3-Verschillen tussen industriële regio's (ingevuld) by Werkgroep Didactische Middelen

Je kent de 3 fasen van het productieproces.

Je kan het productieproces bespreken aan de hand van enkele voorbeelden.

Je kan de kenmerken van een industrielandschap in een industrieregio beschrijven.

Je kan vestigingsfactoren/lokalisatiefactoren voor industrie opsommen.

Je kan het productieproces van staal bondig bespreken.

Je kan de tewerkstelling in de industrie in de Verenigde Staten en de verschuivingen ervan aflezen op een kaart.

Je kan de Manufacturing Belt situeren op een kaart van de Verenigde Staten.

Je kan de verschillende fasen in de ontwikkeling van de industrie in de Manufacturing Belt op een kaart voorstellen.

Je kan bij elke fase bespreken welke vestigingsfactoren een rol speelden en deze aanduiden op een kaart van de Manufacturing Belt.

D 10

Je kan de oorzaken van de verschuivingen in de lokalisatie van de staalindustrie in de Manufacturing Belt beschrijven.

D 11

Je kan de oorzaken bespreken van de evolutie van de Manufacturing Belt naar Rustbelt.

D 12

Je kan de mogelijkheden tot herstel van de industrie in de Manufacturing Belt bespreken.

D 13

Je kan de Sunbelt situeren op een kaart van de Verenigde Staten.

D 14

Je kan de verschuivingen naar en binnen de Sunbelt en de migratiefactoren bespreken.

D 15

Je kan de ontginningsgebieden en de industriegebieden met hun belangrijkste industrieën in de VS aflezen van atlaskaarten.

D 16

Je kan de belangrijkste industrieën van de Sunbelt situeren op een werkkaart.

D 17

Je kan verduidelijken waarom China een ‘opkomende markt’ of ‘groeiland’ is.

D 18

Je kan de buurlanden, de belangrijkste rivieren en steden van China situeren op de kaart met behulp van een atlas.

D 19

Je kan de beschikbaarheid van grondstoffen en energiebronnen aflezen van kaarten en het belang ervan bespreken.

D 20

Je kan de evolutie van het economisch systeem van China kort bespreken.

D 21

Je kan elke stap van de omschakeling naar een socialistische markteconomie bondig beschrijven.

D 22

Je kan de verschillende stappen in de ontwikkeling van de industrialisatie van China samenvatten.

D 23

Je kan de oorzaken van de milieuproblemen in China bespreken en de maatregelen van de overheid beoordelen en bespreken.

D 24

Je kan de uitdagingen in verband met de sociale problemen voor de Chinese regering toelichten.

D 25

Je kan D.R.Congo situeren op de kaart van Afrika.

D 26

Je kan de bodemrijkdom van D.R.Congo beoordelen na een kaartstudie.

D 27

Je kan de kenmerken van de industrie in D.R.Congo bespreken.

D 28

Je kan de vestigingsfactoren die hebben bijgedragen tot de industriële ontwikkeling van de bestudeerde landen aanduiden in een schema.

D 29

Je kan regio’s met weinig of geen industrie aanduiden op een werkkaart. Je kan regio’s met een hoge industrialisatiegraad aanduiden op een werkkaart.

DOELSTELLINGEN

Wat moet ik kennen en kunnen?

Je kent de begrippen die in dit thema aan bod komen.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 109

109 6/07/18 13:35

110

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 110

6/07/18 13:35

verschillen tussen industriële regio’s 1. Kenmerken van een industrieregio In de industrie wordt een grondstof of beginproduct verwerkt tot een eindproduct of fabricaat.

3 grondstof een onbewerkt basisproduct voor de industrie.

Dit productieproces verloopt meestal in 3 fasen: ontginning van grondstoffen bewerking van een grondstof tot half afgewerkt product in de basisindustrie

fabricaat een afgewerkt product, klaar voor verkoop.

verwerking van een half afgewerkt product tot afgewerkt product in de verwerkende industrie OEFENING 1: industrietakken

D 1-2

OEFENING 2: staalindustrie

Staal is een product dat zo veelzijdig en van fundamenteel belang is voor onze samenleving, dat het vaak de basis vormt voor de industrialisatie van een land en zijn economische groei.

industrialisatie het proces waarbij de economie steeds sterker afhankelijk wordt van de industriële productie in plaats van de inkomsten uit landbouw en huisnijverheid.

Welke landschapskenmerken typeren de ijzer- en staalindustrie?

schoorstenen, luchtvervuiling, spoorwegen, fabrieksgebouwen, pijpleidingen

3.1

ijzer- en staalindustrie

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 111

111 6/07/18 13:35

OEFENING 3: vestigingfactoren

ID: 2403-3-2-3-1-0

Fabrieken worden niet willekeurig zomaar ergens opgebouwd. Er wordt rekening gehouden met de input, het proces en de output. De kosten die dit met zich meebrengt worden immers zo laag mogelijk gehouden want het is de bedoeling de winst zo groot mogelijk te maken. vestigingsfactor Industrie heeft heel wat nodig om te kunnen werken. lokalisatiefactor Deze vestigingsfactoren (lokalisatiefactoren) bestuderen we in deze oefening. de reden waarom een bedrijf zich ergens vestigt. Noteer onder de foto’s welke vestigingsfactoren je herkent. Kies uit: grondstoffen, energiebronnen, arbeidskrachten, afzetmarkt, transportmogelijkheden, kapitaal

delfstof een mineraal dat uit de grond opgraven wordt.

3.2

steenkoolvervoer in Appalachen

3.3

transport

3.5

arbeider in de staalindustrie

Long Beach haven, Californië

transport

3.4

afzetmarkt

3.6

arbeidskrachten

3.8

autoverkoop

directievergadering

kapitaal

3.7

arbeidskrachten

3.9

Rio Grande centrale, Texas

energie

computergestuurde snijmachine

robots in de auto-industrie

kapitaal

3.10

ijzerertsgroeve in de VS

grondstoffen

Bedrijven proberen transport kosten zo laag mogelijk te houden door hun bedrijf te plaatsen op een lokatie waar zoveel mogelijk vestigingsfactoren aanwezig zijn.

112

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 112

6/07/18 13:35

OEFENING 4: de productie van ijzer en staal

We frissen even op hoe ijzer en staal gemaakt wordt. Zo kan je beter de lokalisatie van de staalindustrie in de VS verklaren en de verschuivingen ervan begrijpen steenkool

ijzererts

cokesfabriek

sinterinstallatie

kalksteen

cokes

ijzererts hoogoven

gerecycleerd staal / schroot

ruw ijzer gietijzer elektro-oven

convertor staal

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 113

113 6/07/18 13:35

2. Industrie in een regio met hoge ontwikkelingsgraad: de Verenigde De Verenigde Staten was meer dan honderd jaar de grootste industriële macht ter wereld. Maar vermoedelijk is China tegenwoordig koploper!

2.1 DE MANUFACTURING BELT A. A. Inleiding We bestuderen er eerst en vooral de staalindustrie . Die is erg belangrijk om de rest van de economie aan te zwengelen. Trump heeft er allicht zijn verkiezingsoverwinning aan te danken, en riskeert er zelfs een handelsoorlog voor...

LEESTEKST

Hoop en wanhoop tussen de steenkolen van West-Virginia

20/1/2018 - De Standaard - Ine Roox De met steenkool volgeladen trucks rijden af en aan op de slingerende wegen van McDowell County, in het hart van de Appalachen. Buiten is het bitter koud, dit is een van de zwaarste winters in tientallen jaren. Het regenwater dat door het vriesweer aan de bergen is blijven kleven, vormt her en der spookachtige stalactieten. Behalve die ijspegels steekt ook steenkool uit de bergen. Het ligt zomaar voor het grijpen. Dat gebeurt dan ook, zeker sinds Trump de milieuregels uit het tijdperk-Obama heeft teruggeschroefd en de steenkoolontginning in deze streek weer mogelijk heeft gemaakt. In Spike’s Dog House, een goedkope hotdog- en hamburgertent in Roderfield, is het lunchuur aangebroken. In een hoek zit een groepje mijnwerkers te eten. Scott Stacy heeft een loodgietersbedrijf en werkt daarnaast als aannemer voor de mijnindustrie.

114

‘Eindelijk waait er weer een wind van optimisme door deze county’, zegt Scott. ‘Trump creëert banen en haalt mensen uit de bijstandsval. Ettelijke honderden mijnwerkers gingen in West Virginia al terug aan de slag. Vorig jaar heb ik mijn inkomsten verdubbeld. Ik heb nu tien man in dienst, dubbel zoveel als een jaar geleden. Mijn bedrijf is maar klein, maar door de belastinghervorming betaal ik straks 15 % minder bedrijfsbelasting. En Trump zou de kleine man niet helpen?’ Toen steenkool hier in de jaren 50 koning was, telde McDowell County nog 100 000 inwoners. Maar de automatisering en gaswinning gooiden roet in het eten. In 1981, in één jaar tijd, sloten meer dan honderd bedrijven de deuren. Vandaag zijn er nog 18 000 inwoners over, dun verspreid over de smalle valleitjes tussen de mysterieuze bergen. De ooit bloeiende mijnen industriestreek is nu de allerarmste county uit West Virginia.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 114

6/07/18 13:36

B. Situering OEFENING 5: ligging

T 1-2 • D 6-7

ID: 2403-3-2-5-1-0

Bestudeer de kaartjes. Ze stellen de tewerkstelling in de industrie in de Verenigde Staten voor. Het bovenste kaartje geeft de situtatie weer van 1970 (voor de grote aardoliecrisis), het onderste kaartje geeft de huidige toestand weer. In welke regio (windrichting) van de VS was de industriële productie vroeger geconcentreerd?

in NO van de VS

Wat kan je besluiten in verband met het belang van de industriële sector?

3.11

30 % v/d bevolking

tewerkstelling in de industrie, 1970

Er is minder tewerkstelling in de industrie

In de plaats hiervan steeg de tewerkstelling in de handel- en dienstensector. 0

3.12

30 % v/d bevolking

tewerkstelling in de industrie, 2017

ID: 2403-3-2-5-2-0

We noemen deze industriële regio in de Verenigde Staten de Manufacturing Belt (industriële gordel). Het gebied komt grotendeels overeen met de vierhoek gevormd door de steden Minneapolis (Mi), Boston (Bo), Washington (Wa) en Saint Louis (SL). Markeer die steden met hun letterafkorting op de kaart hieronder en verbind ze tot een vierhoek.

industriële regio een gebied met veel industrie.

Mi Bo

Manufacturing Belt een gebied in het noordoosten van de Verenigde Staten dat het zwaartepunt van de zware industrie was.

Belt

Manufacturing

3.13

Manufacturing Belt

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 115

115 6/07/18 13:36

C. Verschuiving van de industrie door veranderende lokalisatiefactoren OEFENING 6: fase 1 in de 19de eeuw

T 1-2 • D 8-9-10

ID: 2403-3-2-6-1-0

Baken ook op dit kaartje de Manufacturing Belt af door de vierhoek te tekenen. Situeer Pittsburgh (Pi)op de kaart.

Mi Bo

ontginning ijzererts transport ijzererts ontginning steenkool transport steenkool staalindustrie

Wa SL

3.14

fase 1

tre

Vul het schema aan. Noteer op elke stippellijn de naam van de gepaste regio/stad.

Appalachen

Pittsburgh

Pittsburgh Welke vestigingsfactoren verklaren de staalindustrie in Pittsburgh? O aanwezigheid van grondstoffen O aanwezigheid van energiebronnen O aanwezigheid van arbeidskrachten O aanwezigheid van een afzetmarkt O aanwezigheid transportmogelijkheden Door de enorme vraag naar spoorlijnen, bruggen, schepen en landbouwmachines groeide Pittsburgh uit tot het staalcentrum tot het midden van de 20ste eeuw.

3.15

verlaten hoogoven in Pittsburgh

Noteer in het industriegebied van Pittsburgh, en duid met een zwarte pijl het steenkooltransport aan op de kaart. Maar... de vestigingsfactoren veranderden: 3.16

steenkoolontginning in de Appalachen

- ijzererts geraakt uitgeput in Pittsburgh en wordt aangevoerd. - de verhouding van de grondstoffen wijzigt grondig: om 1 ton ruw ijzer te maken voor 1940 was 4 ton cokes en 2 ton ijzererts nodig om 1 ton ruw ijzer te maken na 1950 was 0,5 ton cokes en 2 ton ijzererts nodig Gevolg:

de hoogovens verhuizen van de ontginningsregio van steenkool naar de ontginningsregio van ijzererts

116

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 116

6/07/18 13:36

OEFENING 7: fase 2 in de 20ste eeuw

T 1-2 • D 8-9-10

ID: 2403-3-2-7-1-0

Baken ook op dit kaartje de Manufacturing Belt af door de vierhoek te tekenen. Situeer Duluth (Du) op de kaart.

2b To

Bo Tr

2c Cl 2b

ontginning ijzererts transport ijzererts ontginning steenkool transport steenkool staalindustrie

3.17

fase 2

Welk erts wordt ontgonnen in Duluth? ijzererts Toch komt er geen staalindustrie voor. Zoek de verklaring op temperatuur- en bevolkingsdichtheidskaarten van de VS of Noord-Amerika. In Duluth wonen weinig

arbeidskrachten omdat het er te koud

is.

Noteer in het industriegebied van Duluth. Situeer Chicago (Ch), Detroit (De), Toledo (To) en Cleveland (Cl) op de kaart. Plaats het symbool voor staalindustrie bij deze steden.

Appalachen

hi p

in tre

Wat valt op aan de ligging van deze steden? Ze liggen aan de Grote Meren. Vul het schema aan. Noteer op elke stippellijn de naam van de gepaste regio/stad. Teken op de kaart het steenkooltransport (zwarte pijlen). Teken op de kaart het ijzerertstransport (blauwe pijlen).

Duluth

Chicago, Detroit, Toledo, Cleveland Welke vestigingsfactoren bepaalden het ontstaan van de staalindustrie in deze steden? O aanwezigheid van grondstoffen O aanwezigheid van energiebronnen O aanwezigheid van arbeidskrachten O aanwezigheid van een afzetmarkt O aanwezigheid van transportmogelijkheden Noteer

3.18

ijzerertsontginning in Mesabi Range

2b in de industriegebieden van Duluth, Chicago, Detroit, Toledo en Cleveland. verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 117

117 6/07/18 13:36

De namen van de steden in deze regio’s doen je misschien denken aan de auto industrie. Deze industrie is de motor geweest voor de industriële groei van Amerika tot het begin van deze eeuw. In de staten Michigan, Ohio en Indiana werkten 650 000 mensen in de auto-industrie en nog eens 450 000 in toeleveringsbedrijven!

3.19

toeleveringsbedrijf een bedrijf dat onderdelen maakt die door andere bedrijven in eindproducten verwerkt worden.

autoshow in Detroit

Maar... ook hier veranderden de vestigingsfactoren: De ijzerertsvoorraden in Mesabi Range bij Duluth dreigden uitgeput te geraken zodat de Verenigde Staten besloot meer ijzererts in te voeren. Zoek in je atlas waar nog een belangrijk ijzerertsgebied in Noord-Amerika is.

Labrador (Canada) Hoe kan dit ijzererts via een korte weg in de industriegebieden ten zuiden van de Grote Meren geraken?

