De Kiem

Erkenningsnummer P702012

Afgiftekantoor Gent X

ZONDER MEER

OPSTART NINOVE DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE KIEM VZW - JG. 27 NR. 3 JULI, AUGUSTUS, SEPTEMNER 2020

Voorwoord

NIEUW TEAM

AAN DE SLAG Het covid-19 virus heeft ondertussen bewezen dat het geen eenmalig fenomeen is. De maatregelen om het aantal besmettingen te beperken blijven algemeen gelden waardoor ook binnen de centra van De Kiem de nodige beveiligingsmaatregelen worden toegepast.

Tot op vandaag hebben we nog geen uitbraak van covid-19 binnen de therapeutische gemeenschap of binnen de verschillende groepen van ambulante cliënten gehad. De residentiële werkingen van De Kiem hebben altijd redelijk gewoon kunnen doorwerken. Ook de jaarlijkse vakantieweek in augustus naar de Ardennen is kunnen doorgaan.

In de ambulante afdelingen van De Kiem hebben we tijdens de lockdown zeer sterk ingezet op beeldbellen en aanklampend werken. Ondertussen gaan er weer ‘gewone’ gesprekken door in de centra. Beeldbellen is wel een zeer effectieve werkvorm gebleken voor bepaalde cliënten.

De opstart van het nieuw ambulant centrum van De Kiem te Ninove is nu een feit. Op 1 september is het nieuwe team aan de slag gegaan. Een officiële opening hebben we omwille van de covid-19 restricties niet kunnen organiseren. Op de eerste werkdag kregen we wel een kort bezoek van Burgemeester Tanja De Jonge en Schepen Veerle Cosyns die nog maar eens benadrukten hoe blij ze zijn met het feit dat De Kiem in Ninove een aanbod voor drugverslaafden uitbouwt.

Het ambulant centrum in Ninove zal qua werking vergelijkbaar zijn met de werkingen in Ronse en Geraardsbergen. We streven naar een laagdrempelig aanbod en een goede samenwerking met alle actoren uit de regio.

2

DE KIEM

Onderzoek gericht op verslavingsgedrag kan de hulpverlening inzicht verschaffen in de ontwikkelde behandelvormen.

Met De Kiem proberen we hieraan zoveel mogelijk te participeren.

Anne Dekkers onderzocht in haar doctoraat de betekenis van herstel voor verslaving. Interessant in deze studie is de vaststelling dat cliënten in herstel en hun familie of directe context toch wel anders kijken naar dit herstel en dat dit ook andere verwachtingen en reacties oproept. Voor cliënten is herstel vooral een doorlopend proces waarbij de wederopbouw van een nieuwe identiteit centraal staat. Een kort herval in gebruik is een onderdeel van dit existentieel proces. Familieleden verwachten dat het herstelproces toch ergens een eindpunt kent (een moment waarop de verslaving ‘genezen’ is) en kunnen een herval moeilijker plaatsen in een langdurig proces. Dit verklaart waarom, vanuit ontgoocheling, er vaak harde reacties vallen die de relatie vertroebelen.

Verder blijkt ook duidelijk dat cliënten, zelfs na een lange periode van clean leven, nog altijd botsen op discriminatie en stigmatisatie ten aanzien van druggebruikers. Allemaal bruikbare inzichten om in de praktijk mee aan de slag te gaan.

Mara Vandevelde schreef haar masterproef orthopedagogiek op basis van zeer diepgaande interviews met vrouwen die een programma in de therapeutische gemeenschap van De Kiem hebben gevolgd. Ook uit dit onderzoek komen belangrijke leerpunten naar boven. Het wordt nog maar eens bevestigd dat gendersensitiviteit binnen een behandelprogramma een absolute noodzaak is. De meeste behandelmo-

dellen binnen de verslaafdenzorg zijn te veel gericht op de behandeling van mannen. Herstel wordt zeer individueel beleefd waarbij het kunnen verwerken van traumatische ervaringen uit het verleden een absolute noodzaak is.

In Geraardsbergen kunnen we sinds kort, met de steun van de stad, extra inzetten op de begeleiding van zwangere vrouwen en gezinnen met jonge kinderen waarbij één of beide ouders kampt met een ernstige verslavingsproblematiek.

Het laatste woord is voor Helga en de mama en zus van Jeroen. Helga heeft een lang traject afgelegd en de geboorte van haar zoontje was duidelijk een keerpunt om echt de knop om te draaien en werk te maken van herstel.

Een mooi traject en ondertussen al 3 jaar clean!

Ook in het hersteltraject van Jeroen heeft De Kiem een duidelijke rol kunnen spelen. Hier getuigen zijn mama en zijn zus over. Leuk om lezen en weer een flinke waardering voor het werk dat de medewerkers van De Kiem elke dag leveren.

Dirk Vandevelde Directeur

Opstart Ninove

DE KIEM START

DRUGHULPVERLENING TE NINOVE De corona-pandemie zorgde aanvankelijk voor enkele maanden vertraging, maar op 1 september ging de nieuwe ambulante werking voor druggebruikers in Ninove daadwerkelijk van start. Tijdens de zomermaanden stroomden de eerste aanmeldingen binnen en werd er heel wat logistiek werk verzet om de nieuwe locatie klaar te stomen.

tijdens de zomermaanden, nog voor de opstart, laat een gelijkaardige trend vermoeden. Met een aantal cliënten vanuit Ninove en omstreken werd de begeleiding tijdens de zomer alvast opgestart in onze andere ambulante centra en enkele nieuwe medewerkers kregen nog voor de start de tijd om zich in te werken.

dienstkeuken geïnstalleerd (dankjewel Sven) en werd de elektriciteit waar nodig aangepast. De plaatsing van tapis-plain en de levering van nieuw kantoormeubilair zorgen voor de finishing touch en een geheel nieuwe look and feel in alle ruimtes.

Ninove scoort verhoudingsgewijs wat specifieke drugdelicten betreft vrij vergelijkbaar met steden zoals Ronse en Geraardsbergen, waar De Kiem reeds ambulante centra heeft. Onze ervaring is dat het aantal aanmeldingen in deze centra alleen maar in stijgende lijn gaat en het aantal aanmeldingen voor Ninove

Dankzij het stadsbestuur van Ninove konden we het bijgebouw van buurthuis Berdam huren op de Brusselsesteenweg nr. 3. Tijdens de zomermaanden werden bewoners van het residentieel programma onder begeleiding van onze technisch manager Diane ingeschakeld voor het verven van plafond, muren en deuren. Daarnaast werd een kleine

Het centrum in Ninove richt zich naar jongeren, volwassenen en hun context die vragen en/of problemen hebben met voornamelijk illegaal druggebruik. Zowel experimenterende gebruikers als personen die reeds jaren in het gebruik zitten kunnen er op weekdagen terecht bij een team van 4 ambulante begeleiders, een arts en een onthaalmedewerker. We stellen, ze graag even aan U voor:

Julie Bocquet

Aurélie Guignies

Natalie De Pooter

Julie is 43 jaar en studeerde maatschappelijk werk en criminologie en eindigde met een opleiding in psychotherapie.

Aurélie is 31 jaar en studeerde orthopedagogie. Momenteel is ze bezig aan haar laatste jaar van een contextuele therapieopleiding.

Natalie is 46 jaar, heeft een diploma als kleuterleidster, maar maakte een switch naar de administratieve richting.

“Het is voor mij een boeiende uitdaging telkens nieuwe mensen te mogen leren kennen en samen op zoek te gaan naar een kwaliteitsvoller leven. Het geeft me veel voldoening mensen te zien herstellen, ook al gaat dit gepaard met stilstaan, vallen en opstaan. Onze vertrouwelijke band is steeds een basis om op terug te vallen en niet op te geven.”

“Zoals mijn therapieopleiding laat vermoeden ben ik erg geïnteresseerd in de mens en zijn context. Deze nieuwsgierigheid zorgt ervoor dat ik mensen op een open en begripvolle manier benader.”

"Ik kijk uit naar een nieuwe uitdaging in de sociale sector en een fijne samenwerking binnen het team! Ik hou van menselijk contact en in administratie en telefonie zet ik graag de puntjes op de i."

