atelier
GROENBLAUW Hiltrud Pรถtz
PRAKTIJKVOORBEELDEN DUURZAME EN KLIMAATBESTENDIGE GEBIEDSONTWIKKELING 4 september 2013
Toenemende verstedelijking en bevolkingskrimp
atelier
GROENBLAUW
Uitdaging
Maatregel
Klimaatverandering
Sponswerking vergroten
-
Vaker heftige neerslag
-
Regenwater gebruiken
-
Meer dagen met tropische temperaturen
-
Regenwater bufferen
-
Regenwater vertraagd afvoeren
-
Langere periodes van droogte
atelier
GROENBLAUW
Waterbalans en hitte in de stad in relatie tot groen
atelier
GROENBLAUW
Uitdaging
Maatregel
Hittestress
Koelen
- Verhoogd risico voor ouderen en zieken - - -
Lagere arbeidsproductiviteit Slechte nachtrust Toevoer van vectorgebonden ziektes
-
Groene pleinen
-
Groene daken
- Vergroenen -
Minimaliseren verharding
atelier
GROENBLAUW
Hittestress
atelier
GROENBLAUW
Uitdaging
Maatregel
Leefkwaliteit en gezondheid
Vergroening van de stad -
Aantrekkelijk vestigingsklimaat
- Leefkwaliteit - Gezondheid -
Hogere WOZ-waarde
atelier
GROENBLAUW
Uitdaging
Maatregel
Opraken fossiele brandstoffen Voorzien in duurzame energie -
Energie uit biomassa
-
Warmte uit afvalwater en drinkwater
- Zonnewarmte -
Omgevingswarmte / restwarmte
atelier
GROENBLAUW
Uitdaging
Maatregel
Teruglopende biodiversiteit
Vergroten biodiversiteit -
Reductie verhard oppervlak
-
Maximaal vergroenen
atelier
GROENBLAUW
Gevolgen van klimaatverandering voor recreatie en toerisme Gevolgen van klimaatverandering:
Opgaven recreatienetwerk:
- - - -
- - - -
Meer vakanties in eigen land en meer buitenlandse toeristen Meer dagrecreatie in en om de stad Meer waterrecreatie Langer vakantieseizoen
Meer Meer Meer Meer
OV en LV voorzieningen in en om de stad groen in en om de stad behoefte aan waterrecreatie
atelier
GROENBLAUW
Gevolgen van klimaatverandering voor recreatie en toerisme Het toerisme seizoen wordt langer
atelier
GROENBLAUW
Gevolgen van klimaatverandering voor recreatie en toerisme Bij hogere temperaturen neemt het aantal fietstochten toe
Aantal tochten (x1.000.000)
Aantal fietstochten in Nederland bij gemiddelde dagtemperatuur.
