De Kiem

Erkenningsnummer P702012

Afgiftekantoor Gent X

ZONDER MEER

10 JAAR RONSE-GERAARDSBERGEN DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE KIEM VZW - JG. 26 NR. 1 JANUARI, FEBRUARI, MAART 2019

Voorwoord

10 JAAR DRUGHULP IN RONSE EN GERAARDSBERGEN.

Het ambulant centrum van De Kiem te Ronse/Geraardsbergen bestaat 10 jaar.

Bij het Riziv werd in 2007 een aanvraag ingediend om in de regio Zuid-OostVlaanderen een ambulant centrum voor drugverslaafden uit te bouwen met verschillende antennes. Druggebruik was toen allang niet meer alleen een probleem van de grote steden Brussel, Antwerpen en Gent. De opzet was om een aanbod te realiseren in onder andere Ronse, Geraardsbergen, Ninove, Zottegem, Oudenaarde en Deinze.

In 2009 werd met het RIZIV een eerste overeenkomst gesloten met een beperkt budget. Hiermee werd drughulpverlening opgestart in Ronse en Geraardsbergen.

We kregen financiële steun van alle serviceclubs uit de regio om de werking te kunnen uitbouwen.

Uit de cijfers over de afgelopen 10 jaar blijkt nu duidelijk dat er nood was aan herstelgerichte zorg voor drugverslaafden in deze regio. Er was absoluut geen probleem om de opgelegde hoge prestatiecijfers te realiseren. Het aantal aanmeldingen en behandelingen neemt zelfs nog steeds toe.

2

DE KIEM

Naast de behandeling van drugverslaafden heeft De Kiem ook meegewerkt aan de uitbouw van netwerken rond cliënten en samenwerking met andere diensten in Ronse en Geraardsbergen.

Recent is De Kiem in Ronse ook partner geworden in een nieuw project.

Het betreft aanklampende zorg naar zorgmijdende mensen met psychische problemen die sociaal huren.

Goed nieuws: met nieuwe financiële middelen uit het vijfde Vlaams intersectoraal akkoord, kan De Kiem een derde antenne opstarten in de regio Zuid-Oost-Vlaanderen. Deze keer zullen we in Ninove een werking uitbouwen.

We hopen in het najaar van start te kunnen gaan.

En er is nog meer goed nieuws. Sinds 1 januari valt De Kiem, net zoals alle andere revalidatiecentra, nu definitief onder Vlaamse bevoegdheid. Bij het opmaken van het samenwerkings­ akkoord is er beslist om het specifieke behandelmodel voor cocaïnegebruikers dat De Kiem heeft ontwikkeld structureel te verankeren. Een mooie erkenning van een kwaliteitsvol project!

In dit tijdschrift besteden we exclusief aandacht aan het tienjarig bestaan van de ambulante centra van De Kiem te Ronse en Geraardsbergen.

Een werking die werd gerealiseerd door een sterk en geëngageerd team.

Dankjewel daarvoor!

We laten plaatselijke politiekers, collega’s van andere organisaties en cliënten vertellen wat De Kiem voor hen betekent.

Ik kijk zeer tevreden terug naar de voorbije tien jaar en heb goesting en energie om een nieuwe antenne op te starten.

Dirk Vandevelde Directeur

Dank je wel

DANK JE WEL! Net als 10 jaar geleden willen we graag een woord van dank richten aan alle instanties die de opstart en de uitbouw van de ambulante werkingen in Ronse en Geraardsbergen mogelijk hebben gemaakt.

Dit was niet mogelijk geweest zonder financiële en inhoudelijke steun en samenwerking met heel wat mensen.

Een opsomming houdt het risico in om namen te vergeten, toch willen we onze zogenaamde stakeholders expliciet benoemen: Dank aan Raad van bestuur en alle collega’s van De Kiem. Zonder hen was dit allemaal niet mogelijk geweest.

Dank aan alle cliënten en hun omgeving die hun ervaringen met ons gedeeld hebben.

Dank aan de stadsbesturen van Ronse en Geraardsbergen die de uitbouw van De Kiem van bij het begin ondersteund hebben.

Dank aan Spuitenruil Oost-Vlaanderen om ons te ondersteunen in dit aanbod.

Bij de opstart konden we ook rekenen op heel wat financiële steun. De nood aan een actieve drughulp in de regio werd sterk aangevoeld en er was dan ook snel eensgezindheid onder de plaatselijke serviceclubs om de opstart van ons ambulant centrum financieel te ondersteunen. We danken hierbij expliciet de volgende serviceclubs: • • • • • •

Kiwanis Ronse/Renaix Lions Club Ronse/Renaix Rotary Club de Renaix Lions Club de Frasnes-Lez-Anvaing Ronde Tafel Ronse/Renaix Marnixring

“Bij De Kiem kan ik terecht voor een goede, oprechte babbel en kan ik mezelf zijn.”

Man, 25 jaar cannabisgebruiker

Dank aan de medewerkers van de welzijnsvoorzieningen in de regio van Ronse en Geraardsbergen: GGZ Oost-Vlaanderen, CAW Oost-Vlaanderen, OCMW, Kind en Gezin, CKG, VK, OCJ, Samenlevingsopbouw, De Vrolijke Kring, VDAB, Grijkoort, LEJO, Belgium Homeless Cup, AA, SOS Nuchterheid,… om mee vorm te geven aan de zorgtrajecten van onze cliënten.

Dank aan alle huisartsen en apothekers in de regio om onze cliënten te ondersteunen in hun medisch herstel.

Dank aan de artsen en de medewerkers van de PAAZ-dienst in Ronse en Spoeddienst Geraardsbergen om medische crisisopvang te voorzien.

3

10 jaar Ronse-Geraardsbergen

DE AMBULANTE WERKING TE RONSE EN GERAARDSBERGEN: VRAAGGERICHT EN INTEGRAAL… In 2009 opende De Kiem de deuren van een nieuw ambulant centrum in Ronse en in Geraardsbergen. In deze centra kunnen druggebruikers terecht voor een ambulante ondersteuning.

Het uitgangspunt van onze ambulante begeleiding is er altijd op gericht de betrokkene de regie terug in eigen handen te geven in wat voor hem een betere levenskwaliteit betekent. Dit ongeacht de fase van motivatie en rekening houdend met de ernst van de problematiek. Daarom willen we inzetten op alle dimensies in het proces van herstel: gezondheid (klinisch herstel), dagelijks functioneren (functioneel herstel), maatschappelijke participatie (maatschappelijk herstel) en persoonlijke ontwikkeling (persoonlijk herstel). We kijken samen met de cliënt naar het hoogst haalbare. Dit kan schadebeperking inhouden als ook verandering of consolidatie.

