DEEL 4 - G ERRIT MANNOURY
Tiny Kox, Hans van Leeuwen, Ewout Irrgang en Marianne Langkamp tijdens het congres over Heel de mens in 1999.
LATEN WE EEN PARTIJTJE DENKEN
tekening Nuno Lezon / Noun Project©
‘Rakkers, ik nodig u uit tot een partijtje denken.’ Dat schreef Gerrit Mannoury in 1925 in de Tribune, een verre voorganger van het huidige ledenblad van de SP. Deze filosoof was lid van de communistische partij (CPN), die na de revolutie in 1917 in Rusland de Sovjetkant koos en het dogmatische communisme omarmde. Mannoury geloofde echter niet dat één theorie de waarheid kon verkondigen en de wereld zou veranderen; de mensen moesten zélf in actie komen en zélf nadenken over hun socialisme. Iets wat wij als partij opnieuw aan het doen zijn.
Een ideologie is meer dan een mooi verhaal: onze beginselen zijn de wijze waarop wij kijken maar de mens en de wereld; de manier waarop wij politiek willen voeren en de waarden die wij daarin belangrijk vinden. Die beginselen ontwikkelen zich ook, omdat de wereld waarin wij leven verandert. Taal is altijd een sociaal proces, waarin we als mensen gezamenlijk de betekenis van woorden slijpen, aldus Mannoury. Als we die discussie over onze beginselen niet voeren wordt onze taal bot en kunnen we de wereld niet meer goed begrijpen – laat staan veranderen. ‘Want de woorden, die dragers van gedachten en wekkers van daden moeten zijn, zij leven zelf, en wie dat leven uitdooft, wie bij het woord zweert om het woord, en geweld plaatst tegenover het denken, verzet zich tegen een macht, die hoger en geweldiger zal blijken dan het schijngezag der heersers van vandaag.’ De waarschuwing van Mannoury was in die tijd aan dovemansoren gericht. De CPN hield vast aan de dogmatische koers van de Sovjet-Unie – die slecht paste bij de mensen in ons land, die veel meer behoefte hadden aan een eigen socialisme.
jaar van de oprichting van de partij – staat dat ‘alleen de praktijk’ kan uitwijzen ‘hoe het socialisme er in Nederland zal uitzien’. Afstand werd genomen van mensen die denken de theoretische waarheid in pacht te hebben. Kameraden die ‘vooruit rennen en niets anders doen dan radicale leuzen uitschreeuwen’; zij zullen ‘de zaak van de arbeiders alleen maar schaden’. In 1999 hebben we ons huidige beginselprogramma Heel de mens vastgelegd. Ik zou u als lezers van de Tribune natuurlijk nooit ‘rakkers’ durven noemen, zoals Gerrit Mannoury dat ooit deed, maar de leden van de SP wel willen oproepen tot ‘een partijtje denken’. In 2022 – het jaar dat de SP vijftig jaar zal bestaan – gaan we onze beginselen bij de tijd brengen. Als ‘dragers van gedachten en wekkers van daden’, zoals Mannoury dat zo mooi zei. Door opnieuw na te denken over ons socialisme van vandaag en hoe we met dat eigen verhaal andere groepen en nieuwe generaties kunnen overtuigen van een andere en betere toekomst. • tekst Ronald van Raak foto Akke van Eck
De vroege SP lijkt zich de woorden van Mannoury beter ter harte te hebben genomen. In onze beginselen uit 1972 – het
TRIBUNE december 2021
29
