De Kiem

Erkenningsnummer P702012

Afgiftekantoor Gent X

ZONDER MEER

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE KIEM VZW - JG. 26 NR. 3 JULI, AUGUSTUS, SEPTEMBER 2019

Voorwoord

AFSTEMMEN OP

ACTUELE HULPVRAGEN…

De verlofperiode is voorbij, de batte­ rijen zijn weer opgeladen. We kunnen ons weer concentreren op wat we in de nabije toekomst met De Kiem willen realiseren.

Minister Vandeurzen heeft de uitbrei­ ding van het ambulant centrum van De Kiem met een nieuwe antenne in Ninove nu definitief goedgekeurd. Dat betekent dat we kunnen opstarten zo­ dra we een geschikte locatie hebben gevonden. We zijn volop bezig om dit te realiseren en hopen begin 2020 te kunnen starten.

Zowel de residentiële als de ambulante afdelingen van De Kiem draaien mo­ menteel op volle toeren.

Het aantal aanmeldingen blijft toe­ nemen. Ondanks het vele werk probe­ ren we er voor te zorgen dat de werking van De Kiem afgestemd blijft op de ac­ tuele hulpvragen van de cliënten.

De onthaalafdeling van De Kiem is een vrij specifieke werking die voornamelijk als doel heeft om de cliënt zo goed mo­ gelijk voor te bereiden op een verblijf in de therapeutische gemeenschap. Toch biedt deze afdeling een aantal extra mo­ gelijkheden om voor cliënten individu­ eel afgestemde trajecten uit te werken in een perspectief van zorg-continuïteit en herstel. Het dynamische team van de onthaalafdeling probeert zo flexibel als mogelijk een antwoord te bieden op de individuele hulpvraag van de cliënt.

2

DE KIEM

De Vlaamse Vereniging voor Behan­ delcentra Verslaafdenzorg verzamelt al 30 jaar cijfergegevens over de cliënten.

Uit deze gegevens over de cliëntken­ merken blijkt duidelijk een verschui­ ving vast te stellen in het hoofdpro­ duct waaraan cliënten verslaafd zijn.

Amfetamine en cocaïne zijn duidelijk in opmars, terwijl heroïne als voor­ naamste product afneemt. Het in De Kiem ontwikkelde specifiek behandel­ programma voor cocaïneverslaafden is duidelijk een antwoord op deze evolutie.

Ook de bewoners van de Therapeutische Gemeenschap hebben in de zomer­ periode hun batterijen kunnen opladen met enkele bijzondere activiteiten.

In juni ging een kleinere groep enthou­ siaste bewoners op stap in de Arden­ nen. Op 4 dagen legden ze 85 km af langs de Semois. In augustus ging de volledige bewonersgroep op midweek naar Elsenborn.

De Kiem is terug ingeschreven als één van de vele goede doelen voor de Warmste Week. Als je zin hebt om een actie op te zetten ten voordele van De Kiem, laat het ons dan a.u.b. weten!

Jouw hulp en inzet is voor ons van on­ schatbare waarde.

Als laatste geven we het woord aan Luc. Na een tweede verblijf in De Kiem lijkt hij nu beter in staat om een nieuwe manier van leven aan te houden.

Dirk Vandevelde Directeur

Onthaalafdeling

OP ZOEK NAAR VERBETERING EN

VERRUIMING…

Het residentieel programma van De Kiem start met een verblijf in de onthaalafdeling (of kortweg ‘het onthaal’).

Hier krijgen nieuwe bewoners in een kleine groep de mogelijkheid zich voor te bereiden op de stap naar de therapeutische leefgemeenschap of om een doordachte andere keuze te maken. Het ‘onthaal’ werd in 1997 opgericht met dit doel voor ogen. Bewust van de ruimere context en veranderende noden, blijft het onthaalteam geregeld reflecteren over deze basisopdracht, steeds op zoek naar verbetering of verruiming van de werking.

Een hele aanpassing.

Op het moment van opname in de ont­ haalafdeling worden bewoners meteen geconfronteerd met het samenleven in groep. Zij moeten zich heel wat regels en gewoontes eigen maken en voort­ durend rekening houden met mede­ bewoners en begeleiders. Zij moeten hun gedrag aanpassen en afstand ne­ men van familie en vrienden, van wat hen vertrouwd is, van hun vrijheden.

Voor velen is dit een hele aanpassing.

De bedoeling van de onthaalafdeling is de nieuwe bewoner hierbij goed te onthalen, zodat deze zich snel thuis kan voelen. We streven naar een huiselijk sfeer waarbij veiligheid én duidelijkheid van groot belang zijn. We willen hierbij vermijden dat een bewoner zich na ver­ loop van tijd ontmoedigd zou voelen, omdat de zaken te mooi werden voor­

gesteld en niet aan de verwachtingen blijken te voldoen.

Ter hoogte van de onthaalafdeling kan men nog niet spreken van een zelf­ hulpprogramma. De betrokkenheid en ondersteuning van de begeleiders is nog essentieel. Bewoners leren in de onthaalafdeling omgaan met een aantal basisverantwoordelijkheden met behulp van de begeleiding. Bewoners zijn enkel verantwoordelijk voor zichzelf en de taken die ze toebedeeld krijgen.

Zij krijgen geen verantwoordelijkheid over een bepaald werkterrein, dat is de taak van de begeleiders.

De bedoeling van het onthaalprogram­ ma is zicht te krijgen op de eigen inte­ resses en problematiek van de bewo­ner.

Bewoners werken er aan opdrachten zoals ‘Wie ben ik?’; ‘Welke problemen heb ik?’; ‘Waar wil ik aan werken en hoe ga ik dit doen?’. Het gaat dus om meer dan ‘van de drugs af geraken’.

Binnen het groepsgebeuren in het ont­ haal doorloopt iedere bewoner een zeer individueel proces op eigen tempo. Ver­ schillende bewoners staan hierbij op een verschillend niveau qua motivatie en capaciteiten.