De drempel om de stap naar de hulpverlening te zetten is soms groot. We streven ernaar om de drempel te verlagen door de aanmeldingsprocedure zo eenvoudig mogelijk te houden. De cliënt zelf of de verwijzer kan telefonisch of persoonlijk een eerste afspraak maken. Onthaalmedewerkers nemen tijdens de aanmelding een toegankelijke en flexibele basishouding aan.

Een eerste positief contact vinden we immers belangrijk in functie van een verdere werkrelatie.

Tijdens het eerste intakegesprek proberen we samen met de cliënt een zicht te krijgen op de verschillende levensdomeinen. We geven aandacht aan de inschatting van de verslavingsernst, aan eventueel aanwezige psychiatrische co-morbiditeit en aan de mate van sociale integratie. Ter aanvulling kunnen consulten bij de arts of psychiater gebeuren. De context van de cliënt

Maatschappelijk herstel

Persoonlijk herstel

Klinisch herstel

4

DE KIEM

wordt tijdens de intakefase, net als in de daarop volgende fases, zoveel als mogelijk betrokken. Bij de screening speelt de hulpvraag van de cliënt een belangrijke rol, net zoals zijn motivatie en vaardigheden.

Op basis van de intake bespreken we tijdens ons wekelijks (multidisciplinair) team wat de mogelijke zorgtrajecten zijn. Indien we in samenspraak met de cliënt beslissen om een traject te volgen buiten het aanbod van De Kiem dan nemen we samen met de cliënt contact op met andere voorzieningen.

Indien de cliënt kiest voor een zorgtraject binnen het ambulant centrum van De Kiem, dan kunnen we verschillende modules aanbieden: 1. Substitutiebehandeling bij opiaatgebruikers en medisch consult Gebruikers van heroïne kunnen substitutietherapie volgen bij de arts in combinatie met een psychosociale begeleiding. We maken steeds afspraken tussen de cliënt, de arts en de apotheker. Op die manier is de impact van een correct gedoseerde dagelijkse inname van vervangmedicatie groot en heeft ze een positief effect op vele levensdomeinen. Daarnaast kan iedere cliënt een consultatie aanvragen bij de arts voor druggerelateerde gezondheidsvragen.

2. Gezondheidspromotie bij injecterende druggebruikers / spuitenruil

Functioneel herstel

Op dinsdagnamiddag (Ronse) en maandagavond (Geraardsbergen) kunnen injecterende druggebruikers gebruikt injectiemateriaal meegeven in daarvoor bestemde containers en kunnen

“Sinds ik naar De Kiem kom, sta ik positiever in het leven. Ik voel mij terug leven en ben mooi met mijn voeten op de grond terecht gekomen. Ik voel mij niet meer achterdochtig en opgejaagd en voel mij sterk genoeg om mijn toekomstdromen te verwezenlijken.�

Man, 21 jaar, ex-speedgebruiker

Cijfergegevens over de laatste jaren

400 350 300 250 200 150 100 50 0

aanmeldingen behandelingen

2009

2010

2011

2012

2013

2014 2015

2016

2017

2018

In de voorbije 10 jaar tellen we in onze ambulante centra te Ronse en Geraardsbergen in totaal 2428 aanmeldingen. Deze aanmeldingen resulteren in 1516 behandelingen.

Zowel het aantal aanmeldingen als het aantal behandelingen gaat doorheen de jaren in stijgende lijn tot respectievelijk 388 aanmeldingen en 216 behandelingen in het voorbije werkjaar (2018). Met deze aantallen halen we ook steeds meer dan behoorlijke bezettingspercentages.

Bezettings% 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Ronse/Gbergen 99.37 104.11 102.53 99.18 97.22 101,64 97,77

5

u

Voornaamste product: 2014 – 2018 ghb, medicatie en mefidrone: 1%

50 40

alcohol 6%

heroïne cannabis

30

amfetamines

20

heroïne 32%

amfetamines 17%

cocaïne alcohol

10

cocaïne 16%

cannabis 24%

0 2014

2015

2016

2017

2018

Bekijken we over de laatste 5 jaar welke producten men als ‘voornaamste pro­ duct’ heeft vermeld, dan merken we een duidelijke daling bij heroïne. Toch wordt heroïne nog steeds het vaakst als voornaamste product vermeld. Cocaïne als voornaamste product gaat in stijgende lijn. Gemiddeld scoren heroïne (32%) en cannabis (24%) het hoogst als voornaamste product, met daarna amfetamines (17%) en cocaïne (16%).

zij nieuw injectiemateriaal krijgen. Er is voldoende wetenschappelijke evidentie die aantoont dat gezondheidsrisico’s (Hepatitis C, spuitabcessen, …) hierdoor worden voorkomen.

3. Psychosociale begeleiding/behandeling Via gesprekken proberen we beweging te krijgen in één of meerdere levens­ domeinen om op die manier het proces van herstel en levenskwaliteit voor de cliënt te bevorderen. De focus van de begeleiders ligt hier op re-integratie en reactivering in de brede betekenis van het woord. De begeleiding situeert zich bij voorkeur in een netwerk van lokale welzijnspartners zoals CAW, GGZ, OCMW, VDAB, … Begeleiders stimuleren en gaan indien nodig ook samen met de cliënt op pad om de brug te vormen met deze diensten.

Ongeveer een derde van de cliënten heeft te kampen met een justitiële maatregel. Het kan gaan om diverse soorten maatregelen. Dit is ook een the-

66

DE KIEM

ma waaraan aandacht wordt gegeven binnen de psychosociale begeleiding.

Voor cocaïnegebruikers kunnen we de methodiek Community Reïnforcement Approach (CRA) & Contingency management (CM) aanbieden. Het is een intensief ambulant programma van zes maanden waarbij de cliënt tot 3 keer per week naar ons centrum komt voor begeleiding in combinatie met drugtesten. Wanneer de cliënt niet gebruikt heeft, werken we met materiële beloningen (passend binnen de behandeldoelen). Op die manier verhogen we de therapietrouw.

gezinnen. Samen met de ouders investeren we in een hulpverlenings­netwerk met diensten zoals Kind en Gezin, CKG’s, VK, OCJ, … We denken samen met de ouders na over opvoedingstips en hoe zij crisissen kunnen vermijden met als opzet de veiligheid van het kind te waarborgen.

Ook de context van de cliënten is welkom bij ons. We luisteren naar de vragen van ouders, partners, vrienden, … We geven hen informatie, proberen antwoorden te geven op de meest dringende vragen en betrekken hen zoveel als mogelijk bij de begeleiding.

