aan (laagdrempelige) activiteiten vermindert eenzaamheid. Hier doen wij als Riki Stichting iets aan door onze acties. We werken hierbij langdurig samen met ruim 40 verzorgingshuizen, Zonnebloemafdelingen en basisscholen door heel Nederland. Wij hebben een 4 seizoenen beleid wat inhoudt dat wij vier keer per jaar een grote actie organiseren. Met Pasen en met Kerst brengen basisschoolleerlingen en vrijwilligers van de Zonnebloem 16.000 pakketjes persoonlijk thuis bij de ouderen.

• door Mariëtte Heres

Wat je zelf kunt doen

zaamheid =

Het speerpunt van de Riki Stichting is het verbeteren van het welbevinden van ouderen. Eén van de belangrijkste aandachtspunten hierbij is het verminderen van eenzaamheid.

had gekregen als hij alleen was overgebleven. Hij was vast niet verder gekomen dan de krant en de televisie. Ik zie vaak dat vrouwen het gezin en de sociale contacten organiseren. Maar vrouwen: laat die man ook eens de kinderen bellen! “Mensen gaan niet dood van de vieze ramen, maar wel van eenzaamheid. Velen hebben het angstvisi oen om in eenzaamheid te vervallen als ze ouder worden. Zorg er dus voor dat je een stevige kring opbouwt voor als je zelf ouder bent.”

haar willen zijn. Ze laat altijd haar waardering merken als ik langs kom. Voor goed contact is er interesse over en weer nodig. Ouderen moeten ook initiatief nemen om aan de ander iets te vragen, bijvoorbeeld: ‘hoe is het met uw kinderen?’ Dan is er gelijkwaardigheid.

dan je lief is? Is het slikken of stikken? Kies er vaker voor om iemand te vergeven.

telzorg, het Leger des Heils of bij Vereniging De Zonnebloem.

5 Bij Sensoor 0900 0767 kun je terecht voor een (anoniem) telefoongesprek. Op luisterendoog.nl van Humanitas kun je anoniem chatten. Jongeren die niet lekker in hun vel zitten, kunnen terecht op www.gripopjedip.nl.

Anderen helpen hun sociale vangnet te versterken

5 Met

• Aandacht geven doet altijd goed. Soms

Bij de herfstactie is het thema samen spelletjes doen, een laagdrempelige activiteit waarbij ‘oud en jong’ bijvoorbeeld samen bingo spelen.

in de buurt.

De vele hartverwarmende reacties van de ouderen geven aan dat wij voorzien in een enorme behoefte.

Wat gaat u doen voor de ouderen bij u in de buurt?

Samen sterk tegen eenzaamheid! Voor meer informatie: www.rikistichting.nl

je aan voor leuke activiteiten juist als je je niet eenzaam voelt.

een positieve instelling zul je meer en betere contacten hebben dan met een negatieve.

5 Het kan te moeilijk zijn om van de ene op de andere dag een groot sociaal netwerk op te bouwen. Maak dan een stappenplan en begin met lagere doelen.

5 Ga eens kijken in het buurthuis bij jou 5 Wil je liever niet alleen wonen, zoek

dan contact met SO-link. Deze organisatie koppelt serieuze studenten die een kamer zoeken aan alleenstaande ouderen. Kijk op www.solink.nl.

5 Vind je het moeilijk om het alleen te

doen? Zoek dan steun bij maatschappelijke organisaties bij jou in de buurt, bij bijvoorbeeld een lokaal steunpunt man-

We leren mensen kennen op allerlei verschillende manieren, bijvoorbeeld tijdens een studie, een baan of door een vereniging of de buurt. In de relaties die we aangaan met deze contacten hebben we verschillende rollen. Zo ben je bijvoorbeeld een voetbaltrainer, secretaris van een vereniging, de buurman en docent. In deze rollen bestaan er formele verwachtingen van hoe je met elkaar omgaat. Het zijn nog geen warme, hechte relaties, maar ze kunnen daar

word zelf vrijwilliger! Zo leer je nieuwe mensen kennen. Kies werk dat bij je past. Het hoeft niet per se sociaal werk te zijn. Misschien wil jij liever samen wilgen knotten.

5 Verstuur eens een ansichtkaart.

5 Anticipeer op mindere tijden en meld

We bouwen allemaal gedurende ons leven een Sociaal Konvooi op. Het konvooi is een persoonlijk netwerk, gebaseerd op sociale steun. Steun bepaalt hoe iemand om kan gaan met de effecten van stress. Een konvooi bestaat dus uit de personen die iemand sociale steun geven en waarvan hij of zij dat ontvangt.

5 Of

Tijdens de eenzame zomermaanden organiseren wij de ‘Zomerhartenwensen’ actie. De verzorgingshuizen en Zonnebloemafdelingen waar wij mee samenwerken mogen dan 10 hartenwensen van hun bewoners/ gasten vervullen. Bij veel huizen komen dan leerlingen om in gesprek te gaan met de ouderen over hun hartenwensen; een prachtig contactmoment.

dat je meer of betere contacten wilt? Bedenk dan dat je lang niet de enige bent. Spreek jezelf begripvol toe en moedig jezelf aan om vaker contact te maken met anderen.

Wat is een Sociaal Konvooi?

gere tijd, ga dan op zoek naar een maatje of een buddy. Dat is een vaste vrijwilliger die je thuis bezoekt of samen met jou iets onderneemt. Informeer eens bij uw gemeente (WMO-loket) of vrijwilligerscentrale.

5 Vraag je af wat jij voor iemand kunt

5 Voel je je verlegen of schaam je je om-

Eenzaamheid is vaak het gevolg van ingrijpende gebeurtenissen in ons leven, zoals een scheiding, ziekte of het overlijden van een dierbare. Op deze momenten vallen we terug op vrienden en familieleden. Daarom is het dus belangrijk om na te denken over de vraag: wie zijn er voor jou als jij het echt nodig hebt? En voor wie ben jij er in moeilijke tijden? Door een stevig vangnet op te bouwen en te investeren in je sociaal konvooi, kun je eenzaamheid te voorkomen.

5 Als je graag contact wil voor een lan-

In de verzorgingshuizen vinden ook activiteiten plaats waarbij oud en jong elkaar ontmoeten zoals samen ontbijten, kerstversiering maken, liedjes zingen of knutselen. Samen een activiteit doen verbindt en geeft veel plezier. Het zijn waardevolle ontmoetingen waarbij wederzijds respect en begrip ontstaat tussen jong en oud. Wij zijn ervan overtuigd dat met name herhaalde aandacht structureel bijdraagt aan het verminderen en voorkomen van eenzaamheid.

doen. Zo versterk je ook meteen je eigen vangnet.

Eén op de tien Nederlanders voelt zich vaak eenzaam. Dat is te voorkomen door te investeren in je Sociaal Konvooi, het sociale netwerk om je heen.