Via de St-Lawrence Seaway Bestudeer de onderstaande doorsnede van deze transportweg.

3.20

Saint-Lawrence Seaway met de Grote Meren

Beschrijf het probleem met deze transportweg.

Om van de St-Lawrence Seaway naar Lake Superior te geraken moeten 17 sluizen genomen worden om het hoogteverschil te overbruggen  neemt zeer veel tijd in beslag

3.21

drie schepen in een sluis op de Saint-Lawrence Seaway

Dichtbij de Saint-Lawrence Seaway ontstonden nieuwe industriesteden aan de Grote Meren zoals Buffalo en Toronto.

Situeer deze steden op de vorige kaart (door Bu en Tr te plaatsen) en noteer in hun industriegebied . Plaats het symbool voor staalindustrie bij deze steden. Teken het transport van ijzererts en steenkool (pijlen). 118

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 118

6/07/18 13:36

Welke vestigingsfactoren bepaalden het ontstaan van de staalindustrie in deze steden? O aanwezigheid van grondstoffen O aanwezigheid van energiebronnen O aanwezigheid van arbeidskrachten O aanwezigheid van een afzetmarkt O aanwezigheid van transportmogelijkheden Maar... alweer veranderden de vestigingsfactoren: De aanvoer van grondstoffen over zee werd goedkoper dan het tijdrovend bevaren van de Saint-Lawrence Seaway en de Grote Meren. OEFENING 8: fase 3 maritimisatie

T 1-2 • D 8-9-10

ID: 2403-3-2-8-1-0

Zoek in je atlas uit welke regio buiten Canada er nog ijzererts wordt ingevoerd.

uit Guyana en Brazilië Waar gaat men nieuwe staalbedrijven bouwen? Waarom?

aan de Atlantische Oceaan: goedkoop transport over zee C

2b To

Bo Tr

2c Cl 2b

3.22

Ph Ba Wa

ontginning ijzererts transport ijzererts ontginning steenkool transport steenkool staalindustrie

fase 3

Noteer

hi p

tre

Zo ontstonden nieuwe staalcentra in Baltimore (Ba), Philadelphia (Ph) en Washington (Wa). Situeer deze steden op de kaart en plaats het symbool voor staalindustrie bij deze steden. Vul het schema aan. Noteer op elke stippellijn de naam van de gepaste regio/stad. Teken op de kaart het steenkooltransport (zwarte pijlen). Teken op de kaart het ijzerertstransport (blauwe pijlen). Guyana Welke vestigingsfactoren bepaalden het ontstaan van de staalindustrie in deze steden? Appalachen Brazilië O aanwezigheid van grondstoffen O aanwezigheid van energiebronnen O aanwezigheid van arbeidskrachten Baltimore, Philadelphia, Washington O aanwezigheid van een afzetmarkt O aanwezigheid van transportmogelijkheden

3 in het industriegebied. verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 119

119 6/07/18 13:36

Het dicht bij kust vestigen van nieuwe bedrijven noemt men de maritimisatie van de industrie. De havens en hun infrastructuur trekken nieuwe industrieën en arbeidskrachten aan die op hun beurt voor een grotere afzetmarkt zorgen. Deze gunstige factoren noemt men het agglomeratie-effect. maritimisatie de tendens om bedrijven in de nabijheid van zeehavens te vestigen omwile van de goedkopere aanvoer van basisproducten en/of uitvoer van fabricaten.

OEFENING 9: van Manufacturing Belt naar Rustbelt

T 1 • D 11

ID: 2403-3-2-9-1-0

Maar... Omstreeks 1970 gebeurt de productie van staal minder en minder in het ‘rijke Westen’.

3.23

1967 (493 mln ton staal)

3.24

2000 (850 mln ton staal)

3.25

2016 (1 630 mln ton staal)

Beschrijf de evolutie van de staalproductie in • Noord-Amerika de productie daalt enorm: 25,8 %  15,9 %  6,8 % • Europa de productie daalt enorm: 33,5 %  24,7 %  12,5 % • China de productie stijgt enorm: 2,1 %  15,7 %  49,6 % Een andere opvallende stijging komt voor in India Hoe verklaar je deze verschuiving van de staalproductie?

de lage lonen in het Verre Oosten Sinds 1960 kon de staalproductie van de Manufacturing Belt niet meer wedijveren met die in de lageloonlanden. De transportkosten voor goederenvervoer met grote zeeschepen zijn in deze periode ook erg laag. Ondanks het afwijzen van het importstaal en het toekennen van staatsubsidies werden vele fabrieken gesloten en de gebouwen raakten in verval: de regio krijgt de naam Rustbelt. Deze naam verwijst naar de vervallen fabrieken die eenzaam in het landschap staan omgeven door een roestig hekwerk.

3.26

120

Rustbelt: teloorgang van de industrie in Detroit

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 120

6/07/18 13:36

Welke bedreiging voor het oude geïndustrialiseerde Westen manifesteert zich op wereldvlak?

De verschuiving van de industrie naar het Verre Oosten Welke factoren maken de verre verplaatsing toch rendabel?

De lage lonen en de lage transportkosten over zee

3.27

Rustbelt: een verlaten hoogoven in Pittsburgh

Hoe probeert de staat dit op te vangen?

Door het toekennen van staatssubsidies aan de industrie + invoerheffingen. Hierdoor blijft een verlieslatende industrie langer productief. Dit kan echter ook negatief werken omdat innovatie wordt uitgesteld omdat men te lang blijft geloven in herstel. Vooral deze oudere bedrijven veroorzaken milieuproblemen waarvoor ze nog extra belast worden. De verouderde staalfabrieken konden steeds minder concurreren met de kleine staalfabrieken die schroot smelten in ‘mini-mills’: elektro-ovens. Zij werken goedkoper omdat de elektriciteitsprijs voor deze ovens klein is en omdat schroot als grondstof overal in de VS te verkrijgen is. Zij moeten geen ijzererts en steenkool aanvoeren. De mini-mills zijn ondertussen overal in de VS te vinden en leveren 60 procent van het staal dat nog geproduceerd wordt. Ze vestigden zich dicht bij de afzetgebieden. Door de nieuwe procedés verhoogde de arbeidsproductiviteit waardoor de werkgelegenheid vermindert. Dit was het begin van de migratie van de bevolking naar het zuiden. Geef 4 voordelen van de mini-mills:

1) ze werken met goedkopere energie 2) grondstof is schroot, dit is overal te vinden en goedkoper dan de aanvoer van grote hoeveelheden ijzererts en steenkool 3) kunnen zich vestigen bij de afzetgebieden 4) minder werkkrachten nodig BESLUIT

Van Manufacturing Belt naar Rustbelt •

MANUFACTURING BELT • FASE 1

aanwezigheid van grondstoffen

• FASE 2

aanwezigheid van grondstoffen, goede transportmogelijkheden

• FASE 3

maritimisatie, agglomeratie-effect

RUSTBELT

concurrentie met lageloonlanden, zeer lage transportkosten

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 121

121 6/07/18 13:36

D. Hoop voor de Manufacturing Belt? OEFENING 10: kansen voor de Manufacturing Belt

D 12

De heropbouw van de oude staalindustrie is moeilijk. Enkele redenen: • de concurrentie van het buitenlandse staal in opkomende markten in Azië met goedkope arbeidskosten • de populariteit van het (kwalitatief mindere) staal van de mini-mills is groot • groeiende automatisering/robotisering De Manufacturing Belt heeft nochtans troeven voor de ontwikkeling van een vernieuwde economie: • overvloedige betaalbare energie (olie- en gaswinning) • veel kapitaal • universiteiten, hogescholen die hoogopgeleide ingenieurs en wetenschappers leveren voor technologische onderzoekscentra Sommige van deze industriële gebieden met zware basisindustrie zijn hersteld door te investeren in scholing en immigratie, en door over te schakelen naar moderne technologie of diensten: Michigan, Ohio en Illinois staan aan de top voor patenten op nieuwe technologieën zoals batterijen, hybride systemen,…

Depuy

bedrijf

stad Warsaw, Indiana

Medical Devices

Medtronic

Warsaw, Indiana

Medical Devices

OrthoPediatrics

Warsaw, Indiana

Pediatric Orthopedic Implants

Owl Manor Veterinary

Warsaw, Indiana

Veterinary Cell Therapy

Precision Medical Technologies

Warsaw, Indiana

End-to-end implant and instrument manufacturing

Zimmer Biomet

Warsaw, Indiana

Medical implants

bedrijf

bedrijvigheid

accuFD

stad Kalamazoo, Michigan

bedrijvigheid Blood sample prep device

Altomec Endoscopy

Kalamazoo, Michigan

Endoscopic Equipment

Armune Bioscience

Kalamazoo, Michigan

Blood tests

AureoGen Biosciences

Kalamazoo, Michigan

Veterinary Cell Therapy

Cirius Therapeutics

Kalamazoo, Michigan

Drug candidates from existing peptide templates

Cyprotex

Kalamazoo, Michigan

Small Molecule

GeneMarkers LLC

Kalamazoo, Michigan

Contract Small Molecules

Iontox

Kalamazoo, Michigan

In vitro toxicology

Pfizer

Kalamazoo, Michigan

Manufacturing

Stryker

Kalamazoo, Michigan

Medical devices

Velesco Pharma Services

Kalamazoo, Michigan

Contract Development & Manufacturing

Zoetis

Kalamazoo, Michigan

Small Molecules, Biologics

Waarin specialiseerde de industrie in Warsaw, Indiana en Kalamazoo, Michigan?

in medische, bio-medische industrie of onderzoek, dierengeneeskunde

Maar in vele andere industriële gebieden gaat het herstel dikwijls helemaal niet goed... 122

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 122

6/07/18 13:36

2.2 DE SUNBELT A. Situering De Sunbelt (zonrijke gordel) is de regio in het zuiden van de Verenigde Staten die zich uitstrekt van Californië in het zuidwesten tot Florida in het zuidoosten.

Sunbelt het (zonnige) gebied in het zuiden van de Verenigde Staten dat gekenmerkt wordt door een groeiende bevolking en toenemende industrialisatie.

Mi Bo

Manufacturing

Belt Wa

SL LV

u Ph

3.28

Sunbelt

OEFENING 11: ligging

T 1-2 • D 13

ID: 2403-3-2-11-1-0

Duid de volgende steden met hun letterafkorting aan op de kaart: •

Southwest

Las Vegas (LV), Los Angeles (LA), Phoenix (Ph), San Francisco (SF)

•

Southeast

Atlanta (At), Dallas (Da), Houston (Ho), Miami (Mi), New Orleans (NO)

B. Verschuiving van de bevolking naar de Sunbelt OEFENING 12: migratie van de bevolking naar het zuiden van de Verenigde Staten Lees aandachtig de tekst en beantwoord de vragen. LEESTEKST

T 1-2 • D 14

ID: 2403-3-2-12-1-0

de Sunbelt

24/1/2018 - ThoughtCo- Amanda Briney De Sunbelt is het gebied in het zuiden en het zuidwesten van de Verenigde Staten, van Florida tot Californië. De Sunbelt strekt zich uit over de staten Florida, Georgia, South Carolina, Alabama, Mississippi, Louisiana, Texas, New Mexico, Nevada en Californië. Hier vind je de grote steden Atlanta, Dallas, Houston, Las Vegas, Los Angeles, Miami, Memphis, New Orleans, Orlando en Phoenix.

3.29

Phoenix, Arizona

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 123

123 6/07/18 13:36

Geschiedenis van de groei van de Sunbelt: De naam ‘Sunbelt’ zou in 1969 zijn bedacht door de schrijver en politiek analist Kevin Phillips om het gebied te beschrijven van Florida tot Califonië waar industrieën gebaseerd op olie, militaire installaties en ruimtevaart voorkomen, maar ook gemeenschappen van gepensioneerden. Deze term werd sindsdien veel gebruikt. Na WOII was er al sprake van groei in de zuidelijke VS. Dit komt doordat er in die tijd veel banen in de militaire industrie waren. De bevolking kwam uit het noordoosten van de VS (de Rustbelt) naar het zuiden en het westen. In de late jaren ’60 situeerde de groei zich vooral aan de grens tussen de Verenigde Staten en Mexico, toen Mexicaanse en andere LatijnsAmerikaanse immigranten naar het noorden trokken. In de jaren ’70 werd naam ‘Sunbelt’ officieel. De groei ging verder en de regio werd economisch belangrijker dan het Noordoosten. Voor een deel was de groei ook toe te schrijven aan de toenemende landbouw en de eerdere ‘Groene Revolutie’ met nieuwe landbouwtechnologieën. Dit leidde ook tot een groeiende immigratie van migranten uit het naburige Mexico en andere gebieden die op zoek waren naar banen in de Verenigde Staten. Naast de immigratie vanuit het buitenland, groeide de bevolking van de Sunbelt in de jaren ’70 ook door migratie uit andere delen van de Verenigde Staten. Dit kwam door de uitvinding van betaalbare en effectieve airconditioning. Bovendien kwamen heel veel gepensioneerden uit de noordelijke staten naar het warme zuiden, vooral naar Arizona en Florida. Airconditioning speelde een erg belangrijke rol in de groei van veel zuidelijke steden zoals die in Arizona waar de temperaturen soms hoger kunnen zijn dan 37 °C. De gemiddelde temperatuur in juli in Phoenix is bijvoorbeeld 32 °C terwijl het iets meer dan 21 °C is in Minneapolis, Minnesota. De mildere winters in de Sunbelt maken de regio ook aantrekkelijk voor gepensioneerden die zo proberen te ontsnappen aan de koude winters in het noorden. In Minneapolis is de gemiddelde januaritemperatuur iets boven de -12 °C terwijl deze in Phoenix +12 °C is. Olie hielp Texas groeien. Militaire installaties, defensieindustrieën en ruimtevaartbedrijven trokken naar de woestijn in het zuidwesten en naar Californië en lokten op hun beurt mensen. Het gunstige weer deed het toerisme in Zuid-Californië, Las Vegas en Florida toenemen.

Tegen 1990 waren de Sunbeltsteden zoals Los Angeles, San Diego, Phoenix, Dallas en San Antonio bij de 10 grootste van de Verenigde Staten. Vanwege het relatief hoog aantal immigranten in de bevolking was het totale geboortecijfer hier hoger dan in de rest van de Verenigde Staten. Ondanks deze groei heeft de Sunbelt zijn deel van de problemen ervaren in de jaren ’80 en ’90. De economische welvaart van de regio was ongelijk en op een bepaald moment waren 23 van de 25 grootste metropoolregio’s met de laagste inkomens per inwoner in de Verenigde Staten in de Sunbelt. Bovendien veroorzaakte de snelle groei in steden zoals Los Angeles verschillende milieuproblemen. Eén van de belangrijkste was en is nog steeds de luchtvervuiling. De Sunbelt vandaag: Vandaag is de groei in de Sunbelt vertraagd, maar de grotere steden blijven nog steeds de grootste en snelst groeiende steden in de Verenigde Staten. Nevada is een koploper door de hoge immigratie. Tussen 1910 en 2008 steeg de bevolking in deze staat met maar liefst 216 % (van 1 201 833 in 1990 tot 2 600 167 in 2008). Arizona kende een bevolkingsgroei van 177 % en Utah van 159 %. Ondanks de recente economische problemen blijft de Sunbelt nog steeds de snelst groeiende (het westen nog iets meer dan het zuiden) regio van de Verenigde Staten.