Ook familieleden of ondersteunende figuren krijgen in de onthaalafdeling de gelegenheid om op een rustig tempo kennis te maken met De Kiem, de be­ woners en de begeleiders. Stapsgewijs wordt de familiale context van iedere

3

u

bewoner uitgediept, wat belangrijke informatie geeft voor de behandeling.

De krachtlijnen Het werken in een veilige en onthalende omgeving wordt concreet vertaald in on­ derstaande ‘krachtlijnen’. Je zal hierbij merken dat we ‘kracht-gericht’ werken en de talenten en capaciteiten van ieder bewoner aanspreken en ondersteunen. »» Het bieden van een comfortabele lichamelijke en psychische opvang die de bewoner helpt opnieuw op krachten te komen. Dit kan zowel gaan om een korte definitieve af­ bouw van het druggebruik als om een comfortverhoging door middel van eventuele medicatie of een eer­ der rustig dagprogramma waar de persoon kan recupereren dankzij onder andere een beter voedingsen slaappatroon. »» Het samen met de bewoner in kaart brengen van zijn/haar sociaal ad­ ministratieve, financiële en gerech­ telijke situatie. De bewoner wordt van bij de start gestimuleerd in het opnemen van eigen verantwoorde­ lijkheden hieromtrent. »» Het bieden van grensbepalende en structurerende elementen zoals de basisvoorwaarden, de wegwijzers, de interne leefregels en de afspra­ ken eigen aan het onthaal. Daar­ enboven ook een minimum aan

4

DE KIEM

tijdsdiscipline in het dagschema teneinde de duidelijkheid, veilig­ heid en rust in het groepsproces van onthaal te bevorderen.

helpen onder ogen te zien waaraan hij of zij dient te werken in de loop van het programma.

»» Het stimuleren van de individuele verantwoordelijkheidszin tijdens de leef- en werksituaties.

Het team van de onthaalafdeling kan uit de totaliteit van dit programmaaanbod een eerste evaluatie maken van de nieuwe bewoner. Dit resulteert in een eerste (be)handelingsplan dat bij de overstap naar de therapeutische gemeenschap, na 2 tot 8 weken, aan het TG-team wordt voorgesteld.

»» Het zinnig leren invullen van vrije tijd via het stimuleren van interesse en inzet voor verschillende vormen van sport, creatieve activiteiten en andere ontspanning. »» Het leren constructief brengen van irritaties, frustraties, negatieve ge­ dachten en gevoelens in de ontmoe­ tingsgroep. »» Het zich voorbereiden op het leven in de TG via het volgen van seminaries (zowel over praktische, huishoude­ lijke vaardigheden als over de werking van de TG en therapeutische onder­ werpen), en door korte meedraai­ momenten in de TG. Zo kan de ont­ haalbewoner aan den lijve ervaren hoe het leven in de TG-groep aanvoelt. »» Het terug opnemen van contacten met familie, partner, kinderen,… in samenwerking met de collega’s van de familiewerking. »» Een individuele begeleiding van elke bewoner in functie van een ruimere verkenning van de levensloop van de bewoner en een verdieping van de motivatie teneinde de bewoner te

Verschillende trajecten Lijsten we de doelstellingen van de onthaalafdeling op, dan blijkt duidelijk hoezeer de specifieke onthaalwerking (steeds meer) het aanbieden van ver­ schillende behandeltrajecten binnen de eigen voorziening mogelijk maakt. »» Het realiseren van een aangepast programma voor nieuwe bewoners waardoor het aantal bewoners dat het programma vroegtijdig beëindigt vermindert. »» Het creëren van de mogelijkheid om vlugger tot een opname te kunnen overgaan waardoor de ambulante introductie korter kan en het aanleg­ gen van een wachtlijst kan beperkt worden. »» Het aanbieden van een laagdrempeliger programma waardoor meer mensen - die daar gezien hun pro­ blematiek en vraagstelling behoefte

aan hebben – er in slagen de stap naar de therapeutische gemeen­ schap te zetten. »» Het adequaat doorverwijzen van die bewoners die – ondanks een ambulante screening – toch niet in aanmerking komen voor een langdu­ rig residentieel programma. »» Het bieden van een zorgcontinuïteit binnen éénzelfde voorziening. »» Het fungeren als vangnet voor be­ woners die reeds in de TG, het half­ weghuis of de ambulante fase zitten of hun programma recent of langer geleden hebben afgerond. Het be­ treft hier een tijdelijke opname in onthaal omwille van overtreding van basisvoorwaarden of omwille van een specifieke nood aan extra ondersteuning.

Vluchtheuvel Doorheen de jaren kwam er op vraag van de ambulante begeleiders van De Kiem nog een bijkomende traject-invulling: cliënten kunnen tijdelijk in de onthaal­ afdeling verblijven, zonder de intentie te hebben om door te schuiven naar de TG. De onthaalafdeling kan ook voor am­ bulante cliënten een veilige en rustige plaats zijn (noem het een vluchtheuvel) waar ze tijd en steun kunnen vinden om terug op het goede spoor te komen en/ of nieuwe keuzes te maken. Vanuit een herstelgerichte benadering kiezen we

hier voor een samenwerking die streeft naar het maken van eigen keuzes door de cliënt en het nemen van verantwoor­ delijkheid voor het eigen leven.

Een dergelijk verblijf in de onthaal­afdeling is natuurlijk niet vrijblijvend en mag het traject van andere bewoner niet hypo­ thekeren. Ook hier gaan veiligheid en verantwoordelijkheid hand in hand. Voor een dergelijk specifiek traject hanteren we daarom volgende randvoorwaarden: »» Het kan enkel voor gekende cliënten vanuit de ambulante centra van De Kiem. We denken hierbij bv. aan het overbruggen van een wachtperiode voor opname in een andere voorzie­ ning of aan een tijdelijke vakantie­ opvang bij een cliënt die z’n gebruik net niet onder controle heeft. »» Het kan uitzonderlijk ook voor an­ dere cliënten, in het kader van een zorgtraject dat op het ‘Clientoverleg Drugs’ werd afgesproken in overleg met andere voorzieningen. »» Het kan (zoals bij standaard op­ names) enkel doorgaan indien er plaats is in de onthaalafdeling en de groepssamenstelling dit toelaat.