5 Een tip voor professionals: Movisie

biedt op www.movisie.nl een databank effectieve sociale interventies. Deze databank biedt sociale professionals een steuntje in de rug bij het beantwoorden van de vraag ‘wat werkt’? Het bevat informatie over de effectiviteit van specifieke methoden en stimuleert de uitwisseling van praktijkervaringen zodat men van elkaar kan leren.

maakt een glimlach al het verschil. iemand jouw aandacht probeert vast te houden vraag dan eens of diegene tevreden is over haar sociale contacten. • Voor mensen met een beperking, gaan dingen soms te vlug. Verbijt je dan niet over de verloren tijd, maar geniet van de onthaasting. • Probeer niet om iemands eenzaamheid weg te nemen, maar vraag je af hoe je steun kunt bieden. • Vraag mensen mee uit eten. Denk bijvoorbeeld aan ‘open eettafels’. • Wijs mensen op websites waar lotgenoten en mensen met dezelfde hobby’s met elkaar mailen/chatten. • Let op de wederkerigheid van een contact: bied een luisterend oor aan en stel jezelf open op. • Vraag je buren of collega’s of ze samen willen sporten.

• Als

— Deze tips komen ondermeer van www.eenzaam.nl en www.eenzaamheid.info —

naar toe groeien. Deze groep contacten is heel veranderlijk. Als je bijvoorbeeld gaat verhuizen, dan verwateren deze contacten snel. Daarnaast hebben mensen ook warme en hechte relaties nodig, met familieleden of vrienden, die minder afhankelijk zijn van verwachtingen die de rollen met zich meebrengen. Dat zijn de mensen op we kunnen terugvallen als het echt nodig is. Preventie Het opbouwen van een Sociaal Konvooi begint al op jonge leeftijd, maar verandert gedurende ons leven: sommige relaties verwateren, anderen worden sterker. Het is belangrijk om blijvend aandacht te geven aan de relaties die wat voor je betekenen. Veel mensen verwaarlozen hun contacten, waardoor hun Sociaal Konvooi te dun wordt. Bij grote levensveranderingen is het risico op eenzaamheid dan veel groter. Het Sociaal Konvooi speelt dus een belangrijke rol in de preventie van eenzaamheid. Daarom is het motto van de Week tegen Eenzaamheid: Voorkom eenzaamheid, versterk je Sociaal Konvooi.

• door Mariëtte Heres Bron: Convoys of the Life course: Attachment, Roles and Social Support – Kahn en Antonucci, University of Michigan. Met dank aan Prof. Dr. Jenny Gierveld

Krant tegen Eenzaamheid

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Kunst

Eenzaamheid kunstzinnig benaderd Om het taboe rond eenzaamheid te doorbreken zijn nieuwe manieren nodig om erover te kunnen praten. In een project van Young Designers & Industry ontwikkelden acht kunstenaars en ontwerpers ieder een eigen vorm. Ze zijn te zien op deze pagina en op www.ydi.nl.

eenzaamheid een existentiele levenskracht is die omarmd moet worden. Verwerp het verzet tegen eenzaamheid en vind een uitweg uit deze IK-maatschappij. Mail uw bevindingen naar lamp@ eenzaam.nu en maak kans op gratis verlichting!

ONTDEK DE KRACHT VAN EENZAAMHEID EN MAAK KANS OP GRATIS VERLICHTING!

nee ja

Geeft u dan graag anderen de schuld van uw eenzaamheid?

A meditatief wandelen zorgeloos tuinieren lekker ademen gezond eten andere vormen van zelfverrijking, nl. ...

nee

Staat u regelmatig stil bij uw eigen eenzaamheid?

Fungeert uw sociale netwerk als vangnet in uw persoonlijke eenzaamheidsproblematiek?

nee

Bent u nooit bang om alleen te zijn?

nee

Geniet u ervan als anderen stil staan bij uw eenzaamheid?

nee

Vindt u het fijn als een onbekende zich bemoeit met uw eenzaamheid?

Heeft u vaak het misplaatste gevoel dat anderen wel een gelukkig leven leiden?

nee

Zoekt u ook graag eenzame mensen op die alleen achter de geraniums zitten? ja

Wilt u graag andere mensen redden?

Schaamt u zich voor de daden of gevoelens van iemand in uw naaste omgeving?

nee ja

nee

Denkt u dat juist het sparen van anderen, door niet te communiceren over eigen of andermans pijn, over en weer gevoelens van eenzaamheid veroorzaakt of vergroot?

nee

Probeert u iemand te veranderen?

nee

Voelt u soms schaamte voor dingen die u zelf doet of laat? ja

nee nee

nee

Iemand in uw naaste omgeving heeft pijn, kunt u hiervoor gemakkelijk ruimte maken?

nee

Wilt u voortdurend bevestigd worden door anderen?

nee

Zijn er mensen die het allemaal stukken slechter doen dan u?

nee

SCHRIJF

nee

stilte@eenzaam.nu

Ik ben eenzaam en vraag u dit kaartje goed te lezen en dan door te geven aan iemand anders.

C u beperkt de overlast van uw eenzaamheid in het geheel niet.

Heeft u pijn, of gevoelens van eenzaamheid die veroorzaakt worden door iemand anders?

Weet u wat de ander beweegt u pijn te doen?

LUISTER

nee nee

Heeft u de neiging de ander dezelfde pijn toe te brengen als hij of zij u toebrengt?

ja nee

Kunt u zich voorstellen dat mensen elkaar pijn doen vanuit eenzaamheid?

nee

Raakt de eenzaamheid van iemand uit uw naaste omgeving uzelf?

Heeft u de neiging oeverloos te praten over (andermans) problemen?

nee

VERGEEF

Bent u helemaal niet eenzaam, kent u geen mensen die eenzaam zijn en/of heeft u geen idee waar dit over gaat?

een eenzaam persoon. luister@eenzaam.nu

Het is mij opgevallen dat u eenzaam bent en dat u hier niet graag over praat met mij. Daarom nodig ik u uit om de bijgesloten EENZAAMHEIDSWIJZER te doen. de EENZAAMHEIDSWIJZER te doen die u kunt downloaden op www.eenzaam.nu

: harde, korstige eenzaamheid

Mauya

Auksalak

: smeltende eenzaamheid

Kiksrukak

: geglazuurde eenzaamheid in de dooi

Aniu

: samengedrukte eenzaamheid

Katiksunik

!LSÂ&#x;JEÂ&#x;INÂ&#x;DEÂ&#x;ESKIMOTAALÂ&#x;HETÂ&#x;WOORDÂ&#x;SNEEUWÂ&#x;VERVANGTÂ&#x;

: lichte eenzaamheid die diep genoeg is DOORÂ&#x;EENZAAMHEID Â&#x;WWW SITUATIESVANEENZAAMHEID NLÂ&#x; om over te kunnen lopen

Eskimoâ&#x20AC;&#x2122;s hebben 22 woorden voor sneeuw. Madelinde Hageman verving in de vertaling het woord sneeuw door eenzaamheid om te ontdekken of eenzaamheid gemakkelijker bespreekbaar wordt als er meer nuances in zijn. Stel dat je het kan hebben over bewegende eenzaamheid, zachte eenzaamheid of korstige eenzaamheid, zou dat een ander gesprek opleveren? In workshops en ontmoetingen verzamelt Madelinde samen met Leontine Hoogeweegen verhalen van mensen over hun situaties van eenzaamheid. Deze zijn te vinden op www.situatiesvaneenzaamheid.nl, waar iedereen (anoniem) een eigen situatie kan toevoegen of herkenning kan vinden.

