De Kiem

Erkenningsnummer P702012

Afgiftekantoor Gent X

ZONDER MEER

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE KIEM VZW - JG. 28 NR. 1 JANUARI, FEBRUARU, MAART 2021

Voorwoord

OP DE GOEIE WEG

Het is ondertussen al een jaar dat gans de wereld de covid-19 pandemie probeert te bedwingen. Ook in De Kiem doet iedereen al een jaar lang zijn uiterste best om de opgelegde maatregelen te volgen. Een zeer gemeend dankjewel is hier absoluut op zijn plaats. Zowel voor alle inspanningen die de medewerkers van De Kiem hiervoor hebben geleverd, maar evenzeer voor de cliënten en de bewoners die zich zo goed mogelijk aan de opgelegde beschermingsmaatregelen hebben gehouden. Het was zeker geen gemakkelijk jaar. Het was een jaar waarin medewerkers hebben gezocht naar andere manieren om met hun cliënten in contact te blijven. De mogelijkheden hiertoe zijn plots sterk verruimd. Gesprekken gebeuren nu face-to-face in het centrum, beveiligd door een scherm, al wandelend, vanachter de computer of telefonisch. Een positieve vaststelling hierbij is dat er minder afspraken niet doorgaan. Dit komt voornamelijk omdat de medewerkers nu veel meer zelf contact opnemen met de cliënt. Ook de preventiewerkers van De Kiem zijn op zoek gegaan naar alternatieve methodieken om hun opdracht verder te zetten. Al bij al is er dit jaar maar een zeer beperkt aantal medewerkers van De Kiem besmet geraakt met het covid-19 virus en hebben we telkens een verdere uitbraak kunnen voorkomen. In de onthaalafdeling, de therapeutische gemeenschap en het halfweghuis van De Kiem is niemand van de opgenomen bewoners besmet geraakt. Ook

2

DE KIEM

zij hebben zich goed gehouden aan de opgelegde maatregelen! Op 25 februari hebben we in De Kiem de eerste vaccinatieronde kunnen organiseren. De Kiem was als residentiële zorgvoorziening mee ingepland bij de groep ‘collectiviteiten’. Die instellingen waar groepen mensen samenwonen in een voorziening. 89% van de bewoners én de medewerkers hebben zich laten vaccineren. Met zijn allen hebben we zo ons steentje bijgedragen om het virus in de toekomst mee te bedwingen. Hopelijk kunnen we, zodra de meerderheid van de Belgen zich heeft laten vaccineren, mee genieten van een versoepeling van de maatregelen. Voor het herstelproces van de bewoners is het ontzettend belangrijk dat ze weer meer contact kunnen leggen met andere mensen via opleidingen, sportclubs, evenementen, etc.

Met het nieuwe project van De Kiem in Geraardsbergen ondersteunen we druggebruikende ouders met jonge kinderen. Met een bijkomende halftijdse medewerker worden nu 18 gezinnen begeleid. Een initiatief dat zeer sterk wordt gewaardeerd door de betrokken cliënten. Door deze begeleiding krijgen ze weer energie om aan hun situatie te werken. Dit zorgt voor een positief effect op het functioneren van de cliënten en op het welzijn en de veiligheid van het kind. Als laatste geven we het woord aan Valerie en aan Kevin. Valerie brengt het verhaal van haar broer die na veel vallen en opstaan nu meer dan ooit de motivatie vindt om zijn gebruik te stoppen sinds hij vader is geworden. Kevin is nu 2 jaar clean en is tevreden met zijn nieuwe woonplaats, zijn job en een paar goeie vrienden waarmee hij samen het programma van De Kiem heeft doorlopen. Hou vol! We zijn op de goeie weg!

In dit tijdschrift schetsen we hoe wij binnen De Kiem een jaar met de corona-pandemie zijn omgegaan en wat dit voor de opgenomen bewoners heeft betekend. Uit een studie van Sciensano blijkt dat het aanbod aan drugs op de illegale markt geen enkele invloed heeft ondervonden van de pandemie. Alle producten waren even vlot verkrijgbaar. Het gemiddeld gebruik van illegale middelen en alcohol nam eerder toe. Het aantal mensen uit deze steekproef met mentale gezondheidsproblemen nam ook sterk toe.

Dirk Vandevelde Directeur

Corona

NOG EVEN VOLHOUDEN … In 2020 brachten we in het tweede nummer van ons tijdschrift reeds uitvoerig het relaas van de lockdownmaatregelen in maart, het testbeleid vanaf april en de eerste versoepelingen vanaf midden mei. We waren toen, en ook nu, duidelijk nog niet aan het einde van het corona-verhaal. Op 30 juli ontvingen we nieuwe richtlijnen inzake de aansturing en mogelijke maatregelen bij een lokale heropflakkering van de COVID-19 epidemie. Om de evolutie van het coronavirus te monitoren hanteert Sciensano vanaf dan een aantal waarschuwingsdrempels op basis waarvan men het lokaal bestuur kan inlichten van een heropflakkering, waarna alle lokale partners in overleg kunnen gaan om de nodige maatregelen te nemen. Wij hebben de nodige contacten gelegd om hierop goed voorbereid te zijn. We slagen er tot dan toe in, en ook daarna, door het aanhouden van alle maatregelen, om een uitbraak in De Kiem te voorkomen. Naast de strikte preventiemaatregelen spelen we kort op de bal door medewerkers of zorggebruikers met ziektesymptomen snel in quarantaine te plaatsen. Met een intern draaiboek “heropflakkering” zijn we klaar om indien nodig onze strategie aan te passen aan het aantal COVID-19 besmettingen. Het is echter niet al corona wat de klok slaat. Op 1 september gaat ons nieuw ambulant centrum te Ninove van start. Personeelsvergaderingen en ook de viering van het pensioen van een medewerker worden uitgesteld. In oktober worden, naar aanleiding van het opnieuw stijgend aantal besmettingen in de samenleving, de preventiemaatregelen op bewoners- en medewerkersniveau aangescherpt. Ambulant gaan we steeds meer naar een combinatie van face-to-face gesprekken en digitale gesprekken. Enkel essentiële externe overlegmomenten gaan nog

fysiek door en outreachend werk kan enkel nog uitzonderlijk en onder strikte voorwaarden. Residentieel trachten we het contact tussen bewoners en medewerkers van de onthaalafdeling, de therapeutische gemeenschap en het halfweghuis zo veel als mogelijk te beperken om hoogrisico-contacten te vermijden. De bezoekafspraken en de veiligheidsafspraken op buitenprojecten worden opnieuw benadrukt en de afspraken bij een nieuwe lockdown worden alvast voor iedereen verduidelijkt. Waar mogelijk werken steeds meer mensen van thuis uit. Vanaf 19 oktober gaat dan het COVID-19 alarmniveau 4 in. Na enkele dagen van onduidelijkheid, wat dit voor onze sector betekent, ontvangen we op 22 oktober een schrijven vanuit het Agentschap Zorg en Gezondheid. Het Agentschap benadrukt hierin dat op nationaal niveau geen volledige lockdown werd afgekondigd. Elke vorm van behandeling/begeleiding moet zoveel mogelijk

gewaarborgd blijven en face-to-face contacten blijven de standaard. Deze kunnen afgewisseld worden met andere alternatieve methodieken. Onze vorm van behandeling/begeleiding wordt als essentiële dienstverlening beschouwd, waardoor de nationale verplichting rond maximaal telewerk voor zorgverleners niet van toepassing is. Dit blijft ook de teneur voor het verdere najaar.

De tweede lockdown Ook na het ingaan van de tweede lockdown op 2 november blijven we maximaal inzetten op het waarborgen van de zorg voor cliënten en bewoners en hun omgeving en op de veiligheid en gemoedsrust van de medewerkers. Vanaf dan kunnen bewoners De Kiem enkel verlaten voor noodzakelijke verplaatsingen. Verplaatsingen in functie van het resocialisatieproces naar VDAB, OCMW, vrijwilligerswerk, opleiding of externe consultaties blijven op aandringen van de sector toegelaten.

