De Kiem

Erkenningsnummer P702012

Afgiftekantoor Gent X

ZONDER MEER

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE KIEM VZW - JG. 26 NR. 4 OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2019

Voorwoord

DOE HETZELFDE

MET MINDER GELD…

Van de nieuwe Vlaamse Regering moet De Kiem vanaf 1 januari 2020, net zo­ als alle andere revalidatiecentra voor drugverslaafden, 1,3 % besparen op het totale toegewezen budget.

Bovendien worden de werkingsmid­ delen niet meer geïndexeerd. Voor De Kiem komt dit neer op het schrappen van 1 personeelslid.

Deze besparing kadert in een algemene lineaire besparing waarin de meer over­ koepelende expertisecentra en coör­ dinerende centra zoals onder andere de VAD, SAM en het Vlaams Overleg­ platform Geestelijke Gezondheidszorg nog zwaarder worden getroffen (6%).

De Vlaamse regering wil middelen vrij maken om verder in de regeerperiode te kunnen uitpakken met nieuwe initia­ tieven en projecten. Eigenlijk komt dit neer op deze boodschap: doe hetzelfde met minder geld.

Dit is echt vreemd. Vorig jaar kregen we het bericht dat we een nieuwe an­ tenne mogen opstarten in Ninove. Daar zijn we ingestapt met een minimaal toegewezen budget en een maximaal prestatie-engagement. Zes maanden later moeten we inleveren, ook op het bedrag dat we voor Ninove krijgen. We zijn nog niet eens begonnen!

Deze opgelegde besparing is moeilijk om te slikken. Wat wij met De Kiem realiseren doen we met personeel.

Met mensen, niet met machines. Het enthousiaste team gemotiveerde mede­werkers van De Kiem doet veel meer dan wat we strikt genomen vol­

2

DE KIEM

gens de vastgelegde overeenkomsten zouden moeten doen. De volledige werking rond gerechtelijke alternatieve maatregelen is in de meer dan 20 jaar dat dit bestaat, nog nooit financieel dekkend geweest. In het halfweg­ huis van De Kiem verblijven vandaag 10 bewoners méér dan voorzien. Zowel ambulant als residentieel realiseert De Kiem altijd een bezetting van tegen de 100%. Meer en meer werken wij samen in netwerken, zowel organisatorisch als rond de cliënt. We werken niet al­ leen met de verslaafde cliënt maar ook met zijn ouders en proberen ook zorg te dragen voor de kinderen in het verhaal. Meer dan 30% van de cliënten van De Kiem heeft kinderen!

Deze maatregelen getuigen van een politieke kortetermijnvisie die niet ver­ der denkt dan de komende vier jaar.

Een lange termijnvisie zou centra als De Kiem moeten steunen. Nog te veel verslaafden hebben geen toegang tot gepaste zorg.

op te nemen. Om te blijven geloven in verandering en herstel.

Terwijl ik dit schrijf zitten we volop in de periode van de Warmste Week. Ik hoop echt dat de Vlaamse Burger er een “Super Warmste Week” van maakt. Dat zal zorgen voor een warm Vlaanderen.

Misschien kan dit de beslissingen van de Vlaamse regering wat verzachten.

Rest me nog iedereen een prettig en warm eindejaar toe te wensen en een boeiend 2020!

In September ging het tweejaarlijks congres van de Europese Federatie van Therapeutische Gemeenschappen door in Griekenland. Een boeiend en interessant congres, maar vooral een stimulans om het werk in De Kiem voort te zetten. Om de zorg voor de vaak ge­ discrimineerde drugverslaafde verder

In De Kiem gaan bewoners of cliënten aan het werk op verschillende levens­ domeinen. Ook er voor zorgen dat ze een plek vinden op de arbeidsmarkt maakt daar deel van uit. We kregen hierbij in september extra ondersteu­ ning van Randstad.

In de gevangenis van Gent gingen we opnieuw aan de slag met het program­ ma ‘Drugs de baas’ en Koning Filip ging op bezoek naar het B.leave project in Ruiselede.

We sluiten dit tijdschrift af met twee getuigenissen. Rudy beschrijft hoe de familie nauw betrokken werd bij het behandelproces van zijn zoon. Tom is volop bezig met het uitbouwen van een nieuw leven. Een verblijf in De Kiem heeft hem hierbij duidelijk geholpen.

Mooi om lezen!

Dirk Vandevelde Directeur

EFTC-congres

EVERYTHING

FLOWS…

Op 19 en 20 september 2019 ging in het zonnige Griekse Thessaloniki het 17de congres van de Europese Federatie van Therapeutische Gemeenschappen (EFTC) door. Het thema van deze tweedaagse luidde ‘Everything flows: change in the therapeutic communities for addiction’.

EFTC-voorzitter Rowdy Yates opende het congres met een hartelijke ‘Goodmor­ ning family’ en verwelkomde zo een internationale gemeenschap aan hulp­ verleners en onderzoekers met een hart voor Therapeutische Gemeenschappen.

The times they are changing Het EMCDDA bracht bij aanvang van het congres enkele concrete ontwik­ kelingen naar voor in de dynami­ sche Europese drugmarkt. Zo sprak Alexis Goosdeel (directeur van het EMCDDA) over de hoge beschikbaar­ heid van middelen, de rol die Europa speelt in de productie van syntheti­ sche drugs en de toename van pro­ blematisch cannabisgebruik. Gilberto Gera van The United Nations Office on Drugs and Crime vulde aan. Hij kaartte het stijgende gebruik van stimulantia aan waarbij hij een diverse groep ziet die een eigen benadering vraagt, an­ ders dan hoe we met heroïne­gebruikers werken. Ook over cannabis was hij dui­ delijk, hij sprak immers over een ver­ dubbeling van het dagelijks gebruik.

Bovendien benoemde hij als pijnpunt dat de meest complexe problematieken net op wachtlijsten belanden. Ook het stigma dat leeft rond een verslavings­ problematiek maakt dat hulpverlening

vaak minder toegankelijk is. Gera pleit voor het belang van laagdrempelig werken en sociale cohesie met als uit­ gangspunt: “to stop overdose, we need an overdose of social cohesion.”