Opnames gericht op een overgang naar de TG gaan voor. »» De cliënt heeft een verslavingspro­ blematiek en is clean, tenzij (zoals bij standaard opnames) iemand op substitutie staat, weliswaar zonder

de verplichting deze af te bouwen. »» De opname is vrijwillig maar niet vrij­ blijvend: betrokkene doet mee aan alle groepen en infomomenten en maakt ook alle opdrachten. Meedraai­ en in de TG kan ook een optie zijn, maar dit wordt individueel bekeken. »» Bij een dergelijk traject wordt steeds een maximum termijn afgesproken: we streven naar 4 weken, éénmaal verlengbaar met 2 weken. »» Tijdens deze opname in onthaal wordt de link met de lopende/am­ bulante begeleiding aangehouden en op het einde van de opname volgt een evaluatiegesprek.

De onthaalwerking maakte een hele evolutie door. Van een programma dat initieel (abstinentie-gericht) de opstap naar de TG moest faciliteren, is ze geëvolueerd naar een (herstelge­ richte) deelwerking die verschillende behandeltrajecten binnen en buiten de eigen voorziening kan ondersteunen.

Van het onthaalteam vergt dit heel wat souplesse en ervaring om accuraat met deze diversiteit binnen de onthaalgroep om te gaan en de openheid om aan allerlei cliënten nieuwe kansen te bie­ den. Deze uitdaging gaan we iedere dag opnieuw met veel enthousiasme aan.

Krista De planter Verantwoordelijke onthaalafdeling

5

VVBV-cijfers

30 JAAR REGISTRATIE VAN CLIËNT­VARIABELEN

De Vlaamse Vereniging van Behandelingscentra Verslaafdenzorg (VVBV) verzamelt nu reeds 30 jaar cijfergegevens over de cliënten. Het laatste rapport dat voor de zomer werd gepubliceerd, geeft de highligths van de laatste jaren en de belangrijkste evoluties van de voorbije 30 jaar. In dit korte verslag maakten we een eigen selectie van gegevens en tendensen.

De VVBV groepeert alle centra in Vlaan­ deren die een revalidatieovereenkomst met het RIZIV hebben. Het gaat hier zowel om laagdrempelige ambulante hulp zoals aangeboden in dagcentra en Medisch Sociale Opvang Centra als om crisiscentra en langdurige residen­ tiële behandelcentra. Al deze centra zijn gevat in de zesde staatshervorming en komen vanaf 1 januari 2019 onder Vlaamse bevoegdheid.

De cliëntgegevens worden onder an­ dere verzameld om te voldoen aan het Treatment Demand Indicator protocol, de minimale Europese standaard van­ uit het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA).

Vanaf 2011 worden de gegevens geano­ nimiseerd aangeleverd aan het Weten­ schappelijk Instituut voor Volksgezond­ heid (Sciensano).

De rapporten met de gegevens van de voorbije jaren zijn te vinden op de web­ site van de VVBV: www.verslaafdenzorg. be. Daar kan je meer informatie vinden over de manier van gegevens verzame­ len en alle cijfers in detail, wat ons hier te ver zou leiden.

6

DE KIEM

Cliëntkenmerken van de laatste jaren

Het aantal behandelingen steeg over de laatste 7 jaar met 30%.

Leeftijd bij start behandeling en beginleeftijd De leeftijd van de cliënt bij aanvang van de behandeling stijgt langzaam van jaar tot jaar. In 2017 bedroeg die 30,4 jaar.

De instromers zijn gemiddeld 5 jaar jonger maar ook hun leeftijd neemt toe.

Er bestaat een gestage toename van het aantal behandelingen zonder dat de behandelcapaciteit of het personeel in diezelfde mate is toegenomen. Centra worden efficiënter maar staan voortdurend onder druk om meer prestaties te leveren. De kans dat hierdoor de behandelduur vermindert is reëel.

Het eerste gebruik echter, van het voornaamste probleemproduct, situeert zich voor de meeste producten vóór de leeftijd van volwassenheid. Wie later is begonnen vinden we veel minder terug onder onze hulpvragers. Dus: Hoe jonger begonnen hoe groter de kans op een afhankelijkheids-problematiek!

Je zou je kunnen afvragen of roken en heftig alcoholgebruik op jeugdige leeftijd de interesse in de effecten van drugs niet aanwakkert?

Een gevolg van dat juveniel druggebruik is ook dat 44% van de cliënten geen diploma of getuigschrift heeft van de middelbare school. Slechts 6% heeft een hoger diploma. Bij de start van een behandeling heeft net geen 30% een inkomen uit regelmatig of occasioneel werk.

Aantallen In de verschillende centra werden in 2016-2017 respectievelijk 5691 en 6103 nieuwe behandelingen opgestart. Dat is een stijging met 412 behandelin­ gen. Deze toename wordt uitsluitend in de ambulante centra gerealiseerd.

Globaal kan je stellen dat de jaarcijfers 1/3 instromers en 2/3 terugkomers be­ treft, die al eerder een behandeling of behandelpoging hebben gekend, dat jaar of in een vorig jaar.

Een verslavingsbehandeling is geen eenmalige gebeurtenis. We weten dat herval kenmerkend is voor deze problematiek. Behandelingen worden vaak afgebroken en later, soms bij een andere behandelaar, terug opgestart.