SMS deze tekst naar de persoon die u pijn heeft gedaan.

Dank voor je kwetsende gedrag. Het heeft me dichter bij mijn eenzaamheid gebracht.

vergeef@eenzaam.nu ja nee

SPREEK UIT

Spreek elke morgen direct na het opstaan deze woorden 7 keer hardop uit met gesloten ogen. spreek@eenzaam.nu

Ik ben dapper en moedig. Ik ben een eenzaam mens tussen eenzame mensen. Ik omarm mijn eenzaamheid omdat ik weet dat eenzaamheid de bron is van verbinding.

Maakt u die eenzaamheid bespreekbaar?

Sillik

: eenzaamheid die doorgebroken kan worden

Mail uw opstel naar opstel@eenzaam.nu

Schrijf een opstel van minimaal 500 woorden waarin u uitlegt dat u niet eenzaam bent en daar niet over wil praten.

Vindt u het vervelend om in kringetjes te blijven ronddraaien?

nee

Praten leidt vaak tot miscommunicatie. Knip het kaartje uit en geef het door.

B door niet naar buiten gaan met overdadig praten met kniesen onder het dekbed door me volledig uit de naad werken via scheldkannonades op internetfora via het volproppen met vet eten door onbegrensde zelfbevrediging middels klagen over het weer door voortdurende schoonmaakwoede via extreme vechtsport op straat middels veel drank en/of drugs door andere vormen van zelfkastijding

Maakt u makkelijk diepgaand contact op zielsniveau met een ander?

nee

nee nee

nee

A door in uzelf te doorgronden waar het gevoel van eenzaamheid vandaan komt en er niet langer voor weg te lopen.

nee

WEES STIL

Kunt u zich makkelijk verbinden met uw eigen pijn?

Hoe beperkt u de overlast van uw eigen eenzaamheid? A of B of C

nee

Is dat de oorzaak van uw eenzaamheid?

nee

Heeft u bepaalde gevoelens waarvan u denkt dat u ze met niemand kunt delen?

nee

Geeft u soms een ander de schuld als uw leven niet gaat zoals u graag wenst?

ja ja

Bent u teleurgesteld in de anderen?

nee

Kunt u uw pijn makkelijk delen met mensen uit uw omgeving?

nee

Bent u van mening dat andere mensen iets aan uw eenzaamheid kunnen doen?

Verwacht u altijd het onmogelijke van uw relaties?

te weinig contact met anderen

Staat u volledig open voor andermans eenzaamheid?

Kijkt u op tegen mensen die het allemaal beter lijken te doen?

Denkt u dat de oplossing van eenzaamheid zich alleen in uzelf bevindt?

nee

Neemt u uzelf soms kwalijk wat anderen in uw omgeving anders hadden kunnen of moeten doen? Schaamt u zich soms voor andermans daden?

nee

te weinig contact met uzelf

Is uw zelfbeeld aangetast in een spiraal van negativisme?

nee

Wat is de oorzaak van uw eenzaamheid?

nee

Maakt contact met een eenzaam mens iets elementairs in u los?

nee

Voelt u zich verantwoordelijk voor de daden van mensen uit uw naaste omgeving?

nee

Ondervinden de mensen in uw omgeving last van uw eenzaamheid?

nee

te beseffen dat eenzaamheid een stil durven te zijn. Meer nog dan de ! existentiĂŤle levenskracht is. eenzaamheid zelf, zorgt de angst Mail uw ervaring naar Zoek een lekkere stoel en ga zitten. Sluit uw ogen, ban laatzitten@eenzaam.nu alle gedachten, volg alleen uw ademhaling, en tel tot Om voor iedereen deinademing eerste staptotvan voor de eenzaamheid voor verdriet LAAT 10. Tel elke en elke uitademing, u bij 10 bent aangekomen. Elke keer dat u een gedachte heeft begint u weermogelijk van voor af aan. eenzaam naar eenheid te en negatieve gevoelens. Daarmee ZITTEN ! maken ontwikkelde lijkt eenzaamheid in deze tijd van Post dit bericht op ... (vul naam in van betreffende persoon)Martijn heeft mij Facebook, Hyves, enorm gekwetst, maar ik vecht niet terug. Van terugVECHT Twitter en al uw vechten komt ruzie en ruzie kent alleen verliezers. Ik Engelbregt de Eenzaamheidsmulti-communicatie het laatste andere â&#x20AC;&#x2122;socialeâ&#x20AC;&#x2122; ga nu in mezelf onderzoeken waarom ik kwetsbaar was gratis en wat ik daarvan kan leren. wijzer, op te halen! op media. taboe. Voortdurend zoeken we aflei- NIET kwetsbaar@eenzaam.nu Stuur deze bon ding van onze eenzaamheid zonder www.eenzaam.nu (anoniem) naar Is het niet durven delen van gevoelens van eenzaamheid de kern van uw probleem?

Helpt het als iemand aan u vraagt waarom u zo eenzaam bent?

nee

OORDEEL NIET

Vind u het prettig om uzelf voor de gek te houden?

nee

Voelt u zich erg verheven boven anderen?

nee ja

Zoekt u bewust contact met vreemden om over uw eenzaamheid te communiceren?

Dus u praat graag met anderen over uw eenzaamheid?

Vindt u het moeilijk om toe te geven dat u zich wel eens eenzaam voelt?

nee

Heeft u een goede reden om zo bang voor uzelf te zijn?

nee

De Bergense kunstenaar Martijn Engelbregt van onderzoeksbureau EGBG.nl deed onderzoek naar eenzaamheid en ontdekte dat de angst voor eenzaamheid zo groot is dat veel mensen niet meer alleen en

Durft u het taboe rondom eenzaamheid persoonlijk te doorbreken?

nee

Zoekt u voortdurend bevestiging bij anderen?

nee

Blijft uw eenzaamheid daardoor onopgemerkt?

Gelooft u dat alleen uzelf iets kunt doen aan uw eenzaamheid?

nee

Kunt u zich overgeven aan uw eenzaamheid?

Een(zaam)heidswijzer â&#x20AC;&#x201C; Martijn Engelbregt

Realiseert u zich voldoende dat weglopen voor eenzaamheid niet de oplossing is, maar het probleem vergroot?

Zet u als u alleen bent automatisch radio, televisie, of andere media aan?

nee

Zoekt u de eenzaamheid regelmatig bewust op?

B â&#x20AC;&#x2122;sociaalâ&#x20AC;&#x2122; netwerken lekker lang bellen extreem shoppen internet porno goede drank & drugs andere vormen van zelfverarming, nl. ...

ja nee

Mail uw ervaring naar oordeel@eenzaam.nu

nee

Zijn er momenten dat u helemaal alleen bent?