Naya Arbiter kwam vanuit de Verenig­ de Staten (Amity Foundation) met een helder pleidooi voor een ‘bottom up’perspectief in therapeutische gemeen­ schappen. Zij erkent de verandering in populatie en volgens haar ligt een ant­ woord in het voldoende bevragen van onze cliënten: wat hebben zij nodig?

Door iedere bewoner een stem te geven, bouw je aan je gemeenschap.

Naast het zoeken naar antwoorden op diversiteit en veranderingen, liet ook George Deleon zijn stem horen. Nog steeds even gedreven en gepassio­ neerd waarschuwde hij echter voor de erosie van het oorspronkelijke model.

Hoewel hij voordelen ziet in het zoe­ ken naar alternatieve benaderingen brengt hij toch een hoofdzakelijk be­

houdsgezind pleidooi met de nadruk op de trouw aan het model. Hij omschrijft zijn visie op ‘community as a method’ zo: “We the community teach you the individual how to use us the community to change yourself.’’ Het doel daarbij is niet minder dan een verandering van levensstijl en identiteit.

Ook in de parallelle sessies was er een zeer groot aanbod aan good prac­ tices, mooie onderzoeksresultaten en aandacht voor een diversiteit aan doelgroepen en methodieken. Na een intensieve dag (zonder siësta helaas) volgde nog een Gala Diner waarbij we met een grote Belgische delegatie sa­ men tafelden. Opdat we niet zouden vergeten dat we in Griekenland waren, ontbrak op het einde van de avond een traditionele Sirtaki-dans uiteraard niet.

Een kostbare erfenis Dag twee startte meteen met parallelle sessies waarin een Braziliaans onder­

3

u

“Een therapeutische gemeenschap heeft niets te maken met drugs, het gaat over het helpen van gebroken individuen en het creëren van een gemeenschap. Onze taak is de wereld veranderen, daar moeten we nu mee starten! Abstinentie is slechts een neveneffect.”

Rowdy Yates

zoek een opvallende paradox aankaart­ te, namelijk: hoe beter de behandeling, hoe groter de kans op drop-out. Uit dit onderzoek bleek immers dat de reden voor het vroegtijdig afronden van een programma vaak te maken heeft met een gevoel van persoonlijke groei en verbetering en niet zozeer met moei­ lijkheden in de aanpassing aan de TG. Bewoners zouden hun programma im­ mers afronden vanuit het idee ‘ik heb genoeg geleerd’.

In de loop van het congres was er ook geregeld aandacht voor de werking van therapeutische gemeenschappen in gevangenissen. De lezing van Igor Koutsenok van de Universiteit van Cali­fornia San Diego, onderzocht welke behandelmodellen wel of niet werken bij gedetineerden. De keuze om enkel te behandelen of enkel te kiezen voor detentie of repressie, blijkt in beide ge­ vallen onvoldoende effectief te zijn en heeft hoge recidivecijfers als resultaat.

Zijn advies is een combinatie van zowel behandeling als detentie, waarbij de jus­ titiële druk de motivatie kan verhogen.

4

DE KIEM

In de namiddag was er ruimte voor een aantal kritische of progressieve stemmen wat betreft het zonder meer vasthouden aan het pure TG-model.

Vanuit het Griekse Argo (Alternatieve Therapeutic Program for Addicted Indi­ viduals) werd de verhouding tussen het individu en de groep in vraag gesteld.

Op het moment dat de nadruk teveel op de groep komt te liggen, dreigen im­ mers individuele noden in het gedrang te komen en kan een TG verzanden in een totalitaire gemeenschap. Wanneer anderzijds de individuele noden prime­ ren op de groep, loopt het programma spaak op egoïsme. Een mooie balans tussen beiden vraagt echter creativiteit.

Daarna greep Oostenrijker Thomas Legl (European Treatment Centres for Drug Addiction) het thema van het congres aan om te pleiten voor zorgcontinuï­ teit, het belang van een lange termijn perspectief en de combinatie van ver­ schillende behandelmodellen waarin herval geen falen hoeft te betekenen.

de zich dan weer de vraag of de integra­ tie van verschillende methoden en dis­ ciplines niet het proces net compliceert.

Hij benadrukte daarbij het belang van gemeenschappelijke prioriteiten tussen hulpverleners en modellen onderling.

Daarnaast sprak hij over de gevoelige balans tussen het broodnodige werken ‘in structuur’ enerzijds en het therapeu­ tische groepswerk anderzijds. Deze twee elementen zijn volgens hem de kern van een TG. Die balans verstoren, geeft im­ mers het resultaat dat het hele proces ondermijnd wordt. Hij ziet de TG zelf als een compleet model, waarin geen andere interventies nodig zijn. Of hoe hij treffend en niet zonder emotie ver­ woordde: “this is a precious inheritance, take care of it…”. Op het einde van het congres werd de fakkel van het EFTCvoorzitterschap doorgegeven aan de Griek Phaedon Kaloterakis (nationaal assistent directeur van KETHEA.

Ten slotte nam Rowdy Yates het woord.

De aftredend voorzitter van het EFTC stel­

We gingen naar huis met voldoende stof tot nadenken. Het is duidelijk dat

Stof tot nadenken

WFTC-training

in de internationale gemeenschap ver­ schillende stemmen opgaan over waar we met onze therapeutische gemeen­ schappen naartoe moeten gaan in de toekomst. Maar ook in onze eigen or­ ganisatie gaan we geregeld met elkaar de discussie aan waarbij we schipperen tussen het vasthouden aan het pure community-model enerzijds en het toelaten van andere visies anderzijds.

Wordt alleszins vervolgd en dit onder andere op het volgende EFTC-congres dat in 2021 gepland staat in Schotland.

In de twee dagen voorafgaand aan het EFTC-congres organiseerde de World Federation of Therapeutic Communities (WFTC) twee trainingsdagen, eveneens in Thessaloniki.