3.30

100

200

wijziging totale bevolking 1950-2000

TOP 10 METROPOLEN groei verlies

-15

3.31

124

50 000 inw.

Gedurende de hele geschiedenis van de Verenigde Staten maar vooral na Wereldoorlog II was de Sunbelt een belangrijk sociaal, politiek en economisch gebied dat gekenmerkt wordt door een grote bevolkingsgroei in de steden.

-9

-6

-3

15 /1000 inw.

migraties tussen de staten 2016-2017

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 124

6/07/18 13:36

In welke regio was de aangroei van de bevolking het grootst in de tweede helft van de vorige eeuw?

vooral Californië, Nevada, Utah, Arizona en Florida In welke regio liggen de 10 steden die het snelst groeiden in 2016-2017?

de Sunbelt In welke regio liggen de 10 steden die ontvolkten?

in de Manufacturing Belt Welke industrie was een aantrekkingspool voor de bevolking van de Rustbelt na de Tweede Wereldoorlog?

de militaire industrie Wie trok in de late jaren ‘60 naar de Sunbelt? Waarom?

Vooral immigranten uit Mexico en andere gebieden. Zij waren op zoek naar banen en vonden die in de landbouw. In de jaren ‘70 groeide de bevolking in de Sunbelt danzij een belangrijke uitvinding. Welke?

de airco Welke bevolkingsgroep trok toen massaal uit de noordelijke staten (de Frostbelt) naar het warme zuiden?

gepensioneerden Waarom? zij werden aangetrokken door de warme zomers en mildere winters

Welke energiebron deed Texas groeien? aardolie Welke industrieën vestigden zich in de woestijn in het zuidwesten van Californië?

militaire installaties, defensieindustrie, ruimtevaartbedrijven Het gunstige weer deed ook het toerisme

in Californië, Las Vegas en Florida toenemen.

Welke nadelige gevolgen van de groei ervaarde de Sunbelt in de jaren ’80 en ’90?

De groei was ongelijk, een aantal grote steden kenden de laagste inkomens per inwoner van de VS. milieuproblemen (luchtvervuiling) In Nevada en Arizona liggen Las Vegas en Phoenix. Zoek in je atlas welk natuurlandschap er voorkomt.

woestijn In Californië zijn de woningen duur en is er een strenge regelgeving op de woningmarkt. Waarom zijn de woningen in Nevada en Arizona over het algemeen goedkoper?

door het harde klimaat en de onproductieve grond

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 125

125 6/07/18 13:36

C. Industrie in de Sunbelt OEFENING 13: vestigingsfactoren Sunbelt

T 1-2 • D 15-16

ID: 2403-3-2-13-1-0

S LV LA

u Ph

textielindustrie

chemische industrie elektrotechnische industrie

hoogtechnologisch centrum

ijzer- en staalproductie Mi

staalverwerking (o.a. auto-, vliegtuig-, scheepsbouw) andere metaalverwerkende industrie

3.32

industrie Verenigde Staten

1. GOLF VAN MEXICO Welke basisindustrie vind je aan de kust van Texas en Louisiana? aardolieraffinaderijen Die is gebaseerd op de aanwezigheid van aardolie in de ondergrond. Welke verwerkende industrie is er een gevolg van?

chemische 3.33

ja-knikker in Texas

industrie.

Kleur de 4 blanco cirkels aan de Golf van Mexico oranje. (olie)raffinaderij een bedrijf dat ruwe aardolie door destillatie splitst in verschillende brandstoffen. knowhow Texas maakt gebruik van zijn (technische) kennis van zaken. knowhow in aardolie om mee de leiding te nemen in de doorstoot naar hernieuwbare energie, windenergie en energie op basis van biobrandstoffen. Maïs, katoenzaadolie en mest worden omgezet in brandstof.

3.34

126

raffinaderij in Texas

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 126

6/07/18 13:36

3.35

alternatieve energie in Texas: windturbines achter een katoenveld

WIST JE DAT?

olieramp Golf van Mexico 2010

De olieramp in de Golf van Mexico was een grote milieuramp voor de zuidkust van de Verenigde Staten. Het ongeluk gebeurde toen op het half-afzinkbare platform Deepwater Horizon (oliemaatschappij BP) op 20 april 2010 een explosie plaatsvond na een blow-out. Daarbij vielen 11 doden en 17 gewonden. Tijdens bluspogingen zonk het platform, waarbij de boorstang brak. Bijna drie maanden lang, tot 15 juli 2010, stroomde door een niet-functionerende eruptie-afsluiter de olie in zee. De staten Louisiana, Florida, Alabama en Mississippi riepen de noodtoestand uit vanwege de olievervuiling die de zuidkust van de VS bedreigde. President Barack Obama riep de olie-vervuiling uit tot nationale ramp. 3.36 olieverontreiniging op een strand, Alabama 2010 In het begin van de ramp werd het debiet van de lekken op 1500 meter diepte geschat op ongeveer 800 000 liter aardolie per dag. Dit liep tijdens de ramp alsmaar op. Op 11 juni was er sprake van 6,4 miljoen liter. Enkele Amerikaanse universiteiten zeiden daarentegen dat het debiet 11 miljoen liter aardolie per dag was. De gezaghebbende Amerikaanse krant The New York Times sprak zelfs van mogelijk 16 miljoen liter per dag!

2. INDUSTRIEREGIO ATLANTA (ZW-Alabama en Tenessee) In deze regio komen zeer veel elektriciteitscentrales voor. Welke types?

kerncentrales, hydro-elektrische en thermische centrales Een groot deel van die energie dient om bauxiet te zuiveren. Dit erts wordt gezuiverd tot aluminium Dit non-ferrometaal is onder andere de grondstof voor de luchten ruimtevaartindustrie. Vliegtuigfabrikant Boeing verschaft hier heel wat werkgelegenheid. De aanwezigheid van bauxiet in de ondergrond en de vele elektriciteitscentrales maakte van deze regio de ideale plek om deze industrie hier te vestigen.

3.37

bauxiet

non-ferrometaal een niet-ijzermetaal zoals lood, koper of zink.

In welke stad bevindt zich de vliegtuigindustrie? Atlanta De vliegtuigindustrie vinden we ook nog terug op andere locaties in de Sunbelt zoals Houston , Dallas en Los Angeles. Een belangrijk centrum buiten de Sunbelt is Seatle in het noordwesten van de VS. Kleur de blanco cirkel naast Atlanta lichtblauw. In deze regio komt ook veel textiel

industrie voor. Net zoals voedingsindustrie is die dikwijls

gebonden aan de grote steden, door de nabijheid van de arbeids- en afzetmarkt. Kleur de 4 overige blanco cirkels in de regio van Atlanta groen op de kaart.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 127

127 6/07/18 13:36

3. FLORIDA

Tj 24,2

Determineer het klimaat.

Miami (Florida -V.S.)

Nj 1267

warm altijd nat

240

Florida heeft relatief weinig industrie, maar haalt de

220

meeste inkomsten uit toerisme

200

180

Veel gepensioneerden worden aangetrokken door het

160

warme klimaat en de kust.

140 120 100 80 30

J FMAMJ J A SOND 3.38

Miami Beach

Het goede klimaat is zeker ook een vestigingsfactor voor Cape Canaveral. Waarvoor is dit bekend?

ruimtevaart

3.39 Cape Canavaral 4. LOS ANGELES Net als aan de Golf van Mexico beschikt de regio van Los Angeles over de aanwezigheid van aardolie in de ondergrond. Dit wordt verder gezuiverd en verwerkt in de basisindustrie en verwerkende industrie. Dit verklaart het voorkomen van raffinaderijen en chemische industrie. Kleur de blanco bol onder LA oranje. Los Angeles groeide dankzij de aanwezige infrastructuur, een drukke wereldhaven, een belangrijk bankencentrum, wetenschappelijke onderzoekscentra en het aangename klimaat uit tot ‘n groot industriecentrum. Naast chemische industrie heeft Los Angeles een aantal industrieën op basis van ijzer- en staal en metaalverwerking. Welke verwerkende industrieën vind je in je atlas?

scheepsbouw, vliegtuigindustrie, auto-industrie Los Angeles heeft na Detroit de grootste auto-industrie. De designcentra van de grote Amerikaanse automerken zijn hier gevestigd. Kleur de ene blanco bol in LA lichtblauw en de andere donkerblauw. Vul verder aan met de symbolen voor elektrotechnische industrie en hoogtechnologische industrie. Hollywood is bekend voor z’n film

128

industrie.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 128

6/07/18 13:36

5. SAN FRANCISCO De defensie-industrie van WOII (militaire elektronica en technologie voor de marine) gaf hier het ontstaan aan de hoogtechnologische ontwikkelingen in Silicon Valley. Waarvoor is Silicon Valley bekend?

Dit is het symbool voor de ontwikkeling van de computerindustrie / de informatica

3.40

Intel, Santa Clara, Californië

3.43

HP, Santa Clara, Californië

3.45

Google, Mountain View, Californië

3.41

3.46

Apple, Cupertino, Californië

Ebay, San Jose, Californië

3.42

Microsoft, Santa Clara, Californië

3.44

NASA, Mountain View, Californië

3.47

Tesla, Palo Alto, Californië

Het is het industriegebied met een grote concentratie aan hightechbedrijven in hightechbedrijf Santa Clara Valley ten zuiden van San Francisco Bay. een bedrijf dat gespecialiHier begon de technologische ‘boom’ in de buurt van de Stanford University. seerd is in de productie van hoogwaardige, hyperEen andere grote universiteit is de San José State University. Nog andere universiteiten moderne technologische en hogescholen leverden mee de nodige know-how voor technologische vernieuwinproducten. gen en wetenschappelijk onderzoek. Computers, halfgeleiders, wetenschappelijke instrumenten en technologische systemen, software en internetdiensten werden hier ontwikkeld en geproduceerd. De hooggeschoolde werknemers krijgen uiteraard hoge lonen. Een andere technologische industrie is verbonden met de medische wetenschap: onderzoek en ontwikkeling van farmaceutische producten, medische toestellen en genetisch onderzoek. Het onderzoekscentrum van de NASA (National Aeronautic and Space Administration) bleef ook in de regio. De opkomst van de lage loonlanden veroorzaakte de sluiting van vele computerbedrijven maar het technologisch onderzoek bleef wel ter plaatse. De fabricage en assemblage van computers en aanverwante producten verhuisden naar Aziatische landen zoals China en Taiwan. Teken op de kaart bij San Francisco het symbool voor hoogtechnologische industrie. Kleur de blanco bol oranje.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 129

129 6/07/18 13:36

2.3 INDUSTRIE IN DE PACIFIC NORTHWEST OEFENING 14: Seattle, een belangrijke groeipool

T 1-2 • D 15-16

We hebben de grote industrieregio’s van de Verenigde Staten bestudeerd op één na: in het noordwesten tegen de Canadese grens heeft Seattle zich ontwikkeld tot een belangrijke groeipool. Lokaliseer Seattle (Se) op de industriekaart van de VS. Seattle heeft een zeer verscheiden industrie: • ruimtevaartindustrie • vliegtuigbouw (de grootste werkgever is Boeing) • ICT- bedrijven zoals Microsoft, Real Networks en Amazon zijn ook belangrijke werkgevers • clean-technology’-industrie die ijvert voor een schoner milieu en energiebesparing (vooral 3.48 Boeing Company, Everett (Seatttle) Washington waterkracht) • biomedische onderzoekscentra • bio-informatica-bedrijven waar informatica in dienst staat van de biologische en medische sector Vul de symbolen bij Seattle op de kaart aan met hoogtechnologische industrie.

BESLUIT

industrie in de Verenigde Staten

De Verenigde Staten behoort voor de industriële productie tot de wereldtop. De ontwikkeling van de industrieregio’s van de Manufacturing Belt en de Sunbelt is gebaseerd op de aanwezigheid van een aantal vestigingsfactoren. Grondstoffen en energiebronnen zijn er in grote voorraden aanwezig en vormen de basis. De aanwezigheid van de zware staalindustrie in de Manufacturing Belt is logisch door de aanwezigheid van ijzererts en steenkool. De grote steden in de regio vormen een grote arbeidsmarkt en afzetmarkt. Transportmogelijkheden en veranderende productieprocessen zorgden voor verschuivingen van de staalindustrie naar de havens aan de Grote Meren en de Oostkust. De concurrentie van de lageloonlanden deden de regio leeglopen en evolueren naar een Rustbelt. Stilaan is er toch enige heropleving van gespecialiseerde industrie. De industriële productie verschoof naar de Sunbelt, vooral omdat aardolie aan belang won. Als aantrekkingspool voor multinationals heeft de Verenigde Staten een hooggeschoolde arbeidsmarkt dankzij de vele universiteiten en hogescholen. Doorgedreven onderzoek en subsidies van de overheid leiden tot hoogtechnologische industrie. De productie is ondertussen verhuisd naar de lageloonlanden maar de research is in de Verenigde Staten gebleven. De Amerikaanse industrie heeft nog steeds een grote economische invloed op de rest van de wereld.

130

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 130

6/07/18 13:36

3. Industrie in een regio in volle ontwikkeling: China China stak vermoedelijk de VS voorbij en is nu waarschijnlijk de grootste industriële macht van de wereld! De Chinese economie heeft in de laatste decennia een verbazingwekkende groei doorgemaakt. De Chinese economische groei zou in 2018 goed zijn voor 1/3 van de groei van de wereldeconomie.

3.1 INLEIDING OEFENING 15: Chinese producten

ID: 2403-3-3-15-1-0

Ken je Westerse multinationals met vestigingen in China? multinational een bedrijf met vestigingen in meerdere landen.

VW, Microsoft, Apple, Samsung, Siemens, Nokia, IBM, Unilever...

Zoek op internet ‘List companies China’. Welke soorten producten maken ze?

Vooral telecommunicatie, informatica, olie, auto’s, sportkledij, staal, plastiek, geneesmiddelen, aluminium, banksector. Hieronder staan 7 logo’s van Chinese merken. Maak de gepaste verbindingen. •

Een staatsbedrijf met beursgenoteerde dochterondernemingen. Het maakt huishoudelijke apparaten en consumentenelectronica, dikwijls voor andere merken. Hoofdkantoor in Qingdao.

•

Multinational die IT-infrastructuur beheert, apparatuur voor telecommunicatie produceert en telecommunicatieservices verleent. Bij ons bekend voor z’n smartphones en tablets die op Android draaien. Het bedrijf is gevestigd in de plaats Shenzhen, vlak bij Hongkong.

•

Fabrikant van huishoudelijke apparaten (derde grootste wereldwijd), consumentenelektronica en IT-producten. Het hoofdkwartier is gevestigd in Qingdao.

•

Bedrijf dat sportschoenen en sportartikelen maakt. Het ondersteunt een aantal atleten en teams, zowel in China als over de hele wereld. Gevestigd in Peking.