3

u

Opstart Ninove

Pieter Sienaert

Jo Thienpont

Anne Dekkers

Pieter is 35 jaar, huisarts en staat sinds twee jaar Klaartje Anthonissen bij als centrumarts in het residentieel programma van De Kiem. Ook in het ambulant centrum te Ninove gaat hij nu als arts aan de slag.

Jo is 47 jaar en studeerde maatschappelijk werk en criminologische wetenschappen. Jo is verantwoordelijk voor de verschillende ambulante centra van De Kiem te Gent, Ronse, Geraardsbergen en nu ook Ninove. Hij volgt ook de verschillende preventiediensten (de Drugpunten) op.

Anne is 34 jaar en in 2011 afgestudeerd als orthopedagoog. In 2020 rondde zij haar doctoraats-onderzoek over ‘herstel van verslaving’ af binnen de vakgroep Orthopedagogiek van de UGent.

“Vanuit mijn medische expertise als arts ondersteun ik het team in functie van diagnosestelling en strategiebepaling. Ik sta voornamelijk in voor de substitutiebehandelingen van heroïnegebruikers, maar ook voor andere druggerelateerde aandoeningen maak ik graag tijd. In het kader van gemeenschappelijk zorgtrajecten van cliënten maak ik de link met de artsen van andere voorzieningen.”

De aanmeldingsprocedure wordt eenvoudig en laagdrempelig gehouden.

De cliënt kan zich zelf aanmelden of wordt aangemeld door justitie, welzijnsdiensten, huisarts of kliniek… Na een telefoongesprek of mail wordt zo snel mogelijk een afspraak gemaakt.

De gesprekken zijn doorgaans individueel, maar indien gewenst kunnen de partner, kinderen, ouders of andere familieleden worden uitgenodigd.

De behandeling zet in op verschillende dimensies en beoogt een positieve verandering op het vlak van gezondheid, dagelijks functioneren, maatschappelijke participatie en persoonlijke ontwikkeling. Via regelmatige gesprek-

4

DE KIEM

“Op organisatieniveau zet ik me in om de ambulante werkingen van De Kiem eigentijds, toegankelijk en kwalitatief uit te bouwen. Daarnaast probeer ik samen met de collega’s een klimaat te creëren waarin mensen met ‘goesting’ kunnen komen werken. Op die manier hoop ik een zo goed mogelijke zorg op maat te kunnen bieden aan al onze cliënten.”

ken wordt de cliënt ondersteund in het maken van keuzes naar verandering op het vlak van druggebruik, justitie, werk, huisvesting, relaties, tijdsbesteding enz.

Er wordt hierbij voornamelijk vraaggericht gewerkt wat betekent dat de begeleiding vorm krijgt in samenspraak met de cliënt en zijn omgeving.

Uiteindelijk gaat het er om hem terug de regie in handen te geven in wat voor hem een betere levenskwaliteit betekent. Er wordt gestreefd naar het hoogst haalbare voor de cliënt, dat wil zeggen dat er zowel naar verandering en consolidatie als naar schadebeperking kan worden gewerkt. Met de

“Om zicht te krijgen op de noden van mensen en connectie tot stand te laten komen is het voor mij belangrijk om steeds te vertrekken vanuit het persoonlijke verhaal, met een open houding.

Een betrokken ondersteuning op maat, gericht op het optimaliseren van de kwaliteit van leven met aandacht voor het netwerk en de context, staat centraal in mijn professionele en persoonlijke omgang met mensen.”

centrumarts, (ook reeds actief in het residentieel programma) kunnen mogelijke oplossingen en alternatieven worden besproken, waaronder ook de mogelijkheid tot substitutiebehandeling en spuitenruil. Een aantal basisregels waken er over dat alles in een veilig kader kan gebeuren, met respect voor het beroepsgeheim en de privacy van cliënten en met aandacht voor een goede integratie in de lokale buurt.

Ambulant Centrum De Kiem Brusselsesteenweg 3, 9400 Ninove Telefoonnummer 09 245 38 98

Opstart Ninove

Annelien Willaert

Annelien is 35 jaar, mama van 2 kindjes en studeerde criminologie, maatschappelijk werk en contextuele therapie. �Mensen begeleiden in hun proces met als rode draad herstel en verbinding, is iets wat ik graag doe. We zoeken samen een balans tussen je kwetsbaarheid en je kracht. In de mens die voor mij zit zie ik niet alleen die mens maar ook diens context; familie, belangrijke anderen.

We gaan op zoek naar bronnen van vertrouwen, in jezelf en in de ander.“

5

Onderzoek

WAT BETEKENT HERSTEL VAN VERSLAVING VOOR JOU? Anne Dekkers ging in het kader van haar doctoraatsscriptie in gesprek met personen in herstel en met familieleden. Hoe kijken beide groepen naar het veranderingsproces van herstel en de invloed ervan op onderlinge relaties. Een aantal verschillen in perspectief en verwachtingen en dus ook in de ondersteuningsnoden van beide groepen komen hierbij tot uiting‌

Verslaving is een complex probleem dat, net als herstel van verslaving, een grote impact heeft op het leven van de mensen die ermee geconfronteerd worden en hun familieleden [1]. Hoewel herstel een persoonlijk en uniek proces is, heeft het altijd plaats binnen een sociale context. Hierbinnen kunnen familieleden voorzien in steun om te komen tot herstel en de kwaliteit van leven te verhogen [2]. Om deze steun te kunnen bieden en om te kunnen omgaan met de problemen die hiermee gepaard gaan, hebben familieleden zelf vaak nood aan ondersteuning. Hulpverlening

focust echter voornamelijk op personen die werken richting herstel terwijl familiale netwerken minder aandacht en ondersteuning krijgen [3]. Hoewel familie dus een belangrijke rol speelt in herstel van verslaving is er weinig onderzoek gedaan naar hun perspectief op herstel. Het doel van dit onderzoek was om de perspectieven op herstel van zowel de personen in herstel als familieleden te onderzoeken, om een beter begrip te krijgen van hoe deze verschillende perspectieven zich tot elkaar verhouden en hoe dit kan leiden tot betere ondersteuningssystemen.

Methodologie Er zijn in dit onderzoek in totaal negen focusgroepen afgenomen, enerzijds zes focusgroepen bij personen in herstel en anderzijds drie bij familieleden van personen in herstel. Om een diversiteit aan perspectieven te verkrijgen, werden de deelnemers gerekruteerd binnen verschillende residentiĂŤle en ambulante organisaties. Een overzicht van de organisaties en de kenmerken van de deelnemers wordt weergegeven in de tabellen 1 en 2.

Kenmerken van deelnemers: personen in herstel

66

Setting

Aantal deelenemers

Leeftijd (range)

Gender

Tijd in herstel

Therapeutische gemeenschap

8

22-35

Man 7 Vrouw 1

4-24 maanden

Halfweghuis therapeutische gemeenschap

5

26-34

Man 4 Vrouw 1

18-21 maanden

Trainings- en tewerkstellingscentrum

4

30-38

Man 4 Vrouw 0

30-48 maanden

Medisch sociaal opvangcentrum

4

42-51

Man 2 Vrouw 2

ontbrekend/onvolledig

Laagdrempelig inloop- en activeringscentrum

10

36-57

Man 7 Vrouw 3

6-84 maanden

Ambulante hulpverlening

8

38-60

Man 6 Vrouw 2

½-108 maanden

DE KIEM

Kenmerken van deelnemers: personen in herstel: familieleden

Setting

Aantal deelenemers

Gender

Tijd in herstel

Therapeutische gemeenschap

3

Man Vrouw

1 2

Ouder

Kortdurend residentieel programma

9

Man Vrouw

2 7

Ouder 1 Partner 6 Broer/zus 2

Ambulante hulpverlening

5

Man Vrouw

3 2

Ouder 1 Partner 3 Broer/zus 1

den bestaan tussen de perspectieven van personen in herstel en familieleden. Omdat onderzoek naar deze contrasterende perspectieven schaars is, richtte de laatste analysefase zich voornamelijk hierop. Hieronder is een uiteenzetting te vinden van een aantal van de gevonden spanningsvelden.

Deze resultaten worden ondersteund door citaten van respondenten.

3

Hierbij wordt gebruik gemaakt van fictieve namen.