3

u

Corona

De samenhorigheid in onze grote bubbel is enorm. Je bent nooit alleen, nooit eenzaam, ondanks de beperkingen die we nu hebben. Ik beleefde de volledige lockdownperiode in opname, maar zou het niet anders gewild hebben. – Bieke, bewoonster in de TG. De bewonerszone wordt (opnieuw) gesloten voor externen, en er wordt een aparte bezoekerszone voorzien. Iedereen die De Kiem binnenkomt dient zich te registreren en bezoek in De Kiem wordt op dat moment beperkt tot één persoon (en een tweede enkel buiten en op afstand). Als ik in het weekend hier aanwezig ben, heerst er onder andere in de Tipi een gezellige drukte met veel aanwezige kindjes, doordat de mama’s minder op uitstap kunnen en alternatieven moeten zoeken in De Kiem. Zo leer je de bewoners natuurlijk wel sneller kennen. Ik heb hier enorm veel kunnen bij leren, corona of niet! – Rani, stagiaire 2de master orthopedagogiek. Om het aantal afwezigen door ziekte of snelle thuisquarantaine bij de eerste ziektesymptomen wat in te dijken kiezen we er voor alle medewerkers en bewoners de kans te bieden om zich tegen griep in te enten. Aanvankelijk lijkt het er op dat het niet mogelijk zal zijn aan de nodige griepvaccins te geraken. Uiteindelijk lukt dit toch en kunnen we op 19 en 20 november iedereen (of toch de meesten) vaccineren tegen de griep. Op 23 november ontvangt De Kiem voor de ambulante en residentiële werking een nieuw draaiboek contactonderzoek, aangepast aan de nieuwe teststrategie die dan ingaat. Wie een hoogrisico-contact heeft met een besmette persoon en zelf geen symptomen vertoont, kan zich vanaf dan snel laten testen. In de daaropvolgende

4

DE KIEM

week moeten we deze nieuwe coronateststrategie meteen in werking laten treden. Verschillende medewerkers in het ambulant centrum te Gent worden getest op corona, nadat zij op de teamvergadering de week voordien een hoogrisicocontact hadden met iemand die daarna corona-positief bleek. Iedereen test (na enkele dagen quarantaine) uiteindelijk negatief en kan weer aan het werk. Ook enkele onthaalbewoners en 2 medewerkers moeten vanwege een hoogrisico-contact getest worden in overleg met de centrumarts en op basis van de testwaarden van de indexpersonen. Best wel onrustwekkend voor de betrokken personen en voor iedereen een wake-up-call om zeer voorzichtig te blijven en alle regels goed te respecteren en de contacten thuis te beperken. Om die reden dringen we er ook op aan dat medewerkers zich niet vaker dan strikt nodig naar een andere afdeling begeven en het aantal aanwezigen op een teamvergadering wordt beperkt. Ook intervisies (met medewerkers van verschillende afdelingen) gaan tot nader order niet meer door.

Gelukkig nieuwjaar! Om er de moed in te houden en toch enig perspectief te bieden bij de sober ogende jaarovergang (een klassiek Nieuwjaars etentje zit er nu eenmaal niet in), sturen we eind november alle medewerkers alvast een uitnodiging voor een digitale nieuwjaarsreceptie in januari. Om alles coronaproef te laten verlopen plannen we het dan maar per team, op eigen locatie met een all-inapero-box en online contact met de andere teams. Vanaf januari 2021 maken we binnen het residentieel programma gebruik van sneltesten voor bewoners die vage ziektesymptomen vertonen. De sneltest wordt in de mate van het mogelijke de

dag zelf door de centrumarts uitgevoerd met een neuswisser. Bij een positief resultaat duidt de sneltest zeker op een corona-besmetting. Bij een negatief resultaat doen we alsnog een controle PCR test, maar kan de bewoner alvast uit quarantaine mits het dragen van een mondmasker en afstand houden. Bij verschillende bewoners word daarna een sneltest afgenomen, met gelukkig telkens een negatief resultaat (ook op de PCR-test). Op 14 januari is het verzamelen geblazen voor de digitale nieuwjaarsreceptie. Alhoewel…echt verzamelen wordt het niet. Vier grotere teams en vijf kleinere teams vinden mekaar terug op hun eigen vertrouwde vergaderlocatie en enkele bestuursleden loggen die dag in voor een digitale ontmoeting. Alle teams en de betrokken bestuursleden krijgen vooraf een receptiebox ter plaatse geleverd met een variatie van hapjes en (alcoholvrije) drankjes. Als toemaatje bezorgen we iedereen ook een flyer waarop alle medewerkers en bestuursleden met foto en functie staan vermeld. Alle contactbeperkingen in het voorbije werkjaar zorgen er immers voor dat nieuw aangeworven medewerkers en anciens en ook nieuwe bestuursleden, elkaar helemaal niet kennen omdat een ontmoeting nog niet mogelijk was. Dirk is als directeur de digitale gastheer en moderator. Na z’n klassieke Nieuwjaar speech is er een speciale vermelding (en een filmpje van onze huiscineast Wim) voor bestuurslid Eddy Temmerman die zich nu reeds 25 jaar belangeloos inzet voor De Kiem. We hielden er aan om iedereen met deze receptie te bedanken voor de aangehouden inspanningen in het moeilijke werkjaar 2020. Het spreekt voor zich dat we er naar uitkijken om volgend jaar mekaar na nieuwjaar weer ‘in het echt’ en ‘met z’n allen’ te ontmoeten.

Corona

5

u

Corona

Vaccinatie Midden januari worden de afspraken rond het dragen en dagelijks verversen van een chirurgisch mondmasker op de werkplek verscherpt en gaat het eerste “stakeholdersoverleg collectieve voorzieningen” door rond vaccinatie. Daarna wordt voor de eerste maal opgelijst wie gevaccineerd wil worden. Voor velen is dit vanzelfsprekend, andere twijfelen of zijn resoluut tegen. Gelukkig groeit gaandeweg (na meer info of een gesprek met de arts) het aantal bewoners en medewerkers dat instemt met vaccinatie. Waar het aanvankelijk klinkt dat de timing eerder onzeker is en af zal hangen van de levering door de producent; wordt het na een tweede stakeholdersoverleg toch best concreet. Op 9 februari kunnen we onze vaccinbestelling (96 vaccins) doorsturen naar

de overheid. Vanaf midden februari kan de vaccinatie immers van start gaan in collectiviteiten die dit zelf organiseren met een eigen vaccinatieteam. In De Kiem nemen de artsen de vaccinatie op zich voor zowel bewoners als personeel. Verrassend snel volgt dan het nieuws dat de vaccins op 24 februari zullen geleverd worden en plannen we de vaccinatie voor de dag erna. Dankzij een gedetailleerd draaiboek verloopt de vaccinatie (van zo’n 100 personen) op 25 februari bijzonder vlot en iedereen wacht nog een kwartuurtje (met een kleine versnapering) alvorens weer aan de slag te gaan. Voor sommigen betekent dit een eerste maal dat ze in De Kiem te Gavere kunnen komen, voor velen is het een kort maar blij te-

Buiten aanschuiven en bijpraten

Een klein prikje…

6

DE KIEM

rugzien van collega’s. De vaccinatie in De Kiem gebeurt met het Comirnatyvaccin van Pfizer-BioNTech dat een werkzaamheidsgraad van 95% heeft en in 2 keer zal worden toegediend (de tweede toediening op 18 maart). Het blijft voorlopig nog onduidelijk in welke mate de vaccinatie ook verdere coronabesmettingen kan vermijden. De richtlijnen rond mondmaskers en veiligheidsmaatregelen op de werkplek en thuis, blijven dus ongewijzigd. Toch durven we (net als in de woonzorgcentra) hopen op enkele voorzichtige versoepelingen voor onze medewerkers en zorggebruikers. Nu nog even volhouden! Dirk Calle, Intern preventieadviseur