Loopt u soms weg voor uw eigen eenzaamheid?

nee

Wat doet u om met uzelf in contact te komen? A of B

Ersertok

: bewegende eenzaamheid

ZELFBEVRIJDING Bel aan bij uw buren en zet daar de televisie uit. Televisie bedwelmt en voert mensen voortdurend met (voor)oordelen. Oordelen komt voort uit vergelijken en vergelijken maakt eenzaam.

Verhalenverzameling â&#x20AC;&#x201C; Madelinde Hageman

: zoutachtige eenzaamheid

nee

Ervaart u schoonheid in dergelijke momenten?

Pokaktok

nee

ACCEPTEER

Ik schaamde me voor onze fouten maar realiseer me nu dat dat onbewust eenzaam maakt. Nu accepteer ik dat we fouten maken en als jullie dat niet accepteren accepteer ik dat.

Legt u zich volledig neer bij uw eenzaamheid?

Gaat u graag alleen uit eten?

nee

Wilt u meer contact met uzelf?

Doet u pogingen om met uzelf in contact te komen?

Houdt u van mensen die zich ten koste van zichzelf voor anderen opofferen?

nee

Verveelt u zich wel eens?

Voelt u zich werkelijk minder eenzaam na het gebruik van dergelijke media?

Wordt er door iemand onvoorwaardelijk van u gehouden? Heeft u goed contact met uw eigen zelf?

nee

Checkt u te pas en te onpas uw mail, telefoon, Facebook, Hyves, Twitter, etc?

Vindt u mensen die zelf hun beste vriend zijn zielig?

Heeft u behoefte aan meer contact?

Heeft u regelmatig diepgaand contact met meer dan drie zeer goede vrienden?

2011 - EGBG Martijn Engelbregt met dank aan Club Interbellum, YD+I, PavĂ¨l van Houten, Christel van der Meer, Johan Andersom, Hessel, Guus, Jack en Marleen Zaam. REAGEER@EENZAAM.NU

EENZAAMHEIDSWIJZER In deze tijd van multi-communicatie lijkt eenzaamheid het laatste taboe. Slechts 32% van de Nederlanders geeft toe zich eenzaam te voelen terwijl 98% gevoelens van eenzaamheid kent. Voortdurend zoeken we afleiding van onze eenzaamheid zonder te beseffen dat

STRIJD MEE VOOR ONZE EENZAAMHEID

Schrijf dit bericht op de â&#x20AC;&#x2122;wallâ&#x20AC;&#x2122; van al uw Facebook vrienden. accepteer@eenzaam.nu

â&#x20AC;&#x2DC;Voidâ&#x20AC;&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; Sarah Carlier

Meer tijd voor mensen â&#x20AC;&#x201C; Dennis Lohuis

â&#x20AC;&#x2DC;Voidâ&#x20AC;&#x2122; (â&#x20AC;&#x2DC;Leegteâ&#x20AC;&#x2122;) is een video van kunstenaar Sarah Carlier, waarin de groep kijkende mensen steeds kleiner wordt, totdat niemand meer over is. â&#x20AC;&#x153;Wanneer ontstaat het gevoel van eenzaamheid?â&#x20AC;? en: â&#x20AC;&#x153;Wat is het verschil tussen je eenzaam voelen en het daadwerkelijk zijn?â&#x20AC;? Sarah Carlier verwacht nooit een helder antwoord te krijgen omdat het een onderwerp is dat je zwijgend deelt. Het is verweven in alle lagen en leeftijden van de bevolking en treedt in verschillende gradaties op. Een leegte die opkomt, verdwijnt maar soms â&#x20AC;&#x201C; hoe verschrikkelijk ook â&#x20AC;&#x201C; blijft...

Dennis Lohuis schildert portretten van mensen terwijl hij met hen in gesprek is over eenzaamheid. Portretschilderen brengt het persoonlijke, het vertragende en het kwetsbare met zich mee. Kan de omgang met eenzaamheid veranderen als dit soort eigenschappen vaker de boventoon mogen voeren?

Videoreportage â&#x20AC;&#x201C; Inge Willems Welke vraag over eenzaamheid durf je niet te stellen, niet aan jezelf en niet aan een ander? In een workshop van Dennis Lohuis en Martijn Engelbregt gingen kunstenaars met hun eigen vraag de confrontatie met de buitenwereld aan. De gesprekken met uiteenlopende mensen waren heel verrassend en persoonlijk.

De schoonheid van kleine dingen â&#x20AC;&#x201C; Maaike Roozenburg Maaike Roozenburg wil met haar project â&#x20AC;&#x2DC;De schoonheid van eenzaamheidâ&#x20AC;&#x2122; het negatieve imago ervan nuanceren. Ze wil ook het beeld ervan meer gelaagdheid geven. Eenzaamheid maakt op momenten deel uit van ieders leven, zij kan zwaar en donker zijn, maar we hebben haar ook nodig om ons te ontwikkelen, om te groeien en te verdiepen. Maaike Roozenburg wil de waarde ervan belichten, haar schoonheid en kracht tonen, het weer een â&#x20AC;&#x2DC;normaleâ&#x20AC;&#x2122; rol in ons bestaan geven. Zodat we erover kunnen praten, er hulp bij kunnen vragen, maar ook ernaar op zoek kunnen gaan of zonder schaamte eenzaamheid kunnen ondergaan.

Als woorden bloemen worden â&#x20AC;&#x201C; Peik Suyling

Diner voor ĂŠĂŠn â&#x20AC;&#x201C; Marina van Goor

â&#x20AC;&#x153;... ze heeft gister nog heel wat afgehuild maar uiteindelijk goed geslapen en kon vandaag wel weer genieten van wat de dag haar bracht. Nogmaals een voorbeeld van wat je eigenlijk wel weet; hoe tekenen je bij jezelf kan brengen en je doet beseffen wat er eigenlijk echt in je leeft op dat moment... Soms moeilijk en pijnlijk maar, in mijn ogen, altijd waardevol! Zoveel mensen zoveel verhalen... een kunstwerk an sichâ&#x20AC;?. Peik Suyling tekent met mensen om levensvragen in beelden om te zetten en voelbaar te maken.

Wie zegt dat eten zonder gezelschap eenzaam is? In pop-up restaurant Sartre komt, zit en eet iedereen alleen. Laat je verrassen door de gerechten van de comfortfood kaart, de Ăźberhippe omgeving met vintage meubelen en vooral... door jezelf. Zoals Sartre al zei: â&#x20AC;&#x2DC;Wie zichzelf goed gezelschap vindt hoeft zich nooit eenzaam te voelenâ&#x20AC;&#x2122;. De eerste pop-up in maart in een oude Brabantse fabriekshal was een groot succes. Houd www.restaurantsartre. blogspot.com in de gaten voor nieuwe locaties.