Resultaten Binnen dit onderzoek is inzicht verkregen in ervaringen met herstel van verslaving waarbij een onderscheid werd gemaakt tussen de perspectieven van personen in herstel enerzijds en fami-

Binnen de focusgroepen stond de vraag ‘Wat betekent herstel voor jou?’ centraal, als uitgangspunt voor de groepsdiscussie. De focusgroepen werden opgenomen en letterlijk uitgetypt. Bij de verwerking van de data werd er thematische analyse toegepast, deze analyse werd vervolgens weergegeven in mind maps. Tijdens de analyse werd duidelijk dat er verschillende spanningsvellieleden van personen in herstel anderzijds, met speciale aandacht voor spanningsvelden. De contouren van herstel die voortkwamen uit de data werden verdeeld in twee hoofdcategorieën: 1) herstel als veranderingsproces; en 2) het relationele karakter van herstel.

Er moet echter worden opgemerkt dat deze twee categorieën sterk met elkaar verbonden zijn.

Herstel als veranderingsproces De rol van abstinentie Het belang van abstinentie wordt zowel door personen in herstel als door familieleden genoemd. Familieleden beschouwen abstinentie meestal als een voorwaarde voor herstel, maar ze erkennen eveneens dat dit geen gemakkelijk proces is. Voor personen in herstel omvat het leiden van een 'clean' leven veel meer dan alleen het beëindigen van middelengebruik. Zij beschouwen 'clean' worden als een mogelijke eerste stap, maar vinden dat op zich niet voldoende.

Was het maar zo simpel, gewoon stoppen met drugsgebruik. Maar ik moet ook nadenken over waarom ik altijd op zoek moet gaan naar kicks, naar het gebruik van middelen, naar die levensstijl. (Persoon in herstel, therapeutische gemeenschap, Nick)

Bovendien wijzen personen in herstel erop dat door te stoppen met gebruik onderliggende problemen vaak weer aan de oppervlakte komen. Om verandering te bekomen is het nodig tijd te nemen om inzicht te krijgen in deze problemen. Vanuit dit inzicht komt de noodzaak naar voren om te breken met destructieve manieren om met deze onderliggende problemen om te gaan - van middelengebruik naar ‘nuchtere’ coping mechanismen.

Daarnaast kijken personen in herstel op verschillende manieren naar het gebruik van alcohol: sommigen denken dat alcohol nog steeds kan worden geconsumeerd bij herstel (bijvoorbeeld in een veilige omgeving); anderen denken dat alcoholgebruik het beste kan worden vermeden; en een derde groep ervaart moeite om een duidelijke mening over alcoholgebruik te hebben.

Hoewel familieleden ervan overtuigd zijn dat abstinentie de enige manier is binnen het herstelproces, was de perceptie bij sommige personen in herstel minder eenduidig. Sommigen vragen zich af of gecontroleerd gebruik dan wel het gebruik van andere middelen dan hun probleemmiddel, mogelijk is.

Identiteit of gedrag Personen in herstel en familieleden benadrukken dat om herstel te bevorderen verandering nodig is binnen verschillende levensdomeinen. Personen in herstel en familieleden ervaren de (nodige) verandering echter in een verschillend tempo.

7

Onderzoek

Je bent in behandeling (zelfs ambulant) en er zijn twee snelheden. Als patiĂŤnt - of beter gezegd, als cliĂŤnt is het een intensief proces en uw omgeving ziet al veranderingen, maar ze zijn minder betrokken bij het proces. Maar toen was ik bijvoorbeeld dit weekend bij mijn ouders en las ik de weekendkrant. Op dit moment sla ik de vacaturepagina's over - ik heb het gevoel dat dit op dit moment niet aan de orde is. Dan krijg je het commentaar: "Moet je die pagina's niet ook lezen?" (Persoon in herstel, ambulante hulpverlening, Harry) Voor personen in herstel gaat het om het ontwikkelen van wie ze zijn als mens, met focus op groei en ontwikkeling op existentieel niveau. Aan de ene kant concentreren personen in herstel zich op de wederopbouw van hun identiteit, terwijl aan de andere kant de strijd met labels (bijv. 'verslaafd', 'junkie', 'ex-verslaafde') blijft bestaan.

Personen in herstel verwijzen naar een verschuiving van wie ze waren tijdens hun actieve verslaving naar een nieuwe identiteit.

Ik vergelijk het gevoel een beetje met het gevoel dat ik weer 16 jaar oud ben. [...] Met het verschil dat je veel extra bagage hebt, kennis. Maar eigenlijk ben ik nu waar ik stond toen ik 16 jaar oud was. (Persoon in herstel, halfweghuis therapeutische gemeenschap, Dennis) Bovendien vermeldden personen in herstel dat het belangrijk was om de manier waarop ze met hun gevoelens omgingen te veranderen. Het gaat niet alleen om het leren herkennen en echt voelen van hun emoties, maar ook om ze op een gepaste manier uit te drukken in plaats van ze te onderdrukken (door middel van middelengebruik).

In tegenstelling tot de personen in herstel, richtten de leden van een familiefocusgroep (kortdurend resi-

8

DE KIEM

dentieel programma) zich vooral op het belang van het veranderen van de gedragsroutines. De routines zijn op zichzelf vaak niet problematisch, maar de manier waarop personen in herstel met deze routines omgaan kan dat wel zijn. De moeilijkheid blijft dat routines nodig zijn voor het dagelijks leven en dat sommige moeilijk te veranderen zijn (bijvoorbeeld in verband met een job of gezin). Daarom lijkt het noodzakelijk om te focussen op triggers binnen de routines en daar inzicht in te krijgen, in plaats van simpelweg oude routines in te ruilen voor nieuwe zonder er over na te denken.

Het relationele karakter van herstel

Er is een moment waarop je de bodem raakt en een beslissing neemt.

Dat is een vast punt. Maar dat einde blijft open. (Persoon in het herstel-, trainings- en tewerkstellingscentrum, Nicolas)

Verwarrende rollen, tegenstrijdige emoties Tijdens herstelprocessen lijkt (opnieuw) contact uitbouwen binnen een sociaal netwerk essentieel. Echter, terwijl personen in herstel aangeven dat ze steun op maat nodig hebben, twijfelen familieleden aan de rol die zij kunnen hebben en welke impact ze hierop hebben. Zij ervaren drie mogelijke manieren van impact: 1) een positief effect, waarbij het familielid en de persoon in herstel dezelfde weg bewandelen en het familielid de persoon in herstel positief bevestigt; 2) een 'negatief' effect, wanneer het familielid ervaart de verslaving direct of indirect mogelijk te hebben gemaakt, zonder daarbij de oorzaak van het verslavingsprobleem te zijn; en 3) weinig tot geen effect, wanneer het familielid zich machteloos voelt.

Personen in herstel vinden dat steun van anderen (bijvoorbeeld familie) nodig is om hun identiteit weer op te bouwen. Zij geven aan dat eigenwaarde en zelfvertrouwen zich alleen ontwikkelen in relatie tot waardering en vertrouwen van anderen, waaronder familieleden.

Ondanks het belang ervan, ervaren personen in herstel dat waardering en vertrouwen van familieleden langzaam groeit, en daarmee soms niet aansluit bij hun noden.

Personen in herstel ervaren herval als onderdeel van het leerproces. Enerzijds erkennen familieleden tevens herval als onderdeel van het herstelproces, anderzijds worden strenge sancties voorgesteld voor het geval er een herval zou plaatsvinden. Zo verklaarde een familielid dat dit de laatste keer was dat zij haar geliefde zou steunen - een terugval zou de banden verbreken.

Zelfvertrouwen is erg belangrijk, net als eigenwaarde. Maar ik heb in de loop der jaren ook gemerkt dat je dat allemaal kunt veranderen door anderen: als anderen je meer waarderen, ga je jezelf meer waarderen. Het gaat dus om de verbinding met de omgeving. (Persoon in herstel, ambulante hulpverlening, Harry)

Proces en toch geen eindeloos verhaal?

Hoewel zowel personen in herstel als familieleden herstel als een doorlopend proces zagen, verschilden hun onderliggende ideeĂŤn. Familieleden kunnen rationeel erkennen dat herstel een doorlopend proces is, maar hun acties weerspiegelen vaak de nood aan een eindpunt. Daarentegen zijn personen in herstel expliciet over het procesmatige karakter van het herstel.