Inchecken

Nog even nablijven

Bewoners aan het woord

OVER MENSEN RONDOM JOU … Tijdens de eerste lockdown was Yuri in afwachting van een opname en Bjorn bewoner in de therapeutische gemeenschap. De tweede lockdown maakten ze samen mee in het halfweghuis. Samen blikken ze nu terug op een wel heel bijzondere periode…

De eerste lockdown Yuri: Het feit dat ik, in afwachting van een opname, op mezelf werd teruggeworpen en ineens geen contact meer had met de buitenwereld, maakte dat ik zeer in mezelf gekeerd geraakte en dat ik ondervond dat het nog niet juist zat allemaal. En dat ik mij eigenlijk daardoor heel slecht voelde en nog meer ging gebruiken. Of ik ging andere manieren van behoeftebevrediging zoeken omdat ik niet goed in mijn vel zat. Er was ook minder om naar uit te kijken. Afspreken met vrienden… dat was iets waar ik naar uitkeek. Alles was gesloten. Ook de Jiujitsu, mijn uitlaatklep toen, was gesloten. Zo had ik steeds minder om naar uit te kijken en probeerde ik me meer te focussen op school. Maar dan zat ik te staren naar een laptop en kreeg ik les van op het scherm. Dat was zo anders. Je zag de prof bijvoorbeeld niet. Soms hadden wij lessen waarbij ik drie tot vier uren aan de computer zat. Dat ging niet. Ik ben zo uiteindelijk in een negatieve spiraal terecht gekomen. En dan geraakte ik er niet meer uit. Dan besefte ik, oké, ik moet naar De Kiem. Maar dat ging dan ook niet meteen, want daar werden maar met mondjesmaat nog bewoners opgenomen. Dan heb ik echt hard op mijn tanden moeten bijten want ik was echt aan het verdrinken. En toen men uiteindelijk zei “Ja ge moogt gaan”, heb ik mijn kleren in mijn valies geduwd. Ik moest daar weg, dit werkte niet. Bjorn: Op een bepaald moment kwam men in de TG met de melding dat we in lockdown gingen en niet meer naar buiten mochten. Dat was de hel daar. Niemand begreep het. Het was gelijk iets surreëels, zelf al volgden we de berichtgeving op televisie. Wat op het

nieuws kwam, daar zaten wij toch niet tussen zeker... De band met de groep werd hechter doordat we met zo’n 25 bewoners twee en een halve maand samen hebben doorgebracht, en dit 24 uur op 24 uur. Het waren heftigere encountergroepen natuurlijk, want er waren meer frustraties… maar de band was wel wat hechter.

De tweede lockdown in het halfweghuis Bjorn: Er waren wel wat dingen die ik in het HWH aan het doen was om buiten te komen en die mij wel ontspanden… Die vielen plotseling noodgedwongen weg. Dat werkte wel wat op mijn zenuwen. Ik heb hier vaak gezegd: “Het hangt mijn voeten uit, ik ben jullie kotsbeu”. Ik ben sowieso al vrij snel mensen beu gezien, maar altijd dezelfde mensen dat werkte echt wel op mij. Ik was een beetje terneergeslagen af en toe. Het was ook winter. De vorige lockdown was het zomer en kon je nog naar buiten in de tuin. Nu is het koud en donker. Chance dat de zwembaden weer open zijn nu en dat ik kan gaan lopen. Je weet met jezelf geen blijf op den duur, teveel energie. Yuri: Ik was eigenlijk heel dankbaar dat ik hier was, omringd door mensen. Ik kon het eigenlijk niet beter hebben vond ik, vind ik nog altijd eigenlijk. Ten opzichte van daarvoor alleen op mijn appartement zitten. Ik was echt dankbaar, ik ben dat nog altijd. Je kan niet zoveel doen, dat is waar. Maar ik hou mij wel bezig en wissel een beetje af: ik ben graag buiten, ik sport graag en lees graag. Ik vind het wel çava eigenlijk. Bjorn: Die coronapandemie heeft sowieso een grote invloed gehad op mijn

herstelproces. Je gaat naar De Kiem en je maakt een plan wat je daar gaat doen in verband met re-integratie, in verband met banden aangaan en nieuwe mensen leren kennen en ontspanning. Allemaal dingen die heel belangrijk zijn voor mij. Dingen waar ik voor naar De Kiem ging. Het feit dat ik hier nog altijd ben na zeven maand en nog altijd heel weinig mensen rond mij heb, heeft een hele grote invloed op mijn leven. Het is niet zo eenvoudig om mensen te leren kennen. Je verliest zowat een jaar op dat gebied. Ja, ik ben hier uiteindelijk nooit alleen. Moest ik het voorbije jaar heel veel alleen geweest zijn, dan was de kans groot geweest dat ik hervallen was. Dat is een voordeel dat je dan hebt als je in opname bent, dat je dan niet alleen bent. Ook al ben je de mensen soms kotsbeu op den duur, er zijn wel mensen rondom jou. Je bent niet alleen. Yuri: Omdat er niet veel gedaan kan worden, moet ik wel leren mezelf bezig te houden en te genieten van de kleinere dingen. Alles is ook op een lager tempo, op een lager pitje. Je voelt de rush niet van de maatschappij. Er is meer rust hier en er wordt toch minder van jou verwacht dan buiten. Daar voelde voor mij alles aan als een competitie: Om ter snelste je diploma halen, dan je carrière zo snel mogelijk beginnen... Ik had het gevoel mee te moeten in dat plaatje en niet achterop te mogen raken. Nu vind ik de rust om mijn eigen tempo te bepalen en wil ik meer mijn eigen keuzes maken. Evelien Van Rompaye Verantwoordelijke halfweghuis en verslaggever ter plaatse

7

Onderzoek

HET GEBRUIK EN HET AANBOD VAN DRUGS TIJDENS DE COVID-19 PANDEMIE Door de snelle ontwikkeling en aanhoudende impact van de Covid-19 pandemie zijn de omstandigheden waarin drugs gebruikt en verhandeld worden in het voorbije jaar ernstig gewijzigd. Het Programma Drugs van Sciensano tracht via online bevragingen de gevolgen voor personen die drugs gebruik(t)en in kaart te brengen.

De onderzoeksinstelling Sciensano is ontstaan ​​uit de fusie van het WIV (Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid) en het CODA (Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie). Sciensano richt zich, naast andere actiedomeinen, onder meer op het in kaart brengen van ziekten en gezondheid, de kwaliteit van de gezondheidszorg en de doeltreffendheid en veiligheid van vaccins. Het Programma Drugs van Sciensano begon met online gegevensverzameling om de gevolgen van de COVID19-pandemie voor personen die drugs gebruikten te documenteren. Deze

aanpak maakt deel uit van een reeks enquête-initiatieven van Sciensano die in maart-april 2020 van start zijn gegaan en die voornamelijk gericht zijn op het meten van de effecten van de inperkingsmaatregelen op de gezondheidstoestand van de Belgische bevolking.