•

Producent van telecommunicatie apparatuur. Wereldwijd de vierde producent van mobiele telefoons en de vijfde op het gebied van telecomonderdelen. Het hoofdkantoor is gevestigd in Shenzhen

•

AS0 TS0

•

Een groep internetbedrijven gericht op e-commerce waaronder webportalen, online detailhandel en betalingsdiensten, een prijsvergelijkingszoekmachine en clouddiensten voor data. De Chinese Amazon. Gevestigd in Hangzhou. Maakt computerhardware en consumentenelektronica. De grootste computerfabrikant ter wereld naar marktaandeel. Naast pc’s worden ook fotoapparatuur en mobiele telefoons gemaakt. Het bedrijf levert ook informaticadiensten en biedt in China internettoegang aan. verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 131

131 6/07/18 13:36

3.2 OPKOMENDE MARKT OEFENING 16: China is één van de groeilanden

ID: 2403-3-3-16-1-0

T 1-2 • D 17

Groeilanden, ook wel opkomende markten genoemd, zijn landen waarvan het gemiddelde gezinsinkomen heel wat lager ligt dan dat van de ontwikkelde landen. Het zijn landen die zich snel ontwikkelen op economisch vlak. In de groeilanden woont een zeer groot deel van de wereldbevolking.

P T

Ie B

A 0

3.49

1000

2000 km

wereld staatkundig

Belangrijke groeifactoren voor deze landen zijn hun enorme arbeidsmarkt en de sterk groeiende middenklasse. De 10 grootste groeilanden zijn: Argentinië (A) Brazilië (B) China (C) India (Ia) Situeer de landen met hun letterIndonesië (Ie) Mexico (M) afkorting op de wereldkaart. Polen (P) Rep. Zuid-Afrika (ZA) Turkije (T) Zuid-Korea (ZK) China en India zijn de grootste opkomende markten. Samen met Brazilië en Rusland worden (werden) ze BRIC-landen genoemd.

AS0 TS0

Egypte, Iran, Nigeria, Pakistan, Rusland, Saudi-Arabië, Taiwan en Thailand zijn andere groeilanden die een steeds grotere rol zullen spelen in de wereldeconomie.

132

Groeilanden opkomende markten landen met een snelle socioeconomische groei. De bevolking groeit en de welvaart neemt toe. BRIC-landen de landen Brazilië, Rusland, India en China met snelgroeiende economieën.

groei BNP OESO-landen

2012 1,2

2013 1,4

2014 2,4

2015 2,4

2016 2,4

2017 2,4

Verenigde Staten

2,2

3,0

3,1

2,8

2,7

Japan

1,6

1,3

1,0

1,2

1,3

1,2

Eurozone

-0,5

-0,3

1,3

1,1

1,6

1,8

GROEILANDEN

4,8

5,4

6,0

5,9

5,8

5,7

Brazilië

1,7

4,2

4,4

4,6

4,1

4,0

Rusland

3,4

4,1

3,8

4,0

4,1

India

5,6

6,6

7,0

7,4

7,5

7,3

China

7,8

8,1

7,9

7,8

7,6

7,2

Andere

3,7

3,9

4,9

4,7

WERELD

2,2

2,5

3,4

3,5

3,4

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 132

6/07/18 13:36

3.3 INDUSTRIËLE GROEIREGIO A. Situering OEFENING 17: ligging in Moesson-Azië

T 1-2 • D 18 ID: 2403-3-3-17-1-0

Arceer China rood en de Verenigde Staten groen op de wereldkaart (vorige bladzijde). Vergelijk hun oppervlakte.

Ze zijn ongeveer even groot. B

E F

3.50

Moesson-Azië natuurkundig

Plaats de letters en cijfers van enkele buurlanden, grote rivieren en steden op de juiste plaats.

Noord-Korea

Zuid-Korea

Mongolië

Japan

Taiwan

India

rivieren

Huang He

Chang Jiang

steden

Shanghai

Beijing

Xianggang (Hong Kong)

landen

AS0 TS0

WIST JE DAT?

Rusland

spectaculaire groei van China

70 Jaar geleden was China een van de armste landen ter wereld. Het BNP per inwoner was de helft van die van Afrika. De economische groei van China was de afgelopen 35 jaar ronduit fenomenaal. Het BNP per inwoner werd 17 maal groter. Ter vergelijking, dat van India werd in dezelfde periode 4 maal groter. Tussen 2003 en 2013 groeide de economie van de geïndustrialiseerde landen met 16 procent, in India was dat 102 procent en in China 165 procent. Groot-Brittanië, waar de industriële revolutie begon, had 150 jaar nodig om zijn inkomen BNP per inwoner te verdubbelen. In de Verenigde Staten duurde dat 30 jaar. China slaagt daar het Bruto Nationaal Product in om de 7 tot 10 jaar! is de totale waarde van alle goederen en diensten die door een land in één jaar worden geproduceerd.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 133

133 6/07/18 13:36

B. Grondstoffen en energiebronnen OEFENING 18: beschikbaarheid van grondstoﬀen en energiebronnen T 1-2 • D 19

ID: 2403-3-3-18-1-0

Bestudeer de economische kaart ‘mijnbouw en industrie’ van China in je atlas. Wat besluit je in verband met de grondstoffenrijkdom van China?

China is enorm rijk aan grondstoffen en er is ook een grote verscheidenheid aan grondstoffen. Waar in China worden de meeste grondstoffen en energiebronnen ontgonnen?

in het Oosten van China Waar komen de elektrische centrales voor? • thermische centrales vooral in het NO • waterkrachtcentrales vooral in het ZO aan de grote rivieren

3.51

cijfers PRODUCTIE mln ton olie-equivalent 2016 steenkool 1 685,7

de Drieklovendam: ‘s werelds grootste waterkrachtcentrale en dam.

aandeel rang aandeel VERBRUIK wereld wereld mln ton olie-equivalent wereld 46,10 % 1 1 887,6 50,60 %

rang wereld 1

tekort overschot

aardolie

199,7

4,60 %

578,7

13,10 %

aardgas

124,6

3,90 %

189,3

5,90 %

cijfers 2016

PRODUCTIE

VERBRUIK mln ton

aandeel wereld

rang wereld

tekort overschot

ijzererts

353

855

65,70 %

mln ton

aandeel rang wereld wereld 14,81 %

Bestudeer de tabel. Voldoet de aanwezigheid van energiebronnen en grondstoffen aan de behoefte? Noteer in de laatste kolom een + als er veel overschot is, een - als er een groot tekort is, en ± bij evenwicht. Welke gevolgen heeft dat voor China en de rest van de wereld?

AS0 TS0

• nationaal China moet nog veel grondstoffen invoeren en is op zoek naar grondstoffen

in de wereld vb. in Afrika • internationaal China doet door zijn grote vraag naar grondstoffen de prijzen op de

wereldmarkt stijgen.

134

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 134

6/07/18 13:36

Bovendien beschikt China over de 17 zeldzame aardmetalen die in verschillende ertsen en mineralen terug te vinden zijn. Voor hightechbedrijven zijn ze van cruciaal belang. Zij verwerken ze onder meer in gsm’s, windturbines, hybride-auto’s en wapensystemen. Zonder de Chinese zeldzame aardmetalen kunnen we in het Westen niet bellen, niet op alternatieve energie inzetten en niet milieuvriendelijk gaan rijden. Ze zijn de onmisbare schakel in het hele toekomstmodel van onze westerse economie. Kleur de 17 zeldzame aardmetalen in het periodiek systeem van de elementen. (scandium, yttrium, lanthanium, cerium, praseodymium, neodymium, promethium, samarium, europium, gadolinium, terbium, dysprosium, holmium, erbium, thulium, ytterbium, lutetium)

Periodiek systeem van de elementen

3.52

zeldzame aardmetalen 140.000

120.000

andere Australië Verenigde Staten China

productie in ton

100.000

80.000

60.000

40.000

3.53

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

20.000

ontginning zeldzame aardmetalen

China neemt zo’n 90% van de wereldwijde productie van deze zeldzame metalen voor zijn rekening. Wat betekent dit voor de hightechbedrijven in de rest van de wereld?

Die zijn allemaal afhankelijk van China voor de invoer van deze metalen.

AS0 TS0

China heeft een monopoliepositie en bepaalt zo de prijzen en de beschikbaarheid. Zeldzame aardmetalen zijn veelal niet zo zeldzaam, maar wel dikwijls erg moeilijk te ontginnen. Recent (2017-2018) werden nieuwe vindplaatsen van zeldzame aardmetalen ontdekt, die op termijn het overwicht van China zouden kunnen milderen. Er wordt ook meer en meer werk gemaakt van recyclage (Umicore).

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 135

135 6/07/18 13:36

BESLUIT

grondstoffen en energiebronnen in China

China is arm / rijk aan energiebronnen. China voert energiebronnen in: ja / nee China is arm / rijk aan grondstoffen. China voert grondstoffen in: ja / nee China heeft een monopolie op zeldzame aardmetalen

C. Industrialisatie in verschillende fasen 1. GELEIDE ECONOMIE OF PLANECONOMIE ONDER LEIDING VAN MAO ZEDONG OEFENING 19: 1949-1976 planeconomie

ID: 2403-3-3-19-1-0

T 1-2 • D 20

Tijdens zijn communistische regime wilde Mao Zedong China omvormen tot een moderne, zelfvoorzienende supermacht. De industrie werd genationaliseerd. Vijfjarenplannen beschreven de doelen die ze moesten behalen. Zo wilde Mao China omvormen tot de grootste staalproducent ter wereld om infrastructuur uit te bouwen, om landbouwmachines te produceren en om de bewapeningsindustrie te bevoorraden. Met de hulp van Rusland werd de staalindustrie uitgebouwd in regio’s met steenkool

(energiebron)

en ijzererts (grondstof ). Plaats bij deze industriegebieden op de kaart: Lanzhou, Baotou, Taiyuan, Fushun

3.54

AS0 TS0

WIST JE DAT?

136

China industriegebieden

staalproductie in de volkscommunes

Onder het bewind van Mao werden de boerderijen samengevoegd tot volkscommunes. Die communes moesten zelfvoorzienende eenheden worden en moesten zich dus ook op kleine schaal bezig houden met industrie. Daarom werden op de achtererven staaloventjes opgericht. In die oventjes moesten de boeren uit ijzererts ijzer halen. Om de productiedoelen te halen werden ook metalen producten als bestek, pannen en fietsen gebruikt om te smelten om op die manier “staal” te winnen. De producten van deze ovens waren bijgevolg van slechte kwaliteit. Een bijkomend probleem was dat de boeren verplicht werden om staal te maken in plaats van hun velden te bewerken. Dit was een van de grote oorzaken van de hongersnood waardoor naar schatting 30 miljoenen Chinezen stierven.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 136

6/07/18 13:37

2. VAN PLANECONOMIE NAAR SOCIALISTISCHE MARKTECONOMIE O.L.V. DENG XIAOPING OEFENING 20: begin van de privatisering na 1976

D 20-21

privé-intiatief

overheidsinitiatief

VRIJE MARKTECONOMIE

GELEIDE ECONOMIE of PLANECONOMIE

GEMENGDE ECONOMIE vb SOCIALISTISCHE MARKTECONOMIE privé-initiatief beïnvloed door overheidsmaatregelen - subsidies - infrastructuur (vestigingsvoorwaarden) - afschermen buitenlandse markt (protectionisme) China koos ervoor om deze overgang geleidelijk aan te realiseren!

AS0 TS0

In de lichte industrie werden mogelijkheden voorzien voor private initiatieven. Er mocht meer geproduceerd worden dan wat de meerjarenplannen voorschreven. Het extra geproduceerde deel kwam op de private markt terecht. In de landbouw had dat als gevolg dat de productiviteit en het rendement steeg!

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 137

137 6/07/18 13:37

OEFENING 21: opendeurpolitiek (1980-1992-...)

T 1-2 • D 21

Bestudeer het kaartje.

3 4

1 4 5 Speciale Economische Zone (1980) Open kuststad (1984) Open delta’s (1985) Hainan provincie (1988)

Open grensstad (1992)

2 4

belangrijk centrum industriegebied

3.55

China privatisering van de industrie

Het geïsoleerde China stond 30 jaar achter op de technologie en de levensstandaard van de westerse landen. Om buitenlandse bedrijven aan te trekken, werden in het oosten van het land Speciale Economische Zones (SEZ) opgericht met heel aantrekkelijke vestigingsvoorwaarden (1980). Later kregen ook 14 ‘open kuststeden’ dit statuut (1984). Nog later volgden 3 ‘open delta’s’, kreeg de provincie Hainan speciale voorwaarden (1988) en werden ‘open grenssteden’ opgericht (1992). De staat zorgt telkens voor de gepaste infrastructuur en zeer gunstige belastingtarieven. Zo investeerden de o.a. volgende westerse multinationals in China: 1. Henkel 2. Procter en Gamble 3. Volkswagen 4. Microsoft 5. IBM

Shanghai Guangzhou Changchun Beijing, Shanghai en Shenzhen Shanghai

Lokaliseer ze op het kaartje door hun nummer op de juiste plaats(en) te noteren. Welk drievoudig doel had China bij het binnenhalen van buitenlandse bedrijven?  werkverschaffing  inkomsten uit die bedrijven gebruiken om infrastructuur te bouwen

AS0 TS0

 verwerven van technologie en moderne productiemethodes

De investeringen richtten zich vooral op de oostelijke kustregio’s waardoor de provincies in het midden en het westen van China minder welvaart kenden. Zoek in je atlas (kaart binnenlandse migratie in China) welk gevolg dit had voor het land.

Migratiestromen van Centraal-China naar de economische zones aan de kust en vooral naar het ZO

138

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 138

6/07/18 13:37

OEFENING 22: ‘Go West’ strategie

D 21-22

Een nieuwe ontwikkeling in de Chinese economie is de stijgende loonkost. Door de eenkindpolitiek van de jaren ’70 zijn er nu minder jonge werkkrachten beschikbaar. Binnen 15 jaar is er een verwacht tekort van 100 miljoen arbeidskrachten. Jonge Chinezen hebben hun land zien groeien naar een economische supermacht en eisen nu hun deel van de koek op. De lonen gaan elk jaar stevig omhoog, China wordt duur. Ze hebben hoge salarissen nodig om het leven te leiden dat ze wensen en zijn niet meer tevreden met bleu collar jobs. Ze zoeken goede kwaliteit. Een derde van alle Duitse luxewagens wordt momenteel naar China geëxporteerd. Audi, BMW en Mercedes bouwen auto’s met de Chinese markt in het achterhoofd. Als je de grote en middelgrote Chinese steden intrekt, sta je verbaasd van de kwaliteit van auto’s die daar rondrijden. Vorig jaar zijn 120 miljoen Chinezen in het buitenland op vakantie geweest. Ze spenderen geld en gaan in mooie hotels op vakantie. Een derde van alle Louis Vuitton-producten wordt door Chinezen gekocht. Niet de namaak hé. Het gaat om enorme aantallen. In 2018 is China ook de grootste importeur van voedsel ter wereld. Er studeren steeds meer Chinezen af aan de universiteit en die zien uit naar een goedbetaalde white collar job. Omwille van de stijgende loonkost en stijgende grondprijzen in Oost-China hebben bedrijven de keuze: of ze verhuizen naar lage loonlanden, of de productie automatiseren, of verhuizen naar West en Centraal-China waar de lonen langer laag gebleven zijn. Men verhuisde al een deel van de kledingindustrie naar lageloonlanden zoals Indonesië en Viëtnam. De regering wou deze vlucht afremmen om de arbeidsmogelijkheden van de ongeschoolde arbeiders in China te vrijwaren. Foxcon, dat onderdelen levert aan Apple, Dell en Hewlett Packard kregen veel kritiek omwille van de te lage lonen. Het sloot daarop zijn bedrijven in Zuid-China en verplaatste 300 000 jobs naar Centraal-China, waar de Chinese overheid de nodige infrastructuur had aangelegd. De regering kon zo de relocatie versnellen van de industrie met goedkope massaproductie van de kust naar het binnenland. HP heeft voor de assemblage van 40 miljoen laptops een bedrijf gebouwd in Chongqing. Intel verhuisde zijn bedrijf en testfabriek van Shanghai naar Chengdu. De oostelijke gebieden willen hun arbeidsintensieve bedrijven die ze verhuisden naar het binnenland vervangen door bedrijven die luxegoederen produceren, door financiële bedrijven en door tewerkstelling in de dienstensector. Maar inmiddels heeft de ontwikkelingsgolf ook het binnenland bereikt. Een combinatie van investeringen in infrastructuur, een gunstige ligging in de regio en relatief lage arbeidskosten zorgen ervoor dat steden als Chongqing en Chengdu beginnen in te lopen op het welvaartsniveau van steden in kustprovincies zoals Shanghai en Guangzhou. Waar in de rest van China de jaarlijkse economische groei afremt, blijft het westen van het land dubbele groeicijfers noteren. Steden als Chengdu en Chongqing plukken daar zichtbaar de vruchten van. In Chengdu zie je het effect van relatief betaalbare lonen, een relatief goed opgeleide beroepsbevolking en goede toegang tot grondstoffen. Je ziet de opkomst van een nieuwe, koopkrachtige middenklasse in West-China, met een smaak voor internationale producten, voor wie Chengdu het kosmopolitische centrum is. Deze generatie consumenten zorgt voor een groeiende vraag naar veilig en kwalitatief hoogstaand voedsel, creatieve lifestyle-producten en entertainment. China is volop aan het automatiseren. Het is momenteel de grootste markt ter wereld voor industriële robots. Dertig procent van alle robots wereldwijd wordt in China verkocht.