Geslacht Het percentage vrouwen fluctueert van jaar tot jaar rond de 17% . In de Centra Geestelijke Gezondheid én Psychiatri­ sche Afdelingen (algemene en specia­ listische ziekenhuizen) is dit 27,5 %.

Het is al langer zo dat 4 op 5 personen binnen de drugshulpverlening in Vlaanderen een man is. Vermoedelijk zijn hier meerdere redenen voor: er zijn minder vrouwen die illegale drugs gebruiken, ze gebruiken meer legale middelen zoals alcohol en medicatie én de specifieke drugshulpverlening is moeilijker toegankelijk voor vrouwen met een

drugsprobleem. De laatste jaren werden daartoe specifieke initiatieven genomen zoals moeder-en-kind afdelingen.

Leefsituatie Het merendeel van onze cliënten, bijna 80%, heeft een vaste verblijfplaats op het moment of vlak voor dat de behan­ deling een aanvang neemt. De grootste categorie wordt hier gevormd door de mensen die alleen leven of door men­ sen die bij hun ouders leven.

Een goeie 11% heeft wisselende verblijf­ plaatsen of leeft op straat. Nog eens 10% verbleef vlak voor de behandeling in een instelling of in de gevangenis.

We weten ook dat 22,5% verblijft waar ook kinderen jonger dan 18 jaar wonen.

Dat kan gaan over de eigen kinderen of die van een partner of de aanwezigheid van een jongere broer of zus.

Deze gegevens illustreren hoe een behandeling altijd rekening moet houden met de context waarin mensen leven en dat die context ook een begeleidingsaanbod behoeft.

Voornaamste product De meeste mensen die beroep doen op de drugshulpverlening gebruiken meer­ dere producten ‘te vaak’ en ‘te veel’.

Het registreren van een ‘voornaamste product’ (aangegeven door de cliënt zelf) geeft volgende resultaten als we de laatste 5 jaar bekijken.

Cannabis scoort al jaren het hoogst. Het absolute aantal stijgt nog een beetje al

is er blijkbaar een plafond bereikt. Opi­ aten zakken langzaam maar gestaag.

Bij cocaïne gaat het in stijgende lijn.

Amfetamine, waaronder XTC, enkele jaren terug even sterk aanwezig als cocaïne, neemt nog slechts lichtjes toe.

Deze grove categorieën verstoppen mogelijk evoluties bij minder gekende producten. Verlopen de trends op dezelfde manier bij vrouwen zoals in de totale groep die door het aantal mannen wordt gekleurd? Verschillen de instromers van de terugkomers?

Er zijn een 3-tal producten waarvan de toename mogelijk zorgen kan baren: GHB, Crack en Ketamine. Het zijn drie producten die een ernstige afhanke­ lijkheid kunnen veroorzaken en die in bepaalde regio’s aan een opmars bezig zijn, niet over gans Vlaanderen.

Wanneer we de evolutie over de laatste 5 jaar bekijken voor mannen en voor vrouwen apart, dan zien we gelijke trends: stabilisering cannabis, daling opiaten en stijging van cocaïne. Toch zijn er interessante verschillen die het vermelden waard zijn. Bij vrouwen gaat het aantal hulpvragen bij cannabisge­ bruik nog steeds in stijgende lijn, er is geen teken van een plafond. Opiaten dalen maar er is een lichte heropleving.

De kans bestaat dat hier een nieuw fenomeen zichtbaar wordt :het gebruik en de afhankelijkheid van voorgeschreven opiaten zoals Tramadol of Fentanyl, een gevaarlijke trend die in de VS en de UK al veel slachtoffers maakt. Bij vrouwen

is het aantal aanmeldingen voor amfetamines hoger dan die voor cocaïne al groeien die aantallen naar mekaar toe door stijging, ook hier, van de cocaïne.

We zien dat tussen 50 en 60% van die instromers de laatste drie jaar een can­ nabisprobleem melden. Op de tweede plaats komen de cocaïnegebruikers met 20% in stijgende trend en 10% amfe­ tamine gebruikers. Het aantal nieuwe opiaatgebruikers is laag en daalt van 5% naar 3,6%.

Er zit gemiddeld 11 jaar tussen begin gebruik en aanmelding bij de hulpverle­ ning. Alcohol als voornaamste product vraagt het meeste tijd: gemiddeld 18 jaar, cannabis 9,4 jaar en de andere producten vallen daartussen.

Injecteren is bij meer dan de helft van wie daar ervaring mee heeft, iets uit het verleden. Men heeft het gedrag aangepast, mogelijk onder invloed van geïndiceerde preventie.

Verwijzers De grootste groep van wie zich de laat­ ste jaren aanmeldde, kende zelf de weg naar de hulpverlening: 31%. 12% zegt dat familie of vrienden hen verwezen heb­ ben. Ze vermelden geen professionele verwijzer. Dat is begrijpelijk omdat 2/3e van hen terugkomers zijn. Maar ook bij de instromers is de groep zonder profes­ sionele verwijzer groot, namelijk 40%.

Justitie is de voornaamste doorverwijzer. Een kwart van alle behandelingen start na een verwijzing door de advo­

7

u

catuur, de politie of justitie ambtena­ ren. Bij instromers is dat 1 op 3. In het Vlaamse landsgedeelte neemt justitie een actievere rol dan in Wallonië of Brussel.

Van al wie een professionele doorver­ wijzer vermeldt is dat maar in één derde van de gevallen een welzijnsvoorzie­ ning, een ziekenhuis of een huisarts.

Je kan je hierbij afvragen of de justitieambtenaar goed geplaatst is om een verwijzing te realiseren, laat staan om de therapiekeuze te bepalen. Bijvoorbeeld wanneer een keuze gemaakt moet worden tussen residentiële opname of ambulante begeleiding bij de probatie voorwaarden of bij voorwaardelijke invrijheidsstelling. Initiatieven binnen justitie, zoals de drugbehandelings­ kamers, pilootprojecten in Gent en Brugge, proberen alvast het advies van de drugshulpverlening mee te nemen in een vonnis.