Drie onderzoeksperiodes Concreet voerde Sciensano in 2020 drie online drugsonderzoeken uit: van 3 tot 16 april, van 8 tot 22 mei en van 21 oktober tot 6 november 2020. Onderstaande figuur situeert deze bevragingen binnen de evolutie van de pan-

demie: een eerste bevraging (midden maart - midden april) over de periode voor en na de strikte inperkingsmaatregelen van 13 maart, een bevraging (midden april - begin mei) over de weken voor de eerste versoepelingen en een bevraging (midden september – begin november) over de periode net voor en na de nieuwe verstrengingen en lockdown. De beperkingen van de bewegingsvrijheid, zoals het tijdelijk sluiten van alle eet- en drinkgelegenheden en het wegvallen van het uitgaansleven beïnvloeden zowel de beschikbaarheid als het gebruik van drugs. 2020 werd

Introductie eerste covid-19 maatregelen 13/03/20 Verstrenge lockdown 02/11/20

Fase 1 van de exit strategie van de covid-19 maatregelen 04/05/20

Reeks 1

Maart

8

April

Nieuwe nationale verstrengingen 29/07/20

Reeks 2

Mei

Juni

Juli

Augustus

September

Reeks 3

Oktober

November

Looptijd 3 maart - 16 april '20

Looptijd 8 mei - 22 mei '20

Looptijd 21 okt - 6 nov '20

Bevraging over periode voor 13 maart en periode na 13 maart 2020 (= midden maart tot midden april)

Bevraging over periode voor 13 maart en twee weken voor 4 mei 2020 (= midden april tot begin mei)

Bevraging over periode van afgelopen maand (= midden september tot begin november)

DE KIEM

Onderzoek

ook gekenmerkt door onzekerheid, stress, eenzaamheid en verveling, wat er mogelijk voor heeft gezorgd dat personen die drugs gebruiken hun gebruikspatroon aanpassen. Daarnaast veranderde ook de manier waarop zorgverleners hulp konden bieden bij druggerelateerde problemen. De coronapandemie roept dus vooral veel vragen op over hoe personen die drugs gebruiken met deze uitzonderlijke periode omgaan.

Methodologie en profiel van de respondenten De respondenten voor het onderzoek werden gerekruteerd via advertenties op sociale media en via de online netwerken van gekende partners in drughulpverlening en op beleidsniveau. De vragenlijst was beschikbaar in vier talen. In totaal hebben zo’n 8.483 respondenten deelgenomen aan het COVID-19 online drugsonderzoek in 2020. De resultaten geven in

de eerste plaats een beschrijving van het profiel van de respondenten, het drugsgebruik, de mentale gezondheid, de drugsmarkt tijdens de coronapandemie en de percepties gelinkt aan de ingevoerde maatregelen. Het profiel van de respondenten is sterk gelijkaardig over de drie reeksen. De meerderheid is man, komt uit Vlaanderen, is jonger dan 35 jaar en heeft betaald werk. Een vierde woont alleen (met of zonder kind).

Figuur 7 | Percentage van respondenten uit reeks 3 dat tijdens het afgelopen jaar een bepaalde substantie heeft gebruikt, COVID-19 online drugsonderzoek, België 2020 Alcohol Cannabis Ecstasy/MDMA Cocaïne (poeder) Ketamine Amfetamines LSD Methamfetamine GHB Crack Heroiïne 0

10

Het middelengebruik voor en tijdens de coronapandemie Meer dan negen op tien gebruikt alcohol of cannabis en iets minder dan één op twee hebben ecstasy/MDMA of cocaïne gebruikt. Personen die slechts één substantie gebruikten zijn vooral de personen die het afgelopen jaar cannabis gebruikt hebben. Ten opzichte van de periode voor de eerste covid-inperkingsmaatregelen van 13 maart 2020, lag de gemiddelde gebruikte hoeveelheid op een typische dag voor alle substanties, met uitzon-

20

30

40

50

60

70

80

90

100

dering van cannabis, lager in de periode midden maart tot begin mei (van de eerste en tweede bevraging). In diezelfde periode lag voor wiet de gemiddelde gebruikte hoeveelheid echter bijna 20% tot zelfs één derde hoger.

dag in deze periode (zo’n 20 tot 25%) hoger ten opzichte van de periode voor 13 maart 2020.

In de periode midden september tot begin november was de gemiddelde gebruikte hoeveelheid op een typische dag voor cannabis en ecstasy/MDMA pillen opnieuw gelijk aan het niveau van tijdens de periode voor 13 maart 2020. Voor alcohol, ecstasy/MDMA poeder, cocaïne en amfetamines lag het gemiddelde gebruik op een typische

Het aantal respondenten dat aangeeft te kampen met een angststoornis of een depressieve stoornis was hoger in de periode midden september tot begin november in vergelijking met de eerste onderzoeksperiode midden maart – midden april. Vrouwen krijgen meer te kampen met beide stoornissen dan mannen. Van de mannen kampt

Mentale gezondheid tijdens de coronapandemie

9

u

Onderzoek

Figuur 12 | Geïndexeerde (grafiek) en gemiddelde (tabel) hoeveelheid gebruikte substantie op een typische dag van gebruik in vier verschillende periodes, COVID-19 online drugsonderzoek, België 2020 1.4

Geïndexeerde hoeveelheid gebruik (gram, aantal pillen of eenheden)

1.2 1

voor 13 maart

0.8

midden maart tot midden april

0.6

midden april tot begin mei

0.4

midden september tot begin november

0.2 0 Alcohol

Wiet

Hasj

Cocaïne

Amfetamines

(Cannabis)

(Cannabis)

(poeder)

(poeder)

25,7% met een angststoornis en 30,7% met een depressieve stoornis in reeks 3. Van de vrouwen kampt 43,0% met een angststoornis terwijl 45,2% een depressieve stoornis heeft. Het percentage van respondenten (uit reeks 1 en 3) met een angst- of depressieve stoornis ligt steeds hoger bij een meer dan gemiddelde intensiteit van gebruik.

Pillen

Poeder

(Ecstasy/MDMA) (Ecstasy/MDMA)

De situatie op de drugsmarkt voor en tijdens de coronapandemie Alle illegale middelen waren nog steeds verkrijgbaar tijdens de coronapandemie in 2020. Cannabis en ecstasy/MDMA poeder worden in gelijkaardige hoeveelheden aangekocht als in de periode voor 13

maart 2020. Voor ecstasy/MDMA pillen zien we een kleinere gemiddelde aangekochte hoeveelheid in de periode midden maart tot midden april, maar deze gemiddelde hoeveelheid was groter in de periode midden september tot begin november ten opzichte van de periode voor 13 maart 2020. Bij cocaïne en amfetamines zien we een grotere gemiddelde aangekochte hoeveelheid voor de periodes na 13

Figuur 17 | Geïndexeerde (grafiek) en gemiddelde prijs in euro (in tabel) per substantie (in gram of aantal pillen) bij aankoop in drie verschillende periodes, COVID-19 online drugsonderzoek, België, 2020 1.6 1.4

Geïndexeerde prijs (per gram of per pil)

1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0

10

DE KIEM

Wiet

Hasj

Cocaïne

(Cannabis)

(Cannabis)

(poeder)

Pillen (Ecstasy/MDMA)

Poeder

Amfetamines

(Ecstasy/MDMA)

(poeder)

Onderzoek

maart 2020 in vergelijking met de periode voor 13 maart. De gemiddelde prijzen voor cannabis, cocaïne en ecstasy/MDMA poeder lagen hoger in de periode midden september – begin november ten opzichte van de periode voor 13 maart 2020. Voor ecstasy/MDMA pillen en amfetamines zien we eerder een lagere gemiddelde prijs na 13 maart 2020. Slechts enkele respondenten kochten in de periode midden september tot begin november geen substanties. Meestal werden de drugs via een dealer

aangekocht. Aankopen via een onlinewinkel of Darknet zijn voor de verschillende substanties te verwaarlozen.

Percepties gelinkt aan de ingevoerde maatregelen In het algemeen werden de opgelegde maatregelen door de meerderheid van de respondenten in periode 3 strikt opgevolgd. Het houden van 1,5m afstand werd het minst strikt opgevolgd. Bovendien is het strikt opvolgen van deze maatregel sinds de introductie met 50% gedaald.