Workshops om het taboe bespreekbaar te maken Eenzaamheid is van iedereen, maar blijkt moeilijk te delen. In deze workshops ontdek je hoe je eenzaamheid op een verrassende, persoonlijke manier onder woorden brengt en bespreekbaar maakt. In een kleine groep of met een zaal vol mensen. In drie uur, of dertig minuten. Afhankelijk van je vraag en de groep bepalen we het programma. De workshops zijn onderdeel van het project www.situatiesvaneenzaamheid.nl van Madelinde Hageman, ontwerper en Leontine Hoogeweegen, verteltrainer. Vanaf september 2011 trekken zij hiermee het land rond. Heb je interesse, neem dan contact op via mail@madelinde.net of leontine@verteltrainingen.nl.

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Krant tegen Eenzaamheid

Strijders tegen eenzaamheid

Een boek over helden Op 22 september verschijnt het boek “Strijders tegen eenzaamheid” van Paul Hazebroek. Dit boek zal bij de opening van de Week tegen Eenzaamheid worden gepresenteerd. In het boek staan dertien bijzondere verhalen van strijders die zich met hart en ziel inzetten tegen eenzaamheid en sociaal isolement. In deze krant een voorproefje met drie van deze helden: George Wong, Helma van Heerikhuize en Annerieke Vonk.

“Een Chinees die eenzaam is, schaamt zich” Als jongen trok George Wong vanuit zijn dorp in Hong Kong de wereld in op zoek naar werk. Nu, veertig jaar later, zet hij zich als vrijwilliger en bestuurslid van de Chinese ouderenvereniging Chun Pah en het Rotterdamse trefcentrum Wah Fook Wui met hart en ziel in voor Chinese bejaarden in ons land: “Ik probeer ervoor te zorgen dat mensen elkaar ontmoeten, samen dingen doen, elkaar helpen. Dingen dus die ik vroeger zelf zo heb gemist.” Schrijnend Laatst had hij weer zo’n geval aan de hand. Een oude vrouw overlijdt amper twee jaar nadat haar man stierf. Hij komt dit soort gevallen veel tegen, vooral buiten de grote stad. Hoewel hij het Nederlands niet volledig machtig is, hoeft George Wong (57) niet naar woorden te zoeken om uit te leggen hoe schrijnend eenzaamheid onder Chinese ouderen kan zijn. De blik in zijn ogen en de manier waarop hij dan zijn stem dempt, zeggen genoeg. Wong: “Oudere Chinezen hier spreken vaak nauwelijks Nederlands. De meesten begonnen nadat ze hier laag opgeleid kwamen een Chinees restaurant. Ze hebben hard gewerkt maar van integreren in het leven hier, kwam het niet. Wonen ze ergens in een kleinere gemeente, dan hebben ze vaak geen enkel contact buiten de deur. Zulke echtparen leunen heel sterk op elkaar. Als dan een van beiden overlijdt, leeft de overblijver meestal ook niet lang meer. Vaak is die binnen drie jaar ook dood.” Onzichtbaar Wong weet waar hij het over heeft. Al zowat vanaf het moment dat hij zelf dertig jaar geleden van Suriname naar Nederland verhuisde en in Zoetermeer en later in Rotterdam een restaurant begon, onderneemt hij als vrijwilliger actie tegen de “onzichtbaarheid” van de Chinese gemeenschap in ons land en tegen eenzaam-

heid onder Chinese bejaarden. “Het is voor een Nederlander moeilijk te begrijpen wat Chinezen echt denken,” probeert Wong die eenzaamheid te verklaren, terwijl hij ons rondleidt in het ontmoetingscentrum Wah Fook Wui, in een voormalig schoolgebouw aan de Graaf Florisstraat aan de rand van het centrum van Rotterdam. Van eenzaamheid lijkt daar geen sprake. Het gonst er van het Kantonees en Mandarijns. In een zaaltje doet een groep vrouwen op muziek aan Tai Chi. In een ander lokaal spelen mannen Chinees schaak en domino. In de keuken wordt een maaltijd bereid voor bewoners van de seniorenappartementen hoger in het gebouw. Stil Wong komt oorspronkelijk uit Hong Kong. Dat Chinese ouderen in Nederland makkelijk vereenzamen, heeft volgens hem voor een deel te maken met de Chinese mentaliteit: “Nederlanders maken op straat of in de supermarkt makkelijk een praatje met iemand die ze niet kennen. Stap je in een lift, dan groet je elkaar. Maar al sta je in Hong Kong met twintig mensen in een lift, het blijft stil. Chinezen bemoeien zich niet met vreemden, houden afstand. Alsof ze die anderen niet vertrouwen. In hun eigen kring zijn ze wel sociaal en helpen ze elkaar, maar daar buiten leggen ze moeilijk contact.”

• door Paul Hazebroek

1zaamheid = Eenzaamheid is de ergste vorm van armoede die een mens kan treffen Moeder Theresa katholieke zuster

Vereniging Het Zonnehuis maakt het project Zorgvisite mede mogelijk, omdat zij het belangrijk vindt dat de buitenwereld kennismaakt met bewoners en medewerkers die in een zorginstelling wonen en werken. Zorgvisite is een digitale vertaalslag van het project ‘Houd de naaste vast’ dat ging over de noodzaak, maar vooral intrinsieke wenselijkheid om familie en naasten te binden aan de (zorg) organisatie waar iemands geliefde woont of gewoond heeft. Naasten moeten, of liever gezegd willen zich er, net als in de vroegere situatie thuis kunnen voelen en een bijdrage kunnen blijven leveren aan de zorg en het welzijn van hun dierbare. Dat doe je vanuit je emotionele relatie, terwijl je je geen zorgen meer hoeft te maken over de zorg en het veilige onderdak dat het verpleeghuis biedt. En na het overlijden van een bewoner zou het toch niet zo moeten zijn dat

Op (Zorg)visite! www.zorgvisite.nl mensen die dag in dag uit op bezoek kwamen, helemaal uit het oog worden verloren en de band wordt doorgesneden? Op basis van drie boeken Thuis Wezen, Thuis Voelen en Thuis Zijn, hebben de auteurs Tineke van den Klinkenberg en Hetti Willemse gemeend actief op zoek te gaan naar het ‘Thuis Zijn’- gevoel, dat net het verschil maakt tussen ergens wonen en je er thuis voelen. Hun tweeweke-