Je kan je ook de vraag stellen: “Waar blijft de eerstelijns gezondheidszorg?”.

Mensen met een middelen problematiek worden slechts in beperkte mate door gezondheids- en welzijnsvoorzieningen naar de drugshulpverlening doorverwezen. Is de drugsproblematiek nog te onbekend of niet bespreekbaar bij welzijns- of gezondheidswerkers? Wacht men hierdoor niet te lang om hulp te zoeken waardoor er overlast ontstaat waarop justitie dan moet reageren?

8

DE KIEM

30 jaar registratie De VVBV registratie, die bij de opstart de naam kreeg van “Vlaams Informa­ tie Syteem Drugvrije Centra” (VLIS-DC) gaat terug tot 1988 en overspant dus nu 30 jaar . Met een groeiend aantal centra blijven de registraties onderling erg vergelijkbaar en kunnen er trends worden onderscheiden. De groei van het aantal geregistreerde hulpvragen houdt uiteraard ook verband met het grotere aanbod van hulpverlening dat vooral in de periode 1997-2004 is toege­ nomen en nadien terug is stilgevallen.

De grafiek over 30 jaar drugsproble­ matiek in Vlaanderen laat een aantal lange termijn evoluties zien. Deze zijn dezelfde als wat we de laatste 7 jaar zien maar, tegen de achtergrond van de jaren daarvoor komen ze duidelijker tot hun recht.

Er is de flinke stijging van het aantal opi­ aatverslaafden vanaf 2002. Het investe­ ren in de mogelijkheid van ambulante consultatie en in een laagdrempelig aan­ bod had effect, een grotere groep met ernstige problematiek werd aldus be­ reikt. Vanaf 2010 is het aantal opiaatver­ slaafden bij de nieuwe behandelingen van jaar tot jaar afgenomen. Omdat deze verslaafden lang in behandeling blijven omwille van de substitutiebehandeling toont deze grafiek niet hun werkelijke aantal, enkel de nieuwe behandelingen die per jaar worden gestart.

Vanaf de millenniumovergang is er een nieuwe groep gebruikers die beroep doet op de centra: mensen met een problema­ tiek als gevolg van cannabisgebruik. Deze groep is van jaar tot jaar blijven stijgen.

Vanaf 2013 is de stijging minder sterk.

De cannabisgebruikers vormen van dan af de grootste groep bij de hulpvragers Vanaf 2000 begint ook het aantal stimulantiagebruikers toe te nemen, dat zijn gebruikers van cocaïne of am­ fetamine. Beide groepen kennen een gestage stijging. In de jaren ’90 kenden we de opkomst van de partydrug XTC, eveneens een stimulerend middel. Telt men de groep amfetamine- en cocaïne­ gebruikers bij elkaar op dan komt men in 2017 aan 38,4% hulpvragers, hoger dan de cannabisgebruikers (34,7%), in absolute aantallen 200 mensen meer.

Deze evoluties moeten voorzichtig wor­ den geïnterpreteerd. 87% gebruikt im­ mers meerdere producten.

Toch suggereren deze lange termijn evoluties dat er een afname is van de ‘verdovende’ middelen als typische pro­ bleemdrug. Het beeld van de ‘heroïne junkie’, die 4 maal per dag een dosis nodig heeft en daardoor niet meer in staat is om een geregeld leven te lij­ den verdwijnt. Het merendeel van de opiaatverslaafden worden behandeld en kan medicamenteus ondersteund worden waardoor marginalisering en ook criminaliteit sterk zijn afgenomen.

Graduatie

EEN BELANGRIJKE MIJLPAAL…

Er is een grote groep problematisch cannabisgebruikers die niet snel zal verdwijnen omdat cannabis meer en meer getolereerd wordt en dus op vele plaatsen (nog illegaal) verkrijgbaar is.

Cannabis heeft, wanneer het frequent, dagelijks wordt gebruikt, een groot ver­ slavingspotentieel al is de impact ervan op het dagelijks functioneren niet zo opvallend.

Op zaterdag 25 mei, de dag voor de ver­ kiezingen, gradueerden Pieter, Sebasti­ aan, Luc, Sanne en Petra. Zij rondden hun programma met succes af en kon­ den in het bijzijn van vele aanwezigen een gaatje boren in het graduatiebeeld.

Een laatste symbolische krachtinspan­ ning op de lange weg die binnen De Kiem werd afgelegd. Geen eindpunt,

maar toch een belangrijke mijlpaal die mag gevierd worden met familie en vrienden. Voor de gegradueerden en hun familie blijft het steeds weer een aangrijpende emotionele gebeurtenis.

Voor de bewoners in het programma van De Kiem iets om naar op te kijken en hoop uit te putten. We laten de foto’s voor zich spreken…

D.C.

De evolutie in deze tabel voorspelt dat de gebruikers van stimulerende middelen in de toekomst meer en meer de verslavingszorg zullen bevolken. Hierbij valt de recente toename op van de co­ caïnegebruikers (vooral bij mannen) en de iets tragere stijging van amfetamines die vooral bij vrouwen populair zijn. De hulpverlening zal zich in haar metho­ diekontwikkeling op deze toenames moeten voorbereiden.

Dirk Calle Beleidsmedewerker Het volledige VVBV-rapport kan je raad­ plegen op www.verslaafdenzorg.be

9

Staptocht

LANGS DE MOOISTE WILDE RIVIER...

Op de nieuwjaarsreceptie van dit jaar werd de bewonersgroep uitgedaagd om zelf een meerdaagse uitstap te organiseren. Enkele bewoners namen de handschoen op en kwamen uiteindelijk met het voorstel om op 4 dagen een stuk van de GR 16 te stappen langs de Semois, de mooiste wilde rivier van België. Jeroen was onze verslaggever ter plaatse.