Het voelt als een voortdurende strijd tegen verslavingsgevoeligheid die een constante alertheid vereist. Voor personen in herstel heeft herstel als een proces meestal een duidelijk beginpunt maar geen duidelijk eindpunt.

De rol van formele ondersteuning Familieleden en personen in herstel vermelden het belang van (beschikbare) ondersteuning en benadrukken het belang van zorgcontinuïteit, zorg en ondersteuning op maat, peer support... Familieleden geven aan dat hun betrokkenheid bij de behandeling van de persoon in herstel een aanvullend perspectief kan bieden op het verhaal van de persoon in herstel. Zij geloven dat zonder dit aanvullende perspectief het verhaal onvolledig is en de behandeling oppervlakkig zou blijven.

Daarnaast noemen familieleden vaak hun nood aan langdurige ondersteuning met betrekking tot hun eigen noden.

Er is wel nazorg voor de patiënt, maar niet voor zijn/haar familie. [...]

We hebben zes weken lang gezinstherapie gehad, maar dat is alles.

Maar sommige mensen hebben het nog steeds nodig, ik zeg niet elke week of elke veertien dagen, maar misschien nog steeds één keer per maand of elke twee maanden, om ideeën uit te wisselen. En zoiets bestaat echt nog niet. (Familielid, kortdurend residentieel programma, Charlot) (Terug)opnemen van een plaats in de samenleving Naast veranderingen op persoonlijk en existentieel niveau, benadrukken personen in herstel de rol van de maatschappij in herstelprocessen en hun eigen (nieuwe) plaats in de maatschappij. Familieleden haalden dit onderwerp veel minder vaak aan. Volgens personen in herstel kenmerkt de samenleving zich door een hoge prestatiedruk. De lat wordt hoog gelegd en er zijn strenge maatschappelijk normen omtrent het gebruik van middelen. Personen in herstel ervaren wantrouwen van de samenleving ten opzichte van mensen in herstel van verslaving, wat impact heeft op hun mogelijkheden in de samenleving.

Wanneer mensen in herstel proberen

te re-integreren in de maatschappij, kunnen ze geconfronteerd worden met discriminatie en stigmatisering.

Frank: Probeer te solliciteren naar een baan en laat zien dat je in een therapeutische gemeenschap bent geweest. De helft [van de mensen] zal het waarderen, de andere helft zal je afschrijven. Hans: Of ze waarderen het en vinden het goed dat je er vanaf bent, of ze zijn bang ("we kunnen hem niet vertrouwen"). (Personen in herstel, therapeutische gemeenschap) Tijdens het herstelproces voelen personen in herstel de behoefte om zich te (her)verbinden en om hun (nieuwe) plaats in de samenleving te verkennen. Om dit te doen, moeten ze zich losmaken van de 'gebruikerswereld' en deelnemen aan de samenleving.

Vaardigheden en attitudes die tijdens de behandeling worden ontwikkeld, moeten worden overgebracht naar het dagelijks leven in de samenleving.

Conclusie De verschillende perspectieven van personen in herstel en familieleden leiden ertoe dat zij verschillende verwachtingen hebben van herstelprocessen en het tempo waarop deze verlopen. De behoeften van beide groepen komen daarom niet altijd overeen. Familieleden voelen bijvoorbeeld de behoefte aan gedragsverandering en richten zich op onthouding, terwijl personen in herstel aangeven dat existentiële veranderingen de kern van herstelprocessen vormen en een meer ambivalente relatie hebben met het gebruik van middelen. Om inzicht te geven in deze verschillen, moet het bewustzijn bij personen in herstel en familieleden worden vergroot, zodat vanuit wederzijds begrip de voortdurende verschillen beter kunnen worden begrepen en de perspectieven mogelijks dichter bij

elkaar kunnen komen. Bovendien kunnen ondersteunende zorgsystemen en een maatschappij die openstaat voor de verschillende behoeften van beide groepen zorgen voor de nodige aanmoediging en steun. Dit moet toelaten dat zowel personen in herstel als familieleden hun eigen weg naar herstel volgen; wellicht een gelijkaardige koers, zij het in een ander tempo.

Dr. Anne Dekkers, Gewezen doctoraatsonderzoeker UGent en begeleider Ambulant centrum De Kiem te Ninove Co-auteurs Dr. Clara De Ruysscher en Prof. Dr. Wouter Vanderplasschen Dit artikel is gebaseerd op Dekkers, A., De Ruysscher, C., & Vanderplasschen, W. (2020). Perspectives on addiction recovery: focus groups with individuals in recovery and family members. Addiction Research & Theory, 1-11.

Bovenstaand artikel met de volledige bibliografie kan je terugvinden op http:// www.dekiem.be/index.php/whats-new 1. Best D, Lubman DI. The recovery paradigm A model of hope and change for alcohol and drug addiction. Australian Family Physician. 2012;41(8):593-7.

2. Velleman R, Templeton L, Copello A. The role of the family in preventing and intervening with substance use and misuse: a comprehensive review of family interventions, with a focus on young people AU - Velleman, Richard DB. Drug and Alcohol Review. 2005;24(2):93-109.

3. Ventura AS, Bagley SM. To Improve Substance Use Disorder Prevention, Treatment and Recovery: Engage the Family. Journal of Addiction Medicine.

2017;11(5):339-41.

9

Onderzoek

WAT KUNNEN WE LEREN VAN DE COMPLEXE LEVENSSITUATIES VAN VROUWEN MET EEN DRUGVERSLAVING IN HERSTEL? Op zoek naar een antwoord ging Mara Vandevelde voor haar masterproefonderzoek in gesprek met drie vrouwen die het residentiële TG programma in De Kiem volgden.

Inleiding Verslaving wordt in onderzoek traditioneel benaderd als een mannenproblematiek. De aandacht voor gender in wetenschappelijke literatuur over drugs neemt toe, al ontbreekt vaak aandacht voor de unieke posities waarin vrouwen met een drugverslaving zich bevinden.

Vrouwen met een drugverslaving worden nog te vaak beschouwd als een homogene groep, waarin ieder individu met dezelfde problemen kampt.

Daarnaast lijkt er in wetenschappelijk onderzoek ook weinig ruimte te zijn voor de ervaringen en verhalen van vrouwen met een drugverslaving zelf.

Voor mijn masterproefonderzoek ging ik een diepgaand proces aan met drie vrouwen met een drugverslaving in herstel. Alle drie volgden ze het residentiële TG programma in De Kiem.

Samen gingen we op zoek naar een antwoord op de vraag “Wat kunnen we leren van de complexe levenssituaties

10 10

DE KIEM

van vrouwen met een drugverslaving in herstel?”. Dat we heel veel van deze krachtige en sterke vrouwen kunnen leren, moet ik je waarschijnlijk niet vertellen. Maar ik doe het toch even, aan de hand van de resultaten die naar boven kwamen gedurende het onderzoeksproces.

Voor ik mijn resultaten kort weergeef, zal ik eerst nog ‘intersectionaliteit’ uitleggen, een begrip dat centraal stond in mijn onderzoek. Intersectionaliteit of kruispuntdenken is de interactie van meerdere identiteiten en ervaringen van uitsluiting en ondergeschiktheid. Bijvoorbeeld: een vrouw met een drugverslaving zal over het algemeen nog meer geconfronteerd worden met stigmatisering en vooroordelen dan een mannelijke peer. De interactie tussen haar ‘vrouw-zijn’ en het ‘druggebruiker’ zijn, zorgt er voor dat de vrouw zich in een nadeligere positie bevindt in onze samenleving.

Methodologie Met elk van de vrouwen waren er drie interview-rondes en een vierde contactmoment waarop de ondervindingen werden teruggekoppeld. In een eerste gesprek werd gewerkt aan de hand van timeline mapping. Concreet werd er gevraagd aan de deelnemers om hun levensverhaal te vertellen aan de hand van een tijdslijn, die ze ook konden tekenen.

Tijdens de twee volgende interviews werden verschillende thema’s teruggekoppeld naar de participanten. Deze thema’s werden geselecteerd door het herbeluisteren van de voorgaande interviews en door een thematische analyse uit te voeren. De terugkoppeling zorgde voor meer diepgang en er werd veel ruimte gelaten om de vrouwen te laten vertellen over wat er op dat moment spontaan naar boven kwam.