De reden die het vaakst werd aangegeven voor het niet strikt naleven van de maatregelen is dat men toch al voorzichtig is en het niet toepassen van de maatregelen als geen probleem wordt geacht (76,0%). Vervolgens gaf 51,8% van de respondenten aan de maatregelen niet strikt op te volgen omdat ze niet tot een risico groep behoren en 41,4% omdat ze de maatregelen te strikt vinden. Bijna één op twee respondenten rapporteerden getest te zijn op het coronavirus sinds het begin van de coronapandemie (bij een arts of elders). 39,7% liet zich

Figuur 20 | Redenen die worden gerapporteerd door respondenten uit reeks 3 om de maatregelen niet strikt na te leven, COVID-19 online drugsonderzoek, België 2020

Ben voorzichtig en dus geen pronleem Niet tot de risico groep behoren Te strikte maatregelen Niet begrijpen van maatregel Maatregelen zijn niet effectief Zich niet aangesproken voelen Andere redenen 0

10

20

30

40

50

testen omwille van het vertonen van ziektesymptomen. 6,9% van diegenen die zich heeft laten testen was positief voor COVID-19.

Zo’n 84,4% geeft aan wellicht of zeker het advies te zullen volgen om in quarantaine te gaan bij een nauw contact met een met COVID-19 besmette persoon.

90,4% van de respondenten gaf aan dat, indien ze besmet zouden zijn met het coronavirus en positief zouden testen, ze informatie zouden doorgeven van de mensen waarmee ze in contact zijn geweest indien een contactopvolgingscenter hiernaar zou vragen. Respondenten die geen informatie zouden doorgeven geven o.a. als redenen aan dat zij zelf mensen kunnen contacteren (68,9%), omwille van wantrouwen in de overheden (55,7%) of omdat mensen het hen kwalijk zouden nemen (33,3%).

Tot slot geeft net geen 40% van de respondenten aan zich zeker te willen laten vaccineren tegen het coronavirus wanneer een vaccin beschikbaar zou zijn. Eenzelfde proportie (38,2%) twijfelde nog om zich te laten vaccineren en 22,7% van de respondenten wilde zich niet laten vaccineren in de toekomst. De meerderheid van de respondenten die zich niet zouden laten vaccineren (67,1%) gaf hierbij aan zich zorgen te maken over mogelijke neveneffecten van het vaccin.

60

70

80

90

100

Bron: Sciensano (2020). Het gebruik en het aanbod van drugs tijdens de COVID-19 pandemie en de percepties gelinkt aan de COVID-19 omstandigheden. COVID-19 online drugsonderzoek. Sciensano, Brussel, België; Depotnummer: D/2020/14.440/89 De resultaten van reeks 1 en 2 van het COVID-19 online drugsonderzoek zijn te vinden via volgende link: https:// drugs.wiv-isp.be/docs/Documents/ SurveyDrugsCovid_NL.pdf

11

Preventie

PREVENTIEWERK EN CORONA, WAT BRENGT DIT OP? Vier politiezones in Oost-Vlaanderen doen beroep op medewerkers van De Kiem voor drugpreventie en vroegbegeleiding. Maar hoe pak je dit aan in tijden van corona?

De preventiewerkers van de ‘Druppunten’ zijn er voor alle inwoners van de (politie)zone, mensen die er werken, studeren of tijdelijk verblijven. Zij kunnen bij ons terecht voor info en hulpvragen. Na een intake starten we een afgebakende begeleiding op. Een tweede opdracht is ‘preventie’ voor intermediairs en diverse doelgroepen, vraaggericht en een stuk aanbodgericht. In het pré-corona tijdperk betekende dit face-to-face vergaderen, vormingen geven, drugbeleid en coachen, workshops geven in het onderwijs en het jeugdwerk of op de ouderenraad, intervisies en supervisies her en der in de zones begeleiden, … Kortom, veel op de baan en tussen de mensen. Nog in dat andere tijdperk zetten we ons in op netwerken en netwerken en netwerken: van hier naar daar, mensen de hand schudden (toen was dat nog de norm!), ons aanbod face-toface voorstellen, ‘echte’ professionele contacten aangaan met als doel: mensen op een verantwoorde manier met middelen(gebruik) leren omgaan, ze gezonde keuzes leren maken en ze leren waar ze hulp kunnen vragen bij problemen. En dan de eerste lockdown. Onze werkwijze werd ineens als ‘onveilig’ beschouwd, in ons kot en vlug! Gedaan met dat netwerken, die vormingen, dat coachen en die workshops! In casus werd de helft van onze werking geamputeerd door de strenge maatregelen. De begeleidingsvragen waren er wel en qua kwantiteit vergelijkbaar met de peri-

12

DE KIEM

ode voor corona. We merkten wel dat de hulpvragen acuter werden. Druggebruik in het gezin is sowieso al zwaar, maar nu zit iedereen erbij en kijkt ernaar. De druk was - en blijft - hoog. Daarbij kwam dat het moeilijk werd nog mensen te zien; wij hangen nu eenmaal af van de lokale veiligheidsprotocollen in sociale huizen of andere openbare gebouwen. Vaak konden we er niet in om mensen te spreken. Dankzij … of te wijten aan corona, vonden we onszelf opnieuw uit. Zitten kniezen en klagen, dat is niet de stijl waar wij voor kiezen. We stelden ons de vraag: “Wat brengt dit ons op en wat kunnen we wel/anders doen?”. We schakelden over naar ‘blended care’: we gingen beeldbellen, wandel-begeleiden en toch nog face-to-face gesprekken waar het – veilig - kon. Je kan dus stellen dat we ons begeleidingsaanbod hebben uitgebreid. Jonge mensen vinden de wandelbegeleiding aangenamer, zeker in vergelijking met de steriele gespreksruimtes tegenwoordig. Dankzij het beeldbellen zijn we makkelijker bereikbaar voor vele cliënten. Ze kunnen nu ook in een pauze contact opnemen en het spaart hen verplaatsing en tijd uit. Ook voor ons preventiewerk gaat dit nu op. Na een aarzelende lente en zomer, beslisten we om zelf initiatief te nemen en de overlegmomenten, coachings, workshops en vormingen digitaal vorm te geven. Tijdens de lockdown hadden we tijd extra. Die vulden we in met opleiding

en met het toetsen van wat we doen aan (nieuw) wetenschappelijk inzicht. Deze oefeningen, toetsing en verdieping zorgden voor het scherp stellen van de competenties binnen ons team. Intermediairs en doelgroepen zullen hier wel bij varen. We komen hier dus sterker uit. Ik neem deze gelegenheid graag te baat om ons team, de verantwoordelijken, de directie en onze beheerscomités van harte te bedanken: samen sterk in coronaproof preventiewerk. Christophe Vanhuyse Drugpreventiewerker Drugpunt Wetteren-Wichelen-Laarne - Drugpunt Rhode-Schelde (Melle, Merelbeke, Oosterzele en Destelbergen) Drugpunt Assenede-Evergem - Drugpunt Regio Puyenbroeck (Lochristi, Wachtebeke en Zelzate).

Nieuw

TIJDSCHRIFT VERSLAVING & HERSTEL Het nieuwe tijdschrift Verslaving & Herstel wil bijdragen aan vernieuwing en verbetering van preventie en hulpverlening inzake verslavingsproblematieken.

Het tijdschrift stimuleert de reflectie over verslavingsgedrag vanuit gezondheids-, emancipatorisch en herstelgericht perspectief. Verslaving & Herstel bundelt gereviewde bijdragen vanuit wetenschap en praktijk in een goed leesbare vorm. Het brengt kennis en ervaring in Nederland en Vlaanderen dichter bij elkaar. Verslaving & Herstel richt zich op de geestelijke gezondheidszorg (zorggebruikers, hulpverleners, onderzoekers) maar ook op justitie, politie en beleidsmedewerkers.