Het zorgplan houdt bij bepaalde cliënten terugvalpreventie in. Het consoli­ deren van bepaalde resultaten (drugvrij van een bepaald product, enkel weekendgebruik, …) vormt een aparte fase in een veranderingsproces.

Als ambulant centrum werken we vraaggericht, integraal en multidisciplinair.

We willen zowel voor de doelgroep als het welzijnsnetwerk in Ronse en Geraardsbergen toegankelijk en laagdrempelig zijn. De cliënt staat centraal en houdt zelf de regie over zijn zorgtraject.

Ongeveer één derde van onze cliënten heeft kinderen. Onze medewerkers hebben extra oog voor deze kwetsbare

Toekomstige uitdagingen Door de transitie van bevoegdheden

van het Federale naar het Vlaamse niveau staan we met onze centra voor grote uitdagingen. Sinds 1 januari 2019 is de verslavingszorg “ingekanteld” in het totale aanbod van de Geestelijke Gezondheidszorg waarbij maximaal wordt ingezet op regionale netwerken en zorgtrajecten voor de doelgroep. Verslaving is immers een chronische aandoening waarbij het klassieke lineaire behandelingsmodel (ontwenning – behandeling – nazorg) in de praktijk zelden gevolgd wordt. Cliënten (al dan niet bijgestaan door hulpverleners) zoeken zelf een weg doorheen het zorgaanbod, op zoek naar de hulpverleningsvorm die zij op dat moment het meest nodig hebben of wensen. De idee dat één enkele behandeling tot herstel leidt klopt niet.

We zien eerder een aaneenschakeling van verschillende behandelingsepisodes en zorgtrajecten.

De duur van de begeleidingen en de zorgtrajecten is uiteraard ook afhankelijk van de ernst en de complexiteit van het druggebruik, de overlapping met

andere probleemgebieden en mogelijks ook met de termijn van de justitiële maatregel.

Deze vaststelling zorgt voor een aantal belangrijke uitdagingen: –– Om een kwalitatief en functioneel deel uit te maken van een zorgcircuit is het voor de ambulante centra van De Kiem belangrijk om te blijven investeren in netwerking en samenwerking. We willen investeren in een gespecialiseerd en gedifferentieerd laagdrempelig hulpverleningsaanbod, afgestemd op de plaatselijke regio en situatie. We moeten de krachten bundelen tussen de gespecialiseerde en de algemene hulpverlening zodat de zorg voor de drugverslaafde zo breed mogelijk wordt.

–– Om flexibel in te spelen op deze zorgtrajecten moeten de medewerkers meer outreachend te werk kunnen gaan. Zorgvermijders moeten we kunnen opzoeken in hun eigen milieu. We moeten hen opnieuw in

contact brengen met welzijnsvoorzieningen. Gedeelde trajecten (zorg in verschillende voorzieningen) zullen steeds meer opgestart worden.

Uitbreiding in de nabije toekomst Sinds 1 januari 2019 stapten we met de revalidatiecentra over naar de Vlaamse Gemeenschap. Vanuit Vlaanderen kon er vanwege de revalidatiecentra voor druggebruikers beroep gedaan worden op “VIA 5 middelen” (Vlaams Intersectoraal Akkoord). Het budget dient voornamelijk gebruikt te worden om “blinde vlekken” in de ambulante drughulpverlening in Vlaanderen op te vullen.

De Kiem diende een voorstel in om de huidige conventie (Ronse/Geraardsbergen) aan te vullen met een ambulante werking in de regio Ninove. De werking zou nog in 2019 moeten opstarten.

Momenteel zijn we op zoek naar een locatie en leggen we de nodige contacten in functie van de opstart.

Jo Thienpont Verantwoordelijke ambulante werkingen

7

u

“Mijn begeleiding in De Kiem geeft me positieve energie.

Ik krijg geregeld taken mee naar huis, dit motiveert me en helpt me om te leren wat goed en niet goed voor me is.

Het belangrijkste voor mij is de vertrouwensband: ik kan mezelf zijn en durf me open te stellen waardoor ik beter word geholpen.”

Man, 35 jaar, ex-speed gebruiker en alcoholgebruiker

“Ik ben tevreden met de samenwerking tussen mijn psychologe en mij. Ik heb het gevoel dat er echt naar mij geluisterd wordt.”

Man, 37 jaar, ex-cannabis en alcoholgebruiker

8 8

DE KIEM

Geslacht en leeftijd 2014 – 2018

34

gemiddelde leeftijd

33 vrouwen 21%

32 31

mannen 79%

30 29 2014

2015

2016

2017

2018

De laatste 5 werkjaren bereiken we gemiddeld 79% mannen en 21% vrouwen. De gemiddelde leeftijd van de hulpvragers bedraagt 31 jaar en kent ieder jaar een lichte stijging.

In 2018 halen we een gemiddelde leeftijd van 33 jaar, waarbij het grootste deel van de hulpvragers zich tussen de 31 en 35 jaar situeert.

Cijfergegevens van het voorbije werkjaar ghb, medicatie en mefidrone: 1%

alcohol 9%

heroïne 30%

cocaïne 20%

zaak nog in beh.

5%

fentanyl: -1%

ooit geïnjecteerd 14% recent geïnjecteerd 11%

amfitamine 18% cannabis 20%

Bekijken we de cijfers van het laatste werkjaar dan krijgen we volgende verdeling wat het voornaamste product (links) betreft: heroïne (30%), cannabis (20%), cocaïne (20%), amfetamines (18%), alcohol (9%) en daarnaast worden uitzonder-

verwijzer Gebruiker Omgeving Welzijn Drughulpverlening Medisch Justitie TANDEM Totaal

VOV 8%

nooit geïnjecteerd 75%

lijk ook mefedrone (1%), medicatie (1%), fenatnyl (0.5%) en GHB (0.5%) vermeld.

25% van de cliënten heeft ooit geïnjecteerd, 11% injecteerde bij de start van de behandeling (midden).

aantal 151 24 22 33 21 71 16 338

percentage 45% 7% 6% 10% 6% 21% 5% 100%

BIS 7%

detentie 3% ET: 1% JRB: 2%

probatie 16% geen 54%

halve vrijh.

1% VI 3%

54% van de cliënten heeft op het ogenblik van de begeleiding geen justitiële druk (rechts). Op het niveau van het parket kreeg 7% van de populatie een bemiddeling in strafzaken (BIS). Op het niveau van de onderzoeksrechter of raadkamer kwam 8% vrij onder voorwaarden (VOV). Op het niveau van de rechtbank heeft 16% een probatiemaatregel gekregen en op het niveau van strafuitvoering (VI, VLV, ET…) kreeg 5% een behandeling opgelegd.