Er is een stijgende loonkost door

één-kind



minder

jonge werkkrachten

economische groei



hogere

levensstandaard

meer



meer

geschoolde werkkrachten (white collar jobs)

politiek

universitairen

Gevolg: Relocatie (verhuizen) van de industrie van massaproductie Uitdaging voor de overheid: jobbehoud voor laag

geschoolde werkkrachten (bleu collar jobs)

Keuze voor de bedrijven met massaproductie:  verhuizen naar lage loonlanden

(Vietnam, Indonesië)

 productie automatiseren  verhuizen naar West- en Centraal China

(Go West strategie)

AS0 TS0

De Chinese overheid stimuleerde het behoud van werkgelegenheid in eigen land door de aanleg van de nodige infrastructuur Maar:

De productie is volop aan het automatiseren Door eonomische groei

waardoor er minder arbeiders nodig zijn

zijn ook in Centraal- en West-China de lonen aan het stijgen verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 139

139 6/07/18 13:37

3. NAAR EEN KENNIS- EN INNOVATIE-ECONOMIE ONDER LEIDING VAN XI JINPING OEFENING 23: ‘Made in China’ wordt ‘Designed and created in China’

D 21-22

De Chinese overheid stelt in nieuwe meerjarenplannen een ombuiging voor van de goedkope massaproductie naar een kennis- en innovatie-economie. De bestaande industrieën zoals auto-, staal-, scheepsbouw-, chemischeen textielindustrie worden aangespoord om te herstructureren en een technologische upgrading door te voeren. China spendeert meer dan 2% van het BNP aan onderzoek & ontwikkeling (R&D). Daarmee staat het tweede na de Verenigde Staten en vertegenwoordigt het 14,4% van de wereldwijde R&D-uitgaven. Op het vlak van innovatie en ontwikkeling zijn ze zelfs vooruit op Silicon Valley. Het aantal wetenschapsonderzoekers en ingenieurs is er groter dan in de Verenigde Staten en de Europese Unie samen. Ze investeren veel geld in opleiding. Veel buitenlandse bedrijven hebben in China een researchcentrum en werken er samen met Chinese universiteiten. Veel projecten worden ook gesteund door de Chinese overheid. LEESTEKST

vergeet ‘Made in China’, hier is ‘Created in China’

17/3/2017 - NTA - De Standaard Welke bedrijf heeft vorig jaar het meeste internationale patenten genomen? Google? Het Tesla van Elon Musk? Het Zuid-Koreaanse Samsung? Fout. Bovenstaande multinationals komen zelfs niet in de top tien van 2016. Ze worden weggedrukt door twee Chinese giganten uit de telecom- en elektronicasector: ZTE en Huawei. Beide hebben in 2016 net iets meer of minder dan 4.000 internationale patenten aangevraagd, blijkt uit nieuwe cijfers van het World Intellectual Property Organisation (Wipo). Meestal gaat het om patenten voor nieuwe computertechnologie, elektrische machines en apparaten, en digitale communicatie. ZTE en Huawei zijn bovendien niet alleen. In totaal werden er door Chinese bedrijven en universiteiten 46 000 internationale patenten aangevraagd en één miljoen binnenlandse patenten. Liefst 45 procent meer dan in 2015. Groeispurt Dankzij deze spectaculaire groeispurt wordt China in één klap in de wereldwijde top drie gekatapulteerd, in het zog van Japan en de Verenigde Staten. En als China het huidige groeitempo aanhoudt – Chinese bedrijven nemen nu al dubbel zo veel patenten als Duitse – dan wordt het binnen twee jaar zelfs ‘het inventiefste land ter wereld’.

Of hoe China in ijltempo vervelt van ‘fabriek van de wereld’ tot ‘grootste uitvinder ter wereld’. Een titel die de komende jaren wellicht steeds vaker aan een Aziatisch land zal worden uitgedeeld. Want ook het aantal internationale patentaanvragen van Japan en Zuid-Korea zit in de lift, terwijl Europa en de VS al jaren achteruitboeren. Topman Francis Gurry van het Wipo ziet het label ‘Made in China’ dan ook op korte termijn vervangen worden door ‘Created in China’. Al zullen de VS wellicht hun vel duur verkopen. ‘Je zou kunnen zeggen dat Trump vooral de oude industrieën steunt: vastgoed, de energie- en de maakindustrie’, zegt hij in de Financial Times. ‘Maar de VS zullen blijven investeren in de kenniseconomie, ook als dat door het protectionisme van Trump moeilijker wordt’.

China vervelt in ijltempo van ‘fabriek van de wereld’ tot ‘grootste uitvinder ter wereld’. Leg uit.

China is niet meer het land van massaproductie voor buitenlandse ondernemingen

AS0 TS0

maar bewijst door zijn patentaanvragen dat het zelf zeer innovatief is. Toon dit aan met enkele voorbeelden uit de tekst.

Er worden zeer veel internationale patenten aangevraagd voor nieuwe computertechnologie, elektrische machines, digitale communicatie.

140

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 140

6/07/18 13:37

OEFENING 24: China investeert

D 22

Lees de artikels. LEESTEKST

China investeert miljarden in infrastructuur

6/3/2018 - GINA - De Standaard

Hoge werkloosheid

In China is het Nationaal Volkscongres (het parlement) samengekomen om de plannen van de regering goed te keuren. Dat parlement zit vol trouwe partijleden die bijna onmogelijk van de partijlijn kunnen afwijken.

China wil dit jaar de overheidsschuld beteugelen, zonder te besparen op infrastructuurwerken. Het zal liefst 230 miljard euro investeren in wegen, 127 miljard in waterbeheer en 93 miljard in spoorwegen. Dan nog is het de eerste keer in drie jaar dat China budgettair de vinger iets meer op de knip houdt. Het land doet dat om financiële risico’s af te wenden. Ook wil Peking in de gezondheidssector buitenlandse knowhow aantrekken en het gemakkelijker maken voor Chinese expats om terug te keren naar hun thuisland.

3.56

Nationaal Volkscongres

LEESTEKST

Li benadrukte zo veel mogelijk goed nieuws, maar erkende ook China’s grote sociale problemen. De hoge werkloosheid bij stedelijke migranten, bijvoorbeeld, die vaak geen toegang tot gezondheidszorg hebben. Volgens de regering zullen ook 2,8 miljoen plattelandsbewoners ‘hervestigd’ worden.

te koop: de grootste lithiummijn ter wereld

12/11/2017- Nico Tanghe - De Standaard Zowat iedereen lonkt naar een belang in het Chileense mijnbedrijf SQM. De inzet is gigantisch: een dominante positie op de boomende markt van autobatterijen.

Chinese bedrijven kopen dan ook volop mijnactiva op, van lithium tot kobalt. Zo nam GSR Capital eerder dit jaar de accudivisie van Nissan over, tekende de Chinese autofabrikant Great Wall Motor een contract met de Australische lithiumproducent Pilbara en kocht Jianxi Special Electric Motor een belang in een andere buitenlandse lithiummijn. Europese argwaan Europa kijkt ondertussen met argwaan naar de Aziatische en vooral Chinese dominantie. Want terwijl de hoeveelheid elektrische auto’s in Europa groeit, rijdt het grootste deel van de elektrische voertuigen rond met een Aziatische batterij. Slechts 2,5 procent van de ingezette accu’s is Europees, becijferde het persbureau Bloomberg.

AS0 TS0

3.57

Chili lithium mijn in Atacama woestijn

China is nu al de grootste markt voor elektrische auto’s. En voor de toekomst liggen de ambities nog veel hoger. Beijing wil niet alleen zelf elektrische auto’s maken, maar ook de controle krijgen over andere essentiële onderdelen in de productieketen: van de grondstoffen tot de verwerking ervan tot autobatterijen.

‘We kunnen die markt niet aan concurrenten geven’, zei eurocommissaris Maros Sefcovic van Energie eerder deze maand. Brussel wil daarom meerdere gigafabrieken in Europa bouwen waar batterijen voor elektrische auto’s worden gemaakt, onder meer in Duitsland, Servië en Oostenrijk. Een haast onmogelijke inhaalrace, die pas een kans lijkt te kunnen maken als de Chinezen intussen niet nog meer voorsprong uitbouwen door ook de lithiummijn in Chili in te palmen.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 141

141 6/07/18 13:37

LEESTEKST

China en de langzame verovering van Zuid-Amerika

19/1/2018 - Dominique Dewitte - Express Business In het Zuid-Amerikaanse Bolivië is een waterkrachtcentrale in gebruik genomen. De centrale werd gebouwd door het Chinese staatsbedrijf Sinohydro, dat specialiseert in de bouw van waterkrachtcentrales. Het project is een van de vele regionale projecten waarbij de Chinezen betrokken is. China wil van Bolivië het energetisch hart van Zuid-Amerika maken, zei de Chinese ambassadeur in aanwezigheid van de Boliviaanse president Evo Morales. China heeft alvast grote plannen voor Bolivië, ondanks dat het land het armste van het Zuid-Amerikaanse continent is. Bolivië zit ook op ‘s werelds grootste reserves aan lithium. Dat is een basiselement voor de batterijen van elektrische wagens. Niet minder dan de helft van de wereldreserves van deze delfstof bevinden zich in Bolivië, wat het land de naam van ‘het SaoediArabië van het Lithium’ heeft opgeleverd. China is nu al de grootste markt voor elektrische wagens wereldwijd. Het land heeft vorig jaar bijna 1 op 2 elektrische wagens geproduceerd die in de wereld werden gemaakt. Dat blijkt uit cijfers van het Internationale Energie Agentschap (IEA). Het gaat om een doelbewuste en geconcentreerde inspanning. Die wordt door de centrale regering geleid en op provinciaal niveau gesteund.

LEESTEKST

De Sri Lankaanse roepie noteert dinsdag op zijn laagste niveau ooit als gevolg van de berg schulden die het land de voorbije jaren heeft opgestapeld. Het overgrote deel van dat geld kwam uit China en moet nu worden terugbetaald. Maar Sri Lanka heeft geen geld. Dat is niet China’s schuld, maar vooral het gevolg van een zorgwekkend economisch klimaat op het kleine Zuid-Aziatische eiland. Sri Lanka leende de voorbije jaren enorme sommen in Beijing om grote infrastructuurwerken te financieren, die deel uitmaken van het Chinese monsterplan One Belt, One Road.

AS0 TS0

De kolonisatie van Afrika China investeert ook al jaren in een agressieve commerciële expansie op het Afrikaanse continent. Terwijl de economieën en investeringen van de ‘ontwikkelde’ wereld lange tijd stagneerden, werd Afrika in toenemende mate Chinees grondgebied. One Belt, One Road Ook het project de zogenaamde ‘Nieuwe Zijderoute’ verbindt China met deze continenten. Het project ‘One Belt, One Road’ loopt over Azië, Europa, Afrika en heeft ook toegang tot Zuid-Amerika. Het project wil 65% van de wereldbevolking en een kwart van het globale BNP rechtstreeks verbinden met China. Indien het project wordt gerealiseerd zoals het vandaag is bedacht, zal een groot deel van de wereldhandel gelinkt zijn aan de Chinese economische strategie.

De Chinese methode: verdrink een land in schulden en neem het dan over

24/4/2018 - Dominique Dewitte - Express Business

142

Argentinië, Brazilië, Chili en Peru Onder president Xi Jinping bouwt het land zijn invloed in Zuid-Amerika stilaan maar zeker uit. Zo bouwen de Chinezen ook wegen in Argentinië en maken ze treinen voor de Argentijnse spoorwegmaatschappij. China is ondertussen de belangrijkste handelspartner van drie van de grootste Zuid-Amerikaanse economieën: Brazilië, Chili en Peru. Die landen exporteren veelal grondstoffen naar China. Het gaat dan om koper, ijzererts, olie en sojabonen. China geeft deze landen ook ongeveer ongelimiteerd krediet voor het invoeren van Chinese goederen.

De haven van Hambantota, een strategische parel Maar omdat Sri Lanka dat geld niet kan terugbetalen spreekt het zijn buitenlandse valutareserves aan. Voor Sri Lanka zit er dus weinig anders op dan de met Chinees geld gefinancierde infrastructuurwerken nu aan China te verkopen. Wat de invloed van Beijing

vergroot op de strategisch goed gelegen Sri Lankaanse havens dichtbij de Indiase kusten. Beste voorbeeld is de haven van Hambantota - grotendeels met Chinees geld gebouwd - en die nu voor 99 jaar aan Beijing is verhuurd. India vreest dat China er een militaire basis wil installeren. Chinese roulette, altijd prijs Sri Lanka zit dus duidelijk gevangen in een uitgekiende Chinese strategie. Beijing weet drommels goed dat de Sri Lankanen geld nodig hebben om hun economie verder te ontwikkelen. Maar wanneer dat geld niet kan worden terugbetaald, komen de Chinezen wel met andere oplossingen. De Chinezen zijn niet aan hun proefstuk toe. Ook in Afrika raken een aantal landen steeds verder verstrengeld in het Chinese net. En Beijing zet zijn zinnen ook op Groenland.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 142

6/07/18 13:37

Wat doet China met de inkomsten uit hun gigantisch uitvoeroverschot?  investeren in infrastructuur in China: in wegen, waterbeheer en spoorwegen  investeren in grondstoffen elders in de wereld: vb. in kobalt en lithiummijnen

(vb. in Zuid-Amerika of Afrika) voor batterijen voor elektrische auto’s  in infrastructuur buiten China: vb. de Chinese Zijderoute

aanleg van nieuwe handelsroutes over Midden Oosten en Europa met alle tussenliggende landen)  in landen in problemen  in waterkrachtcentrales vb. in Bolivia  in fabrieken in Europa....