Verslaving & Herstel verschijnt vier keer per jaar: in maart, juni, september en december. De abonnementsprijs voor één jaargang (vier nummers en gratis digitale toegang via App Store en Google Play) is € 95,- (individueel) of € 47,50 voor studenten. Een groepsabonnement kost € 135,- (drie exemplaren van hetzelfde nummer op één adres). Een los nummer bestellen (aan 30 euro + 4,95 euro verzending) kan via verslaving@spabonneeservice.nl

Kernredactie

Lees het eerste nummer gratis digitaal op https://ymlpmail5.net/9a16aeyemafaewsywataeemafaqhbem/click.php

• Wouter Vanderplasschen (hoofddocent en vakgroepvoorzitter vakgroep Orthopedagogiek, Universiteit Gent)

• Frieda Matthys (hoofdredacteur, psychiater UZ Brussel, titularis psychiatrie en medische psychologie, VUB, Brussel) • Paul Van Deun (hoofdredacteur, klinisch psycholoog, voorzitter VAD, Brussel) • Cleo Crunelle (redactiesecretaris, docent VUB, arts-neurowetenschapper UZ Brussel) • Dike van de Mheen (hoogleraar Transformaties in de zorg, Tranzo Tilburg University)

Inhoud van het eerste nummer • Redactioneel: verslaving én herstel (Frieda Matthys) • Verslavingszorg. Rijk verleden en hoopvolle toekomst (Wim van den Brink) • ‘First things first’. Het belangrijkste eerst (Hendrik Peuskens & Koen Buntinx) • Resultaten van de Life in Recovery survey in Nederland en Vlaanderen (Wouter Vanderplassen, Thomas Martinelli, Lore Bellaert, Gera Nagelhout & Dike van de Mheen) • Fototentoonstelling Recovery Pathways (Jessica De Maeyer & Tijs Van Steenberghe)

• Terugblik op 150 jaar preventie van alcoholproblemen in Vlaanderen (Joris Casselman) • De Social Norms toegepast op 55-plussers (Nicole Curvers, Aude Silvestre, Johanna K.M. Elbel, Hans B. Dupont & Guido Van Hal) • Herstel (Catherine Leyten) • Behandeling met N-acetylcysteïne bij zwangerschap en zucht naar cannabis (Tim van Grinsven, Maarten Belgers & Boukje A.G. Dijkstra) • IkPas en Tournée Minérale (Paul Van Deun) • Abstract verpakt - berichtgeving in de media (Frieda Matthys)

13

Verruimd begeleidingsaanbod te Geraardsbergen

AMBULANTE BEGELEIDING VAN DRUGGEBRUIKENDE OUDERS MET JONGE KINDEREN Sinds juni vorig jaar zet De Kiem, in opdracht van het lokaal bestuur Geraardsbergen, meer in op een intensieve ambulante begeleiding voor gezinnen met jonge kinderen waarvan 1 of beide ouders een ernstige verslaving heeft. Tijd voor een eerste stand van zaken…

Het verruimde begeleidingsaanbod vanuit het Ambulant Centrum in Geraardsbergen richt zich specifiek tot druggebruikende ouders (verslaafd aan illegale drugs, alcohol en/of medicatie) met kinderen onder de 12 jaar. Ook toekomstige ouders en ouders die nog niet of onvoldoende de toegang tot de hulpverlening hebben gevonden behoren tot de beoogde doelgroep. Sinds de start in juni 2020 zijn er nu 18 begeleidingen actief lopend. Dertien cliënten hebben één of meerdere

kinderen tot de leeftijd van 12 jaar; de andere vijf gezinnen hebben één of meerdere kinderen ouder dan 12 jaar. Uiteraard worden deze cliënten ook begeleid en wordt er extra ingezet op ondersteuning van de moeder- en/ of vaderrol. Dertien gezinnen worden dus meer intensief opgevolgd. Om de ouders te ondersteunen in hun verslavingsproblematiek en hun opvoedingstaak en om het welzijn en de veiligheid van de kinderen zo goed als mogelijk

te waarborgen, is de afstemming en coördinatie van deze zorgtrajecten en diensten van groot belang. De afgelopen zes maanden hadden we contact met zo’n 20 diensten in functie van de lopende begeleidingstrajecten. Het betreft hier vooral een nauwe samenwerking met Kind en Gezin, het Huis van het kind, het OCMW en thuisbegeleidingsdiensten. Stagiaire Sarah ging met deze ouders in gesprek voor een eerste kleinschalige en kwalitatieve tevredenheidsmeting over ons verruimd begeleidingsaanbod. We vertrokken van een persoonsgerichte benadering, waarbij acht cliënten werden bevraagd aan de hand van een semi gestructureerde vragenlijst, met voldoende ruimte tijdens de bevraging voor de ervaringen, gedachten en gevoelens van deze cliënten. Doel hierbij was om een beeld te krijgen van de elementen die voor hen een belangrijke rol spelen binnen de begeleiding. Tevens werd ook nagegaan hoe deze druggebruikende ouders de ondersteuning vanuit het project ervaren, en in welke mate deze vorm van begeleiding aan de verwachtingen van de doelgroep tegemoet komt. Algemeen geven de betrokken ouders aan dat deze intensieve(re) vorm van begeleiding een positieve invloed heeft op hun situatie. Verschillende van hen geven aan dat ze de begeleiders ervaren als echte steunfiguren in hun leven.

14

DE KIEM

Verruimd begeleidingsaanbod te Geraardsbergen

Sija is de perfecte persoon om mij boven water te houden – J., 26 jaar, mama van een dochtertje Drie van de acht cliënten stellen dat het met hen niet goed zou gaan mochten ze deze vorm van begeleiding nooit gehad hebben. Bij de andere deelnemende cliënten komt voornamelijk het kunnen praten met iemand die geen oordeel treft naar voren. En één cliënt noemt de ondersteuning essentieel om drempels te kunnen overwinnen. Ik aanvaard enkel advies van mensen die ik respecteer, dit is het geval bij Sandra – D., 38 jaar, papa van zoontje Alle participanten geven gelijklopende factoren aan die ze als meerwaarde ervaren binnen deze intensieve begeleiding:

Als belangrijkste positieve ervaring geven de participanten aan dat ze altijd een eigen stem hebben binnen hun begeleiding en deze dus niet ervaren als een vorm van controle. Er wordt in dialoog gegaan en gezocht naar oplossingen die voldoen aan de verwachtingen van cliënt en begeleider. In het begin dacht ik dat de begeleider mij enkel ging benaderen als een persoon met een verslaving. Dit was zeker niet het geval. Ik werd gezien als een mama – J., 28 jaar, mama van een dochtertje Alle participanten geven ook aan dat ze zich veilig voelen bij hun begeleider. Ze hebben het gevoel dat ze openlijk kunnen praten, geven aan dat er echt wel een vertrouwensrelatie aanwezig is. De begeleider zit in mijn hart – D., 38 jaar, papa van zoontje

Een mama woont alleen met baby (3maanden). Het huis is compleet ongeschikt (te klein en onveilig voor de baby). Door huisbezoek konden we zelf deze inschatting maken en voelde de mama zich gesterkt door het feit dat we hier getuige van waren. Haar vraag naar een betere huisvesting werd doorgespeeld naar OCMW of CAW, die verdere stappen hierrond kunnen ondernemen.

Ook het feit dat ze permanent op de begeleiding kunnen rekenen geeft hen een goed gevoel. Er is een lage drempel om vragen te stellen en in crisissituaties toch op gesprek te kunnen komen. Ik heb niet snel vertrouwen in mensen maar de begeleider gaf me een goed gevoel. Waardoor ik het een kans heb gegeven. Hier heb ik zeker geen spijt van – B., 22 jaar, mama van een zoontje

Een jonge vrouw woont met haar dochtertje (4jr) in bij de grootmoeder. Door aanhoudende spanningen thuis (grootmoeder hanteert andere regels voor het kindje dan de mama - onveiligheid door gebruikers die aan de deur komen) organiseerden we aan huis een spoedoverleg met De Kiem, OCJ en OCMW om deze crisissituatie te bespreken. Door deze samenkomst werden er afspraken gemaakt en verder opgevolgd door alle betrokken diensten. Door verder aan huis te gaan kon dit telkens ook besproken worden met grootmoeder en moeder.