De tabel geeft tot slot een overzicht van de doorverwijzers (in 2018). Ongeveer de helft komt op initiatief van de cliënt zelf of zijn omgeving (samen 52%). 21% wordt doorverwezen vanuit justitie en 10% vanuit de drughulpverlening.

9

CRA+CM

EEN SPECIFIEKE METHODIEK VOOR COCAÏNEGEBRUIKERS: EINDELIJK INGEBED…

Sinds 2007 wordt in De Kiem gewerkt met “CRA + CM”. Dit staat voluit voor de Community Reinforcement Approach en Contingency Management. Dit is een specifieke evidence based methodiek voor de behandeling van cocaïnegebruikers. Sinds 1 januari 2019 werd deze methodiek structureel opgenomen in de conventie tussen De Kiem en de Vlaamse overheid (Agentschap Zorg & Gezondheid), waardoor we deze begeleiding kunnen blijven aanbieden in onze ambulante centra te Gent, Ronse en Geraardsbergen. Na jaren van onzekerheid en projectsubsidies kunnen we de ontwikkelde expertise nu blijvend inzetten.

Bijna 12 jaar geleden startte het ambulant centrum van De Kiem een zoektocht naar een ambulante evidence-based behandeling voor cocaïnegebruikers. Via literatuurstudie en internationale praktijkvoorbeelden kwamen we uit bij de Community Reinforcement Approach in combinatie met Contingency Management. Enkele collega’s leerden de methodiek in Nederland van Laura De Fuentes en Cor De Jong.

De basis van de begeleiding blijft nog steeds dezelfde: we volgen mensen gedurende een periode van zes maanden nauwgezet op.

Tijdens de eerste periode (van 12 weken) worden wekelijks 3 drugtesten afgenomen en gaan er 2 “CRA + CM”-sessies door. In de daarop volgende maanden zijn er nog 2 drugtesten en 1 sessie per week.

Voor de inhoud van de sessies baseren we ons op een handboek dat we zelf ontwikkelden op basis van onze expertise met de “CRA + CM”-methodiek en voortbouwend op de Nederlandse vertaling van de “Therapy Manuals” van De Fuentes en De Jong1.

Het beloningssysteem is gekoppeld aan

10

DE KIEM

“De Kiem voelt voor mij als een versterkende fundering. Hoewel ik er in het begin de randjes heb afgelopen wat betreft aanwezigheden en eerlijkheid, heb ik toch blijvende steun ervaren van mijn psychologe die altijd in me is blijven geloven.”

Man, 27 jaar, ex-cocaïnegebruiker

abstinentie en voldoet aan de procesvariabelen (bv. de beloning volgt kort op het gestelde gedrag, …) die een rol spelen in het effect van CM-interventies.

We voorzien ook nazorg in samenspraak met de cliënt.

“Thuis praten is moeilijk: bang om veroordeeld te worden, om iemand te kwetsen, voor conflicten,… Bij De Kiem had ik die angst niet en heb ik me leren openstellen.

Eerst binnen de begeleiding, nadien naar buiten toe. Ik ben er sterker uitgekomen.”

Man, 24 jaar ex-cocaïnegebruiker Tussen 2009 en 2018 startten 256 mensen deze behandeling op. Na een onderzoek met de universiteit van Gent2 en vanuit onze eigen ervaring zijn we ervan overtuigd dat deze behandelingswijze een meerwaarde betekent.

In het onderzoek vergeleken we twee groepen: cliënten die een “standaard” ambulante begeleiding volgden en mensen die de “CRA+CM”-begeleiding kregen. Bij deze laatste groep was er een duidelijke daling van het cocaïnegebruik na 6 maanden. Naast het effect op cocaïnegebruik gaven cliënten een

positieve invloed aan op hun algemene levenskwaliteit. We merken ook dat de therapietrouw van de “CRA+CM”cliënten beduidend hoger ligt dan bij de standaardbehandeling. Het is onze ervaring dat de intensiteit bijdraagt tot meer betrokkenheid en de therapeutische relatie versterkt.

Deze bevindingen werden bevestigd of aangevuld door verschillende masterproeven gemaakt door studenten Orthopedagogiek en door Anne Dekkers, een medewerker van Prof. Dr. Wouter Vanderplasschen. Zij deed een doctoraatstudie over recovery van verslaving.

De kwalitatieve evaluatie van de “CRA + CM”-behandeling vormt hier een onderdeel van.

Sinds 2011 hebben we de methodiek via opleidingen en intervisies geïmplementeerd in verschillende organisaties zoals Kompas, De Spiegel en MSOC Vlaams-Brabant. Op die manier wordt de specifieke behandelingsmethode in verschillende regio’s aangeboden.

We merken trouwens op dat vrij goed geïntegreerde cocaïnegebruikers die in het verleden door de ambulante gespecialiseerde drughulpverlening nauwelijks werden bereikt, de weg naar deze ambulante behandelingsmethodiek vinden en zich hiervoor duidelijk engageren. Het betreft vaak geschoolde mensen, waaronder ook enkelen met een zelfstandig beroep.

Van de totale caseload heeft meer dan 2/3 een betaalde job. De meeste mensen melden zich op eigen initiatief aan in ons centrum. 44 % van de populatie heeft kinderen. Dit publiek werd in de

afgelopen jaren voornamelijk bereikt door een verdere bekendmaking van het specifiek programma in bepaalde kringen van de samenleving door mond-tot-mondreclame.

Gedurende de laatste jaren bleven we de methodiek verfijnen en legden we hier en daar enkele nieuwe accenten.

In het tweede deel van het programma werken we nu met een online dagboek, dat cliënten dagelijks kunnen invullen.

Dit vormt een mooie aanvulling op de face-to-face contacten en is gebaseerd op de oefeningen die in de sessies van het eerste deel aan bod komen. Voor sommige cliënten is dit een goed hulpmiddel. We merkten echter dat het voor anderen soms een opgave is. Tot op heden bestaat van deze online tool nog geen app, hetgeen de gebruiksvriendelijkheid ook wat inperkt.

Omdat het grootste deel van onze cliën­ ten kinderen heeft, vonden we het ook belangrijk om bij hun rol als ouder stil te staan. We werkten daarom ook enkele sessies uit rond ouderschapsvaardigheden.