In het vierde en laatste interview werden de vijf thema’s die naar boven

kwamen uit de thematische analyse teruggekoppeld naar de participanten en werd hun mening hierover gevraagd.

Zo werd er nagegaan of de conclusies die getrokken werden juist aanvoelden voor de participanten.

Resultaten Zoals al aangehaald, kunnen de resultaten opgedeeld worden in vijf thema’s die ik hieronder kort zal toelichten en illustreren met enkele quotes van de vrouwen die deelnamen aan het onderzoek.

In het eerste thema, ‘De Wortels’, werd duidelijk dat opgroeien voor de participanten geen gemakkelijke opgave was.

Een jeugd die getekend was door geweld, misbruik en incest zorgde voor de aanzet van een moeilijk leven. Opvallend is dat de gebeurtenissen uit de jeugd van de vrouwen doorheen hun hele leven een invloed blijven hebben.

Zo werd doorheen de interviews bijvoor-

beeld duidelijk dat het eerste druggebruik van de vrouwen een duidelijke link heeft met hun opvoedingssituatie.

“Maar het zit veel complexer in elkaar.

Het geeft allemaal elkaar een hand hé.

En dan is het heel moeilijk, vind ik, om de wortel van het probleem, om die wortels te gaan ontdekken voor uzelf en daar dan, want daar komt het meestal op neer hoor.” (Paula) Het tweede en tevens ook het grootste thema, ‘Eens verslaafd, altijd verslaafd’, kadert aan de hand van vier subthema’s hoe de deelnemers kijken naar hun gebruik, herstel, toekomst en het leven als (ex) verslaafde, zowel vroeger als nu.

“Eens verslaafd, altijd verslaafd. Zeggen er veel. (…) Het is wel iets dat ge voor de rest van uw leven meedraagt, daar niet van, maar het is niet omdat ge verslaafd zijt geweest dat ge niet meer er kunt geraken.” (Hannah)

Het werd duidelijk dat er steeds sprake was van een duidelijk moment waarop het gebruik van de participanten escaleerde. Zo valt ook te lezen in onderstaande quote. Dit kantelmoment was vaak gelinkt aan een traumatische gebeurtenis, zoals het overlijden van een steunfiguur.

“Wat heb ik opgeschreven, voor mij, eigenlijk het begin van mijn gebruik is eigenlijk de scheiding geweest eh, dat heeft mij de dieperik in geduwd.”

(Marthe) Ook alvorens de vrouwen de stap zetten naar de drughulpverlening was er sprake van een kantelmoment. Uit de verhalen blijkt dat de vrouwen steeds een zogenaamd dieptepunt bereikten voor ze in opname gingen. Daarnaast vertelden de participanten ook over de functie die druggebruik voor hen had.

Enerzijds gebruikten ze drugs om niet meer te moeten voelen en anderzijds

11

Onderzoek

beschouwden ze drugs als een hulpmiddel om te kunnen blijven functioneren. Als het over herstel ging, werden ook verschillende zaken duidelijk. Zo werd het belang van te willen veranderen aangehaald. Daarnaast vertelden de vrouwen over hun programma in de therapeutische gemeenschap. Het werd duidelijk dat ze op een zeer positieve manier naar hun tijd daar terugkeken, ondanks het feit dat het voor hen alle drie een zware periode was. Opvallend is ook dat herstel voor alle drie de vrouwen een andere invulling heeft.

De participanten geven aan dat herstel gepaard gaat met het willen en kunnen verwerken van de onderliggende problemen, de wortels, die mee de basis tot verslaving vormen. Tenslotte werd bevestigd dat problemen rondom iemand met een verslaving niet verdwijnen bij het abstinent zijn.

Als derde thema werd ‘Vind mij alsjeblieft lief’ uitgewerkt. Hier werd er een link duidelijk met het eerste thema.

Doordat de vrouwen doorheen hun jeugd gebrek hadden aan een omgeving waar ze graag gezien werden, zij het elk op een andere manier, werd de zoektocht naar liefde een rode draad doorheen hun leven. Het gevolg hiervan was het terechtkomen in destructieve partnerrelaties.

“Ja, ik liet mij enorm hard bepalen door alles wat da die deed, alles wat dat die zei. Ik was, ik ben-, allez, tot een goeie 2 maand geleden was ik daar ook nog altijd bang van hé.

Euhm. Ja. Bang, ja, het feit van, die heeft altijd boven mij gestaan en die kon altijd, die moest maar één ding zeggen en Marthe was weg.” (Marthe) De vrouwen gaven aan bij hun partners te blijven om redenen zoals angst om alleen te zijn, eenzaamheid of het gevoel te hebben vast te zitten. Het werd

12

DE KIEM

duidelijk dat deze geschiedenis van traumatische gebeurtenissen in relaties zijn sporen nalaat en invloed heeft op de huidige relaties van de participanten. Niet alleen op vlak van relaties, maar ook bij andere steunfiguren. Uit de gesprekken kwam ook het belang van steunfiguren naar boven en de impact van het ontbreken ervan.

Het voorlaatste thema gaat over kinderen en kinderen krijgen en werd daarom passend ‘Mijn zoon is mijn alles’ genoemd. De vrouwen gaven aan zwanger te zijn in precaire situaties.

“Dus ik geloofde dat in de gevangenis ook niet als ze zeiden van ‘proficiat, ge zijt zwanger’. Die proficiat vond ik al teveel. Het was niet echt de situatie waarin ik zat, dat ik nog een kind op de wereld wou zetten.” (Hannah) Desondanks was het mama worden vaak een ‘eye opener’. De vrouwen gaven aan dat hun kinderen een belangrijke rol spelen in hun leven en zelfs de redenen waren waarom ze in opname gingen.

“Ja, ik denk dat het heel moeilijk, dat het ook moeilijker aanvaardbaar is in de maatschappij dat een mama gebruikt, dan een papa.” (Paula) Mama-zijn heeft een grote impact (gehad) op de levens van de participanten.

Ze vertelden dat ze worstelden met het zijn van een verslaafde mama, maar desondanks toch een groot belang hechten aan het opnemen van de mama-rol. Het niet kunnen vervullen van die rol heeft een enorme impact. Mama-zijn gaat ook gepaard met schaamte en schuldgevoelens, voornamelijk naar hun kinderen toe.

‘Zichzelf belangrijk genoeg vinden’ is het laatste thema. Hier werd duidelijk dat de vrouwen, voornamelijk voor hun opname, de zorg voor anderen als pri-

mair beschouwden. Zorgen voor zichzelf blijft een uitdaging. Ook vertrouwen hebben in zichzelf blijft moeilijk voor de participanten.

“Dat ik alles en iedereen laat voor wat het is hé. Het is ook een stukske mijn eigen belangrijk genoeg vinden om, of het waard vinden om vrienden te hebben. Ja.” (Hannah) De resultaten geven aan dat vrouwen met een drugverslaving in herstel zich in unieke levenssituaties bevinden. Als er gekeken wordt vanuit een intersectioneel perspectief valt de interactie tussen de verschillende deelidentiteiten van de vrouwen op. Er zijn spanningsvelden zichtbaar, niet alleen tussen de te onderscheiden deelidentiteiten, zoals mama-zijn en een vrouw met een drugverslaving-zijn, maar ook tussen de deelidentiteiten en de context waarin de vrouwen zich bevinden. Zo wordt duidelijk dat leven als een vrouw in een ‘mannenmaatschappij’ invloed heeft op de ervaringen van vrouwen met een drugverslaving. Daarnaast bleek intersectionaliteit ook een manier te zijn om aandacht te hebben voor de individuele ervaringen van de participanten. Het is duidelijk dat de deelnemers elk een unieke kijk hebben op de wereld en dat hun ervaringen deze mee kleur geven.

Zo kijken de participanten bijvoorbeeld allemaal op een andere manier naar herstel, ondanks het feit dat ze hetzelfde residentiele programma volgden.

Tenslotte werd al snel duidelijk dat de ervaringen uit de jeugd van de vrouwen een blijvende rol spelen doorheen hun leven. Het concept van de wortels, waarbij ervan uitgegaan wordt dat alles met elkaar verweven is, zorgde hierbij voor een verrassend inzicht. Het concept wijst erop dat er niet alleen sprake is van interactie tussen deelidentiteiten, maar ook van interactie tussen er-

varingen, trauma’s, kantelmomenten, … met deze deelidentiteiten. Daarenboven is er ook sprake van een wisselwerking tussen al deze factoren onderling. Het is een uitgangspunt dat verder geëxploreerd kan worden en misschien nog verder gaat dan intersectionaliteit.