Ik dacht er meteen aan om een trek­ tocht uit te werken samen met enkele medebewoners. De voorbereiding, het concreet maken van heel het gebeuren was al vrij spannend omdat hier toch wel veel tijd in kruipt. We dienden ook na te gaan wie van de bewoners en staf­ leden kandidaat was om mee te gaan en zo’n staptocht ook zou aankunnen.

Uiteindelijk zijn we met 11 zeer gemoti­ veerde mensen (8 bewoners + 3 stafle­ den) begonnen aan dit mooie avontuur.

De Grande Randonnée 16 volgt de Se­ moisloop van bron tot monding over zowat 209 km. We kozen voor 4 dagetappes tussen pakweg Herbeumont

10

DE KIEM

en Alle sur Semois, met overnachtingen op campings in Cugnon, Bouillon en Alle. Dit deel van de GR 16 is wellicht het meest uitdagende stuk. De opeen­ volgende hoogteverschillen zijn aan­ zienlijk maar telkens weer worden je inspanningen beloond met fantastische uitzichtpunten. In totaal hebben we 85 km gestapt.

Op 11 juni was het zo ver en vertrokken we in 2 wagens richting Ardennen. Met de wagens deden we telkens de navette met de bagage en tenten naar de vol­ gende campingplaats. Stappen deden we met een dagrugzak en met aangepast schoeisel (bij de meesten toch…).

Waarom ik heb gepleit om een trektocht te organiseren? Ik wist al uit ervaring dat je hier enorm veel uit kan leren, je komt er als het ware jezelf tegen en moet je grenzen verleggen. Het was ook zeker een uitdaging om dit met een groep te doen, om voor elkaar te zorgen en elkaar te motiveren... De eerste dag was ik wat overmoedig en lag mijn tempo te hoog waardoor ik

‘s avonds last had van mijn knieën. Ik had de indruk dat ik niet de enige was.

Waar ik van opkeek is dat wij hier in ons Belgenlandje een zeer mooi stuk natuur hebben waar ik erg kon van genieten.

Het deed me ook deugd om de mensen zo bezig te zien met elkaar: lachen, over serieuze zaken praten, er voor elkaar zijn en mekaar steunen.

Het weer zat ons niet zo mee, het re­ gende en waaide soms hard, maar ie­ dereen zette zich ook na het stappen in om de tenten op te zetten en te koken.

De 2de dag hebben we de meeste kilo­ meters afgelegd, zo’n 35 kilometer. Het was geen goed idee om mijn stapschoe­ nen vooraf niet in te lopen, dus dat heb ik wel mogen voelen. Het was voor mij en anderen op vele momenten toch een mentale en fysieke strijd om te blijven doorzetten. Op die momenten was het wel zichtbaar dat de groep aan elkaar hing.

Ik keek het meeste uit naar de volgende dag, omdat er een stuk was met een

vrij gevaarlijk parcours met ladders en zeer steile hellingen en afdalingen. In de ochtend dacht ik nog aan opgeven door de pijn in voeten en knieën, maar uiteindelijk heb ik alle moed bijeen geraapt en er toch voor gekozen om mijn tocht af te maken. Enkele achter­ blijvers (met een verstuikte voet of te veel blaren…) zorgden die dag voor het opzetten van alle tenten en voor een leuke barbecue ’s avonds. Gelukkig maar, want we werden die avond nog overvallen door een fikse stormbui.

Daarna klaarde het op en konden we samen aan tafel.

“In de ochtend dacht ik nog aan opgeven door de pijn in voeten en knieën, maar uiteindelijk heb ik alle moed bijeen geraapt en er toch voor gekozen om mijn tocht af te maken.”

De laatste dag legden we met z’n allen nog zo’n 15 km af alvorens in te pakken en huiswaarts te keren. Deze tocht is voor de meesten toch wel een overwin­ ning geweest. Ikzelf ben iedereen dank­ baar die dit samen met mij mogelijk heeft gemaakt.

Jeroen en Dirk

11

Op kamp

ALS ÉÉN GROTE FAMILIE …

Op maandagochtend 19 augustus was iedereen paraat om een week naar de Ardennen te vertrekken. De groep telde 17 mannen, 4 vrouwen en 7 kinderen.

De moeders en hun kids reden met de wagen naar het vakantiehuis. De mannen reisden met trein en bus tot Welkenraedt, met daarna nog een korte wandeling.

Vakantiehuis ‘Le Loup Gris’ te Elsenborn verwelkomde ons met een fantastisch vergezicht vanop z’n balkon. ’s Morgens de dauw over de weiden die langzaam oploste, ’s avonds mooie zonsonder­ gangen die door de wolken telkens van beeld veranderden… Ik kon er blijven naar kijken.

Na aankomst gingen we van start met enkele vertrouwensspelen en een general meeting: de sfeer zat meteen goed, de afspraken waren duidelijk en iedereen maakte goede voornemens om bij te dragen aan een mooie vakantieweek.

We sloten de eerste dag af met een lek­ kere spaghetti in onze grote ‘room with a view’.

12

DE KIEM

Dag twee stonden voor de mama’s met kinderen een uitstap naar Plopsa Coo op het programma en voor de anderen een dropping. Elke groep kreeg twee referen­ tiepunten op kaart, waar een groepsfoto moest getrokken worden. Groep 1, met de minst fitte leden, werd niet te ver gedropt.

Groep 2 vond dankzij een goede kaart­ lezer de weg zeer vlot terug. Ze waren ‘tot hun spijt’ nog voor donker thuis. Voor groep 3 liep de dropping tot ’s nachts uit. Na 4u stappen en zoeken kwamen ze terug op de plaats van vertrek aan. Geluk­ kig werden ze op een camping geholpen om zich beter te oriënteren. Enkele uren later, en na een onbedoeld bezoek aan een nudistencamping, misten ze ook hun tweede stop op de kaart. Uiteindelijk rol­ den ze om 3u doodop hun bed in. ’s Anderendaags kon iedereen uitsla­ pen en gingen we met z’n allen naar het meer van Bütgenbach; sommigen met de mountainbike. We genoten van het zonnetje en een leuke zwembeurt.