Avondje uit houdt eenzame oudere geestelijk actief Wilt u weer eens een avond uit? U bent van harte welkom! Gaat u met ons mee? Helma van Heerikhuize en Annerieke Vonk namen met hun stichting Vier Het Leven inmiddels duizenden ouderen van ‘tussen vier muren’ mee op een bezoek aan theater of concert. “Onze gasten blijven geestelijk actief, dat is de kracht van ons concept.” Olievlek “We noemen het de olievlekstrategie. We starten in een regio telkens in een gemeente en daarna volgen omringende gemeenten.” Helma van Heerikhuize (39) en Annerieke Vonk (40) gebaren in het tot kantoor verbouwde tuinhuis naar de kaart die laat zien op welke plekken in het land ze met Vier Het Leven al actief zijn. Regio’s waar ouderen bij de stichting een avondje uit kunnen boeken, zijn vet omlijnd. Gebieden waar de organisatie in de steigers staat, zijn omstippeld. Vorig jaar namen Vier Het Levenvrijwilligers zesduizend ouderen mee op theater- en concertbezoek. De twee vriendinnen, ambitieus: “Voor 2013 mikken we op een landelijke dekking, met duizend vrijwilligers die jaarlijks dertigduizend ouderen een avondje uit bezorgen.” De tussenstand op de kaart blijkt alweer achterhaald: “We zijn nu ook begon-

lijkse recensies van ouderenzorginstellingen waar zij als Dames THe op Zorgvisite zijn geweest, worden op de website geplaatst. Samen met nieuwe tips van mensen die meedenken hoe je het ‘Thuis Zijn’- gevoel kunt verbeteren. Ook is de praktijkgids Thuis Voelen in digitale vorm te bekijken. Deze gids bevat veel praktische tips om met elkaar het wonen in een zorginstelling te veraangenamen en je thuis te voelen, juist ook als naaste.. Met dit project hoopt Vereniging Het Zonnehuis bij te dragen aan een positievere beeldvorming van kwetsbare ouderen en het leven in een zorginstelling. Iedereen vindt het gezellig om visite te krijgen en op deze manier worden de werkers in de zorg ontlast. Ga eens lekker een blokje om en laat iemand vertellen over vroeger. Het zal je verbazen hoe goed je dat doet!

nen in Amsterdam en Rotterdam en voor volgend jaar staan Den Haag en Utrecht in de planning.” Kwetsbare ouderen Gedreven vertellen Van Heerikhuize en Vonk over hun missie: met theater- en concertbezoek eenzaamheid en sociaal isolement onder ouderen beperken. Aan de twee valt niet af te lezen dat ze naast een organisatie met ondertussen acht betaalde parttimers en 600 vrijwilligers ook allebei een gezin runnen met drie opgroeiende kinderen. Vonk: “Vier Het Leven zit ook in ons zelf. Je moet er wat maken. We werken allebei hard, maar als dat overdag door de kinderen niet lukt, dan kruipen we ’s avonds weer achter de computer.” Het besluit om “samen iets moois voor kwetsbare ouderen neer te zetten” viel zes jaar geleden op een gezamenlijke wintersportvakantie. Op het idee zelf kwam Van Heerik-

huize een jaar eerder, nadat ze ook op wintersport een been brak: “Ik voelde mij thuis met m’n been in het gips op de bank ontzettend afhankelijk. In het theater zag ik toen een oude man in een rolstoel zitten genieten van de voorstelling. Toen ging het door mij heen dat die man zich vast ook vaak afhankelijk voelde en dat het mooi zou zijn als ik ervoor kon zorgen dat meer ouderen zoals hij weer iets konden gaan beleven.” Kracht Vriendinnen zijn Van Heerikhuize en Vonk sinds hun studententijd, maar al zes jaar klikt het tussen beiden ook in hun werk voor Vier Het Leven. Vonk: “Over hoe je een organisatie opzet en fondsen werft, wisten we destijds niks. We zijn echt door schade en schande wijs geworden. Onze kracht is dat we allebei heel sterk in het concept geloven. Helma is de creatieveling en ik ben meer gestructureerd. Samen klopt het gewoon.”

• door Paul Hazebroek Lees de volledige interviews op www.eenzaam.nl of in het boekje “Strijders tegen Eenzaamheid” van Paul Hazebroek.

Jong voor oud De Nationale Onderwijsweek is een jaarlijks terugkerend evenement in de eerste week van oktober waarbij in het hele land aandacht is voor onderwijs. De ‘leraar van het jaar’ wordt bijvoorbeeld gekozen. In 2011 vindt de Nationale OnderwijsWeek plaats van 1 tot en met 7 oktober. Met de actie Jong voor Oud in de onderwijsweek worden scholen opgeroepen verbinding te maken met de oudere mensen in wijk, buurt en stad. Oudere mensen vormen een belangrijke bron aan kennis en ervaring: een rijke leerschool voor jonge mensen. Die verbinding - het contact tussen jongere en oudere mensen - kan vele vormen aannemen. Het Ouderenfonds stelt bijvoorbeeld kaarten ter beschikking om het eerste contact tussen oud en jong te leggen.

Maar scholen kunnen dat natuurlijk ook heel goed op eigen wijze vorm geven. door projecten waarbij leerlingen oudere mensen ondersteunen en helpen, of andersom, door een schoolproject dat gebruik maakt van de kennis en ervaring van oudere mensen. Zo profiteren jong en oud van elkaar! Een voorbeeld is basisschool De Telders in Leiden. Daar assisteert een team senioren de school bij de organisatie van schoolreisjes, sportdagen, naschoolse activiteiten, niveau-lezen, de bibliotheek bezetting, binnen- en buitenschoolse activiteiten en bij de organisatie van feesten zoals Sinterklaas. www.nationaleonderwijsweek.nl/ programma/jong-voor-oud

Krant tegen Eenzaamheid

Een greep uit het programma

do 22 september t/m za 1 oktober 2011

Kijk op www.eenzaam.nl voor het programma dat tot 22 september wordt aangevuld met nieuwe activiteiten. DONDERDAG 22 SEPTEMBER

DINSDAG 27 SEPTEMBER

DOORLOPENDE ACTIVITEITEN

• 14:00–18:30 Symposium “Eenzaam-

• 11:00–14:30 Zonnig uitje voor ouderen Eemnes In samenwerking met de Riki Stichting opent een paardenstoeterij haar deuren voor gasten van de Zonnebloemafdelingen Laren-Blaricum en Eemnes. Samen genieten van een gezellige dag verbindt en geeft plezier. www.rikistichting.nl. • 14:00–15:30 Inleiding ‘Eenzaamheid en Sensoor’ Zie zondag 25 september • 16:00–18:30 Themabijeenkomst ’eenzaamheid’ Kubiek organiseert de bijeenkomst namens het geriatrisch netwerk regio Delft Westland-Oostland. De themabijeenkomst geeft dit netwerk van professionals en andere geïnteresseerden informatie en brengt mensen met elkaar in gesprek: www. kubiek.nl. Deelname gratis. Aanmelden vóór 16 september via 015-2137878 of tvos@kubiek.nl. 20:15–22:30 Theaterbezoek met

Van 30 september t/m 8 oktober:

heid onder jongeren. Kan ICT er wat aan doen?” Georganiseerd door KPN Mooiste

Contact Fonds in samenwerking met Coalitie Erbij. Zie p.4 en www.mooistecontactfonds.nl. KPN Hoofdkantoor, Den Haag. • Gedichtenwedstrijd Stichting Eenzaamheid.info Eenzaamheid maakt bij iedereen gevoelens los die gaan over verbinden en delen. Doe mee, schrijf je mooiste gedicht over eenzaamheid. Vanaf 22 september publiceren we de inzendingen. Een vakkundige jury kiest de beste drie gedichten. Kijk op www.eenzaamheidinfo.nl • 10:00–17:00 Roze dagbesteding in Café Rosé In Café Rosé kunnen oudere homoseksuele mannen en vrouwen terecht voor roze dagbesteding. Op het programma staan: roze leesclub, roze damessalon, roze filmavonden en creatieve workshops. oudroze@osiragroep.nl. De Rietvinck, Vinkenstraat 185, Amsterdam. VRIJDAG 23 SEPTEMBER