Hoe dan ook is het evengoed een concept om extra aandacht te hebben voor de individuele situaties van vrouwen met een drugverslaving.

Aanbevelingen werkveld – Wat kunnen we meenemen naar de praktijk?

Vanuit ons onderzoek dat een intersectioneel perspectief hanteert trachten we hier kort enkele aanbevelingen te formuleren voor het werkveld.

De resultaten duiden, net als ander onderzoek, op het belang van gendersensitiviteit in behandeling. Het is essentieel om aandacht te (blijven) hebben voor de drempels die vrouwen ervaren bij het zoeken naar hulpverlening. Zo hebben vrouwen met een verslavingsproblematiek vaker kinderen onder hun hoede dan hun mannelijke peers. Het faciliteren van programma’s waar ouders met hun kinderen terecht kunnen, kan hierbij een drempelverlagende factor zijn.

Het hanteren van een intersectioneel perspectief (rekening houdend met de interactie tussen deelidentiteiten en de interactie tussen die deelidentiteiten en machtsstructuren) kan in de praktijk een manier zijn om vrouwen met een drugverslaving in herstel te benaderen en attent te zijn voor de individuele uitdagingen waarmee de vrouwen geconfronteerd worden. Zo werd een verblijf in de gevangenis door twee participanten heel verschillend ervaren.

In de praktijk dient men zich bewust te zijn van het feit dat vrouw-zijn in een door mannen gedomineerde wereld

een impact nalaat. Verslaving wordt traditioneel benaderd als een mannen-problematiek en de verslavingszorg is aan de hand daarvan ingericht. Dit heeft invloed op vrouwen met een verslavingsproblematiek die toenadering zoeken tot de drughulpverlening.

De resultaten van dit onderzoek kunnen ons ook iets leren over herstel. Het is duidelijk dat herstel voor ieder van de participanten een andere invulling heeft, wat in lijn ligt met het onderzoek van Anne Dekkers (elders in de tijdschrift). Herstel is meer dan enkel stoppen met het gebruiken van een bepaald product en vergt ook aandacht voor andere levensdomeinen. Uit de resultaten komt bijvoorbeeld het belang van het hebben van steunfiguren en het leren zorgen voor zichzelf naar boven. Tenslotte werd ook duidelijk dat herstel samengaat met het aanpakken van wat er aan ‘de basis’ van de verslaving ligt. De participanten gaven aan dat ze meerdere stoppogingen ondernamen, maar dat herstel pas kwam op het moment dat ze enerzijds zelf wilden veranderen en anderzijds verschillende zaken konden verwerken.

Tot slot Als afsluitende noot wil ik ook hier de fantastische, sterke en inspirerende vrouwen die aan dit onderzoek meewerkten bedanken. Zonder hen was dit onderzoek niet mogelijk geweest. Ik wil hen bedanken voor hun tijd, moeite en het durven kwetsbaar zijn. Ze hebben mij enorm geïnspireerd en ik hoop dat ik via mijn onderzoek ook anderen kan inspireren tot nadenken. Nadenken over vrouw-zijn in een maatschappij die

nog steeds gedomineerd wordt door mannen. Nadenken over welke impact dit kan hebben op vrouwelijke druggebruikers. Nadenken over hun eigen beeld over vrouwen die drugs gebruiken. Nadenken over hoe persoonlijke ervaringen ons uniek maken. Gewoon, nadenken.

Mara Vandevelde, master in de pedagogische wetenschappen: orthopedagogiek Dit artikel is gebaseerd op Vandevelde, M. Een intersectioneel perspectief op de complexe levenssituaties van vrouwen met een drugverslaving in herstel, masterproef Universiteit Gent, 2020.

De originele versie van bovenstaand artikel, met alle verwijzingen en een volledige bibliografie, kan je terugvinden op http://www.dekiem.be/index.php/ whats-new.

13

Nieuw

DRUGGEBRUIKENDE OUDERS MET JONGE KINDEREN KRIJGEN EXTRA ONDERSTEUNING IN GERAARDSBERGEN.

Met de steun van de stad Geraardsbergen zet De Kiem sinds kort in op een meer intensief ambulant begeleidingsaanbod voor (zwangere vrouwen en) gezinnen met jonge kinderen waarbij één of beide ouders kampen met een ernstige verslavingsproblematiek. Door een verruiming van het team te Geraardsbergen kan worden ingezet op intensief casusgericht werk, coördinatie en netwerkvorming.

14

DE KIEM

De Kiem startte in oktober 2009 met een ambulante afdeling in Geraardsbergen waar druggebruikers terecht kunnen. Sinds de opstart van het centrum in Geraardsbergen hebben er zich tot op heden meer dan 1200 druggebruikers aangemeld.

Meer dan 1 op 3 van deze cliënten heeft kinderen, waarvan de helft meer dan 1 kind heeft. Dit betekent dat er in Geraardsbergen en de nabije omgeving tal van kinderen opgroeien in een gezin waar één of beide ouders afhankelijk zijn van illegale drugs.

Het druggebruik van de ouders beïnvloedt zonder twijfel de opvoeding en ontwikkelingskansen van de kinderen.

Sommige ouders kwijten zich wonderwel goed van hun opvoedingstaak, te vaak is er echter sprake van een problematische hechting en opvoeding en van een onveilige situatie voor het kind.

Met steun van de stad Geraardsbergen stelt De Kiem zich tot doel deze kinderen te laten opgroeien in het gezin en een breuk tussen ouder en kind te vermijden, op voorwaarde dat de gezinssituatie voldoende veilig is. De Kiem stelt de ondersteuning van de ouders centraal en ziet de veiligheid van het kind hierbij als belangrijkste parameter. Enkel een langdurige en positieve ondersteuning in een ruimer hulpverleningsnetwerk kan ervoor zorgen dat deze ‘gezinnen onder invloed’ uit hun negatieve spiraal geraken.

De begeleiding heeft dan ook tot doel om via intensief casusgericht werk en in samenspraak met de cliënt een netwerk van organisaties uit te bouwen die én de ondersteuning van de ouders op zich neemt én de veiligheid van de kind(eren) kan waarborgen. Bovendien kan dit de alertheid en expertise omtrent deze problematiek bij verschillen-

de reguliere hulpverleningsinstanties in Geraardsbergen ten goede komen en misschien zelfs de overlast op reguliere diensten een stuk inperken.

Cliënten kunnen zich op eigen initiatief of na doorverwijzing van andere diensten aanmelden. Vervolgens vindt een kennismakingsgesprek plaats waarbij gekeken wordt op welke manier er kan worden samengewerkt. Dit kan gebeuren bij de cliënt thuis, bij een andere instantie of in De Kiem. Uitgangspunt blijft steeds om een stabiel en veilig opvoedingsklimaat te creëren.

Sija De Koning - ambulant begeleider Tel. 0474/47.65.29 Ambulant Centrum De Kiem Abdijstraat 2, 9500 Geraardsbergen

Het verruimen van het begeleidingsteam van De Kiem, moet het mogelijk maken om volgende specifieke doelstellingen waar te maken: Via aanklampende en outreachende methoden de retentie van de doelgroep verlengen alsook cliënten die nog niet in behandeling zijn trachten te bereiken.

Het afstemmen van de hulpverlening in gezinnen met jonge kinderen en ouders met een afhankelijkheidsproblematiek

Het activeren en coördineren van een ondersteuningsnetwerk rond het gezin. Via de methodiek van het casemanagement wordt hierbij het aanbod van de verschillende bestaande diensten op elkaar afgestemd en beter toegankelijk gemaakt voor deze gezinnen.

Bij crisismomenten de situatie zo snel mogelijk stabiliseren en een zorgplan uitwerken

Het oriënteren van (ex)drugafhankelijke ouders naar diensten en organisaties waar ze terecht kunnen voor hun drugproblematiek en voor vragen die verband houden met het creëren van een veilig opvoedingsklimaat.

Via gerichte samenwerking een gemeenschappelijke visie ontwikkelen.

Het aanbieden van de juiste medische zorg voor zwangere vrouwen, in samenwerking met andere diensten.