De drijvende klimvormen op het water zorgden voor de nodig fun.

Op donderdag reden we opnieuw naar het meer voor een meer avontuurlijke en actieve dag: een hoogteparcours, boogschieten en kajakken. De mama’s kozen voor een wandeling in het park, de speeltuin voor de kindjes en een lekker ijsje. ’s Avonds was iedereen in de weer voor de barbecue: met z’n allen aan een lange tafel in het zonnetje, als één grote familie. Het kampvuur die avond sloten we af met een magisch stenenspel.

Vrijdagochtend, na de opruim, trokken we naar Eupen voor een pic nic in het park, klaar voor de treinrit huiswaarts.

Eenmaal terug thuis werden in een af­ rondende leefgroepmeeting prijzen uitgedeeld: Wesley won de prijs voor de sportiefste houding, Frederik de troost­ prijs voor grootste pechvogel en de prijs voor sportiefste prestatie werd door een ex aequo uiteindelijk aan de ganse groep geschonken. Dat hadden we verdiend.

Jan en Chris

De Warmste Week

EEN WARME WINTER… Zo warm als onze zomer was, zo warm willen we ook onze winter maken. Al rekenen we daarvoor niet op de zon, maar wel op (ex-)bewoners of cliënten, hun familie, op de eigen medewerkers en iedereen met een warm hart voor onze werking en onze doelgroep.

Vorig jaar waagden we ons aan een klein experiment: het ontwerpen van een Kiem-T-shirt. We kozen voor een eerder subtiele knipoog naar onze or­ ganisatie en drukten op de linkerborst ‘SOBER’. Het resultaat was een grijze of witte T-shirt die door het woord SOBER enerzijds verwees naar zijn eenvoud, ‘zonder meer’, anderzijds naar het nuchter zijn, het clean zijn.

“’s Avonds was iedereen in de weer voor de barbecue: met z’n allen aan een lange tafel in het zonnetje, als één grote familie. Het kampvuur die avond sloten we af met een magisch stenenspel.”

De T-shirtverkoop deed het niet slecht, al zien we het dit jaar toch iets groter.

We kiezen opnieuw voor een T-shirtver­ koop, maar maken het wat hipper en gaan voor een ander kleurtje. Zij die vorig jaar een witte T-shirt kochten, hebben nu een uniek exemplaar in handen van een eenmalige editie. De grijze T-shirts zullen opnieuw te koop zijn, alsook zwarte met een witte op­ druk. We mikken op minstens zoveel sober-dragers als vorig jaar! Een T-shirt zal jou nog steeds €15 kosten. Bestel best een maatje groter dan je gewoon bent, dan zit je safe.

Op verschillende plekken (bakker, broodjeszaak enz.) in Gavere, Gent en Ronse zullen ook bokalen te vinden zijn met ons logo op. ‘Rostjes’ te veel? Drop ze erin! Alle kleine beetjes helpen.

Naast onze eigen acties hopen we natuurlijk dat ook anderen aan ons denken en iets willen organiseren ten voordele van De Kiem. Een koekjesver­ koop, een carwash, een workshop of het verkopen van onze T-shirts … het maakt niet uit!

Wat jij kan doen is zelf een actie op poten zetten of anderen (organisaties, verenigingen, bedrijven of privé-personen) aansporen om De Kiem als goede doel voor hun actie te kiezen. Wij zul­ len hen graag helpen met het nodige promo-materiaal. Wacht hier niet mee, want een actie registreren kan vanaf september. Onze website helpt je alvast op weg, en hou onze Facebookpagina in de gaten voor de nodige updates rond onze acties.

Eind dit jaar, in de maand december, zal je ook voor De Kiem kunnen lopen tijdens De Warmathon. Tijd dus om de benen te stretchen en je nog eens aan het start-to-run schema te wagen. Liever stappen? Da’s ook een optie! Eens de data van de Warmathons bekend zijn, spreken we een plaats en uur af, en hopen we met zoveel mogelijk sportie­ velingen deel te nemen.

Eén vraag blijft nog onbeantwoord: waar gaat het ingezamelde bedrag nu naartoe?

Enerzijds willen we de living van de the­ rapeutische Gemeenschap te Gavere en de gespreksruimtes in Gent wat huise­ lijker maken, wat warmer. Anderzijds sparen we op langere termijn voor de aanleg van een multifunctioneel sport­ veld voor onze bewoners in Gavere en kopen we nu alvast wat sportmateriaal aan. We moeten ook een volledig nieuw ambulant centrum in Ninove opstarten en ook voor het ambulant centrum van De Kiem in Gent staan er aanpassings­ werken gepland.

Hopelijk krijgen jullie het al warm en dragen jullie je steentje bij aan een vrolijke Warmste Week.

Het WW-team Floor, Ruth, Anne-Laure en Kristel

13

Familie aan het woord

ZOONTJE LIEF…

Ik ben de moeder van Dirk, een hopelijk nu ex-verslaafde.

Mijn lijdensweg begon toen Dirk de leeftijd had van een jaar of 16. Hij begon toen cannabis te gebruiken en was onhandelbaar.

Hij moest meer en meer geld hebben om zijn shit te kunnen kopen. Ik had maar een klein weduwepensioentje en kon en wou hem niks geven. Toen begon het liegen en bedriegen, en naderhand kwam er ook nog eens stelen bij.

Als moeder wou ik dit eerst niet inzien, want mijn zoon deed dat niet. Met heel veel vallen en opstaan begon ik te zien dat zoontje lief echt verkeerd bezig was, maar toen was het al te laat. Hij ging steeds meer gebruiken; ook het zwaardere spul.