Temperatuur in graden 째C
atelier
GROENBLAUW
Uitdaging: Kostenbeheersing en openbaar groen Maatregel: Stadsboerderijen en tuinen in de stad in eigen beheer
atelier
GROENBLAUW
Synergie
Effecten van meer natuur, groen en blauw in de stad
Ruimte voor actieve burger Meer biodiversiteit
Betere leefkwaliteit
Voedselproductie Minder hittestress
Meer sponswerking Betere luchtkwaliteit
Biomassa voor energieproductie
atelier
GROENBLAUW
Voorbeelden
Groenblauwe netwerken en maatregelen - London Green Grid - Singapore - Hammarby Sjรถstad, Stockholm - Erasmusgracht, Amsterdam - Speeldernis, Rotterdam - EVA-Lanxmeer, Culemborg - Hof van Heden, Hoogvliet - Poptahof, Delft
atelier
GROENBLAUW
London Green Grid
atelier
GROENBLAUW
London Green Grid -
Regenwaterretentie en -zuivering
-
CreĂŤren van een gezonde stad
-
Hittestress reductie
- Biodiversiteit - -
Meer ruimte voor recreatie Aantrekkelijke langzaamverkeer routes
atelier
GROENBLAUW
London Green Grid
atelier
GROENBLAUW
Singapore Bron: ABC Waters Guidelines, Public Utilities Board, Singapore
atelier
GROENBLAUW
Singapore Bron: ABC Waters Guidelines, Public Utilities Board, Singapore
atelier
GROENBLAUW
Singapore Bron: ABC Waters Master Plan Central, Public Utilities Board, Singapore
Bishan Park & Alexandra Canal
atelier
GROENBLAUW
Singapore Bishan Park
Bron: ABC Waters Master Plan Central, Public Utilities Board, Singapore
atelier
GROENBLAUW
Hammarby Sjรถstad, Stockholm, Zweden
atelier
GROENBLAUW
Hammarby Sjรถstad, Stockholm, Zweden
atelier
GROENBLAUW
Hammarby Sjรถstad, Stockholm, Zweden -
Afkoppelen van dak- en straatwater
-
Zuiveren d.m.v. rietveld
-
Hittestress reductie
- Biodiversiteit -
Energieneutrale wijk
-
Gebruik warmte uit afvalwater
-
Biogas uit afvalwater
- Zonne-energie - Windenergie
atelier
GROENBLAUW
Hammarby Sjรถstad, Stockholm, Zweden
atelier
GROENBLAUW
Hammarby Sjรถstad, Stockholm, Zweden
atelier
GROENBLAUW
Hammarby Sjรถstad, Stockholm, Zweden
atelier
GROENBLAUW
Erasmusgracht, Amsterdam
atelier
GROENBLAUW
Erasmusgracht, Amsterdam -
Afkoppelen van dak- en straatwater
-
Zuiveren d.m.v. rietveld
-
Hittestress reductie
- Biodiversiteit
Goedkoper en efficiĂŤnter dan regulier
atelier
GROENBLAUW
Speeldernis, Rotterdam
atelier
GROENBLAUW
Speeldernis, Rotterdam - Waterbewustzijn - Waterberging - Waterbeleving - Biodiversiteit
Tot stand gekomen door samenwerking tussen gemeente en particulieren
atelier
GROENBLAUW
Speeldernis, Rotterdam
atelier
GROENBLAUW
Speeldernis, Rotterdam
atelier
GROENBLAUW
Speeldernis, Rotterdam
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg
Voorbeeld van integraal duurzaam wonen en werken
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg
Voorbeeld van integraal duurzaam wonen en werken -
Bovengrondse regenwaterafvoer
-
100% regenwaterretentie
- Grijswaterzuivering -
Laag energiegebruik
-
Gebiedseigen energiebedrijf
-
Ecologisch groenbeheer
-
Beheer door bewoners
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg
Voorbeeld van integraal duurzaam wonen en werken
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg
Voorbeeld van integraal duurzaam wonen en werken
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg
Voorbeeld van integraal duurzaam wonen en werken
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg
Voorbeeld van integraal duurzaam wonen en werken
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg
Voorbeeld van integraal duurzaam wonen en werken