Het feit dat deze specifieke methodiek nu ingebed is in onze huidige conventie vormt een erkenning voor de afgelegde weg en de opgebouwde expertise. De vele nieuwe cliënten die we ermee bereiken kunnen er alleen maar wel bij varen.

Kristel Mathy en Ruth Verbeken Ambulante begeleiders Jo Thienpont Verantwoordelijke

1. “Therapy Manuals” CRA Plus Vouchers: treating cocaine addiction” DeFuentes-Merillas, L & De Jong C.A.J., 2004.

2. “De CRA+vouchers-methodiek: Is het belonen van abstinentie bij cocaïnegebruikers effectief ?” Vanderplasschen et al., 2011

11

Aanklampende zorg

AANKLAMPENDE ZORG VOOR ZORGMIJDENDE MENSEN MET PSYCHISCHE PROBLEMEN DIE SOCIAAL HUREN: BEHANDELAAR ÉN NETWERKONTWIKKELAAR…

Sinds 2018 engageert De Kiem zich in een project inzake woonondersteuning in de regio’s Gent en Ronse. De doelstelling van dit project is dat er vanuit de geestelijke gezondheidszorg, in samenwerking met belendende sectoren, outreachend wordt gewerkt naar mensen met psychische problemen die sociaal huren. Tijd voor een eerste balans over deze nieuwe manier van werken.

werking: de PAAZ-afdeling van het AZ Glorieux te Ronse, het CAW, De Kiem, Samenlevingsopbouw Stad Ronse, Woningmaatschappijen (Nieuwe Haard, SVK, Sociale Huisvestingsmaatschappij Vlaamse Ardennen), het OCMW van Ronse, CGG Zuid – Oost Vlaanderen, PZT (psychiatrische zorg in de thuissituatie) VZW Domos, Ipso Gent en de Stad Ronse.

De start van een nieuw project

Het project aanklampende zorg engageert zich om hulp te verlenen aan mensen met psychische problemen die sociaal huren. Het betreft hier niet enkel verslavingsproblematieken, maar ook andere psychische problemen.

Opzet van het project is dat mensen met vermoedelijke psychische problemen door de sociale woonactoren (sociale huisvestingsmaatschappijen en sociale verhuurkantoren) worden gedetecteerd en doorverwezen naar een multidisciplinair team dat aanklampend met hen aan de slag gaat.

In de regio Gent konden we aansluiten bij verschillende partners en bestaande structuren inzake bemoeizorg. In de regio Ronse werd het zoeken naar gemotiveerde en geïnteresseerde partners om zo’n regiotafel op te starten. Uiteindelijk stapten volgende partners in de samen-

12

DE KIEM

Het “dedicated team” voor de regio Ronse dat instaat voor de dagelijkse werking bestaat uit 0,3 VTE medewerker vanuit het CAW, 0,3 VTE medewerker vanuit de verslaafdenzorg (nl. De Kiem) 1,5 u/week psychiater en ook de coör­dinator springt 0,3 VTE bij. Voor de regio Gent werd een gelijkaardig team gevormd. Voor beide regio’s samen werd een psycholoog voorzien voor

de coördinatie van het project, voor de aanmeldingen en de intakes (0,7 VTE).

In dit artikel willen we u een beeld geven van de evolutie de voorbije maanden, onze ervaringen hierbij en de uitdagingen van nu.

De eerste ervaringen en resultaten Een inschatting maken of een kandidaat in aanmerking komt voor dit project is voor de woonbegeleiders uit de sociale verhuurkantoren (SVK) en de sociale huurmaatschappijen (SHM) niet altijd evident. Bij een aantal aanmeldingen kan je de vraag stellen of de psychiatrische problematiek wel op de voorgrond staat en of er niet eerder problemen met de woonmaatschappij aan de orde zijn.

Veel woonbegeleiders hebben weinig contact met hun cliënten waardoor de zorgnood vaak gemeten wordt aan de hand van geruchten, klachten van de buurt en ander indirecte informatie.

De grote caseload bij woonbegeleiders zorgt er voor dat aanmeldingen minder nauwkeurig gebeuren en dat

“De Kiem helpt mij om mijn juiste weg, de nuchtere weg, te blijven bewandelen.

Het is de weg van mezelf, van iedereen.”

Man, 39 jaar, ex-alcoholgebruiker

de cliënten niet voldoende vooraf zijn ingelicht.

Dit verklaart waarom zowel in Ronse als in Gent de maximale caseload nog niet werd gehaald.

Een nieuw project en een nieuwe(re) werkvorm vragen ook om de nodige methodiekontwikkeling. Om de afstand tussen beide teams (Ronse en Gent) te overbruggen kiezen we er voor om als één geheel samen te werken. Onze expertise wordt op die manier groter en over meer mensen verdeeld én we kunnen beter afstemmen op elkaars agenda.

We halen tot nu toe kleine resultaten: een uithuiszetting die kan vermeden worden, een opname die opgevangen wordt met mobiele en telefonische steun aan de cliënt…

De uitdagingen voor dit werkjaar Het blijft een uitdaging om het netwerk van professionele hulpverleners mee te betrekken in dit project, ze in te schakelen als intermediaire aanmelder en

gemakkelijker te kunnen doorverwijzen.

Vaak hebben mensen die voor bv. het OCMW, Lejo (Leren door ervaringen voor jongeren) of samenlevingsopbouw contact hebben met dezelfde doelgroep, een goed zicht op de zorgnood bij zorgmijders die sociaal huren. Doel is om die zorgvermijders, door de derde partner via het SVK of SHM, bij ons te laten aanmelden.

Wellicht moeten we ook de aanmeldingsprocedure herbekijken en mensen ruimer laten toe leiden. Als team kunnen we dan, samen met de psychiater kijken of het een geschikte kandidaat betreft voor het project. We streven ook naar afstemming met het team Preventieve Woonbegeleiding van het CAW en met de mobiele teams (nieuw te Ronse).

Er wordt in 2019 verder ingezet op methodiekontwikkeling en training in outreachend werken.

Een (klein) verschil Laat ons besluiten met te stellen dat het contact met deze cliënten boeiend

en intensief is. We ervaren dat we een (klein) verschil kunnen maken in hun situatie.

Als lid van het team kan je rekenen op expertise van je collega’s, een grote betrokkenheid op de impact van bepaalde situaties op jezelf en op dankbaarheid voor wat je inbrengt.

Om verder het verschil te kunnen maken zetten we ons als dedicated team in om geen uitdagingen uit de weg te gaan. We hopen verder goede kwaliteit te leveren en steeds meer cliënten vooruit te helpen. Het ontwikkelen en betrekken van een ruim netwerk van professionele spelers zal ons hierbij zeker vooruit helpen.