Evelien Van Rompaye, verantwoordelijke halfweghuis

Kathleen Yates gaf het startschot met enkele oefeningen die meteen het ijs braken en de toon rond het communitydenken zetten. Gedurende de hele trai­ ning werden we geregeld uitgedaagd om in kleine groep of samen met één gesprekspartner thema’s uit te diepen.

Rowdy Yates benadrukte de volgende drie principes in een TG:

Namen ook deel aan het congres: Dirk Vandevelde, Krista De planter, Luca Littera

Deze tweedaagse werd georganiseerd door vier ‘oude rotten in het vak’: Naya Arbiter en Rod Mullen, beiden verbon­ den aan de Amity Foundation in de Verenigde staten en Rowdy Yates als voorzitter van het EFTC en zijn vrouw Kathleen Yates, psychotherapeut.

1.

De balans tussen het organise­ ren van groepen en het werken in structuur

2. Zelfhulp: ‘keep it simple’, steek je planning niet te vol en geef de be­ woners voldoende mandaat om iets

aan elkaar te leren: bijvoorbeeld door het geven van seminaries.

3. De TG als ‘sanctuary’, een moei­ lijk woord om te vertalen. Dit gaat volgens Rowdy over taal, rituelen, symbolen, veiligheid en ‘ownership’: “dit is mijn TG”.

Daarbij is hij categoriek: programma’s die ingekort worden tot zes maand werken volgens hem niet. Dit proces vraagt tijd.

Daarnaast gingen we in op de rol van vrouwen in een TG, waarbij de focus op vrouwen een betere uitkomst zou bieden, niet alleen voor de vrouwen, maar ook voor de mannen in een TG. Rod Mullen sprak over de morele ontwikkeling en legde uit dat het inzetten op TG’s in gevangenissen als resultaat had dat er minder agressie en geweld werd gerap­ porteerd. Naya Aribeter pleitte voor het belang van de fysieke omgeving, de eer­ ste indruk en hoe we bewoners verwelko­ men in onze TG’s. Ten slotte onthouden we ook nog dat Rowdy Yates benadrukte dat we ‘builders’ moeten zijn in ons TGwerk, onze focus mag niet liggen op de probleemdiagnose van onze bewoners.

5

u

EFTC-presentatie

OP ZOEK NAAR MILDHEID EN

BALANS… Wat is voor de therapeutische gemeenschap de impact van de steeds complexere individuele noden van bewoners, op de basismethodiek “TC as a method”? Deze vraagstelling vormde het uitgangspunt voor mijn presentatie op het EFTC-congres.

De presentatie voor een internationaal publiek startte logischerwijze met een inleidende uitleg over De Kiem: de historiek van onze organisatie, een situering binnen de gezondheidszorg en de drughulpverlening in Vlaanderen en een korte schets van het ambulante en residentiële behandelaanbod van De Kiem.

Daarna werd ingezoomd op het span­ ningsveld tussen individuele noden en groepsbelangen binnen de TG context.

De therapeutische gemeenschap is een op zich staande methodiek. George De­ leon beschrijft dit uitvoerig in z’n ba­ siswerk “TC as a method”. Hier wordt mee bedoeld dat het zelf-hulpprincipe centraal staat en dat de groep het mid­ del is, aangevuld met therapeutische middelen, om tot een persoonlijke groei en herstel te komen. Basiscondities om de zelfhulp te doen functioneren zijn het garanderen van veiligheid in de ruimste zin van het woord en het op­nemen van verantwoordelijkheid.

Aan de hand van deze basisvisie en -methodiek trachten we bewoners te ondersteunen en te begeleiden in een drugvrij leven. Deze methodiek maakt het mogelijk om nieuwe vaardigheden, attitudes en een nieuwe identiteit te ontwikkelen. Het dagelijkse leven en werken binnen de hiërarchische TG wordt aangevuld met individuele en groepssessies of therapieën. Leidraad hierbij vormt een persoonlijk hande­

6

DE KIEM

lingsplan doorheen het programma dat cliënt-gestuurd is. We bedoelen hier­ mee dat de bewoner zelf de regie heeft over zijn eigen individueel herstelplan, aangevuld met observaties en feedback van medebewoners, in het bijzonder van zijn peers, en van een multidisci­ plinair team van begeleiders. Daarnaast worden bewoners begeleid in sociaal administratieve en juridische aspecten van hun leven en wordt veel aandacht geschonken aan hun ruimere context via contextuele familiebegeleiding.

Aan de hand van psycho-educatie en terugvalpreventie trachten we bewoners meer inzicht te geven in bepaalde dy­ namieken en heel wat elementen eigen aan de TG-werking hebben tot doel het mentalisatievermogen van bewoners uit te dagen en te versterken.

De individuele problematiek van onze TG bewoners lijkt doorheen de jaren meer divers, kwetsbaarder en com­ plexer te zijn geworden. Dit wordt ook door andere internationale TG’s bevestigd. Hierdoor kunnen we niet voorbij gaan aan het belang van spe­ cifieke aandacht voor specifieke pro­ blematieken. Uiteraard is er sprake van een ernstige verslavingsproblematiek waarbij er vaak in het verleden al tal van ambulante en/of residentiële begeleidingen of behandelingen zijn gebeurd. Binnen de TG-populatie is er sprake van een zeer hoge prevalen­ tie van complexe trauma. Er zijn tal van bewoners die worstelen met een angst-, stemmings,- en/of aanpassings­ problematiek of met een verminderde mentale mogelijkheid. Ook is er sprake van persoonlijkheids- en ontwikkelings­ problematieken en hebben bepaalde bewoners een voorgeschiedenis van lange detentie.

Deze evolutie heeft zonder meer impact op tal van domeinen en in het bijzonder ontstaat er een spanningsveld tussen groeps- en individuele belangen. Als hedendaagse TG worden we dan ook uitgedaagd om antwoorden te bieden op deze evolutie zonder hierbij de ba­ sismethodiek “TC as a method” uit te hollen of te verloochenen. We moeten nagaan hoe ver we kunnen gaan in het bieden van antwoorden op de verhoog­ de en complexe individuele noden.

Deze evolutie resulteert in spanningen en uitdagingen op het niveau van de bewonersgroep, op het niveau van de begeleiders en ook tussen beiden.