De ervaringen omtrent de huisbezoeken zijn eerder verschillend. Drie van de acht personen geven aan dat ze liever naar De Kiem komen op gesprek. Ze zijn dan even weg uit hun eigen omgeving en zijn dan alleen met de begeleider. Drie participanten van de acht geven aan dat ze de huisbezoeken als positief ervaren hebben, maar dat ze een afwisseling (gesprekken thuis of in De Kiem) wel aangenaam vinden. Één participant gaf aan dat het eerste huisbezoek geen positief gevoel gaf. In het verleden kwamen huisbezoeken voor haar als controlerend over. Naar mate de begeleiding vorderde, verbeterde dit.

15 u

Verruimd begeleidingsaanbod te Geraardsbergen

Ik dacht echt dat de begeleider mij op de vingers kwam tikken – B., 22 jaar, mama van een zoontje Tot slot zijn er drie participanten die aangeven dat deze vorm van begeleiding eerst werd opgelegd en ze dus geen verwachtingen hadden. Uiteindelijk zijn ze zeer dankbaar voor deze kans en willen ze deze begeleiding blijven volgen ook wanneer het niet meer opgelegd is. Ik heb in het verleden veel slechte ervaringen gehad met hulpverleners. Ik had dan ook niet verwacht dat het bij De Kiem zo goed ging klikken – B.V., 22 jaar, mama van een zoontje

Bij het afnemen van de vragenlijsten zijn er niet veel negatieve aspecten naar voor gekomen. Eén participant gaf aan dat de optie om iemand vanuit de eigen omgeving te laten mee komen op gesprek te lang werd uitgesteld. Een andere participant zou graag hebben dat de begeleiding nog intensiever, zelfs dagelijks, zou zijn. Ten aanzien van de standaardbehandelingen toont dit project een duidelijke meerwaarde, zowel op cliëntniveau als op netwerkniveau. Op cliëntniveau kunnen we veel intensiever aan de slag met de doelgroep. Tijdens crisis-of kantelmomenten kunnen we cliënten verschillende malen

Tevredenheidspeiling 10 8

7,5

8

8,5

9

9

4

5

9,5

10

10

We zijn er van overtuigd dat we door meer intensieve contacten met de cliënten en de samenwerking met de andere diensten een duidelijker beeld hebben van de cliënt en zijn/haar context waardoor er meer vertrouwen is in de hulpverlening. Dit alles heeft een positief effect op het functioneren van de cliënten en het op het welzijn en de veiligheid van het kind.

6 4 2 0 1

2

3

6

7

8

Om zicht te krijgen op hoe de betrokken cliënten de begeleiding ervaren, werd hen ook gevraagd een score (van één tot tien) toe te kennen. De gemiddelde score bedroeg 9 op 10.

16

DE KIEM

per week zien, wat tijdens een standaardbehandeling niet mogelijk is. We kunnen beduidend meer aanklampende en outreachende methoden toepassen waardoor we de cliënten van nabij opvolgen. Regelmatig gaan we op huisbezoek, afgewisseld met een gesprek in het centrum en ook een videocall is een uitstekende manier om kort en direct overleg te hebben. Door de corona-epidemie zijn we zo creatief mogelijk geweest om het contact met de cliënt te behouden. Het is veeleer een combinatie van een individuele behandeling en een vorm van casemanagement waardoor we organisatieoverschrijdend kunnen werken en een netwerk van ambulante hulpverlening voor de cliënt kunnen uitwerken. Via intensief casusgericht werken heeft de begeleider de taak om in samenspraak met de cliënt een netwerk van organisaties uit te bouwen die én de ondersteuning van de ouders op zich neemt én de veiligheid kan waarborgen.

Jo Thienpont, verantwoordelijke ambulante werkingen – Sarah De Mits, stagiaire tweede master orthopedagogiek UGent – Sija De Koning en Sandra Brants, ambulante begeleidsters

Onderzoek

REC-PATH: PADEN NAAR HERSTEL Op donderdag 25 maart 2021 kan je een Engelstalige online meeting bijwonen over de baanbrekende bevindingen van de eerste Europese cohortstudie rond herstel REC-PATH.

Het onderzoek wil de overtuiging uitdragen dat mensen op verschillende manieren een herstelproces kunnen doormaken. Door verschillende stemmen aan bod te laten komen, waaronder die van ervaringsdeskundigen en onderzoekers, wil men de weg vrijmaken voor echt veranderingsbeleid en individuele herstelpaden en wil men het negatief stigma en de perceptie veranderen en impact hebben in de echte wereld. Vanuit deze overtuiging nodigt het REC-PATH-onderzoeksteam iedereen uit om zijn nieuwste bevindingen te delen op donderdag 25 maart, van 13u30 tot 16u30.

Sprekers zijn onder meer: • Professor John Kelly – VS • Lore Bellaert - België • Professor David Best - VK • Lorna Brown - VK • Professor Marc Cowling (Research Dean) - VK • Dr. Jessica DeMaeyer - België • Bal Howard - VK • Thomas Martinelli - Nederland • Dr. David Patton - VK • Professor Dike van de Mheen - Nederland • Professor Freya Vander Laenen - België • Professor Wouter Vanderplasschen - België

Vooraf registreren via https://recpathsummit.eventbrite.ca is noodzakelijk om de Zoom-link te ontvangen.

17

Bewoner aan het woord

EEN REIS OM 'U' TEGEN TE ZEGGEN… Van hardleers, eigenwijs en achterdochtig naar mijn toekomst in handen van hulpverlening durven leggen en er eindelijk terug veel beter van worden.

Ik heb lang met een zware drugproblematiek gekampt, waarvan ik nooit wou toegeven aan mezelf dat deze er was. Hierbij hebben familieleden die het goed met mij voor hebben, nog steeds trouwens, het zwaar te verduren gehad. Op een leeftijd van 14 jaar ben ik meteen begonnen met harddrugs (speed en XTC) en dit heeft voor een reis gezorgd van 15 jaar lang om 'U' tegen te zeggen. Het leek voor mezelf allemaal niet echt een probleem omdat ik mijn studies had afgemaakt, begon te werken en dit altijd ben blijven doorzetten. Maar hoe langer hoe meer zag ik ergens wel in dat ik er onbewust/bewust misbruik van maakte. Dat het druggebruik mij hielp om socialer en zelfzekerder te zijn en dat ik ergens ook ¨iemand was¨ omdat ik bezig was met toestanden die niet iedereen zomaar zou doen. Hier haalde ik mijn goed gevoel uit en het was allemaal een kick. Wanneer het druggebruik zoveel te bieden heeft dat het heel comfortabel voor jezelf aanvoelt, ging ik er vanuit dat er geen weg meer terug was en ik er me zou moeten bij neerleggen. Naast druggebruik rolde ik van het een in het ander en ben ik zo een paar keer in de gevangenis geeindigd voor verschillende strafbare feiten. Tot ik op een gegeven moment van mijn advocaat een voorstel kreeg om een opname te doen. Zonder hulp zou ik allen maar in die cirkel bleven

18

DE KIEM

vertoeven, gevangenis in, gevangenis uit .... Toen ben ik me beginnen open stellen om een crisisopname te doen. Al snel bleek in De Spiegel in Leuven dat ik niet voldoende zou geholpen zijn met een opname van 6 weken, wat ik eigenlijk ergens wel wist. Toch was het op het eerste moment een zware klap in mijn gezicht dat ik een lang programma in een therapeutische gemeenschap nodig had om er nog uit te geraken, maar er was genoeg externe motivatie om er aan te beginnen.
 Langzaamaan ben ik gaan voelen dat dit voor mij wel het juiste aanbod was. Het begon ermee dat ik mij lichamelijk enorm beter voelde. De rust die ik heb gehad en de tijd om aan mezelf te werken in De Kiem, voelt nu aan als de beste keuze die ik in de voorbije 15 jaar heb gemaakt. Het moeilijkste voor mij persoonlijk was mijn autoriteitsprobleem aanpakken. Hier bedoel ik vooral mee, me leren open te stellen zonder wantrouwen te hebben en me laten vertellen wat ik moest doen, ook door medebewoners die jonger waren dan mij. Vaak dacht ik nog ‘wat weten die nu van het leven…’. En zie nu, ik ben clean sinds 20 februari 2018, ook al is het al eens moeilijk. Dat zal er altijd blijven zijn. Ik leer er gewoon nu nog elke dag beter mee om te gaan, daar gaat het mij om. De paar goede vrienden die ik aan

het programma heb over gehouden, gesetteld zijn in Oost-Vlaanderen en een job die ik enorm graag doe, zullen mij wel op mijn bestemming brengen. Kevin L.