Dit nieuwe project vormt alvast een mooi voorbeeld van hoe de inkanteling van de verslavingszorg in de geestelijke gezondheidszorg vorm kan krijgen.

Jan Herreman Team aanklampende zorg

13

Spuitenruil

HARM REDUCTION DOOR SPUITENRUIL…

Sinds 2015 bieden de ambulante centra van De Kiem in Ronse en Geraardsbergen spuitenruil aan in samenwerking met “Spuitenruil Vlaanderen”. In Geraardsbergen is er spuitenruil op de eerste en derde maandag van de maand tussen 17.00 tot 19.00, in Ronse kunnen injecterende druggebruikers voor spuitenruil terecht op dinsdagnamiddagen tussen 14u-16u.

Druggebruikers kunnen op deze momenten het gebruikte injectiemateriaal in naaldcontainers inruilen voor nieuw injectiemateriaal. Naast het “injectiemateriaal” (spuiten, alcoholswabs, steriel water, filters, spoons, ascorbinezuur,…) kunnen ze ook lege naaldcontainers meekrijgen.

Daarnaast kunnen de gebruikers info en folders krijgen over: veiliger gebruik, prikongelukken, bloedoverdraagbare aandoeningen, overdosispreventie, alternatieve manieren van gebruik, …

Spuitenruil is anoniem, enkel het gerecupereerde- en meegegeven materiaal wordt geregistreerd. Spuitenruil is een vorm van harm reduction, welke in de huidige drugwet een belangrijke peiler is binnen het aanbod van drughulpverlening.

Via spuitenruil beogen we 4 doelstellingen: Het voorkomen van besmettelijke aandoeningen (HIV/ Aids, Hep B en C) bij injecterende druggebruikers door het verhogen van de beschikbaarheid van steriel injectiemateriaal.

14

DE KIEM

“Ik ben 7 jaar in begeleiding geweest in De Kiem. Het is een lang en zwaar parcours geweest, met vallen en opstaan, maar ik ben er geraakt. Ondertussen ben ik al een aantal jaren clean, en zonder de steun en de begeleiding van De Kiem was me dit niet gelukt. Voor mij was dit mijn redding. Dankzij de hulp van De Kiem heb ik nu een heel ander leven.”

Vrouw, 29 jaar, ex-heroïnegebruikster

Het voorkomen van andere gezondheidsrisico’s (zoals bv. abcessen) door het geven van gerichte preventieboodschappen (veiliger spuiten, hygiëne,…).

Het voorkomen van besmettingsgevaar bij andere groepen van de bevolking (bv. door recuperatie van potentieel besmette naalden).

Het geven van aanzetten tot meer zorg en hulpverlening via gerichte doorverwijzingen (drempelverlaging).

In beide centra samen zijn 6460 spuiten verdeeld en 11060 spuiten gerecupereerd. Deze cijfers tonen duidelijk de zinvolheid en de vraag naar spuitenruil

aan. Ongeveer 10% van de cliënten in De Kiem zijn injecterende druggebruikers. Ook voor injecterende druggebruikers die niet in begeleiding zijn is het aanbod een meerwaarde op vlak de vernoemde doelstellingen. Er worden nog steeds meer spuiten gerecupereerd dan meegegeven met de cliënten.

“Ik ben in het verleden reeds bij andere diensten geweest maar dit voelde niet OK. Bij de psychologe en de dokter van De Kiem werd ik serieus genomen. Ik voelde me begrepen waardoor ik niet meer heb afgehaakt en nu al een jaar clean ben.”

Man, 35 jaar, ex-heroïnegebruiker

2018

RONSE

GERAARDSBERGEN

verdeeld

recup.

contacten

%

jan

0

0

0

0

200

feb

0

0

0

0

maart

70

140

2

april

240

580

mei

90

juni

verdeeld recup.

cont.

%

0

2

0,00

470

805

3

171,28

200,00

240

580

4

241,67

2

241,67

150

140

2

93,33

195

3

216,67

210

0

2

0,00

130

360

3

276,92

650

3215

5

494,62

juli

10

310

1

3100,00

150

300

1

200,00

aug

630

940

3

149,21

150

300

2

200,00

sept

310

0

2

0,00

420

600

6

142,86

okt

310

0

1

0,00

730

1235

5

169,18

nov

400

280

2

70,00

460

980

4

213,04

dec

20

0

2

0,00

420

100

5

23,81

TOT.

2210

2805

21

126,92

4250

8255

41

194,24

15

Who’s who

Liselotte Bellinck

Katrien Van Damme

Barbara Huysveld

Liselotte is 41 jaar en sinds een goede 9 maanden ambulant begeleider bij het team van Ronse.

Katrien is reeds 28 jaar een betekenisvolle kracht in De Kiem. Ze heeft ervaring in alle afdelingen van De Kiem en was van bij de start betrokken bij het ambulant centrum te Ronse. Katrien volgt momenteel een opleiding tot contextueel therapeut.

Barbara is werkzaam als administratief bediende sedert de start van het ambulant centrum te Ronse.

“Alhoewel ik nog maar sinds januari vorig jaar mijn diploma als gegradueerde in de orthopedagogie heb behaald, kan ik al goed mijn mannetje staan op de werkvloer en in het team. Voor mij is elke begeleiding een uitdaging waarbij ik veel leer. Mijn sociale toegankelijkheid en groot empathisch vermogen typeren mijn persoon.”

Jan Herreman

Julie Bocquet

Philippe Verbessem

Jan is 45 jaar en werkt sinds de zomer in het ambulant centrum te Ronse. Vroeger werkte hij een 5 tal jaar in de onthaalafdeling van het residentieel programma van De Kiem te Merelbeke en te Gavere. Jan is oplossingsgericht therapeut, maatschappelijk werker én kok.

Julie is 41 jaar en studeerde maatschappelijk werk en criminologie en eindigde met een opleiding in psychotherapie.

Philippe werkt sinds 2009 als psychiater voor het ambulant centrum van Ronse en Geraardsbergen. Hij is al langer werkzaam in het residentieel programma van De Kiem en in het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg in ZuidOost-Vlaanderen. Daarnaast oefent hij een zelfstandige praktijk uit.

“Mijn stijl is rechtdoor, zoekend naar de krachtbronnen bij de cliënt en het gezin. Ik heb een bijzondere interesse in motivatie en wat mensen helpt naar duurzame verandering. Ik geef trainingen motiverende gespreksvoering in De Kiem, bij de VAD e.a..”

16

“Mijn cliënten tracht ik te benaderen met een rustige aanwezigheid, betrouwbaar en vooral met veel draagkracht.”