Wegkijken van deze spanningen tussen individuele- en groepsbelangen en tus­ sen bewonersgroep en begeleiding en halsstarrig vasthouden aan verouderde principes bieden hier geen oplossing.

Het creëren en bewaken van een kli­ maat binnen de leefgemeenschap (bewoners en begeleiding) waarbij er begrip en mildheid ontstaat voor elkaars specifieke individuele noden en beperkingen kan wel perspectief bieden. Het vormt vandaag, bij een steeds veranderende bewonersgroep, een blijvende opgave en uitdaging om op zoek te gaan naar een bepaald evenwicht of balans. Het creëren van voldoende tijd en ruimte om op re­ gelmatige basis zowel bewoners als begeleiders (door supervisors) op te leiden en te trainen in de complexe TG-methodiek kan hier toe bijdragen.

Zo ook het stilstaan bij en indien nodig informatie geven over individuele no­ den en problematieken aan (kleinere) peergroepen van bewoners en aan het begeleidend team. Uiteraard is het ook belangrijk om specifieke individuele of groepsbegeleidingen of therapieën aan

te bieden. Hierbij valt te bewaken dat (de noodzakelijke tijd en ruimte voor) de TG-methodiek (“TC as a method”) niet in het gedrang komt en veel van zijn waarde gaat verliezen. De TG is ook geen eiland. We moeten blijven inves­ teren om voldoende samenwerkings­ verbanden aan te gaan met andere gespecialiseerde externe organisaties en hulpverleners. Daarnaast dienen we ons bewust te blijven van de limieten van het TG-model. Een TG is niet voor iedereen de gepaste zorg en weg naar herstel. Supervisors moeten ten allen tijde de vinger aan de pols houden wat betreft de ‘rationele autoriteit’. Dit betreft het rechtvaardig beslissen en

handelen. Het is hierbij noodzakelijk om begeleiders te blijven motiveren om consistent aan zelfreflectie te doen, voldoende nuancering te brengen in hun analyses, rekening te houden met verschillende perspectieven en tot slot de principes van overdracht en tegen­ overdracht te bewaken.

Ik heb er een sterk vertrouwen in dat de hedendaagse TG de kracht en de mogelijkheid heeft om een klimaat te creëren waar individuen met specifieke noden kunnen evolueren naar herstel zonder hierbij de basisprincipes en -methodiek van een hiërarchische TG te moeten verloochenen of los te laten.

Na de presentatie was er ruimte voor discussie en samengevat konden we concluderen dat alle TG’s overheen de hele wereld geconfronteerd worden met vergelijkbare uitdagingen en spannin­ gen. Alle aanwezigen waren er ook van overtuigd dat als we rekening houden met de voorgestelde uitdagingen het voortbestaan van de hedendaagse TG verzekerd is.

Luca Littera, Therapeutisch coördinator residentiële afdelingen De Kiem

7

Arbeidsintegratie

ONTKIEM

JE TALENT…

De zoektocht naar opleiding en werk vormt een belangrijk onder­deel van het maatschappelijk herstel van onze bewoners. Je kan er maar beter vroeg genoeg mee beginnen.

In het residentieel programma wordt reeds ter hoogte van de therapeu­ tische gemeenschap stilgestaan bij opleiding, werkervaringen en kansen of hindernissen naar arbeidsintegra­ tie. Hier wordt dus niet mee gewacht tot in het halfweghuis, de laatste fase van het programma. In de helft van de tweede fase, na zo’n 4 maanden, plant de peermeter of -peter samen met de halfweghuisbegeleiding een eerste peergroep rond arbeidsintegratie.

Dan wordt bij de aanwezige bewoners gepolst naar hun opleidingsverleden, voorbije werkervaringen, het financiële plaatje en hun dromen en plannen op vlak van arbeid en opleiding. Ten slotte worden een aantal concrete to do’s af­ gesproken waarmee de bewoners aan de slag kunnen. Dit betekent meestal voor hen ook het startschot van een traject bij de VDAB. Na een tweetal maanden volgt er dan een tweede peergroep rond arbeids­ integratie. Deze groep gaat meestal op het einde van het TG-programma door. Op dat moment wordt de balans opgemaakt van wat de bewoners in de voorbije periode gerealiseerd hebben.

Hun plan naar opleiding en werk krijgt dan steeds meer vorm.

Om dit proces te ondersteunen gaat er om de drie maanden een overleg door met de VDAB, de halfweghuis­ begeleiding en de betrokken peer­

8

DE KIEM

meter of -peter. Bedoeling hiervan is om de gekozen strategie en aanpak beter af te stemmen en zo de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. De concrete uitwerking hiervan kan heel divers zijn en vertaalt zich onder meer in opleidingen binnen voltijds onder­ wijs, een intensieve coaching in de zoektocht naar een job, stages in het werkveld, opleidingen op de werkvloer, samenwerking met het OCMW (voor een tewerkstelling onder een artikel 60) of de opstart van een gespecialiseerde trajectbegeleiding (GTB).

Daarnaast starten bewoners bij over­ gang naar het halfweghuis met twee maanden vrijwilligerswerk. Dit biedt hen enerzijds een zinvolle daginvulling, maar kan anderzijds ook beschouwd worden als een voorbereiding op de arbeidsmarkt. Het is ook een mooie manier om iets terug te doen voor de samenleving. Voor wie echter kiest voor

een opleiding krijgt deze voorrang en kan het vrijwilligerswerk wegvallen.

De zoektocht om de weg naar arbeids­ integratie te ondersteunen leidt soms tot mooie initiatieven. In september kwamen 4 collega’s van Randstad RiseSmart een volledige dag naar De Kiem om met de bewonersgroep te werken rond het thema ‘Ont-Kiem je Talent”. Dit kaderde in een initiatief van de Randstad Group dat het voor alle medewerkers wereldwijd mogelijk maakt om jaarlijks één dag vrijwilligers­ werk te doen. Randstad RiseSmart fo­ cust zich op het ondersteunen van men­ sen en organisaties in de ontwikkeling van hun talenten zodat ze hun plaats (terug)vinden op de arbeidsmarkt.