Waarom doen ze dat?

China is met 18 % van de wereldbevolking niet meer zelfvoorzienend. Het heeft heel wat grondstoffen en energiebronnen nodig en daarnaast produceert het land veel meer goederen dan het zelf consumeert. Om al deze redenen is het land vandaag sterk aangewezen op buitenlandse economie.

Zijn de Chinese investeerders welkom in Europa?

Europa kijkt met argwaan naar de Aziatische en vooral Chinese dominantie (zeker voor de productie van batterijen voor elektrische voertuigen).

AS0 TS0

WIST JE DAT?

China investeert

Om de twee jaar produceert China evenveel cement als de VS gedurende de hele twintigste eeuw. China produceert vandaag evenveel staal als de rest van de wereld samen. Op 15 jaar tijd heeft China 20 000 km spoorlijnen voor hogesnelheidstreinen aangelegd. Dat is meer dan de rest van de wereld. Tegen 2025 is nog eens 15 000 km gepland. Twee derde van alle luchthavens in opbouw bevinden zich in China. Tegen 2020 zullen er 240 luchthavens zijn.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 143

143 6/07/18 13:37

D. Uitdagingen voor China Lees de krantenartikels en beantwoord de vragen. OEFENING 25: werkomstandigheden LEESTEKST

D 24

Chinese fabrieksarbeider vangt leed van zware werk in poëzie

4/5/2017 - Jochem van Staalduine - De Morgen ... Dat de arbeidsomstandigheden in fabrieken en mijnen in China abominabel kunnen zijn, is weinig nieuws. De Chinese ngo China Labor Watch brengt er aan de lopende band rapporten over uit. Een greep uit het onderzoek: lonen in China stijgen, maar bij Apples toeleverancier Pegatron dalen ze juist significant. Cuori, toeleverancier van onder meer supermarktketen Walmart, dwingt werknemers tot werkdagen van soms wel vijftien uur, maar betaalt niet extra voor overuren.

Arbeiders die speelgoed van Disneyfilm Frozen in elkaar zetten, delen kamers zonder warm water met zestien man. Zonder overuren verdienen zij niet genoeg om van te leven. Ook Foxconn staat bekend om de slechte werkomstandigheden. Het bedrijf kwam in 2011 in het nieuws door een zelfmoordgolf van ten minste veertien arbeiders. Daarop hing Foxconn netten op, zodat werknemers zich niet meer te pletter konden springen. Ook liet het bedrijf werknemers contracten tekenen waarin ze beloofden geen zelfmoord te plegen. Xu liet zich er niet door weerhouden, hij sprong in 2014 van een winkelcentrum.

Toon aan dat de werkomstandigheden in de Chinese industrie vaak schrijnend zijn.

lange werkdagen, geen betaalde overuren, gevaarlijke werkomstandigheden in de mijnen, slechte woonomstandigheden van arbeiders

OEFENING 26: milieuvervuiling LEESTEKST

China’s verrassende maatregelen tegen luchtvervuiling

9/11/2017 - Beth Gardiner - National Geographic In China leidt de luchtvervuiling tot ruim één miljoen doden per jaar, maar inmiddels pakt het land het probleem met innovatieve oplossingen aan.

In 1976 werd Tangshan aan de Gele Zee, op zo’n 150 km van Beijing, met de grond gelijkgemaakt door een aardbeving, die minstens 240 000 mensenlevens kostte – ongeveer een kwart de inwoners. Maar de stad werd herbouwd en zou vervolgens bijdragen aan de opbouw van het moderne China.

AS0 TS0

Tegenwoordig is Tangshan een centrum van zware industrie en kolencentrales, een stad waar cement, chemicaliën en ruim vijf procent van al het staal in de wereld wordt geproduceerd. Trucks met opleggers, beladen met enorme rollen plaatstaal, staan langs de weg geparkeerd. Uit de puinhopen van 1976 zijn wijken met hoge betonnen woontorens verrezen, als huisvesting voor de arbeiders die de fabrieken en hoogovens draaiende houden en de schoorstenen laten roken. 3.58

144

D 23

luchtvervuiling in Chinese steden

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 144

6/07/18 13:37

Over dit alles ligt een dikke deken van smog. In het tegenwoordige China overlijden elk jaar naar schatting 1,1 miljoen mensen als gevolg van de luchtvervuiling. Tangshan wordt gezien als de op vijf na vervuildste stad van het land. Ook de andere vijf meest vervuilde steden liggen in de provincie Hebei. De rookwalmen uit centrales en fabrieken die op kolen worden gestookt, drijven richting Beijing, waar ze bijdragen aan de beruchte ‘airpocalypsen’ Drie jaar geleden verklaarde premier Li Keqiang op het jaarlijkse congres van de Communistische Partij de oorlog aan de luchtvervuiling in China. En op het partijcongres van afgelopen maart herhaalde hij zijn belofte om ‘onze luchten weer blauw te maken. ’ Tot de belangrijkste wapens die Li wil inzetten, behoren het terugbrengen van de staalproductie en van elektriciteit die met kolen wordt opgewekt. China wil de steenkool vervangen en de grootste investeerder ter wereld in wind- en zonne-energie worden. Als het plan slaagt, zullen de voordelen ervan niet alleen in Tangshan maar op de hele planeet merkbaar zijn, want China is het land dat de meeste broeikasgassen (de veroorzakers van de klimaatverandering) uitstoot. Maar in Tangshan betalen de inwoners ook de prijs voor de strijd om schonere lucht. De afgelopen paar jaar zijn veel fabrieken in Tangshan gesloten of verplaatst, of zij hebben hun productie moeten terugschroeven of dure gaswassers of ‘scrubbers’ moeten installeren.

De maatregelen van de Chinese overheid zijn zeer veelzijdig. Chinese steden sporen hun inwoners aan om thuis niet langer kolenkachels en -fornuizen te gebruiken. Ambtenaren eisen dat voertuigen nu op benzine en diesel van hogere kwaliteit rijden. De standaards voor uitlaatgassen die in 2020 van kracht zullen worden, zullen vergelijkbaar zijn met die in Europa en Amerika. Maar de meeste aandacht gaat uit naar de zware industrie. In maart kondigde de regering het sluiten of schrappen van 103 kolencentrales aan, die tezamen meer dan 50 gigawatt aan energie kunnen opwekken. Ook werd aangekondigd dat de staalproductie met nog eens vijftig miljoen ton zou worden verlaagd. De publieke verontwaardiging over de verontreinigde lucht heeft de regering tot actie gedwongen. De vervuiling door fijnstof in de agglomeratie Beijing is in 2014 en 2015 als gevolg van eerdere maatregelen met bijna een kwart afgenomen, maar eind 2016, begin 2017 steeg ze weer. Een analyse van Greenpeace onthulde waarom: ondanks eerdere verlagingen van de capaciteit bleek de staalproductie in 2016 zelfs te zijn gestegen, omdat de overheid de vraag stimuleerde en omdat plaatselijke officials hun ‘eigen’ fabrieken beschermden. De publieke verontwaardiging over de vervuiling geeft de centrale regering een alibi om pijnlijke maatregelen door te voeren die ze om heel andere dan milieuredenen al wilde nemen. De overcapaciteit in de productie van staal, cement, glas en elektriciteit wordt in combinatie met een gevaarlijke hoge schuldenlast door velen beschouwd als een economische tijdbom, die de Chinese leiding nu probeert te ontmantelen. Maar de zware industrie ‘is een zeer lastige sector om aan te pakken,’ omdat er veel banen mee gemoeid zijn en omdat ze door machtige staatsbedrijven wordt beheerst, zegt Ma Tianjie, hoofd van de Beijingredactie van Chinadialogue, een website die zich richt op milieukwesties. ‘De grote verontwaardiging bij de middenklasse over de luchtvervuiling geeft de leiders veel legitimiteit om lastige hervormingen door te voeren.’

3.59

staalproductie in Tangshan

AS0 TS0

Tijd van afrekening China’s oorlog tegen de luchtvervuiling maakt deel uit van een bredere afrekening met de rampzalige invloed op de volksgezondheid en het milieu die de razendsnelle industrialisering van China in de afgelopen decennia heeft gehad. De economische boom heeft honderden miljoenen mensen van de armoede gered, en in Tangshan zelfs van een verwoest leven. Maar ze heeft ook veel Chinezen opgescheept met ondrinkbaar water, verontreinigd voedsel en giftige lucht.

3.60

staalverwerking in Tangshan

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 145

145 6/07/18 13:37

Het bestuur van het land is natuurlijk nog altijd autoritair. De leiders in Beijing beoordelen de prestaties van hun directe vertegenwoordigers in de provincies, maar de criteria beginnen te veranderen en daarmee ook de houding, zegt Xie. Onder het oude systeem werden plaatselijke machthebbers bijna uitsluitend beoordeeld op het economisch presteren van hun regio. Nu wordt meer belang gehecht aan milieukwesties, vooral aan het oplossen van de luchtvervuiling. 3.61

staalverwerking in Tangshan

Burgerinitiatieven Het meest opvallende aan de Chinese strijd tegen de vervuiling is de mate waarin de overheid haar gebruikelijke geheimzinnigdoenerij heeft laten varen en het probleem met ongekende openheid benadert. Vervuiling is de enige maatschappelijke kwestie in China waarover openlijk en stevig wordt gediscussieerd.

In een regime dat van bovenaf heerst en waarin dit soort beoordelingen politieke carrières kunnen maken of breken, is de verandering onder bureaucraten niet onopgemerkt gebleven. Burgemeesters die de luchtkwaliteit in hun steden niet verbeteren, worden op het ministerie van Milieubescherming ontboden en gemaand om beter hun best te doen.

Met verbluffende (en typische Chinese) snelheid heeft de regering een nationaal netwerk van sensoren opgebouwd, die het niveau aan PM2,5 meten – de piepkleine roetdeeltjes die diep in het lichaam doordringen en daar niet alleen tot ademhalingsproblemen maar ook tot hartaanvallen, beroertes en neurologische aandoeningen kunnen leiden.

De resultaten zijn vaak eerder kosmetisch dan reëel. Plaatselijke leiders laten fabrieken sluiten om de luchtvervuiling aan de vooravond van belangrijke evenementen, zoals internationale topontmoetingen, terug te dringen. Of ze sluiten fabrieken gedurende twee weken in november en december, opdat hun stad zijn jaarlijkse ‘vervuilingslimiet’ niet overschrijdt. Dat soort opportunistische maatregelen benadrukken volgens Ma Tianjie van Chinadialogue alleen maar hoe noodzakelijk het is om ‘milieufactoren veel vroeger in het besluitvormingsproces te laten meewegen.’

Nog verrassender is dat de regering de gegevens van die sensoren openlijk bekendmaakt. Hetzelfde heeft ze gedaan met metingen die bij duizenden fabrieken zijn verricht. In China kan nu iedereen met een smartphone de plaatselijke luchtkwaliteit in real time bekijken en controleren of een bepaalde vestiging de uitstootnormen niet overschrijdt; zo ja, dan kunnen ze dat via sociale media aan de plaatselijke milieudiensten rapporteren. De hoeveelheid informatie op dit gebied in China steekt zelfs gunstig af bij wat er in de VS beschikbaar is.

3.62

luchtvervuiling in Chinese steden

Omschrijf de milieuproblemen.

zware luchtvervuiling, ondrinkbaar water, verontreinigd voedsel en lucht door vb. fijn stof China heeft een zeer grote uitstoot van CO. Is dat een eerlijke vergelijking met andere landen?

China heeft een grote uitstoot maar is ook een groot land met een enorm

AS0 TS0

bevolkingsaantal (1/5 van de wereldbevolking) Wat is de oorzaak van die vervuiling?

De snelle economische groei. De zware industrie en de kolencentrales.

146

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 146

6/07/18 13:37

Welke maatregelen neemt de regering?  staalproductie terugschroeven en ook de productie van elektriciteit op steenkool

afbouwen (door fabrieken te sluiten of te verplaatsen. Gaswassers installeren.)  bevolking aansporen om geen kolenkachels of -fornuizen meer te gebruiken.  voertuigen op benzine of betere diesel.  nationaal netwerk van sensoren voor metingen van luchtkwaliteit  openlijk, controle via smartphones  inzetten op wind - en zonne-energie  de machthebbers worden nu niet meer beoordeeld op basis van hun economisch

presteren maar ook op het oplossen van milieuproblemen Toon met enkele voorbeelden aan dat de maatregelen soms toch wat opportunistisch zijn?

Ze laten soms de fabrieken sluiten enkele dagen voor belangrijke evenementen (topontmoetingen) of enkele weken op het einde van het jaar om de limieten niet te overschrijden. De overheid stimuleert soms toch nog de staalproductie en plaatselijke officials beschermen hun eigen fabrieken. OEFENING 27: armoede en gezondheidszorg LEESTEKST

president Xi vastberaden: armoede binnen drie jaar uitgeroeid in China

1/9/2017 - Knack Het Chinese persbureau Xinhua gaf de tekst vrij van een speech die president Xi Jinping, tevens de secretaris-generaal van de Communistische Partij van China, in juni heeft gegeven op een congres over armoede.

AS0 TS0

3.63

D 24

dakloze in Beijing

Armoede overwinnen De tekst van de speech bevat specifieke details over de manier waarop de Chinese leider de armoede tegen 2020 wil uitroeien. ‘Als we veel aandacht schenken aan armoede, goed nadenken, effectieve maatregelen nemen en op een nuchtere manier te werk gaan, is armoede absoluut te overwinnen’, zei Xi.

Volgens Xi moeten lokale overheden de leiding nemen in de armoedebestrijding. Dat moet op een ‘eerlijke manier gebeuren aan de hand van strikte schema’s en doelstellingen’. De nationale overheid zal een streng evaluatiesysteem implementeren en toezien op een jaarlijkse rapportering. Xi zal ook nieuwe middelen vrijmaken. Die armoedefondsen zullen worden ingezet in de meest verarmde gebieden. Nationaal moeten de krachten verzameld worden om openbare diensten, infrastructuur, onderwijs en basisgeneeskunde in het hele land te garanderen. Nog 55 miljoen Chinezen arm De president beloofde ook dat inwoners die in afgelegen en extreem onherbergzame streken wonen meer hulp krijgen om te kunnen verhuizen en een aangepaste baan te vinden, bijvoorbeeld als boswachter in ecologisch kwetsbaar gebied. Ook mensen die om gezondheidsredenen in armoede geraakten zullen meer aandacht en steun krijgen. Extreme armoede is vooral op het platteland nog steeds een groot probleem. China telt vandaag nog meer dan 55 miljoen mensen die onder de armoedegrens leven. Twaalf miljoen Chinezen werden vorig jaar uit extreme armoede getild en naar schatting zullen dat er dit jaar tien miljoen zijn.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 147

147 6/07/18 13:37

Welke groepen Chinezen kunnen de meeste hulp gebruiken?

Er leven nog ± 50 miljoen Chinezen in armoede. Vooral op het platteland of in afgelegen of extreem onherbergzame streken. Ook mensen die om gezondheidsredenen in armoede geraakten. Welke maatregelen neemt de regering om de armoede uit te roeien?