“Ik sta onder meer in voor het onthaal van de cliënten, het plannen van afspraken en de facturatie. Ik vind het belangrijk om de cliënten op hun gemak te stellen, zeker als ze zich voor het eerst aanmelden.”

DE KIEM

“Het is voor mij een boeiende uitdaging telkens nieuwe mensen te mogen leren kennen en samen op zoek te gaan naar een kwaliteitsvoller leven. Het geeft me veel voldoening mensen te zien herstellen, ook al gaat dit gepaard met stilstaan, vallen en opstaan. Onze vertrouwelijke band is steeds een basis om op terug te vallen en niet op te geven. We werken samen verder, in een veilige omgeving, waar je vrij uit mag (leren) spreken.”

“In de team van Ronse en Geraardsbergen stel ik mijn expertise op vlak van ambulante werking en drughulpverlening ter beschikking. Ik ondersteun het team en cliënten in functie van diagnosestelling en strategiebepaling.“

Virginie Lagaese

Sija De Koning

Sandra Brants

Virginie startte eind september 2018 in De Kiem te Ronse. Virginie verzorgt het onthaal en doet de administratie van de ambulante begeleidingen.

Sija is 36 jaar en psychologe van opleiding. Na enkele jaren gewerkt te hebben in het residentiële programma van De Kiem hielp ze sinds 2009 mee aan de uitbouw van het ambulant centrum in Geraardsbergen.

Sandra is 35 jaar en werkt sinds 2012 in de Kiem. Ze is klinisch psychologe en contextueel therapeute. Sandra werkt in het ambulant centrum van Geraardsbergen en Ronse.

“Ik zie het als mijn missie cliënten te helpen in het aanbieden van een optimale dienstverlening. Dankzij mijn collega’s begin ik De Kiem van binnen en buiten te kennen.”

“Gedrevenheid, resultaatgericht werken, een positieve houding en enthousiasme zijn waarden die ik bij deze uitbouw hoog in het vaandel draag.”

“In mijn begeleidingen heb ik bijzondere aandacht voor de partners en de kinderen van mijn cliënten. Ik hou van orde en stiptheid en ben steeds een luisterend oor voor collega's.”

Ine Lietaer

Klaas Vercruysse

Jo Thienpont

Ine werkt sinds 2018 in het ambulant centrum van Geraardsbergen. Ze is arts in opleiding en staat in voor alle druggerelateerde aandoeningen van de patiënten, voornamelijk voor de substitutiebehandelingen van opiaatgebruikers onder supervisie van dokter Klaas Vercruyssse.

Klaas is 37 jaar en werkt sinds 2011 in de Kiem. Naast zijn huisartsenpraktijk maakt hij als arts deel uit van het multidisciplinair ambulant team in Ronse. Hij ondersteunt de patiënten voornamelijk op medisch vlak. Hij staat in voor de substitutiebehandeling van opiaatgebruikers maar ook voor andere pathologieën inherent aan druggebruik.

Jo is 45 jaar en studeerde maatschappelijk werk en criminologische wetenschappen. Hij hielp in 1996 mee met de uitbouw van een eerste ambulante werking in De Kiem. Ondertussen is Jo verantwoordelijk voor de verschillende ambulante centra van De Kiem te Gent, Ronse en Geraardsbergen en volgt hij ook de verschillende preventiediensten (de Drugpunten) op.

“Ik werk nog maar heel recent in het ambulant centrum van De Kiem en wil tijdens de medische opvolging de tijd nemen om naar het verhaal en de hulpvraag van de patiënten te luisteren.”

“Vanuit mijn medische expertise als arts ondersteun ik het team in functie van diagnosestelling en strategiebepaling. In het kader van gemeenschappelijk zorgtrajecten van cliënten maak ik de link met de artsen van andere voorzieningen. Ook voor (schijnbaar) minder gemotiveerde cliënten probeer ik het nodige geduld op te brengen in het zorgtraject.”

“Op organisatieniveau zet ik me in om de ambulante werkingen van De Kiem eigentijds, toegankelijk en kwalitatief uit te bouwen. Daarnaast probeer ik samen met de collega’s een klimaat te creëren waarin mensen met ‘goesting’ kunnen komen werken. Op die manier hoop ik een zo goed mogelijke zorg op maat te kunnen bieden aan al onze cliënten.”

17

Netwerk aan het woord

OVER SAMENWERKEN MET DE KIEM…

Guido De Padt, Burgemeester van Geraardsbergen: “Middelengebruik is van alle tijden. Jammer genoeg houdt middelengebruik ook wat risico’s in, zowel voor de persoon zelf als voor de samenleving. Daarom voeren we in Geraardsbergen een drugsbeleid, ondersteund door alle partners op het terrein.

Het is een meerwaarde voor ons als stad om te kunnen rekenen op de expertise van De Kiem. Het is fijn samen te werken met een organisatie die een actieve rol opneemt binnen het lokaal drugoverleg en die steeds bereid is om advies te geven bij prangende vragen.

We appreciëren heel erg dat De Kiem 10 jaar geleden een ambulante werking in onze stad is gestart. Het is een extra hulpverlening voor sommige van onze inwoners die zich willen laten begeleiden bij hun verslaving. In Zuid-OostVlaanderen is er sowieso een tekort aan verslavingszorg, ieder initiatief is een kans voor onze bevolking om passende zorg te krijgen. We hopen alvast dat de werking van De Kiem nog vele jaren in onze stad kan blijven, en wie weet nog kan uitbreiden!”.

Jan Foulon , Schepen Stad Ronse: “Het ambulant centrum van De Kiem in Ronse bestaat 10 jaar. Ook in Ronse zijn er veel personen wiens leven ontspoord is door het gebruik van drugs, alcohol of medicatie . Dan kan een centrum zoals De Kiem gewaardeerde hulp aanbieden om een luisterend oor te zijn, daadwerkelijke hulp aan te bieden en hen te

18 18

DE KIEM

begeleiden om hun leven opnieuw op het juiste spoor te zetten. Onmisbare professionele hulp kan een kentering in hun leven zijn. We wensen De Kiem dan ook te bedanken voor de dagelijkse inzet en hopen op een verdere intensieve samenwerking ten bate van de Ronsenaars.

Karolien Van Cotthem , Forensisch Team CGG Zuid-Oost-Vlaanderen: “Het samenwerken met de medewerkers van De Kiem verloopt steeds in een professionele en vertrouwelijke sfeer. Sinds enkele jaren zitten onze diensten onder hetzelfde dak, wat het samenwerken rond dossiers praktisch gemakkelijk maakt. Het collegiale contact met Sija en Sandra verloopt heel vlot en de aanwezigheid van hun arts is een meerwaarde voor het centrum”.