In de voormiddag werd in vier interac­ tieve workshops en enkele individuele loopbaancoachings gewerkt rond vra­ gen zoals: Wie ben ik?; Wat doe ik (niet)

“ graag?; Wat kan ik?, Waar loop ik mo­ menteel tegenaan?; Hoe integreer ik werk en gezin?... In de namiddag werd dieper ingegaan op het belang van een zinvolle vrijetijdsbesteding en hoe ook die bij­ draagt tot een goede work-life balans en de verdere ontwikkeling van je talenten.

Er was voor elk wat wils: een workshop groene vingers, sport en mindfulness.

De dag werd afgesloten met een groeps­ oefening en een rondetafelgesprek.

De collega’s van Randstad RiseSmart verlieten De Kiem met een vol hart en veel bewondering voor onze bewoners en medewerkers. Ze komen volgende jaar zeer graag terug! Daar kunnen wij alleen maar blij en dankbaar om zijn.

Chris Lemaitre, verantwoordelijke leefgemeenschap en Tipi

ENKELE REACTIES VAN DE COLLEGA’S VAN RANDSTAD RISESMART:

“Ik had er vooral deugd van om de bewoners eens van een andere kant naar ‘werk’ te laten kijken: niet alleen als een manier om geld te verdienen, maar ook als iets waar je voldoening en plezier kan uithalen als de job echt passend is.”

“Ik wist niet wat er me overkwam toen ik plots mezelf moest voorstellen aan de groep, waar ik toch licht bevooroordeeld over was. Op het einde van de dag, op terugweg naar huis, wist ik dat deze dag me voor de rest van mijn leven zal bijblijven. Wat een ervaring!

Ik kom volgend jaar terug.”

“Ongetwijfeld de mooiste cadeau die ik van Randstad al kreeg: een prachtige ervaring die ik niet zal vergeten!

Met beide voeten op de grond, loskomen uit de dagdagelijkse rush en even volledig door de bril van een ander meekijken. Ik ben dankbaar voor het inzicht dat de bewoners me gaven en ontroerd van de mooie feedback en verhalen.”

Evelien Van Rompaye, verantwoordelijke halfweghuis

9

Dankjewel

JAN WILLEMS,

BRUGGENBOUWER VOOR DE KIEM…

Vorige maand nam Jan Willems ontslag na 30 jaar vrijwillig engagement voor De Kiem.

Sociale organisaties steunen vaak op vrijwilligers. Vrijwilligers nemen allerlei taken op zich. Dit is ook zo in De Kiem.

De Kiem is een vzw en heeft dus een algemene vergadering en een Raad van Bestuur. In de Raad van Bestuur zetelen verschillende vrijwilligers. Vorige maand nam Jan Willems om gezondheidsrede­ nen ontslag na 30 jaar vrijwillig engage­ ment voor De Kiem.

De Kiem is als Therapeutische Gemeen­ schap gestart in 1976 in de schoot van de psychiatrische kliniek De Pelgrim te Oosterzele. De Pelgrim werd bestuurd door de vzw I.A.T. (Instelling voor be­ handeling van Alcoholisme en andere Toxicomaniën). De Kiem vond een eigen onderkomen in het dorpje Moortsele.

In 1990 werd het duidelijk dat De Kiem niet langer kon gesubsidieerd worden via het Fonds’81. Alle bevoegdheden van het Rijksfonds en Fonds ’81 wer­ den via het decreet van 27 juni 1990 samengebracht in één ‘Vlaams Fonds voor de Sociale Integratie van Personen met een Handicap’. Een behandelpro­ gramma voor drugverslaafden viel daar niet onder.

Nieuwere initiatieven voor drugverslaaf­ den hadden ondertussen een financie­ ring gekregen via het RIZIV. Ook De Kiem werd geacht een overstap te maken naar het RIZIV. Net in die periode nam de toenmalige directeur van De Kiem een­ zijdig beslissingen die indruisten tegen de werkingsprincipes van het model

10

DE KIEM

Therapeutische gemeenschap. Dat leidde tot ernstige spanningen met het perso­ neel, tot ontslagen, stakingen en zelfs een bezetting.

De Kiem startte binnen het R.I.Z.I.V. met een erkenning voor 15 bedden en een bekwame en toegewijde kern van 15 medewerkers (12,79FTEQ).

Jan Willems was in die periode lid van de Raad van Bestuur van de vzw IAT. Hij heeft toen een zeer belangrijke rol gespeeld om enerzijds het bestaande conflict binnen De Kiem op te lossen en anderzijds een nieuwe vzw op te rich­ ten zodat De Kiem als Therapeutische Gemeenschap zijn werking kon verder zetten onder het RIZIV.

Jan is als bestuurder altijd zeer onder­ steunend en stimulerend geweest bij alle initiatieven die De Kiem in de daarop­ volgende jaren heeft genomen.

Hij ging op zoek naar partners om die vzw vorm te geven en financieel te onder­ steunen met een startkapitaal. Hij slaag­ de erin om binnen het Inter-Mutualistisch College (IMC) mensen te overtuigen om samen een nieuwe vzw op te richten voor De Kiem. De heer Roland Messiaen, voor­ zitter van het IMC en secretaris van de Christelijke Mutualiteit van Gent en de Heer Daniel Termont, secretaris van het IMC en secretaris van de Bond Moyson te Gent-Eeklo engageerden zich snel.

Beiden verdedigden het initiatief zowel in het IMC als in hun bestuur. Ook de CM van Eeklo sloot zich via hun secretaris Marcel Hutsebaut eveneens aan.

Deze 3 organisaties richtten samen met de vzw IAT op 30 april 1991 de nieuwe vzw De Kiem op. Er werd een Raad van Bestuur en een dagelijks Bestuur be­ noemd. De eerste opdracht was om het erkenningsdossier voor het RIZIV voor te bereiden. De effectieve start binnen het RIZIV gebeurde op 1 april 1992 in dezelfde gebouwen te Moortsele. Dirk Vandevelde werd toen ook aangesteld als nieuwe directeur.