• 14:00–16:00 Themamiddag: ‘Dakloos, drugs, alles kwijt – Last of lust? Voor mensen met een verslavingsproblematiek is het opbouwen en onderhouden van contacten moeilijk. Daardoor voelt deze groep zich vaak eenzaam. Deze themamiddag wordt georganiseerd door De Regenboog Groep. Aanmelding via: www.vrijwilligersacademie. net of 020-3205578. Deelname is gratis. Keizersgracht 340, Amsterdam ZATERDAG 24 SEPTEMBEr

• De Langste Eettafel van Nederland Groot evenement in het kader van de Week tegen Eenzaamheid. Zie p.5 in deze krant. • 13:00–17:30 Start de Langste Eettafel

en open dag Diamant Theater Den Haag

Een open dag van het theater met een presentatie van het theaterprogramma en diverse workshops over eenzaamheid. Aansluitend dekken Resto VanHarte en Coalitie Erbij de centrale tafel van de Langste Eettafel. • 14:00–16:30 Tour de Toon In ‘Tour de Toon’ brengt zanger Philip Paar een tour de chant met de muziek van Toon Hermans. Ondersteund door een zesmans orkest, neemt Philip het publiek mee op een reis langs de deze grote artiest. www.tourdetoon.nl. Theater de Muze, Wantveld 2 in Noordwijk. • 20:15–22:30 Langste eettafel en

Theaterbezoek met begeleiding ouderen

Vier het Leven organiseert theater- en concertbezoeken voor ouderen die niet meer zelfstandig de deur uit gaan. Ouderen en vrijwilligers genieten samen van theater. Ouderen die geregeld meegaan hebben gevoel er weer bij te horen. Voor alle locaties: aanmelden via 035-5245156 of info@4hetleven.nl. • In Almere: Het toneelstuk ‘Mannen van Mars’ met Huub Stapel. • In Laren: toneelstuk over het leven van Vincent van Gogh. Op beide locaties vanaf 18:00 uur een Langste Eettafel (alleen zaterdag).

van het Nederlands Philharmonisch Orkest

NedPhO GO! is een onderdeel van het Nederlands Philharmonisch Orkest. NedPhO GO! organiseert een concert om de mensen kennis te laten maken met klassieke muziek en hoopt dat mensen zich verbonden voelen. ’t Hoeckhuys, Fizeaustraat 3 Amsterdam. MAANDAG 26 SEPTEMBER

• Eenzaamheid vanuit een sociaal cultureel perspectief FORUM organiseert een landelijke bijeenkomst. Senioren, jongeren en professionals spreken met elkaar over hoe je fysieke en digitale ontmoeting stimuleert. Zie p.6. Meer informatie: p.groenestein@forum.nl, a.celik@forum.nl, of 030 2974 358. Den Haag. • Filmpremière: Lotus Deze speelfilm over eenzaamheid gaat op 26 september in première tijdens het Nederlands Filmfestival en is vanaf 13 oktober te zien in bioscopen. www.lotusdefilm.nl.

Het Nationaal Ouderenfonds en de Nationale Onderwijsweek stimuleren contact tussen basisschoolleerlingen en ouderen in zorginstellingen. Scholieren door heel Nederland ontvangen kaartjes van het Ouderenfonds en sturen die naar ouderen om samen af te spreken.

Eenzaamheid in intervisie Sensoor Brabant In de maand september wordt in

de groepsbijeenkomsten van Sensoor Noord- Brabant aandacht besteed aan het sociaal konvooi en het aanhalen en aangaan van contacten. www.sensoor.nl/brabant. Tijdens Week tegen Eenzaamheid:

WOENSDAG 28 SEPTEMBER

Wij bellen u Mensen kunnen 24 uur per dag bij Sensoor terecht. Als je weinig contacten hebt is het fijn om ook eens gebeld te worden. Sensoor Tilburg zal een keer contact zoeken met mensen die dit aanvragen via de bon in de krant of een mail stuurden naar tilburg@sensoor.nl.

• 9:00–18:00 Symposium Existentiële Eenzaamheid en zingeving Hoe kunnen we

de existentiële dimensie van eenzaamheid herkennen, en hoe kunnen we hier zingevend mee omgaan? Een symposium voor professionals die te maken hebben met eenzaamheid. www.uvh.nl/symposiumeenzaamheid.nl Universiteit voor Humanistiek, Kromme Nieuwegracht 29, Utrecht • 19:30–21:30 Bijeenkomst Eigen Kracht Tekenen van een intentie-convenant van de gemeente Opsterland voor een integrale aanpak van eenzaamheid. Contactpersoon: T. Köhler, beleidsmedewerker. Buorskip, Vlaslaan 26, Beesterszwaag. • 20:00 Ik voel me zo verdomd alleen Eenzaamheid kan ontaarden in ernstige gezondheidsklachten. Werkt preventie? Kun je eenzaamheid signaleren? Debat door Spectrum CMO Gelderland ism Lux. Met kaartje van film/theatervoorstelling is entree (5 euro) gratis. Nijmegen DONDERDAG 29 SEPTEMBER

• 10:00–17:00 Roze dagbesteding in Café Rosé Zie donderdag 22 september • 9:00–12:30 Bijeenkomst Integrale aanpak eenzaamheid Vanuit een provinci-

aal project Sociale netwerkvorming ondersteunt Partoer gemeenten bij het implementeren van een Integrale aanpak Eenzaamheid. Doel van de bijeenkomst is inzicht in de voorwaarden en mogelijkheden om eenzaamheid te voorkomen. www.partoer. nl.Westersingel 4, Leeuwarden. • 20:15–22:30 Theaterbezoek met begeleiding voor ouderen – Alphen a/d Rijn Zie zaterdag 24 september voor

(aanmeld)informatie. Theaterspektakelshow ‘De droom van een monnik’. • Eenzaamheid vanuit een sociaal cultureel perspectief FORUM organiseert een lokale bijeenkomst in Amsterdam. Zie maandag 26 september. VRIJDAG 30 SEPTEMBER

• 14:00–16:00 Aandacht over? Oriëntatie op vrijwilligerswerk met mensen in armoede De Regenboog Groep organiseert de themamiddag ‘Arm in Amsterdam – De last van schulden’. Voor (aanmeld)informatie: zie vrijdag 23 september.