De regering maakt middelen vrij voor armoedefondsen, en om openbare diensten, infrasructuur, onderwijs en basisgeneeskunde te garanderen. China is ondertussen een wereldleider op het gebied van armoedebestrijding en verbetering van de gezondheidsresultaten.

BESLUIT

industrie in China

AS0 TS0

China evolueerde van een staatsgeleide economie naar een soort hybride systeem waarbij de staat een stevige controle uitoefent en binnen bepaalde grenzen de markt toelaat, dus een gemengde economie. Deze overgang voltrok zich geleidelijk. • Eerst was er de planeconomie met de nadruk op de uitbouw van een staalindustrie. • Daarna werd de lichte industrie geprivatiseerd. • Opendeurpolitiek: ‘Special economic zones’ (SEZ) werden opgericht om buitenlandse bedrijven aan te trekken. • De massaproductiebedrijven verhuizen naar het westen van China of naar lage loonlanden, als gevolg van de stijgende loonkost. • ‘Made in China’ wordt ‘Created in China’ : ombuiging van massaproductie naar een innovatie- en kennis-economie en het invoeren van eigen merken. • China investeert in infrastructuur in eigen land en over heel de wereld, in grondstoffen en energiebronnen, in buitenlandse bedrijven,... • China pakt de armoede en milieuproblematiek in eigen land aan.

148

Het “oude tijdperk” werd vooral gekenmerkt door de snelle ontwikkeling van de economie en de technologie, wat tot problemen zoals sociale ongelijkheid en milieuvervuiling leidde. President Xi wil in het ‘nieuwe tijdperk’ vooral streven naar een duurzame en evenwichtige groei, een hogere levenskwaliteit voor de bevolking, meer inspraak en een meer vooraanstaande rol op het wereldtoneel.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 148

6/07/18 13:37

4. Industrie in een land met lage ontwikkelingsgraad: D.R. Congo 4.1 LIGGING OEFENING 28: situering

T 1-2 • D 26

ID: 2403-3-4-28-1-0

Overtrek de evenaar met rood. Kleur de Democratische Republiek Congo.

3.64

Afrika staatkundig

4.2 MIJNBOUW EN INDUSTRIE OEFENING 29: grondstoffen en energiebronnen Bestudeer het kaartje en beoordeel de aanwezigheid van ondergrondse rijkdommen in D.R.Congo.

T 1-2 • D 26 Centraal Afrikaanse Republiek

Zuid-Sudan

Uganda

Congo Democratische Republiek Congo

Rwanda Burundi

goud diamant

Tanzania

coltan koper-kobalt tin mangaan

AS0 TS0

lood-zink uranium

ANGOLA

steenkool

ZAMBIA

aardolie

3.65

ondergrondse rijkdommen in D.R.Congo

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 149

149 6/07/18 13:37

WIST JE DAT?

Coltan

Coltan is een erts waar tantalium uit wordt gewonnen. Tantalium wordt gebruikt bij de productie van kleine elektrolytische condensatoren die gebruikt worden in mobiele telefoons, spelcomputers, pc’s, laptops, tablets en andere elektronische apparaten. Zonder coltan zou je GSM de omvang van een tweeliterfles hebben!

VASTSTELLING 1 Energiebronnen: D.R. Congo beschikt over steenkool, aardolie en uranium. Grondstoffen: D.R. Congo is zeer rijk aan grondstoffen + grote verscheidenheid Welke regio’s (windstreken) zijn het rijkst? Vooral in het Z en O van het land OEFENING 30: ontwikkelingsgraad

T 1-2 • D 27

Met de inkomsten uit de mijnbouw zou de Democratische Republiek Congo een rijk land moeten zijn! Ga in je atlas na of dat ook zo is. Beoordeel de volgende items: Human Development Index: zeer slecht in vergelijking met de rest van de wereld Voedselvoorziening: minder dan 10 000 kJ dagelijks, slechtst van de wereld Extreme armoede: 60% of meer van de bevolking moet leven van minder dan € 1,70 per dag.

VASTSTELLING 2 De bevolking is zeer arm / rijk, het land heeft een hoge / lage ontwikkelingsgraad. OEFENING 31: nationale politiek en corruptie

AS0 TS0

LEESTEKST

150

D 27

graaien in Congo: gaat Kabila nu corruptie bestrijden?

16/8/2017 - Ivan Godfroid - MO

All the President’s wealth

Congo is virtueel failliet. Het nationaal budget is vorig jaar ineengezakt als een pudding. Het budget van 2017 is wellicht geen beter lot beschoren. Ambtenaren zijn al maandenlang niet meer betaald. Overal dreigen stakingen uit te breken. Binnenkort moet het schooljaar weer opstarten, maar meer nog dan voordien zullen leerkrachten beroep doen op de goodwill van de ouders.

De Panama papers vermeldden al duidelijk dat Kabila’s tweelingzus van in 2001 al, toen broertje amper aan de macht was, een offshore bedrijf oprichtte. De Congo Research Group groef nog veel dieper en bracht het hele familiefortuin van de Kabila-clan in kaart. Meer dan 80 bedrijven worden door hen bestierd, in zowat alle sectoren van de nationale economie. Het is duidelijk wiens belangen daarbij voorop komen te staan. In alle geval niet die van de modale Congolees. Met zulke onbeteugelde voorbeelden voor ogen kan je verwachten dat ze veel navolging krijgen. De overheid verliest natuurlijk haar autoriteit als ze de Eerste Familie zomaar laat begaan.

Het uitstellen van de verkiezingen gebeurde ook al met als hoofdargument dat de staatskas leeg is. Wegens ineengestorte grondstoffenprijzen. Maar sindsdien is wel één en ander aan het licht gebracht dat de Congolezen perplex laat.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 150

6/07/18 13:37

LEESTEKST

Belgische mijnbouwer werkt samen met corrupte Israëliër in Congo16/8/2017 - Ivan Godfroid

12/12/2017 - Het Nieuwsblad

Honderden miljoenen dollars

Zopas is bekendgeraakt dat op de Amerikaanse sanctielijst voor schending van de mensenrechten en corruptie ook een Belgische zakenman staat. Het gaat om Pieter Deboutte.

Gertler vergaarde zijn fortuin door “ondoorgrondelijke en corrupte mijnen oliedeals die honderden miljoenen dollars waard zijn” in Congo, meldt het Amerikaanse ministerie van Financiën op zijn site. Behalve Gertler en Deboutte noemt het ook negentien bedrijven die met de controversiële zakenman in verband gebracht worden. Gertlers Fleurette-groep is er een van.

Debouttes naam staat tussen die van een Myanmarese militair, de verjaagde dictator van Gambia Yahya Jammeh en de controversiële Israëlische zakenman Dan Gertler. De 42-jarige Israëlische zakenman staat aan het hoofd van een even reusachtig als ondoorzichtig mijnbouwimperium in de D.R.Congo. Het is vanwege Debouttes banden met die Dan Gertler dat de Belg voortaan niet langer zaken mag doen met Amerikaanse staatsburgers. Gertler en Deboutte zijn vooral actief in de mijnbouw in Congo. Behalve in diamant zijn ze ook actief in de ontginning van kobalt, goud, mangaan en vooral koper.

“Gertler gebruikte zijn dichte vriendschap met de Congolese president Joseph Kabila om op te treden als tussenpersoon bij de verkoop van mijngronden in Congo, waardoor sommige multinationals verplicht werden om met Gertler samen te werken om met de Congolese staat zaken te doen”, aldus een persbericht van de Treasury. Op de site van de Fleurette-groep is te lezen dat Deboutte, die al twintig jaar in Congo woont, de Congolese operaties van de groep leidt.

VASTSTELLING 3 Congo is een ontwikkelingsland in crisis! Toon dat aan.

ontwikkelingsland een land met een lage ontwikkelingsgraad: arme bevolking, lage scholingsgraad, slechte infrastructuur, hoge buitenlandse schuld,..

De staatskas is leeg, de ambtenaren worden niet meer betaald. Dreiging van stakingen, ineengestorte grondstoffen3.66

coltanontginning in D.R.Congo

prijzen

De winsten uit de mijnbouw gaan naar

president Kabila en familie, naar de Congolese staat en buitenlandse

AS0 TS0

zakenmannen, al dan niet corrupt

3.67

coltanerts wordt verbrijzeld (handenarbeid)

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 151

151 6/07/18 13:37

OEFENING 32: artisanale mijnbouw

D 27

Lees de onderstaande artikels. LEESTEKST

Kinderarbeid en uitbuiting: de keerzijde van onze glamoureuze smartphones

19/1/2016 - Knack Het kobalt in de batterijen van onze smartphones wordt voor een groot deel ontgonnen door kinderen in mensonwaardige omstandigheden in Congo, blijkt uit een rapport van Amnesty International. De glamour waarmee elektronica in winkels wordt uitgestald en verkocht, contrasteert fel met het labeur van de kinderen die sjouwen met zakken vol stenen en van de mijnwerkers die in smalle, uitgekapte tunnels permanente longschade dreigen op te lopen’, vertelt Karen Moeskops, directeur van Amnesty International Vlaanderen. De mensenrechtenorganisatie brengt samen met Afrewatch een nieuw rapport uit over de kinderarbeid en andere mistoestanden in de kobaltmijnen in Congo. ‘Grote elektronicamerken controleren onvoldoende of het kobalt in hun producten niet werd gedolven door kinderen.’ Lichamen in steenpuin van de groeven Meer dan de helft van alle kobalt in de wereld komt uit de Democratische Republiek Congo. Een vijfde van alle kobalt die Congo exporteert, wordt in mijnen in het zuiden van het land met de hand opgegraven door artisanale mijnwerkers, ‘creuseurs’. Minstens tachtig ‘creuseurs’ zijn tussen september 2014 en december 2015 in het zuiden van Congo om het leven gekomen, blijkt uit cijfers van Amnesty. Al benadrukt de organisatie dat het echte dodencijfer onbekend is, omdat veel ongevallen niet worden aangegeven en omdat de lichamen in het steenpuin van de groeven blijven liggen. ‘Ik zat soms 24 uur in de tunnels. Ik ging er ‘s morgens in en kwam er de volgende ochtend weer uit’, getuigt de 14-jarige Paul. Veel kinderen moeten twaalf uur per

LEESTEKST

AS0 TS0

mijnbouw in D.R.Congo

dag werken in de mijnen. Daarvoor krijgen ze tussen één en twee dollar per dag. Bovendien beschikt het merendeel van de kinderen niet over voldoende bescherming tegen long- en huidziekten, zoals hand-schoenen, werkkleren of gezichtsmaskers. Handelaars kopen kobalt rechtstreeks van de artisanale mijnarbeiders in gebieden waar kinderarbeid wijd-verbreid is. De grondstof wordt dan doorverkocht aan bedrijven zoals CDM, een dochteronderneming van de Chinese mijngigant Zheijang Huayou Cobalt. Vandaar vindt het bewerkte kobalt zijn weg naar de producenten van batterijen die verklaren te leveren aan technologie- en autoreuzen, waaronder Apple, Microsoft, Samsung, Sony, Daimler en Volkswagen. ‘De gezondheids- en veiligheidsrisico’s maken van mijnbouw een van de ergste vormen van kinderarbeid. Bedrijven die 125 miljard dollar winst maken, zijn ongeloofwaardig als ze beweren dat ze niet kunnen nagaan waar de basisgrondstoffen in hun productieketen vandaan komen’, stelt Moeskops.

Zopas liep een trein met erts van Congo naar Angola

19/1/2016 - Raf Custers - MO De grote kopzorg is de uitrusting van het spoor. Op sommige stukken liggen nog houten en intussen vermolmde dwarsliggers onder de rails en mag zelfs een kleine diesel-tractor niet sneller dan 25 kilometer per uur. Op andere plaatsen hebben artisanale mijnwerkers naar ertsen gezocht en de spoorwegdijk beschadigd. Wissels zijn vastgeroest, bovenleiding gestolen, metalen dwarsliggers (sommige nog uit 1929) niet vervangen. Voor Operatie-Kisenge wordt enkel het traject van zo’n 140 kilometer tussen dat mijnstadje en Dilolo in staat

152

3.68

van paraatheid gebracht. De SNCC zet er kantonniers maar ook vrouwen met dagcontracten aan het werk. Ze maken de rails vrij, anders slippen de wielen van de locomotieven. De rails zijn fragiel. Aan de laatste kilometers voor Angola wegen de profielen amper 29 kilogram per meter of slechts de helft van de nieuwe rails over de grens in Angola. Om het spoor niet te beschadigen, beperkt de SNCC de tonnenmaat van de trein. De locomotieven mogen maar 960 ton trekken, terwijl ze 1200 ton zouden kunnen doen. Daarom worden de containers in Kisenge niet tot het dak volgeladen.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 152

6/07/18 13:37

VASTSTELLING 4 Hoe gebeurt de ontginning?

in ongezonde omstandigheden, onbeschermd, lange werkdagen van 12 u tot 24 u

Hoe gebeurt het transport?

op de rug dragen, op de fiets, grote vrachten naar buitenland per spoor (in slechte staat  traag) Wie werkt er in de mijnen?

kinderen, ook vrouwen Hoe is de vergoeding?

1 tot 2 dollar per dag Wie bepaalt de prijs?

Chinese mijngiganten, technologiereuzen zoals Apple Beoordeel de werkwijze:

artisanaal / industrieel handenarbeid / machinaal traditioneel / modern

OEFENING 33: toekomst van de mijnbouw LEESTEKST

D 27

Kopzorgen over het nieuwe goud uit Congo

25/2/2018 - Karsten Lemmens - De Standaard Kobalt is het goud van de 21ste eeuw. Apple, Volks-wagen, Samsung, BMW: allemaal proberen ze er koortsachtig beslag op te leggen. Zonder kobalt geen batterijen en dus ook geen smartphones of elektrische auto’s meer.

AS0 TS0

Wie vandaag een bezoek brengt aan Congo heeft meer kans een aankoopverantwoordelijke van BMW, Volkswagen of Tesla tegen het lijf te lopen dan een diplomaat of een hulpverlener. Met die boutade maakte de zakenkrant Financial Times afgelopen week duidelijk waar de directeurs van de belangrijkste bedrijven ter wereld wakker van liggen: kobalt. Ook bij Apple, het meest waardevolle bedrijf van de planeet, heeft de kobaltkoorts toegeslagen. Het technologiebedrijf wil langetermijncontracten voor de levering van kobalt rechtstreeks met de mijnbouw-bedrijven afsluiten. Al een jaar lang zouden Tim Cook en de zijnen zo’n contract najagen. Voorlopig zonder resultaat. Hetzelfde verhaal bij rivaal Samsung, en bij de autobouwers Volkswagen en BMW.

3.69

kobalterts

‘Iedereen zegt dat de elektrische auto de komende tien jaar zal doorbreken’, zegt grondstoffenspecialist Boris Cukon. In 2017 reden er wereldwijd zo’n 3 miljoen elektrische auto’s rond. Maar door de ambitieuze plannen van overheden en autoconstructeurs zal dat aantal explosief groeien. Het internationaal energieagentschap IEA denkt dat het er in 2020 al tussen 9 en 20 miljoen zullen zijn, en in 2025 tussen 40 en 70 miljoen. Zelfs in het meest bescheiden scenario is dat een stevige groei. ‘Dus nu beginnen de makers van smartphones zich ook zorgen te maken’, zegt Cukon.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 153

153 6/07/18 13:37

Kobalt is namelijk een cruciaal element in lithium-ionbatterijen in smartphones en tablets. Maar terwijl de batterij in een iPhone maar een achttal gram van het goedje bevat, is dat in de batterij van een elektrische auto wel duizend keer meer.