Toen we met het idee speelden om een werking op te zetten waar we verslaafde moeders konden opnemen samen met hun kind(eren), ging hij bv. mee op stu­ diebezoek naar Project 4 in Den Haag.

Ook de uitbreiding van de Therapeuti­ sche Gemeenschap naar 30 bedden en de opstart van een onthaalafdeling kon hij inhoudelijk volgen. Hij introduceerde De Kiem binnen het Oost-Vlaams Overleg­ platform Geestelijke Gezondheidszorg.

Ook in de zoektocht naar een nieuwe locatie voor De Kiem te Gavere en de opstart van de ambulante centra (Ronse, Geraardsbergen) was hij een enthousiaste supporter en een verbindingsman om de nodige contacten te leggen en samenwer­ kingen uit te bouwen. Jan was aanwezig op elke studiedag van De Kiem. Hij is al­ tijd zeer goed op de hoogte gebleven van wat er reilde en zeilde in de geestelijke gezondheidszorg en voorzag ons steevast van nieuwe informatie en vakliteratuur.

Jan, dankjewel om meer dan 30 jaar De Kiem aan te sturen vanuit een be­ stuursfunctie!

Gilbert Demeestere, voorzitter vzw De Kiem Dirk Vandevelde, directeur

Teambuilding

GROOT PLEZIER EN KLEINE PIJNTJES

Dinsdag 1 oktober trotseerden we met z’n allen de regen voor onze tweejaarlijkse teambuilding, deze keer in het Hoeveke in Gent.

Op kousenvoeten dronken we een kof­ fietje terwijl iedereen toekwam. Intus­ sen vulde het buffet zich met allerlei lekkers, aangekocht door de verschil­ lende teams. Voordien had iedereen zijn keuze doorgegeven voor de namid­ dagactiviteit: chill, cultuur of (super) actief en we verdeelden ons volgens groep aan de drie tafels voor de lunch.

Niet veel later trokken de drie groepen de stad in. De sportievelingen trokken richting Blaarmeersen om zich in herf­ stige omstandigheden te wagen aan bumperbal, lasertag en pijl & boog.

Groot plezier en helaas ook enkele kleine pijntjes gegarandeerd. Geluk­ kig leed de teamspirit er niet onder.

De chillers kregen intussen uitgebreid kans om bij te kletsen en de Gentse binnenstad te bewonderen vanop de Gentse bootjes. En dat hielden ze on­ danks de weersvoorspellingen toch droog! Ten slotte gingen de cultuurliefhebbers op stap door de straten van Gent op zoek naar tags, graffiti en streetart. Zij leverden zelf een eigen kleine bijdrage aan het graffiti-straatje.

Terug in het Hoeveke werden we op­ nieuw verwelkomd met veel lekkers, verzorgd door het geweldige teambuil­ ding-team en hadden we gelegenheid om nog gezellig na te praten. Merci aan de kanjers van teambuilders voor een top-editie. En op naar 2021!

Evelien

11

Gevangeniswerking

Van woensdag 11 september tot vrijdag 04 oktober 2019 ging er in de gevangenis te Gent opnieuw een kortdurend vormingsprogramma door voor gedetineerden met een drugproblematiek.

Waar ‘DRUGS de baas ?!’ in 2015 zo’n 17 sessies in zes weken betrof voor twee groepen deelnemers, ging het dit jaar om een kortere versie van elf sessies in vier weken voor één groep. Enkele ses­ sies uit 2015 (bv. rond probleemoplos­ singsvaardigheden) werden geschrapt en een aantal andere inhouden werden gebundeld en herschikt. Dit leidde tot een pakket met onder meer twee sessies rond druggebruik en schadebeperking, twee sessies rond veranderen, drie ses­ sies rond terugvalpreventie en een ses­ sie rond hulpverlening. De vorming werd afgesloten in bijzijn van de directie, die de deelnemers die de eindmeet haal­ den, een deelname-attest overhandigde.

De vorming ging telkens door op maan­ dag-, woensdag- en vrijdagnamiddag.

Alle sessies werden tijdens het vor­ mingstraject en op maat van de groep voorbereid. De infobladen en werkbla­ den resulteerden in een mooie infobun­ del voor iedere deelnemer.

12

DE KIEM

Na het verspreiden van flyers bij de gedetineerden en het briefen van po­ tentiële doorverwijzers waren er 36 aanmeldingen voor ‘DRUGS de baas ?!’. Hiervan werden 27 personen ge­ zien voor een intakegesprek, waaruit 10 deelnemers werden gekozen. We selecteerden vooral kandidaten (be­ klaagden of veroordeelden) met minder hulpverleningservaring en met een niet te lang detentieperspectief. Acht hier­ van beëindigden de vorming. Er waren dus slechts 2 afhakers.

Vijf deelnemers namen aan quasi alle sessies deel. De afwezigheden waren vooral aan onverwachts bezoek of aan ziekte te wijten. Eén deelnemer miste 3 sessies vanwege een tuchtmaatre­ gel. Bij afwezigheid werd steeds (na de sessie of voor de volgende sessie) aanklampend gewerkt, vaak ook aan de celdeur.

Na de sessies werden de deelnemers gezien voor individuele gesprekken, in functie van motivatie en verdere hulp­ verlening. Na het afsluiten van de vor­ ming waren de begeleiders nog enkele malen in de gevangenis aanwezig voor nazorggesprekken.

In de afsluitende evaluatie met de deel­ nemers gaven zo goed als allen aan veel bijgeleerd te hebben, nu meer de samenhang te zien en het een meer­ waarde te vinden dit in groep te doen en van mekaar te leren. Meer mensen zouden volgens hen de kans moeten krijgen deze vorming te volgen. Wij hopen alvast dat ook volgend jaar in september deze vorming opnieuw kan doorgaan.

Dirk Calle en Tim De Landsheere Gevangeniswerkers van De Kiem

Gevangeniswerking

KONINKLIJK BEZOEK

Op 6 november brachten de koning en de koningin een bezoek aan het penitentiair landbouwcentrum (PLC) te Ruiselede.