Lutgarde Van Lierde, onthaal/secretariaat CGG Zuid-Oost-Vlaanderen: Verschillende diensten onder één dak, een enorme meerwaarde voor een gerichte doorverwijzing maar ook kregen we hierdoor fijne collega’s bij!

Tatjana Van Lierde, team budgethulpverlening: “Vanuit mijn eigen ervaring kan ik spreken van een vlotte samenwerking met de collega’s van De Kiem; waarbij het werken in duo-begeleiding voor mij echt een meerwaarde is. Er is ook voldoende ruimte voor cliëntoverleg, advies/raad wat toch wel in het belang van onze cliënten is”.

Koenraad De Decker, coördinator spuitenruil Oost-Vlaanderen: “De Kiem Ge-

raardsbergen is een warm huis waar een hecht, enthousiast en gemotiveerd team kansen biedt aan elke cliënt om samen één of meerdere trajecten af te leggen. Dit steeds op een deskundige, professionele en empathische manier”.

Veerle Gerbosch, Drugbegeleider CGG Zuid-Oost-Vlaanderen: “10 jaar geleden, in februari 2009, startte ik als drugbegeleider bij PISAD in Oudenaarde en… laat dat nu ook net het moment zijn dat het Ambulant Centrum De Kiem in Ronse zijn deuren opende. Ik herinner me nog mijn bezoek aan de opening van De Kiem in Ronse. De afgelopen 10 jaar kan ik terugblikken op een fijne samenwerking. Samen hebben we het drugoverleg in Ronse, het DOR, nieuw leven ingeblazen: we brachten heel wat organisaties en betrokken personen rond de tafel.

Ook nieuwe gezichten lieten zich verrassen door de boeiende uitwisseling van inzichten en de dynamiek in onze DOR-vergaderingen. Samen streefden we ernaar om de samenwerking tussen de organisaties die met kwetsbare mensen werken beter op elkaar af te stemmen, ieder vanuit zijn sterktes en kwaliteiten. We vulden elkaar aan en kwamen zo tot een boeiende agenda en vergadering.

Bedankt voor de leerrijke samenwerking! Blij dat jullie er zijn en het werk aangenaam verdeeld wordt. Op de volgende 10 jaar, die wat mij betreft even boeiend en uitdagend mag zijn als de vorige tien!”.

Cliënten aan het woord

“Sinds ik naar De Kiem kom voel ik mij veel kalmer en begrijp ik bepaalde zaken uit mijn leven beter.

De wekelijkse gesprekken zijn heel belangrijk voor mij en houden mij recht om niet te gaan gebruiken.

Door naar De Kiem te komen heb ik geleerd om mijn gevoelens op een goede manier te reguleren.”

Man, 36 jaar, komt sinds zes maanden naar De Kiem

“Ik heb terug een drempel moeten overstappen om naar De Kiem te gaan, dat was niet gemakkelijk voor me. Ik ben nu sinds een klein jaar terug in begeleiding en kijk er altijd naar uit om te komen. Er wordt naar me geluisterd, ook naar de moeilijke zaken en ik heb het gevoel dat ik alles kan zeggen zonder veroordeeld te worden. Er werd eveneens hulp gezocht voor mijn visuele beperking terwijl dit eigenlijk door andere diensten had moeten gebeuren.”

Man, 39 jaar, speedgebruiker “Coach bij de terugkeer naar de werkelijkheid.”

Man, 42 jaar, ex-cannabis- en alcoholgebruiker

“Zo een zes maand geleden bevond ik mij in de moeilijkste periode in mijn leven. Pas nadat de dood dichter bij mij stond dan het leven vond ik mijn levenslust terug. Wonderwel is het me gelukt om het contact met mijn familie en enkele vrienden te herstellen. Dit was echter nooit mogelijk geweest zonder de nodige begeleiding.

Tijdens mijn eerste gesprek werd me de raad gegeven om contact op te nemen met De Kiem. In de maand oktober had ik mijn eerste gesprek. Het eerste van vele want ik weet dat mijn weg nog lang is maar elk gesprek brengt me raad en soelaas.”

Man, 39 jaar, amfetaminegebruiker

19

ERVAREN IN HERSTEL De Kiem biedt hulp aan personen die problemen ervaren door het gebruik van drugs en aan mensen uit hun omgeving.

Het residentiële luik van het programma te Gavere omvat een onthaal­afdeling, een therapeutische gemeenschap (T.G.), een woonhuis voor moeders / vaders met kinderen en verschillende halfweghuizen.

Het ambulante luik omvat ambulante centra te Gent, Ronse en Geraardsbergen, een gevangeniswerking, een drie regionale preventiediensten.

Colofon

Adressen

Redactie

Contactadres voor opname of begeleiding

Eindredactie en Directie Dirk Vandevelde

Fotografie Dirk Calle, Chris Lemaitre

Vormgeving dotplus

Abonnement Abonnementen kosten 15,- euro voor vier nummers, te storten op rekeningnummer BIC GEBABEBB / IBAN BE 270012 1652 3173 van v.z.w. De Kiem, 9890 Gavere.

Voor giften vanaf 40,00 euro kan u een attest voor fiscale vrijstelling bekomen.

Contactadres voor Administratie – Directie

(elke werkdag te bereiken van 8u30 tot 17u00)

(sociale dienst, familiebegeleiding, stages)

Ambulant Centrum Gent Kortrijksesteenweg 185, 9000 Gent Tel. 09/245.38.98 Fax 09/245.41.71 ambulant.gent@dekiem.be

Vluchtenboerstraat 7A 9890 Gavere Tel. 09/389.66.66 Fax 09/384.83.07 admin@dekiem.be

Ambulant Centrum Ronse Oswald Ponettestraat 31 9600 Ronse Tel. 055/21.87.00 ambulant.ronse@dekiem.be

Antenne Geraardsbergen Abdijstraat 2, 9500 Geraardsbergen Tel. 055/21.87.00 ambulant.geraardsbergen@dekiem.be

Inhoud 2 Voorwoord 3 Dank je wel!

V.U. Dirk Vandevelde – Vluchtenboerstraat 7A, 9890 Gavere

Dirk Calle, Jo Thienpont, Dirk Vandevelde

ZONDER MEER

6 10 jaar Ronse-Geraardsbergen 10 CRA + CM 12 Aanklampende zorg 14 Spuitenruil 16 Who's who 18 Netwerk aan het woord 19 Cliënten aan het woord