Batterijen zonder kobalt? En dus zitten de gebruikers van kobalt, van Volkswagen tot Apple, met een stevig probleem. Tal van bedrijven proberen naarstig batterijen zonder kobalt te ontwikkelen. Maar voorlopig is dat niet meer dan verre toekomstmuziek. Marc Grynberg, de ceo van Umicore, zei begin deze maand nog dat batterijen zonder kobalt niet voor morgen zijn. ‘Ook al hoor je van alles over het weglaten van kobalt, het zal de komende drie decennia nog niet gebeuren’, stelde hij. ‘Dat werkt gewoon niet.’

3.70

autobatterij

Prijs verdriedubbeld ‘Zoals het er nu voorstaat, zal de vraag naar kobalt het aanbod op een gegeven moment overtreffen’, zegt Andries Gerbens van Darton Commodities, een Britse firma gespecialiseerd in kobalthandel. Dat probleem los je niet zomaar op, want ‘kobaltmijnen’ bestaan in principe niet (op één kleine mijn in Marokko na). Kobalt is namelijk een bijproduct bij het delven van nikkel of koper. Je zou kunnen stellen dat er per tien eenheden nikkel slechts één eenheid kobalt naar boven wordt gehaald. En dus kan je de schaal van de kobaltproductie moeilijk snel vergroten. Het verschilt daarin van lithium, dat andere bestanddeel van batterijen. Dat metaal is veel meer beschikbaar, en toen de afgelopen jaren een tekort dreigde, werden meteen tal van projecten opgestart om aan de toenemende vraag te voldoen.

AS0 TS0

‘Op korte termijn zijn er wel twee grote projecten in Congo die snel grote hoeveelheden kobalt zullen produceren’, zegt Gerbens. ‘Maar wanneer dat zover is, tegen 2020 of 2021, is die bijkomende productie al door de markt geabsorbeerd.’

154

Natuurlijk wordt er door de mijnsector naarstig naar kobalt gezocht. Evident: de prijs is in 18 maanden tijd meer dan verdriedubbeld, tot boven 80 000 dollar per ton. Mijnbouwbedrijven willen de vruchten van de schaarste maar wat graag plukken. ‘Er zijn wel honderd exploratieprojecten bezig’, weet Gerbens. ‘Overal wordt druk gezocht en geboord. Overal zoekt men waar we nog kobalt vandaan kunnen halen. Maar slechts een fractie van die projecten zal ooit daadwerkelijk kobalt produceren.’ Bovendien, zo voegt Cukon daaraan toe, zit er tussen het ontdekken en het ontginnen van kobalt makkelijk acht tot tien jaar.

Batterijfabrikanten proberen het aandeel van kobalt, traditioneel ongeveer een derde van de batterij, dan maar af te bouwen. Maar om de performantie en stabiliteit van een batterij te garanderen, zou dat aandeel toch niet onder tien procent mogen zakken. In de toekomst zou recyclage van batterijen een belangrijke rol kunnen spelen, maar vandaag is dat nog lang niet het geval. Afgedankte smartphones eindigen meestal in een lade in plaats van gerecycleerd te worden. En de elektrische wagens van vandaag zijn nog te nieuw. ‘We verwachten dat recyclage over 10 tot 12 jaar zal beginnen, wanneer de eerste golf elektrische voertuigen het eind van zijn leven bereikt’, zei Marc Grynberg van Umicore nog. Wat de situatie nog moeilijker maakt, is dat het gros van het kobalt gedolven wordt in Congo. Schattingen gaan uit van twee derde van de wereldproductie. De toenemende onrust in het verscheurde land is een reden tot zorgen. Bovendien wil de Congolese overheid, die de prijsstijging ook heeft opgemerkt, de taks op het ontginnen van kobalt, nu 2 procent, naar 10 procent brengen. Andries Gerbens, die jaarlijks een lijvig rapport over de wereldwijde kobaltmarkt publiceert, schat dat vorig jaar nog 12 à 13 procent van de Congolese productie uit clandestiene mijnen kwam, waar kinderarbeid geen uitzondering is. Door de toegenomen aandacht zou er weliswaar steeds meer aan worden gedaan om dat te vermijden, ‘maar het is nog altijd een issue’, zegt hij. Ook om die reden zoekt Apple een langetermijncontract met een grote speler: het wil kobalt dat te traceren valt, waarvan het bedrijf kan aantonen dat het ‘proper’ is. Het is nog maar de vraag of het Apple zal lukken om zo’n contract te versieren. Ivan Glasenberg, ceo van de mijngigant Glencore, zei afgelopen week nog dat hij nooit een langetermijncontract tegen een vaste prijs zal ondertekenen. En zeker niet met een prijs die zo sterk stijgt en met bedelende klanten zonder alternatieven? Hij zou wel gek zijn.

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 154

6/07/18 13:37

VASTSTELLING 5 Waarom is kobalt het goud van de twintigste eeuw?

Omdat kobalt onmisbaar is om batterijen te maken voor elektrische auto’s en smartphones. Men verwacht een enorme stijging in de productie ervan.

Waarom zal D.R.Congo de volgende jaren een belangrijke speler zijn in de mijnbouwsector?

Het gros van het kobalt wordt gedolven in D.R. Congo. Schattingen gaan uit van 2/3 van de wereldproductie. Hoe evolueren de prijzen van kobalt en waarom?

De prijzen zijn al gestegen omdat het erts zo gegeerd is nl. verdrievoudigd in 18 maanden. Hoe reageert de regering van D.R.Congo hierop?

Zij willen de taks op het ontginnen van 2% naar 10% opdrijven. Wie heeft er nog belang bij?

De grote multinationals zoals Apple, Samsung, autobouwers zoals BMW, VW, de mijnbouwbedrijven en staatsbedrijven zoals Gécamines.

AS0 TS0

BESLUIT

industrie in de Democratische Republiek Congo

D.R.Congo beschikt over een zeer rijke ondergrond. De bevolking is er zeer arm. D.R.Congo is een land in crisis. De rijkdom gaat naar het buitenland en/of de president en zijn omgeving. Artisanale mijnbouw in mensonwaardige omstandigheden. D.R.Congo beschikt over zeldzame en erg gegeerde grondstoffen voor moderne technologische toestellen. Daardoor stijgt hun prijs voortdurend. Als dat geld goed zou geïnvesteerd worden in de ontwikkeling van het land én zijn bewoners, dan is er nog toekomst voor dit ontwikkelingsland.

5. Synthese industrie4.1 LIGGING 5.1 INDUSTRIËLE ONTWIKKELING OEFENING 34: vestigingsfactoren

D 28

ID: 2403-3-5-34-1-0

De ontwikkeling van de industrie is afhankelijk van de aanwezigheid van een hele reeks vestigingsfactoren. We stellen dit voor in 3 schema’s op de volgende bladzijden: één per bestudeerd land. Elke pijl is in 3 delen verdeeld naargelang de graad van ontwikkeling. Onderzoek de verschillende vestigingsfactoren voor elk bestudeerd land, en geef dat weer in het schema. verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 155

155 6/07/18 13:37

VERENIGDE STATEN (Manufacturing Belt en Sunbelt) grondstoffen

arm

rijk

energie

arm

rijk

arbeidskrachten

duur

scholingsgraad

hoog

technologie

hoog

technologie

eigen

goedkoop

arbeid laag

laag

kennis

ingevoerd laag

wetenschappelijk onderzoek

laag

kapitaal

ingevoerd !!! hoog

transport

weinig ontwikkeld

laag

weinig uitvoer

hoog

eigen

buitenlandse schuld

laag !!!

verkeersnet

sterk ontwikkeld

technologisch

hoog

gevarieerd

binnenlandse markt

hoge koopkracht

buitenlandse markt

veel uitvoer

eenzijdig

afzetmarkt

hoog

binnenlandse investeringen

producten

lage koopkracht

winst wordt gebruikt voor Bespreek de positieve en negatieve punten van de industrie in de VS. Noteer enkele kenmerken.

De VS scoort overal hoog. Het is een hoog geïndustrialiseerd land met alle troeven.

156

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 156

6/07/18 13:37

CHINA grondstoffen

arm

rijk

energie

arm

rijk

goedkoop

arbeidskrachten

duur

laag

scholingsgraad

hoog

arbeid

technologie

laag

kennis

ingevoerd laag

hoog

technologie

eigen

wetenschappelijk onderzoek

laag

kapitaal

ingevoerd !!! hoog

transport

weinig ontwikkeld

laag

binnenlandse investeringen buitenlandse schuld

weinig uitvoer

eigen

laag !!!

sterk ontwikkeld

technologisch

eenzijdig

afzetmarkt

hoog

verkeersnet

producten

lage koopkracht

hoog

gevarieerd

binnenlandse markt

buitenlandse markt

hoge koopkracht

veel uitvoer

winst wordt gebruikt door investeringen in infrastructuur, grondstoffen...

ook elders in de wereld Bespreek de positieve en negatieve punten van de industrie in de China. Noteer enkele kenmerken.

China intwikkelt naar een hoog technologisch industrieland met eigen merken. De industrie krijgt veel subsidies om concurrentieel te zijn. China beschikt nu over veel kapitaal om te investeren in binnen- en buitenland.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 157

157 6/07/18 13:37

Democratische Republiek CONGO grondstoffen

arm

energie

arm

rijk

goedkoop

arbeidskrachten

laag

scholingsgraad

laag

ingevoerd

laag

hoog

laag

hoog

ingevoerd

!!! hoog

buitenlandse schuld

weinig ontwikkeld

verkeersnet

laag

technologisch

arbeid

kennis

kapitaal

transport

producten

afzetmarkt weinig uitvoer

hoog

technologie

hoog

technologie

eigen

wetenschappelijk onderzoek

binnenlandse investeringen

sterk ontwikkeld

hoog gevarieerd

binnenlandse markt buitenlandse markt

eigen laag !!!

eenzijdig

lage koopkracht

duur

hoge koopkracht

veel uitvoer

winst wordt gebruikt door buitenlandse ondernemingen Bespreek de positieve en negatieve punten van de industrie in de D.R.Congo. Noteer enkele kenmerken.

D.R. Congo is rijk aan grondstoffen maar heeft zeer weinig industrie. Uitvoer van halfafgewerkte producten door buitenlandse investeerders. Zeer arme bevolking

158

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 158

6/07/18 13:37

5.2 INDUSTRIE OP DE WERELDKAART OEFENING 35: industrie op kaart

T 1-2 • D 29

ID: 2403-3-5-35-1-0

Bestudeer de drie wereldkaarten. Vul aan.

opkomende markten - groeilanden 0

3.71

1000

2000 km

belangrijkste industriegebieden

wereld industriegebieden

Waar komen de grote industriegebieden voor?

Vooral in de gematigde zone van het noordelijk halfrond, vaak aan de kust.

Welke ligging komt het meest voor bij de kleinere industriegebieden? Verklaar!

Aan de kust omwille van de havens (goedkope in- en uitvoer)

Waar situeren zich de meeste opkomende markten?

Vooral in Azië, enkele grote in Latijns-Amerika en enkele in Afrika.

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 159

159 6/07/18 13:37

INDUSTRIËLE PRODUCTIE PER INWONER (2016) 0

1000

2000 km

3.72

2000

4000

6000

8000

10 000 EUR/inwoner

industriële productie per inwoner

TOEGEVOEGDE WAARDE INDUSTRIE (2016) 0

1000

2000 km

3.73

50 % China

toegevoegde waarde industriezeldzame aardmetalen

Vergelijk beide kaarten. Beschrijf de overeenkomsten en verschillen. Verklaar!

Deze kaart geeft de industriële productie weer van elk land in vgl. met China (100%) en houdt geen rekening met het aantal inwoners. Op de bovenste kaart scoort de VS daardoor beter dan China, terwijl ze op de onderste kaart evenwaardig zijn. Omrand regio’s met weinig industriële productie rood, en regio’s met een hoge industrialisatiegraad groen!

160

verschillen tussen industriële regio’s

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 160

6/07/18 13:37

1 de grondstof: een onbewerkt basisproduct voor de industrie. 2 het fabricaat: een afgewerkt product, klaar voor verkoop. 3 de industrialisatie: het proces waarbij de economie steeds sterker afhankelijk wordt van de industriële productie in plaats van de inkomsten uit landbouw en huisnijverheid. 4 de vestigingsfactor /de lokalisatiefactor: de reden waarom een bedrijf zich ergens vestigt. 5 delfstof: een mineraal dat uit de grond opgegraven wordt. 6 de industriële regio: een gebied met veel industrie. 7 de Manufacturing Belt: het gebied in het noordoosten van de Verenigde Staten dat het zwaartepunt van de zware industrie was.. 8 het toeleveringsbedrijf: een bedrijf dat onderdelen maakt die door andere bedrijven in eindproducten verwerkt worden. 9 de maritimisatie: de tendens om bedrijven in de nabijheid van zeehavens te vestigen omwille van de goedkopere aanvoer van basisproducten en/of uitvoer van fabricaten.. 10 de Sunbelt: het (zonnige) gebied in het zuiden van de Verenigde Staten dat gekenmerkt wordt door een groeiende bevolking en een toenemende industrialisatie. 11 de (olie)raffinaderij: een bedrijf dat ruwe aardolie splitst in verschillende brandstoffen. 12 de knowhow: de (technische) kennis van zaken. 13 een non-ferrometaal: een niet-ijzermetaal zoals lood, koper of zink. 14 de multinational: een bedrijf met vestigingen in meerdere landen. 15 de opkomende markten / de groeilanden: landen met een snelle socio-economische groei. De bevolking groeit er en de welvaart neemt er toe. 16 de BRIC-landen: de landen Brazilië, Rusland, India en China met snelgroeiende economieën. 17 het BNP: het Bruto Nationaal Product is de totale waarde van alle goederen en diensten die door een land in één jaar worden geproduceerd.. 18 het ontwikkelingsland: een land met een lage ontwikkelingsgraad: arme bevolking, lage scholingsgraad, slechte infrastructuur, hoge buitenlandse schuld,..

verschillen tussen industriële regio’s 3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 161

BEGRIPPENLIJST

begrippenlijst

161 6/07/18 13:37

162

3. Verschillen tussen industriële regio's ag.indd 162

situering

staalindustrie

regio met hoge ontwikkelingsgraad Verenigde staten

mijnbouw industrie

regio met lage ontwikkelingsgraad Congo

TS0 AS0

industriële groeiregio China

TS0 AS0

verschillen tussen industriële regio’s

industrielandschappen

vestigingsfactoren

SCHEMA

kennis- en innovatieeconomie

gemengde economie industrialisatie

uitdagingen

planeconomie

industrie

verschuiving van de bevolking

situering

herstel

verschuiving door lokalisatiefactoren

grondstoffen energiebronnen

situering

Sunbelt

Manufacturing Belt

situering

schema

verschillen tussen industriële regio’s

6/07/18 13:37