Na een drukke dag van gesprekken inzake de federale regeringsvorming, stond er een bezoek aan de provincie West-Vlaanderen op het programma.

Na een bezoek aan het PLC te Ruise­ lede, bezocht het vorstenpaar ook pianobouwer Maene en de gemeente Pittem, voor een gesprek met diverse ondernemers over de mogelijke gevol­ gen van een nakende Brexit. Daarna volgde een receptie en een ontmoeting met de lokale bevolking.

Het penitentiair landbouwcentrum is één van de vier detentie-inrichtingen in België met een open regime. Het is een atypische gevangenis aangezien er ook een groot landbouwbedrijf aan verbon­ den is. In het PLC is plaats voor 60 ge­ detineerden die zich op maximum twee jaar voor de toelaatbaarheidsdatum tot

een voorwaardelijke invrijheidstelling bevinden. Het regime baseert zich op vijf vaste pijlers: strafuitvoering in een gemeenschapsregime, regelmatige al­ cohol- en drugcontroles, nultolerantie inzake agressie, tewerkstelling en het actief betrekken van gezin en familie.

In het PLC organiseert het activiteiten­ team, een team van 6 gedetineerden, samen met professionele hulpverle­ ners de groepsactiviteiten voor mede­ gedetineerden. Zij peilen de noden, werken voorstellen uit en werken mee aan de organisatie. Het koninklijk bezoek startte met een gesprek met enkele leden van dit activiteitenteam.

Vervolgens sprak de koningin met en­ kele gedetineerden en hun familie; de koning ging in gesprek met enkele ‘b.leavers’. Het b.leave-programma bestaat ondertussen 25 jaar. Drug­ gebruikers die veroordeeld zijn voor druggerelateerde feiten leggen er een traject van 8 maanden af, waarin ze in­ tens worden voorbereid op de terugkeer

naar de samenleving. De Kiem was van bij de start betrokken bij dit b.leaveproject en staat wekelijks in voor een gespreksgroep, voorbespreking van peni­tentiaire uitgangen of verloven, een sessie terugvalpreventie, individuele gesprekken en beleidsondersteuning.

De koning luisterde met veel aandacht naar de getuigenissen van de aanwe­ zige b.leavers, sprak zijn respect uit voor de inspanningen die ze nu leve­ ren en benadrukte dat de samenleving hen nodig heeft. Het bezoek in het PLC werd afgesloten met een korte kennis­ making met het werk op de boerderij.

Deze werkomgeving en de manier waarop daar wordt samengewerkt om alles draaiende te houden, wordt door medewerkers en gedetineerden als heel positief ervaren. Een groepsfoto met alle aanwezigen vormde een mooie afsluiter.

Dirk Calle Verantwoordelijke gevangeniswerking

13

Familie aan het woord

DE LANGE MARS…

Deze titel laat het al vermoeden, het was niet gemakkelijk. In het verleden hebben volkeren ook een lange weg moeten afleggen om te komen waar ze nu staan. Het was toen een gezamen­ lijke strijd van een hele groep. Maar ook kleinere groepen, in familieverband of niet, kunnen veel te verduren krijgen.

Hierna volgt ons verhaal.

14 14

Ik ben Rudy en samen met mijn vrouw zijn we de ouders van Wim. Hij is de jongste van onze 3 zonen en studeerde voor kok. Hij had er aanleg voor en al­ tijd vermeld ik dat hij zeer goed ‘bear­ naisesaus’ kan maken; niet uit een ‘zakske’ maar met twee dagen werk (voorbereiding en uitvoering) aan ver­ bonden. Vandaar dat gezegd wordt: “koken kost geld en tijd”.

Tot de bom op 1 mei 2017 barstte en na familiale ruzie een dringende opname in het Palfijn-ziekenhuis te Gent zich opdrong. Voor de eerste keer besefte Wim dat hij op straat stond en dat was blijkbaar de ommekeer. Hij wou gehol­ pen worden. In vijf verschillende voor­ zieningen werd toen tijdelijk onderdak geboden tot Wim zich begin oktober mocht aanmelden in De Kiem te Ga­ vere. Vanaf dan kregen we wind in de zeilen. De onthaalafdeling kon ons allen (ouders en bewoner) terug tot kalmte brengen. Goed vonden we het scheiden van deze afdeling met de therapeuti­ sche gemeenschap. Het is pas in deze laatste gemeenschap dat diepgaand gewerkt werd en dat was nodig! Ons probleem zat heel diep en het pad om het op te lossen was zeer lang.

Wim woonde een tijdje alleen na de breuk met zijn toenmalige vriendin.

Via zijn huisbaas werd onze aandacht getrokken op een overmatig drankpro­ bleem. Vanaf dan startte ‘onze lange mars’. Als ouders hadden we nood aan hulp en zochten we lukraak overal. We klopten op veel deuren, want wij wilden hulp voor onszelf en voor onze zoon.

Wim zag toen nog niet in dat hij hulp nodig had. Zijn drankprobleem was “niet zo erg”. Het was in maart 2017 dat wij contact zochten met Eclips, een centrum voor geestelijke gezondheids­ zorg te Gent. Verschillende sessies brachten ons niet verder. De toestand verslechterde nog.

Gelukkig waren er de infoavonden over allerlei belangrijke zaken: medische uit­ leg over verslaving, terugvalpreventie, buitenprojecten, de structuur in de ge­ meenschap, de werking van het half­ weghuis… Regelmatig op bezoek gaan en later thuis bezoek krijgen, zorgden er voor dat er beterschap kwam in onze verstoorde relatie. De goede familie­ begeleiding was broodnodig en we leer­ den weer met elkaar spreken. Ook werd goed gelachen tijdens de meedraai­ dag. Wat hebben we gemarcheerd en geroepen op onze blote voeten. Goed om eens in het vel van de bewoners te kunnen kruipen. En ja … je moet ook nog geluk hebben.

DE KIEM

Dit hadden we toen Wim later in het halfweghuis de goede klik maakte om vrijwilligerswerk te doen in Merelbeke en zo aan vast werk geraakte. En op het werk komt soms Cupido. Hij leerde er zijn nieuwe vriendin kennen en na nog een lange weg wonen ze nu samen.