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg Thermo Bello, burgerenergiebedrijf
atelier
GROENBLAUW
EVA-Lanxmeer, Culemborg Stadsboerderij Caetshage
atelier
GROENBLAUW
Hof van Heden, Hoogvliet
Sociale woningbouw, bewonersparticipatie en eigen beheer
atelier
GROENBLAUW
Hof van Heden, Hoogvliet
Sociale woningbouw, bewonersparticipatie en eigen beheer -
Bovengrondse regenwaterafvoer
-
100% regenwaterretentie in
wadi en vijver
-
Ecologisch groenbeheer
- Bewonersparticipatie -
Lage EPC (=0,6)
- Vlaswolisolatie -
Gezonde en duurzame materialen
atelier
GROENBLAUW
Hof van Heden, Hoogvliet
Sociale woningbouw, bewonersparticipatie en eigen beheer
atelier
GROENBLAUW
Hof van Heden, Hoogvliet Sociale woningbouw
atelier
GROENBLAUW
Poptahof, Delft
Herstructureringswijk
atelier
GROENBLAUW
Poptahof, Delft
Herstructureringswijk - Regenwateropslag -
Groene oevers
-
Ervaren van water
- Participatie -
Hoge kwaliteit buitenruimte 0. 00
- Moestuinen +0.80
atelier
GROENBLAUW
Poptahof, Delft
Herstructureringswijk
atelier
GROENBLAUW
Poptahof, Delft
Herstructureringswijk
atelier
GROENBLAUW
Klimaatateliers voor duurzame en klimaatbestendige gebiedsontwikkeling
atelier
GROENBLAUW
Klimaatateliers -
Integraal Proactief Creatief Interdisciplinair
Wat is er nodig voor een succesvolle proeftuin/klimaatatelier? 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Kennismaken met het gebied Alle belanghebbenden aan tafel Goed kaartmateriaal Presentaties van alle betrokkenen Duidelijk neerzetten van het thema en de vraag Inspirerende voorbeelden
atelier
GROENBLAUW
Proeftuin Delft zuid-oost ru tsb fie
Resultaten Delft
Wa nd ova elrou te t Zich ieve te lang s c tba ar m hnieke n. ake n
inn
BOUWEN OP WATERBERGING
g
F HO AL US A P N ScienceCenter KA CAM WaterCenter
-1.30
-1.20
ontharden particuliere kavels en daken
groene campus(sen) W
en bom filt ng
waterattractie
WI
-3.00
)
tije
nie
hitt
uw
en
beter
ss
EB
re est
HI
SC
eg nt
JK
to’s
(au
par
ET
M
TU US MP
CA
NE ZO
eri
r ate nw ne me
N
TER WA
f sto
fbo
KE verplaatsen DIJK (waterkering)
bomen om fijnstof te binden
GROENE gevel
G
VA
LE
OU
groene daken
fijn
beter
loo
ER
W
groen waterplein voor voormalig scheikunde locatie
-1.70
r voo
EN ON
Groen waterplein
RD
NO CH TE OLIS P
pomp van afvalwaterriool combineren met biogasinstallatie en g warmteterugwinnin uit afvalwater
E DS
ON
GR
bovengrondse afvoer
Schieboulevard als waterkering
EN
V BO
Lijm&cultuur Strand + Cafe’s
sport
waterwijk op TNO terrein
groen-waterrijk innovatiepark
G OP
groene oevers en helofytenfilter tbv oppervlaktewaterkwaliteit
E HI
SC
G
DE
Technopolis Afvalwaterriool biogasinstallatie
IN ER AT
W
AF
biogasinstallatie en/of warmteterugwinning bij gemaal afvalwater
-3.00
atelier
GROENBLAUW
Proeftuin Delft zuid-oost -
Betrekken van alle stakeholders
-
Ontwerpend onderzoek gericht op klimaatbestendigheid en duurzaamheid
- Resultaat een door allen gedragen visie en een veelzijdige hoeveelheid maatregelen
atelier
GROENBLAUW
Proeftuin Delft zuid-oost
MODEL 500 TOREN
Studentenwoningen 100 woningen in 5 lagen (Mijnbouwh 400 woningen in 19 lagen
Ruimtelijke structuur wand aan Schie, open binnengebied Parkeren parkeergarage met groen dak gebied autovrij Ecologische zone extra ruimte voor ecologische zone Water extra ruimte voor open water waterverbinding wordt kwaliteit Recreatieve Schiekade attractief groen gebied (horeca) ontmoeten, spelen en bewegen
atelier
GROENBLAUW