Familie aan het woord

BROER EN ZUS Zo’n 24 maanden geleden startte Frederik een programma in De Kiem. Zijn zus Valerie en haar man Steven waren voor hem een steun en toeverlaat. Beiden konden uit ervaring spreken…

Mijn man Steven volgde ook een programma in De Kiem en ik verbleef ooit in de therapeutische gemeenschap van De Sleutel in Merelbeke. Dat is ondertussen wel al 11 jaar geleden en sindsdien gaat het goed. We blikken terug op positieve ervaringen en geloven heel erg in het programma en alles dat erbij komt. Veel mensen kunnen zich soms moeilijk aanpassen aan al de regeltjes, maar wij stonden er voor de volle 100% achter. We wisten wel waarom. Mijn ouders hebben het zowat gehad om op bezoek te gaan naar een TG, de gevangenis of instellingen …. Dat is natuurlijk al 25 jaar bezig. Wijzelf hadden, de laatste jaren voor hij zich wou laten helpen, ook geen contact meer met Frederik. Ik had mijn broer al 6 jaar zo goed als niet gezien. We hebben hem altijd gezegd: “De dag dat je een langdurig programma doet, een TG dus, willen wij er voor jou zijn zoals wij zelf ook de kans gekregen hebben”. Een jaar voor zijn programma hebben we hem dan voor de eerste keer weer gezien. Hij zag er meer dood dan levend uit; hij zat echt op het randje. Maar ik zag en voelde dat hij het echt moe was en dat hij zelf besefte dat het ‘nu of nooit meer’ was! Enkele maanden later was zijn vriendin dan ook zwanger, dus nog een extra motivatie om iets aan zijn verslaving te doen. Het was de eerste keer dat ik het ook geloofde. We hebben dan

samen geprobeerd om binnen te geraken. Eerst rondbellen, dan dagelijks bellen, het was een hele lijdensweg. Frederik stond ook op een hoge dosis Methadon, wat het allemaal niet vanzelfsprekend maakte. Met veel ups en downs is hij dan uiteindelijk in De Kiem geraakt. Ik had nooit verwacht dat hij daar ging binnen mogen, want hij had al enkele TG's achter de rug. Toen belde hij plots: “Kom je af, ik zit in De Kiem”. Het was lang geleden dat we nog zo gelukkig waren geweest met een telefoontje van hem! Hij is er geraakt… oef. We zijn dan, zodra we konden, op bezoek geweest en zagen dat het goed was. Raar maar waar, we hadden er eigenlijk wel veel vertrouwen in. Hij paste daar…. Een nieuwe TG met nieuwe kansen, want hij had het overal al redelijk bont gemaakt. Hij kon precies nooit van nul beginnen. Hij voelde zich daar goed en we zagen hem terug lachen, wat kilootjes bijkomen, … zijn gezondheid en zijn papieren kwamen stilaan in orde. Met wat sleurwerk en de steun van zijn peers, en met veel gesprekken is alles dan toch goed gekomen. Wij deden de familie gesprekken en ik bemiddelde wat door in de familie te zeggen dat het beter ging met m’n broer, en door Frederik duidelijk te maken dat hij de familie wat tijd moest geven. Zoals ik al schreef, het is al 25 jaar bezig… Wij vonden het zelf niet altijd makkelijk. Ik was zijn zus, maar nu

precies ook wat zijn mama: enerzijds bang dat hij kansen niet zou krijgen of grijpen, anderzijds dan weer streng… Toen hij normaal over kon gaan naar het Halfweghuis, werd dit noodgedwongen een hele tijd uitgesteld door de coronapandemie. Vroeger zou hij bij zo’n tegenslag zijn valiezen gepakt hebben, maar nu zette hij door. Ik was super trots op hem en twijfelde er eigenlijk niet aan. Ik ben nu nog altijd bezorgd maar ben me er wel van bewust dat hij ook echt een ander leven wil. Ik heb zeker vertrouwen in zijn goede wil, maar ik weet dat er veel gevaren zijn buiten. Ik vind dat nu het zwaarste stuk voor hem komt. Frederik staat nu ondertussen al een kleine maand op eigen benen en woont samen met een peer van hem. Het feit dat hij papa is geworden van een dochtertje is voor hem een grote motivatie geweest en nu nog… Jammer genoeg moeten wij haar wel missen in ons leven. Hopelijk komt de dag dat ook wij haar mogen leren kennen. Het is nu volledig aan hem! Wij zijn alvast heel trots op hem, met de weg die hij tot nu toe heeft afgelegd. We duimen voor de toekomst. Dankzij zijn inspanningen en die van De Kiem heeft hij opnieuw heel veel kans om het te maken. Daar zijn we alleen maar dankbaar voor. Valerie en Steven

19

ERVAREN IN HERSTEL De Kiem biedt hulp aan personen die problemen ervaren door het gebruik van drugs en aan mensen uit hun omgeving. Het residentiële luik van het programma te Gavere omvat een onthaal­afdeling, een therapeutische gemeenschap (T.G.), een woonhuis voor moeders / vaders met kinderen en verschillende halfweghuizen. Het ambulante luik omvat ambulante centra te Gent, Ronse, Geraardsbergen en Ninove, een gevangeniswerking en vier regionale preventiediensten.

Colofon

Adressen

Redactie

Contactadres voor opname of begeleiding

Eindredactie en Directie Dirk Vandevelde

Fotografie Dirk Calle, Jo Thienpont, Krista De planter

Vormgeving dotplus

Abonnement Abonnementen kosten 15,- euro voor vier nummers, te storten op rekeningnummer BIC GEBABEBB / IBAN BE 270012 1652 3173 van v.z.w. De Kiem, 9890 Gavere. Voor giften vanaf 40,00 euro kan u een attest voor fiscale vrijstelling bekomen.

Contactadres voor Administratie – Directie

(elke werkdag te bereiken van 8u30 tot 17u00)

(sociale dienst, familiebegeleiding, stages)

Ambulant Centrum Gent Kortrijksesteenweg 185, 9000 Gent Tel. 09/245.38.98 Fax 09/245.41.71 ambulant.gent@dekiem.be

Vluchtenboerstraat 7A 9890 Gavere Tel. 09/389.66.66 Fax 09/384.83.07 admin@dekiem.be

Ambulant Centrum Ronse Oswald Ponettestraat 31 9600 Ronse Tel. 055/21.87.00 ambulant.ronse@dekiem.be

Stages ambulante werkingen anne.dekkers@dekiem.be Stages residentiële werkingen dirk.calle@dekiem.be

Ambulant Centrum Geraardsbergen Abdijstraat 2, 9500 Geraardsbergen Tel. 055/21.87.00 ambulant.geraardsbergen@dekiem.be Ambulant Centrum Ninove Brusselsesteenweg 3 9400 Ninove Tel. 054/33.31.65 ambulant.ninove@dekiem.be

V.U. Dirk Vandevelde – Vluchtenboerstraat 7A, 9890 Gavere

Dirk Calle, Jo Thienpont, Dirk Vandevelde

ZONDER MEER

Inhoud 2 Voorwoord 3 Nog even volhouden... 7 Over mensen rondom jou... 8 Drugs tijdens de pandemie 12 Preventiewerk en corona 13 Tijdschrift Verslaving & Herstel 14 Druggebruikende ouders met jonge kinderen 17 REC-PATH-onderzoek 18 Bewoner aan het woord 19 Familie aan het woord