Ook na de geboorte wordt de nodige zorg en opvolging georganiseerd.

Via opleiding en vorming de alertheid en expertise bevorderen bij verschillende partners

Het geven van beleidssignalen, via de stuurgroep drugs Geraardsbergen met betrekking tot zaken waar (ex)drugafhankelijke ouders in hun dagelijks bestaan mee geconfronteerd worden, wanneer zij trachten hun ouderrol waar te maken.

15

Op kamp

UITDAGEND

MAAR DEUGDDOEND! Na een aantal maanden van corona lockdown was het bang afwachten of het jaarlijkse kamp wel kon doorgaan. Iedereen keek er zo naar uit. De opluchting was dan ook groot toen er groen licht kwam om te vertrekken.

Met veel enthousiasme vertrokken we op maandag 24 augustus richting Bütgenbach voor een midweek in de Ardennen. De tipi-ouders en hun kindjes reisden met de auto, de bewoners van TG met het openbaar vervoer. Bij aankomst aan het vakantiehuis zat de sfeer er meteen goed in. Iedereen was aangenaam verrast door de mooie locatie: een gezellig huis met prachtig uitzicht en ruime kamers. Ook de kindjes gingen meteen op ontdekking en vonden al snel de speeltuin.

Na een aantal vertrouwensoefeningen en een ‘general meeting’ was de juiste toon gezet: een week met veel ruimte voor ontspanning en leuke activiteiten, zonder de TG-structuur en -afspraken uit het oog te verliezen. De keuze van activiteiten bleek heel geslaagd en er was voor iedereen wat wils.

Op dag 2 was er een dropping: uitdagend maar deugddoend! Een stevige wandeltocht van 20 km, door de bossen en over de Ardense heuvels, die we op 6u tijd hebben afgelegd. Het was een ideale gelegenheid om elkaar nog beter te leren kennen, samen onderweg met een doel voor ogen. Dankzij enkele goede kaartlezers in de groep kwamen we moe maar voldaan om middernacht aan. Bewoners die niet in de mogelijk-

16

DE KIEM

heid waren om ver te stappen, namen een alternatieve route en de tipi-ouders en hun kindjes bezochten die dag een Alpaca-boerderij in de buurt.

safari konden beleven: een heel mooie tocht tussen de dieren, een papegaaien-show en een picknick tussendoor.

Ook echt genieten!

Dag 3 viel het zwemmen in het meer van Bütgenbach letterlijk in het water. Dan maar de ‘slecht weer-planning’: gaan zwemmen in een subtropisch zwembad. Een leuke dag, zeker ook voor de kindjes die mee waren. De sportievelingen gingen er met de mountainbike naartoe en namen er de stevige klim langs de Signal de Botrange met plezier bij. Chapeau mannen! We sloten de dag af met een lekkere barbecue.

En wat is een kamp zonder kampvuur?

Elke avond werd rond het kampvuur de planning van de volgende dag besproken en werd er gezellig nagepraat. Het laatste kampvuur werd met het ‘stenenspel’ afgesloten. Iedereen kreeg in het begin van de week de opdracht om voor iemand anders een steen te zoeken.

Soms vonden bewoners de steen die ze voor ogen hadden, maar vaak vond de steen ook hen. En die laatste avond werden de stenen uitgewisseld met een woordje uitleg voor eenieder. Een magisch moment en mooie afsluiter van een geslaagde week.

Dag 4 zat het weer echt wel mee. Op de planning stonden een touwenparcours tot 9 meter, boogschieten en kajakken op het meer van Bütgenbach. Het touwenparcours was niet voor iedereen een evidentie, maar niemand haakte af en er werden zeker grenzen verlegd.

Tijdens het kajakken namen sommigen nog een verfrissende duik in het meer en we genoten nadien nog even van het prachtige uitzicht en het deugddoende zonnetje.

Die dag gingen de tipi-ouders met hun kindjes en begeleiders naar een Safaripark waar ze met een treintje een echte

Het was een supertoffe kampweek en wat mij het meest is bijgebleven: de samenhorigheid van een hechte groep en het mekaar beter en op een andere manier leren kennen. Voor velen was het sinds lange tijd weer nuchter genieten van het leven! Een weekje om nooit te vergeten…

Vanessa Ceuterick, begeleidster therapeutische gemeenschap

17

Bewoner aan het woord

VOOR DE EERSTE KEER ECHT GELUKKIG ‌ Het heeft me jaren gekost voordat ik ben beginnen inzien dat ik een probleem had. Ik gebruikte niet om te feesten maar wel om niet te moeten voelen.

Niet voelen was veel makkelijker dan de dingen aan te pakken.

Doordat ik op vrij jonge leeftijd ben beginnen gebruiken, was dit voor mij een houvast om het leven aan te kunnen.

Jarenlang heb ik dit voor iedereen kunnen verstoppen, bijna niemand wist dat ik gebruikte.

Het is pas mis beginnen gaan toen het uitkwam. Mijn huwelijk was om zeep en mijn kinderen wilden geen contact meer. Daarna is het echt heel slecht beginnen gaan. Niet veel later ben ik in de gevangenis beland en was ik ook mijn huis en mijn spullen kwijt. Ik had in mijn leven toen niet veel meer om naar uit te kijken en dus gebruikte ik om het leven aan te kunnen en om vooral de miserie niet te hoeven aanzien en te voelen.

Uiteindelijk is de zwangerschap van mijn zoontje mijn redding geweest.

Voor hem moest ik verder en ik zou hem houden en opvoeden. Ik ben er toen in geslaagd om clean te blijven tijdens mijn zwangerschap, maar dat was enkel lichamelijk clean. Mentaal ging het in die periode alles behalve goed en hoe graag ik ook de mama wou zijn die mijn zoontje verdiende, het is mij niet altijd gelukt. Je kan makkelijk lichamelijk clean worden en dit voor langere periodes, maar zolang je de oorzaak van je verslaving niet aanpakt zal het je niet lukken om clean

18 18

DE KIEM

te blijven. Door opnieuw dakloos te worden kwam mijn zoontje in een CKG terecht en niet veel later werd hij onder toezicht van de jeugdrechter geplaatst.

Dit was de pijnlijkste periode uit mijn leven, maar het was ook het moment dat ik besefte dat ik een probleem had.

Uiteindelijk heeft het drie jaar geduurd voordat ik effectief in opname ben gegaan. Al die tijd ben ik mijn zoontje dagelijks gaan bezoeken, maar om te voorkomen dat hij in een pleeggezin terecht zou komen moest ik veranderen en mijn leven aanpakken om er terug bovenop te komen. Ik ben eerst in opname gegaan in Adic in Antwerpen, om te ontwennen, Daar kreeg ik te horen dat ik best een TG programma zou doen en ik wist totaal niet wat me te wachten stond. Maar mijn wil om voor een clean leven te gaan was er, dus was mijn keuze snel gemaakt om in opname te gaan bij De Kiem. De jeugdrechter had de goedkeuring gegeven dat ik samen met mijn zoontje het Tipi programma mocht doen en dus stond mijn beslissing vast. Wij zouden Antwerpen achter ons laten en helemaal opnieuw beginnen, terug samen ! De dag dat wij samen naar De Kiem zijn vertrokken, was de start van ons nieuwe leven samen. We werden er met heel veel respect en vertrouwen opgevangen; het begin van een lange, soms heel moeilijke en zware periode, maar het is de moeite waard geweest.

Toen we de eerste dagen in De Kiem verbleven dacht ik echt van OMG waar ben ik nu terecht gekomen. Al die regels en vooral zoveel confrontatie met me-

zelf ...., ik dacht echt dat ik dat niet zou kunnen. Maar langs de andere kant‌, het leven van voor De Kiem was veel zwaarder en dat wou ik niet meer terug. Ik besefte maar al te goed dat ik dan niet meer leefde maar overleefde.

Doorheen het programma ben ik gaandeweg beginnen inzien dat het leven ook kan zonder drugs te gebruiken. Ik moest leren om de dingen uit te spreken en ze niet enkel voor mezelf te houden.

Het psychisch ontwennen is heel zwaar geweest maar ik heb nog geen moment spijt gehad van de beslissing om in opname te gaan.