Wat was dat een moeilijke periode in het leven van ons allemaal. Maar we weten dat de weg nog niet af is. We blijven investeren in wat ons zo lief is en wat nog kan komen… Onze oprechte dank aan de mensen van De Kiem.

Rudy

Bewoner aan het woord

ZORG VOOR JEZELF,

ZORG VOOR ELKAAR…

Ik ben Tom, 36 jaar oud, en ondertussen sta ik al 6 maanden terug op eigen benen. Na meer dan een jaar begeleiding in het halfweghuis ga ik nu mijn eigen weg, zonder ambulante nazorg.

Dat ik heb besloten geen ambulante be­ geleiding meer te volgen wil echter niet zeggen dat ik alles overboord heb ge­ gooid wat ik geleerd heb gedurende mijn tweeënhalf jaar in opname. Integendeel!

Dagelijks pluk ik nog de vruchten van de verschillende ‘tools’ die ik kreeg aangereikt tijdens deze heftige roller­ coaster. Het programma in De Kiem leerde me mezelf meer te respecteren, me verantwoordelijk te voelen en me in te zetten… en mijn emotionele rugzak is niet langer tot de rand gevuld.

De overgang van het leven in groep naar terug alleen wonen is niet zonder slag of stoot gegaan, maar ik doe wat ik moet doen om terug mee te draaien in de maatschappij op een positieve en constructieve manier. Ik ben nu iets meer dan een jaar terug aan het werk.

Eerst heb ik een IBO-traject gevolgd, een individuele beroepsopleiding in samen­ werking met de VDAB. Nu heb ik een vast contract bij Engie Fabricom. Het is een boeiende en uitdagende job en ik kom op plaatsen in de industrie waar mijn mond soms nog openvalt van ver­ bazing. Ik tracht thuis alles wat op orde te houden en bewaak voor mezelf het evenwicht tussen werk en ontspanning.

Anders hou je het niet vol. Begrijp me niet verkeerd, ik word niet elke dag dol­ gelukkig als mijn wekker me uit dromen­ land haalt om half zes ’s morgens.

Ook alle medebewoners waarmee ik in het programma zat wil ik bedanken en het beste toewensen, zonder hen was dit niet gelukt.

Ik word er wel gelukkig van om te weten dat mijn ‘verhaal’ in de juiste richting gaat!

Aan de bewoners die nu nog in opname zitten, zou ik willen zeggen: zorg voor jezelf, zorg voor elkaar en zorg voor je toekomst.

Ik weet dat ik hierin niet alleen ben.

Mijn ouders, die elke stap en elke dag van mijn opname meegemaakt hebben, staan nog altijd achter mij. Daar ben ik hen heel dankbaar voor. De voordeur bij hen staat terug wagenwijd voor me open. Ze was nooit echt gesloten, maar ooit zat het toch anders…

Tom

Als ik er op terugkijk ben ik zo blij en trots op mezelf dat ik de stap gezet heb om me langdurig te laten opnemen. Dit zeg ik nu, achteraf. Want dit is een van de moeilijkste dingen die ik gedaan heb in mijn leven. Jezelf overgeven aan een programma is heel moeilijk en intens.

Daarbij komt nog de strenge aanpak die je vanaf de eerste dag overdondert.

Je staat er echter niet alleen voor. Een heel team van professionals die ook een menselijke kant hebben staan er dagelijks voor je klaar om je te helpen met wat er ook is.

Ook hen wil ik uitdrukkelijk bedanken om er te zijn voor ons. Moest er in de toekomst iets zijn, dan kan ik nog altijd bij hen terecht. Ook dat geeft me het gevoel dat ik er niet alleen voor sta.

15

ERVAREN IN HERSTEL De Kiem biedt hulp aan personen die problemen ervaren door het gebruik van drugs en aan mensen uit hun omgeving.

Het residentiële luik van het programma te Gavere omvat een onthaal­afdeling, een therapeutische gemeenschap (T.G.), een woonhuis voor moeders / vaders met kinderen en verschillende halfweghuizen.

Het ambulante luik omvat ambulante centra te Gent, Ronse en Geraardsbergen, een gevangeniswerking, een drie regionale preventiediensten.

Colofon

Adressen

Redactie

Contactadres voor opname of begeleiding

Eindredactie en Directie Dirk Vandevelde

Fotografie Dirk Calle, Chris Lemaitre

Vormgeving dotplus

Abonnement Abonnementen kosten 15,- euro voor vier nummers, te storten op rekening­ nummer BIC GEBABEBB / IBAN BE 270012 1652 3173 van v.z.w. De Kiem, 9890 Gavere.

Voor giften vanaf 40,00 euro kan u een attest voor fiscale vrijstelling be­ komen.

Contactadres voor Administratie – Directie

(elke werkdag te bereiken van 8u30 tot 17u00)

(sociale dienst, familiebegeleiding, stages)

Ambulant Centrum Gent Kortrijksesteenweg 185, 9000 Gent Tel. 09/245.38.98 Fax 09/245.41.71 ambulant.gent@dekiem.be

Vluchtenboerstraat 7A 9890 Gavere Tel. 09/389.66.66 Fax 09/384.83.07 admin@dekiem.be

Ambulant Centrum Ronse Oswald Ponettestraat 31 9600 Ronse Tel. 055/21.87.00 ambulant.ronse@dekiem.be

Antenne Geraardsbergen Abdijstraat 2, 9500 Geraardsbergen Tel. 055/21.87.00 ambulant.geraardsbergen@dekiem.be

Inhoud 2 Voorwoord 3 EFTC-congres V.U. Dirk Vandevelde – Vluchtenboerstraat 7A, 9890 Gavere

Dirk Calle, Jo Thienpont, Dirk Vandevelde

ZONDER MEER

5 WFTC-training 6 EFTC-presentatie 8 Arbeidsintegratie 10 Dankjewel 11 Teambuilding 12 Gevangeniswerk 13 Gevangeniswerking 14 Familie aan het woord 15 Bewoner aan het woord