Hij belandde uiteindelijk in de gevangenis, maar ging gelijk weer het verkeerde pad op toen hij vrij kwam. Dan weer de gevangenis in…, ik kan niet meer tellen hoe vaak hij heeft gezeten. De laatste keer zat hij op een drugsvrije afdeling en is hij van daar uit naar een open gevangenis gegaan, en ver­ volgens naar De Kiem.

Wat de mensen van De Kiem gedaan hebben had ik nooit durven hopen. Ze hebben als het ware wonderen verricht, en Dirk ook, hij heeft doorgezet.

Ik had dit nooit voor mogelijk gehouden. Ik dacht echt op een gegeven moment dat ze hem nog eens zouden vinden met een overdosis.

Nu ben ik super fier op hem. Ik kan me eindelijk weer eens mama, moeder voelen van een zoon die ik meer dan 20 jaar verloren had.

Lutgarde

14 14

DE KIEM

Bewoner aan het woord

ELKE DAG ONDER DE MENSEN…

Na mijn eerste programma in 2014 besloot ik om terug naar Vilvoorde te gaan wonen, dicht bij mijn kinderen.

Ik ben toen opnieuw hervallen in alcohol en oude gewoontes. Al snel kreeg ik ook terug geldzorgen en besefte ik dat het van kwaad naar erger ging.

Na gesprekken met het MSOC, met mijn broer en met Hans van het halfweghuis, ben ik terug in opname gegaan in De Kiem. Het was voor mij niet gemakkelijk om me een tweede maal te laten op­ nemen, maar ik heb er wel veel meer voldoening uit gehaald. Deze keer werd er meer ingegaan op het emotionele.

Ik liet me meer kennen en werkte re­ gelmatig in de ‘emotionele groep’.

Mijn kinderen kwamen ook weer op bezoek in de Tipi, om de 2 weekends.

In het HWH ben ik terug vrijwilligers­ werk gaan doen in De Beweging te Bot­ telare. Al snel kon ik ook een oriëntatie cursus volgen bij Randstad Interim.

De eerste job die ik aangeboden kreeg, bij Taxi Hendriks, was meteen een schot in de roos. Ik werk er nu 2 jaar met een contract van onbepaalde duur en doe mijn job super graag. Na 6 jaar niet meer te hebben gewerkt had ik de hoop op een gepaste job voor mezelf een beetje opgegeven. Ik heb nu ook een gezellig appartement in Zwijnaarde

en besef nu maar al te goed dat het de juiste keuze is om niet terug naar Vilvoorde te gaan wonen. Rond het thema alcohol doe ik nu nog maan­ delijks gesprekken met Hans, mijn begeleider. Zelfs na mijn graduatie doe ik nog die gesprekken. Ik blijf het belangrijk vinden mezelf kenbaar te maken als er soms moeilijkheden zijn.

Ik maak nu vrienden door mijn job en ben elke dag onder de mensen.

Ik help ook mensen met een beper­ king. Dit geeft mij zoveel voldoening.

Mijn kinderen komen in de vakanties bij mij en komen om de 2 weekends overnachten. Het contact met mijn fa­ milie loopt veel beter omdat ik nu zelf het initiatief neem om contact op te nemen en het initiatief niet alleen van hen laat komen.

Het blijft wel lastig om een hobby te vinden die mij ligt. Na 30 jaar voetbal te hebben gespeeld wil ik graag iets anders doen. Dat is niet gemakkelijk in combinatie met mijn werk. Ik geef de hoop niet op en ben blij met alle stappen die ik al vooruit heb gezet. Be­ dankt aan De Kiem en aan Hans, mijn begeleider.

Luc

15

ERVAREN IN HERSTEL De Kiem biedt hulp aan personen die problemen ervaren door het gebruik van drugs en aan mensen uit hun omgeving.

Het residentiële luik van het programma te Gavere omvat een onthaal­afdeling, een therapeutische gemeenschap (T.G.), een woonhuis voor moeders / vaders met kinderen en verschillende halfweghuizen.

Het ambulante luik omvat ambulante centra te Gent, Ronse en Geraardsbergen, een gevangeniswerking, een drie regionale preventiediensten.

Colofon

Adressen

Redactie

Contactadres voor opname of begeleiding

Eindredactie en Directie Dirk Vandevelde

Fotografie Dirk Calle, Chris Lemaitre

Vormgeving dotplus

Abonnement Abonnementen kosten 15,- euro voor vier nummers, te storten op rekening­ nummer BIC GEBABEBB / IBAN BE 270012 1652 3173 van v.z.w. De Kiem, 9890 Gavere.

Voor giften vanaf 40,00 euro kan u een attest voor fiscale vrijstelling be­ komen.

Contactadres voor Administratie – Directie

(elke werkdag te bereiken van 8u30 tot 17u00)

(sociale dienst, familiebegeleiding, stages)

Ambulant Centrum Gent Kortrijksesteenweg 185, 9000 Gent Tel. 09/245.38.98 Fax 09/245.41.71 ambulant.gent@dekiem.be

Vluchtenboerstraat 7A 9890 Gavere Tel. 09/389.66.66 Fax 09/384.83.07 admin@dekiem.be

Ambulant Centrum Ronse Oswald Ponettestraat 31 9600 Ronse Tel. 055/21.87.00 ambulant.ronse@dekiem.be

Antenne Geraardsbergen Abdijstraat 2, 9500 Geraardsbergen Tel. 055/21.87.00 ambulant.geraardsbergen@dekiem.be

Inhoud 2 Voorwoord 3 Onthaalwerking V.U. Dirk Vandevelde – Vluchtenboerstraat 7A, 9890 Gavere

Dirk Calle, Jo Thienpont, Dirk Vandevelde

ZONDER MEER

6 VVBV-cijfers 9 Graduatie 10 Verslag trektocht 12 Op kamp 13 De Warmste Week 14 Familie aan het woord 15 Bewoner aan het woord