Ondertussen ben ik bijna drie jaar clean, en daar ben ik enorm trots op! De Kiem heeft van mij een totaal ander en veel betere persoon gemaakt. Ze zeggen altijd wel dat ik dit zelf heb gedaan en ja, dat is misschien ook zo, maar ik had dit nooit gekund zonder de steun en het geloof van de begeleiders. Zij stonden er dag in dag uit voor mij en hebben mij keer op keer nieuwe kansen gegeven, waardoor mijn zelfvertrouwen een enorme boost heeft gekregen!

Voor de eerste keer in mijn leven zijn er mensen geweest die in mij geloofden.

Dat heeft mij doen inzien dat ik het ook waard ben om er te zijn en dat ook ik gelukkig kan en mag zijn.

Mijn zoontje staat niet meer onder toezicht van de jeugdrechter en is volledig aan mij toegewezen!

Ik heb met alles en iedereen uit mijn verleden gebroken. Dat moest ook;

Familie aan het woord

EEN NIEUWE FRISSE START Van jongs af aan waren er problemen met de opvoeding van Jeroen. Al snel werd de diagnose ASS (autisme spectrum stoornis) vastgesteld.

terug gaan naar de plaats van waar ik kwam is nooit een optie geweest. Ik weet dat als ik daar terug zou terecht komen, het een verloren zaak zou zijn.

Het is niet haalbaar om je leven clean verder te zetten op de plaats waar je altijd hebt gebruikt. Het is zwaar ja, om het vertrouwde achter te laten, maar je hebt geen andere keuze. Je moet voor jezelf kiezen en voor je eigen leven en geloof mij, voor de eerste keer in mijn leven kan ik nu zeggen dat ik echt gelukkig ben!

Momenteel volg ik een opleiding tot opvoeder, een nieuwe stap in mijn leven.

Ik ben nu aan het studeren voor iets wat ik heel graag wil doen in de toekomst.

Er is een hele nieuwe wereld voor ons open gegaan en ik had nooit verwacht dat ik zo gelukkig zou zijn zonder mijn druggebruik. Ik kan alleen maar zeggen dat ik maar van één ding spijt heb, en dat is dat ik niet veel vroeger in opname ben gegaan. Ik heb heel veel jaren weggesmeten door drugs te gebruiken en die jaren kan ik niet meer inhalen. Ik kan wel alles uit het leven halen nu en daar geniet ik met volle teugen van!

Mijn doel is om in de toekomst mensen te kunnen helpen die in dezelfde situatie zitten als die waarin ik ooit heb gezeten. Ik hoop met mijn verhaal mensen te motiveren om ook hulp te zoeken.

Hoe uitzichtloos je situatie ook is, het kan echt wel anders en er is nog een leven na gebruik. Als je dit zelf wil, dan lukt het ook !

Helga

Hoewel absoluut geen voorstander van dergelijke stempels, opende dit toch bepaalde nuttige deuren naar hulpverlening. Zo kon Jeroen naar gespecialiseerde scholen gaan. In één van deze internaten kwam hij echter jammer genoeg in aanraking met druggebruik.

Omdat hij zich vaak niet aanvaard voelde en een laag zelfbeeld had, ging hij meer en meer de weg van druggebruik bewandelen. Vaak waren er thuis momenten van agressie, ruzie, weglopen en korte opnames, gevolgd door momenten van spijt, verdriet en vergeving. Dit heeft jaren zo geduurd, waarbij het contact tussen Jeroen en ons steeds moeilijker werd. Jeroen was jarenlang onder invloed van harddrugs. Na een opname in de psychiatrie was het voor hem duidelijk: ofwel is dit het einde en word ik gek; ofwel laat ik mij behandelen.

De puzzelstukjes pasten eindelijk mooi in elkaar. Een korte opname in Sint Camillus wist Jeroen verder te motiveren om het lange programma van De Kiem te starten. Het voelde goed aan. Reeds bij de eerste bezoekdag in Gavere merkten we al de verandering bij Jeroen. Wij zagen onze zoon terug die wij al jaren kwijt waren: goedgezind, heldere ogen, lief, zorgzaam, open en eerlijk. De vreugde en het geluk een zoon terug te zien die weer moed en kracht heeft om door te zetten raakte ons zeer diep.

Voor het eerst werden ook wij als ouders en als familie gezien en gehoord, en alle facetten van de drugproblematiek konden besproken worden. Dankzij het team en het lange programma van De Kiem veranderde het leven van onze

zoon op twee jaar tijd van uitzichtloos, zonder toekomst en in een eindeloze verdovende roes, naar een nieuwe frisse start. Alle wegen zijn nu open. Het is nu aan onze Jeroen om zijn weg te kiezen en vol te houden.

Graag voeg ik hier nog aan toe dat naar ons gevoel als ouder, de enige weg om iemand met drugproblemen te ondersteunen en er zelf de moed in te houden, is om steeds weer te hopen en om steeds, na verdriet en ontgoocheling, toch weer positief te zijn.

Een superfiere mama.

Als zus van Jeroen kan ik alleen maar beamen wat mijn mama schrijft. Ook ik kwam in aanraking met drugs en heb in meerdere instellingen verbleven, waaronder een afkickcentrum.

Toen ik de eerste keer op bezoek ging bij Jeroen in De Kiem viel mijn mond open van verbazing. Je hebt er helemaal niet het gevoel van opgesloten te zitten. Er heerst een vrije en ongedwongen sfeer.

Ook ik werd betrokken bij het traject van Jeroen; zelfs mijn kinderen waren er welkom. Ik zag mijn broer veranderen en was (en ben nog steeds) zo fier op hem! Wat Jeroen daar bereikt heeft op zo een korte tijd is ongelofelijk.

Natuurlijk is het voor hem zwaar geweest. Elke dag grenzen verleggen en geconfronteerd worden met jezelf is niet gemakkelijk. Maar hij hield vol en nu start er een nieuwe fase in zijn leven.

Graag wil ik alle medewerkers van De Kiem bedanken voor hun dagdagelijkse inzet, maar zeker ook zijn medebewoners, waarvan sommigen zelfs vrienden voor het leven zijn geworden. Keep up the good work cause it’s so worth it!

Zus Elke

19

ERVAREN IN HERSTEL De Kiem biedt hulp aan personen die problemen ervaren door het gebruik van drugs en aan mensen uit hun omgeving.

Het residentiële luik van het programma te Gavere omvat een onthaal­afdeling, een therapeutische gemeenschap (T.G.), een woonhuis voor moeders / vaders met kinderen en verschillende halfweghuizen.

Het ambulante luik omvat ambulante centra te Gent, Ronse en Geraardsbergen, een gevangeniswerking, een drie regionale preventiediensten.

Colofon

Adressen

Redactie

Contactadres voor opname of begeleiding

Eindredactie en Directie Dirk Vandevelde

Fotografie Dirk Calle, Chris Lemaitre

Vormgeving dotplus

Abonnement Abonnementen kosten 15,- euro voor vier nummers, te storten op rekeningnummer BIC GEBABEBB / IBAN BE 270012 1652 3173 van v.z.w. De Kiem, 9890 Gavere.

Voor giften vanaf 40,00 euro kan u een attest voor fiscale vrijstelling bekomen.

Contactadres voor Administratie – Directie

(elke werkdag te bereiken van 8u30 tot 17u00)

(sociale dienst, familiebegeleiding, stages)

Ambulant Centrum Gent Kortrijksesteenweg 185, 9000 Gent Tel. 09/245.38.98 Fax 09/245.41.71 ambulant.gent@dekiem.be

Vluchtenboerstraat 7A 9890 Gavere Tel. 09/389.66.66 Fax 09/384.83.07 admin@dekiem.be

Ambulant Centrum Ronse Oswald Ponettestraat 31 9600 Ronse Tel. 055/21.87.00 ambulant.ronse@dekiem.be Antenne Geraardsbergen Abdijstraat 2, 9500 Geraardsbergen Tel. 055/21.87.00 ambulant.geraardsbergen@dekiem.be

V.U. Dirk Vandevelde – Vluchtenboerstraat 7A, 9890 Gavere

Dirk Calle, Jo Thienpont, Dirk Vandevelde

ZONDER MEER

Inhoud 2 Voorwoord 3 Opstart Ninove 6 Onderzoek 10 Drugsverslaving in herstel 14 Nieuw 16 Op kamp 18 Bewoner aan het woord 19 Familie aan het woord