ZATERDAG 1 OKTOBER

• Dag van de ouderen: Unie KBO: Geef klein geluk door Maak een dierbare oudere blij en maak zelf ook kennis met ‘klein geluk’. Het klein geluk verspreidt zich razendsnel en wordt uitgedeeld in Amstelveen, Bloemendaal, Den Helder, Venray, Heino, Almelo, Gouda, Utrecht, Emmeloord en Haarlem. www.kbo.nl of bel 073-6123475. • Officiële opening van het Eerste Erbij Huis Het Eerste Erbij Huis opent haar deuren in Eindhoven voor mensen die graag contactrijk willen wonen. Een project van Stichting Erbij Huis en woningcorporatie Woonbedrijf. Iedereen is welkom. Voor meer informatie Christ Jansen, 0653740897, erbijhuiskronehoef@hotmail.nl • 10:00–16:00 Fertifair Dag voor mensen bij wie kinderen krijgen niet vanzelf gaat, hun omgeving en ieder ander die geïnteresseerd is. Ongewilde kinderloosheid kan je eenzaam maken, begrip van je omgeving en contact met mensen in dezelfde situatie kan een groot verschil maken www.fertifair.nl en www.freya.nl. Lunteren. • 14:00–16:30 Tour de Toon Zie zaterdag 24 september. Ditmaal in theater DRU-Cultuurfabrief, Hutteweg 24, Ulft. • 20:15–22:30 Theaterbezoek met begeleiding voor ouderen – Ede

Week van de ontmoeting Meldpunt

Capelle/ Krimpen aan de IJssel organiseert in week 39 de ‘Week van de Ontmoeting’ in diverse wijken. www.meldpunt-ck.nl.

De vrijwilligers van de Zonnebloem geven elke dag kleur aan het leven van mensen met een fysieke beperking en hulpbehoevende ouderen. Ieder op hun eigen manier, in hun eigen omgeving. Ook bij jou in de buurt is de Zonnebloem actief! Wil je ook genieten van een zorgeloos dagje uit? Of wil je, als vrijwilliger,

Programma

uitstapjes mogelijk maken? Ga dan naar het landkaartje op

Vrijwilligersbijeenkomsten

www.zonnebloem.nl en kijk naar de Zonnebloemafdeling bij jou in de buurt.

Vrijdag 23 september

• 16:30–20:00 Dordrecht Locatie: Leger des Heils, Zorgcentrum De Linde, Bankastraat 158 Coördinatie: Leger des Heils Zuidwest Nederland Maandag 26 september:

• 15:30–19:00 Groningen Locatie: Resto VanHarte, Activiteitencentrum De Goudvink, Goudlaan 297 Coördinatie: De Zonnebloem – Provincie Groningen Dinsdag 27 september:

• 11:00 – 14:30 Rotterdam Locatie: Centraal Buro Leger des Heils MCR, 1e verdieping, Kooikerweg 28 Coördinatie: De Zonnebloem – Provincie Zuid-Holland • 17:00 – 20:30 Utrecht Locatie: Resto VanHarte, 3-Generatiecentrum, Bernadottelaan 23 Coördinatie: Nationale Vereniging de Zonnebloem – Provincie Utrecht • 16:00–19:30 Almere Locatie: Leger des Heils, Spoordreef 12 Coördinatie: CMO Flevoland Woensdag 28 september:

• 10:30–14:00 Eindhoven Locatie: Korpsgebouw Leger des Heils, Pisanostraat 47a Coördinatie: Sensoor Brabant • 15:00–18:30 Maastricht Locatie: Resto VanHarte, Het trefcentrum Wittevrouwenveld, Edisonstraat 4 Coördinatie: Nationale Vereniging de Zonnebloem – Provincie Limburg • 19:00–21:30 Den Haag Locatie: HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk, Riviervismarkt 2 Coördinatie: Hof, Promotie Haags Vrijwilligerswerk i.s.m. het Platform Zorgvrijwilligers. • 16:00–19:30 Den Bosch Locatie: Resto VanHarte, Brede Bossche School, Haren Donk en Reit, Ploossche Hof 85 Coördinatie: Sensoor Brabant • Arnhem (Zie www.eenzaam.nl voor tijdstip) Locatie: Resto VanHarte, Arentheem College, Leerpark Presikhaaf, IJssellaan 89 Coördinatie: Nationale Vereniging de Zonnebloem – Provincie Gelderland

VSBfonds wil de individuele ontwikkeling van mensen en hun betrokkenheid bij de samenleving vergroten. VSBfonds draagt bij aan de kwaliteit van de samenleving door projecten te ondersteunen met geld, kennis en netwerken.

Donderdag 29 september

• 16:30–20:00 Zaandam Locatie: Sultan Ahmet Moskee, Poelenburg 156 Coördinatie: Welsaen, afdeling vrijwilligerscentrale • 12:00 – 15:30 Nijmegen Locatie: Wijkcentrum de Ark van de Zonnebloem, Cipresstraat 154 Coördinatie: Vrijwilligerscentrale Nijmegen Ook in de volgende steden wordt een vrijwilligersbijeenkomst georganiseerd. Kijk op onze website www.eenzaam.nl voor de data, tijden en locaties: • Apeldoorn, gecoördineerd door Wisselwerk • Leeuwarden, gecoördineerd door het Leger des Heils • Zwolle, gecoördineerd door Vrijwilligerscentrale Zwolle

Zie zaterdag 24 september voor (aanmeld-) informatie. Toneelstuk ‘Helden’.

De Week tegen Eenzaamheid wordt mogelijk gemaakt door:

De Zonnebloem kleurt je wereld. Ook bij jou in de buurt.

Gehele maand september:

begeleiding voor ouderen – Zwolle

Zie zaterdag 24 september voor (aanmeld-) informatie. Orkestraal muziektheater uit alle windstreken.

ZONDAG 25 SEPTEMBER

• Via de Raad van Kerken wordt aandacht gevraagd voor thema eenzaamheid tijdens kerkdiensten. • 14:00–15:30 Inleiding ‘Eenzaamheid en Sensoor’ Eenzaamheid is al meer dan 40 jaar de grootste aanleiding om te bellen bij Sensoor Fryslân. Wat men zoal tegenkomt in de praktijk komt aan bod. Aanmelden via: infofryslan@sensoor.nl of 058-2120343 (bureautijden). Partoer, Westersingel 4, Leeuwarden. • 14:00–17:00 Café Zilver voor lesbische en biseksuele vrouwen 55+ In Café Zilver vinden activiteiten plaats voor roze dames vanaf 55 jaar. De nadruk ligt op ontmoetingen en gezelligheid. Kijk op www.schorer.nl. Café 4Hoog, Westerstraat 30hs, Amsterdam. • 15:00–16:30 Concert door ensemble

Kennis maken: jong voor oud

Gratis advertentie

de leden en partners van

VSBfonds steunt binnen het aandachtsgebied Mens & Maatschappij projecten die bevorderen dat mensen elkaar ontmoeten en die stimuleren dat iedereen kan deelnemen aan het sociale en economische leven. Het gaat bij deze projecten om het betrekken van mensen bij de samenleving, zodat niemand buitenstaander hoeft te zijn en iedereen zich kan ontwikkelen en ontplooien.

Wilt u weten of uw project kans maakt op ondersteuning van VSBfonds? Kijk voor meer informatie op