Proeftuin Scheveningen
Initiatief Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en gemeente Den Haag
����
1. Doel:
Klimaatbestendig, waterveilig en energieneutraal Scheveningen-Haven ����
Noordelijk Havenhoofd Eerste Haven
Zuidelijk Havenhoofd
Derde Haven
de Kom
Tweede Haven
De Pijp
Norfolkterrein
atelier
GROENBLAUW
Proeftuin Scheveningen 2. Werkwijze en proces: IdeeĂŤnontwikkeling voor inpassing in bestemmingsplan en MER
+3.0m +4,5m +5.0m +5.5m +6.5m +7.0m
atelier
GROENBLAUW
Proeftuin Scheveningen 3. Resultaten: - - - - -
Bovengrondse afvoer en infiltratie van hemelwater Waterveilige vluchtroutes Maximale vergroening Nul-energiewoningen Uitbreiden zeewatercentrale
atelier
GROENBLAUW
Maatregelen
atelier
GROENBLAUW
Bovengrondse afvoer
atelier
GROENBLAUW
Bufferen, infiltreren en zuiveren
atelier
GROENBLAUW
Watervriendelijke privĂŠtuinen en dakterrassen Projecten van Mien Ruys
atelier
GROENBLAUW
Bufferen en afvoeren
atelier
GROENBLAUW
Groene daken
atelier
GROENBLAUW
Waterdoorlatende verharding
atelier
GROENBLAUW
Parkeren
atelier
GROENBLAUW
Sponswerking
atelier
GROENBLAUW
Duitsland
Afkoppelen wettelijk verplicht
atelier
GROENBLAUW
Synergie van maatregelen creëert win-win-win-situatie voor duurzame en klimaatbestendige steden
Tropical roofs and collector roofs
Square metre garden Balcony gardens
Greenhouses Living Machine
Cool paving materials
Solar energy Wind energy Rainwater use
Fruit and nut trees and berry bushes Cool roofs
Green squares and playgrounds Heat from Parks and public greenery surface water Temporary designa�on of unused plots for nature and ecosystems Urban farms
Grass fields
Urban woodlands
Water roofs
Community gardens
Street trees and tree-lined lanes
Vegetable gardens
More natural traffic spaces
Wet biotopes
‘Public’ grounds
Green ven�la�on grids
Ground infiltra�on
Shade provided by vegeta�on
Hedge biotopes/Natural hedges Varied river banks
Raised construc�ons Deep water storage
Seasonal reten�on
Dry stone walls
Heat from wastewater
Reten�on green roof Nature green roof
Roo�op gardens
Urban wilderness
Bioswales
City trees
Helophyte filters
Green facades
Green roofs
Heat from groundwater Heat from drinkingwater
Urban forests
Children’s garden plots
Floa�ng areas
Open gu�ers
Treated wastewater
Green shores and riverbanks
Connec�on of biotopes and green-blue networks Rainwater ponds
Porous paving materials Seasonal storage
Green cemeteries Urban Wetlands Smart irriga�on measures
Reduce paved surfaces
Car parks with green areas
Ditches
Water Facili�es for Heat fauna on and around Biodiversity buildings Urban agriculture Air quality Energy Social and economical value
Water squares Open water channels
Flexible water level management Floa�ng or amphibious buildings
atelier
GROENBLAUW
Wat kan de bestuurder doen? Ervoor zorgen dat: - de lokale opgave in relatie tot klimaatverandering gecommuniceerd wordt. - stimulerende wetgeving maken die een markt creĂŤert. - van begin af aan multidisciplinair aan de gebiedsopgave gewerkt wordt. - op de locatie afgestemde hulpmiddelen beschikbaar zijn (analoog aan het handboek Openbare Ruimte). -
burgers en private partijen betrokken worden bij planontwikkeling en beheer.
atelier
GROENBLAUW
Groenblauwe netwerken
voor duurzame en dynamische steden
binnenkort ook online beschikbaar: www.urbangreenbluegrids.com www.groenblauwenetwerken.com
atelier
GROENBLAUW
Bedankt voor uw aandacht
atelier
GROENBLAUW